คู่มือ - Mahasarakham Universityrms.msu.ac.th/e-risk/upload/core/manual/doc_34036... · บทที่ 3 กระบวนการบริหารความเส

คมอ การบรหารความเสยงและการควบคมภายใน

มหาวทยาลยมหาสารคาม ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559

โดย กองแผนงาน

มหาวทยาลยมหาสารคาม

คมอการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน มหาวทยาลยมหาสารคาม ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2559

คานา

มหาวทยาลยมหาสารคามไดดาเนนนโยบายดานการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ขององคกรอยางตอเนอง ตามแนวทางการจดวางระบบการควบคมภายในและการประเมนผลการควบคมภายใน ของสานกงานตรวจเงนแผนดน การบรหารกจการบานเมองทดของรฐบาล และการนาระบบ การบรหารความเสยงมาใชในกระบวนการบรหารการศกษาของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) โดยในปงบประมาณ พ.ศ. 2559 มหาวทยาลยมความตองการทจะพฒนาและวางระบบงานดานการบรหารความเสยงและการควบคมภายในของคณะ/หนวยงานใหเปนไปในแนวทางการบรหารความเสยงและการควบคมภายในทเปนทศทางเดยวกนทวทงมหาวทยาลย มหาวทยาลยจงไดจดทาคมอบรหาร ความเสยงและการควบคมภายใน ประจาปงบประมาณ 2559 ขนมา โดยมวตถประสงคเพอใหผบรหาร ทกระดบ คณะทางาน และบคลากรมความรความเขาใจในหลกการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน เขาใจขนตอนและกระบวนการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน อกทงเพอใหการดาเนนงานตามกระบวนการบรหารความเสยงและการควบคมภายในเกดขนอยางเปนระบบและมความตอเนอง และเปนแนวทางในการดาเนนการบรหารความเสยงและการควบคมภายในใหคณะ/หนวยงาน มหาวทยาลยหวงเปนอยางยงวาคมอการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ประจาปงบประมาณ พ .ศ .2559 จะเปนเครองมอในการสอสาร สรางความเขาใจในการบรหารความเสยง โดยเชอมโยงการบรหารความเสยงและการควบคมภายในกบประเดนยทธศาสตรของมหาวทยาลย และคณะ/หนวยงานสามารถใชเปนเครองมอในการบรหารความเสยงและควบคมภายในใหเกดประสทธภาพและประสทธผลสงสด

คณะกรรมการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน มหาวทยาลยมหาสารคาม

สารบญ หนา คานา ……………………………………….…………………………………………………………….……………………… ก

บทท 1 บทนา .............................................................................................................................. 1เหตผลและความจาเปน ......................................................................................................... 1ความหมายและคาจากดความการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ......................... 1

บทท 2 ขอบเขตและแนวทางการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน มหาวทยาลยมหาสารคาม .............................................................................................. 4

นโยบายการบรหารความเสยงและควบคมภายใน ................................................................. 4ขอบเขตของการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน .................................................... 4แนวทางในการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ...................................................... 5โครงสรางการบรหารความเสยงมหาวทยาลยมหาสารคาม ................................................... 14 โครงสรางการบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย ........................................................ 14 โครงสรางการบรหารความเสยงระดบคณะ/หนวยงาน ................................................... 15

บทบาทหนาทตามโครงสรางการบรหารความเสยง ............................................................... 15

บทท 3 กระบวนการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน .................................................... 19ระบบการบรหารความเสยง ........................................................................................... 19 ขนตอนท 1 การระบวตถประสงค/เปาประสงคตามพนธกจทเชอมโยง

กบยทธศาสตรมหาวทยาลย ....................................................................... 19 ขนตอนท 2 การระบความเสยง/ปจจยเสยง ................................................................... 22

ขนตอนท 3 การประเมนและจดอนดบความเสยง ........................................................... 23 ขนตอนท 4 การจดทาแผนบรหารความเสยง .................................................................. 30 ขนตอนท 5 การสอบทานและตดตามผลการบรหารความเสยง ...................................... 33

ระบบการควบคมภายใน ................................................................................................ 39 องคประกอบท 1 ประเมนสภาพแวดลอมของการควบคม .............................................. 39 องคประกอบท 2 การประเมนความเสยง ....................................................................... 39 องคประกอบท 3 กจกรรมควบคม .................................................................................. 39 องคประกอบท 4 สารสนเทศและการสอสาร .................................................................. 40 องคประกอบท 5 การตดตามประเมนผล ........................................................................ 40

แนวทางในการดาเนนงานควบคมภายใน ........................................................................... 40

บทท 4 เทคโนโลยสานสนเทศกบการบรหารจดการความเสยง...................................................... 50

สารบญ หนา

ภาคผนวก .................................................................................................................................... 52- ประกาศนโยบายการบรหารความเสยงมหาวทยาลยมหาสารคาม ...................................... 53- แผนการดาเนนการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน มหาวทยาลยมหาสารคาม

ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2559 ....................................................................................... 54- ปฏทนการดาเนนงานบรหารความเสยงและการควบคมภายใน มหาวทยาลยมหาสารคาม ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2559 ....................................................................................... 57- แผนการดาเนนการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน คณะ/หนวยงาน

ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2559 ....................................................................................... 59- ปฏทนการดาเนนงานบรหารความเสยงและการควบคมภายใน คณะ/หนวยงาน ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2559 ....................................................................................... 62- คาสงแตงตงคณะกรรมการอานวยการและคณะกรรมการบรหารความเสยงและ

การควบคมภายในมหาวทยาลยมหาสารคาม ................................................................... 64


1

บทท 1

บทนา

เหตผลและความจาเปน

ตามทคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนไดกาหนดมาตรฐานการควบคมภายในตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการตรวจเงนแผนดน พ.ศ. 2542 มาตรา 15 (3) (ก) โดยมวตถประสงคเพอใหหวหนาหนวยงานภาครฐนามาตรฐานการควบคมภายในทกาหนดไปใชเปนแนวทางสาหรบการจดวางระบบการควบคมภายในใหมประสทธภาพและประสทธผล และสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) ไดกาหนดใหสถาบนอดมศกษามการนาระบบการบรหารความเสยงมาใชในกระบวนการบรหารการศกษา โดยระบเปนตวบงชการประกนคณภาพการศกษาภายใน เพอใหสถาบนอดมศกษาใชเปนกรอบการดาเนนงานประกนคณภาพการศกษา เพอลดมลเหตทองคกรจะเกดความเสยหาย โดยคานงถงการบรรลเปาหมายขององคกรตามยทธศาสตรหรอกลยทธเปนสาคญ มหาวทยาลยมหาสารคามจงกาหนดนโยบายใหทกหนวยงาน นากระบวนการบรหารความเสยงมาใชภายในองคกร เพอใหมนใจวาการดาเนนงานตางๆ จะบรรลเปาหมาย ทวางไวอยางมประสทธภาพเนองจากการบรหารความเสยงเปนการคาดการณอนาคตอยางมเหตผล และมหลกการในการหาทางลดความเสยหายหรอปองกนปญหาทเปนอปสรรคในการดาเนนงาน เพอใหการบรหารความเสยงดาเนนไปอยางเปนระบบ มหาวทยาลยไดกาหนดใหการบรหารความเสยงเปนตวชวดการบรรลเปาหมายยทธศาสตรการพฒนาระบบบรหารจดการหนวยงานทกระดบ และจดทาคมอบรหารความเสยงและการควบคมภายในมหาวทยาลยมหาสารคามขนเพอใหทกหนวยงานศกษาใชเปนแนวทางการบรหารความเสยงและการควบคมภายในทเปนมาตรฐานเดยวกนทวทงองคกร ความหมายและคาจากดความการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน

1. ความเสยง (Risk) หมายถง เหตการณ/การกระทาใดๆ ทอาจเกดขนภายใตสถานการณทไมแนนอนและจะสงผลกระทบหรอสรางความเสยหาย(ทงทเปนตวเงนและไมเปนตวเงน) หรอกอใหเกดความลมเหลวหรอลดโอกาสทจะบรรลเปาหมายตามภารกจหลกทกาหนดในกฎหมายจดตงสวนราชการและเปาหมายตามแผนปฏบตราชการของสวนราชการ ความเสยง แบงออกเปน 4 ประเภท ดงน 1) ความเสยงดานกลยทธ (Strategic Risk) หมายถง ความเสยงทเกยวของกบการบรรล พนธกจ เปาหมาย และวตถประสงคขององคกร เปนผลกระทบในระยะยาวขององคกร โดยมากเปนผลกระทบจากภายนอกททาใหกลยทธขององคกรและวสยทศนไมเปนไปในทศทางเดยวกน อาจเกดจากนโยบาย ของผบรหาร ปรมาณเงนทนทมอย หรองบประมาณทไดรบ ตวอยางความเสยงทางดานน เชน ความเสยงโครงสรางองคกรทไมเหมาะสมกบการบรหารการจดการ การขาดระบบควบคม ความเสยงดานโครงสรางองคกรทไดรบผลจากภาคการเมอง ชอเสยงขององคกร เปนตน 2) ความเสยงดานการปฏบตงาน (Operation Risk) หมายถง ความเสยงทเกยวของกบประเดนทเกดจากการปฏบตงานประจาวน บคคลากร หรออาจเกดจากการดาเนนงานปกตทองคกรตองเผชญเพอใหบรรลวตถประสงคเชงกลยทธ ความเสยงดานนมกเกยวของกบประสทธภาพและประสทธผล ขององคกร เชน การปฏบตงานไมเปนไปตามแผนปฏบตงาน การลาชาของแผนปฏบตงาน การผดพลาดจากการทางาน คณสมบตของผปฏบตงานไมเหมาะสมกบลกษณะงาน สายบงคบบญชาไมชดเจน หรอไมมการ


2

มอบหมายอานาจหนาทความรบผดชอบ การไมมแผนปฏบตงานทชดเจน บคลากรขาดแรงจงใจในการปฏบตงาน การมขอมลไมเพยงพอ เปนตน 3) ความเสยงดานการเงน (Financial Risk) หมายถง ความเสยงทเกยวของกบการบรหารและควบคมทางการเงนและการงบประมาณขององคกรใหเปนไปอยางมประสทธผล เชน การเบกจายงบประมาณ การลงประเภทบญช การรบ-จายเงนคาหนวยกต การทจรต การจดสรรงบประมาณ ไมเพยงพอ เปนตน ความเสยงดานการเงนอาจเกดจากผลกระทบการเงนทเกดจากปจจยภายนอก เชน ขอบงคบเกยวกบรายงานทางการเงนของหนวยงานทเกยวของ ไดแก กรมบญชกลาง สานกงานการตรวจเงนแผนดน สานกงบประมาณ รวมทง การจดสรรงบประมาณไมเหมาะสม เปนตน 4) ความเสยงดานการปฏบตตามกฎหมาย และระเบยบ (Compliance Risk) หมายถง ความเสยงทเกยวของกบประเดนขอกฎหมาย ระเบยบ การปกปองคมครองผรบบรการหรอผมสวนไดเสย การรกษาความลบขอมล รวมถงประเดนทางดานกฎระเบยบอนๆ เชน ระเบยบการทางานมหลายฉบบ ไมทนสมย

2. ปจจยเสยง (Risk factor) หมายถง ตนเหต หรอสาเหตทมาของความเสยงทจะทาใหไมบรรลวตถประสงคทกาหนดไว โดยตองระบไดดวยวาเหตการณนนจะเกดทไหน เมอใด และเกดขนไดอยางไร และทาไม ทงนสาเหตของความเสยงทระบควรเปนสาเหตทแทจรง เพอจะไดวเคราะหและกาหนดมาตรการลดความเสยงในภายหลงไดอยางถกตอง

3. การประเมนความเสยง(Risk Assessment) หมายถง กระบวนการระบความเสยง การวเคราะหความเสยง และจดลาดบความเสยง โดยการประเมนจากโอกาสทจะเกด (Likelihood) และผลกระทบ (Impact) เพอทราบระดบความเสยง แลวนามาจดลาดบความเสยง - การระบความเสยง (Risk Identification) หมายถง การระบความเสยงทองคกรเผชญอย หรอแฝงอยในกระบวนการทางาน ซงจะตองสามารถอธบายถงผลกระทบจากความเสยงหรอลกษณะความเสยหายทเกดจากความเสยงได - โอกาสทจะเกด (Likelihood) หมายถง ความถหรอโอกาสทจะเกดเหตการณความเสยง - ผลกระทบ (Impact) หมายถง ขนาดความรนแรงของความเสยหายทจะเกดขนหากเกดเหตการณความเสยง - ระดบของความเสยง (Degree of Risk) หมายถง สถานะของความเสยงทไดจากการประเมนโอกาสและผลกระทบของแตละปจจยเสยง แบงเปน 4 ระดบ คอ สงมาก สง ปานกลาง และ ตา

4. การจดการความเสยง หมายถง กระบวนการในการคดวเคราะห และคาดการณถงเหตการณ หรอความเสยงทอาจจะเกดขน รวมทงระบแนวทางในการจดการความเสยงใหอยในระดบทเหมาะสมหรอยอมรบไดการปองกนหรอลดความเสยงสามารถจดการไดโดย 1) การยอมรบ (Take, Accept) หมายถง การทความเสยงนนสามารถยอมรบไดภายใต การควบคมทมอยในปจจบน ซงไมตองดาเนนการใดๆ เชน กรณทมความเสยงในระดบไมรนแรงและ ไมคมคาทจะดาเนนการใด ๆ ใหขออนมตหลกการรบความเสยงไวและไมดาเนนการใดๆ 2) การควบคม (Treat) หมายถง การทความเสยงนนสามารถยอมรบไดแตตองมการแกไขวธการควบคม หรอมการควบคมเพมเตม เพอใหมการควบคมทเพยงพอและเหมาะสม เชน การปรบปรงกระบวนการดาเนนงาน การจดทามาตรฐานการควบคม (Risk Based Internal Control) 3) การยกเลก (Terminate) หรอ หลกเลยง (Avoid) หมายถง การทความเสยงนนไมสามารถยอมรบไดและตองจดการใหความเสยงนนไปอยนอกเงอนไขของการดาเนนงาน เชน การหยดดาเนนงานหรอ


