Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
การวิเคราะหดชันีชี้วัดดานการเงิน 0110 รง.5
ปงบประมาณ 2549
จุติมาพร สาขากูล
ในปงบประมาณ 2549 สํานักพัฒนาระบบบริการสุขภาพ ไดมีการปรับเพิ่มรูปแบบการสงขอมูลดานการเงิน โดยเพิ่มการรายงานขอมูลงบทดลองจากสถานบริการสุขภาพสําหรับสถานบริการสุขภาพที่สามารถจัดทําบัญชีแบบเกณฑคงคางได และประมวลผลขอมูลงบทดลองแสดงตามแบบรายงาน 0110 รง.5 กระทรวงสาธารณสุขไดกําหนดนโยบายใหสถานบริการสุขภาพปฏิบัติตามแนวทางคูมือบัญชีกระทรวงสาธารณสุข (จัดพิมพคร้ังที่ 1 ตุลาคม 2547 โดย สํานักพัฒนาระบบบริการสุขภาพ กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข) คูมือบัญชีกระทรวงสาธารณสุขนี้ จะเปนมาตรฐานในการบันทึกบัญชี แบบเกณฑคงคางที่เหมาะสมกับกิจกรรมทางการเงินของหนวยงาน และสามารถใหขอมูลเพื่อนําไปจัดทํารายงานการเงิน และไดกําหนดผังบัญชีภาคสุขภาพที่สอดคลองกับผังบัญชีมาตรฐานที่กระทรวงการคลังกําหนด รวมทั้งหลักเกณฑการตั้งคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ และการพิจารณาการตัดหนี้สูญ
ขอสังเกตจากขอมูลรายงาน 0110 รง.5 ในปงบประมาณ 2548 พบวาสถานบริการสุขภาพ ยังรายงานขอมูลการเงินไมเปนมาตรฐานเดียวกัน และสถานบริการสุขภาพหลายแหง ยังไมมีการตั้งคา เผ่ือหนี้สงสัยจะสูญ และดําเนินการตัดหนี้สูญ ตามหลักเกณฑในคูมือบัญชีกระทรวงสาธารณสุข ทําใหผลการวิเคราะหตามดัชนีการเงินในปงบประมาณ 2548 บางรายการมีคาผิดปกติและมีความเบี่ยงเบนคอนขางมาก
การปรับเปลี่ยนดัชนีการเงินในงบประมาณ 2549 ดังนั้น สํานักพัฒนาระบบบริการสุขภาพ จึงไดมีการปรับเปลี่ยนดัชนีการเงินในปงบประมาณ 2549 ดังนี้ 1.ตัดดัชนีอัตราการหมุนเวียนของลูกหนี้คารักษา และระยะเวลาถัวเฉลี่ยการเก็บหนี้ เนื่องจากสถานบริการสุขภาพหลายแหงไมมีการตั้งคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ และไมตัดหนี้สูญ 2. การนํารายการรวมสินทรัพย และสินทรัพยหมุนเวียน มาใชในการวิเคราะหมีการปรับคาลูกหนี้ใหใกลเคียงความเปนจริงที่สุด และขอมูลของทุกสถานบริการสุขภาพที่สํานักพัฒนาระบบบริการสุขภาพนํามาวิเคราะห จะคํานวณดวยฐานขอมูลและสูตรเดียวกัน โดยคิดคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ ตามหลักเกณฑคูมือบัญชีกระทรวงสาธารณสุข
2
วัตถุประสงค 1. เพื่อวิเคราะหสถานการณดานการเงินและประสิทธิภาพการบริหารจัดการทรัพยากรของสถานบริการสุขภาพ 2. เพื่อจัดทําผลการวิเคราะหเปรียบเทียบกับกลุมโรงพยาบาล/จังหวัด/เขต/ภาพรวมประเทศ
การนําเสนอสูตรดัชนี 1. สูตรมาตรฐาน แสดงสูตรตามการวิเคราะหอัตราสวนทางการเงินที่เปนมาตรฐานสากลทั่วไป 2. สูตรปรับใชกับ รง.5 แสดงสูตรตามการวิเคราะหของสํานักพัฒนาระบบบริการสุขภาพที่ปรับใชกับขอมูล 0110 รง.5 ซ่ีงไดมีการปรับสูตรใหเหมาะสมกับสถานบริการสุขภาพ เนื่องจากรายงานทางบัญชีของกระทรวงสาธารณสุขมีลักษณะเฉพาะในหลายรายการ สําหรับสูตรปรับใชกับ รง.5 เปนเครื่องมือหนึ่งที่สถานบริการสุขภาพสามารถใชเปนแนวทางในการวิเคราะห และสามารถปรับสูตร ตลอดจนเพิ่มรายการดัชนีวิเคราะหดานการเงินใหเหมาะสมสภาพพื้นที่และปญหาสถานการณทางการเงินของแตละหนวยงาน
แหลงขอมูลในการวิเคราะห ใชขอมูลจากรายการ 0110 รง.5 ปงบประมาณ 2549 1. สถานบริการสุขภาพระดับโรงพยาบาล ใชขอมูลจากแบบรายงานการเงินระบบบัญชีเกณฑคงคาง (0110 รง.5) ของสถานบริการสุขภาพแมขาย + PCU ที่แมขายดําเนินการเอง 2. สถานบริการสุขภาพระดับไมใชโรงพยาบาล ใชขอมูลจากแบบรายงานการเงินระบบบัญชีเกณฑคงคาง (0110 รง.5) ของสถานีอนามัย + PCU ที่แมขายไมไดดําเนินการเอง โดยเปนขอมูลที่ผานการตรวจสอบคุณภาพแลว (ดูรายละเอียดเพิ่มเติมการตรวจสอบคุณภาพการเงิน ภาคผนวก)
รูปแบบการวเิคราะห วิเคราะหขอมูลการเงินตามดัชนีวิเคราะหทางการเงิน 0110 รง.5 ปงบประมาณ 2549 ดังนี้ 1. วิเคราะหขอมูลรายสถานบริการสุขภาพ ทั้งในระดับโรงพยาบาล และไมใชโรงพยาบาล (สถานีอนามัย + PCU) 2. วิเคราะหขอมูลรายเขต แยกตามกลุมโรงพยาบาล โดยแบงกลุมโรงพยาบาล (Type) เปน 5 ประเภท ดังนี้ กลุม 1 = โรงพยาบาลศูนย กลุม 2 = โรงพยาบาลทั่วไป ขนาดมากกวา 300 เตียง กลุม 3 = โรงพยาบาลทั่วไป ขนาดนอยกวา 300 เตียง
3
กลุม 4 = โรงพยาบาลชุมชน ขนาดมากกวา 30 เตียงขึ้นไป กลุม 5 = โรงพยาบาลชุมชน ขนาด 10 – 30 เตียง 3. วิเคราะหภาพรวมของประเทศ แยกตามกลุมโรงพยาบาล
ขอจํากัดของการวิเคราะห 1. การเปรียบเทียบขอมูลทางการเงินของหนวยงานหนึ่งกับหนวยงานอื่น ๆ ในระดับโรงพยาบาลหรือระดับจังหวัดที่เลือกนโยบายทางบัญชีตางกัน อาจไมสามารถเปรียบเทียบผลการวิเคราะหได เชน หากจะเปรียบเทียบขอมูลวัสดุคงเหลือของหนวยงานหนึ่งที่เลือกบันทึกบัญชีวัสดุคงเหลือตามวิธีเขาหลัง – ออกกอน (LIPO) กับอีกหนวยงานที่บันทึกบัญชีวัสดุคงเหลือตามวิธีถัวเฉลี่ย อาจไมเหมาะสม และทําใหผูใชผลการวิเคราะหเขาใจผิดได ซ่ึงตองมีความระมัดระวังในการเปรียบเทียบ อยางไรก็ตาม แมจะมีปญหาดังกลาวเกิดขึ้น การเปรียบเทียบงบการเงินระหวางหนวยงานยังนับวามีประโยชนตอการวิเคราะห 2. การวิเคราะหโดยใชเครื่องมืออ่ืนนอกเหนือจากอัตราสวนทางการเงนิ ดัชนีวิเคราะหดานการเงิน ของสํานักพัฒนาระบบบริการสุขภาพ จัดเปนการวิเคราะหอัตราสวนทางการเงิน (Financial Ratio Analysis) ซ่ึงบอกความสามารถในการใชทรัพยากรของหนวยงานเทานั้น ยังไมมีความครบถวน เพียงพอที่จะใชเปนเกณฑในการวิเคราะหสถานการณในอนาคตได แตเปนจุดเริ่มตนที่ผูวิเคราะหจะพิจารณารายละเอียดไดลึกลงไป และตองพิจารณาเครื่องมือในการวิเคราะหทางการเงินประเภทอื่นๆ ประกอบดวย ไดแก
• การพิจารณาจาํนวนเงินและอัตรารอยละที่เปลี่ยนแปลงของรายการใน งบการเงิน (Comparative Financial Statement)
