เสนอต่อบัณฑิตวิทยาลัย ...thesis.swu.ac.th/swuthesis/Ed_Adm/Varinporn_S.pdf · 2012-10-03 · Varinporn Sukfuangfoo. (2012). A Development

การจดทาคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน กลมสาระการเรยนรการงาน

อาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม

จงหวดปราจนบร

สารนพนธ

ของ

วรนทรพร สขเฟองฟ

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

มถนายน 2555




สารนพนธ

ของ





ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ




บทคดยอ

ของ





วรนทรพร สขเฟองฟ. (2555). การจดทาคมอการเสรมสรางงานหตถกรร มโดยใชภมปญญาทองถน

กลมสาระการเรยนร การงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของ

โรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร . สารนพนธ กศ.ม. (การบรหารการศกษา ).

กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ . อาจารยทปรกษาสารนพนธ :

ผชวยศาสตราจารย ดร.พวงรตน เกษรแพทย.

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอจดทาคมอ การเสรมสรางงานหตถกรรม โดยใช

ภมปญญาทองถน กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6

ของโรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร สาหรบคร อาจารย และผทรบผดชอบในการจดกจกรรม

การเรยนการสอนใชคมอทไดพฒนาขนในการจดกจกรรมการสอนใหสอดคลองกบทองถนและชมชน

ของสถานศกษา และผบรหารสถานศกษาใชในการนเทศการสอนในการจดทาคมอ ไดมการ

ดาเนนการตามข นตอนดงน ศกษาหลกการเขยนคมอจากตารา บทความและงานวจยทเกยวของ

ศกษาคนควา สารวจขอมลเกยวกบภมปญญาทองถนจาก เอกสาร ตาราและทาการสมภาษณภม

ปญญาทองถน เพอใหไดเนอหาสาระทถกตองและเหมาะสม จดทาโครงรางของคมอแลวนาไปให

ผเชยวชาญจานวน 2 คน ตรวจสอบพจารณาความเหมาะสมของโครงรางคมอ จากนนไดดาเนนการ

จดทาคมอการเสรมสรางงานหตถกรรม กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย โดยใชภม

ปญญาทองถน ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร แลวนาคมอ

ไปใหผเชยวชาญ จานวน 15 คน ตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหา และความเหมาะสมของการ

นาคมอไปใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอนการงานอาชพและเทคโนโลยในสถานศกษา

ผลของการศกษาไดคมอการ การเสรมสรางงานหตถกรรม โดยใชภมปญญาทองถน

กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม

จงหวดปราจนบร ประกอบดวยงานหตถกรรม 4 ชนด ดงน 1) ผลตภณฑจากเถาวลย 2) ผลตภณฑ

จากไมไผ 3) หมวกสานจากไมไผ และ 4) ไมกวาดดอกหญา และวธการจดกจกรรมการเรยนการสอน

สาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ไดแก การจดกจกรรมการเรยนการสอนแบบสาธต

และการลงมอปฏบตจรงโดยการทางานแบบกลม ผลการตรวจสอบคมอของผเชยวชาญเกยวกบ

ความเหมาะสมของคมอ การเสรมสรางงานหตถกรรม โดยใชภมปญญาทองถน กลมสาระการเ รยนร

การงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร

พบวาอยในระดบเหมาะสมมาก

A DEVELOPMENT OF THE MANUAL ON CREATING CRAFTS , USING LOCAL WISDOM

IN THE LEARNING AREA OF CAREER AND TECHNOLOGY

NONGKUM SCHOOL, PRACHINBURI

FOR PRATHOM SUKSA 6,

AN ABSTRACT

BY

VARINPORN SUKFUANGFOO

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the

Master of Education Degree in Educational Administration

at Srinakharinwirot University

June 2012

Varinporn Sukfuangfoo. (2012). A Development of the Manual on Creating Crafts , Using

Local Wisdom in the Learning Area of Career and Technology for Prathomsuksa

6, Nongkum School, Prachinburi.

Master’s Project, M.Ed. (Educational

Administration). Bangkok: Graduate School, Srinakharinwirot University. Project

Advisor: Asst.Prof. Dr. Poungrat Kesonpat.

The purpose of this study was to create a manual on creating crafts by using

local wisdom in the learning area of career and technology, Grade 6 of Nongkum School,

Prachinburi. The manual was intended for teachers and those responsible in the

management of the learning area of career and technology to implement the activities in

accordance with the local community of the school; school administrators to use in

supervision. Steps in developing the manual included the following: Studying principles of

writing manual from textbooks, articles, and related research; Studying and exploring data

regarding local wisdoms from documents, textbooks as well as interviewing local wisdom

experts in order to acquire valid and appropriate contents; Making a draft manual and

having 2 experts examine its appropriateness in terms of developing process, theories,

approaches, and the content validity; Improving the draft manual according to the experts’

comments and recommendations; Having 15 experts evaluate the manual in terms of the

content validity and usage possibilities in management of the learning area of career and

technology

The result of this study was

in schools.

the manual on creating crafts by using local wisdom in

the learning area of career and technology, Grade 6 of Nongkum School, Prachinburi. It

provides information on the 4 crafts: 1) products made from climber 2) products made from

bamboo 3) weaving bamboo hats 4) grass brooms. Also provided include instructional

methods for learning area of career and technology in terms of

demonstration and authentic

group practices. The results of the expert evaluation of the manual revealed its high level

of appropriateness and practical feasibility.

ประกาศคณปการ

ความสาเรจของการทาสารนพนธฉบบน สาเรจเรยบรอยลงไดเพราะไดรบความเมตตา

และความอนเคราะหชวยเหลอจาก ผชวยศาสตราจารย ดร .พวงรตน เกษรแพทย ทใหความ กรณา

รบเปนอาจารยทปรกษาสารนพนธ และถายทอดความรและใหคาปรกษา แนะนา พรอมทงกรณา

เอาใจใสตรวจสอบแกไขปรบปรงขอบกพรองตางๆ ตลอดการดาเนนการจดทาสารนพนธจนเสรจ

สมบรณ ผศกษารสกซาบซงในความเมตตาครงนเปนอยางยงและ ขอขอบพระคณเปนอยางสง

ขอกราบขอบคณกรรมการสอบปากเปลาทกรณาใหคาแนะนาตางๆทมประโยชน ทาใหการวจยครงน

มความสมบรณมากขน นอกจากนขอกราบขอบพระคณคณาจารยภาควชาการบรหารการศกษา

คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ทกทานทไดประสทธประสาทวชาความรพรอมทง

ใหความเมตตาแกผวจยดวยดตลอดมา

ขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.วระ สภากจ และ อาจารย ดร.ราชนย บญธมา

คณะกรรมการสอบสารนพนธ อาจารยประสงค นวลอทย ผอานวยการโรงเรยนอนบาลประจนตคาม

อาจารยสนนท พอด ผ อานวยการโรงเรยนวดหนองคม อาจารยเครอวลย สทธเจรญธรรม

รองผอานวยการโรงเร ยน บานบวมล (เจรญราษฎรอทศ ) สานกงานเขตบางเขน กรงเทพมหานคร

คณะครโรงเรยนวดหนองคม โรงเรยนวดเนนสง โรงเรยนวดใหมกวางทอง ทใหคาแนะนาทเปน

ประโยชนตอการจดทาสารนพนธฉบบนจนสาเรจลลวงดวยด

ขอขอบพระคณบดา มารดา ทไดอบรมส งสอนและใหการสนบสนนผศกษาทกดาน ให

ความชวยเหลอดานแรงกาย แรงใจ และผทรอคอยความสาเรจการศกษาครงน คอ พ นอง เพอน ๆ

และครอบครวของผศกษาทกคน ผศกษามความภาคภมใจเปนอยางมากในความสาเรจครงน

สดทายน คณคาและประโยช นของสารนพนธฉบบนขอมอบเปนสงบชาพระคณบดา

มารดาบรพาจารยและผมพระคณทกทานทไดอบรมสงสอน ชแนวทางอนเปนประโยชนและมคณคา

ตลอดจนประสทธประสาทวชาความรแกผวจยจนประสบความสาเรจในวนน เพอจะไดนาความรทได

ไปพฒนาสถานศกษาใหเจรญกาวหนาตอไป


สารบญ

บทท หนา

1 บทนา.................................................................................................. ............ 1

ภมหลง............................................................................................... ........... 1

วตถประสงคของการวจย................................................................................ 4

ความสาคญของการจดทาคมอ........................................................................ 4

ขอบเขตของการจดทาคมอ......................................................................... .... 4

นยามศพทเฉพาะ........................................................................................... 5

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ..................................................................... 7

การบรหารจดการการศกษาโรงเรยนวดหนองคม............................................. 7

