1

การบันทึกโนตดนตรีไทยดวยโปรแกรมสําเร็จรูป Microsoft Excel

การบันทึกทางดนตรี (Notation) ของดนตรีไทยมีหลายรูปแบบดวยกัน เชน โนตตัวเลขไทย โนตตัวเลขอารบิค โนตตัวอักษรไทย และโนตตัวอักษรตางชาติ แลวแตวาจะแทนที่ แทนคา ในตําแหนงใด ขึ้นอยูกับขอตกลง

การบันทึกโนตมีการพัฒนามาโดยตลอดจากเขียนดวยมือ มาเปนพิมพดวยเครื่องพิมพดีด พิมพดวยเครื่องพิมพดีดไฟฟา จนถึงพิมพดวยเครื่องคอมพิวเตอรในปจจุบัน

จากการลงภาคสนาม เก็บขอมูลทางดนตรี พบวาครูผูสอนดนตรีมีปญหาในการจัดทําเอกสารโนตเพลงประกอบการเรียนการสอน มีการใชโปรแกรมสําเร็จรูปเขามาชวยในการบันทึกโนต เชน โปรแกรม Microsoft Word แตไมสามารถทําใหมีรูปแบบที่ชัดเจน แนนอน และไมสามารถปรับปรุงแกไขไดอยางรวดเร็ว

ผูเขียนไดศึกษาโปรแกรม Microsoft Excel โดยทดลองบันทึกโนตเพลงไทย ใชตัวอักษรภาษาไทย ดวยวิธีตางๆ สามารถตอบสนองการบันทึกโนตไทยไดเปนอยางดี เนื่องจากเปนโปรแกรมที่มีลักษณะเปนชองตาราง มีสัดสวนที่แนนนอน สะดวกตอการจัดกระทํา เชน การจัดระยะชองไฟ การจัดหองโนต ระยะบรรทัด ฯลฯ

ดังนั้นผูเขียนมีความภูมิใจนําเสนอวิธีการบันทึกโนตดวยโปรแกรมสําเร็จรูป Microsoft Excel ที่ผูเขียนไดศึกษา ทดลองปฏิบัติ จนพบรูปแบบที่เปนตนแบบไดเปนอยางดี เพื่อครูผูสอน นักดนตรี และบุคคลทั่วไปสามารถนําไปใชใหเกิดประโยชนตอวงการดนตรีไทยตอไป

2

ขั้นตอนการบันทึกโนตดวยโปรแกรมสําเร็จรูป Microsoft Excel

1. เขาสูโปรแกรม Microsoft Excel

2. การตั้งคาแผนงานกอนการบนัทึกโนต

กอนทําการบันทึกโนต ใหตั้งคาหนากระดาษ และระยะขอบซาย-ขวา

**เมื่อ Save ช่ือจะเปลี่ยนไปตาม

ที่ตั้งชื่อไฟล

เขาโปรแกรมMicrosoft Excel ดับเบิ้ลคลิกที่ไอคอน

** จะปรากฏหนาตาง Book 1 . ดังภาพ

• คลิกเลือกเมนแูฟม / ตั้งคาหนากระดาษ ** จะปรากฏหนาตางการดงัภาพ

3

• เลือกเมนูหนา ตั้งคากระดาษ A4/แนวตั้ง

• เลือกเมนูระยะขอบ • ตั้งคาดานบน-ลาง เปน 2 • ตั้งคาดานซาย เปน 2 ดานขวา เปน 1 • ตั้งหัวกระดาษ-ทายกระดาษ เปน 1 • คลิก ตกลง

4

ตั้งคาความกวางของคอลัมนในแผนงาน ทั้งหมดโดยเริ่มจาก

• นําเมาสช้ีระหวางคอลัมน A กับ B จะ

ปรากฏสัญลักษณ คลิกเมาสคางไว เล่ือนไปซายขวาจะเห็นคาความกวางเปลี่ยนไป ใหเลือกที่ 4.00

