อาจารย์ พิศิษฐ์ นาคใจมหาวิทยาลัยราชภัฎอตุรดิตถ์

การเขียนโปรแกรมแบบก าหนดเงื่อนไข

2

4 การเขียนโปรแกรมแบบก าหนดเงื่อนไข

• ในการเขียนโปรแกรมส าหรับงานส่วนใหญ่ จ าเป็นต้องมีการทดสอบเงื่อนไขบางอย่างก่อน เพื่อตัดสินในเลือกการท างานของโปรแกรมในอันดับถัดไป

• ค าสั่งควบคุมการท างานของโปรแกรมที่นิยมใชม้ีอยู่ 2 ค าสั่ง คือ ค าสั่ง if และ ค าสั่ง if … else ซึ่งจะพิจารณาเลือกกระท าหรือไม่กระท าจากการพิสูจน์นิพจน์ว่าเป็น จริง หรอื เท็จ

• โดยจะใช้ควบคู่กับเครื่องหมายเปรียบเทียบ และเครื่องหมายทางตรรกะศาสตร์

3

4.1 การเปรียบเทียบ

เคร่ืองหมาย การเปรียบเทยีบ ตัวอย่าง== เท่ากบั x == y

!= ไม่เท่ากบั x != y

> มากกว่า x > y

>= มากกว่าหรือเท่ากบั x >= y

< น้อยกว่า x < y

<= น้อยกว่าหรือเท่ากบั x <= y

ผลของการเปรียบเทียบจะได้ค่าจริง (ค่าที่ไม่ใช่ 0) หรือค่าเท็จ (ค่าที่เป็น 0)

4

การใชง้านเคร่ืองหมายการเปรียบเทียบ

การเปรียบเทยีบ ผลทีไ่ด้

7 == 9 False

7 != 9 True

8 > 8 False

8 >= 8 True

(10+9)<7 False

4 <= 3 False

การเปรียบเทียบ ผลทีไ่ด้

22 == 22 True

(3+5)!=8 False

9 > 7 True

7 >= 9 False

7<(10+9) True

3 <= 4 True

ไม่ควรใช้เครื่องหมายเท่ากับ == หรือไม่เท่ากับ != ส าหรับข้อมูลทศนิยม

5

4.2 เครื่องหมายทางตรรกศาสตร์

เคร่ืองหมาย ความหมาย ตัวอย่าง

&& และ (and) x && y

|| หรือ (or) x || y

! ไม่ หรือ ตรงกนัข้าม (not) !x

6

การใชง้านเคร่ืองหมายทางตรรกศาสตร์

การด าเนินการ ผลทีไ่ด้T && T T

T && F F

F && T F

F && F F

การด าเนินการ ผลทีไ่ด้T || T T

T || F T

F || T T

F || F F

การด าเนินการ ผลทีไ่ด้!T F

!F T

7

การใชง้านเคร่ืองหมายทางตรรกศาสตร์

int num1 = 10, num2 = 20, num3 = 30;

num1 == num2

num1 > num2

(num1<num2) && (num2<num3)

(num1>num2) || (num1>num3)

True

False

False

False

(num1>num2) || (num2<num3) True

8

4.2 การใช้ค าสั่ง if

if (expression)statement;

if (expression){

statement-1.1;statement-1.2;...statement-1.n;

}

9

การใช้ค าสั่ง if กับนิพจน์

int a = ;int b = ;if (a>b){

statement 1;statement 2;statement n;

}printf();

a = ;b = ;

a > b

statement 1;statement 2;statement 3;

True

False

10

โปรแกรม 4.1 ตรวจสอบคะแนน

จงเขียนผังงานและโปรแกรมรับช่ือนามสกุล รหัสนักศึกษา คะแนนสอบรวม และคะแนนเต็ม หากนักศึกษาสอบได้มากกว่า 60% ให้แสดงผลชื่อ นามสกุล รหัสนักศึกษา คะแนน และผลสอบว่าผ่าน

• Output Analysis– แสดงผลชื่อ-สกลุ รหัสนักศึกษา คะแนนสอบ ผลสอบ

11

โปรแกรมตรวจสอบคะแนน

• Input Analysis– ชื่อ / นามสกุล / รหัสนักศึกษา / คะแนนสอบ / คะแนนเต็ม

• Process Analysis– โปรแกรมรอรับชื่อ / นามสกุล / รหัสนักศึกษา / คะแนนสอบ / คะแนนเต็ม