ภมปญญาทองถน............................................................................... ............ 17

คมอ................................................................................ ............................... 33

งานวจยทเกยวของ......................................................... ................................ 40

3 ขนตอนและวธการจดทาคมอ........................................................... ............. 45

ขนตอนในการจดทาคมอ................................. ................................................ 45

ขนตอนท 1 ศกษาเอกสาร / รวบรวมขอมลภมปญญาทองถน........................... 45

ขนตอนท 2 จดทาโครงรางของคมอ................................................................. 45

ขนตอนท 3 ประเมนคมอ........................................................................ ......... 46

ขนตอนท 4 จดทาคมอฉบบสมบรณ................................................................. 48

4 ผลการวเคราะหขอมล .................................................................................. 49

5 สรปผล...................................................................................................... ...... 57

คมอการเสรมสรางงานหตถกรรม กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

โดยใชภมปญญาทองถน ระดบชนประถมศกษาปท 6 .................................... 58

คาแนะนาการใชคมอ........................................................ ................................ 62

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

5 (ตอ)

วตถประสงคของคมอ...................................................................................... 63

ประโยชนของคมอ........................................................................................... 63

ตอนท 1 ภมปญญาทองถนและงานหตถกรรม อ.ประจนตคาม............................. 64

ภมปญญาทองถน...................................................................................... 64

ภมปญญาทองถนอาเภอประจนตคาม.......................................................... 66

ภมปญญาทองถนดานงานหตถกรรม........................................................... 70

งานหตถกรรม........................................................................................... 73

ตอนท 2 การเรยนการสอนแบบสาธต.....................................................………. 81

วธสอนโดยใชการสาธต.............................................................................. 81

การสอนทกษะ................................................................................... .......... 85

วธสอนแบบควบคมทกขนตอน............................................................. 85

วธสอนแบบสาธตกอนปฏบต ............................................................... 86

ตอนท 3 การเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน…………………… 89

การจดกจกรรมการเรยนรการงานอาชพเทคโนโลย................................... .... 89

แนวทางการจดการเรยนร....................................................................... ..... 96

การเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน ................................... 103

แผนการเรยนรท 20 การทาตะกราจากเถาวลย...................................... 104

แผนการเรยนรท 21 ผลตภณฑจากไมไผ............................................... 114

แผนการเรยนรท 22 หมวกสานจาไมไผ.................................................. 124

แผนการเรยนรท 23 ไมกวาดดอกหญา................................................... 133

หนงสออางอง ..................................................................................................... 143

บรรณานกรม..................................................................... ............................................ 144


บทท หนา

ภาคผนวก................................................ .................................................................. 149

ภาคผนวก ก รายชอผเชยวชาญตรวจสอบความเปนไปไดของคมอ...................... 150

ภาคผนวก ข การพฒนาคมอ........................................................... ................... 154

ภาคผนวก ค หนงสอขอความรวมมอจากบณฑตวทยาลย.................................... 159

ประวตยอผทาสารนพนธ......................................................................... .................. 163

บญชตาราง

ตาราง หนา

1 ความคดเหนของผเชยวชาญตอความเหมาะสมของคมอ

เรอง การทาตะกราจากเถาวลย 52

2 ความคดเหนของผเชยวชาญตอความเหมาะสมของคมอ เรอง ผลตภณฑจากไมไผ 53

3 ความคดเหนของผเชยวชาญตอความเหมาะสมของคมอ เรอง หมวกสานจากไมไผ 54

4 ความคดเหนของผเชยวชาญตอความเหมาะสมของคมอ เรอง ไมกวาดดอกหญา 55

บทท 1

บทนา

ภมหลง

การศกษาเปนหวใจของการพฒนาทรพยากรมนษยและเปนหวใจของการพฒนาสงตางๆ

ทงปวงดงนนการศกษาจงเปนรากฐานทสาคญของการพฒนาสงคมประชาชาตและประ ชาคมโลกใน

ทกดานการศกษาทาใหคนไทยและประชาคมไทยเขมแขงและสามารถแกไขปญหาตาง ๆในสงคมไทย

ไดการศกษาจงเปนกระบวนการ พฒนาคณภาพของคนชวยใหคนไดพฒนาตนเองในดานตางๆ

ตลอดชวต (อมเรศ ศลาออน. 2545: 2) การจดการศกษาทดนนจะตองสอดคลองกบการเปลยนแปลง

ทางสงคม การเมอง เศรษฐกจ วฒนธรรม เทคโนโลย (รง แกวแดง. 2540: 1) แตการพฒนาการศกษา

ของคนไทยในชวงเวลาทผานมานนรฐไมสามารถสรางคนใหมคณภาพและมศกยภาพใหดเทาทควร

เนองมาจากการจดการศกษาไมสอดคลองกบการพฒนาประเทศ ไมสอดคลองกบวฒนธรรม ชมชน

สงคม และสงแวดลอม (ประเวศ วะส. 2543: 5) วกฤตทสาคญของการศกษาคอ วกฤตของผเรยน

ผเรยนมความทกขเนองจากเนอหาทเรยนไมสอดคลองกบความเปนจรงในชวตประจาวน ตองจาใจ

เรยนรส งทไกลตว ขาดการเชอมโยงความรทไดจากการเรยนมาใชในชวตประจาวน ทาใหเกดปญหา

ตางๆ ตอผเรยน (นวลจตต เชาวกรตพงศ; และคนอนๆ. 2545: 2)

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2544 กาหนดแนวทางการจดการศกษาในหมวดท 4

มาตรา 22 กาหนดไววาการศกษาตองมงพฒนาคนใหเตมไปดวยศกยภาพ โดยใหเกดการพฒนาท

สมดลทางดานรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม สามารถอยรวมกบผอนไดอยา งม

ความสข การจดการเรยนการสอนจะตองปลกฝงใหผเรยนรถงวธการแสวงหาความรดวยตนเอง

รวมทงการฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณและการประยกตความรมา

ใชเพอปองกนและแกไขปญหาและควรจดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกการ

ปฏบต คดเปน ทาเปน รกการอาน และเกดการใฝรอยางตอเนองตลอดชวต (สานกงานคณะกรรมการ

การศกษาขนพนฐาน. 2542: 12) ซงในการนาภมปญญาทองถนมาจดกจกรรมการเรยนการสอนใน

สถานศกษานน เพอใหผท มสวนเกยวของกบการจดการศกษาขนพนฐานของสถานศกษา และเยาวชน

ไดตระหนกในคณคา และความสามารถของบรรพบรษทส งสมความรทมประโยชน และเหมาะสม

กบสภาพสงคม ทองถน และอาจทาใหเยาวชนเกดความคด มคานยมทจะนาความรเหลานไป

ผสมผสานกบความรทไดรบมาจากทางตะวนตกเกดเปนองคความรท เหมาะสม มการปรบเปลยน

เพอพฒนาองคความร ภมปญญาทองถนมาใชใหเปนประโยชนในการพฒนาสงคมและทองถนของ

ตนเอง นามาประยกต ใชในการดารงชวตของตนเองใหอยในสงคมทองถนของตนอยางมความสข

และมความสอดคลองกบแนวทางการพฒนาไปในทางทย งยน ชวยผลกดนใหเกดคานยมใหมในวง

การศกษาและสงคมไทย ซงจะทาใหประเทศพฒนาไปในทางทถกตองมากขน (วระพงษ แสง-ชโต.

2544)

2

หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 เปนหลกสตรแกนกลางของประเทศทม

จดประสงคทจะพฒนาคณภาพของผเรยนใหเปนคนด มปญญา มคณภาพชวตทดมขดความสามารถใน

การแขงขน โดยเฉพาะอยางยงการเพมศกยภาพของผเรยนใหสงขนสามารถดารงชวตอยางมความสข

ไดบนพนฐานของความเปนไทยและเปนสากล รวมทงมความสามารถในการประกอบอาชพหรอศกษา

ตอตามความถนดและความสามารถของแตละบคคล หลกสตรแกนกลางของประเทศจงเปนกรอบ

ทศทางในการจดทาหลกสตรสถานศกษาตงแตช นประถมศกษาปท 1 จนถงชนมธยมศกษาปท 6 และ

ความสามารถนาไปใชจดการศกษาทงในระบบ นอกระบบและการศกษาตามอธยาศยรวมทงสาหรบ

การจดการศกษาทกกลม เชน การศกษาพเศษ การศกษาสาหรบผมความสามารถพเศษมมาตรฐาน

การเรยนรเปนขอกาหนดคณภาพของผเรยน สถานศกษาตองนาสาระและมาตรฐานการเรยนรท

กาหนดในหลกสตรไปจดทาหลกสตรสถานศกษาในสวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชน สงคม

