สงวนลิขสิทธิ์

สำ�นักพิมพ์ บริษัทพัฒน�คุณภ�พ

วิช�ก�ร (พว.) จำ�กัด

พ.ศ. ๒๕๕๘

สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.)

๗๐๑ ถนนนครไชยศรี แขวงถนน

นครไชยศรี เขตดุสิต กรุงเทพฯ

๑๐๓๐๐ โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐

(อัตโนมัติ ๑๕ ส�ย),

๐-๒๒๔๓-๑๘๐๕

แฟกซ์ : ทุกหม�ยเลข,

แฟกซ์อัตโนมัติ :

๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑,

๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖ ชั้นประถมศึกษ�ปีที่ ๕

กลุ่มส�ระก�รเรียนรู้ก�รง�นอ�ชีพและเทคโนโลยี

ต�มหลักสูตรแกนกล�งก�รศึกษ�ขั้นพื้นฐ�น พุทธศักร�ช ๒๕๕๑

หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน

website : www.iadth.com

ผู้ช่วยศ�สตร�จ�รย์ ดร.ปรัชญนันท์ นิลสุข

อ�จ�รย์ภิญโญ ใจดำ�รงค์

อ�จ�รย์สุวัฏ สอนจันทร์

อ�จ�รย์ธิติย� จันทพล�บูรณ์

ผู้เรียบเรียง

ผู้ตรวจ

บรรณาธิการ

อ�จ�รย์เพียงต� กิจหิรัญวงศ์

อ�จ�รย์ปิย�นี จิตร์เจริญ

อ�จ�รย์ศิริลักษณ์ ศรีกมล

อ�จ�รย์สุนันท� ไพศ�ลศิลป์

การงานอาชีพและเทคโนโลยี

หนงัสอืเรยีนรายวชิาพืน้ฐานการงานอาชพีและเทคโนโลยีชัน้ประถมศกึษาปีที่๕กลุม่สาระการเรยีนรูก้ารงานอาชพีและเทคโนโลยีได้จดัท�าขึน้ตามมาตรฐานการเรียนรู ้ ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรู ้ของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขัน้พืน้ฐานพทุธศกัราช๒๕๕๑โดยมเีนือ้หาเกีย่วกบัการจดัการงานบ้านอย่างเป็นระบบการท�างานกับสมาชกิในครอบครวัการซ่อมแซมเสือ้ผ้าการซกัเสือ้ผ้าและการตากเสื้อผ้า การรีดเสื้อผ้า การเก็บเสื้อผ้าและการพับเสื้อผ้า การเลือกซื้ออาหารและเครื่องดื่ม การปลูกพืช ความรู้ที่ใช้ในการสร้างชิ้นงาน การซ่อมแซมอปุกรณ์ของใช้ในบ้านความรูเ้บือ้งต้นเกีย่วกบัเทคโนโลยีความรูเ้กีย่วกบัเทคโนโลยีสะอาด การประดิษฐ์ของใช้ ของตกแต่งจากวัสดุเหลือใช้ที่มีอยู่ในท้องถิ่นตามกระบวนการเทคโนโลยีการท�าบญัชคีรวัเรอืนการดแูลรกัษาและใช้สมบตัส่ิวนตวัสมาชิกในครอบครัว และส่วนรวม การจัดเก็บเอกสารส�าคัญ การค้นหาและรวบรวมข้อมูลที่สนใจ โปรแกรมประมวลค�า การใช้โปรแกรมไมโครซอฟต์เวิร์ดและอาชีพในชุมชน เพือ่ให้เกดิประโยชน์สงูสดุแก่ผูส้อนและผูเ้รยีนหนงัสอืเรยีนเล่มนีไ้ด้น�าเสนอเนื้อหาที่ทันสมัย มีค�าถามพัฒนากระบวนการคิดที่เหมาะสมกับวัยของผู้เรียนมกีจิกรรมการเรยีนรูท้ีน่�าไปสูก่ารประเมนิผลตรงตามตวัชีว้ดันอกจากนีย้งัได้สอดแทรกข้อมูลเกี่ยวกับอาชีพน่ารู้ อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ปลอดภัยไว้ก่อน เว็บไซต์แนะน�าสนุกกับค�าศัพท์ กิจกรรมพัฒนาการอ่าน รอบรู ้อาเซียน ความรู ้รอบโลกความรู้เพิ่มเติมและจุดประกายโครงงานเพิ่มเติมจากเนื้อหาในหนังสือเรียน คณะผู้จัดท�าหวังเป็นอย่างยิ่งว่า หนังสือเรียนเล่มนี้จะช่วยพัฒนาผู้เรียนให้สามารถสร้างองค์ความรู้ด้วยตนเอง ส่งเสริมความรู้ความเข้าใจในการท�างานมคีวามคดิสร้างสรรค์มทีกัษะกระบวนการท�างานทกัษะการท�างานร่วมกนัทกัษะการแสวงหาความรู้ มีคุณธรรมและลักษณะนิสัยในการท�างานอย่างประณีตมีมารยาท มีจิตส�านึกในการใช้พลังงาน และทรัพยากรอย่างประหยัดและคุ้มค่ารวมทั้งเข้าใจและเห็นประโยชน์ของอุปกรณ์เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการเรียนรู้การสื่อสารการแก้ปัญหาการท�างานอย่างมีประสิทธิภาพและมีความรับผิดชอบ