– ตรวจสอบว่าคะแนนมากกว่าหรือเท่ากับ 60 % หรือไม่• ถ้าจริง แสดงผลชื่อ-สกุล รหัสนักศึกษา คะแนน และแสดงว่าสอบผ่าน

12

โปรแกรมตรวจสอบคะแนน

• Variable Definefirst : ตัวแปรชนิดข้อความส าหรับเก็บชื่อขนาด 20

last : ตัวแปรชนิดข้อความส าหรับเก็บนามสกุลขนาด 20

id : ตัวแปรชนิดข้อความส าหรับเก็บรหัสนักศึกษาขนาด 9

point : ตัวแปรชนิดจ านวนทศนิยมส าหรับเก็บคะแนนรวม

full : ตัวแปรชนิดจ านวนทศนิยมส าหรับเก็บคะแนนเตม็

13

โปรแกรมตรวจสอบคะแนน

END

"passed"

False

True

point/full>=0.6

point, full

first, last, id

first, last, id,point, full

START

1

1

14

โปรแกรมตรวจสอบคะแนน

#include<stdio.h>int main(){

char first[20], last[20], id[9];float point,full;

printf ("Enter your Name : ");scanf ("%s",first);printf ("Enter your Surname : ");scanf ("%s",last);printf ("Enter your ID : ");scanf ("%s",id);

15

โปรแกรมตรวจสอบคะแนน

printf ("Enter your examination points : ");scanf ("%f",&point);printf ("Enter your total points : ");scanf ("%f",&full);if ((point/full) >= 0.6){

printf ("Name : %s %s\n",first,last);printf ("ID : %s\n",id);printf ("Examination points : %f / %f\n",point,full);printf ("You passed, Congratulation\n");

}return 0;

}

16

4.3 การใช้ค าสั่ง if-else | ภายในเงื่อนไขมีค าสัง่เดียว

if (expression)statement-1;

elsestatement-2;

17

4.4 การใช้ค าสั่ง if-else | ภายในเงื่อนไขมีหลายค าสั่ง

if (expression){

statement-1.1;statement-1.2;...statement-1.n;

}else{

statement-2.1;statement-2.2;...statement-2.n;

}

18

โปรแกรม4.2 หารเลข 2 จ านวน

จงเขียนผังงานและโปรแกรมหารเลข 2 จ านวน โดยโปรแกรมต้องตรวจสอบได้ว่าตัวหารเป็น "0" หรือไม่

• Output Analysis– แสดงผลหารของเลข 2 จ านวน

– แสดงผลว่าไม่สามารถหารได้เพราะตัวหารเป็นศูนย์

• Input Analysis– ตัวตั้ง และตัวหาร

19

โปรแกรมหารเลข | if-else

END

num1/num2

False

True

num2 != 0

num2

num1

num1, num2

START

"Error"

1

1

20

โปรแกรมหารเลข | if-else

#include<stdio.h>int main(){

float num1,num2;printf ("Enter number 1 : ");scanf ("%f",&num1);printf ("Enter number 2 : ");scanf ("%f",&num2);if (num2 != 0)

printf ("%.2f / %.2f = %.2f",num1,num2,num1/num2);else

printf ("Error divided by zero\n");return 0;

}

21

4.4 การใช้ค าสั่ง if-else if | ภายในเงื่อนไขมีค าสั่งเดียว ลักษณะผูกกัน

if (expression-1)statement-1;

else if (expression-2)statement-2;......

else if (expression-m)statement-m;

elsestatement-m+1;

22

การใช้ค าสั่ง if-else if | ภายในเงื่อนไขมีหลายค าสัง่

if (expression-1){

statement-1.1;...

statement-1.n;}else if (expression-2){

statement-2.1;...statement-2.n;

}......

...else if (expression-m){

statement-m.1;...

statement-m.n;}else{

statement-m+1.1;...statement-m+1.n;

}

23

โปรแกรม 4.3 ตรวจสอบเกรด A ถึง F

จงเขียนผังงานและโปรแกรมส าหรับรับชื่อ นามสกุล รหัสนักศึกษา และคะแนนวิชา Computers and Programming เพื่อตรวจสอบว่านักศึกษาได้เกรดระดับใด โดยใช้เกณฑ์ดังนี้

