การเลอกตงทองถน: ขอจ�ากดของกระบวนการประชาธปไตยLocal Elections : Limitation of Process Democracy

สพฒนจตร ลาดบวขาว1

Supatjit Ladbuakhao

8บทท

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกบท

ท 8

170 ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2561

การเลอกตงทองถน: ขอจ�ากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

สพฒนจตร ลาดบวขาว1

Supatjit Ladbuakhao

บทคดยอ การเลอกตงทองถนถอเปนรปแบบหนงในการปกครองตามหลกประชาธปไตยของประเทศไทยซงมอาจมองขามไดบทความนท�าการทบทวนองคความรเกยวกบการเลอกตงทองถนและท�าการวเคราะหหาขอจ�ากดของกระบวนการประชาธปไตยในมตตางๆโดยอาศยขอมลจากเอกสารต�าราบทความวชาการและงานวจยทงในประเทศและตางประเทศเปนตนผเขยนจงขออธบายเกยวกบการเลอกตงทองถนกบกระบวนการประชาธปไตยซงเนอหาในบทความนจะแบงออกเปน3สวนสวนแรกผเขยนจะน�าเสนอแนวความคดการเลอกตงทองถนกบกระบวนการประชาธปไตยสวนทสอง จะกลาวถงบทวเคราะหขอจ�ากดของกระบวนการประชาธปไตยกบการเลอกตงทองถนและสวนสดทายน�าเสนอการเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนในระบอบประชาธปไตยและการใหความส�าคญกบการเลอกตงทองถนเพอการพฒนาประชาธปไตยทองถนค�าส�าคญ :การเลอกตงทองถน;ขอจ�ากด;กระบวนการประชาธปไตย

1 สาขาการปกครองทองถน คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร มโนรตน

อพารทเมนท 20/60-63 ซอยนวมนทร 109 ถนนนวมนทร แขวงคลองกม เขตบงกม กรงเทพฯ

10230โทรฯ:0982670307email:Supatjit01@hotmail.com

8บทท

บทท 8171บทท 8 การเลอกตงทองถน: ขอจำากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

Abstract LocalelectionsareaformofdemocraticruleinThailandwhichcannotbeoverlooked.Thisarticlereviewsthebodyofknowledgeoflocal elections. In addition, the author analyzed the limitations ofdemocraticprocessinvariousdimensionsbasedoninformationfromtexts, textbooks, academic articles and domestic and internationalresearch.Theauthorexplainedthelocalelectionsandthedemocraticprocess. The contentwas divided into 3 sections. First, the authorpresentedtheconceptoflocalelectionstothedemocraticprocess.Second,theauthordiscussedthelimitationsofthedemocraticprocess.Finally, theauthorproposedtheguidelinetostrengthenthepeopleparticipationindemocracyandtheemphasisonlocalelectionsforlocaldemocraticdevelopment.Keywords :localelections;limitation;DemocracyProcess

บทน�า การเลอกตงทองถน (Local Elections) นบวาเปนอกรปแบบหนงของกระบวนการปกครองตามหลกประชาธปไตย(Democracy)กลาวคอเปนการสรางและเคารพสทธและเสรภาพของประชาชนภายใตการยอมรบของสงคมทวไป หากกลาวถงการเลอกตงทองถนในประเทศไทยตงแตอดตจนถงปจจบน นบวามนกวชาการไทยทศกษาในดานนนอยมากเมอเปรยบเทยบกบการเมองในระดบชาตอาทเชนการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรการเลอกตงสมาชกวฒสภาเองกตามเมอพจารณาถงรปแบบการปกครองทตงอยบนหลกการทวา “อ�านาจอธปไตยเปนของปวงชน” ถกใชโดยตวแทนของประชาชน ซงตวแทนของประชาชนนนเปนผทไดรบการมอบหมายใหท�าหนาทภายใตความรบผดชอบ(Accountability)ตอผลประโยชนของประชาชนซงประชาชนผมสทธเลอกตงเขามามสวนรวมทางการเมองโดยตรงในการใชอ�านาจอธปไตย(โภคนพลกล,ม.ป.ป.:11-12)ในขณะเดยวกนอ�านาจอธปไตยถกใชโดยตวแทนซงมาจากการเลอกตงโดยตรงของประชาชนผานกระบวนการเลอกตงในครงหนงๆสนทรชยชอบยศและรจนาค�าดเกด(2556:9-43)ตวแทน

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกบท

ท 8

172 ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2561

ในทนหมายถงสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนเขาไปการออกแบบนโยบายและบรหารงานในองคกรปกครองสวนทองถนหรอรฐบาลทองถน (LocalGovern-ment) ซงเปนไปตามลกษณะของประชาธปไตยแบบตวแทน (RepresentativeDemocracy) โดยผมสทธเลอกตงดงกลาว จะเปนประชาชนซงอาศยในเขตการปกครองทองถนตงแตละดบจงหวดลงมาโดยมชอเรยกเขตการปกครองทองถนแตกตางกนไปตามเขตการปกครอง ตวอยางเชน องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.)องคการบรหารสวนต�าบล(อบต.)และเทศบาลเปนตนการเลอกตงทองถนจงเปนชองทางหนงของการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนในระดบทองถนโดยการเลอกตวแทนของตนเขาไปใชอ�านาจตดสนใจทางการเมองซงเกดขนภายใตขอจ�ากดของการมจ�านวนประชากรทเพมขนและมพนทเขตการปกครองทมขนาดใหญอยางเชน องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) การมประชาธปไตยโดยตรงเปนสงทเปนไปไมไดดงนนจงตองมการเลอกตงตวแทนทเรยกวาสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน เพอท�าหนาทแทนประชาชนสวนใหญทไดลงคะแนนเสยงขางมากใหกบสมาชกสภาท องถนหรอผ บรหารท องถน ประชาธปไตยแบบตวแทน(RepresentativeDemocracy)เปนวธการใชระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยในชมชนทมจ�านวนประชากรมาก ไมสามารถลงคะแนนเสยงโดยตรงไดจงตองใชวธการแบบมตวแทน (ลขต ธรเวคน, 2559, อางใน วฒสาร ตนไชย, อรทย กกผล,ธรพรรณใจมนและภควตอจฉรยปญญา,2559 :4)ซงท�าใหการใชอ�านาจของประชาชนดวยตนเองโดยตรงเพอท�าการตดสนใจทางนโยบายและการบรหารองคกรปกครองสวนทองถนทเปนเรองในชวตประจ�าวนโดยทวไปท�าไมไดในทางปฏบตแตการเลอกตงทองถนกไมใชทงหมดของความเปนประชาธปไตยทมอย เพราะการปกครองทองถนตามหลกการสากลจะใหความส�าคญกบการปกครองตนเองของประชาชนในทองถนตามหลกประชาธปไตยทางตรง (Direct Democracy) เพอใหผลลพธทไดเปนประโยชนตกอยกบประชาชนในทองถนโดยตรงจากการรวมคดรวมท�ากจการสาธารณะดวยตนเองอยางมากทสดเทาทจะเปนไปได(เอนกเหลาธรรมทศน,2545:25-28) นอกจากน ผเขยนมองวาประชาชนในทองถนไมควรมบทบาทเพยงแคไปลงคะแนนเสยงเลอกตงทองถนเทานนแตตองมบทบาทในการตรวจสอบการด�าเนนงาน

บทท 8173บทท 8 การเลอกตงทองถน: ขอจำากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

(Performance Audit) ของตวแทนและฝายบรหารในระดบทองถน ประชาชนสามารถถอดถอนออกจากต�าแหนงได (Recall) (Fishkin, James S., 2011)ทไดรบเลอกตงเขาไปบรหารงานองคกรปกครองทองถนหรอรฐบาลทองถนเพราะมความใกลชดกบประชาชนในทองถนโดยตรง(ธเนศวรเจรญเมอง,2540:283-284)อกทง การทประชาชนมอบอ�านาจใหตวแทนนนเปนการมอบในลกษณะทตวแทนตองอยภายใตอาณตของประชาชนผเลอกตงตวแทนแตละคนไมถอวาเปนตวแทนของประชาชนทงหมดแตเปนตวแทนของประชาชนในเขตเลอกตงของตวเองตองอยภายใตค�าสงและการควบคมจากผเลอกตง (สมคด เลศไพฑรย, 2542 : 12-13) ดงนนตามหลกการทวาอ�านาจอธปไตยเปนของปวงชนจงเปนการสนบสนนระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยก งทางตรงหรอประชาธปไตยแบบมส วนร วม(ParticipatoryDemocracy) แมวาการเลอกตงทองถนจะตงอยบนพนฐานของหลกการปกครองตามแบบประชาธปไตย ผเขยนกยงมขอสงเกตเกยวกบรปแบบการมสวนรวมในการตดสนใจทางการเมองของประชาชนตามกระบวนการประชาธปไตย ดงนน ผ เขยนจงหยบยกประเดนการเลอกตงทองถนและการลงประชามตมาอธบายเพอใหเหนภาพและจงน�ามาส ประเดนในการวเคราะหเกยวกบขอจ�ากดของกระบวนการประชาธปไตยเพอหาขอสรปทส�าคญในครงน

แนวความคดการเลอกตงทองถนกบกระบวนการประชาธปไตย การเลอกตงทองถนถอเปนองคประกอบทส�าคญของระบอบประชาธปไตยเนองจากการเลอกตงทองถนเปนกระบวนการทเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในทางการเมองระดบทองถน(LocalPoliticalParticipation)ผานการใชสทธออกเสยงเลอกตงผสมครรบเลอกตง(Candidates)และพรรคการเมองทองถนทมแนวนโยบาย(PolicyPlatform)ทตรงกบความตองการของประชาชนในแงหนงการเลอกตงจงเปนองคประกอบส�าคญของกระบวนการ ก�าหนดนโยบายสาธารณะเนองจากประชาชนสามารถก�าหนดทศทางของนโยบายสาธารณะทตนตองการผานการเลอกผสมครและพรรคการเมองทองถนทมแนวนโยบายสอดคลองกบตนได(สตธรธนานธโชตและธนพนธไลประกอบทรพย,2560:6)นอกจากนการเลอกตงทองถนยงเปนองคประกอบทส�าคญของระบอบประชาธปไตย เนองจากการเลอกตง