คณะผู้จัดท�ำ

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑ งานบ้าน ๕

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒ เสื้อผ้าและเครื่องแต่งกาย ๒๘

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๓ อาหารและโภชนาการ ๕๔

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ งานเกษตร ๗๐

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๕ งานช่าง ๘๓

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๖ การออกแบบและเทคโนโลยี ๙๕

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๗ งานประดิษฐ์ ๑๑๓

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๘ งานธุรกิจ ๑๓๒

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๙ เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ๑๔๙

หน่วยการเรียนรู้ที่๑๐ อาชีพในชุมชน ๑๘๐

จุดประกายโครงงาน ๑๙๑

บรรณานุกรม ๑๙๒

หน้า

สารบัญ

สาระและมาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัด

ตารางมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด กลุ่มสาระการเรียนรู้

การงานอาชีพและเทคโนโลยี ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๕

สาระที่ ๑ : การด�ารงชีวิตและครอบครัวมาตรฐาน ง ๑.๑ เข้าใจการทำางาน มีความคิดสร้างสรรค์ มีทักษะกระบวนการทำางาน ทักษะการจัดการ ทักษะกระบวนการแก้ปัญหา ทักษะการทำางานร่วมกัน และทักษะการแสวงหาความรู้ มีคุณธรรม และลักษณะนิสัยในการทำางาน มีจิตสำานึกในการใช้พลังงาน ทรัพยากร และสิ่งแวดล้อม เพื่อการดำารงชีวิตและครอบครัว

สาระที่ ๒ : การออกแบบและเทคโนโลยีมาตรฐาน ง ๒.๑ เข้าใจเทคโนโลยีและกระบวนการเทคโนโลย ีออกแบบและสรา้งสิง่ของเครือ่งใชห้รอืวธิกีารตามกระบวนการเทคโนโลยีอย่างมีความคิดสร้างสรรค์ เลือกใช้เทคโนโลยีในทางสร้างสรรค์ต่อชีวิต สังคม สิ่งแวดล้อม และมีส่วนร่วมในการจัดการเทคโนโลยีที่ยั่งยืน

๑. อธิบายเหตุผลในการทำางานแต่ละขั้นตอนถูกต้อง ตามกระบวนการทำางาน

๒. ใช้ทักษะการจัดการในการทำางานอย่างเป็นระบบ ประณีต และมีความคิดสร้างสรรค์๓. ปฏิบัติตนอย่างมีมารยาทในการทำางานกับสมาชิก

ในครอบครัว๔. มจีติสำานกึในการใชพ้ลงังานและทรพัยากรอยา่งประหยดั

และคุ้มค่า

๑. อธิบายความหมายและวิวัฒนาการของเทคโนโลยี๒. สร้างสิ่งของเครื่องใช้ตามความสนใจอย่างปลอดภัย

โดยกำาหนดปัญหาหรือความต้องการ รวบรวมข้อมูล เลือกวิธีการออกแบบโดยถ่ายทอดความคิดเป็น ภาพร่าง ๓ มิติ ลงมือสร้าง และประเมินผล

๓. นำาความรู้และทักษะการสร้างชิ้นงานไปประยุกต์ ในการสร้างสิ่งของเครื่องใช้

๔. มีความคิดสร้างสรรค์อย่างน้อย ๒ ลักษณะ ในการ แก้ปัญหาหรือสนองความต้องการ

๕. เลือกใช้เทคโนโลยีในชีวิตประจำาวันอย่างสร้างสรรค์ ต่อชีวิต สังคม และมีการจัดการสิ่งของเครื่องใช้ด้วยการแปรรูปแล้วนำากลับมาใช้ใหม่