คะแนน 90 – 100 ได้เกรด A คะแนน 80 – 89.99 ได้เกรด B

คะแนน 70 – 79.99 ได้เกรด C คะแนน 60 – 69.99 ได้เกรด D

คะแนน 0 – 59.99 ได้เกรด F

แล้วแสดงผลลัพธ์ ชื่อ สกุล รหัสนักศึกษา คะแนน และเกรด

24

โปรแกรมตรวจสอบเกรด | if-else if

• Output Analysis– แสดงชื่อ นามสกุล รหัสนักศึกษา คะแนน และเกรดที่ได้

• Input Analysis– ชื่อ / นามสกุล / รหัสนักศึกษา / คะแนน

• Process Analysis– โปรแกรมรอรับชื่อ / นามสกุล / รหัสนักศึกษา / คะแนนสอบ

– แสดงผลชื่อ-สกลุ รหัสนักศึกษา และคะแนน

25

โปรแกรมตรวจสอบเกรด | if-else if

• Process Analysis (ต่อ)– ตรวจสอบคะแนนสอบ

• ถ้ามากกว่าหรือเท่ากับ 90 แสดงผลว่าได้เกรด A

• ถ้ามากกว่าหรือเท่ากับ 80 แสดงผลว่าได้เกรด B

• ถ้ามากกว่าหรือเท่ากับ 70 แสดงผลว่าได้เกรด C

• ถ้ามากกว่าหรือเท่ากับ 60 แสดงผลว่าได้เกรด D

• ถ้าไม่ตรงเงื่อนไขที่ผ่านมาทั้งหมด แสดงผลว่าได้เกรด F

26

โปรแกรมตรวจสอบเกรด | if-else if

• Variable Definefirst : ตัวแปรชนิดข้อความส าหรับเก็บชื่อขนาด 20

last : ตัวแปรชนิดข้อความส าหรับเก็บนามสกุลขนาด 20

id : ตัวแปรชนิดข้อความส าหรับเก็บรหัสนักศึกษาขนาด 9

point : ตัวแปรชนิดจ านวนเต็มส าหรับเก็บคะแนน

27

โปรแกรมตรวจสอบเกรด | if-else if

first, last, id, point

first, last, id, point

"Grade A"

START

first, last, id, point

a b

True

False

point>=90

28โปรแกรมตรวจสอบเกรด | if-else if

"Grade C"

True "Grade D"

False

END

"Grade F"

point>=60

True

False

point>=70

True

False

point>=80 "Grade B"

ab

29

4.4 การใช้ค าสั่ง switch

...case constant-expr-m:

statement-m.1;statement-m.2;...statement-m.n;break;

default:statement-d.1;statement-d.2;...statement-d.n;

}

switch (expression-1){case constant-expr-1:

statement-1.1;statement-1.2;...statement-1.n;break;

case constant-expr-2:statement-2.1;statement-2.2;...statement-2.n;break;

...

...

30

การใช้ค าสั่ง switch | Flowchart

31

ตัวอย่างการใช้ค าสั่ง switch

#include<stdio.h> int main() { int d;

printf("Enter a number from 1 to 9: "); scanf("%d", &d); switch (d)

{case 1: puts("A stitch in time saves nine.");

break; case 2:case 6:case 9: puts("Handsome is as handsome does.");

break; default: puts("Very clever. Try again.");

}return 0;

}

32

ตัวอย่างการใช้ค าสั่ง switch

#include<stdio.h> int main() { int d; printf("Enter a number from 1 to 9: "); scanf("%d", &d); switch (d) { case 1: puts("A stitch in time saves nine."); break; case 2: break; case 6: break; case 9: puts("Handsome is as handsome does."); break;

default: puts("Very clever. Try again."); }

return 0;}

33

โจทย์ : โปรแกรมตรวจสอบสถานะการเรียน

จงเขียนผังงาน และโปรแกรมรับค่า GPA ของภาคการศึกษาทีผ่่านมาแล้วแสดงผลสถานะการเรียน โดยมีเงื่อนไขดังนี้– GPA < 1.00 แสดงสถานะ Retried (พ้นสภาพ) จบโปรแกรม– GPA < 2.00 แสดงสถานะ Probation (ภาคทัณฑ์)– GPA >= 2.00 แสดงสถานะ Normal (ปกติ)

หลังจากแสดงสถานะแล้วใหโ้ปรแกรมรับค่า GPA ของภาคการศึกษาปัจจุบัน ท าการหาค่าเฉลี่ยของ GPA แล้วแสดงผลสถานะ การเรียนตามเงื่อนไข

GPA(เฉลี่ย) < 1.00 แสดงสถานะ Retried (พ้นสภาพ) GPA(เฉลี่ย) < 2.00 แสดงสถานะ Probation (ภาคทณัฑ์)GPA(เฉลี่ย) >= 2.00 แสดงสถานะ Normal (ปกต)ิ

34

โจทย์ : โปรแกรมตรวจสอบสถานะการเรียน

– ตัวอย่างการรันโปรแกรมEnter GPA (past) : 0.74

Your Status : RetiredSorry, Try again.