ภมปญญาทองถนและคณลกษณะอนพงประสงคใหผเรยนเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชน สงคม

ประเทศชาตและพลโลก (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. 2544: คานา)

ดงนนการจดการศกษาทจะตอบสนองกระบวนการพฒนาผเรยนดงกลาวจงควรนา

เหตการณและสภาพปญหาจากชมชน สภาพสงคม เศรษฐกจ การเมองและภมปญญาทองถนเขามา

ศกษาเรยนร วเคราะหเพอสรางความร วธการใหม สรางระบบใหม สามารถประยกตใชกบสภาพจรง

มากกวาการเรยนรดวยวธการทองจาเพยงอยางเดยว เปาหมายของการปฏรปกระบวนการเรยนรจง

จะเปนอรยทรพยในตนเอง มพลงปญญารทนโลก (วชย วงษใหญ. 2542: 2) การนาหลกสตรแมบท

มาปรบเพมใหสอดคลองกบความตองการของทองถนเพอใหผเรยนเรยนรจากประสบการณจรงอน

จะนาไปสการใชประโยชนในการดาเนนชวต โดยพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ .ศ. 2542

ฉบบปรบปรง แกไขเพมเตม (ครงท 2) พ.ศ. 2545 (สานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพ

การศกษา 2547: 15) ใหคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกาหนดหลกสตรแกนกลางการศกษา

ขนพนฐานเพอความเปนไทย ความเปนพลเมองทดของชาต การดารงชวต และการประกอบอาชพ

ตลอดจนการศกษาตอ

สถานศกษาขนพนฐานควรจะจดทากสาระของหลกสตรในสวนทเกยวกบสภาพในชมชน

และสงคม ภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพงประสงค เพอเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชน

สงคม และประเทศชาต ดงนน นอกจากโรงเรยนจะจดเปนหลกสตรสถานศกษาแลว ยงตองเพม

หลกสตรทองถนทตอบสนองตอความตองการของทองถนทโรงเรยนอยอกดวย ความหมายของ

หลกสตรทองถน กคอ “การดาเนนงานจดทา ขยายเพมเตมเรองทจาเปนและสาคญทตองการให

ผเรยนไดเรยนรเพมเตมตามความตองการของทองถน โดยไมกระทบตอหลกสตรการศกษาขน

พนฐาน พ.ศ. 2544 แตเปนการเสรมตอยอดใหผเรยนเกดการเรยนรเตมตามศกยภาพและนาไปส

มาตรฐานของหลกสตร”

3

โรงเรยนวดหนองคมสภาพโดยทวไปของชมชนรอบบรเวณโรงเรยนมลกษณะเปนชนบท

บานเรอนไมหนาแนน มประชากรประมาณ 900 คน บรเวณใกลเคยงโดยรอบโรงเรยนไดแก วด

อบต.คาโตนด สถานอนามย อาชพหลกของชมชน คอ ทานา เนองจาก มพนทเหมาะสม และ

หตถกรรมพนบาน โดยการนาเถาวลยมาประดษฐเปนตะกรา และของตกแตง ประชากรสวนใหญนบ

ถอศาสนา พทธ ศลปวฒนธรรมทองถนทเปนทรจกโดยทวไป คอ หตถกรรมจากเถาวลย จากสภาพ

ความเปนอยในชมชนดงกลาวโรงเรยนจงมความตองการใหนกเรยนไดใชวถชวตความเปนอยตาม

ทองถนทตนเองอาศยอย ดงนนโรงเรยนวดหนองคมจงมการจดทาหลกสตรสถานศกษาขน โดยกาหนด

วสยทศน ภารกจ เปาหมายของโรงเรยนใหตรงตามขอกาหนดในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

พทธศกราช 2544 ทใหสถานศกษาในแตละแหงจดทาหลกสตรสถานศกษาขนใชเอง ทาใหสถานศกษา

จะไดหลกสตรทสอดคลองกบสภาพความตองการของทองถนและชมชนของตนเอง และการจดการเรยน

การสอนใหเดกไดเรยนรและเขาใจเกยวกบภมปญญาทองถนในทองถนทตนเองอาศยอย เพอใหม

ความรเกยวกบทองถนทของตนเองและนาไปใชประโยชนในชวตประจาวนชองตนเองได อนจะทา

ใหเดกเกดความรกและผกพนกบทองถน

เมอประมาณ 10 ปทผานมา โรงเรยนวดหนองคมไดเคยมการจดการเรยนการสอนกลม

สาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย เรองการทาตะกราเถาวลย ซงเปนการนาภมปญญา

ทองถนทมอยมาใชในการจดการเรยนการสอนใหกบนกเรยน แตหลงจากนนกไมไดมการเรยนการสอน

เรองนอก เนองจากโรงเรยนและครผสอนไมไดจดทาคมอ / เอกสารในการสอนทแนนอนจงทาให

ขาดความตอเนองในการเรยนการสอน จากปญหานเองผวจยจงไดจดทาเรองการเสรมสรางงาน

หตถกรรม ขนเปนหนวยการเรยนรในกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ของระดบ

ชนประถมศกษาปท 6

การจดทาคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน กลมสาระการเรยนร


ผศกษาไดทาการศกษาคนควาขอมล เอกสาร หลกฐาน งานวจย สารสนเทศทเกยวของกบภมปญญา

ทองถนทงทเปนสวนบคคล และชมชน จากการสอบถาม สมภาษณ ผทรงภมปญญา ปราชญชาวบาน

ผทรงคณวฒทงหลายแลวรวบรวมเปนเอกสารขอมล สารสนเทศ เพอจดทาคมอการเสรมสรางงาน

หตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบประถมศกษา

ปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม เพอใหสอดคลองกบหลกสตรสถานศกษาของโรงเรยนวดหนองคม

อาเภอประจนตคาม จงหวดปราจนบร โดยกาหนดวตถประสงคดงน

4

วตถประสงคของการจดทาคมอ

ในการศกษาคนควาครงนมวตถประสงค ดงน

1. เพอจดทาคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน กลมสาระ

การเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม


2. เพอประเมนคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน กลมสาระ



ความสาคญของการจดทาคมอ

การจดทาคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยการใชภมปญญาทองถน กลมสาระ


จงหวดปราจนบร เพอเปนคมอทใหขอมลเกยวกบภมปญญาทองถนในดานงานหตกรรมของ

จงหวดปราจนบร ซงจะเปนประโยชนตอ

1. ผบรหารสถานศกษา ใชเปนคมอสารสนเทศ ในการนเทศ ตดตาม การจดการเรยน

การสอนของครในกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย เพอใหการดาเนนงานเปน

มาตรฐานเดยวกน

2. ครสามารถใชเปนคมอในการจดการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรการงานอาชพ

และเทคโนโลย และใชเปนคมอในการศกษาคนควา เกยวกบภมปญญาทองถน ดานงานหตถกรรม

เพอนาไปพฒนา ปรบปรงการเรยนการสอน ใหเกดประโยชนเพมยงขน

ขอบเขตของการจดทาคมอ



ซงประกอบดวย การใชภมปญญาทองถนดานหตถกรรม 4 ชนด ไดแก การทาตะกราจากเถาวลย

ผลตภณฑจากไมไผ หมวกสานจากไมไผ และไมกวาดดอกหญา และวธการจดกจกรรมการเรยน

การสอนกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

5

นยามศพทเฉพาะ

1. คมอ หมายถง เอกสารทใหขอมลเกยวกบการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภม

ปญญาทองถน กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของ

โรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร ดานงานหตถกรรมในอาเภอประจนตคาม จงหวดปราจนบร

และวธการจดกจกรรมการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

ชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร โดยใชภมปญญาทองถน มาจด

กจกรรมการเรยนการสอนอยางเปนระบบ ซงประกอบดวย

1.1 คาแนะนาการใชคมอ หมายถง คาอธบายวธการนาคมอไปใช สาหรบผทมหนาท

เกยวของกบการจดการเรยนการสอน เชน ผบรหารสถานศกษา ครผสอน

1.2 เนอหา หมายถง ขอมลในคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน

ขอมลภมปญญาทองถนดานงานหตถกรรม กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร ซงแบงเปน 3 ตอน ดงน

ภมปญญาทองถนและงานหตถกรรมอาเภอประจนคาม การเรยนการสอนแบบสาธต และการเสรมสราง

งานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน ไดแก เรองการทาตะกราจากเถาวลย เรองผลตภณฑจาก

ไมไผ เรองหมวกสานจากไมไผ เรองไมกวาดดอกหญา ซงเนอหาทอยในคมอนครผสอนสามารถ

นาไปจดกจกรรมการเรยนการสอนใหกบผเรยนในกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลยได

1.3 วธดาเนนการ หมายถง การจดการเรยนการสอนของครผสอนกลมสาระการเรยนร

การงานอาชพและเทคโนโลย โดยวธการสอนแบบสาธตและลงมอปฏบตจรง เพอการเสรมสรางงาน

หตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน 4 เรอง ไดแก เรองการทาตะกราจากเถาวลย เรองผลตภณฑ

จากไมไผ เรองหมวกสานจากไมไผ เรองไมกวาดดอกหญา

1.4 การวดและประเมนผล หมายถง เอกสารการบนทกหลงการจดการเรยนร การประเมน

ระหวางการจดการเรยนร โดยการตอบปากเปลา และการสมภาษณ การประเมนเมอสนสดกจกรรม

การเรยนร โดยเกณฑการประเมนชนงาน และการประเมนทกษะการปฏบตงานกลม

2. การใชภมปญญาทองถน หมายถง สภาพหรอลกษณะการนา ภมปญญาทองถนมาใช

ในการเรยนการสอนของโรงเรยนวดหนองคม ใหสอดคลองกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนกลม

สาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย โดยมงเนนในดานงานหตถกรรม ซงคองานชางททา

ดวยมอทถอประโยชนใชสอยเปนหลก โดยใชภมปญญาทองถน ซงกคอองคความรความสามารถ

และทกษะของคนในทองถนนน ๆ ทเกดจากการสงสมประสบการณและความเฉลยวฉลาดของแตละคน

ผานกระบวนการเลอกสรร เรยนร ปรงแตง พฒนา และมการถายทอดสบตอกนมา

3. การเสรมสรางงานหตถกรรม หมายถง การจดกจกรรมการเรยนการสอนในกลม

สาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ชนประถมศกษาปท 6 ดานหตถกรรมโดยใชภมปญญา

ทองถน เพอใชในการแกไขปญหา พฒนาชวตของคนในทองถนนน ๆ ใหสมดลกบสภาพแวดลอม

และสภาพธรรมชาตรวมทงเหมาะสมกบยคสมย ในงานวจยน ไดแก

6

3.1 การทาตะกราเถาวลย หมายถง งานหตถกรรมทาดวยมอ ทใชเถาวลยเปน

สวนประกอบใหเกดผลงาน

3.2 ผลตภณฑจากไมไผ หมายถง งานหตถกรรมทาดวยมอ ทใชไมไผเปนสวนประกอบ

ใหเกดผลงาน ในงานวจยครงน ไดแก การทาบนไดไมไผ

3.3 หมวกสานจากไมไผ หมายถง งานหตกรรมทเกดจากการสานเสนไมไผ (เสนตอก)

ใหเกดลวดลาย และเยบใหเปนหมวก

3.4 ไมกวาดดอกหญา หมายถง งานหตถกรรมทองถนทใชดอกหญาเปนวตถดบสาคญ

ของผลงาน และมประโยชนใชสอยในการทาความสะอาด

4. กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย หมายถง กลมสาระทชวยพฒนา

ใหผเรยนมความร ความเขาใจ มทกษะพนฐานทจาเปนตอการดารงชวต และรเทาทนการเปลยนแปลง

สามารถนาความรเกยวกบการดารงชวต การอาชพ และเทคโนโลย มาใชประโยชนในการทางาน

อยางมความคดสรางสรรค และแขงขนในสงคมไทยและสากล เหนแนวทางในการประกอบอาชพ

รกการทางาน และมเจตคตทดตอการทางาน สามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางพอเพยง และม

ความสข

5. การประเมนคมอ หมายถง การตรวจสอบความเหมาะสมของคมอ ในดานคาแนะนา

วธการใชคมอ เนอหาขอมลภมปญญาทองถนงานหตถกรรม การจดการเรยนการสอนแบบสาธต

และลงมอปฏบตจรง และการวดและประเมนผลระหวางการเรยนรและเมอสนสดกจกรรมการเ รยนร

โดยผประเมนความเหมาะสมของคมอ ประกอบไปดวย นกวชาการ ผบรหารสถานศกษา ครผสอน

กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการวจยครงน ผวจยมงศกษาการจดทาคมอการเสรมสรางงานหตถกรรม กลมสาระ

การเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย โดยใชภมปญญาทองถน ระดบชนประถมศกษาปท 6

ของโรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร ดงนน ผวจยจงไดศกษาทฤษฎ เอกสาร และงานวจย

ทเกยวของในประเดนสาคญ โดยนาเสนอ ดงน

1. การบรหารจดการการศกษา โรงเรยนวดหนองคม

1.1 นโยบายการจดการ

1.2 หลกสตรสถานศกษาโรงเรยนวดหนองคม

2. ภมปญญาทองถน

2.1 ความหมายของภมปญญาทองถน

2.2 ความสาคญของภมปญญาทองถน

2.3 ประเภทของภมปญญาทองถน

2.4 การนาภมปญญาทองถนมาใชในการจดการเรยนการสอน

2.5 ภมปญญาทองถนอาเภอประจนตคาม

3. คมอ

3.1 ความหมายของคมอ

3.2 ประเภทของคมอ

3.3 องคประกอบของคมอ

3.4 ลกษณะทดของคมอ

3.5 การศกษาผลงานการจดทาคมอ

4. งานวจยทเกยวของ

4.1 งานวจยในประเทศ

4.2 งานวจยตางประเทศ

1. การบรหารจดการการศกษา โรงเรยนวดหนองคม

โรงเรยนวดหนองคม ตงอยเลขท 98 ตาบล คาโตนด อาเภอ ประจนตคาม จงหวด

ปราจนบร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ปราจนบร เขต 1 มเขตพนทบรการ

3 หมบาน ไดแก บานหนองคม หม 11, 13 และ บานหนองคม หม 6 สภาพชมชนโดยรวมรอบ

บรเวณโรงเรยนมลกษณะเปนชนบท บานเรอนไมหนาแนน มประชากรประมาณ 900 คน บรเวณ

ใกลเคยงโดยรอบโรงเรยนไดแก วด อบต.คาโตนด สถานอนามย อาชพหลกของชมชน คอ ทานา

เนองจาก มพนทเหมาะสม และหตถกรรมพนบาน โดยการนาเถาวลยมาประดษฐเปนตะกรา และ

8

ของตกแตง ประชาชนสวนใหญนบถอศาสนาพทธ ประเพณ / ศลปวฒนธรรมทองถนทเปนทรจก

โดยทวไป คอ งานหตถกรรมจากเถาวลย ผปกครองสวนใหญจบการศกษาระดบ ป.4 ประกอบ

อาชพ (คดเปนรอยละ) ทานา รอยละ 70 นบถอศาสนา (คดเปนรอยละ) พทธ รอยละ 100 ฐานะ

ทางเศรษฐกจ /รายไดโดยเฉลยตอครอบครว ตอป 40,000 บาท จานวนคนเฉลยตอครอบครว 4 คน

โอกาสและขอจากดของโรงเรยน อยใกลแหลงเรยนร เชน การทาหตถกรรมพนบานจากเถาวลย

อบต.คาโตนด สถานอนามยโรงเรยนอยในบรเวณวดไดรบการสนบสนนจากเจาอาวาสอยางดยง

แตพนทของโรงเรยนมจานวน 5 ไร ซงไมเพยงพอกบการทากจกรรมและการพกผอนของนกเรยน

(รายงานการประเมนคณภาพก ารศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

ปราจนบร เขต 1. 2553)