สาระที่ ๓ : เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารมาตรฐาน ง ๓.๑ เข้าใจ เห็นคุณค่า และใช้กระบวนการเทคโนโลยีสารสนเทศในการสืบค้นข้อมูล การเรียนรู้ การสื่อสาร การแก้ปัญหา การทำางาน และอาชีพอย่างมีประสิทธิภาพ ประสิทธิผล และมีคุณธรรม

สาระที่ ๔ : การอาชีพมาตรฐาน ง ๔.๑ เข้าใจ มีทักษะที่จำาเป็น มีประสบการณ์ เห็นแนวทางในงานอาชีพ ใช้เทคโนโลยีเพื่อพัฒนาอาชีพ มีคุณธรรม และมีเจตคติที่ดีต่ออาชีพ

๑. ค้นหา รวบรวมข้อมูลที่สนใจ และเป็นประโยชน์จากแหล่งข้อมูลต่าง ๆ ที่เชื่อถือได้ตรงตามวัตถุประสงค์

๒. สร้างงานเอกสารเพื่อใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำาวัน ด้วยความรับผิดชอบ

๑. สำารวจข้อมูลที่เกี่ยวกับอาชีพต่าง ๆ ในชุมชน๒. ระบุความแตกต่างของอาชีพ

ที่มา : หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ กระทรวงศึกษาธิการ

จิตสำ�นึกในก�รใช้พลังง�นและทรัพย�กรอย่�งประหยัด

และคุ้มค่�

๑. การทำางานบา้นรว่มกบัสมาชกิในครอบครวัอยา่งมมีารยาทจะชว่ยใหส้มาชกิในครอบครวัรกัใครส่ามคัคกีนัสรา้งนสิยั

ที่ดีและบ้านสะอาดเรียบร้อยน่าอยู่อาศัย

๒. การจัดการงานบ้านอย่างเป็นระบบจะช่วยให้การทำางานประหยัดเวลาแรงงานค่าใช้จ่ายและได้ผลงานที่มีคุณภาพ

๓. การมจีติสำานกึในการใชพ้ลงังานและทรพัยากรอยา่งประหยดัและคุม้คา่และปฏบิตัตินตามแนวทางทีเ่หมาะสมจะชว่ย

ให้มีพลังงานและทรัพยากรใช้อย่างไม่มีวันหมด

๑. อธิบายเหตุผลในการทำางานแต่ละขั้นตอนถูกต้องตามกระบวนการทำางาน(ง๑.๑ป.๕/๑)

๒. ใช้ทักษะการจัดการในการทำางานอย่างเป็นระบบประณีตและมีความคิดสร้างสรรค์(ง๑.๑ป.๕/๒)

๓. ปฏิบัติตนอย่างมีมารยาทในการทำางานกับสมาชิกในครอบครัว(ง๑.๑ป.๕/๓)

๔. มีจิตสำานึกในการใช้พลังงานและทรัพยากรอย่างประหยัดและคุ้มค่า(ง๑.๑ป.๕/๔)

