369

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๖๕

369

370

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

๓๓๖๖ คมอการศกษานกธรรมชนเอก

ผงวชาเรยงความแกกระทธรรม

370

371

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

371

372

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

๓๓๖๘ คมอการศกษานกธรรมชนเอก

๓. เพอพฒนาความรความคด สตปญญาของผเรยน และเสรมสรางทกษะในการอาน และการเขยนแตงเรยงความแกกระทธรรม พรอมกบสงเสรมการสาธยายพทธศาสนสภาษตเพอการทรงจาไดแมนยาและจานวนเพมขน

๔. เพอสงเสรมการใชภาษาไทยทถกตองเหมาะสม และการเรยบเรยงถอยคาสานวน ใหไพเราะสละสลวยตามควรแกทานองโวหาร

๕. เพอใหผเรยนสามารถนาความรทไดจากการเรยนวชาเรยงความแกกระทธรรมไปใชใหเกดประโยชนในการสอบธรรมสนามหลวงไดอยางสมภาคภม

๖. เพอใหเปนบคลากรสงฆ หรอพทธศาสนกชนทมคณภาพทางพระศาสนา เรยงความแกกระทธรรม หมายถง การเขยนเรยบเรยงถอยคาสานวนทตนไดอธบายขยายเนอความของพทธศาสนสภาษตทยกเปนอเทศบท คอตงเปนหวขอธรรมไว ณ เบองตน ทเรยกวา กระทตง โดยดาเนนเนอความใหเปนไปอยางสมเหตสมผล เพอใหผอานไดทราบความหมายของขอธรรมนนอยางชดเจน โนมนากอใหเกดศรทธาปสาทะและอยากประพฤตปฏบตตนตามหลกพระธรรมวนย หรอเปนปจจยใหผอานสนใจใครศกษาพระพทธศาสนาเพอใหเกดความร มความเขาใจลกซงและกวางขวางตอไป การเขยนเรยงความแกกระทธรรม เปนทงศาสตรและศลป ทวาเปนศาสตร เพราะตองใชวชาความร มหลกการ ทฤษฎ และระเบยบหลกเกณฑ โดยการเรยบเรยงถอยคาอยางมระเบยบและอธบายเนอความใหเปนไปอยางสมเหตสมผลแกขอธรรม รวมทงใชภาษาไทยถกตองเหมาะสม พรอมกบแตงเรยงความแกกระทธรรมใหถกตองตามหลกเกณฑทกาหนดไวในวชากระทธรรม ทวา เปนศลป เพราะเปนความงามในการใชภาษาไทย โดยผเขยนจะตองรจกเลอกใชถอยคาสานวน และเรยบเรยงใหมความไพเราะสละสลวยตามควรแกทานองโวหาร วชาเรยงความแกกระทธรรมนกธรรมชนโทและนกธรรมชนเอก สนามหลวงแผนกธรรม กาหนดใหแตงอธบายเปนทานองเทศนาโวหาร และใหอางสภาษตอนมาประกอบในการอธบายขอธรรมของกระทตง ทเรยกวา “กระทเชอมหรอสภาษตเชอม” คอนกธรรมชนโทตองไมนอยกวา