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกบท

ท 8

174 ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2561

ทองถนเปนกระบวนการตรวจสอบและถวงดลผบรหารทางการเมองทองถน และรฐบาลทองถนเนองจากประชาชนสามารถทจะเลอกปฏเสธแนวนโยบายของผบรหารทองถน(Ezrow,Lawrence,2010)ปจจบนผานการออกเสยงเลอกตงใหกบสมาชกสภาทองถน เพอใหสมาชกสภาทองถนไดท�าหนาทบรหารองคกรปกครองสวนทองถน(Strøm,Kaare,2003)ดงนนระบบการเลอกตงและกระบวนการจดการเลอกตงทมการแขงขนอยางยตธรรมและสามารถสะทอนความตองการของประชาชนในฐานะผมสทธออกเสยงเลอกตงใหมากทสดจงเปนสงทประเทศประชาธปไตยทวโลกพงปรารถนา(Goodwin-Gill,GuyS.,2006)ส�าหรบประเทศไทยผานการเลอกตงทองถนมาหลายครงและการใชระบบการเลอกตงและกระบวนการจดการเลอกตงหลายรปแบบอยางไรกตามการเลอกตงทองถนในประเทศไทยยงคงประสบกบปญหาตางๆเชนการซอสทธขายเสยงการนบคะแนนทไมบรสทธยตธรรมรวมไปถงการไมยอมรบผลการเลอกตงในบางครง(กองบรรณาธการส�านกกฎหมาย,2558;ธรภทรเสรรงสรรค,2558;ปทมาสบก�าปง,2557) การเลอกตงทองถน (LocalElections)ยงหมายถงการเลอกตงสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน เพอเขาไปท�าหนาทในการบรหารงานองคกรปกครองสวนทองถน (Local Government) ตามเจตนารมณของประชาชนในทองถนซงสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนทเขามาบรหารนนมาจากการเลอกตงโดยตรงของประชาชนผานเวทการเลอกตงทองถนอาทการเลอกตงนายกองคการบรหารสวนจงหวดการเลอกตงนายกเทศมนตรและการเลอกตงนายกองคการบรหารสวนต�าบลเปนตนส�าหรบการเลอกตงทองถนนนเปรยบเสมอนการแขงขนทางการเมองในระดบทองถนนอกจากนการเลอกตงทองถนยงตวชวดส�าคญทแสดงใหเหนถงสถานะของผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนหรอรฐบาลทองถน (LocalGovernment) และยงเปนเครองชวดคณภาพของประชาธปไตยในระดบทองถนไดในหลากหลายมตดงเชนการตรวจสอบความสนใจของประชาชนทมตอการเลอกตงจากประชาชนในทองถนวามสงมากเพยงใดโดยเปรยบเทยบไดจากระดบการมสวนรวมในการใชสทธลงคะแนนเสยงเลอกตงของประชาชนในทองถนบทบาทของผสมครรบเลอกตงทองถน ทงทสงกดพรรคการเมองทมขนาดใหญและขนาดเลก รวมถงบทบาทผสมครรบเลอกตงทองถนทไมสงกดพรรคการเมอง ฯลฯ (Colin Rallings

บทท 8175บทท 8 การเลอกตงทองถน: ขอจำากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

andMichael Thrasher, 1997 : 9) ผลการเลอกตงทองถนสามารถแสดงถงการตอบสนองของประชาชนในทองถนทมตอนโยบายทผสมครรบเลอกตงในทองถนใชในการหาเสยงเลอกตงซงจะน�ามาสการเปลยนแปลงทศทางของนโยบายในการพฒนาทองถนทมอยเดมใหมความสอดคลองกบความตองการของประชาชนในทองถนเพมมากขนซงประเดนทใชในการเลอกตงในระดบทองถนนอาจจะมความสอดคลองหรอแตกตางจากประเดนนโยบายทมอยในการเมองระดบชาตกได นอกจากนการเลอกตงทองถนถอเปนกระบวนการทางการเมองทแสดงออกถงการมสวนรวมทางการเมองในระดบทองถนของประชาชนดวยการออกมาใชสทธเลอกตงเพอเลอกตวแทนของตนเอง(สมบตจนทรวงศและคณะ,2521:173-185)ซงแสดงออกถงเจตจ�านงของประชาชนโดยตวแทนทตนเลอกไปนนจะตองท�าหนาทในการบรหารองคกรปกครองสวนทองถนผานนโยบายและความตองการของประชาชน ตลอดจนผลประโยชนสวนรวม (Public Interest) เปนทตง (มานตยนวลละออ,2543:36-37)ทงนผเขยนยงเหนวากระบวนการเลอกตงยงเปนกลไกทส�าคญเพอสรางความเปนธรรมใหแกผทเลอกตนในการใชอ�านาจหนาทในการบรหารตามกรอบระยะเวลาทก�าหนดซงแสดงใหเหนถงความเปนประชาธปไตยระดบทองถน(LocalDemocracy) โดยถอวาเปนประชาธปไตยในระดบรากหญาถอเปนจดเรมตนของประชาธปไตยระดบชาตสงหนงทเปนขอแตกตางระหวางประชาธปไตยระดบทองถนกบประชาธปไตยระดบชาตอยทการใหความส�าคญกบหลกการทวาดวย“การปกครองตนเอง” (Self-Government Democracy) ซงเปนหวใจส�าคญของประชาธปไตยทแทจรงอนสะทอนใหเหนผานประชาธปไตยทองถน (อเนกเหลาธรรมทศน,2550:8-9) แตในทางปฏบตผ เขยนมองวา ประชาชนยงไมสามารถปกครองตนเองไดเนองจากประชาชนบางสวนยงขาดความรความเขาใจในการปกครอง ดงนน การปกครองตามกระบวนการประชาธปไตยแบบทางตรงจงถกปรบเปลยนมาเปนการใชอ�านาจอธปไตยผานตวแทน(SovereigntyPower)โดยใหประชาชนใชสทธเลอกตงบคคลจ�านวนหนงไปท�าหนาทแทนตนเอง โดยทประชาชนเหนวาตวแทนทตนเลอกเขาไปนนเปนผทมความรความสามารถเขาไปท�าหนาทใชอ�านาจแทนเพอใหตวแทนทตนเลอกเขาไปนนใชอ�านาจอธปไตยผานนโยบายในการบรหารประเทศและท�าหนาทปกปองผลประโยชนของสวนรวมเปนส�าคญ

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกบท

ท 8

176 ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2561

นอกจากน การพฒนากระบวนการประชาธปไตยในมตสถาบนทางการเมองทเปนทางการโดยสวนมากจะสมพนธกบการสรางหรอการพฒนาประชาธปไตยแบบตวแทน(RepresentativeDemocracy)โดยทตองการพฒนาสถาบนทสามารถเปนตวแทนในกบประชาชนได เชน การมระบบการเลอกผแทนทสอดคลองกบเสยงสวนใหญ(วฒสารตนไชย,2559;อางในวฒสารตนไชย,อรทยกกผล,ธรพรรณใจมน และ ภควต อจฉรยปญญา, 2559 : 32-33) ซงสอดคลองกบ JosephSchumpeterทมองวาประชาธปไตยเปนเรองการแขงขนของพรรคการเมองและมองวาประชาธปไตยมงใหประชาชนมโอกาสทจะปฏเสธหรอยอมรบบคคลทเขามาปกครองพวกเขาเทานน(RodHague,MartinHarrop,2007:48)อยางไรกตามกระบวนการประชาธปไตยแบบมตวแทนไดถกตงค�าถามวาสามารถท�างานไดอยางมประสทธภาพและความไววางใจตอประชาชนหรอไม?จากปรากฏการณทางการเมองสวนใหญ พบวา ประชาชน กลมผลประโยชน และผน�าทางการเมองนนขาดความเชอมนและความไววางใจตอสถาบนและกระบวนการทางการเมองในระดบชาตและระดบทองถนทงนจ�านวนผทมาใชสทธเลอกตงมจ�านวนลดลงอยางตอเนองทกปในขณะเดยวกนภาคสวนตางๆ กเรยกรองใหมการขยายพนททางการเมองแกประชาชนมากขนและมการปรบเปลยนโครงสรางทางการเมองทเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวม (พฤทธสาณ ชมพล, เอก ตงทรพยวฒนา (บรรณาธการ), 2551 : 89)เหนไดจากการเลอกตงนายกองคการบรหารสวนจงหวดครงลาสดในปพ.ศ.2555และการลงประชามตเพอรบรางรฐธรรมนญในปพ.ศ.2559เปนตนดงนนการออกแบบสถาบนการเมองและการพฒนาระบอบประชาธปไตยตวแทนใหเปนตวแทน“อยางแทจรง”ของประชาชน กยงตองขยายชองทางการมสวนรวมอยางเปนประชาธปไตยใหเกดความหลากหลายเพอตอบโจทยทหลากหลายของประชาชนมากขนดวย อกทงกระบวนการประชาธปไตยแบบตวแทนทน�ามาปรบใชในการเลอกตงทองถนยงไมเกดความพงพอใจมากนก เพอทจะสะทอนความเปนตวแทนของประชาชนมากขน จงไดน�ากระบวนการประชาธปไตยทางตรง (Direct Democracy) เขามาชวยลดจดออนของประชาธปไตยแบบตวแทนอาท การพฒนาระบบการถอดถอนผด�ารงต�าแหนงทางการเมอง การท�าประชามต (Referendum) ฯลฯ และการใหประชาชนเขามามสวนรวมทางการเมองระดบทองถน(LocalPoliticalParticipation)