๑หน่วยการเรียนรู้ที่

ผังสาระการเรียนรู้

สาระสำาคัญ

ตัวชี้วัด

ก�รจัดก�รง�นบ้�นอย่�งเป็นระบบ

งานบ้าน

ประโยชน์ของก�รทำ�ง�นบ้�นร่วมกับสม�ชิกในครอบครัว

ก�รทำ�ง�นกับสม�ชิกในครอบครัว

ก�รทำ�คว�มสะอ�ดห้องนำ้�และห้องส้วม

ก�รจัดโต๊ะอ�ห�ร

กระบวนก�รทำ�ง�นบ้�น

แผนก�รทำ�ง�นบ้�นที่ดี

ทักษะก�รจัดก�รง�นบ้�น

ก�รจัดห้องครัว

ก�รจัดตู้อ�ห�ร

ก�รจัดตู้เย็นม�รย�ทในก�รทำ�ง�นกับสม�ชิกในครอบครัว

ลักษณะง�นบ้�นที่สม�ชิกทุกคนในครอบครัวต้องช่วยกันทำ�

การงานอาชีพและเทคโนโลยี ป.๕6 งานบ้าน 7

การท�างานกับสมาชิกในครอบครัว

น้องไม่สบายพี่จะทำางานแทนนะ

งานบ้านที่สมาชิกทุกคนในครอบครัวต้องช่วยกันทำา แบ่งได้เป็น๒ลักษณะ

ดังนี้

๑. งานบ้านที่ได้รับมอบหมาย หมายถึง งานที่หัวหน้าครอบครัวหรือ

ผู้ปกครองมอบหมายให้สมาชิกแต่ละคนในครอบครัวทำา ตามความสนใจ และ

ความถนัดซึ่งเหมาะสมกับวัยและความสามารถ

๒. งานบ้านที่ไม่ได้รับมอบหมาย หมายถึง งานที่สมาชิกในครอบครัวช่วยทำา

ด้วยความสมัครใจหรือช่วยทำาแทนสมาชิกในครอบครัวคนอื่นๆในโอกาสต่างๆ

งานบ้าน

งานประกอบอาหาร

งานเก็บล้าง

•ซือ้ของมาประกอบอาหาร

•เตรียมและปรุงอาหาร

•จัดและตกแต่งอาหาร

•เก็บล้างภาชนะที่ใช้

ประกอบอาหารและ

รับประทานอาหาร

งานท�าความสะอาดบ้าน

งานดูแลรักษาและท�าความสะอาดเสื้อผ้าและเครื่องแต่งกาย

งานบ�ารุงรักษาและดูแลบริเวณบ้าน

•จดัเกบ็ของใช้ให้เป็นระเบยีบ

•ปัดกวาดเช็ดถูห้องต่างๆ

ภายในบ้าน

•ทำาความสะอาดเครื่องเรือน

และเครื่องใช้ไฟฟ้า

•ขจัดรอยเปื้อนบนเสื้อผ้า

•ซักเสื้อผ้า

•รีดเสื้อผ้า

•ดแูลต้นไม้ในบรเิวณบ้าน

•ทำาความสะอาด

ทางระบายนำ้า

•กำาจัดขยะ

ลักษณะงานบ้านที่สมาชิกทุกคนในครอบครัวต้องช่วยกันท�า

งานบริการในบ้าน

•ดูแลน้องและผู้สูงอายุ

•กรอกนำ้าใส่ขวด

•จัดโต๊ะอาหาร

•ช่วยงานอาชีพในครอบครัว

การทำางานบ้านเป็นกิจกรรมที่สมาชิกในครอบครัวได้ทำางานร่วมกัน ช่วยทำาให้บ้านสะอาดเรียบร้อย น่าอยู่อาศัย และเมื่อบ้านน่าอยู่อาศัย ทุกคนในบ้านก็จะมีความสุข งานบา้นมทีัง้งานทำาความสะอาดบา้นงานบรกิารในบา้นงานบำารงุรกัษาและดแูลบริ เวณบ้าน งานดูแลรักษาและทำาความสะอาดเสื้อผ้าและเครื่องแต่งกายงานเก็บล้าง และงานประกอบอาหาร ซึ่งงานเหล่านี้สมาชิกทุกคนในครอบครัวควรช่วยกันทำาตามความสามารถของตนเอง