1.1 นโยบายการจดการ

โรงเรยนวดหนองคม ตงเมอ วนท 14 สงหาคม พ.ศ. 2470 โดยรองอามาตยตรขน

เกษมมาลยกร นายอาเภอประจนตคาม เปดสอนตงแตชนประถมศกษาปท 1 ถงชนประถมศกษา

ปท 4 โดยอาศยศาลาการเปรยญของวดหนองคมเปนทเรยน พ.ศ. 2482 กระทรวงศกษาธการ

อนมตเงนสรางโรงเรยน แบบ ค. จานวน 1 หลง ขนาด 3 หองเรยน กวาง 8 เมตร ยาว

24 เมตร ไมมฝา โดยมนายจนทร ประยรยวงเปนครใหญ จนถง พ .ศ. 2498 อาคารไดชารด

ทรดโทรมจนใชการแทบไมได ทางโรงเรยนพรอมดวยประชาชนในหมบานไดรวมกนจดหาเงนเพอ

สรางอาคารเรยน ในชนแรกหลอเสาคอนกรตเสรมเหลกขนกอน ตอมาทางกระทรวงศกษาธการได

อนมตเงนชวยเหลอ สรางอาคารเรยน แบบ ข. 3 ขนาด 3 หองเรยน 1 หองมข รวม 4 หอง

กวาง 8 เมตร ยาว 24 วนท 2 พฤษภาคม 2520 ไดรบอนมตใหเปดสอน ชนประถมศกษา

ปท 5 – 6 ปการศกษา 2537 ไดรบอนมตใหเปดทาการสอน ระดบมธยมศกษาตอนตน

ตามโครงการขยายโอกาสทางการศกษา และไดร บอนมตใหทาการเปดชนเดกเลกดวย

คาขวญประจาโรงเรยน

สขภาพดเลศ ประเสรฐวนย ใสใจการศกษา นาพาคณธรรม

วตถประสงคของโรงเรยน

โรงเรยนบรหารงานเปน 4 งาน คอ บรหารงานวชาการ บรหารงบประมาณ บรหาร

บคคล และบรหารทวไป เพอมงใหผเรยนมคณลกษณะอนพงประสงค การอานคดวเคราะห

เรยนรจากสอเทคโนโลยเตมศกยภาพของผเรยน

ปรชญา

คดด พดด ทาด เปนคนด

9

วสยทศนโรงเรยนวดหนองคม

โรงเรยนวดหนองคม มงเนนจดการศกษาใหผเรยนเปนเลศดานคณธรรม วชาการและ

พนฐานเทคโนโลย มจตสานกในความเปนพลเมองไทยและพลโลก ยดมนในการปกครองตาม

ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ผเรยนทกคนสามารถเรยนรและพฒนา

ตนเองไดเตมศกยภาพ มจตสานกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต รกทองถนและดาเนนชวต

อยางพอเพยง

พนธกจโรงเรยนวดหนองคม

พนธกจทโรงเรยนวดหนองคมดาเนนการเพอใหบรรลวสยทศนและนาไปสการวางแผน

ปฏบตมดงนคอ

1. จดสภาพแวดลอมใหมบรรยากาศนาอย สะอาด รมรน สวยงาม เปนระเบยบ ปลอดภย

เหมาะสมกบการพฒนาการเรยนการสอน และเอออานวยตอการจดกจกรรมการเรยนร

2. จดสอ อปกรณ เทคโนโลย นวตกรรม หองปฏบตการทางภาษา ใหสมบรณ ทนสมย

เหมาะสมกบการจดกจกรรมการเรยนการสอน

3. พฒนาแหลงการเรยนรภายในโรงเรยน และรวมกบชมชนพฒนาแหลงการเรยนร

ภายนอกโรงเรยน ใหมความสมบรณ หลากหลาย และมคณภาพ

4. พฒนาผเรยนโดยเนนพฒนาธรรมชาตแหงการเรยนรของผเรยนแตละคนใหสามารถ

เปนบคคลแหงการเรยนร สามารถเรยนรดวยตนเองตลอดชวต เปนคนด คนเกง มความสข

สามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข เปนพลเมองดของชาต

5. สงเสรมใหครจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนสาคญ

6. สงเสรม สนบสนนใหครและบคลากร ใหไดรบการพฒนาตามมาตรฐานวชาชพ

7. พฒนาระบบบรหารจดการศกษาใหมประสทธภาพ โดยเนนการมสวนรวมของทกฝาย

8. จดระบบการวดผล ประเมนผลการเรยน จดกจกรรมพฒนาผเรยน ใหเปนระบบ

ครบถวน ครอบคลมระเบยบการวดผลตามหลกสตร

9. สรางความสมพนธ ความรวมมอ ระหวางโรงเรยน และชมชน

10. ดาเนนการบรหาร นเทศ และประเมนผลหลกสตร

11. จดการพฒนาหลกสตรตามความเหมาะสม

สมรรถนะสาคญของผเรยน

โรงเรยนวดหนองคม มงใหผเรยนเกดสมรรถนะ สาคญ 5 ประการ ดงน

1. ความสามารถในการสอสาร เปนความสามารถในการรบและสงสาร มวฒนธรรมใน

การใชภาษาถายทอดความคด ความรความเขาใจ ความรสก และทศนะของตนเองเพอแลกเปลยน

ขอมลขาวสารและประสบการณอนจะเปนประโยชนตอการพฒนาตนเองและสงคม รวมทงการเ จรจา

10

ตอรองเพอขจด และลดปญหาความขดแยงตาง ๆ การเลอกรบหรอไมรบขอมลขาวสารดวยหลก

เหตผลและความถกตอง ตลอดจนการเลอกใชวธการสอสาร ทมประสทธภาพโดยคานงถงผลกระทบ

ทมตอตนเองและสงคม

2. ความสามารถในการคด เปนความสามารถในการคดวเคราะห การคดสงเคราะห

การคดอยางสรางสรรค การคดอยางมวจารณญาณ และการคดเปนระบบ เพอนาไปสการสรางองค

ความรหรอสารสนเทศเพอการตดสนใจเกยวกบตนเองและสงคมไดอยางเหมาะสม

3. ความสามารถในการแกปญหา เปนความสามารถในการแกปญหาและอปสรรคตาง ๆ

ทเผชญไดอยางถกตองเหมาะสมบนพนฐานของหลกเหตผล คณธรรมและขอมลสารสนเทศ เขาใจ

ความสมพนธและการเปลยนแปลงของเหตการณตาง ๆ ในสงคม แสวงหาความร ประยกตความร

มาใชในการปองกนและแกไขปญหา และมการตดสนใจทมประสทธภาพโดยคานงถงผลกระทบท

เกดขนตอตนเอง สงคมและสงแวดลอม

4. ความสามารถในการใชทกษะชวต เปนความสามารถในการนากระบวนการตาง ๆ ไป

ใชในการดาเนนชวตประจาวน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรอยางตอเนอง การทางาน และการ

อยรวมกนในสงคมดวยการสรางเสรมความสมพนธอนดระหวางบคคล การจดการปญหาและความขดแยง

ตาง ๆ อยางเหมาะสม การปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงของสงคมและสภาพแวดลอม และการ

รจกหลกเลยงพฤตกรรม ไมพงประสงคทสงผลกระทบตอตนเองและผอน

5. ความสามารถในการใชเทคโนโลย เปนความสามารถในการเลอก และใช เทคโนโลย

ดานตาง ๆ และมทกษะกระบวนการทางเทคโนโลย เพอการพฒนาตนเองและสงคม ในดานการเรยนร

การสอสาร การทางาน การแกปญหาอยางสรางสรรค ถกตอง เหมาะสม และมคณธรรม

ดานการบรหาร

ผบรหาร นายสนนท พอด วฒการศกษาสงสด ปรญญาโท สาขา บรหารการศกษา

ดารงตาแหนงทโรงเรยนนตงแต 10 พฤศจกายน 2551 จนถงปจจบน

11

ระบบโครงสรางการบรหาร

ขอมลบคลากร

คณะกรรมการ

สถานศกษา

ผอานวยการโรงเรยน

วชาการ

งบประมาณ

บคลากร

บรหารทวไป

หน. กลมฯ ท.

หน. กลมฯ ค.

หน. กลมฯ ว.

หน. กลมฯ ส.

หน. กลมฯ พ.

หน. กลมฯ ศ.

หน.กลมฯ กอท.

หน. กลมฯ ต.

หน. กลมฯ พฒนา

งานการเงน

งานพสด

หน.สายงาน

กอนประถม

รองหน.สายงาน

กอนประถม


ชวงชนท 1





รองหน.สายงาน


งานสารบญ

งานขอมล

กจกรรม น.ร.

อาคารสถานท

งานชมชน

12

ขอมลบคลากร

ประเภท

บคลากร

เพศ ระดบการศกษาสงสด อาย

เฉลย

ประสบการณ

สอนเฉลย ชาย หญง ตากวา

ป.ตร ป.ตร

สงกวา

ป.ตร

ผอานวยการ 1 - - - 1 53 32

รองผอานวยการ - - - - - - -

ครประจาการ 7 6 1 12 - 50 26

ครอตราจาง - - - - - - -

นกการ / ภารโรง 1 - 1 - - 37 -

อน ๆ ธรการและครสอน LD - 2 - 2 - 33 -

รวม 9 8

1 14 1 43 29 17

● มครทสอนวชาตรงตามวชาเอก 3 คน (23.08%)

● มครทสอนวชาตามความถนด 10 คน (76.92%)

1.2 หลกสตรสถานศกษาโรงเรยนวดหนองคม

โรงเรยนวดหนองคม เปนโรงเรยนทเปดสอนใน 3 ระดบ คอ ระดบอนบาล ระดบประถมศกษา

และระดบมธยมศกษาตอนตน เปนโรงเรยนทใชหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ .ศ. 2551

ซงเปนหลกสตรองมาตรฐาน จดมงหมายของหลกสตรเพอพฒนาคณภาพของนกเรยนใหสอดคลอง

กบสภาพ ความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคม ความเจรญกาวหนาทางวทยาการ เนนให