ความหมายของเรยงความแกกระทธรรม

ทานองเรยงความแกกระทธรรม

372

373

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๖๙

๒ สภาษต และนกธรรมชนเอกไมนอยกวา ๓ สภาษต พรอมทงตองบอกชอคมภรทมาของพทธศาสนสภาษตนนดวย ในหนงสอวธเรยงความแกกระทธรรมชนโทของมหามกฏราชวทยาลย กลาวถงการแตงอธบายเปนทานองเทศนาโวหาร หรอทานองเทศนไววา....ทานองเทศนเปนทานองโดยตรงของพระหรอกลาวอกนยหนงวา ทานองเทศนเปนทานองทเหมาะสาหรบนอมนาพระพทธศาสนามาสงสอนแกพทธมามกชน และททานใหแตงเปนทานองเทศนไมใชเพราะเพอไมใหใชถอยคากระทบตนและผอนเทานน นาจะมเหตอยางอน เปนตนวา เพอปองกนสานวนโวหารอยางใหม ทใชกนอยในหนงสออานเลนโดยมาก เพราะเหตไร เพราะกระทธรรมเปนสลเลขะคอเปนเครองขดเกลากเลสทงนน หรออยางนอยกมใชเปนอาสวฏฐานยธรรม คอธรรมเปนทตงแหงอาสวะ เมอเปนเชนน สานวนโวหารทจะใชในการเขยนแกกระทธรรม กตองเปนสลเลขะดวยจงจะ เหมาะควรกน สานวนโวหารทใชกนอยในหนงสออานเลนนน ไมใชสลเลขะและไมใชเพราะเหตไรนน ผทคนเคยกบหนงสออานเลนคงจะทราบไดด นาจะเปนเพราะเหตนอกดวย ทานจงสงอยางนน ขอกลาวอกนยหนงวา ในการแตงเปนทานองเทศนนน มลกษณะสาคญอยอยางหนงทนกเรยนควรทราบไวเปนแท คอ “แตงอยางเรยบๆ ใชถอยคาและสานวนเรอยๆ แตวาทกคาและทกตอนสามารถจะนอมนาใจของผฟงไดเปนอยางด เพราะมทงหลกแหลมและคมคายอยในถอยคาเหลานน...” ในการแตงเรยงความแกกระทธรรม ทานกาหนดใหอางสภาษตอนมาประกอบ คอตองนาพทธศาสนสภาษตมารบรองสมอางการอธบายขอธรรมในกระทตง ขอนนบเปนความฉลาดสขมคมภรภาพและมองลกกวางไกลของพระมหาเถรโบราณาจารยหรอบรพาจารยทงหลาย โดยทานมงรกษาพระสทธรรมของพระศาสดาสมมาสมพทธเจา และเพอประโยชนเกอกลแกพระภกษ สามเณร ในการเรยนการสอนหรอการเผยแผพระพทธศาสนาตอไป ดงนน เพอเปนทกาหนดศกษาแกพระภกษ สามเณรและผสนใจทงหลาย จงขอกลาวความประสงคโดยสรปความตามนยทปรากฏในหนงสอวธเรยงความแกกระทธรรมชนโทของมหามกฏราชวทยาลย ดงน

(๑) เพอสนบสนนรบรองขอธรรมทตนไดอธบายไปแลวใหเดนชดและมความสมบรณมากขน เปนการกลาวธรรมไปอยางสมเหตสมผล พรอมกบยกพทธศาสนสภาษตอนมาประกอบรบรองในการอธบายขอธรรมนนๆ โดยมไดกลาวสอนขนมาลอยๆ แตแสดงธรรมตามทมสอนไวในพระพทธศาสนา

(๒) เพอฝกหดอบรมอธยาศยพระภกษ สามเณร ใหทาอะไรตองมหลก ขอนถอเปนความประสงคสาคญโดยทานมงฝกหดอบรมพระภกษ สามเณรใหทาอะไรตองมหลก มใชทาไปแบบสงๆ โดยเฉพาะในการบรรยายธรรม การเทศน หรอการเขยนแตงเรยงความแกกระทธรรม

373

374

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

374

375

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๗๑

หลกเกณฑสาคญอนถอวาเปนกรอบในการแตงเรยงความแกกระทธรรม โดยสนามหลวงแผนกธรรม กาหนดใหกรรมการตรวจธรรมสนามหลวงถอเปนแนวปฏบตสาหรบพจารณาใหคะแนนวชาเรยงความแกกระทธรรม ทเรยกวา “แนวตรวจกระทธรรม” ประกอบดวย

๑. แตงไดตามกาหนด ๒. อางกระทไดตามกฎ ๓. เชอมกระทไดด ๔. อธบายความสมกบกระททตงไว ๕. ใชสานวนสภาพเรยบรอย ๖. ใชตวสะกดการนตถกเปนสวนใหญ ๗. สะอาดไมเปรอะเปอน

