31
การถอดบทเรียน 1 กองวิจัยและพัฒนางานส่งเสริมการเกษตร กรมส่งเสริมการเกษตร

การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

  • Upload
    others

  • View
    13

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

การถอดบทเรยน

1

กองวจยและพฒนางานสงเสรมการเกษตร

กรมสงเสรมการเกษตร

Page 2: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

2

จตพร วศษฏโชตองกร

ทาไปเถอะ ทาใหเตมท

เตมความสามารถของเรา

ทาไปใหมความสข เบกบาน

แลวทกอยางจะดเอง

Page 3: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

การนาความรทตกผลกหรอทเรยกวา “ความรฝงลก” (Tacit knowledge) ทอยในงานนนมาใชประโยชน การทจะนาความรฝงลกนนมาแลกเปลยนเรยนรกบผอน เผอแผผานประสบการณของเราหรอเจาของความร ซงเปนทมาของการถอดบทเรยน (จตพร วศษฏโชตองกร, ๒๕๕๓)

ทาไมตองถอดบทเรยน

3

Page 4: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

การวจย เร มดวยปญหา (Research Question) แลวกหาวธท จะขบใหแตก ทาความเขาใจ หรอวาแกปญหา/ตอบโจทย กเกดความรท จะแกปญหาหรอตอบโจทยใหเขาใจขน เราเรยกวา “การวจย” (Research)

ปญหา ความสาเรจ วจย KM

การจดการความร (KM) เปนการสรางความรจากเรองราวความสาเรจ ตความ แลกเปลยนเรยนร ทาความเขาใจกน เอาทฤษฎมาตความสาเรจ เพอทาความเขาใจวาสาเรจไดเพราะอะไร ? มข นตอนตางๆอยางไร ? และในทสดกเกดความเขาใจ เกดความรข นเปนการสรางความร อกทางหนง

4

Page 5: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

5

KM

Tacit Knowledge

Explicit Knowledge ความรฝงลก

ในตวคนทเกดจากการสะสมประสบการณ

ความรชดแจง ทอยในรปการบนทก หนงสอ ตารา internet

ฯลฯ

เทคนคต งคาถาม -เร มจากคาถาม

พนฐาน -คาถามลงลก -ทาไมๆๆๆๆ

Presenter
Presentation Notes
ใครตอบไดบางวา Tacit K. กบ Explicit K. ตางกนอยางไร ถอดบทเรยนเปน TK หรอ EK
Page 6: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

ภเขานาแขงของความร

Page 7: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

การถอดบทเรยนเปน “เครองมอ” ในการผลตความร

• คนหา ความรจากการปฏบต • สราง ความรจากการปฏบต • ใช ความรจากการปฏบตคร งกอนเพอการปฏบตซา • ปรบปรง พฒนาความร เพอการปฏบตคร งตอไป • หวใจ คอแลกเปลยนเรยนรสรางความสมพนธท ด ระหวางคนทางาน

7

Page 8: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

• ถอด - เอาออก หลดออก • บทเรยน – บทสรปทอธบายผลการทางานตาม

เปาหมายทกาหนดไว และปจจยเง อนไขสาคญททาใหเกดผลเชนน น

• การถอดบทเรยน – กระบวนการดงความรจากการทางานดวยการอธบายปรากฏการณทเกดข นระหวางทางาน และปจจยทเก ยวของ เพอใหผสนใจนาไปปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของตนเอง ในการพฒนาใหงานดข นกวาเดม

8

ความหมายการถอดบทเรยน

Page 9: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

9

ประโยชนจากการถอดบทเรยน

สอ/

ชดความร

ผรวมกระบวนการ ถอดบทเรยน

• พฒนางาน • พฒนาองคกร • เผยแพร

• เรยนรรวมกน • ทางานเปนทม • ปรบวธคด/วธทางานท สรางสรรค

จดประกายความคดใหผอ น

Presenter
Presentation Notes
ใครชอบดรายการคนคนคนบางคะ เพราะอะไร
Page 10: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

10

คณสมบต ผถอดบทเรยน

Page 11: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

เปนบคคลเรยนร เชอในศกยภาพของมนษย มจดมงหมายและพลงในตวเอง มความเปนตวของตวเอง มทกษะการสอสาร มทกษะการคดเชงระบบ มทกษะการเขยน มทกษะการถายภาพ ทาเรองยากใหเปนเรองงาย

11

คณสมบตผถอดบทเรยน

Presenter
Presentation Notes
ทกษะการสอสาร ชดเจน จรงใจ สอความหมายถกตอง
Page 12: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

จดเนนกระบวนการถอดบทเรยน

12

ธรรมชาต กลยาณมตร

สงแวดลอม

ทกษะ

ฟง

Page 13: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

13

การถอดบทเรยนหลงการทางาน (After Action Review)