บทท 8177บทท 8 การเลอกตงทองถน: ขอจำากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

กลาวโดยสรป การเลอกตงทองถนนนถอเปนหลกการขนพนฐานทส�าคญของการปกครองในระบอบประชาธปไตย(Democracy)อกทงยงเปนการแสดงออกถงเจตจ�านงในการมสวนรวมทางการเมองในระดบทองถนของประชาชนดวยการออกมาใชสทธเลอกตงเพอเลอกตวแทนของตนเอง เขาไปท�าหนาทในการบรหารองคกรปกครองสวนทองถนนอกจากนยงแสดงใหเหนถงความเปนประชาธปไตยในทองถน(LocalDemocracy)ถอเปนจดเรมตนของประชาธปไตยของชาตอยางไรกดการเลอกตงทองถนยงเปนตวชวดทส�าคญทแสดงใหเหนถงสถานะของผบรหารทองถนและยงเปนเครองชวดคณภาพของประชาธปไตยทองถนอกทงการเลอกตงทองถนยงเปรยบเสมอนเวทในการศกษาระบบการเมองในทองถนเชนเดยวกบการเมองในระดบชาต

บทวเคราะหขอจ�ากดของกระบวนการประชาธปไตยกบการเลอกตงทองถน ตามแนวความคดประชาธปไตยนนมการถกเถยงจากนกวชาการทงในประเทศและตางประเทศโดยเฉพาะภายหลงจากการเกดรฐสมยใหมทงในเรองของการนยามความหมายรปแบบประชาธปไตยประเภทของประชาธปไตยความเปนหรอไมเปนประชาธปไตยและกระบวนการสรางประชาธปไตยในประเดนประเภทหรอรปแบบของประชาธปไตย โดยทวไปรบรและเขาใจกนวาประชาธปไตยม 2 รปแบบ คอประชาธปไตยทางตรง (Direct Democracy) และประชาธปไตยแบบตวแทน(RepresentativeDemocracy)ซงในปจจบนประเทศทเปนประชาธปไตยสวนใหญกใชรปแบบประชาธปไตยแบบตวแทน(RepresentativeDemocracy)ดวยเหตผลเรองจ�านวนประชากรทมากขนจนไมอาจใชรปแบบประชาธปไตยทางตรงเหมอนในอดตได จงท�าใหเกดการน�าเสนอใหใชรปแบบประชาธปไตยแบบมสวนรวม(ParticipatoryDemocracy)เพอเพมการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนใหมากขนดวยเหตนจงยงคงมความสบสนอยวากระบวนการประชาธปไตยทางตรงคอความหมายเดยวกบกระบวนการประชาธปไตยแบบมสวนรวมหรอไม และด�ารงอยภายใตกระบวนการประชาธปไตยแบบตวแทนอยางไร ผเขยนจงอธบายเพอใหเกดความเขาใจในประเดนตอไปน กระบวนการประชาธปไตยทางตรงและกระบวนการประชาธปไตยแบบตวแทนมปญหาหรอขอจ�ากดใดบางตามทศนะของเฮเลนาแคทท

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกบท

ท 8

178 ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2561

(HelenaCatt,1999:13-18)ในผลงานเรอง“DemocracyinPractice”ไดจ�าแนกรปแบบของประชาธปไตยเพอใหเหนขอจ�ากดของกระบวนการประชาธปไตยดงน

ขอจ�ากดของกระบวนการประชาธปไตยทางตรง (Direct Democracy) กอนอนตองท�าความเขาใจเกยวกบกระบวนการประชาธปไตยทางตรง(DirectDemocracy)เพอใหเหนภาพวาประชาธปไตยทางตรงมหลกการอยางไร?จากการศกษาเอกสารต�าราบทความวชาการทงในประเทศและตางประเทศพบวาสามารถพจารณาหลกการของประชาธปไตยทางตรง ตามแนวทางการพจารณาในฐานะตวแบบของประชาธปไตย และแนวทางการพจารณาในฐานะแนวคดทางการเมองรายละเอยดมดงน แนวทางการพจารณาในฐานะตวแบบประชาธปไตยทางตรง (DirectDemocracy) ผเขยนอธบายวาประชาธปไตยทางตรง มาจากความหมายดงเดมวา“ประชาธปไตยบรสทธ (PureDemocracy)”(G.F.GausC.Kukathas,2004:143-145) เปนแนวคดทประกอบดวยรปแบบของประชาธปไตย และทฤษฎวาดวยพลเมองหลกการส�าคญของประชาธปไตยทางตรงกคออ�านาจอธปไตยมทมาจากเจตจ�านงของประชาชนซงเปนกลมประชาชนพลเมองทตดสนใจเลอกแลววาตองการมสวนรวมในการปกครอง (ประภาสปนตบแตง,2551) โดยประชาธปไตยทางตรงเกดขนในนครรฐเอเธนสเมอประมาณ500ปกอนครสตกาลและสนสดลงในราวป321 กอนครสตกาล และเปนรปแบบการปกครองโดยทพลเมองสามารถมสวนรวมกบการตดสนใจใดๆ ไดโดยตรงโดยไมตองอาศยคนกลางหรอผท�าหนาทแทนตนอกทง ผทสนบสนนประชาธปไตยแบบทางตรงจงไดโตแยงวาประชาธปไตยในปจจบนควรจะใหประชาชนมสวนรวมมากกวาระเบยบการพนฐานอยางการเลอกตงระดบชาตและการเลอกตงระดบทองถน(บวรศกดอวรรณโณและถวลวดบรกล,2548:13) นอกจากน ประชาธปไตยทางตรงนบจนถงปจจบนนเปนเพยงรปแบบทไมคอยแพรหลายนก เนองจากรปแบบการปกครองดงกลาวสามารถใชไดกบชมชนทมกลมคนขนาดเลกเทานน ซงโดยปกตแลวจะเปนนครรฐ ดงนน ประชาธปไตยทางตรงสามารถพบเหนไดในสวตเซอรแลนดซงผมสทธลงคะแนนกวาหาลานคนสามารถลงประชามตประมาณสองถงสครงตอปการปกครองประชาธปไตยทางตรงยงสามารถ

บทท 8179บทท 8 การเลอกตงทองถน: ขอจำากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

ใชไดกบการปกครองทมขอบเขตเปนจงหวดในระดบประเทศสวนทเปนประชาธปไตยทางตรงมการลงประชามต(Referendum)การรเรมออกกฎหมายและการถอดถอนผไดรบเลอกตงเปนตน ส�าหรบกรอบกระบวนการประชาธปไตยทางตรงเพอน�าไปสการวเคราะหกลไกการสงเสรมประชาธปไตยทางตรงเพอกอประโยชนใหกบชมชนทองถน และถอเปนเครองมอใหองคกรปกครองสวนทองถนน�าหลกการวธการของประชาธปไตยทางตรงไปประยกตใชใหเกดประโยชนตอการบรหารจดการองคกรปกครองสวนทองถน(โกวทยพวงงาม,2559;อางในวฒสารตนไชย,อรทยกกผล,ธรพรรณใจมนและภควตอจฉรยปญญา,2559:129)ทงนมขอสรปวากระบวนการประชาธปไตยทางตรงเหมาะกบขนาดของเมองขนาดเลกหรอชมชนทองถนทเปนหนวยองคกรปกครองสวนทองถนซงในบรบทสงคมไทยกคอเทศบาลองคการบรหารสวนต�าบล(อบต.)หรออาจจะเปนในชมชนทองถนระดบต�าบลหมบานกลมองคกรตางๆ ในพนทโดยมกรอบแนวทางหรอลกษณะประชาธปไตยทางตรงดงน 1) การแสดงออกถงการมสวนรวมเพอเสนอความคดเหนทงในลกษณะเวทการพบปะพดคยเสวนาการประชมการถกแถลงการแลกเปลยนเรยนรของประชาชนและกลมองคกรประชาชน2)การรวมกลมในลกษณะตางๆ ทงในแงกลมองคกรประชาชนสภาผน�าชมชนสภาองคกรชมชนต�าบลสภากาแฟสภาหมบานในลกษณะตางๆ รวมทงสภาเมองหรอมตวอยาง“สภาเมองขอนแกน”“สภาผน�าชมชนหนองกลางดง”เปนตน3)การจดใหมศนยแลกเปลยนเรยนรเพอเปนศนยรวมขบเคลอนงานของทองถนในดานตางๆ4)การจดใหมกตการะเบยบปฏบตรวมกนของทองถนรวมทง“การเสนอขอบญญตทองถน”จากประชาชนและ5)การแสดงออกและการใชสทธตามกฎหมายเชน“การเขาชอถอดถอนผบรหารทองถนสมาชกสภาทองถน”รวมทงการใชสทธอนๆตามรฐธรรมนญเปนตน ผเขยนเหนวาประชาธปไตยทางตรงเปนการแสดงออกของประชาชนทมฐานะเปนพลเมองนนกคอเปนผทเหนความส�าคญและใสใจในกจการสาธารณะของทองถนรจกสทธหนาทของตน มความสนใจทางการเมองทองถน สนใจทจะมสวนรวมในกจการของทองถนตลอดจนมความหวงแหนทรพยากรและรสกเปนเจาของทส�าคญทสดพลเมองมความพรอมทจะก�าหนดทศทางการจดการตนเองของทองถนส�าหรบ