การเขยนแตงเรยงความแกกระทธรรม นอกจากจะตองอธบายเนอความอยางสมเหตสมผล และชดเจนสมตามนยความหมายแหงขอธรรมในกระทตงแลว สงสาคญทจะละเวนเสยไมได คอจะตองแตงกระทธรรมใหถกตองสอดคลองตามหลกเกณฑทสนามหลวงแผนกธรรมกาหนด เชน กระทธรรมชนเอก ตองเขยนใหไดจานวน ๔ หนากระดาษขนไป (เวนบรรทด) และถกตองตามรปแบบ ขอนกสมตามหลกเกณฑในขอ ๑ และอางพทธศาสนสภาษตอนมาประกอบรบรองการอธบายกระทตงใหครบจานวนสภาษต คอไมนอยกวา ๓ สภาษต พรอมบอกชอคมภรทมาของสภาษตนนดวย เชนนกเขาในหลกเกณฑขอ ๒ สภาษตทนามาประกอบจะตองเรยงเชอมความใหตดตอสมเรองกบกระทตง กลาวคอ มขอธรรมสมอางตามนยความหมายของกระทตง เปนสาคญ เชนนกถกตองตามหลกเกณฑในขอ ๓ ดงน เปนตน ดงนน เพอสรางประสบการณและเพมพนทกษะในการเขยนแตงเรยงความแกกระทธรรม ผเรยนวชากระทธรรม ควรตองศกษาและหมนฝกหดเขยนบรรยายกระทธรรม กจะทาใหเปนผสามารถเขยนแตงกระทธรรมไดอยางมคณภาพตอไป

หลกเกณฑแตงกระทธรรม

หลกสาหรบอธบายกระทธรรม

375

376

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

๓๓๗๒ คมอการศกษานกธรรมชนเอก

การเขยนแตงเรยงความแกกระทธรรม เปนการเรยบเรยงถอยคาในการอธบายเนอความ ในกระทตง โดยใหมเนอความแจมแจงชดเจนและถกตองสอดคลองตามหลกพระธรรมวนยเปนคาสญ โดยมหลกใหญๆ ซงเปนแนวทางสาหรบการอธบายขอธรรมในพทธศาสนสภาษต ตามทโบราณาจารยทงหลายไดวางหลกไวประกอบดวย ตความหมาย ขยายความใหชดเจน และการตงเกณฑอธบาย

๑. ตความหมาย หมายถงการขบคด ตความหมายกระทธรรม คอตใหแตกวาในพทธ-ศาสนสภาษตนน มขอธรรม มบคคล มเหตมผลเกยวเนองกนอยางไร มความหมายอยางไร มความมงหมายอะไร เพอกาหนดประเดนสาหรบอธบายขอธรรมตอไป เชน พทธศาสนสภาษตวา

ววาท ภยโต ทสวา อววาทจ เขมโต สมคคา สขลา โหถ เอสา พทธานสาสน.

ทานทงหลาย จงเหนความววาทโดยความเปนภย และความไมววาทโดยความปลอดภยแลว เปนผพรอมเพรยง มความประนประนอมกนเถด นเปนพทธานศาสน (ขททกนกาย จรยาปฎก ๓๓/๕๙๕)

ในกระทธรรมน มขอความเปน ๔ ประเดน คอ ความววาทเปนภย ๑ ความไมววาทเปนความปลอดภย ๑ ใหเปนผพรอมเพรยง ๑ ใหมความประนประนอม ๑ ใน ๒ ประเดนแรก ใหรใหเหนความววาทโดยความเปนภย คอเหนความววาทวา เปนภยเปนทางหายนะ และเหนสงอนเปนทางแหงประโยชนเกอกลและประโยชนสข คอความไมววาท สวน ๒ ประเดนหลง ใหเปนผพรอมเพรยง มความประนประนอมตอกน เมอพจารณาแลวกจะเหนวา พระพทธองคทรงสอนใหเหนความววาทโดยความเปนภยและความไมววาทโดยความปลอดภย แลวตรสในสวนทเปนทางแหงประโยชนสขคอความพรอมเพรยง โดยทรงสอนใหเปนผพรอมเพรยง ใหทกคนปฏบตในเหตทจะเปนไปเพอสนบสนนและธารงรกษาความพรอมเพรยงในสงคม นนกคอใหมความประนประนอมตอกน