นกเรยนมความรเตมตามศกยภาพ เรยนรอยางมความสข จากสอเทคโนโลยทหลากหลาย ควบค

กบการพฒนาคณธรรม จรยธรรม ยดมนในการปกครองตามระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรย

ทรงเปนพระประมข โดยสอดแทรกสงทเปนเอกลกษณของจงหวดปราจนบร และภมภาคใกลเคยง

เพอใหเกดความตระหนก เหนคณคา สานกรก ผกพนและมความภาคภมใจในทองถนของตนเอง

โดยหลกสตรของโรงเรยนวดหนองคมนนไดพฒนาขนโดยอาศยแนวคดจาก หลกสตร

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ซงเปนหลกสตรแกนกลางกาศกษาขนพนฐานของประเทศ

ทมจดประสงคทจะมงพฒนาผเรยนทกคน ซงเปนกาลงของชาตใหเปนมนษยทมความสมดลทงดาน

รางกาย ความร คณธรรม มจตสานกในความเปนพลเมองไทยและพลโลก ยดมนในการปกครอง

ตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มความรและทกษะพนฐาน รวมทง

เจตคตทความจาเปนตอการศกษา ตอการประกอบอาชพและการศกษาตลอดชวต โดยมงเนนผเรยน

เปนสาคญบนพนฐานความเชอวา ทกคนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดเตมตามศกยภาพ

(สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ. 2551: ความนา)

13

หลกการของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

เพอใหการจดการศกษาขนพนฐานเปนไปตามแนวนโยบายการจดการศกษาของประเทศ

จงกาหนดหลกการของหลกสตรขนพนฐานไวดงน

1. เปนหลกสตรการศกษาเพอความเปนเอกภาพของชาตมจดหมายและมาตรฐานการ

เรยนรเปนเปาหมายสาหรบพฒนาเดกและเยาวชนใหมความร ทกษะ เจตคต และคณธรรมบน

พนฐานของความเปนไทยควบคกบความเปนสากล

2. เปนหลกสตรการศกษาเพอปวงชน ทประชาชนทกคนมโอกาสไดรบการศกษาอยาง

เสมอภาคและมคณภาพ

3. เปนหลกสตรการศกษาทสนองการกระจายอานาจ ใหสงคมมสวนรวมในการจด

การศกษาใหสอดคลองกบสภาพและความตองการของทองถน

4. เปนหลกสตรทมโครงสรางยดหยนทงดานสาระการเรยนร เวลา และการจดการเรยนร

5. เปนหลกสตรการศกษาทเนนผเรยนเปนสาคญ

6. เปนหลกสตรการศกษาสาหรบการศกษาในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย

ครอบคลมทกกลมเปาหมาย สามารถเทยบโอนผลการเรยนร และประสบการณ

จดมงหมายของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน มงพฒนาผเรยนใหเปนคนด มปญญา มความสข

มศกยภาพในการศกษาตอ และประกอบอาชพ จงกาหนดเปนจดหมายเพอใหเกดกบผเรยน เมอจบ

การศกษาขนพนฐาน ดงน

1. มคณธรรม จรยธรรม และคานยมทพงประสงค เหนคณคาของตนเอง มวนยและปฏบตตน

ตามหลกธรรมของพระพทธศาสนา หรอศาสนาทตนนบถอ ยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

2. มความร ความสามารถในการสอสาร การคด การแกปญหา การใชเทคโนโลย และม

ทกษะชวต

3. มสขภาพกายและสขภาพจตทด มสขนสย และรกการออกกาลงกาย

4. มความรกชาต มจตสานกในความเปนพลเมองไทยและพลโลก ยดมนในวถชวตและ

การปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

5. มจตสานกในการอนรกษวฒนธรรมและภมปญญาไทย การอนรกษและพฒนาสงแวดลอม

มจตสาธารณะทมงทาประโยชนและสรางสงทดงามในสงคม และอยรวมกนในสงคมอยางมความสข

• มาตรฐานการเรยนร

การพฒนาผเรยนใหเกดความสมดล ตองคานงถงหลกพฒนาการทางสมองและพหปญญา

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน จงกาหนดใหผเรยนเรยนร ๘ กลมสาระการเรยนร ดงน

๑. ภาษาไทย

๒. คณตศาสตร

14

๓. วทยาศาสตร

๔. สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

๕. สขศกษาและพลศกษา

๖. ศลปะ

๗. การงานอาชพและเทคโนโลย

๘. ภาษาตางประเทศ

ในแตละกลมสาระการเรยนรไดกาหนดมาตรฐานการเรยนรเปนเปาหมายสาคญของการ

พฒนาคณภาพผเรยน มาตรฐานการเรยนรระบสงทผเรยนพงร ปฏบตได มคณธรรมจรยธรรม

และคานยม ทพงประสงค เมอจบการศกษาขนพนฐาน นอกจากนนมาตรฐานการเรยนรยงเปนกลไก

สาคญ ในการขบเคลอนพฒนาการศกษาทงระบบ เพราะมาตรฐานการเรยนรจะสะทอนใหทราบวา

ตองการอะไร จะสอนอยางไร และประเมนอยางไร รวมทงเปนเครองมอในการตรวจสอบเพอการ

ประกนคณภาพการศกษาโดยใชระบบการประเมนคณภาพภายในและการประเมนคณภาพภายนอก

ซงรวมถงการทดสอบระดบเขตพนทการศกษา และการทดสอบระดบชาต ระบบการตรวจสอบเพอ

ประกนคณภาพดงกลาวเปนสงสาคญทชวยสะทอนภาพการจดการศกษาวาสามารถพฒนาผเรยนให

มคณภาพตามทมาตรฐานการเรยนรกาหนดเพยงใด

• กจกรรมพฒนาผเรยน

กจกรรมพฒนาผเรยน มงใหผเรยนไดพฒนาตนเองตามศกยภาพ พฒนาอยางรอบดาน

เพอความเปนมนษยทสมบรณ ทงรางกาย สตปญยา อารมณ และสงคม เสรมสรางใหเปนผม

ศลธรรม จรยธรรม มระเบยบวนย ปลกฝงและสรางจตสานกของการทาประโยชนเพอสงคม

สามารถจดการตนเองได และอยรวมกบผอนอยางมความสข กจกรรมพฒนาผเรยน แบงเปน 3 ลกษณะ ดงน

1) กจกรรมแนะแนว

เปนกจกรรมทสงเสรมและพฒนาผเรยนใหรจกตนเอง รรกษสงแวดลอมสามารถคด

ตดสนใจ คดแกปญหา กาหนดเปาหมาย วางแผนชวตทงดานการเรยน และอาชพ สามารถปรบ

ตนไดอยางเหมาะสม นอกจากนยงชวยใหครรจกและเขาใจผเรยน ทงยงเปนกจกรรมทชวยเหลอ

และใหคาปรกษาแกผปกครองในการมสวนรวมพฒนาผเรยน

2) กจกรรมนกเรยน

เปนกจกรรรมทมงพฒนาความมระเบยบวนย ความเปนผนาผตามทด ความรบผดชอบ

การทางานรวมกน การรจกแกปญหา การตดสนใจทเหมาะสม ความมเหตผล การชวยเหลอ

แบงปนกน เอออาทร และสมานฉนท โดยจดใหสอดคลองกบความสามารถ ความถนด และ

ความสนใจของผเรยนใหไดปฏบตดวยตนเองในทกขนตอน ไดแก การศกษาวเคราะหวางแผน

ปฏบตตามแผน ประเมนและปรบปรงการทางาน เนนการทางานรวมกนเปนกลม ตามความเหมาะสมแส

อดคลองกบวฒภาวะของผเรยน บรบทของสถานศกษาและทองถน กจกรรมนกเรยนประกอบดวย

15

2.1 กจกรรมลกเสอ เนตรนาร ยวกาชาด ผบาเพยประโยชน และนกศกษาวชาทหาร

2.2 กจกรรมชมนม ชมรม

3) กจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชน

เปนกจกรรมทสงเสรมใหผเรยนบาเพญประโยชนตอสงคม ชมชน และทองถน ตาม

ความสนใจในลกษณะอาสาสมคร เพอแสดงถงความรบผดชอบ ความดงาม ความเสยสละตอสงคม

มจตสาธารณะ เชน กจกรรมอาสาพฒนาตาง ๆ กจกรรมสรางสรรคสงคม

ระดบการศกษา

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน จดระดบการศกษาเปน ๓ ระดบ ดงน