การถอดบทเรยนแบบเลาเร อง (Storytelling)

การเรยนรจากบทเรยนทดหรอวธปฏบตท เปนเลศ (Best Practice)

รปแบบ การถอดบทเรยน

Page 14: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

คนหาโจทยถอดบทเรยนทด/เปนเลศ

กาหนดประเดน

ถอดบทเรยน

จดเกบขอมล

เขยนผลเบองตน

วเคราะห/สงเคราะห

สรปผล การถอดบทเรยน

วธท ๑ การเรยนรจากบทเรยนทดหรอวธปฏบตท เปนเลศ (Best Practice)

14

ความร นาไปปฏบต

Page 15: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

• วธการใหม ๆ หรอวธปฏบตท สงผลตอการดาเนนการทองคกรเรยนรจากการปฏบตจรงในการพฒนาองคกรทดข นมกระบวนการทเปนระบบยอมรบได และทดลองนาไปใชจนประสบความสาเรจ

• นาไปสผลลพธท ตอบสนองความคาดหวงของชมชน / เกษตรกรและองคกรอยางมประสทธภาพ

15

ความหมาย

Page 16: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

ลกษณะสาคญของ BP

16

มนวตกรรม/ วธการใหม

สาคญ สนบสนนและสงผลเปนเลศ

บรณาการและ

เชอมโยงกน

เปนกระบวน

การ

Page 17: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

แนวคดพนฐานเชอมโยง Best Practice มาใชพฒนางาน

17

การจดการความร

(Knowledge Management)

ขอมลหรอความรในตวบคคลทประสบความสาเรจในการทางานหรอการใชชวต หรอองคกรทประสบความสาเรจ

(Knowledge Generation)

พฒนางานใหเกดประโยชน

สงสด(Knowledge Application)

Page 18: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

แนวทางการตรวจสอบ Best Practice

1. วธการหรอ Best Practice น นสงผล/สอดคลองกบเปาหมายงานอยางนาเชอถอ มขอมลยนยน

2. Best Practice น นๆ สามารถตอบไดวา ทาอะไร (what) ทาอยางไร (how) ทาทาไม (why)

3. ระบปจจยสาคญทชดเจน กอใหเกดการปฏบต ทตอเนอง และย งยน

4. Best Practice น นๆ สามารถสรปและนาไปเปนบทเรยนหรอนาไปสการพฒนาตอยอดได

18

Page 19: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์
Page 20: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

การจดเวทถอดบทเรยน

การจดเวทถอดบทเรยนใหประสบความสาเรจ บรรลตามเปาหมายทกาหนด

ทาใหทมงาน และผถกถอดบทเรยนเกดกระบวนการเรยนร

จากการถอดบทเรยน

... บรรยากาศทด มชยไปกวาครง • พดคยกนเปนกลมเลก ๆ • ทลายความหวาดระแวง • ทาใหเนยนเปนธรรมชาต • ใชภาษาชาวบาน • สรางมตรภาพ • มเทคนคการสรางบรรยากาศ • สรางความไววางใจ

Page 21: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

... คาถามคอจดเรมตนของการหาความร

• การตงคาถามในการถอดบทเรยนเพอใหไดความรฝงลก

(Tacit Knowledge) ทเกดจากการปฏบตของคนตนแบบ

สามารถใชแนวทางการกาหนดชดคาถาม 4 ชด คอ • คาถามชดท 1 แรงบนดาลใจหรอทศนคตอะไรททาไดอยางน • คาถามชดท 2 เปลยนแรงบนดาลใจมาเปนเปาหมายอะไร • คาถามชดท 3 เปลยนเปาหมายเปนวธการอะไร • คาถามชดท 4 ผลทเกดขนคออะไร

Page 22: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

... คาถามคอจดเรมตนของการหาความร

DON’T

• ถามสอดแทรก ไมถกกาลเทศะ

• มงแตจะเอาคาตอบอยางเดยว

• ถามลองภม

• ถามวกวน

• ถามบบคน

DO

• ถามใหตรงประเดน

• ถามอยางมนใจ

• ใชภาษาชดเจน กะทดรด

• เตรยมคาถามลวงหนา

• ถามกระตน

Page 23: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์
Page 24: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