จุดประกายความคิด

ถ้านักเรียนไม่สบายและพี่สาวช่วยทำางานบ้านแทนให้ นักเรียนจะแสดงความขอบคุณต่อความ

มีนำ้ำาใจของพี่สาวอย่างไร

การงานอาชีพและเทคโนโลยี ป.๕8 งานบ้าน 9

รอบรู้อาเซียน

๑. นักเรียนทำางานบ้านเพราะเหตุผลใด

๒. การทำางานร่วมกับสมาชิกในครอบครัวมีแนวทางอย่างไร

๓. ถา้นกัเรยีนและสมาชกิในครอบครวัทำางานรว่มกนัอยา่งมมีารยาทจะเกดิผลดอียา่งไร

๑. ให้นักเรียนยกตัวอย่างงานบ้านตามประเภทที่กำาหนดให้เขียนลงในสมุด

งานทำาความสะอาดบ้าน

งานดูแลรักษาทำาความสะอาดเสื้อผ้าและเครื่องแต่งกาย

งานบริการในบ้าน งานเก็บล้าง

งานบำารุงรักษาและดูแลบริเวณบ้าน งานประกอบอาหาร

๒. ให้นักเรียนสำารวจตนเองเกี่ยวกับมารยาทในการทำางานบ้านร่วมกับสมาชิก

ในครอบครัวแล้วเขียนอธิบายตามหัวข้อต่อไปนี้

๒.๑ มารยาทที่ดีในการทำางานบ้านร่วมกับสมาชิกในครอบครัวที่ฉันทำาเป็นประจำา

๒.๒ มารยาทในการทำางานบ้านร่วมกับสมาชิกในครอบครัวที่ฉันต้องปรับปรุงให้ดีขึ้น

๓. เป็นการใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์

๔. สร้างลักษณะนิสัยที่ดีหลายอย่างให้แก่สมาชิกในครอบครัว เช่น ความ

รับผิดชอบ ความมีระเบียบวินัยในการดำาเนินชีวิต ความประณีตรอบคอบ

รักการทำางานยอมรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น

๕. ฝึกให้สมาชิกในครอบครัวทำางานอย่างเป็นกระบวนการตามลำาดับขั้นตอน

มารยาทในการท�างานกับสมาชิกในครอบครัว

การทำางานร่วมกับสมาชิกในครอบครัวควรปฏิบัติตนอย่างมีมารยาทดังนี้

๑. มีความรับผิดชอบในงานที่ได้รับมอบหมายไม่เกี่ยงกันทำางาน

๒. ให้ความช่วยเหลือหรือทำางานแทน

สมาชิกในครอบครัวตามความสามารถของ

ตนเองเมื่อเจ้าของงานเจ็บป่วยหรือต้องการ

ให้งานเสร็จเร็วขึ้น

๓. กล่าวคำา “ขอบคุณ” เมื่อผู้มีอายุ

มากกว่าช่วยงานหรือ “ขอบใจ” เมื่อผู้มีอายุ

น้อยกว่าช่วยงานทุกครั้ง

ขอบใจนะจ๊ะที่ช่วยพี่รดนำ้าต้นไม้

เดี๋ยวพี่จะไปกวาดลานบ้าน

๔. กล่าวคำา“ขอโทษ”ทุกครั้งที่ทำางานผิดพลาดและปรับปรุงแก้ไขการทำางาน

ของตนเองให้ดีขึ้น

ภาษาอินโดนีเซียเตอริมากะชิ หมายถึง ขอบคุณมาอาฟ หมายถึง ขอโทษ

ประโยชน์ของการท�างานบ้านร่วมกับสมาชิกในครอบครัว

การทำางานบ้านร่วมกับสมาชิกในครอบครัวอย่างมีมารยาทที่ดีมีประโยชน์

ต่อบ้านที่อยู่อาศัยและสมาชิกในครอบครัวดังนี้

๑. บ้านสะอาดเรียบร้อยน่าอยู่อาศัย

๒. สมาชิกในครอบครัวมีเวลาทำากิจกรรมร่วมกัน จึงมีสัมพันธภาพที่ดีต่อกัน

และให้ความร่วมมือในการทำางานจนสำาเร็จได้

คำาถามพัฒนากระบวนการคิด

กิจกรรมการเรียนรู้ที่ ๑ ๕. รู้จักให้อภัย

ซึ่งกันและกัน เมื่อเกิด

ความผิดพลาดในการ

ทำางาน

การงานอาชีพและเทคโนโลยี ป.๕10 งานบ้าน 11

การจัดการงานบ้านอย่างเป็นระบบ

เวลา งานบ้านผู้รับผิดชอบ

แม่ พ่อ ลูกชาย ลูกสาว

ตัวอย่างแผนการท�างานบ้านในวันหยุด๑วัน

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

๘.๐๐ -๑๐.๐๐น.๑๐.๐๐ -๑๑.๐๐น.๑๑.๐๐ -๑๓.๐๐น.๑๓.๐๐ -๑๓.๓๐น.๑๓.๓๐ -๑๕.๐๐น.

กวาดบ้านถูบ้านซักผ้าตากผ้าประกอบอาหารจัดโต๊ะอาหารและรับประทานอาหารเก็บโต๊ะอาหารและล้างจานล้างรถตัดหญ้าที่สนาม

ทักษะการจัดการ หมายถึง ความพยายามของบุคคลที่จะจัดระบบงาน ในการทำางานเปน็รายบคุคลและจดัระบบคนในการทำางานเปน็กลุม่เพือ่ใหท้ำางานสำาเรจ็ตามเป้าหมายอย่างมีประสิทธิภาพ ทักษะการจัดการงานบ้าน จึงเป็นการทำางานบ้านด้วยตนเองเพียงคนเดียวหรือการทำางานบ้านร่วมกับสมาชิกในครอบครัวอย่างเป็นระบบ ประณีต และมีความคิดสร้างสรรค์ รู้จักใช้พลังงานและทรัพยากรในการทำางาน เช่น ไฟฟ้านำ้า กระดาษ อย่างประหยัดและคุ้มค่า เพื่อให้งานสำาเร็จตามเป้าหมายอย่างมีประสิทธิภาพ โดยนำาความรู้เรื่อง การจัดการงานบ้านอย่างเป็นระบบและการเขียนแผนการทำางานบ้านมาประยุกต์ใช้กับงานแต่ละงานที่จะทำา