การตความหมาย เปนภารกจสาคญโดยตรงของผเขยนเรยงความแกกระทธรรมทจะตองทาความเขาใจใหดดวยการศกษาและคดวเคราะหพจารณาในขอธรรม การตความหมายมหลกสาคญประการหนง คอตองมความเคารพในพระสทธรรม มความรความเขาใจในพระพทธศาสนา โดยการตความหมายพทธศาสนสภาษต ตองยดหลกพระธรรมวนยเปนสาคญ ถาสงสยกใหศกษาคนควาหรอสอบถามทานผรเปนตน

๒. ขยายความใหชดเจน เปนหลกทตอเนองจากประการแรก ทไดกาหนดประเดนไวแลว ในลาดบนกจะตองขยายเนอความในกระทตงตามทใหความหมายไวแลวนน โดยการอธบาย

376

377

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๗๓

เนอความใหชดเจนแจมแจงสมควรแกขอธรรม และสมแกทานองเทศนาโวหาร เชน เหนความววาทโดยความเปนภย คอกลาวใหเหนวา เปนภยอยางไร เปนตน

๓. ตงเกณฑอธบาย การตงเกณฑอธบายเปนหลกทจะสงเสรมการขยายเนอความ ในกระทธรรมใหกวางขวางออกไปดวยการพรรณนาเหตผล โดยลาดบเนอหาขนตอนกอนหลงเพอไมใหการอธบายสบสนวกไปวนมา กาหนดโครงรางวาในแตละประเดนควรจะยกขออปมา อปมยอะไรมาประกอบหรอจะสอดแทรกคตธรรมคากลอนสอนใจอะไรจงจะเหมาะ ความบกพรองในการแตงเรยงความแกกระทธรรม คอนกเรยนเมอนาสภาษตอนมาเชอมรบรองการอธบายกระทตงแลว กมกมงกลาวในสภาษตเชอมนนไปเรอย การอธบายจงขาดความเชอมโยงทเปนเหตผลสนบสนนสมอางกนกบกระทตง เพราะการแตงกระทธรรม หรอการเทศนานนจะตองกลาวพรรณนาเนอความในขอบเขตของกระทตงเปนหลก เมอนาสภาษตอนมารบรองแลว กจะตองอธบายใหเรยงเชอมความสนทตดตอสมกบเรองในกระทตงเปนสาคญ เชนนจงจะถอวา สมดวยหลกเกณฑแนวตรวจกระทธรรมของสนามหลวงแผนกธรรม ขอ ๓

ในการเขยนแตงเรยงความแกกระทธรรม ทานกาหนดรปแบบไวประกอบดวย

๑. เขยนกระทตง โดยเขยนไวกลางหนากระดาษ และใหยอหนาคาแปลแตพองาม

ตวอยางเขยนกระทตง สขา สงฆสส สามคค สมคคานจนคคโห สมคครโต ธมมฏโ โยคกเขมา น ธสต.

รปแบบการแตงเรยงความแกกระทธรรม

377

378

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

๓๓๗๔ คมอการศกษานกธรรมชนเอก

ความพรอมเพรยงของหมเปนสข และการสนบสนนคนผพรอมเพรยงกนกเปนสข ผยนดในผพรอมเพรยงกน ตงอยในธรรม ยอมไมคลาดจากธรรมอนเกษมจากโยคะ