3

กจกรรมทกอใหเกดความเสยงนนการเปลยนแปลงวตถประสงคในการดาเนนงาน การลดขนาดของงานหรอกจกรรมลง 4) การโอนยาย (Transfer) หรอ แบง (Share) หมายถง การโอนยายหรอแบงความเสยงใหผอนชวยรบผดชอบ เชน การจางบคคลภายนอกมาดาเนนการแทน การทาประกนภย เปนตน 5. การควบคม หมายถง วธการทนามาใชเพอใหเกดความมนใจวาการดาเนนงานจะบรรลผลตามวตถประสงคทกาหนดไว

6. กจกรรมควบคม หมายถง กระบวนการปฏบตททกคนในองคกรรวมกนพจารณากาหนดขนเพอสรางความมนใจในระดบทสมเหตสมผลไปสการบรรลวตถประสงคขององคกร แบงได 4 ประเภท คอ 1) การควบคมเพอการปองกน (Preventive Control) เปนวธการควบคมท กาหนดขนเพอปองกนไมใหเกดความเสยงและขอผดพลาดตงแตแรก 2) การควบคมเพอใหตรวจพบ (Detective Control) เปนวธการควบคมทกาหนดขน เพอคนพบขอผดพลาดทเกดขนแลว 3) การควบคมโดยการชแนะ (Directive Control) เปนวธการควบคมทสงเสรมหรอกระตนใหเกดความสาเรจตามวตถประสงคทตองการ 4) การควบคมเพอการแกไข (Corrective Control) เปนวธการควบคมทกาหนดขนเพอแกไขขอผดพลาดทเกดขนใหถกตอง หรอเพอหาวธการแกไขไมใหเกดขอผดพลาดซาอกในอนาคต 7. ระบบการควบคมภายใน หมายถง การควบคมทออกแบบใหมการเชอมโยงกนของกระบวนการของกจกรรมหรอการดาเนนงานตงแตตนจนจบ 8. การวางระบบการควบคมภายใน หมายถง การกาหนดหรออกแบบระบบการควบคม และนามาใชเพอใหเกดความมนใจวาการดาเนนงานจะเปนไปอยางมประสทธภาพ


4

บทท 2

ขอบเขตและแนวทางการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน นโยบายการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน มหาวทยาลยมหาสารคาม ผบรหารสงสดของมหาวทยาลยมหาสารคามโดยอธการบดไดกาหนดนโยบายใหทกหนวยงานนากระบวนการบรหารความเสยงมาใชภายในองคกร เพอใหมนใจวาการดาเนนงานตางๆ จะบรรลเปาหมายทวางไวอยางมประสทธภาพเนองจากการบรหารความเสยงเปนการคาดการณอนาคตอยางมเหตผล และมหลกการในการหาทางลดความเสยหายหรอปองกนปญหาทเปนอปสรรคในการดาเนนงาน เพอใหการบรหารความเสยงดาเนนไปอยางเปนระบบ และเปนไปตามระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนวาดวยมาตรฐาน การควบคมภายใน พ.ศ.2554 ขอ 6 ท “กาหนดใหหนวยงานภาครฐประเมนการควบคมภายในแลวรายงานผลตอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ผกากบดแล และคณะกรรมการตรวจสอบอยางนอย ปละ 1 ครง เพอปรบปรงการควบคมภายในใหมประสทธภาพและเหมาะสมกบสภาพแวดลอมและความเสยง ทเปลยนแปลงอยตลอดเวลา” ซงนโยบายการบรหารความเสยงมหาวทยาลยมหาสารคาม รายละเอยดดงน 1. การบรหารความเสยงเปนการดาเนนการทสาคญของมหาวทยาลย โดยครอบคลมพนธกจ ทกดาน 2. การบรหารความเสยงตองมการดาเนนงานอยางเปนระบบตามมาตรฐานทกาหนด มการตดตามและประเมนผลดวยวธทเหมาะสม และมการดาเนนงานอยางตอเนองสมาเสมอ 3. การบรหารความเสยงตองบรณาการความเสยงควบคไปกบการควบคมภายใน เพอปองกนความเสยหายในดานตางๆ 4. ผบรหารและบคลากรของมหาวทยาลยทกระดบตองตระหนก ใหความสาคญ และมสวนรวมในกจกรรมการบรหารความเสยง 5. การปฏบตหรอการดาเนนการบรหารความเสยงใหถอเปนภารกจทตองปฏบตตามปกต 6. นาเทคโนโลยสารสนเทศหรอนวตกรรมการบรหารความเสยงมาใชเปนเครองมอสนบสนนการบรหารความเสยงเพอใหเกดประสทธภาพ และอานวยความสะดวกตอผบรหารและผปฏบตงาน เพอรองรบการตดสนใจและแกไขปญหาไดอยางทนเหตการณ ขอบเขตของการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน มหาวทยาลยมหาสารคามไดวางระบบการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ใหสอดคลองกบแนวทางการจดวางระบบการควบคมภายในและการประเมนผลการควบคมภายใน แนวทางการบรหารความเสยงของสานกงานตรวจเงนแผนดน และสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา โดยใหดาเนนการบรหารความเสยงใหครอบคลมพนธกจทง 4 ดานของมหาวทยาลย และใหเชอมโยงการบรหารความเสยงและการควบคมภายในกบประเดนยทธศาสตรของมหาวทยาลย และวเคราะห ระบปจจยเสยง ในประเดนทกอใหเกดความเสยงดงตอไปน 1) ความเสยงดานทรพยากร 2) ความเสยงดานยทธศาสตร หรอกลยทธของมหาวทยาลย 3) ความเสยงดานนโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ


5

4) ความเสยงดานการปฏบตงาน 5) ความเสยงดานบคลากรและดานความเสยงดานธรรมาภบาล 6) ความเสยงจากเหตการณภายนอก 7) อนๆตามบรบทของมหาวทยาลย/คณะ-หนวยงาน แนวทางในการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน 1. คณะ/หนวยงาน จดทาคาสงแตงตงคณะกรรมการการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559 ของคณะ/หนวยงาน โดยจะตองครอบคลมพนธกจและยทธศาสตรของคณะ/หนวยงาน ทสอดคลองกบยทธศาสตรของมหาวทยาลย 2. ดาเนนการบรหารความเสยงและวเคราะหความเสยงจากยทธศาสตรของคณะ/หนวยงาน โดยใหครอบคลมพนธกจหลก 4 ดานของมหาวทยาลย และคณะ/หนวยงาน คอ ดานการจดการเรยนการสอน ดานการวจย ดานการบรการวชาการ และดานการทานบารงศลปะและวฒนธรรม 3. พจารณาความเสยงจากรายงานผลการดาเนนงานการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ปงบประมาณ พ.ศ. 2558 โดยหากยงมความเสยงทยงหลงเหลออยใหพจารณาหาแนวทางควบคมอยางตอเนอง และนามาจดทาแผนบรหารความเสยงรวมกบความเสยงทเกดในปงบประมาณ พ.ศ. 2559 4. ใชเกณฑประกนคณภาพการศกษา ปการศกษา 2557 ตวบงช 5.1 (ขอ 3) ประกอบการพจารณาประเดนความเสยง ป 59 5. ใชแบบประเมนระบบบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ประกอบการจดทาขอมลลงในแบบฟอรมหรอลงในระบบบรหารความเสยง 6. ในปงบประมาณ พ.ศ. 2559 การวเคราะหและระบความเสยง และปจจยทกอใหเกดความเสยงตองดาเนนการวเคราะหทง 7 ดาน โดยใหครอบคลมบรบทของมหาวทยาลยและคณะ/หนวยงาน ดงตอไปน 1) ความเสยงดานทรพยากร (การเงน งบประมาณ ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ อาคารสถานท) 2) ความเสยงดานยทธศาสตร หรอกลยทธของมหาวทยาลย 3) ความเสยงดานนโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ 4) ความเสยงดานการปฏบตงาน เชน ความเสยงของกระบวนการบรหารหลกสตรการบรหารงานวจย ระบบงาน ระบบประกนคณภาพ 5) ความเสยงจากเหตการณภายนอก 6) ความเสยงดานบคลากรและความเสยงดานธรรมภบาล 7) อนๆ ตามบรบท 7. การประเมนโอกาส ผลกระทบ ความรนแรงของความเสยง และการจดอนดบความเสยงใหใชเกณฑการประเมนตามทมหาวทยาลยกาหนด และใหระบระดบความรนแรงของความเสยงโดยใชแผนภมความเสยง (Risk Map) ดงน


6

6

โอกาสทจะเกดเหตการณทเปนความเสยง (L) โอกาสทจะ

เกด ความเสยง

ระดบ คะแนน

ประเดน/องคประกอบทพจารณาโอการทจะเกดความเสยง (L) ความถจะเกด

ขอผดพลาดในการปฏบตงาน (เฉลย :

ป/ครง)

โอกาสทจะเกดเหตการณ

การทบทวนการปฏบตงาน/สอนงาน/การฝกอบรม

มการควบคม ตดตาม และตรวจสอบ โดยผบงคบบญชา/หนวยงานอน

มระเบยบและคมอปฎบต

สงมาก 5 1 เดอนตอครงหรอมากกวาตอเดอน

เกดขนเกอบแนนอน (Almost certain)

มากกวา 1 ป มากกวา 1 เดอน ไมมทง 2 อยางและไมถอปฏบต

สง 4 1-6 เดอนตอครงแตไมเกน 5 ครง

นาจะเกดเหตการณ (Likely)

ทก 1 ป ทก 1 เดอน มอยางใดอยางหนงแตไมถอปฎบต

ปานกลาง 3 1 ปตอครง เปนไปไดทจะเกดเหตการณ (Possible)

ทก 6 เดอน ทก 3 สปดาห มทง 2 อยาง แตปฏบตตามอยางใดอยางหนงหรอไมถอปฏบต

นอย 2 2-3 ปตอครง ไมนาเปนไปได (Unlikely)

ทก 3 เดอน ทก 2 เดอน มอยางใดอยางหนงและมการปฎบตตาม

นอยมาก 1 4-5 ปตอครง หรอมากกวา

เกดขนไดยาก (Rare) ทกเดอน ทกสปดาห มทง 2 อยางและมการปฎบตตาม


7

ความรนแรงของผลกระทบตอองคกร ( C )

ผลกระทบตอ

องคกร ระดบคะแนน

ความเสยหาย/ผลกระทบตอองคกร (C ) งบประมาณ/สญเสย

เงน สญเสยทรพยสน สญเสยผลการปฏบตงาน ผลกระทบตอ

ภาพลกษณหนวยงาน โดยพจารณาผลการ

สารวจทศนคตทไดรบ/ขาวสารจากสอมวลชน

ในเชงลบ

ชอเสยงและภาพลกษณ

สงมาก 5 > มากกวา 10 ลานบาท

ทรพยสนเสยหายทงหมด

มผลแตกตางจากตวชวด > 50 %

ความพงพอใจ≤ 20% หรอ ≥ 5 ขาว

พสจนได, สาธารณะรบทราบ มผลกระทบ

สงมาก สง 4 > 2.5 แสนบาท –

10 ลานบาท สญเสยทรพยสน

จานวนมาก มผลแตกตางจากตวชวด

20 – 50 % ความพงพอใจ> 20 –

40 %หรอ 4 ขาว พสจนได, สาธารณะ

รบทราบ ผลกระทบสง, มการแสดงออกจาก

บคคลภายนอก ปานกลาง 3 > 50,000 – 2.5

แสนบาท ทรพยสนสญเสยหรอ

เสยหาย มผลแตกตางจากตวชวด

10-25 % ความพงพอใจ> 40 –

60 % หรอ 3 ขาว พสจนได, สาธารณะรบทราบ ผลกระทบ

ปานกลาง นอย 2 > 10,000 –

50,000 บาท ทรพยสนสญเสยหรอ

เสยหายนอย มผลแตกตางจากตวชวด


80 % หรอ 2 ขาว พสจนได, ผลกระทบนอย

นอยมาก 1 ไมเกน 10,000บาท เลกนอยหรอไมกระทบกบทรพยสน

มผลแตกตางจากตวชวด ไมเกน 5 %

ความพงพอใจ> 80 % หรอ 1 ขาว

พสจนไมได, ผลกระทบนอย


8

8

ความรนแรงของผลกระทบตอองคกร ( C )

ผลกระทบ ตอองคกร

ระดบคะแนน

ความเสยหาย/ผลกระทบตอองคกร (C ) รายละเอยด จานวนผ

รองเรยน (ตอเดอน)

หยดใหบรการ เหตการณ(นโยบาย)

ความปลอดภย/อนตรายตอชวต

จานวนบคลากร/ผใชบรการ/ผทไดรบความเสยหายหรอ

ผลกระทบ สงมาก 5 เสยหาย

ทงหมด 7 รายขนไป มากกวา 1

เดอน เสยหายมากทสดไมเปนไปตามเปาหมาย

มผตายหลายคนหรอเสยหายอยางตอเนอง

กระทบผทเกยวของโดยตรงทงหมดและผอนมากมาย

สง 4 เสยหายมาก 5-6 ราย 1 อาทตย – 1 เดอน

บรรลเปาหมายตากวามาก

ตายหรอมผบาดเจบสาหส

กระทบผเกยวของโดยตรงทงหมดและผอนบางสวน

ปานกลาง 3 ตองใหความสนใจ

3-5 ราย > 1 วน ถง < 1 อาทตย

บรรลนโยบายตากวาเปาหมายปาน

กลาง

มผบาดเจบทตองไดรบการรกษาทาง

การแพทย

กระทบเฉพาะกลมผเกยวของโดยตรงทงหมด

นอย 2 นอย 1-2 ราย ½ - 1 วน บรรลนโยบายตากวาเปาหมาย

เลกนอย

มผบาดเจบเลกนอย / ใหการรกษาเบองตน

กระทบเฉพาะกลมผเกยวของโดยตรงทงหมดเปนสวนใหญ

นอยมาก 1 ไมสาคญ นอยกวา 1 ราย

< ½ วน นโยบายบรรลเปาหมาย/บรรลเกนเปาหมาย

ไมไดรบบาดเจบ / เหตเดอดรอน/เกด

ความราคาญ

กระทบเฉพาะกลมผเกยวของโดยตรงบางราย


9

แผนภมความเสยง (Risk Map) เพอระบถงตาแหนงของความเสยงแตละรายการ เพอใหทราบวาความเสยงใดมความสาคญ และมความเรงดวนสงสดทจะตองไดรบการแกไขกอนตามลาดบความสาคญ โดยแบง ความเสยง เปน 4 กลม คอ นยสาคญ สงมาก 18-25 (สแดง) ,สง 10-17 (สสม), ปานกลาง 6-9 (สเหลอง), ตา 1-5 (สเขยว) ตามภาพ