• การวิเคราะหแนวโนม (Trend Analysis)
• การวิเคราะหแนวตั้งหรืองบการเงินขนาดรวม (Common Size)
ดัชนีวิเคราะหทางดานการเงิน ปงบประมาณ 2549
การวิเคราะหดชันีทางดานการเงิน มีทั้งหมด 3 ดาน จํานวน 19 ดัชนี ดังนี ้ 1.ดัชนีวิเคราะหสภาพคลองของหนวยงาน วัดความสามารถในการชําระหนี้ในระยะสั้นของหนวยงาน(ความสามารถที่จะเปลี่ยนสินทรัพยหมุนเวียนใหเปนเงินสด และใชเงินสดนั้นชําระหนี้ระยะส้ัน) ประกอบดวย
1.1 อัตราสวนเงินทุนหมุนเวยีน (Current Ratio) (CF) 1.2 อัตราสวนสินทรัพยคลองตัว (Quick Ratio) (CF) 1.3 อัตราสวนเงินสดตอหนี้สินหมุนเวียน
2.ดัชนีวิเคราะหประสิทธิภาพในการใชทรัพยากรและการบริหารจัดการ สามารถดูสถานการณของทรัพยากรตาง ๆ ของหนวยงานวามีภาวะเชนไร และทราบภาระหนี้สินของหนวยงานได
4
โดยดูจากสินทรัพยหมุนเวียน สัดสวนเงินสดตอสินทรัพย สัดสวนลูกหนี้ตอสินทรัพย และประสิทธิภาพในการบริหารจัดการของหนวยงาน ประกอบดวย
2.1 อัตราผลตอบแทนสุทธิ (กําไรสุทธิ) จากสินทรัพยทั้งหมด (Return on Assets) 2.2 อัตราหมุนเวียนของสินทรัพยรวม (Total Asset Turnover)
2.3 อัตราการหมุนเวียนของวัสดุคงเหลือ (Inventory Turnover) 2.4 ระยะเวลาการหมุนเวียนของวัสดุคงเหลือ 2.5 อัตราสวนหนี้สินตอสินทรัพยรวม (Debt – to – Total Asset Ratio) 2.5 สัดสวนลูกหนี้คารักษาตอรวมสินทรัพยหมนุเวยีนเฉลี่ย 2.6 คาใชจายดานบุคลากรตอคาใชจายจากการดําเนินงาน 2.7 คาใชในการสัมมนาและฝกอบรมตอคาใชจายในการดําเนินงาน
3. ดัชนีวิเคราะหผลการดําเนินงานของหนวยงาน วดัความสามารถในการหารายไดและการควบคุมคาใชจาย แสดงผลการดําเนินงานเพื่อเปรียบเทียบรายไดที่หนวยงานไดรับหรือควรไดรับกับคาใชจายที่ตองใชไปทั้งหมด วามีความเหมาะสมหรือไมอยางไร ชุดดัชน/ีผลการวิเคราะหนี้จงึเปนขอมูลสําคัญเพื่อวิเคราะหโอกาสในการเพิ่มประสิทธิภาพ ประกอบดวย
3.1 อัตราสวนรายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายสุทธิตอรวมรายไดจากการดําเนินงาน 3.2 สัดสวนรายไดคารักษาตอรวมรายไดจากการดําเนินงาน
3.2.1 สัดสวนรายไดคารักษาสิทธิUCตอรวมรายไดจากการดําเนนิงาน 3.2.2 สัดสวนรายไดคารักษาเบิกคลังและเบิกตนสังกัดตอรวมรายไดจากการดําเนินงาน 3.2.3 สัดสวนรายไดคารักษาประกันสังคมตอรวมรายไดจากการดําเนนิงาน
3.3 ตนทุนเฉลี่ยตอผูปวยนอก (Unit Cost OPD) 3.4 ตนทุนเฉลี่ยตอผูปวยใน (Unit Cost IPD) 3.5 สัดสวนรายไดตอคาใชจาย (I/E Ratio) (CF) หมายเหตุ ดชันีวิเคราะหตามขอ 1.1 , 1.2 และ 3.5 ใชสูตรเดียวกันกับดัชนีวเิคราะหสถานการณการเงินการคลงั (CF) เพื่อใหเปนมาตรฐานเดียวกัน
ดัชนีและความหมายของการวิเคราะห 1. ดัชนีวิเคราะหสภาพคลองทางการเงิน
1.1 อัตราสวนเงินทุนหมุนเวียน (Current Ratio) เพื่อวิเคราะหสภาพคลองทางการเงินของโรงพยาบาล เปนเกณฑวัดความสามารถในการชําระหนี้ระยะสั้น หมายถึงถามีการชําระหนี้สินหมุนเวยีนแลวหนวยงานมีเงินเพยีงพอที่จะใชในการดําเนินการตอไปไดหรือไม อัตราสวนนี้มีคายิ่งสูง ยิ่งแสดงวาหนวยงานมีความคลองตัวมาก เจาหนีร้ะยะสั้น จะใหความสําคญัตออัตราสวนนี้มาก เนือ่งจากแสดงโอกาสที่จไดรับชําระหนี้เมื่อครบกําหนดเวลา
5
อัตราสวนเงินทุนหมุนเวยีน (Current Ratio) ยังสามารถใชในการเปรียบเทียบระหวางหนวยงานทีม่ีขนาดแตกตางกันของสินทรัพยหมนุเวยีนและหนี้สินหมุนเวยีน และสามารถใชเปรียบเทียบสภาพคลองของหนวยงานในแตละป
สูตรมาตรฐาน สินทรัพยหมนุเวยีน หนี้สินหมนุเวยีน
สูตรปรับใชรง.5 รวมสินทรัพยหมุนเวียน- คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ - ลูกหนีท้ี่เรียกเก็บไมได
รวมหนี้สินหมนุเวยีน- รายไดรับลวงหนากองทุนUC - รายไดรับลวงหนากองทุนอื่น
คําอธิบาย
รวมสินทรัพยหมุนเวียน รวมสินทรัพยหมุนเวียน ณ เดือนนี้ คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ จํานวนเงินที่กันไวสําหรับลูกหนี้ที่คาดวาจะเรียกเก็บไมได ใช ขอมูลคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ ณ เดือนนี้ และตัวเลขของคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญตองมีคา ติดลบ ลูกหนี้ท่ีเรียกเก็บไมได ลูกหนี้ที่หนวยงานประมาณการวาจะไมไดรับการชําระหนี้จากลูกหนี้ โดยนําอัตราการคิดคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญมาปรับใชในการคํานวณ โดยคํานวณจากลูกหนี้ทุกประเภท ใชขอมูลลูกหนี้แยกตามประเภท ณ เดือนนี้
ตัวอยาง มีลูกหนี้คารักษาสิทธิ UC OPD/IPD นอก CUP ตางจังหวัด = 50,000 บาท มีลูกหนี้คารักษาชําระเงิน = 10,000 บาท ดังนัน้ ลูกหนี้ท่ีเรียกเก็บไมได = (ลูกหนี้คารักษาสิทธิ UC OPD/IPD นอก CUP
ตางจังหวัดที่เรียกเก็บไมได) + (ลูกหนี้คารักษาชําระเงนิที่เรียกเก็บไมได) = (50,000 x 0.2) + 10,000 = 20,000 บาท (โปรดดูตารางแสดงอัตราการคิดคาเผื่อหนีส้งสัยจะสูญที่นํามาใชในการวิเคราะห ประกอบตวัอยาง)
รวมหนี้สินหมุนเวียน หนี้สินตองมีภาระในการชําระหนี้ภายใน 1 ป ใชขอมูลหนี้สิน ณ เดือนนี้ รายไดรับลวงหนากองทุน UC ใชขอมูลรายไดรับลวงหนากองทนุ UC ณ เดือนนี ้รายไดรับลวงหนากองทุนอืน่ ใชขอมูลรายไดรับลวงหนากองทุนอื่น ณ เดือนนี ้
6
ตารางแสดงอตัราการคิดคาเผื่อหนี้สงสยัจะสูญท่ีนํามาใชในการวิเคราะห
ลําดับ ประเภทของลูกหนี้ อัตราการคิดคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ (รอยละ)
1 ลูกหนี้คารักษาสิทธิ UC OPD/IPD ใน CUP 100 2 ลูกหนี้คารักษาสิทธิ UC OPD/IPD นอก CUP ในจังหวดั 50 3 ลูกหนี้คารักษาสิทธิ UC OPD/IPD นอก CUP ตางจังหวดั 20 4 ลูกหนี้คารักษาสิทธิ UC OPD/IPD ตางสังกัด 10 5 ลูกหนี้คารักษาสิทธิ UC OPD/IPD คาใชจายสูง/อุบัติเหตุฉุกเฉิน 10 6 ลูกหนี้คารักษาชําระเงิน 100 7 ลูกหนี้คารักษาเบิกคลังและเบิกตนสังกัด 5 8 ลูกหนี้คารักษา พรบ.รถ 20 9 ลูกหนี้คารักษาประกันสังคม 50 หมายเหตุ ลูกหนี้คารักษาประกันสังคมในเครือขาย