๔. จัดสรรเวลาให้เหมาะสมกับงาน โดยงานที่ใช้แรงงานมากและใช้เวลาทำานาน เช่น พรวนดิน ตัดหญ้า ตักนำ้า ทำาความสะอาดบ้านครั้งใหญ่ ควรทำาในตอนเชา้หรอืทำาเฉพาะวนัหยดุสว่นงานทีใ่ชแ้รงงานนอ้ยและใชเ้วลาทำาไมม่ากนกัเชน่งานปัดกวาดเช็ดถูควรทำาทุกวัน ๕. ต้องจัดสรรเวลาว่างร่วมกันหลังจากทำางานบ้านแล้ว เพื่อให้สมาชิกในครอบครัวได้พูดคุยและทำากิจกรรมร่วมกันเช่นดูโทรทัศน์ออกกำาลังกายทำาสวนรับประทานอาหารเย็น ๖. แผนงานที่กำาหนดไว้ต้องปรับปรุงหรือเปลี่ยนแปลงได้ตามความเหมาะสม ๗. แผนงานที่กำาหนดไว้ทุกคนต้องปฏิบัติได้

ทักษะการจัดการงานบ้าน

การจัดการงานบ้านอย่างเป็นระบบ เป็นกระบวนการทำางานบ้านตามลำาดับขั้นตอนซึ่งสามารถสั่งงานติดตามควบคุมและตรวจสอบการทำางานจนได้ผลงานที่มีคุณภาพช่วยประหยัดเวลาแรงงานและค่าใช้จ่ายในครอบครัว

การจัดการงานบ้านอย่างเป็นระบบมีกระบวนการดังนี้ ๑. การวางแผนการทำางานบ้าน เป็นการกำาหนดงานที่จะทำา เป้าหมายของงานที่จะทำา วิธีการทำางาน วัสดุ อุปกรณ์ที่ใช้ในการทำางาน เวลาที่ใช้ในการทำางาน และผู้รับผิดชอบงานแต่ละงาน ๒. การทำางานบ้านตามแผนที่วางไว้ เป็นการทำางานบ้านตามแผนงานที่กำาหนดไว้ซึ่งจะช่วยลดความสับสนและความผิดพลาดในการทำางานได้ ๓. การประเมินผลงาน เป็นการตรวจสอบว่างานที่ทำามีข้อบกพร่องหรือไม่ถ้ามีต้องปรับปรุงแก้ไขให้ดีขึ้น

วางแผนกวาดพื้น กวาดพื้นตามแผนที่วางไว้ประเมินผลงานพื้นที่กวาดแล้ว

ว่าสะอาดหรือไม่

ตัวอย่างการจัดการงานบ้านอย่างเป็นระบบ

แผนการทำางานบ้านที่ดีควรมีลักษณะดังนี้ ๑. เรียงลำาดับความสำาคัญของงานว่างานใดสำาคัญเป็นอันดับแรกและงานใดสำาคัญรองลงมา ๒. ระบุวันเวลาและกิจกรรมในแผนงานอย่างละเอียด เพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจได้ง่ายและเข้าใจตรงกัน ๓. ระบุผู้รับผิดชอบในแต่ละงาน โดยเลือกให้เหมาะสมกับวัย ความสนใจความสามารถหรือเวลาว่างของผู้รับผิดชอบงานนั้นๆ