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกบท

ท 8

180 ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2561

หวใจส�าคญของประชาธปไตยทางตรงจงอยทการใหสทธขนพนฐานสดทายในการตดสนใจตอประเดนทางการเมองหรอประเดนสาธารณะโดยพลเมองและภายใตหลกความเชอเรองอ�านาจอธปไตยเปนของปวงชน ประชาธปไตยทางตรงจงเปนการทประชาชนใชอ�านาจอธปไตยโดยตรงในการออกกฎหมายกฎระเบยบตลอดจนการใชอ�านาจในการตดสนพจารณาคดแทนทจะใชวธการลงคะแนนเสยงเลอกผแทนแลวมอบอ�านาจใหไปท�าหนาทออกกฎหมาย อกทง พฒนาการมาส กระบวนการประชาธปไตยทางตรงสมยใหม(ModernDirectDemocracy)ส�าหรบกลไก/เครองมอของประชาธปไตยทางตรงสมยใหมนนเปนการปฏรปประชาธปไตยแบบมตวแทนเพอใหประชาชนไดใชอ�านาจอธปไตยโดยตรงไดมการพฒนากลไกและเครองมอซงอาจแบงออกไดเปนสองลกษณะคอ กลไกซงใหประชาชนตดสนใจโดยตรงเพอออกกฎหมายและตดสนใจนโยบายสาธารณะโดยไมผานความเปนตวแทน กลาวคอรปแบบการลงประชามต (Referendum) และการรเรมเสนอรางกฎหมายโดยประชาชน (Initiative) (ส�าหรบการถอดถอน (Recall)Beethamและนกวชาการอกหลายทานมองวาเปนสวนหนงของกลไกประชาธปไตยแบบมตวแทนจงไมนบรวมอยในวธการดงกลาวน) (DavidBeetham,2003:23-29)DavidBeethamไดรวบรวมเอากลไกเรองการส�ารวจประชามตแบบปรกษาหารอ(DeliberativePolls)และคณะลกขนโดยพลเมอง(Citizens’Juries)เขามาไวในกลไกประชาธปไตยทางตรงกลมนอกดวย ส�าหรบกลไกเครองมอของประชาธปไตยทางตรงรปแบบแรกกคอการพฒนาเครองมอประชาธปไตยเพอใหผมสทธเลอกตงไดตดสนใจโดยตรงในการรเรมกฎหมายนโยบายสาธารณะทส�าคญๆ รวมทงการลงมตตดสนใจสาธารณะดงกลาวผานการลงประชามตเชนการลงประชามตรบหรอไมรบรฐธรรมนญทงฉบบหรอบทบญญตใหมการแกไขรฐธรรมนญ การเปลยนยายถายโอนอ�านาจอธปไตยของรฐ เชน การเขารวมประชาคมยโรปการลงประชามตในตมอรตะวนนออกเพอตดสนใจวาจะแยก

บทท 8181บทท 8 การเลอกตงทองถน: ขอจำากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

ประเทศเปนเอกราช การออกเสยงประชามตรางรฐธรรมนญในประเทศไทยเพอรบรางรฐธรรมนญ ฯลฯ รปแบบทสอง คอ การมงสรางการจดการชวตสาธารณะของประชาชนโดยตรงซงเกดจากประสบการณและบทเรยนของขบวนการทางสงคมตางๆทใหความสนใจกบการสรางและสถาปนาประชาธปไตยทางตรงผานการเอาคน(Reclaim)อ�านาจในการบรหารจดการชวตสาธารณะจากรฐทมอบผานตวแทนกลบคนมาเพอจดการโดยประชาชนเอง ซงมาจากประสบการณของขบวนการทางสงคมซงกลไกเครองมอดงกลาวนมความแตกตางไปจากรปแบบแรกเพราะเนนทการถายโอนอ�านาจรฐเพอเอาคนมาใหประชาชนมความเปนอสระ(Autonomy)ในการจดการชวตสาธารณะกนเองแทนทจะมอบใหตวแทนผานการเลอกตงภายใตประชาธปไตยแบบตวแทน(ThomasE.Cronin,1989:50-59)ซงพจารณาตวอยางตอไป

การลงประชามต (Referendum) กลไกทใหประชาชนผมสทธเลอกตงสามารถลงมต“เหนดวย”หรอ“ปฏเสธ”ตอประเดนสาธารณะใดๆ ทมความส�าคญ ผานการลงคะแนนเสยงโดยตรงของประชาชนผออกเสยงรางกฎหมายหรอการแกไขรฐธรรมนญซงอาจจะเปนนโยบายสาธารณะใหม หรอเปนการยกเลกสงทด�ารงอยเดมกได เปนการออกเสยงโดยตรงแทนทจะมอบความไววางใจในการก�าหนดนโยบายและออกกฎหมายแกฝายบรหารและฝายนตบญญต ซงในปจจบนเหนไดจากการออกเสยงประชามตรางรฐธรรมนญพ.ศ.2559เมอวนท7สงหาคมพ.ศ.2559ส�าหรบการพจารณาผลการลงประชามตพบวาจ�านวนผมสทธออกเสยงทงหมด50,071,589คนมผมาใชสทธ29,740,677คนคดเปนรอยละ59.40บตรด28,804,432 ใบคดเปนรอยละ96.85บตรเสย936,209ใบคดเปนรอยละ3.15ซงผลของการออกเสยง(ประกาศคณะกรรมการการเลอกตงเรองผลการออกเสยง,ราชกจจานเบกษา,เลม133ตอนท69ก11สงหาคม2559,หนา11)ปรากฏไวในตารางตอไปน

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกบท

ท 8

182 ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2561

ตารางท 1 ประกาศคณะกรรมการการเลอกตง เรอง ผลการออกเสยงประชามตรางรฐธรรมนญพ.ศ.2559

การแสดงความเหนการออกกเสยง รวมผลคะแนน

ประเดนท1

รางรฐธรรมนญ

เหนชอบ 16,820,402

(สบหกลานแปดแสนสองหมนสรอย

สองคะแนน)

ไมเหน

ชอบ

10,598,037

(สบลานหาแสนเกาหมนแปดพน

สามสบเจดคะแนน)

ประเดนท2

“ทานเหนชอบหรอไมวาเพอใหการ

ปฏรปประเทศเกดความตอเนองตาม

แผนยทธศาสตรชาตสมควรก�าหนดไว

ในบทเฉพาะกาลวาในระหวาง5ป

แรกนบแตวนทมรฐสภาชดแรกตาม

รฐธรรมนญนใหทประชมรวมกนของ

รฐสภาเปนผพจารณาใหความเหน

ชอบบคคลซงสมควรไดรบแตงตงเปน

นายกรฐมนตร”

เหนชอบ 15,132,050

(สบหาลานหนงแสนสามหมนสองพน

หาสบคะแนน)

ไมเหน

ชอบ

10,926,648

(สบลานเกาแสนสองหมนหกพนหก

รอยสสบแปดคะแนน)

ส�าหรบการลงประชามตรางรฐธรรมนญในครงน พบวา ไมมจงหวดใดทมผมาใชสทธไมถงรอยละ50เทยบกบการลงประชามตเมอปพ.ศ.2550ทมหลายจงหวดมผมาใชสทธไมถงรอยละ50นอกจากนการลงประชามตบนฐานประชาธปไตยแบบทางตรงจะตองพจารณาจากหลกการพนฐานคอสทธของพลเมองทจะแสดงออกถงเจตจ�านงดงนนจงจ�าเปนตองมเกณฑพนฐานคอพลเมองตองมสทธในการรเรมโดยตนเองโดยตรงกลาวคอสทธในการรเรมกฎหมายสทธในการรเรมการลงประชามตจะตองเปนสทธทประชาชนสามารถท�าไดโดยตนเองมใชก�าหนดเอาไวใหเปนอ�านาจ

บทท 8183บทท 8 การเลอกตงทองถน: ขอจำากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

ของรฐบาลหรอรฐสภาอกทงผลการออกเสยงประชามตจะตองมลกษณะผกพนใหตองมการน�าไปสการปฏบตตามผลตดสนใจสดทายโดยตรง ไมใชเปนเพยง “ค�าปรกษา”ผมอ�านาจในการตดสนใจทางการเมองทงระบบราชการและฝายบรหารทมาจากการเลอกตง และการแกไขเปลยนแปลงกฎหมายหรอนโยบายจากการลงประชามตของประชาชนจะตองด�าเนนการโดยวธการเชนเดยวกนดวย

การรเรมเสนอรางกฎหมายโดยประชาชน (Initiative) ผเขยนมองวาเปนมาตรการส�าคญทจะท�าใหระบบการเมองทองถนรบผดชอบตอเจตนารมณของประชาชน และเปนการออกแบบกลไกเพอเพมอ�านาจของผออกเสยงเลอกตงในการแสดงออกซงความตองการของตวเองโดยตรง ในกระบวนการนเปดโอกาสใหผใชสทธเลอกตงทองถนตามจ�านวนทก�าหนดสามารถเสนอรางกฎหมายทตนเหนสมควรเพอเขาสกระบวนการพจารณาตอไป โดยทวไปแลวการรเรมรางกฎหมายเชนนจะตามมาดวยการลงประชามตคอใหผใชสทธเลอกตงทงประเทศหรอผใชสทธเลอกตงทงจงหวดเปนผตดสนใจในขนสดทาย ดงจะเหนไดจากการลงประชามตในครงลาสด การลงชอของผมสทธเลอกตงโดยก�าหนดจ�านวนขนต�าระดบหนงเพอการรเรมเสนอกฎหมายการแกไขรฐธรรมนญกฎบตรหรอขอบญญตตางๆ เพอใหฝายบรหารหรอฝายนตบญญตรบไปเพอเขาสกระบวนการพจารณา ยกตวอยาง การรเรมกฎหมายในสมาพนธรฐสวสหรอประเทศสวตเซอรแลนดจะเกดขนไดกตอเมอมการรวบรวมรายชอประชาชนผมสทธออกเสยงเลอกตงจ�านวนไมนอยกวา100,000คนภายในเวลา18เดอนอยางไรกดการรเรมกฎหมายโดยประชาชนอาจมรปแบบทแตกตางกนออกไป เชน การรเรมเสนอรางกฎหมายโดยตรง (Direct Initiative) คอกระบวนการทใชการลงประชามตเมอมการลงชอเมอเสนอกฎหมาย และการรเรมกฎหมายโดยออม(Indirect Initiative)คอกระบวนการเสนอกฎหมายทพจารณาโดยผายนตบญญตแลวไมผานการลงคะแนนเสยงหรอประกาศใชกฎหมายโดยฝายนตบญญตและมการน�ามาลงประชามต(SmithGraham,2009:112)ดงแผนภาพตอไปน