ลูกหนี้คารักษาประกันสังคมนอกเครือขาย เนื่องจากขอมลู 0110 รง.5 ไมแยกลกูหนี้คารักษาประกนัสังคมในเครือขายหรือนอกเครือขาย จึงใชอัตราการคิดคาเผื่อหนีส้งสัย จะสูญ รอยละ 50
50 10
10 ลูกหนี้กองทนุทดแทน 5 11 ลูกหนี้คารักษาแรงงานตางดาว 100
การแปรผล
• นอยกวา 1 : 1 ขาดสภาพคลอง มีปญหาความมั่นคงในระบบการบริการ เพราะผูจัดจําหนายยา เวชภัณฑ หรือสถานบริการที่จะรับคนไขไปรักษาตอไมเชือ่ถือในระบบการบริหารของโรงพยาบาล การที่มีมูลคาสํารองวัสดุนอย หนี้มาก การจัดซื้อจะยุงยากโดยเฉพาะในพื้นที่ที่หางไกล โดยอาจเทียบกับโรงพยาบาลระดับเดยีวกัน
• ระหวาง 1.5 – 2 : 1 มีสภาพคลองทางการเงินด ี
• มากกวา 2 : 1 มีสภาพคลองทางการเงินดี ถาหากมีสภาพคลองเกิน เชน เกินกวา 10 จะตองตรวจสอบตัวเลข โดยเฉพาะตัวเลขหนี้ เชน อาจจะมนีโยบายทางการเงินใหมีหนี้นอยโดยจายเงินสดเมื่อซ้ือสินคาและไมตองการกอหนี้ แตหากไมใชอาจหมายถึง มีการสํารองวัสดุมากเกนิไป ยกเวนในที่ที่จดัหา ซ้ือวัสด ุยา ไดยากและจําเปนตองสํารอง
7
ไวมาก จะตองจัดการเกี่ยวกบัการจัดเก็บการบํารุงรักษาใหอยูในสภาพดี ไมเสื่อมสภาพหรือหมดอาย ุ
ขอจํากัด/ขอควรระวัง
• สินทรัพยหมนุเวยีนนัน้รวมลูกหนี้ดวย ซ่ึงการตั้งคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญยังไมเปนมาตรฐานเดยีวกัน อาจเกิดปญหาการวิเคราะหมีสินทรพัยหมนุเวยีนสูงเกินจริง
• ในการวิเคราะหดูแนวโนมในแตละปของหนวยงานหนึง่ ควรใชสูตรการคํานวณเดียวกัน เพื่อหลีกเลี่ยงขอผิดพลาดในการเปรียบเทียบผลการวิเคราะห
• ควรดูคาดัชนี Current Ratio ประกอบกับ Quick Ratio ถา Current Ratio มีคาสูงกวาQuick Ratio มาก แสดงถึงการสะสมวัสดุคงคลังเปนจาํนวนมาก ซ่ึงไมเปนผลดีตอการบริหารจัดการทรัพยากร
• เพื่อหลีกเลี่ยงขอผิดพลาดในการเปรียบเทียบผลการวิเคราะห ตองพิจารณารายละเอียดของสินทรัพยหมุนเวียนและหนี้สินหมนุเวยีน ตวัอยางเชน หนวยงาน 2 แหง มีอัตราสวนเงินทุนหมุนเวยีนมีคาเทากับ 2 เหมือนกนั แตหนวยงานที่ 2 สินทรัพยหมุนเวียนเกือบทั้งหมดประกอบดวยสินคาคงคลัง ไมใชเงินสด (ซ่ึงเงินสดมีสภาพคลองกวา) จึงอาจมีปญหาในการชําระหนีร้ะยะสั้นเมื่อเทียบกับหนวยงานที่ 1
1.2 อัตราสวนสินทรัพยคลองตัว (Quick Ratio) เปนเกณฑวัดความสามารถในการชําระหนี้ระยะส้ันไดดยีิ่งขึ้น เนื่องจากการคํานวณจะรวมเฉพาะสินทรพัยที่มีสภาพคลองสูง คือเงินสดหรือใกลเคียงเงินสด(สินทรัพยหมนุเร็ว) โดยไมพิจารณาสินคาคงเหลือ
สูตรมาตรฐาน เงินสด + หลักทรัพยในความตองการของตลาด + ลูกหนีร้ะยะสั้น
หนี้สินหมนุเวยีน
สูตรปรับใชรง.5 เงินสดและรายการเทยีบเทาเงินสด + ลูกหนี้ที่เรียกเก็บได
รวมหนี้สินหมนุเวยีน
คําอธิบาย เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด เงนิสดและรายการเทียบเทาเงินสด (เงินงบประมาณ + เงินนอกงบประมาณ) ณ เดือนนี้
8
ลูกหนี้ท่ีเรียกเก็บได ลูกหนี้ที่หนวยงานประมาณการวาจะไดรับการชําระหนี้จากลูกหนี้ โดยนําอัตราการคิดคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญมาปรับใชในการคํานวณ โดยคํานวณจากลูกหนี้ทุกประเภท ใชขอมูลลูกหนี้แยกตามประเภท ณ เดือนนี้
ตัวอยาง มีลูกหนี้คารักษาสิทธิ UC OPD/IPD นอก CUP ตางจังหวัด = 50,000 บาท มีลูกหนี้คารักษาชําระเงิน = 10,000 บาท
ดังนั้น ลูกหนี้ท่ีเรียกเก็บได = (ลูกหนี้คารักษาสิทธิ UC OPD/IPD นอก CUP ตางจังหวัดทีเ่รียกเกบ็ได) + (ลูกหนี้คารักษาชําระที่เรียกเก็บได) = (50,000 x 0.8) + 0
= 40,000 บาท (โปรดดูตารางแสดงอัตราการคิดคาเผื่อหนีส้งสัยจะสูญที่นํามาใชในการวิเคราะห ประกอบตวัอยาง)
รวมหนี้สินหมุนเวียน หนี้สินที่ตองมีภาระในการชําระหนี้ภายใน 1 ป ใชขอมูลรวมหนี้สิน หมุนเวียน ณ เดือนนี้
การแปรผล
• นอยกวา 1 : 1 ขาดสภาพคลอง
• ระหวาง 1 – 1.5 : 1 มีสภาพคลองทางการเงินด ี(โดยทัว่ไปการปองกันความเสี่ยงจากการมีหนี้สินระยะสัน้ หนวยงานตองมีอัตราสวนสินทรัพยคลองตัว(Quick Ratio) อยางนอยเทากับ 1)
• มากกวา 1.5 : 1 มีสภาพคลองเกิน โดยอาจเทยีบกับโรงพยาบาลระดับเดยีวกัน ขอจํากัด/ขอควรระวัง
• ควรพิจารณารายละเอียดของเงินสดและลูกหนี้ หากมีลูกหนี้สูง ตองบริหารจัดการความสามารถของหนวยงานในการเรียกชําระหนี้จากลูกหนี้ (การเพิ่มลูกหนี้ที่มากเกินไป จะไมเปนผลดีตอสภาพคลอง)
• สถานบริการสุขภาพตองมีการบันทึกคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญและสามารถปรับอัตรา รอยละคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ ใหเหมาะสมกับสภาพปญหาและสถานการณการเงินของแตละแหงได
• การวิเคราะหสถานการณ ควรใชทั้ง Current Ratio และ Quick Ratio ประกอบกัน
1.3. อัตราสวนเงินสดตอหนี้สินหมุนเวียน เปนเกณฑวัดความสามารถในการชําระหนี้ระยะสั้นดวยเงินสด ซ่ึงเปนสินทรัพยหมุนเวยีนทีห่มุนเร็วที่สุด และสามารถเปลี่ยนมือไดงายท่ีสุด
สูตรปรับใชรง.5 เงินสดและรายการเทยีบเทาเงินสด X 100
รวมหนี้สินหมนุเวยีน
9
คําอธิบาย เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด เงินสดและรายการเทียบเทาเงินสด (เงินงบประมาณ + เงินนอกงบประมาณ) ณ เดือนนี้ รวมหนี้สินหมุนเวียน หนี้สินที่ตองมีภาระในการชําระหนี้ภายใน 1 ป ใชขอมูลรวมหนี้สินหมุนเวียน ณ เดือนนี้ การแปรผล
• มากกวา 40% ถือวามีสภาพคลองของเงินสดดี ถามากกวา100% แสดงวาหนวยงานสํารองเงินสดมากเกินไป ไมนําไปกอใหเกิดการลงทุนเพื่อการดําเนนิงาน
• นอยกวา 40% ถือวาขาดสภาพคลองของเงินสด คายิ่งต่าํ ยิ่งขาดสภาพคลอง ขอจํากัด / ขอควรระวัง