Enter GPA (past) : 1.50Your Status : Probation

Enter GPA (present) : 3.00Your Status : Normal

Enter GPA (past) : 2.25Your Status : Normal

Enter GPA (present) : 1.75Your Status : Probation

Enter GPA (past) : 1.25Your Status : Probation

Enter GPA (present) : 0.50Your Status : Retired

Enter GPA (past) : 1.50Your Status : Probation

Enter GPA (present) : 2.25Your Status : Probation

การบ้าน

1. โปรแกรมเครื่องคิดเลขที่มีตัวอย่างผลการรันดังต่อไปนี้

35

Enter Num1 : 3Enter Num2 : 6Calculator Menu :

1. +2. –3. *4. /5. %

Choose menu : 1Ans: Num1 + Num2 = 9

Enter Num1 : 4Enter Num2 : 6Calculator Menu :

1. +2. –3. *4. /5. %

Choose menu : 5Ans: Num1 % Num2 = 0

Enter Num1 : 7Enter Num2 : 5Calculator Menu :

1. +2. –3. *4. /5. %

Choose menu : 2Ans: Num1 % Num2 = 2

เขียน Source code ด้วยลายมือลงใน กระดาษ A4

การบ้าน

2. ให้เขียนโปรแกรม ตรวจสอบเลขที่รับเข้ามาว่าเป็นเลขเต็มบวก เลขเต็มลบ หรือ ศูนย์

ตัวอย่างการรันโปรแกรม

36

Enter Num : 0Ans: Zero

Enter Num : -1Ans: Negative

Enter Num : 1Ans: Positive

Enter Num : 7Ans: Positive

Enter Num : -0Ans: Zero

เขียน Source code ด้วยลายมือลงใน กระดาษ A4

การบ้าน

3. ต้องการเขียนโปรแกรมโดยใช้ค าสั่ง Switch เพื่อก าหนดจ านวนวันที่ ที่จะต้องมีในแต่ละเดือน โดยก าหนดให้ตัวแปร month เก็บค่าล าดับที่ของเดือน ตัวแปร day คือจ านวนวันที่ต้องมีในแต่ละเดือน และตัวแปร name คือชื่อเดือนเป็นภาษาอังกฤษ(เดือนที่ 2 ก าหนดให้มี 28 วัน)

Enter Month : 1Ans: January 31 Day

Enter Month : 5Ans: May 31 Day

Enter Month : 12Ans: December 31 Day

Enter Month : 4Ans: April 30 Day

Enter Month : 6Ans: June 30 Day

เขียน Source code ด้วยลายมือลงใน กระดาษ A4

การบ้าน

4. ต้องการเขียนโปรแกรม ให้รับค่าจากแป้นพิพพ์ เป็นตัวเลข จากนั้นให้ค านวณตัวเลขว่าตัวเลขตรงกับวันใดในสัปดาห์ เช่น เลข 1 ตรงกับวัน Sundayเลข 2 ตรงกับวัน Mondayเลข 3 ตรงกับวัน Tuesdayเลข 4 ตรงกับวัน Wednesdayเลข 5 ตรงกับวัน Thursdayเลข 6 ตรงกับวัน Fridayเลข 7 ตรงกับวัน Saturday

Enter Day : 1Ans: Sunday

Enter Day : 5Ans: Thursday

Enter Day : 7Ans: Saturday

การบ้าน

5. ต้องการเขียนโปรแกรม ตรวจสอบอายุ ให้รับค่าอายุจากแป้นพิพพ์ โดยมีเงื่อนไขดังนี้

ถ้าอายุน้อยกว่า 18 ปี ให้พิมพ์ “Your age less than 18 years old ” ออกทางจอภาพ ถ้ามากกว่า หรือเท่ากับ 18 ให้พมิพ ์“Your age more than 18 years old”

How old are you : 18Your age more than 18 years old

How old are you : 15Your age less than 18 years old

How old are you : 20Your age more than 18 years old