ภาพแผนภมความเสยง (Risk Map)

ผลกร

ะทบ

(Impa

ct/Co

nseq

uenc

es)

5 16 17 23 24 25

4 9 14 15 21 22

3 5 8 13 19 20

2 3 4 7 12 18

1 1 2 6 10 11

1 2 3 4 5 โอกาส (Likelihood/Frequency)

8. ปงบประมาณ พ.ศ. 2559 ใหคณะ/หนวยงานจดทาแผนบรหารความเสยงสาหรบความเสยงทอยในระดบสง-สงมาก (ในกรณทหนวยงานมความประสงคทจะนาความเสยงทอยในระดบอนๆ เชน ปานกลาง และตา มาทาบรรจในแผนบรหารความเสยงดวยนน คณะ/หนวยงานตองมมตรบรองจากคณะกรรมการบรหารคณะ/หนวยงาน) 9. ผรบผดชอบปฏบตงานความเสยงของหนวยงานตองดาเนนงานการบรหารความเสยงและควบคมภายใน และรายงานการบรหารความเสยงและการควบคมภายในของคณะ/หนวยงาน ตามปฏทนการดาเนนงานบรหารความเสยงและควบคมภายใน คณะ/หนวยงาน ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559 ดงน

สงมาก 18-25

สง 10-17

ปานกลาง 6-9

ตา 1-5


10

ปฏทนการดาเนนงานบรหารความเสยงและควบคมภายใน คณะ/หนวยงาน ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559

วนท กจกรรม แบบฟอรมทใช ในการดาเนนงาน

26 ต.ค.58 1. เผยแพรนโยบายและชแจงแนวทางการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ป 2559 แกคณะทางานบรหารความเสยงและควบคมภายใน ประจาคณะ/หนวยงาน

แนวทางการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ป 59

1 ธ.ค.58 คณะ/หนวยงาน จดทารายงานการบรหารความเสยง ดงน 1. แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงและควบคมภายใน ระดบหนวยงาน และบนทกคาสงแตงตง ลงในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management)

คาสงแตงตงคณะกรรมการฯ (ตามยทธศาสตร)

2. ดาเนนการวเคราะห ระบ ความเสยง ปจจยเสยง/ประเมนโอกาส ผลกระทบ ความรนแรง/จดอนดบความเสยงลงในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management) และบนทกลงในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management)

- แบบฟอรม ERM 1 - แบบฟอรม ERM 2

3. จดทาแผนบรหารความเสยง( ERM3) ในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management)

- แบบฟอรม ERM 3

4. จดทารายงานผลการบรหารความเสยงตามแผนบรหารความเสยง งวดกอน (ERM 4) ในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management)

- แบบฟอรม ERM 4 ป58

31 ม.ค.59 1. รายงานความกาวหนาในการดาเนนงานความเสยงฯ ป 2559 รอบ 6 เดอน ในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management) และรายงานตอผบรหารคณะ/หนวยงาน

- แบบรายงานความกาวหนา ERM 5 รอบ 6 เดอน

27 ม.ย.59 1. รายงานความกาวหนาในการดาเนนงานความเสยงฯ ป 2559 รอบ 9 เดอน ในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management) และรายงานตอผบรหารคณะ/หนวยงาน


15 ส.ค.59 1. จดทารายงานผลการตดตามการปฏบตตามแผนการปรบปรงการควบคมภายใน ในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management)

- แบบฟอรมตดตาม ปย.2

2. จดทารายงานผลการความคมภายใน (ปย 1, ปย 2, ผนวก ก, ผนวก ข,) ในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management) และรายงานตอผบรหารคณะ/หนวยงาน

- ภาคผนวก ก - ภาคผนวก ข - แบบ ปย.1 - แบบ ปย.2


11


3. ทบทวนปรบแผนบรหารความเสยง ERM 3 (โดยพจารณาผลการประเมนภาคผนวก ก และ ข และ ปย.2 รวมกบผลการดาเนนงาน จาก ERM 5)


26 ก.ย.59 1. รายงานผลการดาเนนงานความเสยงฯ ป 2559 รอบ 12 เดอน ในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management) และรายงานตอผบรหารคณะ/หนวยงาน


2. จดทาสรปผลการดาเนนงานการบรหารความเสยงและการควบคมภายในตามรปแบบทมหาวทยาลยกาหนด และรายงานตอผบรหารคณะ/หนวยงาน เพอนาขอเสนอแนะมาจดทาแผนบรหารความเสยง ปงบประมาณ พ.ศ. 2560

- แบบฟอรมการรายงาน สรปผลการดาเนนงานตอผบรหาร

3. จดทาสรปผลการบรหารความเสยงและควบคมภายในเสนอตออธการบดผานกองแผนงาน


4. จดทารปเลมรายงานผลการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ประจาป 2559 สงมหาวทยาลยและสานกตรวจสอบภายใน

- ตามองคประกอบรปเลมรายงานทมหาวทยาลยกาหนด

ต.ค.-ธ.ค.59 1. รบการตรวจประเมนการบรหารความเสยงและการความคมภายในจากสานกตรวจสอบภายใน

เลมรายงานผลการบรหาร ความเสยงฯ คณะ/หนวยงาน

หมายเหต ระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม จะปดระบบฯตามปฏทนการดาเนนงานบรหารความเสยงและควบคมภายใน คณะ/หนวยงาน ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559 หากหนวยงานใดไมทาการรายงานผลตามปฏทน ตองทาหนงสอขอใหมหาวทยาลยเปดระบบเพอดาเนนการจดทารายงานผลการดาเนนงาน

10. สรปแบบฟอรมการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ในปงบประมาณ

พ.ศ.2559

แบบฟอรมการบรหารความเสยง แบบฟอรมการควบคมภายใน หมายเหต ERM 1 แ บ บ ร า ย ง า นสภาพแวดลอมองคกร

ภ า ค ผ น ว ก ก แ บ บ ป ร ะ เม นองคประกอบของการควบคมภายใน 5 องคประกอบ


12

แบบฟอรมการบรหารความเสยง แบบฟอรมการควบคมภายใน หมายเหต ERM 2 แบบรายงานการวเคราะห/ประเมนความเสยง

ภาคผนวก ข แบบสอบถามการควบคมภายใน

ในกรณทคณะ/หนวยงานเหนวาแบบฟอรมภาคผนวก ข ของม.ไมครบคลมพนธกจขอ งห น วย งาน คณ ะ /ห น ว ย ง า น ส า ม า ร ถปรบเปลยนเพมเตมเพอใหคลอบคล ม เหมาะสม กบคณะ/หนวยงานได

ERM 3 แผนบรหารความเสยง ปย .1แบบรายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคม

ERM 4 แบบตดตามการบรหาร ความเสยง งวดกอน

ปย.2 แบบรายงานการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน

ERM 5 แบบรายงานความกาวหนาในการดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยง

แบบตดตาม ปย.2 แบบตดตามการปรบปรงการควบคมภายใน


13

11. Flow chart ขนตอนการดาเนนงานการบรหารความเสยง คณะ/หนวยงาน แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยง

วเคราะหและระบปจจยเสยง

ประเมนโอกาส ผลกระทบความรนแรง และจดอนดบ

สงแผนบรหารความเสยงและรายงานความกาวหนาการดาเนนงาน ตามทมหาวทยาลยกาหนด

จดทารปเลมรายงานการบรหารความเสยงสงมหาวทยาลย

จดทาแผนบรหารความเสยงคณะ/หนวยงาน

คณะ/หนวยงาน เสนอแผนบรหาร ความเสยงคณะ/หนวยงานตอคณะกรรมการ

ประจาคณะ/ผบรหารคณะ

รายงานผลการดาเนนงานบรหารความเสยงเพอขอขอเสนอแนะ จากคณะกรรมการบรหารประจาคณะ/ผบรหาร


14

โครงสรางการบรหารความเสยงมหาวทยาลยมหาสารคาม เพอใหการกากบดแลการบรหารจดการความเสยงและการวางระบบการควบคมภายในดาเนนไปอยางตอเนองและเกดประสทธภาพประสทธผล มหาวทยาลยจงไดแตงตงคณะกรรมการอานวยการและคณะกรรมการบรหารความเสยงและควบคมภายใน เพอทาหนาทในการวเคราะหและวางระบบบรหารความเสยงดานตางๆ ตามยทธศาสตรและพนธกจของมหาวทยาลย โดยมโครงสรางการบรหารความเสยง และบทบาทหนาทความรบผดชอบตามโครงสรางการบรหารความเสยง ดงน

โครงสรางการบรหารความเสยงระดบมหาวทยาลย

คณะกรรมการบรหารความเสยงและควบคมภายใน มหาวทยาลยมหาสารคาม

คณะกรรมการกากบการบรหารความเสยงมหาวทยาลย

คณะกรรมการสภามหาวทยาลย

ประธานคณะกรรมการอานวยการ (อธการบด)

สานกตรวจสอบภายใน

คณบด/ผอานวยการ

คณะกรรมการบรหารความเสยงและควบคมภายใน คณะ/หนวยงาน


คณะกรรมการกากบความเสยง


15

โครงสรางการบรหารความเสยงระดบคณะ/หนวยงาน

บทบาทหนาทตามโครงสรางการบรหารความเสยง

ผรบผดชอบ หนาทความรบผดชอบ 1. คณะกรรมการสภามหาวทยาลย

1. สงเสรมใหมการบรหารความเสยง และการควบคมภายใน 2. ใหขอเสนอแนะเกยวกบการดาเนนงานบรหารความเสยง และแนวทางในการพฒนาศกยภาพการบรหารความเสยง และการควบคมภายใน

2. คณะกรรมการกากบการบรหาร ความเสยงมหาวทยาลย

1. กากบการสงเสรม สนบสนนใหมการบรหารความเสยงโดยกาหนดหลกการ แนวทางการบรหารความเสยงมหาวทยาลย 2. ใหคาแนะนา เกยวกบการแกไขปญหา และการปรบปรงการดาเนนงานบรหารความเสยง ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ 3. กากบ ตดตามผลการดาเนนงาน และใหขอเสนอแนะในการพฒนาระบบบรหารความเสยงมหาวทยาลย

ประธานคณะกรรมการ ฝายตางๆ



คณะทางานฝายตางๆ คณะทางานฝายตางๆ คณะทางานฝายตางๆ

คณะกรรมการบรหารคณะ/หนวยงาน

คณะกรรมการบรหารความเสยงและควบคมภายใน

ประธานคณะกรรมการอานวยการ คณบด



16

ผรบผดชอบ หนาทความรบผดชอบ 3. อธการบด 1. กาหนดนโยบายการบรหารความเสยงและการควบคมภายในและสราง

ความเขาใจ ใหยดเปนแนวปฏบตทวทงองคกร 2. สงเสรม สนบสนนการดาเนนงานบรหารความเสยงใหบรรลเปาหมายทกาหนดไว 3. มความเขาใจถงความเสยงทอาจมผลกระทบรายแรงตอองคกร และทาใหมนใจวามการดาเนนการทเหมาะสมเพอจดการความเสยงนน ๆ 4. ใหความเหนชอบ แผน - ผลการดาเนนงานการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน และใหขอเสนอแนะจนมนใจวามระบบ การบรหารความเสยงทเหมาะสมและปฏบตได 5. เสนอรายงานการตดตามประเมนผลการควบคมภายใน (ตามระเบยบฯ ขอ 6) ตอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ผเกยวของ หนาทและความรบผดชอบภายใน 90 วนนบจากวนสนปงบประมาณ 6. เสนอรายงานแผน-ผล การบรหารความเสยง ตอคณะกรรมการกากบฯ และคณะกรรมการสภามหาวทยาลย

4 . คณ ะกรรมการอ าน วยการบรหารความเสยง มหาวทยาลย

1. พจารณาและกาหนดนโยบาย โครงสราง หลกเกณฑ แนวทาง และกรอบการจดวางระบบการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย 2. สงเสรม สนบสนนใหมการบรหารความเสยงและการควบคมภายในใหเปนไปตามมาตรฐานการควบคมภายในและแนวทางการประกนคณภาพการศกษา 3. มความเขาใจถงความเสยงทอาจมผลกระทบรายแรงตอองคกร และทาใหมนใจวามการดาเนนการทเหมาะสมเพอจดการความเสยงนน ๆ 4. วเคราะห ระบ สอบทาน ตดตาม และประเมนผลการบรหารความเสยงในภาพรวม ตลอดจนบรณาการความเสยงทเกยวของกนอยางเหมาะสมทวทงองคกร 5. ใหความเหนชอบในแผนการบรหารงานความเสยงและควบคมภายในของมหาวทยาลย 6. นาแผนการบรหารความเสยงทวทงองคกรไปสการปฏบต เพอใหแนใจอยางสมเหตสมผลวาจะบรรลเปาหมายไดอยางมคณภาพ และสอดคลอง กบหลกการบรหารความเสยงทวทงองคกร 7. กากบ ตดตาม ผลการดาเนนงานบรหารความเสยง 8. กาหนดแนวทางการตดตาม การประเมนความคบหนาในบรหารความเสยงของมหาวทยาลย 9. พจารณาใหขอเสนอแนะ และสนบสนน แนวทางเพมประสทธภาพการบรหารความเสยง ใหเปนเครองมอสนบสนนการยกระดบการบรหารจดการใหมประสทธภาพ 10. พฒนาระบบสารสนเทศเพอเปนเครองมอชวยสนบสนน และสงเสรมศกยภาพการบรหารความเสยงทวทงองคกร