การบนทกบทเรยน

๑. การเตรยมตวกอนบนทกบทเรยน

๒. การบนทกขอมล

๓. การสรปบทเรยน

• ศกษารายละเอยดของ

กจกรรมทจะถอด

บทเรยน • ศกษารายละเอยดกรอบ

แนวคด ขนตอนการถอด

บทเรยน และประเดน

คาถามทใชในการถอด

บทเรยน

• จดเตรยมอปกรณในการ

บนทกการถอดบทเรยน

• เตรยมความพรอม

ทางดานรางกายและ

จตใจ

• ขอมลขนตอนและ

วธการจดกจกรรม

ถอดบทเรยน • ขอมลการเลาเรอง

การวเคราะห และ

การอภปรายของ

ผรวมถอดบทเรยน • ขอมลบรรยากาศ

ระหวางการถอด

บทเรยน

• ฐานความคด

ความเชอ • กระบวนการ

ทางาน • เทคนควธการ

กลยทธตางๆ • ความสาเรจ

ทเกดขน • ปจจยเงอนไข

ททาใหเกดผล

สาเรจ

Page 25: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

การคนขอมลการถอดบทเรยน

… ทาไมตองคนขอมลใหผถกถอดบทเรยน? • หลงจากเขยน “เรองเลาเราพลง” ออกมาเปนรางทคดวา

สมบรณทสดแลว นาเนอหาทงหมดกลบไปคนใหกบผ รทเราไปถอดองคความร

• การคนขอมล ใชวธจดเปนเวทการแลกเปลยนเรยนรเลกๆ โดยมผถอดองคความรเปนผ นาเสนอเนอหาตามเรองเลาทไดรางแลว และมผ รเปนผใหความเหน และขอเสนอแนะเพมเตม

• การทาเชนนจะชวยใหมนใจไดวา“เรองเลาเราพลง” ทเราจะนาไปเผยแพรสสาธารณะตอไปถกตองไมผดเพยนไปจากของจรง

Page 26: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

การประยกตใชความรจากการถอดบทเรยน

สการปฏบตจรง

จดมงหมายของการจดการความร คอ การแลกเปลยนเรยนร

เพอแสวงหา “นวตกรรม” ในการแกปญหาและพฒนางาน

แลกเปลยนเรยนร

นาความรไปประยกตใชใน

การทางาน

สรปบทเรยนวาไดผลเปน

อยางไร

Page 27: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

การประยกตตอยอดบทเรยน

บทเรยนทถอดไดตองสรปใหเหนอยางนอย 2 ประเดน

• อะไรคอสงทดอยแลวและควรทาตอไปเพอกลบไปวางแผนพฒนา ลงมอทา แลวตามดวยการวจย ใหกาวหนาตอเนองเปน D&R (Development & Research)

• อะไรคอสงทยงบกพรองเปนจดออน และควรจะปรบปรงอยางไร มความรพอทจะปรบปรงหรอไม ถาไม ควรทาวจยเพอหาแนวทางปรบปรงเปนการวจยแลวพฒนาแบบ R&D (Research & Development)

D&R และ R&D ควรเปนการวจยแบบ PAR (Participatory Action Research) ทเนนกระบวนการเรยนรของผมสวนเกยวของทงหมด

Page 28: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

ประเดนถอดบทเรยนการเลยงปลาชอน

28

แรงบนดาลใจ • ความเปนมาของการทาอาชพเลยงปลาชอน มแรงจงใจอะไรใหมาเลยง • ไดรบความร ทกษะ วธการเลยงจากไหน • ทาไมถงนาความร วธการนนมาใช เปาหมาย • ในการเลยงปลาชอน มการตงเปาหมายไวหรอไม ตงไวอยางไร • องคความรเดนททาใหประสบความสาเรจในการเลยงปลาชอนคออะไร

Page 29: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

ประเดนถอดบทเรยนการเลยงปลาชอน

วธการ • นาความร ทกษะ วธการทไดรบมาใชอยางไร • ไดมการปรบปรง พฒนาความร วธการทไดรบมาหรอไม อยางไร • มวธการเลยงแบบอน ๆ อกหรอไม ทาไมไมใชวธนน • มปจจยอะไรบางทสงผลตอความสาเรจในการเลยง • ปญหา อปสรรค และวธการแกไข • เวลาทเจอปญหาหรออปสรรคในการเลยง ใหกาลงใจกบตวเองอยางไร

29

Page 30: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

ประเดนถอดบทเรยนการเลยงปลาชอน

ผลทเกดขน • ผลทเกดขนจากความสาเรจเปนอยางไร แตกตางจากวธการทว ๆ

หรอไม อยางไร • มการขยายผลไปสเกษตรกรรายอน ๆ หรอไม มวธการขยายผลอยางไร • ถาใหเลอกไดวาจะเลยงตอไป หรอจะเลกเลยง จะตดสนใจอยางไร

เพราะเหตใด • ขอคดทอยากฝากใหเกษตรกรรายอน ๆ

30

Page 31: การถอดบทเรียน - inlandfisheries · 2019-01-09 · ถอดบทเรียน • ข้อมูลการเล่าเรื่อง การวิเคราะห์

ความสามารถในเชงปญญา คอ

สามารถมองงานททาออกวา

“ทาไมตองทา ทาแลวจะเกดอะไรกบตนเอง

และสงคม”

31

ทมา : อมร นนทสต