• อาจมีสวนเงนิสดที่เปนงบลงทุนและเงนิกองทุนUC ในสวนของลูกขายที่แมขายตองนําไปใชซ้ือยา/เวชภัณฑมใิชยาฯใหกับลูกขาย โดยรายการดังกลาวไมสามารถนํามาใชในการชําระหนี้ได
• ควรใช งบกระแสเงินสด ประกอบการวิเคราะห เนื่องจากการวิเคราะหแหลงที่มาและที่ใชไปของเงนิสด จะชวยใหผูบริหารในการวางแผนระยะสั้นเกีย่วกบัเงินสด โดยเฉพาะอยางยิ่งการวเิคราะหกระแสเงนิสดจากกจิกรรมดําเนินงาน ซ่ึงหากกระแสเงินสดจากกิจกรรมนี้เปนยอดติดลบ ยอมชี้ใหเห็นถึงปญหาทางการเงิน ที่ผูบริหารตองรีบดําเนินการแกไข
2. ดัชนีวิเคราะหประสิทธิภาพในการใชทรัพยากรและการบรหิารจัดการ เพื่อประเมินวาสินทรัพยทีม่ีอยู
ถูกนําไปใชอยางมีประสิทธิภาพ 2.1 อัตราผลตอบแทนสุทธิ (กําไรสุทธิ) จากสินทรัพยท้ังหมด (Return on Assets) เปนอัตราสวนที่วัดประสิทธิภาพการดําเนนิงานไดวาหนวยงานไดใชสินทรัพยที่มีอยูภายใตการควบคุมใหกอเกิดรายไดและ ควบคุมคาใชจายใหเหมาะสม
สูตรมาตรฐาน กําไรกอนหักดอกเบี้ยและภาษี
สินทรัพยรวมเฉลี่ย
สูตรปรับใชรง.5 รายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายสุทธิ
(Σ(รวมสินทรัพย – คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ – ลูกหนี้ที่เรียกเก็บไมได)) / จํานวนเดือนที่รายงาน
10
คําอธิบาย รายไดสงู(ต่ํา)กวาคาใชจายสทุธิ รวมรายไดตั้งแตตนปลบดวยรวมคาใชจายตั้งแตตนป ลบ ดวยขาดทุนจากรายการพิเศษ ใชขอมูลชองรายไดสูง(ต่าํ)กวาคาใชจายสุทธิ รวมตั้งแตตนป
Σ(รวมสินทรัพย – คาเผื่อหนี้สงสัยจะสญู – ลูกหนี้ท่ีเรียกเก็บไมได) ผลรวมของรวม สินทรัพย ณ เดือนนี้ ลบดวย คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ ณ เดือนนี ้ ลบดวย ลูกหนี้ทีเ่รียกเก็บไมได ณ เดือนนี้ โดยคํานวณผลรวมตั้งแตตนปงบประมาณจนถึงเดือนที่นําขอมูลมาวิเคราะห คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ จํานวนเงินที่กันไวสําหรับลูกหนี้ที่คาดวาจะเรียกเก็บไมได ตัวเลขของคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญตองมีคาติดลบ ลูกหนี้ท่ีเรียกเก็บไมได ลูกหนี้ที่หนวยงานประมาณการวาจะไมไดรับการชําระหนี้จากลูกหนี้ โดยนําอัตราการคิดคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญมาปรับใชในการคํานวณ โดยคํานวณจากลูกหนี้ทุกประเภท (สามารถดูตัวอยางการคํานวณไดที่ขอ 1.1)
จํานวนเดือนท่ีรายงาน ผลรวมของจํานวนเดือนตั้งแตตนปงบประมาณจนถึงเดือนที่นํา ขอมูลมาวิเคราะห การแปรผล
• สูงกวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน มีความสามารถในการใชสินทรัพยหมุนเวียนทั้งหมดของหนวยงานอยางมีประสิทธิภาพ โดยหนวยงานใชสินทรัพยหมุนเวียนทั้งหมดขององคกร กอใหเกิดรายไดและควบคุมคาใชจายไดเหมาะสม
• ต่ํากวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน ความสามารถในการใชสินทรัพยหมุนเวียนทั้งหมดของหนวยงานมีประสิทธิภาพนอย โดยหนวยงานใชไมสามารถสินทรัพยหมนุเวยีนทั้งหมดขององคกรใหเกิดรายได และควบคุมคาใชจายไมเหมาะสม
ขอจํากัด/ขอควรระวัง
• รวมรายไดนั้นเปนรายไดทุกหมวดรวมทั้งงบลงทุนดวย รวมคาใชจายมีคาเสื่อมราคา คาตัดจําหนาย หนี้สูญ และหนี้สงสัยจะสูญ ถาหนวยงานไมไดบนัทึกรายการคาเสื่อมราคา คาตัดจาํหนาย หนี้สูญ และหนี้สงสัยจะสูญ จะทําใหขอมูลที่นํามาวิเคราะหมีคาใชจายต่ํากวาที่เปนจริง สงผลใหรายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายสุทธิ สูงเกินจริงได
• สําหรับหนวยงานที่คิดคาคาเสื่อมราคา คาตัดจําหนาย เปนป ผลการวิเคราะหจะถูกตองที่สุด ณ วันสิ้นรอบระยะบญัชี เนื่องจากหนวยงานไดมีการปรับมูลคาสินทรัพยใหตรงตามความเปนจริง และตองปรับปรุงบัญชีกอนการคํานวณรายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายสุทธิ
11
• ถาหนวยงานมคีวามสามารถในการเรยีกเกบ็หนี้จากลูกหนี้ ใหชําระเงินอยางมีประสิทธิภาพ มีการคิดคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ และดาํเนินการตดัหนี้สูญ จะทําใหไดผลการวิเคราะหที่ถูกตอง
2.2 อัตราหมุนเวียนของสนิทรัพยรวม (Total Asset Turnover) ประเมินวา สินทรัพยทั้งหมดของหนวยงาน สามารถทําใหเกิดรายไดอยางไร ซ่ึงสะทอนถึงประสิทธิภาพในการใชทรัพยากรไดคุมคาและเกิดประโยชนมากนอยเพียงใด
สูตรมาตรฐาน รายไดสุทธิ
สินทรัพยรวมเฉลี่ย
สูตรปรับใชรง.5 รวมรายได – รายไดงบประมาณลงทุน – รายไดกองทุนUC(งบลงทุน)
(Σ(รวมสินทรัพย – คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ – ลูกหนี้ที่เรียกเก็บไมได)) / จํานวนเดือนที่รายงาน
คําอธิบาย รวมรายได รายไดที่ไดรับทั้งหมดรวมตั้งแตตนป (รวมรายไดจากการดําเนินงาน + รวมรายไดที่ไมเกดิจากการดําเนนิงาน) ใชขอมูลรวมรายได รวมตั้งแตตนป
Σ(รวมสินทรัพย – คาเผื่อหนี้สงสัยจะสญู – ลูกหนี้ท่ีเรียกเก็บไมได) ผลรวมของรวม สินทรัพย ณ เดือนนี้ ลบดวย คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ ณ เดือนนี ้ ลบดวย ลูกหนี้ทีเ่รียกเก็บไมได ณ เดือนนี้ โดยคํานวณผลรวมตั้งแตตนปงบประมาณจนถึงเดือนที่นําขอมูลมาวิเคราะห คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ จํานวนเงินที่กันไวสําหรับลูกหนี้ที่คาดวาจะเรียกเก็บไมได ตัวเลขของคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญตองมีคาติดลบ ลูกหนี้ท่ีเรียกเก็บไมได ลูกหนี้ที่หนวยงานประมาณการวาจะไมไดรับการชําระหนี้จากลูกหนี้ โดยนําอัตราการคิดคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญมาปรับใชในการคํานวณ โดยคํานวณจากลูกหนี้ทุกประเภท (สามารถดูตัวอยางการคํานวณลูกหนี้ที่เรียกเก็บไมได ที่ขอ 1.1)
จํานวนเดือนท่ีรายงาน ผลรวมของจํานวนเดือนตั้งแตตนปงบประมาณจนถึงเดือนที่นํา ขอมูลมาวิเคราะห การแปรผล
• สูงกวาโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน มีประสิทธิภาพในการใชสินทรัพยใหเกิดรายไดมาก
12
• ต่ํากวาโรงพยาบาลในกลุมเดยีวกัน ขาดประสิทธิภาพในการใชสินทรัพยใหเกิดรายได
ขอควรระวัง/ขอเสนอแนะ
• ถาหนวยงานมคีวามสามารถในการเรยีกเกบ็หนี้จากลูกหนี้ ใหชําระเงินอยางมีประสิทธิภาพ มีการคิดคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ และดาํเนินการตดัหนี้สูญ จะทําใหสามารถไดผลการวิเคราะหที่ถูกตอง
• สําหรับหนวยงานที่คิดคาคาเสื่อมราคา คาตัดจาํหนาย เปนป ผลการวิเคราะหจะถูกตองที่สุด ณ วนัสิ้นรอบระยะบัญชี เนื่องจากหนวยงานตองปรับปรุงบัญชีและมีการปรับมูลคาสินทรัพยใหตรงตามความเปนจริง
2.3 อัตราหมุนเวียนของวัสดคุงเหลือ (Inventory Turnover) อัตราสวนนี้ใชวัดอัตราการหมุนเวียนของวัสดุคงเหลือ เพื่อใหทราบถึงประสิทธิภาพความคลองตัวของหนวยงานวาสามารถจําหนายสินคาไดเร็วเพียงใด ถาอัตราสวนนี้มคีายิ่งสูงยิ่งแสดงวาสินคาสามารถขายไดเร็ว แสดงถึงประสิทธิภาพในการบริหารวัสดุคงเหลือของหนวยงาน สูตรมาตรฐาน
ตนทุนขาย สินคาคงเหลือเฉลี่ย
สูตรปรับใชรง.5 (คาวัสดุรวมตัง้แตตนป / จํานวนเดือนที่รายงาน) X 12
(Σวัสดุคงเหลือ) / จํานวนเดอืนที่รายงาน
คําอธิบาย
คาวัสดุรวมตัง้แตตนป คือคาใชจายที่ประกอบดวย ยา เวชภัณฑมิใชยา วสัดุทางการแพทย วสัดุวิทยาศาสตรและการแพทย คาวัสดุทัว่ไป คาครุภณัฑมูลคาต่ํากวาเกณฑ รวมตั้งแตตนปหารดวยจํานวนเดือนที่รายงาน และปรับใหเปน 1 ป (คูณดวย 12) เนื่องจากการวิเคราะหมาตรฐานจะใชเปนป ใชขอมลูคาวัสดุ รวมตั้งแตตนป
Σวัสดุคงเหลอื ผลรวมของสินทรัพยหมุนเวยีนที่เปนวัสดุคงเหลือประกอบดวย ยา เวชภณัฑมใิชยา วัสดุทางการแพทย วัสดุวิทยาศาสตรและการแพทย และวัสดุอ่ืน ๆ โดยใชขอมูลวัสดคุงเหลือ ณ เดอืนนี้ โดยคํานวณผลรวมตั้งแตตนปงบประมาณจนถึงเดือนที่นําขอมูลมาวิเคราะห
13
จํานวนเดือนท่ีรายงาน ผลรวมของจํานวนเดือนตั้งแตตนปงบประมาณจนถึงเดือนที่นํา ขอมูลมาวิเคราะห
การแปรผล
• สูงกวาโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน แสดงวามีการหมุนเวยีนของวสัดุคงเหลือไดเร็ว แสดงถึงการมีประสิทธิภาพในการบริหารวัสดุคงคลังของหนวยงาน และมีโอกาสนําสินทรัพยหมนุเวยีนไปกอใหเกิดรายไดมากขึ้น
• ต่ํากวาโรงพยาบาลในกลุมเดยีวกัน แสดงวามีการหมุนเวยีนของวสัดุคงเหลือไดชา แสดงถึงการขาดประสิทธิภาพในการบรหิารวัสดุคงคลังของหนวยงาน และสูญเสียโอกาสในการนําสินทรัพยหมุนเวยีนไปกอใหเกิดรายได
2.4 ระยะเวลาการหมุนเวียนของวัสดุคงเหลือ อัตราสวนนี้แสดงถึงระยะเวลาการหมนุเวยีนของวัสดุคงเหลือ วายาวนานเพียงใด และเปนตวัวดัระดับวัสดุคงเหลือที่หนวยงานสํารองเชน ยา เวชภัณฑมิใชยา เปนตน ไวมากหรือนอยเกินไป เมือ่เทยีบกับการใช ซ่ึงจะทําใหเห็นประสิทธิภาพการสํารองวัสดุคงเหลือ สูตรมาตรฐานและสูตรปรับใชรง.5
365วัน อัตราหมุนเวยีนของวัสดุคงเหลือ
คําอธิบาย
365 วัน หมายถึงจํานวนวนัใน 1 ป อัตราการหมุนเวียนวัสดุคงเหลือ ผลการคํานวณจากขอ 2.3
การแปรผล
• โดยทั่วไปไมควรมากกวา 90 วัน ถานอยมากอาจมีปญหาการขาดแคลนวัสดุ ไมเพียงพอตอความตองการของหนวยงาน ยกเวนมีระบบการจัดหาที่ด ี
• สูงกวาโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน แสดงถึงหนวยงานมีระยะเวลาการเก็บวัสดุคงเหลือตอ 1 รอบ ยาว สํารองวัสดุคงเหลือไวมากเกินไป
• ต่ํากวาโรงพยาบาลในกลุมเดยีวกัน แสดงถึงหนวยงานมรีะยะเวลาการเก็บวัสดุคงเหลือตอ 1 รอบ ส้ัน
14
ขอจํากัด / ขอควรระวัง
• สําหรับหนวยงานที่อยูในพืน้ที่หางไกล การเดินทางไมสะดวก อาจมีระยะเวลาการหมุนเวียนของวัสด ุคงเหลือสูง เนื่องจากมีความจําเปนที่ตองมีการสั่งซ้ือวัสดุคราวละมากๆ
• หนวยงานที่มกีารสั่งซ้ือวัสดุคราวละมากๆ เพื่อตองการรับสวนลดสูงจากการสั่งซ้ือ ควรตองพิจารณาเปรียบเทยีบกับตนทุนในการเก็บรักษาวัสดุคงเหลือและความสูญเสียของวัสดุคงเหลือหมดอายุ โดยเฉพาะยา เวชภณัฑมใิชยา
2.5 อัตราสวนหนี้สินรวมตอสินทรัพยรวม (Debt-to-Asset Ratio) หรือโดยทั่วไปเรียกวา อัตราสวนหนีสิ้น (Debt Ratio) แสดงความสัมพันธหนีสิ้นรวมกับสินทรัพยรวมที่มอียูทั้งหมด อัตราสวนนี้จะแสดงใหทราบวา หนวยงานมีเงินลงทุนในสวนทีเ่ปนสินทรัพยทั้งหมดมาจากหนีสิ้นเปนอัตราสวนเทาใด ซ่ึงใชวัดภาระหนี้ของหนวยงาน
สูตรมาตรฐาน หนี้สินรวม สินทรัพยรวม
สูตรปรับใชรง.5 รวมหนี้สิน - รายไดรับลวงหนากองทนุ UC - รายไดรับลวงหนากองทุนอื่น
รวมสินทรัพย – คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ – ลูกหนี้ที่เรยีกเกบ็ไมได
คําอธิบาย
รวมหนี้สิน หนี้สินทั้งหมดประกอบดวย รวมหนี้สินหมุนเวียนและหนี้สินไมหมนุเวยีน ใชขอมูล รวมหนี้สิน ณ เดือนนี้ ของรายงานเดือนสุดทายที่นํามาวิเคราะห รายไดรับลวงหนากองทุน UC ใชขอมูลรายไดรับลวงหนาเงินกองทนุ UC ณ เดือนนี้ ของ รายงานเดือนสุดทายที่นํามาวิเคราะห
การแปรผล
• สูงกวาโรงพยาบาลกลุมเดียวกัน แสดงถึงหนวยงานมีภาระหนีสิ้นที่ตองชําระสูง สถานะทางการเงินไมดี มีความเสี่ยงสูง
• ต่ํากวาโรงพยาบาลกลุมเดียวกัน แสดงถึงหนวยงานภาระหนี้สินทีห่นวยงานตองชําระต่ํา สถานะทางการเงินดี
15
ขอจํากัด / ขอเสนอแนะ
• สินทรัพยรวม ลูกหนี้เปนรายการสินทรัพยที่มีความสําคัญในการวเิคราะห ตองประเมินสัดสวนของลูกหนี้ตอสินทรัพย แตหนวยงานขาดความสามารถในการเรียกเก็บการชําระหนี้จากลูกหนี ้ จะมีผลทําใหอัตราสวนนี้ต่ํากวาความเปนจริง
• รวมหนี้สิน หนวยงานตองมีการบันทึกเจาหนี้ที่ถูกตอง หากไมบันทกึรายการเจาหนี้ หรือบันทึกไมครบถวน (โดยเฉพาะเจาหนีก้ารคา-ยา และ เจาหนี้คารักษาตามจาย) จะมีผลทําใหอัตราสวนนี้ต่ํากวาความเปนจริง