17

ผรบผดชอบ หนาทความรบผดชอบ 5.คณะกรรมการบรหารความเสยงมหาวทยาลยมหาสารคาม

1. ทบทวน สอบทานแผนบรหารความเสยงของหนวยงานรายดาน 2. วเคราะห ระบความเสยง และบรณาการแผนบรหารความเสยงจากหนวยงาน เปนแผนบรหารความเสยง ระดบมหาวทยาลยรายดาน ตามกระบวนการ COSO-ERM เสนอตอกรรมการอานวยการบรหารความเสยงและควบคมภายในมหาวทยาลย 3. ตดตามการดาเนนงาน และประเมนความคบหนาในบรหารความเสยงและควบคมภายในรายดาน 4. พจารณาและประเมน ความเพยงพอ ประสทธภาพและประสทธผล ของการจดการความเสยงในแตละดาน และใหขอแนะนาเพอปรบปรงแกไขการจดการความเสยง เสนอตอกรรมการอานวยการบรหารความเสยงฯ 5. รายงานผลการบรหารความเสยง เสนอมาตรการจดการความเสยง และควบคมภายในทพบในแตละดาน เสนอตอกรรมการอานวยการบรหารความเสยงฯ 6. เสนอหลกการ แนวทางในการพฒนาศกยภาพการบรหารความเสยง และควบคมภายในใหบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพ

6. คณะกรรมการบรหารความเสยงและควบคมภายในคณะ/หนวยงาน

1. สงเสรมใหมการบรหารความเสยง และการควบคมภายในคณะ/หนวยงาน 2. ใหขอเสนอแนะเกยวกบการดาเนนงานบรหารความเสยง และแนวทางในการพฒนาศกยภาพการบรหารความเสยง และการควบคมภายใน คณะ/หนวยงาน

7. คณบด/ผอานวยการ 1. สงเสรมใหมการบรหารความเสยงและการควบคมภายในคณะ/หนวยงาน 2. กาหนดแนวทางการดาเนนงานบรหารความเสยงและการควบคมภายใน 3. ใหความเหนชอบแผนการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน 4. ตดตามการดาเนนงานบรหารความเสยงและควบคมภายในของคณะ/หนวยงาน

8. คณะทางานการบรหารความเสยง และควบคมภายในคณะ/หนวยงาน

1. นานโยบาย แนวทางการบรหารความเสยงสการปฏบต ทวทงหนวยงาน 2. ดาเนนการวเคราะห ระบ และจดทาแผนบรหารความเสยง และควบคมภายในระดบหนวยงาน ตามแนวทาง COSO-ERM 3. นาแผนการบรหารความเสยงไปสการปฏบตทวทงองคกร กากบตดตาม และขบเคลอนการบรหารความเสยงหนวยงาน ใหสอดคลองกบระดบมหาวทยาลย 4. พจารณาและประเมน ความเพยงพอ ประสทธภาพ และประสทธผลของการจดการความเสยงในแตละดาน 5 . ให ขอแนะน าเพ อปรบปรงแก ไขการจดการความเสยง เสนอตอกรรมการบรหารความเสยงฯ


18

ผรบผดชอบ หนาทความรบผดชอบ 6. จดทารายงาน สรปผลการดาเนนงาน และวางแผนจดการความเสยงท

เห ลออย เสนอตอคณะกรรมการบรหารความเสยงฯมหาวทยาลย/คณะกรรมการบรหารความเสยงฯคณะ/หนวยงาน/คณะกรรมการบรหารคณะ/หนวยงาน

9. สานกตรวจสอบภายใน 1. สอบทานและประเมนประสทธผลของกระบวนการบรหารความเสยง และการควบคมภายใน 2. ตรวจสอบ และรายงานผลการสอบทานการประเมนระบบควบคมภายในของหนวยรบตรวจวา ดาเนนการตามวธทหนวยงานกาหนดหรอไม 3. ใหขอเสนอแนะเพอปรบปรงการควบคมภายในใหมความเพยงพอ และมประสทธผลยงขน 4. จดทารายงานผลการสอบทานการประเมนระบบการควบคมภายใน (แบบ ปส.) เสนอตออธการบด

10. กองแผนงาน 1. ประสานงาน การบรหารความเสยงและควบคมภายในกบทกฝายทเกยวของ 2. จดทารางแผนปฏบตงาน แผนบรหารความเสยง คมอการบรหารความเสยงและควบคมภายใน รางสรปการประเมนผลการบรหารความเสยงในภาพรวมขอเสนอตอคณะกรรมการอานวยการ/คณะกรรมการบรหารความเสยงฯ และเสนอคณะกรรมการกากบความเสยง คณะกรรมการสภามหาวทยาลย 3. จดทานโยบายความเสยง กรอบและกระบวนการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน และเสนอคณะกรรมการอานวยการและคณะกรรมการบรหารความเสยงเพออนมต 4. รายงานผลการดาเนนงานบรหารความเสยงของมหาวทยาลยตอคณะกรรมการกากบความเสยง/คณะกรรมการสภามหาวทยาลย 5. ใหการสนบสนนและแนะนากระบวนการบรหารความเสยงแกหนวยงานตางๆ ภายในองคกรตามทมการรองขอ 6. ประสานงานกบหนวยงานยอย เพอตดตามการประเมนและแกไขวธควบคม 7. พฒนากระบวนการและกลไกในการสอสารภายในองคกรใหมประสทธภาพ


19

บทท 3 กระบวนการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน

ระบบการบรหารความเสยง ระบบการบรหารความเสยง (Risk Management System) เปนกระบวนการการบรหารปจจย และควบคมกจกรรม รวมทงกระบวนการดาเนนงานตาง ๆเพอหาแนวทางมาตรการควบคมหรอแนวทาง ในการปองกนแกไข หรอลดมลเหตของแตละโอกาสทองคกรจะเกดความเสยหาย ใหระดบของความเสยงและผลกระทบทจะเกดขนในอนาคตอยในระดบทองคกรยอมรบได ประเมนได ควบคมได และตรวจสอบไดอยาง มระบบ โดยคานงถงการบรรลเปาหมาย ทงในดานกลยทธ การปฏบตตามกฎระเบยบ การเงน และชอเสยงขององคกรเปนสาคญ โดยไดรบการสนบสนนและการมสวนรวมในการบรหารความเสยงจากหนวยงาน ทกระดบทวทงองคกร ดงนน เพอใหคณะ/หนวยงานภายในมหาวทยาลยสามารถดาเนนการบรหารความเสยงไดอยาง มประสทธภาพและเกดประสทธผลสงสด และเปนไปในทศทางเดยวกนทวทงมหาวทยาลย มหาวทยาลย จงไดพฒนาแบบฟอรมในการบรหารความเสยง (Enterprise Risk Management) ขน เพอใหคณะ/หนวยงานสามารถดาเนนการตามขนตอนการบรหารความเสยง ตามมาตรฐาน COSO (The Committee of Sponsoring Organization of the Treadway Commission) และมาตรฐานการควบคมภายในได ดงน 1) แบบฟอรม ERM 1 การรายงานสภาพแวดลอมภายในองคกร 2) แบบฟอรม ERM 2 การรายงานการวเคราะห/ประเมนความเสยง 3) แบบฟอรม ERM 3 แผนบรหารความเสยง 4) แบบฟอรม ERM 4 การตดตามผลการจดการความเสยง ตามแผนบรหารความเสยง งวดกอนหนวยงาน 5) แบบฟอรม ERM 5 ตดตามรายงานความกาวหนาการดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยง ขนตอนการบรหารความเสยง ขนตอนท 1 การระบวตถประสงค/เปาประสงคตามพนธกจคณะ/หนวยงาน ทเชอมโยงกบยทธศาสตรมหาวทยาลย ใหคณะ/หนวยงานดาเนนการการระบวตถประสงค/เปาประสงคตามพนธกจคณะ/หนวยงาน ทเชอมโยงกบยทธศาสตรมหาวทยาลยตามแบบฟอรม ERM 1 การรายงานสภาพแวดลอมภายในองคกร


20

โดย - ระบยทธศาสตร ของคณะ/หนวยงาน ลงใน สดมภ (1) - ระบวตถประสงค/เปาประสงคตามพนธกจ และยทธศาสตรของคณะ/หนวยงาน ทเรยกวาวตถประสงคในระดบองคกร ลงในสดมภ (2) - ระบขนตอนหลก/กระบวนการทางานหลก/กจกรรมหลกจะตองดาเนนการตามวตถประสงค/เปาประสงคตามพนธกจและยทธศาสตรของคณะ/หนวยงาน ลงในสดมภ (3) - ระบวตถประสงคของการดาเนนการขนตอนหลก/กระบวนการทางานหลก/กจกรรมหลก ลงในสดมภ (4)


21

ตวอยางแบบฟอรม ERM 1 การรายงานสภาพแวดลอมภายในองคกร ของคณะ

แบบรายงานสภาพแวดลอมการบรหารงานหนวยงาน

คณะ………………………… ณ วนท ....... เดอน ........................ พ.ศ. ………….

ยทธศาสตร วตถประสงค (เปาประสงค)

ขนตอนหลก/กระบวนการทางานหลก/ กจกรรมหลก

วตถประสงค ของกจกรรมหลก

1) การผลตบณฑตทมคณภาพภายใตการจดการเรยนการสอนในหลกสตรททนสมยตามเกณฑคณภาพและมาตรฐานของชาตและสากลรวมทงเตรยมความพรอมเขาสประชาคมอาเซยนและประชาคมโลก

1.1) ทกหลกสตรไดมาตรฐานตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตผานการรบรองของสภาวชาชพ สอดคลองกบความตองการของผใชงานและการเปลยนแปลงของสงคมโลก

จดทาหลกสตรใหได มาตรฐานตามกรอบ TQF ไดรบการรบรองจาก สกอ. และสภาวชาชพ

เพอใหหลกสตรมมาตรฐานตามกรอบ TQF ไดรบการรองจาก สกอ. และสภาวชาชพ

1.2) อาจารยมทกษะและเทคนคการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ สามารถบรณาการการสอนกบการวจย บรการวชาการ และทานบารงศลปวฒนธรรมไดอยางกลมกลนและมประสทธภาพ

จดโครงการพฒนาอาจารยเพอจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ

เพอใหอาจารยผสอนมความรความเขาใจในทกษะและเทคนคการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญในรปแบบตางๆทหลากหลายและสามารถบรณาการงานวจยเขากบการจดการเรยนการสอนอยางเหมาะสม

1.3) อาจารยทปรกษามบทบาทและความรบผดชอบตอการใหคาปรกษาทงในดานการเรยน กจกรรม และการดารงชวตของนสต

จดทาคาสงแตงตงอาจารยทปรกษาและกาหนดตารางเวลาในการพบปะระหวางอาจารยทปรกษาและนสต

เพอใหนสตรบทราบวาอาจารยทานใดเปนทปรกษาและเขารบการใหคาปรกษาจากอาจารยทปรกษาของตนเองไดอยางถกตอง

ERM 1


22

ตวอยางแบบฟอรม ERM 1 การรายงานสภาพแวดลอมภายในองคกร ของหนวยงาน

แบบรายงานสภาพแวดลอมการบรหารงานหนวยงาน หนวยงาน ………………….

ณ วนท ....... เดอน ........................ พ.ศ. ………….

ยทธศาสตร วตถประสงค (เปาประสงค)

ขนตอนหลก/กระบวนการทางานหลก/ กจกรรมหลก

วตถประสงค ของกจกรรมหลก

1) พฒนาระบบการจดการเรยนการสอนเพอใหไดบณฑตทพงประสงค

1.1) นสตสามารถลงทะเบยนเรยนไดครบตามโครงสรางหลกสตร

1.1.1 จดทาระบบความตองการลงทะเบยนเรยนรายวชาศกษาทวไปของนสตผานระบบอนเทอรเนต

เพอใหการลงทะเบยนเรยนหมวดวชาศกษาทวไปครบตามโครงสรางหมวดวชาศกษาทวไปไดอยางมประสทธภาพ

ขนตอนท 2 การระบความเสยง/ปจจยเสยง/ประเภทความเสยง ใหคณะ/หนวยงานดาเนนการระบความเสยง/ปจจยเสยง/ประเภทความเสยง ตามแบบฟอรม ERM 2 รายงานการวเคราะห/ประเมนความเสยง

ERM 1


23

โดย - การวเคราะหและระบความเสยงใหวเคราะหใหครอบคลมพนธกจและยทธศาสตรของคณะ/หนวยงานทเชอมโยงกบยทธศาสตรมหาวทยาลย และพจารณากระบวนการขนตอนหลกในการดาเนนงาน ในแตละยทธศาสตรของคณะ/หนวยงาน ใหครอบคลมประเดนทกอใหเกดความเสยงดงตอไปน 1) ความเสยงดานทรพยากร 2) ความเสยงดานยทธศาสตร หรอกลยทธของมหาวทยาลย 3) ความเสยงดานนโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ 4) ความเสยงดานการปฏบตงาน 5) ความเสยงดานบคลากรและดานความเสยงดานธรรมาภบาล 6) ความเสยงจากเหตการณภายนอก 7) อนๆตามบรบทของมหาวทยาลย - การระบปจจยเสยง เมอวเคราะหและสามารถระบความเสยงแลวใหพจารณาประกอบดวยวาความเสยงทระบนนเกดจากสาเหตใด ปจจยใด ทงนใหพจารณาทงจากปจจยภายในและภายนอกองคกร