• คอลัมน AH ทําเชนเดยีวกับคอลัมน A

คอลัมน B ถึง คอลัมน AG จะมีคาความกวางเทากันคือ 2.00

• นําเมาสคลิกที่คอลัมน B คลิกคางไว ลากไปทางขวาจนถึง คอลัมน AG

• เลือกเมนู รูปแบบ / คอลัมน / ความกวาง

5

ตั้งคาความสูงของแถวในแผนงาน ทั้งหมดโดยเริ่มจาก

• ตั้งคาความสูงของแถวที่ 1 นาํเมาสคลิกเลือกแถวที่ 1 ตั้งขนาดอักษรเปน 22

** จะปรากฏหนาตางดังภาพ

• พิมพเลข 2 ลงในชองความกวาง • คลิก ตกลง

จะเห็นวาคอลัมนของแผนงานที่เราตั้งคาเปนดังภาพ

6

แถวที่ 3 ถึง แถวท่ี 40 จะมีคาความสูงเทากนัคือ 18.00

• นําเมาสคลิกที่แถวที่ 3 คลิกคางไว ลากลงดานลางจนถึงแถวที่ 40

• เลือกเมนูรูปแบบ / แถว / ความสูง

** จะปรากฏหนาตางดังภาพ

• พิมพเลข 18 ลงในชองความสูง • คลิก ตกลง

จะเห็นวาแถวของแผนงานที่เราตั้งคาเปนดังภาพ

7

** ในแผนงานจะปรากฏเสนตารางสีเทา บางทานอาจตาลาย ขอแนะนํา ใหเอาเสนตารางออก จะเห็นแผนงานเปนเหมือนกระดาษขาวไมมีเสน ** โดยทําไดดงันี้

1) เลือกเมนูเครื่องมือ / ตัวเลือก

2) คลิก เสนตาราง เพื่อเอาเครื่องหมาย ออกจากหวัขอ

3) คลิก ตกลง

จะเห็นวาแผนงานเปนหนากระดาษขาวไมมีเสน

8

3. เร่ิมทําตารางบนัทึกโนตเฉพาะเครื่องมือ

การบันทึกโนตดนตรีไทยโดยใชโปรแกรมสําเร็จรูปMicrosoft Excel สามารถบันทึกแยกเปนทางเฉพาะเครื่องดนตรีได 3 รูปแบบ ดงันี้

แบบที่ 1 โนตแถวเดยีว ทางกลาง, ขลุย แบบที่ 2 โนตสองแถว ทางซอดวง, ซออู, ฆอง, ทุม แบบที่ 3 โนตสามแถว ทางระนาดเอก, ขิม, จะเข, ซอสามสาย 3.1 โนตแถวเดียว ทางกลาง, ขลุย

1) พิมพ – ลงในชอง B3 จัดตําแหนง กึง่กลาง

2) คลิกที่ชอง B3 นําเมาสช้ี ที่ตําแหนงมมุขวาลางจะปรากฏเครื่องหมาย คลิกเมาสคางไว ลากไปทางขวา ถึงชอง E3

9

3) คลิกชอง B3 – E3 ทําเสนกัน้หองหนา-หลัง ไปที่ เลือกเสนขอบซาย-เสนขอบขวา

ไดหองโนต 1 หอง

4) ทําหองโนตใหครบ 8 หอง โดยการ คลิกที่ชอง B3 – E3 นําเมาสช้ี ที่ตําแหนงมมุขวาลางจะปรากฏเครื่องหมาย คลิกเมาสคางไวลากไปทางขวาจนถึงชอง AG3

ไดหองโนต 8 หอง

10

5) พิมพรายละเอยีดของรูปแบบการบันทึกโนตเพลง ดังตวัอยาง

** ในตําแหนง ช่ือเพลงใหผสานเซลล ตามความเหมาะสม (ความยาวของชื่อเพลง) รวมทั้งกําหนดเงา เพือ่ความสวยงาม **

11

จากนั้นทาํการคัดลอกแถวของโนตเพลงตามความตองการ ดังตัวอยางขางลาง

12

ตัวอยางโนตเพลงทางขลุย

3.2) โนตสองแถว ทางซอดวง, ซออู, ฆอง, ทุม

เมื่อเขาใจการทําโนตแถวเดยีวทางกลาง ในแบบที่ 1 แลว เรามาสูขั้นตอนการทําโนตสองแถวทางซอดวง, ซออู, ฆอง, ทุม ในแบบที่ 2 ซ่ึงมีความแตกตางในขัน้ตอนการสรางหองโนต รายละเอียดดูตามขั้นตอนดังนี้