กระบวนการท�างานบ้าน

แผนการท�างานบ้านที่ดี

การงานอาชีพและเทคโนโลยี ป.๕12 งานบ้าน 13

๔ ๓ ๒ ๑

๑

๒

๓

๔

๔

๓๒๑

๑

๒๔

๓

๒

๑

๓

๔

๒. การจัดเก็บอุปกรณ์ประกอบอาหารและรับประทานอาหารในห้องครัว อปุกรณป์ระกอบอาหารและรบัประทานอาหารในหอ้งครวัทีล่า้งสะอาดและผึ่งให้แห้งแล้วควรนำามาจัดเก็บดังนี้ หม้อลังถึงควำ่าไว้บนชั้นวางหรือเก็บในตู้โปร่ง ครกควำ่าไว้บนชั้นวางโปร่งๆสากและเขียงวางไว้ข้างๆ กระทะตะหลิวทัพพี และกระชอนที่มีรูสำาหรับแขวน ให้แขวนไว้บนที่แขวนส่วนที่ไม่มีรูแขวนให้วางไว้ในที่วาง มีดเก็บไว้ในที่เสียบเพื่อป้องกันคมมีดกระทบกันและเสียคม จานชามถ้วยควำ่าไว้บนชั้นวางโปร่งๆหรือเก็บในตู้ แก้วนำ้าถ้วยควำ่าไว้บนชั้นวางหรือเก็บในตู้ ช้อนส้อมวางไว้ในที่วางและปิดฝาไว้ ๓. การจัดเก็บเครื่องปรุงรสข้าวสารและอาหารแห้งในห้องครัว หลังใช้งานปิดฝาขวดหรือฝาภาชนะเครื่องปรุงรสข้าวสารและอาหารแห้งให้แน่นสนิทก่อนนำาไปจัดเก็บดังนี้ ขวดเครือ่งปรงุรสวางรวมกนัไวบ้นชัน้วางหรอืใกลเ้ตาปรงุอาหารเพือ่ให้หยิบใช้สะดวก ข้าวสารนำ้าตาลเกลือกะปิวางไว้ในที่โปร่งไม่อับชื้นและไม่ร้อน หอมกระเทียมแขวนไว้ในที่โปร่งหรือวางไว้ในตะกร้าโปร่ง บะหมี่กึ่งสำาเร็จรูปปลากระป๋องวุ้นเส้นเก็บในตู้มีประตูปิด

ห้องครัว เป็นห้องที่ใช้เตรียมอาหาร ประกอบอาหาร จัดวางและเก็บสิ่งของเครือ่งใชใ้นครวัตา่งๆ และบางครอบครวัอาจมโีตะ๊รบัประทานอาหารในหอ้งครวัดว้ย

๑. การจัดวางสิ่งของเครื่องใช้ในห้องครัว การจดัวางสิง่ของเครือ่งใชใ้นหอ้งครวัในตำาแหนง่ทีเ่หมาะสมจะชว่ยใหเ้ดนิเข้า-ออกได้สะดวกมีความคล่องตัวในการทำางาน ดูแลรักษาและทำาความสะอาดได้ง่ายโดยมีแนวทางดังนี้

นอกจากนีค้วรมถีงัขยะสำาหรบัใสเ่ศษอาหารแหง้อาหารสดและปลัก๊ไฟเพือ่ใช้งานกับเครื่องใช้ไฟฟ้าเช่นตู้เย็นกระติกนำ้าร้อนไฟฟ้าเตาไมโครเวฟหม้อหุงข้าวไฟฟ้า