ทงน ใหคณะ/หนวยงานวเคราะหและระบความเสยงโดยนา 1) ผลการปฏบตราชการในแตละยทธศาสตรของมหาวทยาลย และคณะ/หนวยงาน ทมผลการดาเนนงานตากวาเปาหมายท กาหนดไว 2) รายงานผลการดาเนนงานตามแผนการปรบปรงการควบคมภายใน ป 2557 โดยหากยงมความเสยงทยงหลงเหลออยใหพจารณานามาควบคมอยางตอเนอง - การระบประเภทความเสยง คอ การระบความเสยงวาเปนความเสยงชนดใด ซงประเภทความเสยงแบงเปน 4 ประเภท ดงน 1) ความเสยงดานกลยทธ (Strategic Risk) เปนความเสยงทเกยวของกบการบรรล พนธกจ เปาหมาย และวตถประสงคขององคกร เปนผลกระทบในระยะยาวขององคกร 2) ความเสยงดานการปฏบตงาน (Operation Risk) เปนความเสยงท เกยวของกบประเดนทเกดจากการปฏบตงานประจาวน บคคลากร หรออาจเกดจากการดาเนนงานปกตทองคกรตองเผชญเพอใหบรรลวตถประสงคเชงกลยทธ 3) ความเสยงดานการเงน (Financial Risk) เปนความเสยงทเกยวของกบการบรหารและควบคมทางการเงนและการงบประมาณขององคกรใหเปนไปอยางมประสทธผล 4) ความเสยงดานการปฏบตตามกฎหมาย และระเบยบ (Compliance Risk) เปนความเสยงท เกยวของกบประเดนขอกฎหมาย ระเบยบ การปกปองคมครองผรบบรการหรอผมสวนไดเสย การรกษาความลบขอมล รวมถงประเดนทางดานกฎระเบยบอนๆ เชน ระเบยบการทางานมหลายฉบบ ไมทนสมย เมอวเคราะหความเสยงและสามารถระบความเสยง ปจจยเสยง ประเภทความเสยงไดแลว ใหนาความเสยงทไดบนทกลงใน ERM 2 สดมภ (3) และปจจยเสยง ลงในสดมภ (4) ประเภทความเสยงลงในสดมภ (5) หรอ (6) หรอ (7) หรอ (8) (ขนอยกบประเภททระบ) ขนตอนท 3 การประเมนและจดลาดบดบความเสยง การประเมนความเสยง หมายถง กระบวนการระบความเสยง การวเคราะหความเสยง และจดลาดบความเสยง โดยการประเมนจากโอกาสทจะเกด (Likelihood) และผลกระทบ (Impact) 1. การประเมนโอกาสทจะเกด โอกาสทจะเกด (Likelihood) หมายถง ความถหรอโอกาสท


24

จะเกดเหตการณความเสยง ทงนใหคณะ/หนวยงานประเมนความถหรอโอกาสทจะเกดเหตการณความเสยงจากเกณฑทมหาวทยาลยกาหนด โดยการประชมปรกษาหารอกนในทประชมคณะกรรมการบรหารความเสยงของคณะ/หนวยงาน เมอไดขอยต ใหนาโอกาสทได ลงใน ERM 2 สดมภ (9) 2. การประเมนผลกระทบ ผลกระทบ (Impact) หมายถง ขนาดความรนแรงของความเสยหายทจะเกดขนหากเกดเหตการณความเสยง ทงนใหคณะ/หนวยงานประเมนผลกระทบทจะเกดขนหากเกดเหตการณความเสยงจากเกณฑทมหาวทยาลยกาหนด โดยการประชมปรกษาหารอกนในทประชมคณะกรรมการบรหารความเสยงของคณะ/หนวยงาน เมอไดขอยตและผลกระทบ ลงใน ERM 2 สดมภ (10) มหาวทยาลยโดยคณะกรรมการอานวยการและคณะกรรมการบรหารความเสยง ไดกาหนดเกณฑการประเมนโอกาสในการเกดเหตการณตางๆ และเกณฑการประเมนผลกระทบขนาดความรนแรงของความเสยหายทจะเกดขนหากเกดเหตการณความเสยงตางๆ ดงน


25

เกณฑการประเมนโอกาสทจะเกดเหตการณทเปนความเสยง (L) โอกาสทจะ

เกด ความเสยง

ระดบ คะแนน

ประเดน/องคประกอบทพจารณาโอการทจะเกดความเสยง (L) ความถจะเกด

ขอผดพลาดในการปฏบตงาน (เฉลย :

ป/ครง)

โอกาสทจะเกดเหตการณ

การทบทวนการปฏบตงาน/สอนงาน/การฝกอบรม

มการควบคม ตดตาม และตรวจสอบ โดยผบงคบบญชา/หนวยงานอน

มระเบยบและคมอปฎบต

สงมาก 5 1 เดอนตอครงหรอมากกวาตอเดอน

เกดขนเกอบแนนอน (Almost certain)

มากกวา 1 ป มากกวา 1 เดอน ไมมทง 2 อยางและไมถอปฏบต

สง 4 1-6 เดอนตอครงแตไมเกน 5 ครง

นาจะเกดเหตการณ (Likely)

ทก 1 ป ทก 1 เดอน มอยางใดอยางหนงแตไมถอปฎบต

ปานกลาง 3 1 ปตอครง เปนไปไดทจะเกดเหตการณ (Possible)

ทก 6 เดอน ทก 3 สปดาห มทง 2 อยาง แตปฏบตตามอยางใดอยางหนงหรอไมถอปฏบต

นอย 2 2-3 ปตอครง ไมนาเปนไปได (Unlikely)

ทก 3 เดอน ทก 2 เดอน มอยางใดอยางหนงและมการปฎบตตาม

นอยมาก 1 4-5 ปตอครง หรอมากกวา

เกดขนไดยาก (Rare) ทกเดอน ทกสปดาห มทง 2 อยางและมการปฎบตตาม


26

26

เกณฑการประเมนความรนแรงของผลกระทบ (Impact)

ผลกระทบตอองคกร


ความเสยหาย/ผลกระทบตอองคกร (C ) งบประมาณ/สญเสย

เงน สญเสยทรพยสน สญเสยผลการปฏบตงาน ผลกระทบตอ

ภาพลกษณหนวยงาน โดยพจารณาผลการ

สารวจทศนคตทไดรบ/ขาวสารจากสอมวลชน

ในเชงลบ

ชอเสยงและภาพลกษณ

สงมาก 5 > มากกวา 10 ลานบาท

ทรพยสนเสยหายทงหมด

มผลแตกตางจากตวชวด > 50 %

ความพงพอใจ≤ 20% หรอ ≥ 5 ขาว

พสจนได, สาธารณะรบทราบ มผลกระทบ

สงมาก สง 4 > 2.5 แสนบาท –

10 ลานบาท สญเสยทรพยสน

จานวนมาก มผลแตกตางจากตวชวด

20 – 50 % ความพงพอใจ> 20 –

40 %หรอ 4 ขาว พสจนได, สาธารณะ

รบทราบ ผลกระทบสง, มการแสดงออกจาก

บคคลภายนอก ปานกลาง 3 > 50,000 – 2.5

แสนบาท ทรพยสนสญเสยหรอ

เสยหาย มผลแตกตางจากตวชวด


60 % หรอ 3 ขาว พสจนได, สาธารณะรบทราบ ผลกระทบ

ปานกลาง นอย 2 > 10,000 –

50,000 บาท ทรพยสนสญเสยหรอ

เสยหายนอย มผลแตกตางจากตวชวด


80 % หรอ 2 ขาว พสจนได, ผลกระทบนอย

นอยมาก 1 ไมเกน 10,000บาท เลกนอยหรอไมกระทบกบทรพยสน

มผลแตกตางจากตวชวด ไมเกน 5 %

ความพงพอใจ> 80 % หรอ 1 ขาว

พสจนไมได, ผลกระทบนอย


27

เกณฑการประเมนความรนแรงของผลกระทบ (Impact)

ผลกระทบ ตอองคกร


ความเสยหาย/ผลกระทบตอองคกร (C ) รายละเอยด จานวนผ

รองเรยน (ตอเดอน)

หยดใหบรการ เหตการณ(นโยบาย)

ความปลอดภย/อนตรายตอชวต

จานวนบคลากร/ผใชบรการ/ผทไดรบความเสยหายหรอ

ผลกระทบ สงมาก 5 เสยหาย

ทงหมด 7 รายขนไป มากกวา 1

เดอน เสยหายมากทสดไมเปนไปตามเปาหมาย

มผตายหลายคนหรอเสยหายอยางตอเนอง

กระทบผทเกยวของโดยตรงทงหมดและผอนมากมาย

สง 4 เสยหายมาก 5-6 ราย 1 อาทตย – 1 เดอน

บรรลเปาหมายตากวามาก

ตายหรอมผบาดเจบสาหส

กระทบผเกยวของโดยตรงทงหมดและผอนบางสวน

ปานกลาง 3 ตองใหความสนใจ

3-5 ราย > 1 วน ถง < 1 อาทตย

บรรลนโยบายตากวาเปาหมายปาน

กลาง

มผบาดเจบทตองไดรบการรกษาทาง

การแพทย

กระทบเฉพาะกลมผเกยวของโดยตรงทงหมด

นอย 2 นอย 1-2 ราย ½ - 1 วน บรรลนโยบายตากวาเปาหมาย

เลกนอย

มผบาดเจบเลกนอย / ใหการรกษาเบองตน

กระทบเฉพาะกลมผเกยวของโดยตรงทงหมดเปนสวนใหญ

นอยมาก 1 ไมสาคญ นอยกวา 1 ราย

< ½ วน นโยบายบรรลเปาหมาย/บรรลเกนเปาหมาย

ไมไดรบบาดเจบ / เหตเดอดรอน/เกด

ความราคาญ

กระทบเฉพาะกลมผเกยวของโดยตรงบางราย


28

มหาวทยาลยโดยคณะกรรมการอานวยการและคณะกรรมการบรหารความเสยง ไดกาหนดเกณฑการประเมนคาระดบความเสยงโดยใชแผนภมความเสยง ดงน แผนภมความเสยง (Risk Map) เพอระบถงตาแหนงของความเสยงแตละรายการ เพอใหทราบวาความเสยงใดมความสาคญ และมความเรงดวนสงสดทจะตองไดรบการแกไขกอนตามลาดบความสาคญ โดยแบงความเสยง เปน 4 กลม คอ สงมาก 18-25 (สแดง) ,สง 10-17 (สสม), ปานกลาง 6-9 (สเหลอง), ตา 1-5 (สเขยว) ตามภาพ

ภาพแผนภมความเสยง (Risk Map)

ผลกร

ะทบ

(Impa

ct/Co

nseq

uenc

es)

5 16 17 23 24 25

4 9 14 15 21 22

3 5 8 13 19 20

2 3 4 7 12 18

1 1 2 6 10 11

1 2 3 4 5 โอกาส (Likelihood/Frequency)

เมอทราบระดบความเสยงแลว ใหคณะ/หนวยงานดาเนนการดงน 1) ระบการควบคมความเสยงทดาเนนการอยลงใน ERM 2 สดมภ (12) 2) ประเมนผลการควบคมทมอยวาเพยงพอหรอไม โดยใสผลประเมนลงในลงใน ERM 2 สดมภ (13) หรอ (14) หรอ (15) (ทงนขนอยกบคณะ/หนวยงานประเมนการควบคม) 3) ประเมนและระบความเสยงทเหลออยลงในลงใน ERM 2 สดมภ (16) 4) ระบมาตรการควบคมเพมเตมลงในลงใน ERM 2 สดมภ (17) 5) จดลาดบความเสยง โดยพจารณาจากระดบความเสยงจากมากไปหานอย ทงน การดาเนนการในขอ 1), 2), 3) และ 4) สามารถนาไปใชในการควบคมภายในของคณะ/หนวยงานได

สงมาก 18-25

สง 10-17

ปานกลาง 6-9

ตา 1-5


29

ตวอยางการกรอกแบบรายงานการวเคราะหและประเมนความเสยง (ERM2) ของคณะ


30

ตวอยางการกรอกแบบรายงานการวเคราะหและประเมนความเสยง (ERM2) ของหนวยงาน

ขนตอนท 4 การจดทาแผนบรหารความเสยง การจดทาแผนบรหารความเสยง คอ การกาหนดมาตรการ/การหาวธการทเหมาะสมในการจดการความเสยง โดยขนการประเมนและจดลาดบดบความเสยง คณะ/หนวยงานจะทราบแลววา ความเสยงทยงเหลออย อยในระดบทคณะ/หนวยงานยอมรบไดหรอไม หากยอมรบไมไดคณะ/หนวยงานจาตองหามาตรการ/กจกรรม/โครงการเพอลดความเสยงมาบรหารจดการความเสยงเหลานนใหอยในระดบทยอมรบได โดยใหคณะ/หนวยงานพจารณาโดยวเคราะหผลไดผลเสย ของแตละกจกรรม/โครงการทจะนามาบรหารความเสยง วา มประสทธภาพเพยงพอหรอไม งบประมาณ ประโยชนทจะไดรบ เมอพจารณารอบคอบและเลอกกจกรรม/โครงการไดแลวใหคณะ/หนวยงาน ดาเนนการจดทาแผนบรหารความเสยง ตามแบบฟอรมการจดทาแผนบรหารความเสยง (ERM3)


31

โดย 1. ใหระบชอกจกรรม/โครงการ ในแบบ ERM 3 ขอ 1) 2. ระบวตถประสงคของกจกรรมโครงการนนๆ ลงในแบบ ERM 3 ขอ 2) 3. ระบเปาหมายของกจกรรม/โครงการนนๆ ลงในแบบ ERM 3 ขอ 3) 4. ระบงบประมาณทใชในการดาเนนกจกรรม/โครงการบรหารความเสยงนนๆ ลงในแบบ ERM 3 ขอ 4) 5. ระบตวชวดเพอวดความสาเรจในการดาเนนกจกรรม/โครงการทนามาบรหารความเสยง ลงในแบบ ERM 3 ขอ 5) 6. ระบผลทคาดวาจะไดรบจากากรดาเนนการกจกรรม/โครงการเพอบรหารความเสยง ลงในแบบ ERM 3 ขอ 6) 7. ใสขอมล ปจจยเสยง ประเภทความเสยง ตามแบบ ERM 2 สดมภ (4) และ ERM 2 สดมภ (5) หรอ (6) หรอ (7) หรอ (8) (ขนอยกบประเภททระบ) ลงในแบบ ERM 3 สดมภ (1) และสดมภ (2) 8. ระบการจดการความเสยงทเหลออย โดยแนวทางในการจดการความเสยงประกอบดวย 4 วธ ดงน 1) การยอมรบ (Take, Accept) หมายถง การทความเสยงนนสามารถยอมรบไดภายใตการควบคมทมอยในปจจบน ซงไมตองดาเนนการใด ๆ