๑. ระดบประถมศกษา (ชนประถมศกษาปท ๑ – ๖) การศกษาระดบนเปนชวงแรกของ

การศกษาภาคบงคบ มงเนนทกษะพนฐานดานการอาน การเขยน การคดคานวณ ทกษะการคด

พนฐาน การตดตอสอสาร กระบวนการเรยนรทางสงคม และพนฐานความเปนมนษย การพฒนา

คณภาพชวตอยางสมบรณและสมดลทงในดานรางกาย สตปญญา อารมณ สงคม และวฒนธรรม

โดยเนนจดการเรยนรแบบบรณาการ

๒. ระดบมธยมศกษาตอนตน (ชนมธยมศกษาปท ๑ – ๓) เปนชวงสดทายของการศกษา

ภาคบงคบ ม งเนนใหผเรยนไดสารวจความถนดและความสนใจของตนเอง สงเสรมการพฒนา

บคลกภาพสวนตน มทกษะในการคดวจารณญาณ คดสรางสรรค และคดแกปญหา มทกษะในการ

ดาเนนชวต มทกษะการใชเทคโนโลยเพอเปนเครองมอในการเรยนร มความรบผดชอบตอสงคม

มความสมดลทงดานความร ความคด ความดงาม และมความภมใจในความเปนไทย ตลอดจนใช

เปนพนฐานในการประกอบอาชพหรอการศกษาตอ

๓. ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ชนมธยมศกษาปท ๔ – ๖) การศกษาระดบนเนนการ

เพมพนความรและทกษะเฉพาะดาน สนองตอบความสามารถ ความถนด และความสนใจของผเรยน

แตละคนทงดานวชาการและวชาชพ มทกษะในการใชวทยาการและเทคโนโลย ทกษะกระบวนการ

คดขนสง สามารถนาความรไปประยกตใชใหเกดประโยชนในการศกษาตอและการประกอบอาชพ

มงพฒนาตนและประเทศตามบทบาทของตน สามารถเปนผนา และผใหบรการชมชนในดานตาง ๆ

• การจดเวลาเรยน

หลกสตรแกนกลางการศก ษาขนพนฐาน ได กาหนดกรอบโครงสรางเวลาเรยนขนตา

สาหรบกลมสาระการเรยนร ๘ กลม และกจกรรมพฒนาผเรยน ซงสถานศกษาสามารถเพมเตมได

ตามความพรอมและจดเนน โดยสามารถปรบใหเหมาะสมตามบรบทของสถานศกษาและสภาพ

ของผเรยน ดงน

๑. ระดบชนประถมศกษา (ชนประถมศกษาปท ๑ – ๖) ใหจดเวลาเรยนเปนรายป โดยม

เวลาเรยน วนละ ไมเกน ๕ ชวโมง

๒. ระดบชนมธยมศกษาตอนตน (ชนมธยมศกษาปท ๑ – ๓) ใหจดเวลาเรยนเปนรายภาค

มเวลาเรยนวนละไมเกน ๖ ชวโมง คดนาหนกของรายวชาทเรยนเปนหนวยกต ใชเกณฑ ๔๐ ชวโมง

ตอภาคเรยน มคานาหนกวชา เทากบ ๑ หนวยกต (นก.)

16

๓. ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ชนมธยมศกษาปท ๔ - ๖) ใหจดเวลาเรยนเปนรายภาค

มเวลาเรยน วนละไมนอยกวา ๖ ชวโมง คดนาหนกของรายวชาทเรยนเปนหนวยกต ใชเกณฑ

๔๐ ชวโมง ตอภาคเรยน มคานาหนกวชา เทากบ ๑ หนวยกต (นก.) โครงสรางหลกสตรสถานศกษา โรงเรยนวดหนองคม โครงสรางเวลาเรยน

ระดบ

สาระ / กจกรรม

เวลาเรยน

หมายเหต ประถมศกษา มธยมศกษา

ป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓

กลมสาระการเรยนร

ภาษาไทย ๒๔๐ ๒๔๐ ๒๔๐ ๒๐๐ ๒๐๐ ๒๐๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐

คณตศาสตร ๒๐๐ ๒๐๐ ๒๐๐ ๑๖๐ ๑๖๐ ๑๖๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑.๒๐

วทยาศาสตร ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐

สงคมศกษาศาสนาและ

วฒนธรรม ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐

ประวตศาสตร ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐

สขศกษาและพลศกษา ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐

ศลปะ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐

การงานอาชพและเทคโนโลย ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐

ภาษาตางประเทศ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐

รวมเวลาเรยนพนฐาน ๘๘๐ ๘๘๐ ๘๘๐ ๘๘๐ ๘๘๐ ๘๘๐ ๘๘๐ ๘๘๐ ๘๘๐

รวมรายวชาเพมเตม - - - - - - ๒๐๐ ๒๐๐ ๒๐๐

ภาษาไทย - - - - - - ๔๐ ๔๐ ๔๐

เสรมทกษะคณตศาสตร - - - - - - ๔๐ ๔๐ ๔๐

การงานอาชพ - - - - - - ๘๐ ๘๐ ๘๐

พลศกษา - - - - - - ๔๐ ๔๐ ๔๐

กจกรรมแนะแนว ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐

- ลกเสอ / เนตรนาร ๓๐ ๓๐ ๓๐ ๓๐ ๓๐ ๓๐ ๒๕ ๒๕ ๒๕

- ชมนม ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐

กจกรรมเพอสงคมและ

สาธารณะประโยชน ๑๐ ๑๐ ๑๐ ๑๐ ๑๐ ๑๐ ๑๕ ๑๕ ๑๕

รวมเวลากจกรรมพฒนา

ผเรยน ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐

รวมเวลาเรยน ๑,๐๐๐ ๑,๐๐๐ ๑,๐๐๐ ๑,๐๐๐ ๑,๐๐๐ ๑,๐๐๐ ๑,๒๐๐ ๑,๒๐๐ ๑,๒๐๐

17

โครงสรางหลกสตรสถานศกษา โรงเรยนวดหนองคม ระดบประถมศกษา

ชนประถมศกษาปท ๖

รายวชา / กจกรรม เวลาเรยน

(ชม. / ป)

รายวชาพนฐาน ๘๘๐

ท ๑๖๑๐๑ ภาษาไทย ๒๐๐

ค ๑๖๑๐๑ คณตศาสตร ๑๖๐

ว ๑๖๑๐๑ วทยาศาสตร ๘๐

ส ๑๖๑๐๑ สงคมศกษา ๘๐

ส ๑๖๑๐๒ ประวตศาสตร ๔๐

พ ๑๖๑๐๑ สขศกษา และพลศกษา ๘๐

ศ ๑๖๑๐๑ ศลปะ ๘๐

ง ๑๖๑๐๑ การงานอาชพและเทคโนโลย ๘๐

อ ๑๖๑๐๑ ภาษาองกฤษพนฐาน ๘๐

รายวชาเพมเตม -

กจกรรมพฒนาผเรยน ๑๒๐

กจกรรมแนะแนว ๔๐

กจกรรมนกเรยน -

ลกเสอ / เนตรนาร ๓๐

ชมนม ๔๐

*กจกรรมเพอสงคมและสาธารณะประโยชน ๑๐

รวมเวลาเรยนทงสน ๑,๐๐๐

2. ภมปญญาทองถน

ภมปญญาทองถน (Local wisdom) (ประเวศ วะส. 2536: 10) คอองคความรความสามารถ

และทกษะของคนไทยอนเกดจากการสงสมประสบการณทผานระบอบการเลอกสรร เรยนร ปรงแตง

พฒนาและถายทอดสบตอกนมาเพอใชแกปญหาและพฒนาวถชวตของคนไทย (รง แกวแดง. 2543:

238) เปนความผกพนระหวางความรกบธรรมชาตทพฒนาขนในกระบวนการทคนและชมชนปรบตว

เขาหาธรรมชาตจนกลายเปนสวนหนงขององคความร เกดเปนภมปญญาเฉพาะทองถนทถกนามาใช

ในการจดการศกษา สาหรบงานวจยนมรายละเอยดทเกยวของกบภมปญญาทองถนดงน

2.1 ความหมายของภมปญญาทองถน

ตามพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 พมพครงท 1 พทธศกราช 2546 ให

ความหมายของคาวา “ภมปญญา” คอ ความร ความสามารถ “ภมปญญาทองถน” (Local wisdom)

หรอ “ภมปญญาชาวบาน” (Popular wisdom) หรอ “ภมปญญาไทย” (Thai wisdom) คอความร

18

หรอการกระทาทเกดจากประสบการณในชวตของชาวบานหรอทกสงทกอยางทชาวบานคดขนจาก

สตปญญาและความสามารถของชาวบานเองเพอใชแกปญหาในการดาเนนชวตไดอยางเหมาะสมกบ

กาลสมย โดยมกระบวนการสงสมแลวสบทอดตอมาถงชนรนหลง

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2535: 208) ไดใหคาจากดความของภมปญญา