(พทธ) ข. อต. ๒๕/๒๓๘ ๒. เขยนอารมภบท การอารมภบท คอการเขยนคาขนตน หรอสวนคานาเพอเขาสการอธบายขยายเนอความขอธรรมในกระทตง การแตงเรยงความแกกระทธรรมจะตองขนอารมภบทกอนในทกครงไป โดยมธรรมเนยมวาอารมภบท ดงน บดน จะไดอธบายขยายเนอความแหงกระทพทธศาสนสภาษตทไดลขตเปนอเทศบทไว ณ เบองตน เพอเปนแนวทางแหงการศกษาและการประพฤตปฏบตชอบในธรรมสบไป (หรอ) ณ บดน จะไดพรรณนาความตามขอธรรมในพทธศาสนสภาษตทยกเปนนกเขปบทไว ณ เบองตน พอเปนแนวทางแหงการศกษาและปฏบตในศาสนธรรมตอไป ๓. เขยนอธบายเนอความ เปนขนตอนการอธบายขยายเนอความในกระทตง โดยขนบรรทดใหมและเขยนยอหนาแตพองาม นยมขนตนวา คาวา..….(หรอ) ตามเนอความในพทธภาษตทลขตไว ณ เบองตนนน มอธบายวา.......... (หรอ) ดาเนนตามเนอความในกระทธรรมทตงเปนอเทศบท ณ เบองตนวา.................................. ๔. เขยนสภาษตเชอม เมอไดแตงอธบายเนอความในกระทตงไปพอสมควรแลว กใหนาสภาษตมาเชอมเปนสภาษตท ๑ ..........สมดงพทธศาสนสภาษตทมาใน.........(บอกชอคมภรทมาแหงสภาษต)........ วา

(เขยนสภาษตเชอม) …....………………………… ………...…………………… ……………………....……… ………...…………………… (คาแปล)...................................................................................................................... ................................................................................................................................................

อธบายความ.........................................(ขนยอหนาอธบายกระทเชอมท ๑ อธบายแสดงเนอความในกระทเชอมพอสมควรแลว กใหอธบายพรรณนานอมเขาหาเนอความในกระทตงเปนสาคญ โดยพรรณนาใหมเนอความสนทสนมเปนเหตเปนผลทสนบสนนกนเพอความแจมแจงชดเจนของการอธบายกระทตง ในลาดบนนกพงอธบายเนอความไปเชอมโยงกบสภาษตทจะ ยกมาอางเปนสภาษตท ๒ แมเมอถงวาระทจะยกสภาษตท ๓ มาเชอมรบรองการอธบายกระทตงกพงพจารณาโดยดาเนนตามนยทแสดงมานเถด)

๕. สรปความ เปนขนตอนสดทายในการเขยนเรยงความแกกระทธรรม โดยสรปเพอรวบรวมใจความสาคญทแสดงมาแลวแตตนนน การสรปความควรยดประเดนเนอความของ

378

379

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

๓๗๔ คมอการศกษานกธรรมชนเอก

วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๗๕

ขอธรรมในกระทตงเปนหลก (เขยนสรปความประมาณ ๕ – ๗ บรรทด แตไมควรเกน ๑๐ บรรทด) พงขนยอหนาเขยนสรปความ ดงน

สรปความวา………..(หรอ) ดงทไดอธบายมานสรปความไดวา…….....สมตามเนอความแหงกระทพทธศาสนสภาษตทลขตไว ณ เบองตนวา

......(เขยนกระทตง)......

(คาแปล)............................................................................................................. มอรรถาธบายดงทไดพรรณนามาดวยประการฉะน

379

380

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

๓๓๗๖ คมอการศกษานกธรรมชนเอก

ววาท ภยโต ทสวา อววาทจ เขมโต สมคคา สขลา โหถ เอสา พทธานสาสน. (พทธ) ข. จรยา. ๓๓/๕๙๕ ทานทงหลาย จงเหนความววาทโดยความเปนภย และความไมววาทโดยความปลอดภยแลว

เปนผพรอมเพรยง มความประนประนอมกนเถด นเปนพทธานศาสน. ณ บดน จกไดอธบายขยายเนอความในกระทพทธภาษตทไดลขตเปนอทเทศบทไว ณ

เบองตน เพอเปนแนวทางแหงการศกษาและการประพฤตปฏบตชอบในธรรมสบไป เนอความตามกระทพทธภาษตน พระพทธองคทรงสอนใหพทธบรษททงหลายพจารณา

เหนความววาทโดยความเปนภย และความไมววาทโคยความปลอดภย ทรงประสงคใหทกคนตงอยในความสามคคพรอมเพรยงกน โดยใหมความประนประนอมตอกนสาหรบเปนเครองประคบประคองตนและสงคม เพอการดารงชวตอยรวมกนดวยความสงบสขทปราศจากความววาท