32

2) การควบคม (Treat) หมายถง การทความเสยงนนสามารถยอมรบไดแตตองมการแกไขวธการควบคม หรอมการควบคมเพมเตม เพอใหมการควบคมทเพยงพอและเหมาะสม 3) การยกเลก (Terminate) หรอ หลกเลยง (Avoid) หมายถง การทความเสยงนนไมสามารถยอมรบไดและตองจดการใหความเสยงนนไปอยนอกเงอนไขของการดาเนนงาน เชน การหยดดาเนนงานหรอกจกรรมทกอใหเกดความเสยงนน 4) การโอนยาย (Transfer) หรอ แบง (Share) หมายถง การโอนยายหรอแบงความเสยง ใหผอนชวยรบผดชอบ เชน การจางบคคลภายนอกมาดาเนนการแทน การทาประกนภย เปนตน ทงน ใหคณะ/หนวยงานประเมนการจดการควบคมความเสยงทมอยวาเปนประเภทใดแลวเตมขอมลลงใน ERM 3 สดมภ (3) 9. ใสขอมล โอกาส ผลกระทบ และระดบความเสยง ตามแบบ ERM 2 สดมภ (9) หรอ (10) หรอ (11) ลงในแบบ ERM 3 สดมภ (4), (5) และ(6) 10. ใสขอมลการจดการความเสยงเพมเตมตามแบบ ERM 2 สดมภ (17) ลงในแบบ ERM 3 สดมภ (7) 11. ระบระยะเวลาเรมตน และสนสดการดาเนนกจกรรม/โครงการ เพอบรหารจดการความเสยง ลงในแบบ ERM 3 สดมภ (8) และ (9) 12. ระบผรบผดชอบดาเนนกจกรรม/โครงการทนามาบรหารจดการความเสยง

ตวอยางการกรอกแบบฟอรมการจดทาแผนบรหารความเสยง (ERM3) ของคณะ


33

ตวอยางการกรอกแบบฟอรมการจดทาแผนบรหารความเสยง (ERM3) ของหนวยงาน

ขนตอนท 5 การสอบทานและตดตามผลการบรหารความเสยง มหาวทยาลยกาหนดการดาเนนการสอบทานและตดตามผลการบรหารความเสยงและการควบคมภายในทก 3 เดอน ตามแผนงานการดาเนนงานบรหารความเสยงมหาวทยาลยมหาสารคาม ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2558 ดงน การตดตามผลการบรหารความเสยง การตดตามแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1. ตดตามผลการจดการความเสยงตามแผนบรหารความเสยง งวดกอน โดยใชแบบฟอรมตดตามผลการจดการความเสยงตามแผนบรหารความเสยง งวดกอน (ERM 4)


34

โดยในการตดตาม ใหคณะ/หนวยงาน นากระบวนงานหลก/กจกรรม/โครงการทมความเสยงเหลออยจากแผนบรหารความเสยงงวดกอน มารายงานสถานะการจดการความเสยงในแบบ ERM 4 สดมภ (5) พรอมขอมลวธการตดตามการดาเนนงานโดยใชสญลกษณใตตารางในการแสดงสถานะการดาเนนงาน ลงในแบบ ERM 4 สดมภ (6) และปญหา/อปสรรคในการดาเนนงานลงในแบบ ERM 4 สดมภ (7)


35

ตวอยางการกรอกแบบฟอรมตดตามผลการจดการความเสยงตามแผนบรหารความเสยง งวดกอน (ERM 4)

2. ตดตามความกาวหนาการดาเนนการตามแผนบรหารความเสยง รอบ 6, 9 และ12 เดอน โดยใชแบบฟอรมตดตามรายงานความกาวหนาการดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยง (ERM 5) ในการตดตาม


36

โดยเปนการตดตามความกาวหนาในการดาเนนงานกจกรรม/โครงการทจะนามาบรหารความเสยงลดลงหรออยในระดบทยอมรบไดตามแบบ ERM 3 แผนบรหารความเสยงใหคณะ/หนวยงานจดทารายงานความกาวหนาการดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยงตามยทธศาสตร โดยนาขอมลจากแบบฟอรม ERM 3 แผนบรหารความเสยงมาบนทกลงใน แบบ ERM 5 รายงานผลการดาเนนงานกจกรรม/โครงการ ดงน 1) ERM 5 สดมภ (1) นามาจาก ERM 3 สดมภ (1) 2) ERM 5 สดมภ (2) นามาจาก ERM 3 สดมภ (2) 3) ERM 5 สดมภ (3) ,(4) และ(5) นามาจาก ERM 3 สดมภ (4) ,(5) และ(6) 4) ERM 5 สดมภ (6) นามาจาก ERM 3 ขอ 1) 5) ERM 5 สดมภ (7) และ(8) นามาจาก ERM 3 สดมภ (8) และ(9) 6) ERM 5 สดมภ (9) นามาจาก ERM 3 สดมภ (10) 7) ERM 5 สดมภ (11) ใหคณะ/หนวยงานรายงานผลการดาเนนงานของกจกรรม/โครงการ


37

8) ERM 5 สดมภ (12) ใหคณะ/หนวยงานรายงานผลการดาเนนงานตามตวชวดความเสยง 9) ERM 5 สดมภ (13) ใหคณะ/หนวยงานรายงานสถานะการดาเนนงานของกจกรรม/โครงการ วา แลวเสรจแลวหรอไม 10) ERM 5 สดมภ (14), (15) และ(16) ใหคณะ/หนวยงานประเมนโอกาส ผลกระทบ และระดบความเสยงจากแผนภมความเสยง วา ณ ชวงเวลารายงานนน โอกาส ผลกระทบ ทเกดความเสยงและระดบความเสยงลดหรอไมอยางไร ตวอยางการกรอกแบบฟอรมตดตามรายงานความกาวหนาการดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยง (ERM 5) ของคณะ


38

ตวอยางการกรอกแบบฟอรมตดตามรายงานความกาวหนาการดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยง (ERM 5) ของหนวยงาน


39

ระบบการควบคมภายใน มาตรฐานการควบคมภายในประกอบดวย 5 องคประกอบ ประกอบดวย 1) สภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment) 2) การประเมนความเสยง (Risk Assessment) 3) กจกรรมการควบคม (Control Activities) 4) สารสนเทศ และ การสอสาร (Information and Communications) 5) การตดตามประเมนผล (Monitoring) องคประกอบท 1 : สภาพแวดลอมของการควบคม “สภาพแวดลอมของการควบคม” ประกอบดวยปจจยตาง ๆ ซงรวมกนสงผลใหมการควบคมขนในหนวยรบตรวจ หรอทาใหการควบคมทมอยไดผลดขน ปจจยเหลาน ไดแก ปรชญาและรปแบบการทางานของผบรหาร ความซอสตยและจรยธรรม ความร ทกษะและความสามารถของบคลากร โครงสรางการจดองคกร การมอบอานาจและหนาทความรบผดชอบ นโยบายและวธบรหารดานบคลากร การสรางบรรยากาศเพอใหเกดทศนคตทดตอการควบคมภายใน และเกดจตสานกในการปฏบตงานในความรบผดชอบ เปนตน องคประกอบท 2 : การประเมนความเสยง “การประเมนความเสยง” คอ การระบและการวเคราะหความเสยงจากปจจยภายในและภายนอกทมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคของหนวยงาน รวมทงการกาหนดแนวทางทจาเปนตองใชในการควบคมความเสยง วตถประสงคของหนวยงานแบงเปน 2 ระดบ คอ 1) ระดบหนวยรบตรวจ โดยการกาหนดภารกจของหนวยรบตรวจ และกาหนดวตถประสงคของภารกจนน กรณหนวยรบตรวจคอ พจารณา ประเดนยทธศาสตร วตถประสงคของภารกจพจารณาจากเปาประสงค 2) ระดบสวนงานยอย โดยการกาหนดกระบวนการปฏบตงาน โครงการ กจกรรม งาน (ซงปรากฏในแบบ ปย.2 คอลมนท 1) ทสงผลใหวตถประสงคของหนวยรบตรวจบรรลผลสาเรจ องคประกอบท 3 : กจกรรมการควบคม “กจกรรมการควบคม” คอ มาตรการ วธปฏบตตาง ๆ ทกาหนดใหบคลากรของหนวยงานปฏบตเพอลดหรอควบคมความเสยง กจกรรมทปฏบตกนตามปกตทมลกษณะการควบคม ไดแก การสอบทานงาน การตรวจสอบ การควบคมงาน การใหคาแนะนา การแบงแยกหนาท การรกษาความปลอดภย การดแลปองกนทรพยสน การจดบนทกกจกรรมตาง ๆ การรวบรวมและจดเกบเอกสาร การจดใหมกจกรรมควบคมจานวนเทาใด ขนอยกบลกษณะความเสยงของหนวยงาน ตวอยางกจกรรมการควบคมภายในทปฏบตโดยทวไป เชน การกาหนดนโยบายและแผนงานทแสดงทศทางของหนวยงาน การกาหนดขอบเขตของอานาจทมอบใหแกบคลากรทเปนลายลกษณอกษร ชดเจน และสอสารใหทราบทวกน การสอบทานการปฏบตงานและสถานการณทจาเปนตองตดตามเปนลายลกษณอกษร การวเคราะหเปรยบเทยบผลการปฏบตงานกบเปาหมายตามแผนงานและวเคราะหหาสาเหตของความแตกตางทมสาระสาคญ การจดทาหลกฐานทเปนเอกสารหรอหนงสอเพอใหผเกยวของไดทราบและอางองได


40

องคประกอบท 4 : สารสนเทศและการสอสาร “สารสนเทศ” หมายถง ขอมลทไดผานการประมวลผลและจดใหอยในรปทมความหมายและเปนประโยชนตอการใชงาน กลาวคอ มความถกตอง สมบรณ เปนปจจบน ทนเวลา และมความนาเชอถอ บคลากรทกระดบจาเปนตองใชขอมลสารสนเทศ ผบรหารใชในการบรหาร ผปฏบตงานใชในการปฏบตงานตามหนาท ดงนนจงตองมขอมลสารสนเทศ อยางเพยงพอ และสอสารใหฝายบรหารและบคลากรอนๆ ซงจาเปนตองใชสารสนเทศนนในรปแบบทเหมาะสมและทนเวลา เพอชวยใหผรบขอมลสารสนเทศปฏบตหนาทของตนไดอยางมประสทธภาพ องคประกอบท 5 : การตดตามประเมนผล “การตดตามประเมนผล” เพอสอบทานวาระบบการควบคมภายในทวางไวมการปฏบตจรง เพยงพอ เหมาะสม มประสทธภาพและประสทธผล ขอตรวจพบจากการตรวจสอบและการสอบทานอนๆ ไดรบการปรบปรงแกไขอยางเหมาะสมและทนเวลา การควบคมภายในไดรบการปรบปรงแกไขใหสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลงไป การตดตามประเมนผลทาได 2 ลกษณะ คอ การตดตามผลการควบคมในระหวางการปฏบตงาน (Ongoing Monitoring) และการประเมนการควบคมเปนรายครง ซงประกอบดวยการประเมนการควบคมดวยตนเอง กบการประเมนการควบคมอยางเปนอสระ กลาวคอ เปนการประเมนผลโดยผทไมมสวนเกยวของกบการปฏบตงานนน อาจทาโดยผตรวจสอบภายใน และผตรวจสอบภายนอก แนวทางการดาเนนงานควบคมภายใน 1. ใหคณะ/หนวยงานประเมนองคประกอบการควบคมภายใน จาก ภาคผนวก ก แบบประเมนประเมนองคประกอบการการควบคมภายใน เมอประเมนแลวจะทราบวาองคประกอบการควบคมภายในแตละองคประกอบของหนวยงานเปนอยางไร ใหนาขอมลสรปผลการประเมนทไดจากการประเมน ภาคผนวก ก มาเขยนรายงานในแบบรายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน (แบบ ปย.1) ตามรายละเอยดแบบฟอมร ดงน


41

การเขยนรายงานตามแบบรายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน (แบบ ปย.1) แบบ ปย.1 มสวนทตองเขยนรายงาน แยกเปน 3 สวน คอ 1. องคประกอบของการควบคมภายใน ใหรายงานวา สวนงานยอยไดจดใหมปจจย วธการ การปฏบตงาน ฯลฯ อะไรบาง ในแตละองคประกอบของการควบคมภายใน ทง 5 องคประกอบ 2. ผลการประเมน/ขอสรป ใหรายงานวา ปจจย วธการ การปฏบตงาน ทสวนงานยอยจดใหมในแตละองคประกอบของการควบคมภายในนน มความเพยงพอ มความเหมาะสม (กบขนาด ลกษณะ และความซบซอนของสวนงานยอย) และสงผลใหระบบการควบคมภายในมประสทธผลหรอไม กรณไมเพยงพอ ไมเหมาะสม ใหเสนอวาควรเพมเตม ควรปรบปรงอยางไร โดยใหคานงถงความสามารถในทางปฏบตและประโยชนทไดรบมความคมคาเมอเทยบกบตนทนทตองเสยไป


42

3. ผลการประเมนโดยรวม ใหรายงานวา สวนงานยอยมปจจย วธการ การปฏบตงานครบ ทง 5 องคประกอบของการควบคมภายในหรอไม ปจจย วธการ การปฏบตงานในแตละองคประกอบของการควบคมภายใน มประสทธผลและเพยงพอทจะทาใหวตถประสงคในแตละภารกจของสวนงานยอยประสบความสาเรจ มแนวทางการปรบปรงองคประกอบของการควบคมภายในหรอไม ถามจะดาเนนการอยางไรเพอใหการควบคมภายในมประสทธผลยงขน

ตวอยางการเขยนรายงานตามแบบรายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน (แบบ ปย.1)

คณะ..........ก............มหาวทยาลยมหาสารคาม รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน

ณ วนท ........เดอน..................... พ.ศ. …………..