เมื่อมีอัตราสวนหนี้สินรวมตอสินทรัพยรวมที่ต่ํากวาความเปนจริง อาจทําใหหนวยงานประเมินสถานการณการเงนิไดไมถูกตอง ขาดการวางแผนสําหรับการชําระหนีใ้นอนาคต
2.6 สัดสวนลกูหนี้คารักษาตอรวมสินทรัพยหมุนเวียนเฉล่ีย เพื่อประเมินความเสี่ยงของหนวยงาน เนื่องจากลูกหนี้คารักษาพยาบาล เปนลูกหนี้ที่มีจํานวนมากและอาจมปีญหาในการเรียกเก็บ อาจกอใหเกิดความเสี่ยงดานการเงินตอสถานพยาบาลได
สูตรปรับใชรง.5
(Σลูกหนี้คารักษาที่เรียกเก็บได / จํานวนเดอืนที่รายงาน) X 100
(Σ(รวมสินทรัพยหมุนเวยีน – คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ – ลูกหนี้ที่เรยีกเกบ็ไมได)) / จํานวนเดือนที่รายงาน
คําอธิบาย ลูกหนี้คารักษาที่เรียกเก็บได ลูกหนี้คารักษาทุกประเภท ที่หนวยงานประมาณการวาจะ ไดรับการชําระหนีจ้ากลูกหนี้โดยนําอัตราการคิดคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญมาปรับใชในการ คํานวณ ใชขอมูลลูกหนี้คารักษาแยกตามประเภท ณ เดอืนนี ้ โดยคํานวณผลรวมตั้งแตตน ปงบประมาณจนถึงเดือนทีน่ําขอมูลมาวิเคราะห (สามารถดูตัวอยางการคํานวณลูกหนี้ที ่ เรียกเก็บได ทีข่อ 1.2)
Σ(รวมสินทรัพยหมุนเวียน–คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ–ลูกหนี้ท่ีเรียกเก็บไมได) ผลรวมของ รวมสินทรัพยหมุนเวียน ณ เดือนนี้ ลบดวย คาเผื่อหนีส้งสัยจะสูญ ณ เดือนนี้ ลบดวย ลูกหนี้ที่เรียกเก็บไมได ณ เดือนนี้ โดยคํานวณผลรวมตั้งแตตนปงบประมาณจนถึงเดือนที ่ นําขอมูลมาวิเคราะห การแปรผล
• สูงกวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน ถือวามีความเสี่ยงสูงและถามีแนวโนมเพิ่มขึ้นอาจหมายถึงการเกิดปญหาการชําระหนี้คารักษาพยาบาล
16
• ต่ํากวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน ถือวามีความเสี่ยงต่ําแตตองดูแนวโนมระยะยาว ถาเพิ่มขึ้นอาจเกดิปญหาการชําระหนี้คารักษาพยาบาล
ขอเสนอแนะ
• ในกรณีมีคาสัดสวนสูง หนวยงานมีการบริหารจัดการในการเรยีกเกบ็หนี้จากลูกหนี้อยางมีประสิทธิภาพ จะทําใหความเสี่ยงลดลง และเปนผลดีตอการดําเนินงานของหนวยงาน
• ถาหนวยงานมกีารบันทึกรายการบัญชีที่ถูกตอง มีการคิดคาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ และดําเนินการตัดหนี้สูญ หนวยงานสามารถใชอัตราสวนหมุนเวียนของลูกหนี้และระยะเวลาถัวเฉลี่ยการเก็บหนี้ ประกอบการวิเคราะหตอไปได
2.7คาใชจายดานบุคลากรตอคาใชจายจากการดําเนินงาน อัตราสวนนี้ใชในการประเมินคาใชจายดานบุคลากรของหนวยงาน ซ่ึงเปนตนทุนคงที่และเปนคาใชจายหลักของหนวยงาน โดยเปรียบเทียบคาใชจายในการดําเนินงานทัง้หมด แสดงถึงภาระคาใชจายดานบุคลากรในการดําเนินงาน
คําอธิบาย
สูตรปรับใชรง.5 (คาใชจายดานบุคลากร + คาตอบแทน ) X 100
รวมคาใชจายจากการดําเนินงาน – คาใชจายโอนไป
คาใชจายดานบุคลากร คาใชจายดานบคุลากรรวมตั้งแตตนปประกอบดวย เงินเดือน คาจางประจํา คาจางชั่วคราว คาใชจายดานบุคลากรอื่นๆ ใชขอมูลคาใชจายบุคลากร รวม ตั้งแตตนป
คาตอบแทน ใชขอมูลคาตอบแทน รวมตัง้แตตนป รวมคาใชจายจากการดําเนินงาน ใชขอมูลคาใชจายจากการดําเนินงานรวมตั้งแตตนป ลบดวย คาใชจายโอนไปรวมตั้งแตตนป เนื่องจากคาใชจายโอนไปเปนรายการคาใชจายที่ไมไดทําใหเกิดผลการดําเนินงานของหนวยงาน
การแปรผล
• สูงกวาโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน แสดงวาหนวยงานมีภาระคาใชจายในดานบุคลากรสูง หนวยงานนําสินทรัพยไปใชจายในการดําเนินงานดานอื่นๆไดนอย
• ต่ํากวาโรงพยาบาลในกลุมเดยีวกัน แสดงวาหนวยงานมภีาระคาใชจายในดานบุคลากรต่ํา หนวยงานสามารถนําสินทรัพยไปใชจายในการดําเนินงานดานอืน่ๆ ไดมาก
17
ขอเสนอแนะ
• การวิเคราะหตองดู I/E Ratio ประกอบดวย ถาคาใชจายดานบุคลากรต่าํ แตพบวา I/E Ratio นอยกวา 1 เกิดจากหนวยงานที่มีคาใชจายจากการดําเนินงานสูง ทําใหสัดสวนคาแรงต่ํา
• ขอมูลที่จะใชเพื่อพิจารณาขัน้ตอไป คือสัดสวนคาตอบแทนตอคาแรงทั้งหมด ถาสูงดวยหมายถึงจะตองมีการบรหิารจัดการเพือ่ลดการจายคาตอบแทนใหม หรือเปลี่ยนมาตรการการจางงานเปนการจางเหมาบริการและตองควบคุมการเบิกจายอยางมีประสิทธิภาพ
• สําหรับสถานบริการสุขภาพซึ่งเปนหนวยงานภาครัฐ ตนทุนคาแรงไดแก เงินเดือน คาจางประจํา คาจางชั่วคราว และคาใชจายดานบุคลากรอื่นๆ ไมสามารถลดตนทุนในสวนนี้ไดหรือลดไดคอนขางยาก หนวยงานจะตองใชทรัพยากรบุคคลใหมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล
2.8 คาใชในการสัมมนาและฝกอบรมตอคาใชจายจากการดําเนินงาน แสดงถึงการใหความสําคัญในการพัฒนาบุคลากรของหนวยงาน โดยมุงเพิ่มองคความรูและประสิทธิภาพของบุคลากรในการปฏบิัติงาน สูตรปรับใชรง.5
คาใชจายในการสัมมนาและฝกอบรม X 100 รวมคาใชจายจากการดําเนินงาน – คาใชจายโอนไป
คําอธิบาย คาใชจายในการสัมมนาและฝกอบรม คาใชจายในการอบรมสัมมนาทั้งที่หนวยงาน จัดเองและที่สงไปอบรมภายนอก รวมตั้งแตตนป
รวมคาใชจายจากการดําเนินงาน ใชขอมูลคาใชจายจากการดําเนินงานรวมตั้งแตตนป ลบดวย คาใชจายโอนไปรวมตั้งแตตนป เนื่องจากคาใชจายโอนไปเปนรายการคาใชจายที่ไมไดทําใหเกิดผลการดําเนินงานของหนวยงาน
การแปรผล
• สูงกวาโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน แสดงวามีการพัฒนาบุคลากรสูง สงผลใหบุคลากรมีความรูความสามารถสูง
• ต่ํากวาโรงพยาบาลในกลุมเดยีวกัน แสดงวามีการพัฒนาบุคลากรนอยสงผลใหบุคลากรมีความรูความสามารถนอย อาจสงผลตอประสิทธิภาพในการใหบริการ
18
ขอเสนอแนะ
• ผูบริหารหรือหนวยงาน ควรมีการประเมินประสิทธิภาพและประสทิธิผลของบุคลากรหลังเขารับการสัมมนาและฝกอบรม เพื่อวัดความคุมคาในการลงทุนดานพฒันาบุคลากร และวางแผนการพฒันาบุคลากรไดอยางเหมาะสม