คาวา ววาท แปลวา การพดตางกน การพดทมเถยงกน หมายถง พดถกเถยงกนอนเพราะมความคดความเหนทขดแยงแตกตางกน ซงเปนเหตนาไปสความววาทหรอใหทะเลาะววาทกนอนมอนฏฐารมณและโทสะเปนมลฐาน ในทางพระศาสนาทานแสดงววาทมล คอรากเหงาของการถกเถยงกนวาม ๒ ประเภท คอ ววาทกนดวยความปรารถนาด เปนความววาททมสาเหตมาจากความเหนแกพระธรรมวนยหรอความถกตองเปนธรรม โดยมจตประกอบดวยกศลธรรม และอกประเภทหนง ววาทกนเพราะความปรารถนาเลว หมายถงความววาทกนอนเกดขนดวยทฏฐมานะของแตละฝาย แมตนเองรวาผด รวาททาไปแลวนนไมถกตองไมสมควร แตกขนกลาวถกเถยงขนเพอปกปดความผดและเพอใหฝายตนเองไดชยชนะในกรณนนๆ เปนตน

ตวอยาง การแตงเรยงความแกกระทธรรม

นกธรรมชนเอก โดยอางสภาษตอนมาเชอม ๓ สภาษต

380

381

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

381

382

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

๓๓๗๘ คมอการศกษานกธรรมชนเอก

ความประนประนอม ยอมเกดมเพราะคนมความเมตตา ความเสยสละ การใหอภยไมผกใจพยาบาทเปนมลฐาน กลาวคอ ความไมววาท ความพรอมเพรยง และความประนประนอมตอกนนน ยอมเกดขนและดาเนนไปไดดวยหลกเมตตาธรรมและขนตธรรมเปนสาคญ เพราะเหตวาความววาทเปนอกศลมล เมอเกดขนแลวยอมยงบคคลใหเสอมจากคณความดทงหลาย ดงนน จาตองใชขนตธรรมเปนเครองตดอกศลมลใหสงบระงบ โดยเมอบคคลสามารถอดกลน อดทน ตอความชอบ ความชง ความเขาใจผดตอกน หรอความววาทไดดวยขนตแลว ประโยชนทงหลายอนเปนคณความดในฝายกศลธรรมกยอมเกดมขนในชวต สมดวยธรรมภาษตทมาในสวดมนตฉบบหลวงรบรองไววา

เกวลานป ปาปาน ขนต มล นกนตต ครหกลหาทน มล ขนต ขนตโก. แปลวา ขนตยอมตดรากเหงาแหงบาปทงสน ผมขนตชอวา ยอมขดรากเหงาแหงความ

ตเตยน และความววาท เปนตนได ดงน อธบายวา บาปทเปนไปทางกาย เรยกวา กายทจรต เปนตน รวมทงความววาท

ยอมเกดขนจากอกศลมล และเมอเกดขนแลวตองใชขนตเปนเครองตดใหสงบระงบไปเสยจากจตใจ ในทางตรงกนขาม ความดงามทงหลาย มความไมววาท ความพรอมเพรยงกน เปนตน กตองอาศยขนตธรรม เปนตวสาคญ หากขาดขนตเสยแลว คณธรรมความดตางๆ จะเกดขนมได แมทเกดขนแลว กไมอาจทจะดารงอยได ยอมเสอมสลายไปในทสด ผมขนตธรรมประจาใจจงเปนบคคลทเขมแขงอดทนตออปสรรค และภยอนตรายตางๆ ได แมประสบอนฏฐารมณ และโทสะ อนจะเปนเหตนาไปสความววาทกสามารถระงบยบยงไวไดดวยขนตธรรม นาใหถอปฏบตเปนไปตามวถทพระพทธองคทรงประสงคใหทกคนตงอยในความสามคคพรอมเพรยง โดยใหเหนความววาทวา เปนภยเปนเหตใหบคคลคลาดจากกศลธรรมทงหลาย และใหเหนความพรอมเพรยง ความประนประนอมตอกนวา มผลเปนไปเพอประโยชนสขแกสงคม สมดงพระพทธนพนธถาคาอนมาในขททกนกาย ชาดก เตรสนบาต วา