องคประกอบของการควบคมภายใน ผลการประเมน / ขอสรป 1. สภาพแวดลอมการควบคม ผบรหารไดสรางบรรยากาศของการควบคมเพอใหเกดทศนคตทดตอการควบคมภายใน โดยใหความสาคญกบความซอสตย จรยธรรมและความโปรงใสในการดาเนนงาน มการบรหารจดการทสอดคลองกบหลกธรรมาภบาลมการกาหนดแนวทางทชดเจนตอการปฏบตทถกตองและทไมถกตองรวมทงปฏบตตนเปนแบบอยาง มการจดโครงสรางและสายงานการบงคบบญชาและบคลากรเขาใจขอบเขตอานาจหนาทรวมทงมความรความสามารถและทกษะในการปฏบตงานตามทไดรบมอบหมายในระดบทเหมาะสมเพยงพอ

ผบรหารมหาวทยาลยใหความสาคญในการควบคมภายในเพอใหบคลากรเกดทศคตทดโดยทกหนวยงานตองจดทาการควบคมภายในใหสอดคลองกบหลกธรรมาภบาลซงทกหนวยงานมโครงสรางการบรหารงานทชดเจนและมหนาทความรบผดชอบทเหมาะสมและมทกษะในการทางานอยาง

2. การประเมนความเสยง หนวยงานมการกาหนดเปาหมายและวตถประสงคระดบกจกรรมทสอดคลองและเชอมโยงกนในการทจะทางานใหสาเรจดวยงบประมาณและทรพยากรทกาหนดไว และผบรหารมกระบวนการในการระบความเสยง ทงจากปจจยภายในและภายนอกทอาจมผลกระทบตอการบรรลผลสาเรจตามวตถประสงคของหนวยงาน มการวเคราะหความเสยงและการกาหนดวธการควบคมเพอปองกนความเสยง ในระดบทเหมาะสมเพยงพอ

การประเมนความเสยงในภาพรวมของหนวยงานไดมการนาระบบการบรหารความเสยงทเปนสากลมาใช โดยกระบวนการในการกาหนดวตถประสงค การระบปจจยเสยง การวเคราะหความเสยง การกาหนดวธการควบคมเพอปองกนความเสยง มความชดเจนในระดบทเหมาะสมและมประสทธภาพ แตยงมหลายหนวยงานทไมสามารถประเมนความเสยง

แบบ ปย.1


43

องคประกอบของการควบคมภายใน ผลการประเมน / ขอสรป 3. กจกรรมการควบคม หนวยงานมการปฏบตตามนโยบายและวธปฏบตงานททาใหมนใจวาเมอนาไปปฏบตแลวจะเกดผลสาเรจตามทฝายบรหารกาหนดไว กจกรรมเพอการควบคมจะชใหผปฏบตงานเหนความเสยงทอาจเกดขนในการปฏบตงานเพอใหเกดความระมดระวงและสามารถปฏบตงานใหสาเรจตามวตถประสงคในระดบทเหมาะสมเพยงพอ

ในภาพรวมมกจกรรมควบคมทสอดคลองกบกระบวนการบรหารความเสยง โดยกจกรรมควบคมเปนสวนหนงของการปฏบตงานตามปกตโดยผบรหารและหวหนางานกากบดแลใหมการปฏบตตามในระดบทเหมาะสมและมประสทธภาพ

4. สารสนเทศและการสอสาร มระบบขอมลสารสนเทศทเกยวเนองกบการปฏบตงาน ตอความตองการของผใชและมการสอสารไปยงฝายบรหารและผทเกยวของในรปแบบทชวยใหผรบขอมลสารสนเทศปฏบตหนาทตามความรบผดชอบเพอใหบรรลวตถประสงคขององคกรอยางมประสทธภาพและประสทธผลในระดบ ทเหมาะสมเพยงพอ

ในภาพรวมหนวยงานมระบบสารสนเทศทสามารถใชงานไดครอบคลมระหวางหนวยงานและสานกงานทกแหง รวมทงจดหารปแบบการสอสารทชดเจน ทนเวลาและสะดวกตอผใช ผานระบบเครอขายรวมทงไดจดทาสอประชาสมพนธในรปแบบตาง ๆ เผยแพรทงภายในและภายนอกองคกรในระดบทเหมาะสมและมประสทธภาพ

5. การตดตามประเมนผล หนวยงานมการประเมนผลแบบรายครง เปนครงคราว กรณพบจดออนหรอขอบกพรองมการกาหนดวธปฏบตเพอใหความมนใจวา ขอตรวจพบจากการตรวจสอบและการสอบทานไดรบการพจารณาสนองตอบและมการวนจฉยสงการใหดาเนนการแกไขขอบกพรองทนท รวมทงมการตดตามประเมนผลการควบคมภายในและประเมนคณภาพการปฏบตงานโดยกาหนดวธปฏบตงานเพอตดตามการปฏบตตามระบบการควบคมภายในและเปนสวนหนงของกระบวนการปฏบตงานตามปกตของฝายบรหาร ผควบคมงานและผมหนาทเกยวของในระดบทเหมาะสมเพยงพอ

ผบรหารมการตดตามการปฏบตตามระบบการควบคมภายในอยางตอเนองและสนปมการประเมนตนเองรวมกนระหวางผบรหารและพนกงาน รวมทงมการประเมนอสระโดยผตรวจสอบภายใน ผลการประเมนมการจดทารายงานพรอมขอเสนอแนะเสนอผบรหารระดบสง เพอสงการแกไขและกาหนดไวในแผนปฏบตงานประจาปตอไป โดยสรปในภาพรวมการตดตามประเมนผลอยในระดบทเหมาะสมและมประสทธภาพ

ผลการประเมนโดยรวม

คณะ ก มโครงสรางการควบคมภายใน ทง 5 องคประกอบของการควบคมภายในเปนไปตามมาตรฐานการควบคมภายในของคณะกรรการตรวจเงนแผนดน มการควบคมภายในทมความเหมาะสมเพยงพอ แตอยางไรกตาม ยงคงตองมการตดตามและประเมนผลการควบคมภายในเปนระยะ ๆ อยางสมาเสมอ เพอการปองกนไมใหเกดปจจยเสยงขน

ชอผรายงาน..................คณบด ก............................... (นาย.............................................)

ตาแหนง.............คณบด........................................ วนท................ เดอน..................พ.ศ. ................


44

2. ใหคณะ/หนวยงาน ประเมนแบบสอบถามการควบคมภายใน (ภาคผนวก ข) ซงมหาวทยาลยไดนาแบบสอบถามการควบคมภายในของ สานกงานตรวจเงนแผนดนมาปรบปรงใหเกดความเหมาะสมกบแตละเรองหรอแตละกจกรรมโดยสรางแบบสอบถามเพมเตมจากทมอยใน ภาคผนวก ข เพอใหทราบความเสยง ในดานตางๆทอาจสงผลกระทบตอวตถประสงคของการควบคมภายใน โดยในภาคผนวก ข ของมหาวทยาลยจะประกอบดวยแบบสอบถาม 9 ชด ดงน ชดท 1 แบบสอบถามดานนโยบายและการบรหาร สาหรบสอบถามผบรหารทรบผดชอบดานนโยบายและการบรหาร ชดท 2 แบบสอบถามดานทรพยากร สาหรบสอบถามผบรหารและเจาหนาทผรบผดชอบดานการเงน และงบประมาณดานพสด ดานบคลากร ดานระบบสารสนเทศ ดานอาคารสถานท แบบสอบถาม ประกอบดวย 1.การเงนและงบประมาณ 2. ดานทรพยสน 3. ดานพสด 4. ดานการผลต (เฉพาะหนวยงานทผลผลตทเปนสนคาทไมใชนสต/บณฑต เชน ศนยหนงสอ (ยนเพยว) สานกพมพ คณะเภสชศาสตร) 5. ดานบคลากร 6. ดานระบบสารสนเทศ 7. ดานอาคารสถานท

ชดท 3 แบบสอบถามดานกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ชดท 4 แบบสอบถามดานธรรมาภบาล ชดท 5 แบบสอบถามดานเหตการณภายนอก ชดท 6 แบบสอบถามดานการจดการเรยนการสอน ชดท 7 แบบสอบถามดานการวจย ชดท 8 แบบสอบถามดานการบรการวชาการ ชดท 9 แบบสอบถามดานทานบารงศลปะและวฒนธรรม

เมอประเมนภาคผนวก ข เสรจจะทราบทราบความเสยงในดานตางๆ ทอาจสงผลกระทบตอวตถประสงคของการควบคมภายใน ใหนาขอมลทไดจากการประเมน ภาคผนวก ข มาเขยนรายงานในแบบรายงานผลการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน (แบบ ปย.2)


45

วธการเขยนรายงานตามแบบรายงานผลการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน (แบบ ปย.2) แบบ ปย.2 มสวนทตองเขยนรายงาน แยกเปน 7 คอลมน คอ คอลมน 1 “กระบวนการปฏบตงาน/โครงการ/กจกรรม และวตถประสงคของการควบคม” ใหกาหนดประเดนทจะรายงาน โดยระบวตถประสงคของกจกรรมหรอดานของงานทกาลงประเมน ถาเปนกระบวนการปฏบตงานหรอโครงการใหระบขนตอนทสาคญของกระบวนการปฏบตงานหรอโครงการนน รวมทงวตถประสงคของแตละขนตอน ทงน หนงกจกรรม/ดานของงาน/ขนตอนการปฏบตงานอาจมหลายวตถประสงค คอลมน 2 “การควบคมทมอย” ใหระบวามกจกรรมการควบคมภายในอะไรบางทควบคมโอกาสการเกดของปจจยเสยง หรอกจกรรมเพอควบคมหรอลดความเสยหายทเกดจากปจจยเสยงใหอยในระดบทไมเปนอปสรรคขดขวางการบรรลผลสาเรจตามวตถประสงค


46

คอลมน 3 “การประเมนผลการควบคม” ใหระบวากจกรรมทระบในคอลมน 2 นน ไดนาไปปฏบตหรอไม ถาปฏบตแลวกจกรรมทมอยนนมจานวนเพยงพอ และมความเหมาะสมหรอไม หากมจานวนเพยงพอและมความเหมาะสมแลว ผลทไดจากการปฏบตตามกจกรรมการควบคมชวยใหไดรบผลสาเรจตามวตถประสงคหรอไม ประโยชนทไดรบคมคากบตนทนของการควบคมหรอไม ทงน ถามระบบการควบคมภายในและปฏบตจรง ผลจากการปฏบตไดสรางความมนใจอยางสมเหตสมผลในความสาเรจตามวตถประสงคทกาหนดไว ถอวาระบบการควบคมภายในมประสทธผล คอลมน 4 “ความเสยงทมอย” การรายงานม 3 กรณ คอ 1) กรณกจกรรมทระบในคอลมน 2 มไดนาไปปฏบต ใหระบความเสยงหรอปจจยเสยงทมอย 2) กรณกจกรรมทระบในคอลมน 2 ไดปฏบตแลวและมประสทธผล หากพบวามความเสยงใหมหรอปจจยเสยงใหม ใหระบวาความเสยงหรอปจจยเสยงนนคออะไร 3) กรณกจกรรมทระบในคอลมน 2 ไดปฏบตแลวและยงไมมประสทธผล ใหระบความเสยงหรอปจจยเสยงทมอย คอลมน 5 “การปรบปรงการควบคม” หากเปนกรณท 3) ใหระบวาจะปรบปรงกจกรรมการควบคมทมอยอยางไร หากเปนกรณท 2) ใหระบวาความเสยงใหม ปจจยเสยงใหมนน มกจกรรมควบคมทตองมเพมขน คออะไร นอกจากนหากมสถานการณทเปลยนแปลงไป จะปรบปรงกจกรรมการควบคมทมอยอยางไรใหทนกบการเปลยนแปลง เพอใหการควบคมนนมประสทธผลอยเสมอ คอลมน 6 “กาหนดเสรจ/ผรบผดชอบ” ใหระบวากจกรรมในคอลมน 5 มกาหนดเสรจเมอใด รวมถงผใดทรบผดชอบการปฏบตตามกจกรรมนน ๆ คอลมน 7 “หมายเหต” ใหระบขอมลอน ๆ ทตองการแจงใหทราบ


47

ตวอยางการเขยนรายงานตามแบบรายงานผลการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน (แบบ ปย.2)

ทงน หากการรายงานตามแบบ ปย.2 ไดอยางถกตอง ครบถวนแลว ถอเปนการประเมนการ

ควบคมดวยตนเอง (Control Self Assessment) เปนกระบวนการสรางความรบผดชอบในการควบคมภายในใหแกทกคนทเปนผปฏบตในแตละกจกรรมของสวนงานยอยทสนบสนนและสอดคลองกบวตถประสงคในระดบหนวยงาน วธการกคอ นากจกรรมของสวนงานยอยกบวตถประสงคของกจกรรมนนมาเชอมโยงกน แลวทาการระบการควบคมภายในทมอยของงานนนและประเมนความเสยงทยงมอย ซงผลทจะไดจากการประเมนการควบคมดวยตนเอง (Control Self Assessment) คอ 1) ทาใหผปฏบตเขาใจอยางถองแทถงวตถประสงคของกจกรรมและกระบวนการทางานนนๆ 2) เขาใจถงความเสยงทอาจมผลกระทบตอวตถประสงคของกจกรรมในระดบสวนงานยอย และวตถประสงคในภาพรวมของหนวยรบตรวจ


48

3) สามารถกาหนดการควบคมภายในทจาเปน เพอลดความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได 4) สามารถกาหนดแผนปฏบตเพอปรบปรงการควบคมภายในใหเหมาะสมกบลกษณะ ขนาด และความซบซอนของสวนงานยอย

3. ใหคณะ/หนวยงาน จดทาแบบรายงานผลการตดตามการปฏบตตามแผนการปรบปรงการควบคมภายใน (แบบตดตาม ปย.2) ซงการจดทารายงานผลการตดตามการปรบปรงการควบคมภายใน จะทาใหคณะ/หนวยงาน ทราบวามการประเดนความเสยงใดทยงเหลออยจากการควบคมภายในในปทผานมา ตามแบบฟอรมดงน

วธการกรอกแบบรายงานผลการตดตามการปฏบตตามแผนการปรบปรงการควบคมภายใน (แบบตดตาม ปย.2) 1. ระบชอคณะ/หนวยงาน ทจดทาแบบตดตาม ปย.2 2. ระบวน เดอน พ.ศ. สดทายของรอบระยะเวลาของแผนการปรบปรงการควบคมภายใน 3. คอลมน (1) ใหระบขอมลตามแบบ ปย.2 และคอลมน (1) 4. คอลมน (2) ใหระบขอมลตามแบบ ปย.2 และคอลมน (4) 5. คอลมน (3) ใหระบขอมลเปนชวงระยะเวลาทจะทาการตดตาม 6. คอลมน (4) ใหระบขอมลตามแบบ ปย.2 และคอลมน (5) 7. คอลมน (5) ใหระบขอมลตามแบบ ปย.2 และคอลมน (6)