3. ดัชนีวิเคราะหผลการดําเนินงานของหนวยงาน 3.1อัตราสวนรายไดสงู(ต่ํา)กวาคาใชจายสทุธิตอรวมรายไดจากการดําเนินงาน เปนการวดัความสามารถในการจดัการ แสดงใหเห็นถึงความสามารถในการหารายไดและควบคมุคาใชจาย
สูตรปรับใชรง.5 รายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายสุทธิ
รวมรายไดจากการดําเนินงาน-รายไดงบประมาณงบลงทุน- รายไดกองทุน UC (งบลงทุน)
คําอธิบาย รายไดสงู(ต่ํา)กวาคาใชจายสทุธิ กําไรหรอืขาดทุนจากการดําเนินงานตั้งแตตนป ใชขอมูล รายไดสูง(ต่ํา)กวาคาใชจายสุทธิ รวมตั้งแตตนป รวมรายไดจากการดําเนินงาน ใชขอมูลรวมรายไดจากการดาํเนินงานรวมตั้งแตตนป ในการวิเคราะหใหลบดวยรวมรายไดงบประมาณงบลงทุนและรายไดกองทุนUC(งบลงทุน) การแปรผล
• สูงกวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน มีความสามารถในการหารายไดและการควบคุมคาใชจายไดเหมาะสม
• ต่ํากวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน ขาดความสามารถในการหารายไดและไมสามารถควบคุมคาใชจายไดเหมาะสม
ขอเสนอแนะ / ขอควรระวัง
• หนวยงานที่มคีาดัชนีนี้สูง ควรพิจารณาดงันี้ ในชวงเวลาที่ยงัไมปดรอบระยะบัญชี อาจมีผลทําใหคาดัชนีสูงได เนื่องจากหนวยงานยังไมมีการบันทึกรายการคาใชจายที่เปน คาเสื่อมราคา คาตัดจําหนาย การตัดหนี้สูญ ดังนั้นการวเิคราะหในเดือนที่ปดบัญชี จะใหผลการวิเคราะหที่มีความเที่ยงตรงและถูกตอง
หากหนวยงานขาดประสิทธิภาพในการเรียกเก็บหนี้ เมื่อปดรอบระยะบัญชี จะทําใหคาอัตราสวนนี้ลดลง เนื่องจากมีหนี้สูญ ทําใหกําไรลดลง
19
3.2 สัดสวนรายไดคารกัษาตอรวมรายไดจากการดาํเนินงาน อัตราสวนนี้ใชในการประเมินความสามารถในการหารายไดคารักษาพยาบาลของหนวยงาน
สูตรปรับใชรง.5 (รายไดคารักษาสิทธิUC + รายไดคารักษาอืน่ๆ) X 100
รวมรายไดจากการดําเนินงาน-รายไดงบประมาณงบลงทุน- รายไดกองทุน UC(งบลงทุน)
คําอธิบาย รายไดคารักษาสิทธิUC + รายไดคารักษาอื่นๆ ใชขอมูลรายไดคารักษาพยาบาลทุก ประเภทสิทธิ รวมตั้งแตตนป
รวมรายไดจากการดําเนินงาน ใชขอมูลรวมรายไดจากการดาํเนินงานรวมตั้งแตตนป ในการวิเคราะหใหลบดวยรวมรายไดงบประมาณงบลงทุนและรายไดกองทุนUC(งบลงทุน)
การแปรผล
• สูงกวาโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน แสดงวามีความสามารถในการหารายไดคารักษาพยาบาล
• ต่ํากวาโรงพยาบาลในกลุมเดยีวกัน แสดงวาขาดความสามารถในการหารายไดคารักษาพยาบาล
3.2.1สัดสวนรายไดคารักษาสิทธิUCตอรวมรายไดจากการดําเนินงาน แสดงถึงประสิทธิภาพในการทํากําไรของรายไดสิทธิ UC เพื่อประเมินสัดสวนรายไดแตละประเภท
สูตรปรับใชรง.5 รายไดคารักษาสิทธิUC X 100
รวมรายไดจากการดําเนินงาน-รายไดงบประมาณงบลงทุน- รายไดกองทุน UC(งบลงทุน)
คําอธิบาย รายไดคารักษาสิทธิUC ใชขอมูลรายไดคารักษาพยาบาลสิทธิUC รวมตั้งแตตนป
รวมรายไดจากการดําเนินงาน ใชขอมูลรวมรายไดจากการดาํเนินงานรวมตั้งแตตนป ในการวิเคราะหใหลบดวยรวมรายไดงบประมาณงบลงทุนและรายไดกองทุนUC(งบลงทุน)
การแปรผล
• สูงกวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน แสดงวารายไดสวนใหญของหนวยงานมาจากรายไดคารักษาพยาบาลจากผูรับบริการ ควรเปรียบเทียบกับรายไดรับลวงหนากองทุน UC ซ่ึงอาจทําใหเกิดความเสี่ยงในการดําเนินงาน
20
• ต่ํากวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน แสดงวาหนวยงานอาจสามารถหารายไดคารักษาพยาบาลจากผูรับบริการที่ไมใชสิทธิ UC ไดมากกวา ซ่ึงจะตองพจิารณาสัดสวนรายไดคารักษาพยาบาลจากกลุมผูรับบริการอื่นตอไป
3.2.2สัดสวนรายไดคารักษาเบิกคลังและตนสังกัดตอรวมรายไดจากการดําเนินงาน แสดงถึงการมีประสิทธิภาพในการบริการและการหารายไดของหนวยงาน เนือ่งจากขาราชการ/พนักงานรัฐวิสาหกจิ/เจาหนาที่องคกรปกครองสวนทองถ่ิน เปนกลุมที่สามารถเลือกสถานบริการสุขภาพในการรักษาไดไมจํากดัเครือขาย และเปนกลุมลูกหนี้ที่สามารถเรียกเก็บใหชําระหนี้ไดเกือบเต็มจํานวนถึงรอยละ 95 (ตัง้คาเผื่อหนี้สงสัยจะสูญอัตรารอยละ 5) ซ่ึงถามีผูรับบริการกลุมนี้มาใชบริการมาก จะกอใหเกิดรายไดกับหนวยงานมาก
สูตรปรับใชรง.5 รายไดคารักษาเบิกคลังและตนสังกัด X 100
รวมรายไดจากการดําเนินงาน-รายไดงบประมาณงบลงทุน- รายไดกองทุน UC(งบลงทุน)
คําอธิบาย รายไดคารักษาเบิกคลังและตนสงักัด ใชขอมูลรายไดคารักษาเบิกคลังและตนสังกัด รวมตั้งแตตนป
รวมรายไดจากการดําเนินงาน ใชขอมูลรวมรายไดจากการดาํเนินงานรวมตั้งแตตนป ในการวิเคราะหใหลบดวยรวมรายไดงบประมาณงบลงทุนและรายไดกองทุนUC(งบลงทุน)
การแปรผล
• สูงกวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน แสดงวารายไดสวนใหญของหนวยงานมาจากรายไดคารักษาเบิกคลังและตนสังกัด แสดงถึงประสิทธิภาพในการหารายได สงผลถึงความมั่นคงทางการเงินของหนวยงาน
• ต่ํากวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน แสดงวาหนวยงานอาจมีปญหาในคุณภาพในการใหบริการ หรือขอจํากัดของหนวยงานในการดําเนินงาน เชนความไมสะดวกในการเดินทางหรือความเชี่ยวชาญในการรักษาเฉพาะทาง ทําใหขาราชการ/พนักงานรัฐวสิาหกิจ/เจาหนาที่องคกรปกครองสวนทองถ่ิน ไมเลือกใชบริการ
3.2.3สัดสวนรายไดคารักษาประกันสังคมตอรวมรายไดจากการดําเนนิงาน แสดงถึงการมีประสิทธิภาพในการบริการและการหารายไดของหนวยงาน ถามีกลุมผูรับบริการสิทธิประกันสังคมในเครือขายมาก จะกอใหเกิดรายไดกับหนวยงานมาก
21
สูตรปรับใชรง.5 รายไดคารักษาประกันสังคม X 100
รวมรายไดจากการดําเนินงาน-รายไดงบประมาณงบลงทุน- รายไดกองทุน UC(งบลงทุน)
คําอธิบาย รายไดคารักษาสิทธิประกันสังคม ใชขอมูลรายไดคารักษาพยาบาลสิทธิประกันสังคม รวมตั้งแตตนป
รวมรายไดจากการดําเนินงาน ใชขอมูลรวมรายไดจากการดาํเนินงานรวมตั้งแตตนป ในการวิเคราะหใหลบดวยรวมรายไดงบประมาณงบลงทุนและรายไดกองทุนUC(งบลงทุน)