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกบท

ท 8

184 ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2561

กฎหมาย/นโยบายสาธารณะ

ประชามต-ฝายนตบญญต

-ฝายบรหาร

เสนอรางกฎหมาย พรรคการเมอง การถอดถอน

ผใชสทธเลอกตง

- ประชาธปไตยทางตรง - ประชาธปไตยแบบตวแทน

กลาวโดยสรป กระบวนการลงประชามตและการรเรมกฎหมายโดยประชาชนภายใตขอจ�ากดของกระบวนการประชาธปไตย เปนการมอบอ�านาจใหประชาชนไดตดสนใจนโยบายสาธารณะและกฎหมายใหมหรอยกเลกสงทด�ารงอยแลวไดโดยตรงโดยไมตองผานตวแทนเปนการใหประชาชนก�าหนดสาระนโยบายและวาระสาธารณะไดเองเปนกระบวนการทยนยนแนวคดส�าคญทวาอ�านาจอธปไตยเปนของประชาชนนอกจากน กลไกทงสองอยางนจงเปนการใหอ�านาจการตดสนใจมาสประชาชนโดยยายพนทการตดสนใจทางการเมองออกมาจากกการควบคมโดยนกการเมองทองถนและความสมพนธทางอ�านาจดงนนจะท�าใหประเดนสาธารณะทนกการเมองทองถนไมสนใจสามารถเกดขนได นอกจากนยงมรายละเอยดทจะน�ามาวเคราะหขอจ�ากดในเรองของกระบวนการอาทเชน ขอถกเถยงวาการยอมรบผลการลงประชามตจะใชเสยงสวนใหญแบบเอกฉนทหรอแคเสยงสวนใหญหรอเสยงสวนใหญในอตราสวนทก�าหนดจ�านวนผออกเสยงขนต�าฯลฯการรเรมเสนอกฎหมายทจะน�ามาสการลงประชามตจะมขอบเขตทครอบคลมกฎหมายขอบญญตทกชนดหรอขอจ�ากดใหด�าเนนการไดส�าหรบบางเรองทส�าคญเชนการรางรฐธรรมนญการแกไขรฐธรรมนญฯลฯเมอกฎหมายทรเรมโดย

แผนภาพท 1 การน�ากลไกประชาธปไตยทางตรงมาปรบใชในระบอบประชาธปไตยแบบตวแทน

บทท 8185บทท 8 การเลอกตงทองถน: ขอจำากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

ประชาชนลงประชามตผานการยอมรบโดยเสยงสวนใหญและประกาศใหเปนกฎหมายการแกไขในภายหลงจะท�าไดโดยกระบวนการแกไขกฎหมายปกต(ผานการพจารณาโดยรฐสภา) หรอวาจะตองใชกระบวนการเดยวกบทมาของกฎหมาย ฯลฯ เชนในมลรฐแคลฟอรเนย ระบไววา กฎหมายทรเรมโดยประชาชน จะแกไขไดกโดยกระบวนการเดยวกนเทานนขณะทอกหลายๆ รฐสามารถด�าเนนการผานกระบวนการนตบญญตปกตกรณของไทยนนกฎหมายทรเรมโดยประชาชนเกดขนมนอยมากเมอเทยบกบตางประเทศ จงท�าใหบทบาทของประชาชนท�าไดเพยงออกเสยงประชามตเทานนดงนนกระบวนการลงประชามตรฐบาลตองวางบทบาทใหเปนกลางแลวและตองใหมการควบคม ก�ากบไมใหแตละฝายใชทรพยากรในกระบวนการรณรงคทจะท�าใหเกดความไมยตธรรม และกระบวนการลงประชามตตองเกดความโปรงใสเปดเผย ตรวจสอบได รวมทงการเปดโอกาส และเอออ�านวยใหมพนทการถกแถลงถกเถยงในสออยางยตธรรมแกทกฝายเชนการจดเวทใหแตละฝายไดถกแถลงเหตผลขอสนบสนนของตนฯลฯ

ขอจ�ากดของกระบวนการประชาธปไตยแบบตวแทน (Representative Democracy) ประชาธปไตยแบบตวแทน(RepresentativeDemocracy)หรอทเรยกกนวาประชาธปไตยทางออม(IndirectDemocracy)หมายถงการปกครองทประชาชนจะเลอกตวแทนไปท�าหนาทแทนตนในการรวมตดสนใจทางการเมองซงเปนรปแบบทใชกนอยางแพรหลายทสดในปจจบน ภายใตระบบการเมองประชาธปไตยแบบตวแทนนน การเลอกตงทองถนมบทบาทส�าคญในการพฒนาประชาธปไตยทองถนในฐานะกลไกการเสรมสรางกระบวนการมสวนรวมของประชาชน โดยเปดโอกาสใหประชาชนในทองถนเขามามสวนรวมในการใชสทธของตนเองผานกระบวนการเลอกตงทองถนเพอเลอกตวแทนของตนเองเขามาท�าหนาทในการก�าหนดนโยบาย/ออกแบบนโยบายรวมถงการบรหารทองถนของตนเพอตอบสนองความตองการและผลประโยชนของประชาชนเปนส�าคญ(อญชลพลเตม,2553:29)กลาวอกนยหนงคอ การเลอกตงทองถน (Local Elections) ถอเปนประชาธปไตยทองถน (LocalDemocracy) กลาวคอเปนประชาธปไตยในระดบรากฐานของสงคม เนองจาก

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกบท

ท 8

186 ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2561

ประชาชนในทองถนสามารถเรยนรและท�าความเขาใจวถทางการเมองของประชาชน(Politicization) แบบประชาธปไตย ไดจากการเขามสวนรวมในการจดท�ากจกรรมสาธารณะตาง ๆ ทเกดขนในชวตประจ�าวนไดโดยตรง อาทเชน การรวมกลมของประชาชนในทองถนเพอตดสนใจท�าโครงการพฒนาทองถนของตนไมวาจะเปนการท�าถนนเขาหมบานการสรางบอก�าจดขยะฯลฯ(สนตชยรตนะขวญ,(ม.ป.ป.)ซงสงเหลานเปนสงทมโอกาสกระทบตอการด�ารงชวตหรอมความใกลตวประชาชนในทองถนไดมากประชาธปไตยทองถนจงมความแตกตางไปจากประชาธปไตยระดบชาตในปจจบนความแตกตางทส�าคญระหวางประชาธปไตยทงสองระดบดงกลาวอยทเรองการใหความส�าคญกบหลกการทวาดวย“การปกครองตนเอง”(Self-GovernmentDemocracy) (เอนก เหลาธรรมทศน, 2550: 8-9) ซงเปนหวใจส�าคญของประชาธปไตยทแทจรงอนสะทอนใหเหนผานประชาธปไตยทองถนในเชงแนวความคด โดยนกปรชญาชาวองกฤษทชอวา จอหน สจวต มลล ไดใหมมมองทส�าคญตอความสมพนธระหวางประชาธปไตยทองถนกบการปกครองสวนทองถนเอาไววาการปกครองสวนทองถนทมความเปนประชาธปไตยในระดบทองถนนน จะตองใหความส�าคญกบความเปนอสระในการบรหารทองถน(LocalAutonomy)เขากบเปาหมายในการตอบสนองตอความตองการของประชาชน(PopularResponsiveness)เพอใหการปกครองทองถน เปนวถทางในการรบประกนเสรภาพของประชาชน ในการตรวจสอบการใชอ�านาจของรฐบาลสวนกลาง และเปนกลไกหนงทจะท�าใหเกดการมสวนรวมของประชาชนซงทายทสดจะท�าใหเกดการศกษาทางการเมองทองถนของประชาชน และการเลอกตงทองถนอยางกวางขวางมากยงขน (AndrewHeywood, 2000: 250) ทวาการพฒนาและเสรมสรางประชาธปไตยทผานมาจะพบวาประชาธปไตยแบบตวแทนประสบปญหาดานความนาเชอถอและการปฏบตงาน ในขณะทประชาชนมความพยายามทจะเขามามสวนรวมทางการเมองโดยตรงมากขนผานกระบวนการเลอกตงสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนจนท�าใหองคกรปกครองสวนทองถนตองตอบสนองและขยายชองทางเพอสรางการมสวนรวมทงทางกฎหมายและทางกระบวนการท�างานเปนตน นอกจากนผเขยนยงเหนวาระบอบประชาธปไตยแบบตวแทนของไทยในชวงทผานมาประสบปญหาเกยวกบสถาบนทางการเมองทเปนตวแทนทขาดการด�าเนนงาน

บทท 8187บทท 8 การเลอกตงทองถน: ขอจำากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