49

8. คอลมน (6) ใหระบขอมลผลการดาเนนการควบคมภายในวา ณ วนทตดตามการดาเนนงานอยในสถานะใด ดาเนนการถงไหน เปนตน 9. คอลมน (7) ใหระบขอมลวธการตดตาม วธการดาเนนการ และเอกสารหลกฐานอางองทเกยวของ หรอสรปผลการประเมนการดาเนนงาน หรอ ขอคดเหนในการดาเนนงาน 10. ชอผรายงาน คอ หวหนาหนวยรบตรวจ ผบรหารสงสด พรอมระบตาแหนงและวนทรายงาน ตวอยางการจดทาแบบรายงานผลการตดตามการปฏบตตามแผนการปรบปรงการควบคมภายใน (แบบตดตาม ปย.2)


50

บทท 4 เทคโนโลยสารสนเทศกบการบรหารจดการความเสยง ตามทมหาวทยาลยไดประกาศนโยบายการบรหารความเสยง ประจาปงบประมาณ พ.ศ.2559 โดยตามประกาศ ขอ 6 เรองการนาเทคโนโลยสารสนเทศหรอนวตกรรมการบรหารความเสยงมาใชเปนเครองมอสนบสนนการบรหารความเสยงเพอใหเกดประสทธภาพ และอานวยความสะดวกตอผบรหารและผปฏบตงาน เพอรองรบการตดสนใจและแกไขปญหาไดอยางทนเหตการณ มหาวทยาลยจงไดพฒนาระบบสารสนเทศ ขนมาเพอใชในการบรหารจดการความเสยงและควบคมภายใน โดยระบบบรหารความเสยงและการควบคมภายใน (E-Risk) นนเปนระบบฯทพฒนาดวยภาษา PHP ใชงานผาน Internet โดยเรยกใชผาน UPL www. e-risk.msu.ac.th

ซงระบบฯจะแบงเปน 2 ระดบ คอ ระดบมหาวทยาลย และคณะ/หนวยงาน และแบงเปน 2 สวน คอ ความเสยง และควบคมภายใน มหาวทยาลยไดพฒนาระบบฯใหมรปรางเหมอนแบบฟอรมการบรหารความเสยงและการควบคมภายในทเปนกระดาษ เพอใหผใชงานเกดความคนเคย โดยผใชระบบสามารถกรอกขอมลลงในระบบฯ ไดเหมอนกบการกรอกขอมลในแบบฟอรมทเปนกระดาษ แตขอมลใดทมความซาซอนกน ระบบฯจะทาการกรอกขอมลใหโดยอตโนมต ลดการทางานทซาซอน ลดปรมาณกระดาษทใชในการรายงานผลการดาเนนงาน ลดเวลาในการทางาน และชวยใหเจาหนาทผปฏบตงานดานความเสยงและควบคมภายใน และผใชระบบฯ อนๆ เชน ผบรหาร ใหงายในการทางานหรอใชงาน อกทงยงเออใหผตรวจสอบสามารถ


51

ตรวจสอบการดาเนนงานบรหารความเสยงของทงคณะ/หนวยงาน และของมหาวทยาลย โดยตรวจสอบผานระบบฯกอนลงตรวจทคณะ/หนวยงาน และมหาวทยาลย ไดสะดวกยงขน ทงน เพอใหผ ใชงานท งในระดบคณะ/หนวยงาน ระดบมหาวทยาลย และผบรหารของมหาวทยาลยสามารถใชงานระบบไดตามความตองการ ผพฒนาระบบจงไดจดทาคมอการใชงานระบบบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ซ งสามารถ download ไดท เอกสาร Download หนาเวปไซด www.plan.msu.ac.th

ภาคผนวก

ประกาศนโยบายการบรหารความเสยงมหาวทยาลยมหาสารคาม

53

แผนการดาเนนงานบรหารความเสยง และการควบคมภายใน

มหาวทยาลยมหาสารคาม ป 2559

54

55

56

ปฏทนการดาเนนงานบรหารความเสยง

และการควบคมภายใน มหาวทยาลยมหาสารคาม ป 2559

1

ปฏทนการดาเนนงานการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน มหาวทยาลยมหาสารคาม ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559

ผรบผดชอบ วนท กจกรรม

16 ต.ค.58 แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงแตละดานของ

มหาวทยาลย คณะกรรมการอานวยการ/ ฝายเลขานการ

22 ต.ค.58 ทบทวนกระบวนการบรหารความเสยงและการควบคมภายในของมหาวทยาลย

คณะกรรมการอานวยการ/ คณะกรรมการบรหาร ความเสยง/ฝายเลขานการ

22 ต.ค.58 ประกาศนโยบายการบรหารความเสยงและการควบคมภายในของมหาวทยาลย

อธการบด/ฝายเลขานการ

22 ต.ค.-9 พ.ย.58

ปรบปรงคมอบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ป 2559 /เผยแพรคมอการบรหารความเสยงและการควบคมภายในตอคณะ/หนวยงานเพอใชเปนแนวทางการดาเนนงานบรหารความเสยง ในป 59

คณะกรรมการบรหาร ความเสยง/ฝายเลขานการ

6 พ.ย.58 คณะกรรมการการความเสยงฯแตละดาน วเคราะห ระบ ประเมนความเสยง/จดทารายงานการดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยง งวดกอน (ERM 4)


10 พ.ย.58 จดทารางแผนบรหารความเสยง ป 59 คณะกรรมการบรหาร ความเสยง/ฝายเลขานการ

16 พ.ย.58 เสนอ (ราง) แผนบรหารความเสยงฯ ป 59 ตอทประชมคณะกรรมการอานวยการบรหารความเสยง เพอพจารณา


28 พ.ย.58 เสนอแผนบรหารความเสยงฯตอทประชมคณะกรรมการกากบความเสยงมหาวทยาลยเพอพจารณา

คณะกรรมการกากบ ความเสยงมหาวทยาลยฯ/คณะกรรมการบรหารความเสยง/ฝายเลขานการ

30 ม.ค.59 เสนอแผนบรหารความเสยงฯตอทประชมสภามหาวทยาลยเพอพจารณาอนมต


16 ก.พ.59 เผยแพรแผนบรหารความเสยงฯตอคณะ/หนวยงาน หรอมอบหมายผรบผดชอบดาเนนงานตามแผนบรหารความเสยงฯ

อธการบด/คณะกรรมการบรหารความเสยง/ฝายเลขานการ

1 ม.ค.59 กากบตดตามความกาวหนาการดาเนนงานการบรหารความเสยงฯ (ERM-5) รอบ 6 เดอน จากคณะกรรมการบรหารความเสยงฯ แตละดาน


13 ม.ค.59 รายงานผลการดาเนนงานความเสยงฯ เสนอตอคณะกรรมการอานวยการบรหารความเสยงมหาวทยาลยฯ


57

2

ผรบผดชอบ วนท กจกรรม

29 เม.ย.59 รายงานผลการดาเนนงานความเสยงฯ รอบ 6 เดอน เสนอตอ

คณะกรรมการกากบความเสยงมหาวทยาลยฯ คณะกรรมการบรหาร ความเสยง/ฝายเลขานการ

24 พ.ค.59 รายงานผลการดาเนนงานความเสยงฯ ของมหาวทยาลย ตอสภามหาวทยาลย รอบ 6 เดอน

คณะกรรมการกากบ ความเสยงมหาวทยาลยฯ/คณะกรรมการบรหาร ความเสยง/ฝายเลขานการ

1 ม.ย.59 กากบตดตามความกาวหนาการดาเนนงานการบรหารความเสยงฯ (ERM-5) รอบ 9 เดอน จากคณะกรรมการบรหารความเสยงฯ แตละดาน


10 ม.ย.59 รายงานผลการดาเนนงานความเสยงฯ เสนอตอคณะกรรมการอานวยการบรหารความเสยงมหาวทยาลยฯ


29 ก.ค.59 รายงานผลการดาเนนงานความเสยงฯ รอบ 9 เดอน เสนอตอคณะกรรมการกากบความเสยงมหาวทยาลยฯ


15 ส.ค.59 ประเมนแบบสอบถามการควบคมภายใน (ภาคผนวก ก,ภาคผนวก ข) และจดทา ปอ.1,ปอ.2,ปอ3


1 ก.ย.59 กากบตดตามผลการดาเนนงานการบรหารความเสยงฯ รอบ 12 เดอน จากคณะกรรมการบรหารความเสยงฯ แตละดาน


12 ก.ย.59 รายงานผลการดาเนนงานความเสยงฯ รอบ 12 เดอน เสนอตอคณะกรรมการอานวยการบรหารความเสยงมหาวทยาลยฯ

กองแผนงาน

23 ก.ย.59 รายงานผลการดาเนนงานความเสยงฯ รอบ 12 เดอน เสนอตอคณะกรรมการกากบความเสยงมหาวทยาลยฯ


28 ต.ค.59 รายงานผลการดาเนนงานความเสยงฯ รอบ 12 เดอน และสรปผลการดาเนนการบรหารความเสยงของมหาวทยาลย ปงบประมาณ พ.ศ.2559 ตอสภามหาวทยาลย เพอนาขอเสนอแนะมาจดทารางแผนบรหารความเสยงฯ ป 2560


ต.ค.-ธ.ค.59 รบการตรวจประเมนการบรหารความเสยงและการความคมภายในจากสานกตรวจสอบภายใน


ภายใน ธ.ค.58 จดทารายงานผลการบรหารความเสยงฯ สง สตง. สกอ. และกระทรวงศกษาธการ


58

แผนการดาเนนงานบรหารความเสยง และการควบคมภายใน คณะ/หนวยงาน

ป 2559

59

60

61

ปฏทนการดาเนนงานบรหารความเสยง และการควบคมภายใน คณะ/หนวยงาน

ป 2559

ปฏทนการดาเนนงานบรหารความเสยงและการควบคมภายใน คณะ/หนวยงาน ปงบประมาณ พ.ศ. 2559


26 ต.ค.58 1. เผยแพรนโยบายและชแจงแนวทางการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ป 2559 แกคณะทางานบรหารความเสยงและควบคมภายใน ประจาคณะ/หนวยงาน

แนวทางการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ป 59

1 ธ.ค.58 คณะ/หนวยงาน จดทารายงานการบรหารความเสยง ดงน 1. แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยงและควบคมภายใน ระดบหนวยงาน และบนทกคาสงแตงตง ลงในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management)

คาสงแตงตงคณะกรรมการฯ (ตามยทธศาสตร)

2. ดาเนนการวเคราะห ระบ ความเสยง ปจจยเสยง/ประเมนโอกาส ผลกระทบ ความรนแรง/จดอนดบความเสยงลงในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management) และบนทกลงในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management)

- แบบฟอรม ERM 1 - แบบฟอรม ERM 2

3. จดทาแผนบรหารความเสยง( ERM3) ในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management)


4. จดทารายงานผลการบรหารความเสยงตามแผนบรหารความเสยง งวดกอน (ERM 4) ในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management)

- แบบฟอรม ERM 4 ป58

31 ม.ค.59 1. รายงานความกาวหนาในการดาเนนงานความเสยงฯ ป 2559 รอบ 6 เดอน ในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management) และรายงานตอผบรหารคณะ/หนวยงาน


27 ม.ย.59 1. รายงานความกาวหนาในการดาเนนงานความเสยงฯ ป 2559 รอบ 9 เดอน ในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management) และรายงานตอผบรหารคณะ/หนวยงาน


15 ส.ค.59 1. จดทารายงานผลการตดตามการปฏบตตามแผนการปรบปรงการควบคมภายใน ในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management)

- แบบฟอรมตดตาม ปย.2

2. จดทารายงานผลการความคมภายใน (ปย 1, ปย 2, ผนวก ก, ผนวก ข,) ในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management) และรายงานตอผบรหารคณะ/หนวยงาน

- ภาคผนวก ก - ภาคผนวก ข - แบบ ปย.1 - แบบ ปย.2

3. ทบทวนปรบแผนบรหารความเสยง ERM 3 (โดยพจารณาผลการประเมนภาคผนวก ก และ ข และ ปย.2 รวมกบผลการดาเนนงาน จาก ERM 5)


62


26 ก.ย.59 1. รายงานผลการดาเนนงานความเสยงฯ ป 2559 รอบ 12 เดอน ในระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม ERM (E-Risk Management) และรายงานตอผบรหารคณะ/หนวยงาน


2. จดทาสรปผลการดาเนนงานการบรหารความเสยงและการควบคมภายในตามรปแบบทมหาวทยาลยกาหนด และรายงานตอผบรหารคณะ/หนวยงาน เพอนาขอเสนอแนะมาจดทาแผนบรหารความเสยง ปงบประมาณ พ.ศ. 2560


3. จดทาสรปผลการบรหารความเสยงและควบคมภายในเสนอตออธการบดผานกองแผนงาน


4. จดทารปเลมรายงานผลการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ประจาป 2559 สงมหาวทยาลยและสานกตรวจสอบภายใน

- ตามองคประกอบรปเลมรายงานทมหาวทยาลยกาหนด

ต.ค.-ธ.ค.59 1. รบการตรวจประเมนการบรหารความเสยงและการความคมภายในจากสานกตรวจสอบภายใน

เลมรายงานผลการบรหารความเสยงฯ คณะ/หนวยงาน

หมายเหต ระบบบรหารความเสยง มหาวทยาลยมหาสารคาม จะปดระบบฯตามปฏทนการดาเนนงานบรหารความเสยงและควบคมภายใน คณะ/หนวยงาน ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2559 หากหนวยงานใดไมทาการรายงานผลตามปฏทน ตองทาหนงสอขอใหมหาวทยาลยเปดระบบเพอดาเนนการจดทารายงานผลการดาเนนงาน

63

คาสงแตงตงคณะกรรมการอานวยการ และคณะกรรมการบรหารความเสยง

และการควบคมภายใน มหาวทยาลยมหาสารคาม

64

65

66

67

68


ผจดทา ทปรกษา อธการบดมหาวทยาลยมหาสารคาม รองศาสตราจารยเกยรตศกด ศรประทป ผชวยอธการบดฝายวางแผน และพฒนา นางสรพร ศระบชา ผอานวยการกองแผนงาน ผเขยน/เรยบเรยง/รปเลม นางวาสนา อทยแสง นกวเคราะหนโยบายและแผน ออกแบบปก นายจรญ รตนทพย นกวชาการคอมพวเตอร ปทพมพ ตลาคม 2558 จานวน 100 เลม

Documents

คู่มือ - Mahasarakham Universityrms.msu.ac.th/e-risk/upload/core/manual/doc_34036... · บทที่ 3 กระบวนการบริหารความเส