ขั้นตอนที่ 1) – 3) ปฏิบัติเหมอืนโนตแถวเดยีว ในขอ 3.1

4) เลือกชอง B3 – E3 นําเมาสช้ีที่ตําแหนงมมุขวาลางจะปรากฏเครื่องหมายคลิกเมาสคางไว ลากลงลาง ชอง B4 – E4 จากนั้นทาํเสนตารางดังรูป

13

5) ทําหองโนตใหครบ 8 หอง โดยการคลิกทีช่อง B3, B4 – E3, E4 นําเมาสช้ี ที่ตําแหนงมุมขวาลางจะปรากฏเครื่องหมาย คลิกเมาสคางไวลากไปทางขวาจนถึงชอง AG3, AG4

6) กําหนดความหางระหวางแถว โดยตั้งคาความสูงของแถวที่ 5 เปน 10.50

7) คัดลอกตารางโนตสองแถวที่ไดครบ 8 หอง เพื่อสรางโนตบรรทัดตอไป โดย คลิกที่แถว 3 คางไวลากลงมาถึง แถว 5 / คลิกทําสั่งคดัลอก แลวนํามาวางในแถว 6

14

จากนั้นทาํการคัดลอกแถวของโนตเพลงตามความตองการ

ตัวอยางโนตเพลงทางซอดวง

15

ตัวอยางโนตเพลงทางซออู

16

ตัวอยางโนตเพลงทางทุม, ฆอง

3.3) โนตสามแถว ทางระนาดเอก, ขิม, จะเข, ซอสามสาย

เมื่อเขาใจการทําโนตแถวเดยีวในแบบที่ 1 และโนตสองแถวในแบบที่ 2 แลว เรามาสูขั้นตอนการทาํโนตสามแถวทางระนาดเอก, ขิม, จะเข, ซอสามสาย ในแบบที่ 3 ซ่ึงมีความแตกตางในขั้นตอนการสรางหองโนต รายละเอียดดูตามขั้นตอนดังนี ้

ขั้นตอนที่ 1) – 3) ปฏิบัติเหมอืนโนตแถวเดยีว ในขอ 3.1

17

4) เลือกชอง B3 – E3 นําเมาสช้ีที่ตําแหนงมมุขวาลางจะปรากฏเครื่องหมายคลิกเมาสคางไว ลากลงลาง ชอง B5 – E5 จากนั้นทาํเสนตารางดังรูป

5) ทําหองโนตใหครบ 8 หอง โดยการคลิกทีช่อง B3, B4, B5 – E3, E4, E5 นําเมาสช้ี ที่ตําแหนงมุมขวาลางจะปรากฏเครื่องหมาย คลิกเมาสคางไวลากไปทางขวาจนถึงชอง AG3, AG4, AG5

6) กําหนดความหางระหวางแถว โดยตั้งคาความสูงของแถวที่ 6 เปน 10.50

18

7) คัดลอกตารางโนตสามแถวที่ไดครบ 8 หอง เพื่อสรางโนตบรรทัดตอไป โดย คลิกที่แถว 3 คางไวลากลงมาถึง แถว 6 / คลิกทําสั่งคัดลอก แลวนํามาวางในแถว 7

จากนั้นทาํการคัดลอกแถวของโนตเพลงตามความตองการ

ตัวอยางโนตเพลงทางจะเข

19

ตัวอยางโนตเพลงทางขิม

20

ตัวอยางโนตแบบตางๆ ท่ีบันทึกดวยโปรแกรมสําเร็จรูป Microsoft Excel เรียบรอยแลว หมายเหตุ สัญลักษณตางๆ ที่ปรากฏในโนตระบบนี้ อยูในขัน้ตอนระหวางสํารวจขอมูลความ

คิดเห็นของครผููสอนดนตรี ดังนั้นจะนําเสนอเพิ่มเติมในภายหลัง