ทมประสทธภาพและสามารถตอบสนองความตองการและของประชาชนโดยเฉพาะอยางยงสถาบนทางการเมองทมตวแทนจากการเลอกตงทงทางตรงและทางออมเชนคณะรฐมนตรรฐบาลพรรคการเมองสมาชกสภาผแทนราษฎรวฒสภาและสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถนเอง ตางกมแนวโนมในเรองของความเชอมนของสถาบนการเมองลดลงอยางตอเนอง เหนไดจากรายงานผลการส�ารวจความคดเหนของประชาชนตอการใหบรการสาธารณะและการท�างานของหนวยงานตาง ๆ พ.ศ.2557(ถวลวดบรกล,รชวดแสงมหะหมด,วศษฎชชวาลทพากร,2558:146-147)ขณะทพฤตกรรมของนกการเมองถกตงขอกงขาและขาดความไววางใจจากหลายสาเหตเชนการร�ารวยผดปกตการเลนพรรคเลนพวกการทจรตเปนตนนอกจากนประเทศไทยยงประสบปญหาการออกแบบสถาบนและกลไกทางการเมองเพอใหไดมาซงผแทนทมาจากการเลอกตงทงในระดบชาตและระดบทองถนทสอดคลองกบความตองการของประชาชนและสามารถตรวจสอบและก�ากบการท�างานของผแทนทมาจากการเลอกตงใกลชดตวอยางเชนขอถกเถยงเรองระบบการเลอกตงและรฐสภาในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพ.ศ.2540ทมเงอนไขทเออตอการผกขาดของพรรคการเมองเพยงพรรคเดยวทงความยากล�าบากของพรรคเสยงขางนอยในการยนอภปรายไมไววางใจตอนายกรฐมนตรการก�าหนดไมใหพรรคทไดคะแนนเสยงในระบบบญชรายชอต�ากวารอยละ5ของผลงคะแนนเสยงทงหมดไดรบการจดสรรต�าแหนงสมาชกสภาผแทนราษฎรในระบบบญชรายชอหรอขอถกเถยงตอความชอบธรรมและการยดโยงกบประชาชนของสมาชกวฒสภาประเภทสรรหาตามรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 ทมาจากการสรรหาจากกลมอาชพโดยผแทนจากศาลและองคกรอสระแตมอ�านาจหนาทเทยบเทากบสมาชกวฒสภาทมาจากการเลอกตงเปนตน นอกจากน การปกครองทองถนตามระบอบประชาธปไตยแบบตวแทน(Representative Democracy) ภายใตบรบทของปญหาการสรางและจรรโลงประชาธปไตยในประเทศตางๆ กไดน�ามาสการ“ปฏรป”ทบทวนประชาธปไตยแบบตวแทนทสถาปนาขน โดยมปญหาในระบบตวแทนคอนกการเมองทองถน ซงเปนตวแทนของประชาชนในทองถนมกจะตดสนใจเกยวกบนโยบายทก�าหนดขนทเบยงเบนไปจากความตองการของผออกเสยงเลอกตงโดยตวแสดงทางการเมองเหลานไดกระท�าการบนฐานผลประโยชนจดยนอดมการณของตวเองนอกจากนนกการเมอง

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกบท

ท 8

188 ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2561

ทองถนในระบบตวแทนมกตกอยภายใตการก�ากบของสมาชกทางการเมองทองถนซงอยในการครอบง�าโดยผน�าในทองถนจ�านวนไมมากนกและมเครอขายความสมพนธทางการเมองทองถนของกลมเฉพาะ เครอขายทางการเมองระดบชาต ซงท�าใหการตดสนใจทางการเมองทองถนถกจ�ากดดวยขอบเขตของความสมพนธดงกลาวน อยางไรกตาม การลดความเชอมนของประชาชนทมตอโครงสรางสถาบนทางการเมองในระบบตวแทนจงเกดขนอยางกวางขวาง ดงสามารถพจารณาไดจากผลการส�ารวจความคดเหนของประชาชนในประเทศอตสาหกรรมกาวหนา ซงไดสะทอนใหเหนถงปญหาของสถาบนทางการเมองและความเชอถอทผคนมตอนกการเมองทองถนทมาจากการเลอกตงอยางชดเจน ดงกรณการเลอกตงทองถนของไทยในปพ.ศ.2547เมอวนท14มนาคม2547พบวามการเลอกตงนายกองคการบรหารสวนจงหวด ซงจ�านวนผไปใชสทธเลอกตงในการเลอกตงนายกองคการบรหารสวนจงหวดทง4ภาคปรากฏวาจ�านวนผไปใชสทธในภาคกลางรอยละ62.01จ�านวนผไปใชสทธในภาคเหนอรอยละ64.43จ�านวนผไปใชสทธในภาคตะวนออกเฉยงเหนอรอยละ57.36จ�านวนผไปใชสทธในภาคใตรอยละ68.16จากการเลอกตงในครงนแสดงใหเหนวาประชาชนทมสทธเลอกตงและไปใชสทธเลอกตงทองถนแสดงใหเหนถงการมสวนรวมทางการเมองผานกระบวนการเลอกตงในระดบทองถน (ธรพรรณใจมน และ ภาสกร อนแหลง, 2547: 52-54) อกทง กระบวนการลงคะแนนเสยงเลอกตงตวแทนซงเปนหวใจส�าคญของประชาธปไตยแบบมตวแทนเมอพจารณาจากรอยละของการลงคะแนนเสยงเลอกตง(Clarke,PaulA.B.andJoeFoweraker,2001:223-224)โดยความเหนดงกลาวสะทอนวาประชาชนในเขตพนทจงหวดในประเทศไทยใหความยอมรบตอทงกระบวนการลงคะแนนเสยงเลอกตงทองถนและการเปนสมาชกสภาทองถนเพมขนเปนอยางมากการสรางจรรโลงประชาธปไตยแบบตวแทน ซงเปนการสถาปนาขนมาเพอลดอ�านาจของพระมหากษตรยในระบอบสมบรณาญาสทธราชยหรอระบอบอภชนาธปไตยซงเปนการปกครองโดยอภชนคนชนสง ทเกดขนในยคสมยใหมจงมแนวโนมทจะถกทาทายมากขนทก ๆ ในสงคม

บทท 8189บทท 8 การเลอกตงทองถน: ขอจำากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

ปจจบนแตอยางไรกตามในพฒนาการของประชาธปไตยแบบตวแทนจงไดเกดกลไกการควบคมนกการเมองทองถนและการใชอ�านาจทฉอฉลเบยงเบนไปจากเจตนารมณของผลงคะแนนเสยงเลอกตงทองถนดงเชนมาตรการปองกนผลประโยชนทบซอนจากการใชอ�านาจทางการเมองทองถนเพอแสวงหาผลประโยชนทางธรกจ(เชนการหามรบสมปทานถอหนในบรษทธรกจฯลฯ)การสรางกลไกตรวจสอบถวงดลตางๆ เพอใหเกดการคานอ�านาจในหลายมตเชนการสรางเงอนไขใหมการแขงขนระหวางผบรหารทองถนดวยกนเองรวมถงฝายคานฯลฯรวมทงแนวคดในการจดตงองคกรอสระ ดงนน กระบวนการประชาธปไตยทางตรง (Direct Democracy) จงมความแตกตางจากกระบวนการประชาธปไตยแบบตวแทน(RepresentativeDemocracy)ซงเปนรปแบบของการปกครองทตงอยบนหลกการทวา“อ�านาจอธปไตยของปวงชนถกใชโดยตวแทนของประชาชน”ตวแทนคอผทไดรบการมอบหมายใหท�าหนาทภายใตความรบผดชอบตอผลประโยชนของประชาชนผเลอกตงซงอ�านาจอธปไตยถกใชโดยตวแทนซงมาจากการเลอกตงโดยประชาชนผานวาระการเลอกตงหนง ๆ ซงตวแทนคอผทไดรบการเลอกตงจากเสยงสวนใหญ เหตผลหลกประการหนงของกระบวนการประชาธปไตยทางตรง (DirectDemocracy) จงมขอจ�ากดทตางจากกระบวนการประชาธปไตยแบบตวแทน(RepresentativeDemocracy)มกจะกลาวถงกคอการออกเสยงประชามตทมองวาเปนกลไกทจะชวยท�าใหสงคมสมยใหมทมประชากรจ�านวนมากมายสามารถด�าเนนการปกครองโดยตงอยบนหลกประชาธปไตยไดในระดบสงสด เพราะการออกเสยงประชามตเปนกลไกทท�าใหประชาชนทงปวงสามารถเปนผใชอ�านาจตดสนใจในกจการบานเมองไดดวยตนเอง เชน การอนมตรบรองกฎหมาย เปนตน การออกเสยงประชามตจงเปนกระบวนการทชวยเสรมสรางการมสวนรวมกนปกครองตนเองโดยตรงของพลเมองในขณะเดยวกนกชวยลดการผกขาดอ�านาจการตดสนใจทางการเมองของตวแทนทมาจากการเลอกตงทองถนอกดวย(BenjaminR.Barber,2003)

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกบท

ท 8

190 ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2561

ตารางท 2 ขอจ�ากดของกระบวนการประชาธปไตย

ประชาธปไตยทางตรง

(Direct Democracy)

ประชาธปไตยแบบตวแทน

(Representative Democracy)

เนนรากฐานของประชาชนเปนหลก

ประชาชนตดสนใจโดยตรงเพอออกกฎหมาย

และตดสนใจนโยบายสาธารณะโดยไมผาน

ความเปนตวแทนไดแกการลงประชามต

(Referendum)และการรเรมเสนอราง

กฎหมายโดยประชาชน(Initiative)

เนนความเปนตวแทนโดยประชาชนเลอก

ตวแทนเขาไปก�าหนดนโยบายแทนตนเอง

“ผานกระบวนการเลอกตง”ทงในระดบชาต

และระดบทองถน

การใหสทธขนพนฐานสดทายในการตดสนใจ

ตอประเดนทางการเมองหรอประเดน

สาธารณะโดยประชาชน

สทธขนสดทายในการตดสนใจคอผใชสทธ

เลอกตงในทองถน

การมสวนรวมทางการเมองทองถนของ

ประชาชนตามกระบวนการประชาธปไตย

แบบทางตรง“ผานสภาประชาชน”

(ThroughthePeople’sCouncil)