สามคยเมว สกเขถ พทเธเหต ปสสต สามคยรโต ธมมฏโ โยคกเขมา น ธสต. แปลความวา พงศกษาความสามคค ความสามคคนน ทานผรทงหลายสรรเสรญแลว

ผยนดในสามคค ตงอยในธรรม ยอมไมคลาดจากธรรมอนเกษมจากโยคะ ดงน ดาเนนความในพทธศาสนสภาษตน สมเดจพระผมพระภาคเจาตรสสอนทกคนใหศกษา

ใครครวญในความสามคคอนเปนคณธรรมทพงปฏบตใหเกดมขน และพงรกษาไวใหดารงอยในสงคมตอไป ความสามคคยอมเปนทสรรเสรญของบณฑตชน แมบคคลผยนดในธรรมกยอมไม

382

383

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๗๙

คลาด กลาวคอ ยอมใกลตอธรรมอนใหขามพนโยคะ คอกเลสอนเปนเครองผกมดสตวไวในสงสารวฏ พทธบรษทพงเหนความสาคญของความสามคคและความประนประนอมกนเถด เพราะความพรอมเพรยงของหมคณะ ยอมเปนพละปจจยใหขจดความววาทและสามารถบารงสงเสรมสามคคธรรมใหเกดมขน และดารงมนคงเปนสงคมทเขมแขงดวยความพรอมเพรยงมความประนประนอมตอกนอนสมตามนยทพรรณนามา

สรปความวา ชนทงหลายตางยอมปรารถนาความสขความเจรญ พรอมทงความปลอดภยในชวต และทรพยสน เปนตน ดงนน จงควรพจารณาเหนความววาทวา เปนภยเปนเหตใหเกดความวนวายและเปนทางหายนะทตองหลกเวน โดยเหนประโยชนสขของความไมววาทแลว เปนผสามคคพรอมเพรยง มความประนประนอมตอกนดวยหลกเมตตาธรรมและขนตธรรม ทงประพฤตตนหนกแนนในเหตในผลในความถกตองเทยงธรรม กจะเปนเหตนามาซงความสขความเจรญและความปลอดภยแกชวตและทรพยสน สงคมกจะปราศจากความววาทบาดหมาง ตอกน เปนสงคมทเขมแขงดวยความสามคคมส นตสขรมเยนเปนไปสมดงนยแหงกระท พทธศาสนสภาษตทลขตเปนอเทศบทไว ณ เบองตน วา

ววาท ภยโต ทสวา อววาทจ เขมโต สมคคา สขลา โหถ เอสา พทธานสาสน. ทานทงหลาย จงเหนความววาทโดยความเปนภย และความไมววาทโดยความปลอดภยแลว

เปนผพรอมเพรยง มความประนประนอมกนเถด นเปนพทธานศาสน มอรรถาธบายดงไดพรรณนามาดวยประการฉะน

*****************

แตงเรยบเรยงโดย นายณช บญมา เจาพนกงานการศาสนาชานาญงาน

สวนการศกษาพระปรยตธรรม แผนกธรรม - บาล กองพทธศาสนศกษา

383

384

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

๓๓๘๐ คมอการศกษานกธรรมชนเอก

ขททกนกาย จรยาปฎก วา. ววาท ภยโต ทสวา อววาท จ เขมโต สมคคา สขลา โหถ เอสา พทธานสาสน.

ทานทงหลายจงเหนความววาทโดยความเปนภย เเละความไมววาทโดยความปลอดภยเเลว เปนผพรอมเพรยง

มความประนประนอมกนเถด นเปนพระพทธานศาสน.

ขททกนกาย จรยาปฎก วา.ววาท ภยโต ทสวา อววาท จ เขมโตสมคคา สขลา โหถ เอสา พทธานสาสน.

ทานทงหลายจงเหนความววาทโดยความเปนภยเเละความไมววาทโดยความปลอดภยเเลว เปนผพรอมเพรยง

มความประนประนอมกนเถด นเปนพระพทธานศาสน.