การจัดแบบชิดผนังด้านเดียวหรือ

แบบเส้นตรง นิยมใช้กับบ้านที่มี

เนื้อที่จำากัด

การจดัแบบชดิผนงัสองด้าน

หรือตัวแอล (L) ใช ้กับ

ห ้องครั วลักษณะแคบ

และยาว

การจัดแบบชิดผนังสามด้านหรือแบบ

ตัวยู (U) เหมาะสำาหรับห้องครัวที่มี

ลักษณะเป็นสี่เหลี่ยมด้านเท่า

การจัดแบบเส้นขนาน

ใช้สำาหรับห้องครัวที่มี

ประตูอยู ่ตรงข้ามกัน

๒ประตู

หมายถึง ตู้เย็น หมายถึง โต๊ะเตรยีมอาหารสด

หมายถึง อ่างล้าง หมายถึง เตาปรุงอาหาร

หมายถึง โต๊ะจัดและตกแต่งอาหารที่ปรุงเสร็จแล้ว

การจัดห้องครัว

การจัดวางสิ่งของเครื่องใช้ในห้องครัว

งานบ้าน 13

การงานอาชีพและเทคโนโลยี ป.๕14 งานบ้าน 15

๔

๓

๒

๑

๕

การจัดตู้เย็นมีแนวทางดังนี้

๑ ช่องแช่แข็ง (อุณหภูมิประมาณ -๑๘ ำC) เป็นช่องที่มีความเย็นมากที่สุด

เหมาะกับการแช่อาหารแช่แข็งต่างๆไอศกรีมและนำ้าแข็ง

๒ ชอ่งใตช้อ่งแชแ่ขง็(อณุหภมูปิระมาณ-๑ถงึ๑ำC)ใชเ้กบ็อาหารประเภทปลา

เนื้อหมูแฮมไส้กรอกและอาหารทะเลโดยก่อนแช่ควรห่อปิดให้มิดชิด

๓ ช่องเก็บของทั่วไป (อุณหภูมิประมาณ๒-๕ ำC) เหมาะสำาหรับเก็บของ

ที่บริโภคหรือใช้ไม่หมด แล้วต้องการนำามาใช้อีก เช่น ขนมหวาน อาหารสำาเร็จรูป

ยา และไม่ควรนำาอาหารหรือขนมหวานที่ซื้อมาแช่ทั้งถุง ควรเปลี่ยนใส่ภาชนะที่

สะอาดมีฝาปิดมิดชิดก่อนจึงนำาไปเก็บในตู้เย็น

๔ ช่องแช่ผักและผลไม้ (อุณหภูมิประมาณ ๖-๘ ำC) เหมาะสำาหรับบรรจุ

ผักและผลไม้ทั้งผลหรือผักและผลไม้ที่ปอกเปลือกแล้วห่อหุ้มด้วยพลาสติกหรือถุง

ส่วนผักที่เป็นใบ เช่นผักชี ขึ้นฉ่ายควรเด็ดใบเน่าเสียทิ้งก่อนแล้วจึงนำาไปห่อด้วย

ใบตองหรือใส่ถุงเก็บได้โดยไม่วางถุงทับซ้อนกันเพราะจะทำาให้ผักชำ้า

๕ ช่องประตูเปิด-ปิด (บานพับ) เหมาะสำาหรับวางของที่หยิบใช้บ่อยๆ เช่น

ไข่นำ้าดื่มนมนำ้าผลไม้สนุกกับคำาศัพท์

keep (คีพ) เก็บรักษาไว้

knife (ไนฟฺ) มีด

plate (เพลท) จานอาหาร

ตู้เย็น เป็นเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ใช้เก็บรักษาอาหารให้คงความสดไว้และไม่เน่าเสีย

ในระยะเวลาหนึ่ง เพื่อรอการนำามารับประทานหรือประกอบอาหาร การใช้ตู้เย็น

อย่างมีประสิทธิภาพทำาได้โดยไม่เปิด-ปิดตู้เย็นบ่อย ๆ ละลายนำ้าแข็งในช่องแข็ง

ทุก๑-๒สัปดาห์ทำาความสะอาดชั้นวางต่างๆ ในตู้เย็นอยู่เสมอและจัดวางอาหาร

ให้เป็นระเบียบตามอุณหภูมิที่เหมาะสมในช่องและชั้นวางภายในตู้เย็น เพราะอาหาร

แต่ละชนิดมีลักษณะและระยะเวลาในการเน่าเสียแตกต่างกัน

การจัดตู้เย็น

การดูแลรักษามีดให้ทนทานและใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพท�าได้อย่างไร

๑. ไม่ควรวางมีดไว้กับพื้นเพราะจะทำาให้มีดเป็นสนิม ๒. อย่าใช้มีด หั่น ถาก วัตถุที่แข็งเกินไป เพราะอาจทำาให้เสียคมหรืออาจบิ่นเสียหายได้ ๓. ไม่ควรเอามีดลนไฟหรือหั่นสับของร้อนเพราะจะทำาให้เสียคม

ความรู้เพิ่มเติมความรู้เพิ่มเติม

การงานอาชีพและเทคโนโลยี ป.๕16

ตู้เก็บอาหาร

ตู้อาหาร เป็นตู้ที่ใช้เก็บอาหารที่เหลือจากการรับประทาน อาหารที่ปรุงเสร็จ

แล้วรอการเสิร์ฟ และอาหารแห้ง เช่น หอม กระเทียม อาหารกระป๋อง บะหมี่

กึ่งสำาเร็จรูป วุ้นเส้น ตู้อาหารส่วนใหญ่ทำาจากอะลูมิเนียม มีประตูเปิดและปิดได้

ช่วยป้องกันมดและแมลงมาไต่ตอมอาหาร

การจัดวางอาหารในตู้อาหารให้เป็นระเบียบมีวิธีปฏิบัติดังนี้

การจัดตู้อาหาร

อาหารกระป๋องที่หมดอายุ หอม กระเทียมที่ขึ้นรา ไม่ควรนำามารับประทาน

เพราะหากรับประทานเข้าไปแล้วอาจเกิดอาการอาหารเป็นพิษอาเจียนและท้องร่วงได้

๑. แยกประเภทของอาหาร

๒. จัดวางอาหารแต่ละประเภทบน

ชั้นต่างๆ โดยวางอาหารที่ต้องการใช้ก่อน

หรือหมดอายุเร็วที่สุดไว้ด้านนอกสุด

ปลอดภัยไวก้่อนปลอดภัยไว้ก่อ

น