การมสวนรวมทางการเมองของประชาชน

ตามกระบวนการประชาธปไตยแบบตวแทน

“ผานวาระการเลอกตง”(Throughthe

AgendaElection)

การเขาชอเสนอถอดถอนผด�ารงต�าแหนง

ทางการเมอง(Recall)ระดบชาตและระดบ

ทองถน

ประชาชนะลงชอถอดถอน(Recall)ผ

บรหารทมาจากการเลอกตงทองถนออกจาก

ต�าแหนงได(ArendLijphart,1984:200)

แนวโนมในอนาคตคอการหยดยงการ

คอรรปชน

แนวโนมในอนาคตเสยงตอการคอรรปชนข

องฝายบรหาร

การลดทอนการผกขาดอ�านาจและการ

ตดสนใจของผบรหารทองถน

ผบรหารทองถนมอ�านาจมากเกดการ

ผกขาดอ�านาจไวฝายเดยว

บคคลจะแสดงความคดเหนของตนออกมา

ไดโดยตรงเชนสมาชกของสโมสรสนบสนน

นโยบายอนเปนประโยชนแกตนการลง

ประชามตในประเทศสวตเซอรแลนดหรอ

ประเทศอตาล(HelenaCatt,1999:13,

16)

บคคลท�าการเลอกตวแทนเพอด�าเนนการ

ตดสนใจเพอประโยชนของคนสวนใหญหรอ

โดยสวนรวมเชนการเลอกตงคณะ

กรรมการโรงเรยนการเลอกตงทองถน

บทท 8191บทท 8 การเลอกตงทองถน: ขอจำากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

ประชาธปไตยทางตรง

(Direct Democracy)

ประชาธปไตยแบบตวแทน

(Representative Democracy)

ลดความเสยงตอการถกตงขอสงเกตและ

ความไววางใจของนกการเมองทองถน

พฤตกรรมของนกการเมองทองถนเสยงตอ

การถกตงขอกงขาและขาดความไววางใจ

จากหลายสาเหตเชนการร�ารวยผดปกต

การเลนพรรคเลนพวกการทจรตเปนตน

สรปและขอเสนอแนะ ส�าหรบกระบวนการประชาธปไตยกบการเลอกตงทองถนในประเทศไทยในชวงทผานมา ยงคงมขอจ�ากดในเรองของรปแบบของการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนรปแบบในการก�าหนดนโยบายสาธารณะการรเรมเสนอรางกฎหมายการตดสนใจทางการเมองผานกระบวนการเลอกตงของประชาชนในเขตทองถน ภายใตขอจ�ากดดงกลาวผเขยนเสนอวาควรมการขยายชองทางเพอเสรมสรางการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนในกระบวนการเลอกตงทองถน ตงแตขนตอนการเขาไปมสวนรวมในการก�าหนดนโยบายสาธารณะรวมถงการตดสนใจในนโยบายแตในอกมมหนงกระแสการขยายตวเพอใหเกดการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนในกระบวนการเลอกตงทองถนเปนกระแสทเตบโตมาอยางตอเนองตงแตหลงเหตการณพฤษภาทมฬพ.ศ. 2535 (สรางครตน จ�าเนยรพลม, 2544) ดงเชนการศกษาของสรางครตนทเสนอวาเกดการรวมกลมของประชาชนเพอแกปญหาของตนเองทงในรปของกลมผลประโยชนกลมกดดนและขบวนการทางสงคมมการขยายตวและทมความเขมแขงมากขนจนกลายเปนพลงทเตบโตจากภาคสงคมทมการแยกตวและแตกตางจากกลมทนและชนชนกลางตวอยางเชนการเรยกรองใหมการเลอกตงผวาราชการจงหวดจากกลมพลงทางสงคมความขดแยงระหวางภาครฐและภาคธรกจกบชมชนชาวบานในเรองการใชทรพยากรในพนทท�าใหเกดการประทวงตอภาครฐและภาคธรกจมากขนท�าใหโครงการพฒนาของรฐและเอกชนจากสวนกลางถกทาทายจากภาคประชาสงคมใน 5ประเดน คอ 1) ความขดแยงในการใชทดนในเขตเมอง2) ความขดแยงในการใชทรพยากรน�า 3) ความขดแยงเรองทท�ากนในเขตปา4)การคดคานโครงการขนาดใหญและ5)การตานมลพษอตสาหกรรมขยะจากเมอง

ตารางท 2 ขอจ�ากดของกระบวนการประชาธปไตย(ตอ)

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกบท

ท 8

192 ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2561

ซงผลจากการเรยกรองดงกลาวท�าใหรฐบาลตองมการประนประนอมและยนยอมปฏบตตามขอเสนอของภาคประชาสงคมในหลายเรองตวอยางเชนการเกดขนขององคการบรหารสวนต�าบลทถกมองวาเปน“ผลการประนประนอม”ระหวางรฐกบพลงทางสงคมขบวนการเคลอนไหวเรยกรองใหมการกระจายอ�านาจในยคนนถอเปนปรากฏการณหนงทแสดงการทาทายอ�านาจ“รฐรวมศนย”อยางรฐไทย อยางไรกตามในการแกไขปญหากระบวนการประชาธปไตยในชวงทผานมายงประสบปญหาการสรางเสรมคณคาแกกระบวนการประชาธปไตยในทกระดบ ตงแตเรองการปลกฝงคณคาประชาธปไตยเปนการแกไขปญหาทตรงจดทยากทสดเพราะวาการปลกฝงดงกลาวไมใชเพยงแคการใหการศกษาผานระบบการศกษาและการฝกอบรมเทานน หากแตตองสรางวธปฏบตทเออและสงเสรมใหคณคาประชาธปไตยมแนวโนมในการพฒนาทดขน ในขณะเดยวกนการธ�ารงรกษาคณคาความเปนประชาธปไตยตองอาศยการแกปญหาเชงโครงสรางเพอสรางความเทาเทยมและลดความเหลอมล�าในสงคมดวย ความเทาเทยมในทนหมายถงการเคารพสทธเสรภาพของประชาชน และประชาชนสามารถเขาถงและไดประโยชนจากการปกครองในระบอบประชาธปไตยผานการเลอกตงทองถนซงเปรยบเสมอนจดเรมตนของประชาธปไตยในระดบทองถนสประชาธปไตยระดบชาตโดยเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในทางการเมองและการบรหารงานขององคกรปกครองสวนทองถนเพอขยายชองทางการมสวนรวมของประชาชนในทองถนตามรฐธรรมนญและกฎหมายทเกยวของหลายดาน เชน การถอดถอนสมาชกสภาทองถนและผบรหารทองถนการเสนอขอบญญตทองถนการจดท�าประชามต(Referendum)และประชาพจารณในทองถน การจดใหมการเขาถงขอมลขาวสารขององคกรปกครองสวนทองถน การจดท�าแผนพฒนาทองถน เปนตน องคกรปกครองสวนทองถนในแตละแหงสามารถออกแบบกลไกเพอเพมการมสวนรวมนอกเหนอไปจากทกฎหมายบญญตไดอกดวย(วฒสารตนไชย,เอกวรมสข,2559) ทงนการเสรมสรางคณคาประชาธปไตยเปนขอเสนอทส�าคญส�าหรบการพฒนาระบอบประชาธปไตย แตเปนประเดนทถกละเลยหรอถกเพกเฉยและท�าไดยากเนองจากการเสรมสรางคณคาประชาธปไตยตองท�าผานกระบวนการขดเกลาทางสงคม(SocializationProcess)ภายใตสภาพแวดลอมและบรบททางสงคมวฒนธรรม

บทท 8193บทท 8 การเลอกตงทองถน: ขอจำากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

ทท�าใหประชาชนตระหนกถงและด�าเนนการใชชวตทสอดคลองกบกระบวนการประชาธปไตยผเขยนยงเหนวาการสรางคณคาประชาธปไตยเราตองสรางวฒนธรรมทตระหนกถง“คณคาประชาธปไตยทประชาชนทกคนมสวนรวมและท�าเพอสวนรวม”ในการม “สวนรวม” ผเขยนเหนวาประชาชนทกคนตองตระหนกถงสทธและหนาทของตนเองไปพรอมกนในการเขาไปมสวนรวมเพอท�ากจกรรมในฐานะพลเมอง โดยสทธทประชาชนควรตระหนกอยเสมอวาเราทกคนมสทธทจะไดรบความคมครองจากกฎหมายและกระบวนการยตธรรมอยางเทาเทยมกนสทธทจะมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบการใชทรพยากรและสทธทจะควบคมตรวจสอบการใชอ�านาจรฐและสทธในการเลอกตงผปกครองทเปนผแทนของตนอยางแทจรง โดยสทธนไมใชการเรยกรองสงตางๆจากรฐตามอ�าเภอใจ(สายชลสตยานรกษ,2558:196)สวนหนาทในทนควรท�าใหประชาชนท�าหนาทอยางกระตอรอรนในการก�ากบดแลตรวจสอบการท�างานของผบรหารทองถนและตรวจสอบการใชอ�านาจรฐประชาชนควรหาขอมลและศกษาหาความรอยางกวางขวาง เพอตรวจสอบวาการด�าเนนนโยบายทางเศรษฐกจการเมองวฒนธรรมสงแวดลอมสาธารณสขความสมพนธระหวางองคกรปกครองสวนทองถนดวยกนเองความสมพนธระหวางประเทศรวมถงการอ�านาจของฝายนตบญญตฝายบรหารและฝายตลาการวามผลกระทบอยางไรรวมถงการปฏบตหนาทของประชาชนในดานอนทมตอองคกรปกครองสวนทองถนและประเทศอยางเครงครด แนนอนวาการเลอกตงทองถนหรอแมแตการเลอกตงในระดบชาตเปนกลไกหนงเพอหาทางออก เพราะนกการเมองทองถนและนกการเมองระดบชาตตองออกนโยบายทค�านงถงคะแนนเสยงของประชาชนสวนใหญจงเทากบเปนการเพมอ�านาจทางการเมองของประชาชนระดบลางไปในตว ทงน จากประสบการณทงในประเทศไทยและตางประเทศตางกมปจจยอนทอาจสงผลใหนโยบายทมาจากการเลอกตงไมเปนไปตามทก�าหนดไวหรอเปนไปอยางลาชาส�าหรบแนวทางในการพฒนาประชาธปไตยในระดบทองถนคอการกระจายอ�านาจทางการเมองจากสวนกลางไปยงองคการปกครองสวนทองถนในทกระดบตงแตองคการบรหารสวนจงหวด(อบจ.)เทศบาลองคการบรหารสวนต�าบล(อบต.)กรงเทพมหานครและเมองพทยาเปนตนพรอมๆ กบการกระจายอ�านาจทางการคลงอกทงยงตองใหความส�าคญกบการเลอกตงทองถนเพราะเปนรากฐานของประชาธปไตยทองถน

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกบท

ท 8

194 ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2561

เอกสารอางอง

กองบรรณาธการส�านกกฎหมาย. (2558). ระบบการเลอกตงสมาชกรฐสภากบการพฒนาการทางการเมองของประเทศไทย.จลนต,12(2),1-28.