จตเตน นนยต โลโก จตเตน ปรกสสต จจตตสส เเอกธมมสส สสพเพว ววสมนวค. โโลกถกจตนาไป ถถกจตชกไป สสตวทงปวงไปสอานาจเเหงจตอยางเดยว.

สสงยตตนกาย สคาถวรรค โโอวเทยยานสาเสยย ออสพภา จจ นวารเย สสต ห โโส ปโย โหต อสต โหต อปปโย. บบคคลควรเตอนกน ควรสอนกน เเละปองกนจากคนไมด เเพราะเขายอมเปนทรกของคนด เเตไมเปนทรกของคนไมด.

ขขททกนกาย ธธรรมบท

ออตตโนป ปปเรสจ ออตถาวโห ว ขนตโก สสคคโมกขคม มมคค ออารฬโห โหต ขขนตโก. ผผมขนต ชชอวานาประโยชนมาใหทงแกตนเองทงแกผอน ผผมขนต ชอวาเปนผขนสทางไปสวรรคแและนพพาน.

สสวดมนตฉบบหลวง

384

385

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๘๑

385

¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧ¢ŒÍÊͺ¸ÃÃÁʹÒÁËÅǧËÅÑ¡ÊÙμùѡ¸ÃÃÁªÑé¹àÍ¡ËÅÑ¡ÊÙμùѡ¸ÃÃÁªÑé¹àÍ¡

ÇÔªÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁÇÔªÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ»‚ ¾.È. òõõö - òõõø»‚ ¾.È. òõõö - òõõø

386

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

»˜ÞËÒÇÔªÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ ¹Ñ¡¸ÃÃÁªÑé¹àÍ¡Êͺã¹Ê¹ÒÁËÅǧ

ÇѹÈØ¡Ã � ·Õè ò÷ ¾ÄÈ Ô¡Ò¹ ¾.È. òõõø

อฏฐานวโต สตมโต สจกมมสส นสมมการโน สญตสส จ ธมมชวโน อปปมตตสส ยโสภวฑฒต.

เกยรตยศยอมเจรญแกผขยน มสต มการงานสะอาด ใครครวญแลวจงทา สารวมแลว เปนอยโดยธรรม และไมประมาท.

(พทธ) ข. ธ. ๒๕/๑๘. -------------------

แตงอธบายเปนทานองเทศนาโวหาร อางสภาษตอนมาประกอบ ไมนอยกวา ๓ ขอ และบอกชอคมภรทมาแหงสภาษตนนดวย หามอางสภาษตซาขอกน แตจะซาคมภรได ไมหาม สภาษตทอางมานน ตองเรยงเชอมความใหสนทตดตอสมเรองกบกระทตง.

ชนน กาหนดใหเขยนลงในใบตอบ ตงแต ๔ หนา (เวนบรรทด) ขนไป

-------------------

ใหเวลา ๓ ชวโมง

386

387

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๘๓

นททาสล สภาสล อนฏ าตา จ โย นโร อลโส โกธป าโณ ต ปราภวโต มข.

»˜ÞËÒÇÔªÒàÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ ¹Ñ¡¸ÃÃÁªÑé¹àÍ¡Êͺã¹Ê¹ÒÁËÅǧ

ÇѹàÊÒà � ·Õè ø ¾ÄÈ Ô¡Ò¹ ¾.È. òõõ÷

387

388

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

388

389

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

วชา เรยงความแกกระทธรรม ๓๘๕

รวมวชา นกธรรมชนเอก ฉบบเตรยมสอบธรรมสนามหลวง.

หนงสอเรยนเชงบรณาการนกธรรมชนเอก

พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม

คมอเตรยมสอบนกธรรมชน

เรองสอบธรรมของสนามหลวงแผนกธรรม

เรองสอบธรรมของสนามหลวงแผนกธรรม

เรองสอบธรรมของสนามหลวงแผนกธรรม

ภาพการตนวดพระธรรมกายภาพการตนธรรมจกรภาพการตนสถาบนการตนไทย มลนธเดก

389

390

เนอใน นกธรรม ชนเอก เลม 3

390