การแปรผล
• สูงกวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน แสดงวามีประสิทธิภาพในการหารายไดคารักษาสิทธิประกันสังคม หนวยงานตั้งอยูในในพี้นที่ที่มีโรงงานอุตสาหกรรมมีโอกาสที่ผูมีสิทธิประกันสังคมเลือกขึ้นทะเบียนใชบริการ สงผลถึงความมั่นคงทางการเงินของหนวยงาน
• ต่ํากวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลในกลุมเดียวกัน หนวยงานอาจไมไดตัง้อยูในในพีน้ที่ที่มีโรงงานอุตสาหกรรม แตถาหนวยงานตัง้อยูในในพีน้ที่ที่มีโรงงานอุตสาหกรรมและสัดสวนนี้มีคาต่ํา หนวยงานควรมีการพิจารณาคุณภาพในการใหบริการ และปญหาในการเลือกใชบริการ
3.3ตนทุนเฉล่ียตอผูปวยนอก ( Unit Cost OPD) แสดงประสิทธิภาพในการบรหิารตนทุนตอการใหบริการผูปวยนอก
สูตรปรับใชรง.5
รวมคาใชจายจากการดําเนินงาน - คาใชจายโอนไป ผูปวยนอก (คร้ัง) + (ผูปวยใน (คน) X Factor)
คําอธิบาย รวมคาใชจายจากการดําเนินงาน ใชขอมูลคาใชจายจากการดําเนินงานรวมตั้งแตตนป ลบดวย คาใชจายโอนไปรวมตั้งแตตนป เนื่องจากคาใชจายโอนไปเปนรายการคาใชจายที่ไมไดทําใหเกิดผลการดําเนินงานของหนวยงาน
ผูปวยนอก (คร้ัง) จํานวนผูปวยนอก (คร้ัง) รวมตั้งแตตนป ผูปวยใน (คน) จํานวนผูปวยใน (คน) รวมตัง้แตตนป
22
Factor โรงพยาบาลศูนย/โรงพยาบาลทั่วไป ใชคาเทากับ 18 โรงพยาบาลชุมชน ใชคาเทากับ 14
การแปรผล
• สูงกวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลขนาดเดียวกัน แสดงวาขาดประสิทธิภาพในการควบคุมตนทุนคาใชจายใหเหมาะสม
• ต่ํากวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลขนาดเดียวกัน แสดงวามีประสิทธิภาพในการควบคุมตนทุนคาใชจายใหเหมาะสม
ขอเสนอแนะ
• ตองมีการวิเคราะหคณุภาพและศักยภาพของการใหบริการรวมดวย เชน อัตราตายผูปวยใน สัดสวนผูปวย Refer In / Refer Out มาประกอบการวิเคราะห
3.4ตนทุนเฉล่ียตอผูปวยใน (Unit Cost IPD) แสดงประสิทธิภาพในการบรหิารตนทุนตอการใหบริการผูปวยใน
สูตรปรับใชรง.5
ตนทุนเฉลี่ยตอผูปวยนอก X Factor
คําอธิบาย Factor โรงพยาบาลศูนย/โรงพยาบาลทั่วไป ใชคาเทากับ 18
โรงพยาบาลชุมชน ใชคาเทากับ 14 การแปรผล
• สูงกวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลขนาดเดียวกัน แสดงวาขาดประสิทธิภาพในการควบคุมตนทุนคาใชจายใหเหมาะสม
• ต่ํากวาคาเฉล่ียของโรงพยาบาลขนาดเดียวกัน แสดงวามีประสิทธิภาพในการจดัหารายได
3.5สัดสวนรายไดตอคาใชจาย (I/E Ratio) อัตราสวนนี้ใชในการประเมินประสิทธิภาพในการดําเนินงานของสถานพยาบาล เปรียบเทียบดานรายรับตอรายจาย
สูตรปรับใชรง.5
รวมรายได-รายไดงบประมาณงบลงทุน- รายไดกองทุน UC(งบลงทุน) รวมคาใชจาย - คาใชจายโอนไป
23
คําอธิบาย รวมรายได ใชขอมูลรวมรายได รวมตั้งแตตนป ในการวิเคราะหใหลบดวยรวม รายไดงบประมาณงบลงทุนและรายไดกองทุนUC(งบลงทุน) รวมคาใชจาย ใชขอมูลรวมคาใชจา รวมตั้งแตตนป ลบดวย คาใชจายโอนไปรวมตั้งแต ตนป เนื่องจากคาใชจายโอนไปเปนรายการคาใชจายที่ไมไดทําใหเกิดผลการดําเนินงาน ของหนวยงาน การแปรผล
• มากกวา 1 ถือวาดี มีประสิทธิภาพการบริหารงานกอใหเกดิรายได และมีประสิทธิภาพควบคุมคาใชจายไดเหมาะสม
• นอยกวา 1 ถือวาไมดี ขาดประสิทธิภาพการบริหารงาน มีรายไดเขาหนวยงานนอย ขาดประสิทธิภาพการควบคุมคาใชจาย ตองพิจารณาวามีคาใชจายรายการใดที่สามารถควบคุมไดและบรหิารจัดการลดคาใชจายนั้นใหเหมาะสม หากไมสามารถลดคาใชจายใดๆได ตองบริหารจัดการใหเกดิรายไดมากยิง่ขึ้น
24
การวิเคราะหเฝาระวังสถานการณทางการเงินการคลัง ปงบประมาณ 2549 ใชดชันีในชุดการวิเคราะหสถานการณการเงนิของหนวยงาน ไดแก ทุนสํารองสุทธิ(Net Working Capital) แทนดวย A และ สวนตางรายรับกับรายจายตอเดือน (Average net Income) แทนดวย B
การวิเคราะหใชสูตร C = A / B
ถา A เปนลบและ B เปนลบ ถือวาวิกฤต ิถา C มีคานอยกวา 3 เดือน ตองรีบตรวจสอบสถานะการเงินโดยละเอียด ถา Net Working Capital (NWC) เปนลบ จะตองเฝาระวัง ถา Average net Income (ANI) เปนลบ จะตองเฝาระวัง ขอสังเกตจากการคํานวณจดัเปนกลุมตามแผนภูมิดงันี ้แกนสินทรัพยสุทธิ
กลุมท่ี ๒ A (NWC) เปน + B (ANI) เปน - ตองเฝาระวงั/ปรับประสิทธิภาพ/ควบคุมตนทุน
กลุมท่ี ๔ A (NWC) เปน + B (ANI) เปน + เปนกลุมปกต ิ
กลุมท่ี ๑ A (NWC) เปน -
+
กลุมท่ี ๓ A (NWC) เปน -
B (ANI) เปน - ตองเฝาระวงัอยางมาก/ปรับตัวเรงดวน
B (ANI) เปน + ตองเฝาระวงั / พัฒนาตอเนื่อง
-
แกนกําไรสุทธิเฉล่ีย +
-
25
มีการจัดกลุมเปน 4 กลุม 7 ระดับ ดังนี ้ กลุม 1 ระดับ 1 มีภาวะวกิฤติทางการเงิน กลุม 2 ระดับ 2 คาดวาจะประสบปญหาภายใน 3 เดือน กลุม 2 ระดับ 3 คาดวาจะประสบปญหาภายใน 6 เดือน กลุม 2 ระดับ 4 คาดวาจะประสบปญหาภายหลัง 6 เดือน กลุม 3 ระดับ 5 คาดวาจะดีขึ้นภายใน 3 เดือน กลุม 3 ระดับ 6 คาดวาจะดีขึ้นภายหลัง 3 เดอืน กลุม 4 ระดับ 7 ปกต ิ
แนวคดินี้เปนการตั้งขอสันนิษฐานเบื้องตนในการจัดกลุมหนวยงานเปน Scanning Test เบื้องตน จําเปนตองเขาศึกษาสถานะหนวยงานอกีครั้ง และในระยะยาวควรมกีารศึกษาความแมนยําเพิ่มเติมอีก
26
บรรณานุกรม
กชกร เฉลิมกาญจนา. การบัญชีบริหาร. พิมพคร้ังที่ 2. กรุงเทพฯ : สํานักพิมพแหงจฬุาลงกรณมหาวิทยาลัย , 2548
ดวงมณี โกมารทัต และคณะ. การบัญชีบริหาร. กรุงเทพฯ : บริษัทสํานักพิมพทอป จํากัด , 2547
สํานักพัฒนาระบบบริการสุขภาพ. แนวทางเฝาระวังสถานการณดานการเงินการคลงัและทรัพยากรสุขภาพ ของสถานบริการสุขภาพ ในสังกดักระทรวงสาธารณสุข . พิมพคร้ังที่ 2 . กรุงเทพฯ : โรงพิมพนิว ธรรมดาการพิมพ(ประเทศไทย)จํากดั , 2547
อรวรรณ กิจปราชญ. การบัญชีเพื่อการจัดการ. พิมพคร้ังที่ 2 . กรุงเทพฯ : แผนกการพิมพ มหาวิทยาลัยธุรกิจ บัณฑิตย , 2542