โกวทย พวงงาม. (2559). ประชาธปไตยทางตรงกบความส�าคญของชมชนทองถน,ในวฒสารตนไชย,อรทยกกผล,ธรพรรณใจมนและภควตอจฉรยปญญา,ประชาธปไตยไทยในทศวรรษใหม (KPIYEARBOOK).กรงเทพฯ :สถาบนพระปกเกลา.

ถวลวดบรกลรชวดแสงมหะหมดวศษฎชชวาลทพากร.(2558).รายงานผลการส�ารวจความคดเหนของประชาชนตอการใหบรการสาธารณะและการท�างานของหนวยงานตางๆพ.ศ.2557.กรงเทพฯ:สถาบนพระปกเกลา.

ธเนศวรเจรญเมอง.(2540).100ปการปกครองทองถนไทยพ.ศ.2440-2540.กรงเทพฯ:โครงการจดพมพคบไฟ.

ธรพรรณใจมนและภาสกรอนแหลง.(2547).ฐานขอมลการเลอกตงนายกอบจ.นนทบร:วทยาลยพฒนาการปกครองทองถนสถาบนพระปกเกลา.

ธรภทรเสรรงสรรค.(2558).ขอเสนอระบบคดสรรผแทนทเหมาะสมกบสงคมไทย.วารสารสถาบนพระปกเกลา,13(1),5-27.

บวรศกด อวรรณโณ และ ถวลวด บรกล. (2548).ประชาธปไตยแบบมสวนรวม(ParticipatoryDemocracy).กรงเทพฯ:สถาบนพระปกเกลา.

ประภาสปนตบแตง.(2551).ประชาธปไตยทางตรง(DirectDemocracy)ในบรบทปญหาประชาธปไตยแบบตวแทน.”ในณรงคเพชรประเสรฐ,กาว(ไม)พนประชานยม : แสวงหาประชาธปไตย. (9-66). กรงเทพฯ : ศนยศกษาเศรษฐศาสตรการเมองคณะเศรษฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประกาศคณะกรรมการการเลอกตงเรองผลการออกเสยง. (2559, 11 สงหาคม).ราชกจจานเบกษา.เลม133ตอนท69ก.หนา11.

ปทมาสบก�าปง.(2557).ระบบการคดสรรสมาชกสภาผแทนราษฎรของสงคมไทย.ในรฐธรรมนญกลางแปลง:แนวทางการปฏรปเพอการพฒนาประชาธปไตย.พมพครงท2,(153-183).กรงเทพฯ:สถาบนพระปกเกลา.

บทท 8195บทท 8 การเลอกตงทองถน: ขอจำากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

พฤทธสาณชมพลและเอกตงทรพยวฒนา(บรรณาธการ).(2551).ค�าและความคดในรฐศาสตร รวมสมย เลม2.กรงเทพฯ :ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

โภคนพลกล.(ม.ป.ป.).ปญหาและขอคดบางเรองจากรฐธรรมนญ.กรงเทพฯ:สมาคมสงคมศาสตรแหงประเทศไทย.

มานตยนวลละออ.(2543).การรณรงคเพอตอตานการซอสทธ-ขายเสยงทฤษฎและการปฏบต.วารสารสงคมศาสตรและมนษยศาสตร,26(1-6),36-87.

ลขตธรเวคน. (2559).ประชาธปไตยไทยในทศวรรษ21 :ทางตนทางออกและแนวทางแกไข.ในวฒสารตนไชย,อรทยกกผล,ธรพรรณใจมนและภควตอจฉรยปญญา.(2559).ประชาธปไตยไทยในทศวรรษใหม(KPIYEARBOOK).กรงเทพฯ:สถาบนพระปกเกลา.

วฒสารตนไชย.(2559).ประชาธปไตย:บางมมมองทถกละเลย?.ในวฒสารตนไชย,อรทย กกผล, ธรพรรณ ใจมน และ ภควต อจฉรยปญญา. (2559).ประชาธปไตยไทยในทศวรรษใหม (KPIYEARBOOK).กรงเทพฯ :สถาบนพระปกเกลา.

วฒสารตนไชยและและเอกวรมสข.(2559).การปฏรปสถาบนและกระบวนการเพอเสรมสรางประชาธปไตยทองถนในประเทศไทย. กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา.

สตธรธนานธโชตและธนพนธไลประกอบทรพย.(2560).ระบบการคดสรรผสมครรบเลอกตงในนามพรรคการเมอง:ทางเลอกและขอเสนอเสนอแนะส�าหรบประเทศไทย.วารสารสถาบนพระปกเกลา,15(1),6.

สมบตจนทรวงศและคณะ.(2521).ปรชญาการเมองสมยใหม.กรงเทพฯ:โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สายชล สตยานรกษ. (2558). โครงการการวจยเพอสรางองคความรใหม :ประวตศาสตรสงคมไทย.กรงเทพฯ:ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

สนตชยรตนะขวญ.(ม.ป.ป).ประชาธปไตยทองถน.(21มนาคม2561)สบคนจากhttp://wiki.kpi.ac.th/index.php?title=ประชาธปไตยทองถน.

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรกบท

ท 8

196 ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม – สงหาคม 2561

สนทรชยชอบยศและรจนาค�าดเกด.(2556).การเมองภาคพลเมอง:การถอดถอนผบรหารทองถนทประสบความส�าเรจในประเทศไทย. รฐสภาสาร, 61(5),9-43.

สรางครตนจ�าเนยรพล.(2544).การสรางประชาสงคมโดยรฐ:การปรบตวของรฐไทย.คณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย,กรงเทพฯ.

อญชล พลเตม. (2553). หลกการประชาธปไตยตวแทนกบทางปฏบตในกรณประเทศไทย : ศกษาเฉพาะกรณของรฐบาลพนต�ารวจโททกษณ ชนวตร.คณะรฐศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร,กรงเทพฯ.

เอนกเหลาธรรมทศน.(2545).ประชาธปไตยทองถน:สาระส�าคญของการเมองและการปกครองสวนทองถน.นนทบร:ส�านกพมพมตใหม.

เอนก เหลาธรรมทศน. (2550).ประชาธปไตยทองถน: แงคดเกยวกบนโยบายสาธารณะในระดบทองถน.กรงเทพฯ:มลนธสาธารณสขแหงชาต.

AndrewHeywood.(2000).KeyConceptsinPolitics.NewYork:Palgrave.Arend Lijphart. (1984).Democracies : Patterns ofMajoritarian and

ConsensusGovernmentinTwenty-OneCountries.NewHavenandLondon:YaleUniversityPress.

BenjaminR.Barber.(2003).StrongDemocracy:ParticipatoryPoliticsforaNewAge.Berkeley,LosAngeles:UniversityofCaliforniaPress.

Clarke,PaulA.B.andJoeFoweraker.(2001).Encyclopedia of Political Thought.LondonandNewYork:Taylor&Francis.

ColinRallingsandMichaelThrasher.(1997).LocalElectionsinBritain.NewYork:Routledge.

DavidBeetham.(2003).HumanRightsandDemocracy.InRolandAxtmannUnderstandingDemocraticPolitics.London:SAGEPublications.

Ezrow,Lawrence.(2010).LinkingCitizensandParties:HowElectoralSystemsMatterforPoliticalRepresentation.NewYork:OxfordUniversityPress.

บทท 8197บทท 8 การเลอกตงทองถน: ขอจำากดของกระบวนการประชาธปไตย

Local Elections : Limitation of Process Democracy

G.F.Gaus,C.Kukathas.(2004).HandbookofPoliticalTheory.London:SAGE.

Goodwin-Gill,GuyS.(2006).FreeandFairElection:NewExpandedEdition.Geneva:InterParliamentaryUnion.

HelenaCatt.(1999).DemocracyinPractice.NewZealand:Routledge.RodHagueandMartinHarrop.(2007).ComparativeGovernmentand

Politics:AnIntroduction.Hampshire:PalgraveMacmillan.Smith,Graham.(2009).DemocraticInnovations:DesigningInstitutions

for Citizen Participation (Theories of Institutional Design).Cambridge:CambridgeUniversityPress.

Strøm,Kaare.(2003).ParliamentaryDemocracyandDelegation.InKaareStrøm,WolfgangC.Müller,andTorbjörnBergman,eds.Delegation andAccountabilityinParliamentaryDemocracies.NewYork:OxfordUniversityPress.

ThomasE.Cronin.(1989).DirectDemocracy:ThePoliticsofInitiative,Referendum,andRecall.U.S.A.:HarvardUniversityPress.