ทองถนหรอภมปญญาชาวบานวาทกสงทกอยางทชาวบานคดไดเองทนามาใชในการแกปญหา เปน

สตปญญา เปนองคความรท งหมดของชาวบาน ทงกวางทงลกทชาวบานคดเอง ทาเองโดยอาศย

ศกยภาพทมอยแกปญหาการดาเนนชวตไดในทองถนอยางสมสมยวตถธรรม

รตนะ บวสนธ (2535) ไดใหความหมายภมปญญาทองถน หมายถง กระบวนทศนของ

บคคล ทมตอตนเอง ตอโลกและสงแวดลอม ซงกระบวนทศนดงกลาวจะมรากฐานคาสอนจาก

พระพทธศาสนา คต จารต ประเพณ ทไดรบการสงสอน ถายทอดและปฏบตสบเนองกนมาปรบปรน

ใหเขากบบรบท ทางสงคมทเปลยนแปลงแตละสมย ทงนโดยมเปาหมายเพอความสงบสขของใน

สวนทเปนชมชน และปจเจกบคคล ซงกระบวนทศนทเปนภมปญญาทองถนจาแนกเปน 3 ลกษณะ

คอ

1. ภมปญญาเกยวกบการจดการสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาตแวดลอม

2. ภมปญญาเกยวกบระบบสงคมหรอการจดความสมพนธระหวางมนษยกบมนษย

3. ภมปญญาเกยวกบระบบการผลตหรอการประกอบอาชพทมลกษณะมงเนนระบบการ

ผลตเพอพงพาตนเอง

เอกวทย ณ ถลาง (2536: 6) ไดใหความหมายวา ภมปญญาทองถน เปนสงทมขอบเขต

กวางขวาง ลกซง หมายถง คตนยม ความร ความสนทด การรทนธรรมชาตของสรรพสงรอบตว

และการเลอกเฟนความคด วธการใชในชวตประจาวนอยางไดผล เปนเรองของการสงสมประสบการณ

มาหลายชวคน

กรมวชาการ (2542: 5) ใหความหมายของภมปญญาทองถน หมายถง ความรและประสบการณ

ของชาวบานทใชในการดาเนนชวตใหเปนสข โดยไดรบการถายทอดสงสมกนมาผานกระบวนการพฒนา

ใหสอดคลองกบยดสมย

ภาวด เกตก (2541: 140) กลาววา “ภมปญญาทองถน” หรอ “ภมปญญาชาวบาน” เปน

ความรความคด และการปฏบตของชาวบานแตละทองถน และผทเขาไปทางานในทองถน เหน

ความสาคญของภมปญญาทองถน จงเรมมการฟนฟเรองภมปญญาทองถนขนมา ทงนเพอคนหา

คณคาทสามารถนามาเชอมโยงกบกจกรรมการพฒนาทพวกเขารบผดชอบอย จงทาใหเกดการ

แลกเปลยนทางความร ความคด ประสบการณ ระหวางนกพฒนากบชาวบานจนเกดการเรยนรและ

เขาใจในวถชวตชาวบาน อนเปนผลใหบทบาทของนกพฒนาเปลยนแปลงจากการนาเอาความรและ

ทฤษฎจากวทยาการสมยใหมไปถายทอดใหกบชาวบานฝายเดยวมาเปนการแลกเปลยนความรและ

ประสบการณระหวางกนและกน จงเกดแนวความคดในการพฒนาประเทศบนพนฐานของความรใน

ทองถน

19

สาร สารทศนานนทนท (2543 – 2544: 15) ไดใหความหมายภมปญญาทองถนหมายถง

ความรความสามารถของประชาชนทอยตามตาบลหมบานตางๆ ทเกยวกบความรความสามารถท

สบทอดเปนมรดกจากบรรพบรษหลายชวอายคน

อนธรา หรญสาย (2545: 57) ไดใหความหมาย ภมปญญาทองถนคอ ความร ความสามารถ

และทกษะแหงการดารงชวตจากประสบการณทมนษยเขาใจจรงผานกระบวนการของความคด

สรางสรรคหรอการใชแกปญหาไดผลสาเรจมาแลว มความสลบซบซอนหลายมตทจะตองคานงถง

และสรางสมเปนระยะเวลานาน

นชล คลายวนเพญ (2553: 27) ไดใหความหมายของภมปญญาทองถนไววา ภมปญญา

ทองถน หมายถง มวลความรและประสบการณทเกดขนโดยผานกระบวนการสงสมจากประสบการณ

ในวถชวตของชาวบาน ซงเปนองคความรทชาวบานหรอชมชนคดคนเอง และมกระบวนการถายทอด

สบตอกนมาจากบรรพบรษหรอไดรบจากการศกษาและอบรมในสถาบนทกสถาบนภายในทองถนอน

ไดแกวดครอบครว สถานประกอบการและองคกรตางๆ ทงภาครฐและเอกชนเปนมรดกทางสงคม

และเปนวฒนธรรมทสบทอดกนมา และนาองคความรนนมาแกปญหาหรอประยกตใชใหเหมาะสมกบ

กาลสมยเพอใหสามารถดาเนนชวตไดอยางสงบสข ความหมาย ความสาคญ ลกษณะสาคญของ

ประเภทภมปญญาทองถน การถายทอดภมปญญาทองถนลวนเปนสงสาคญทจะนาภมปญญาทองถน

สระบบการศกษาแบบยงยน

นคม ชมภหลง (2545: 8-12) ไดจาแนกความหมายของคาทเกยวของภมปญญาไว ดงนคอ

1. ภมปญญา (Wisdom) หมายถง ความร ความสามารถ ทกษะ ความเชอ และศกยภาพ

ในการแกปญหาของมนษยทสบทอดกนมาจากอดตถงปจจบนอยางไมขาดสายและเชอมโยงกนทง

ระบบทกสาขา

2. ภมปญญาสวนบคคล หมายถง ภมปญญาทบคคลเปนผคด ผใช มผเปนเจาของตน

ตารบซงอาจเปนผทรงภมปญญาหรอปราชญชาวบาน

2.1 ผทรงภมปญญา (Wisdom Holder) หมายถง บคคลผเปนเจาของภมปญญา

หรอผสรางสรรคภมปญญาหรอผนาภมปญญาดานตางๆ มาใชประโยชนจนประสบความสาเรจม

ผลงานดเดนเปนทยอมรบ ยกยอง สามารถถายทอดเชอมโยงคณคาแหงภมปญญานนใหแพรหลาย

ออกไปอยางกวางขวางในแตละสาขานนๆ

2.2 ปราชญชาวบาน หมายถง บคคลผเปนเจาของภมปญญาชาวบาน และนา

ภมปญญามาใชประโยชนในการดารงชวตจนประสบผลสาเรจ สมารถถายทอดเชอมโยงคณคาของ

อดตกบปจจบน ไดอยางเหมาะสม (นคม ชมภหลง. 2545; อางองจาก นนทสาร สสลบ. ม.ป.ป)

2.3 ครภมปญญาไทย หมายถง ผทรงภมปญญาซงเปนผสรางสรรคหรอเจาของภม

ปญญาไทยและภมปญญาทองถนในดานใดดานหนง หรอหลายดานและไดรบการยกยองจากสภา

ภมปญญาไทย ใหดารงตาแหนงครภมปญญาไทย เพอทาหนาทถายทอดและสบสานภมปญญาไทย

ทงในระบบการศกษา นอกระบบการศกษา และการศกษาตามอธยาศย (สานกงานคณะกรรมการ

การศกษาแหงชาต. 2542: 5)

20

ชชวาล ทองดเลศ (2547: 23) ไดใหความหมายไววา ภม หมายถง แผนดน ปญญา

หมายถง ความรทมคณธรรมกากบภมปญญา จงหมายถง ความรทมคณธรรมกากบของแผนดน

สามารถ จนทรสรย (2545: 5–6) กลาววา ภมปญญา หมายถง องคความร ความคด

ความสามารถ และทกษะของคนไทยทเกดจากการสงสมประสบการณทผานกระบวนการเลอกสรร

เรยนร ปรงแตง และถายทอดสบตอกนมา เพอใชแกปญหาและพฒนาวถชวตของคนไทยใหสมดล

กบสภาพและเหมาะสมกบยคสมย

รง แกวแดง (2543: 204 – 205) ใหความหมายภมปญญาไทยวา หมายถง องคความร

ของคนไทยทสบทอดตอกนมา เพอใชแกปญหาและพฒนาชวตใหสมดลกบสภาพแวดลอมและ

เหมาะสมกบยคสมย

ชวน เพชรแกว (2547: 14) กลาววา ภมปญญาไทย หมายถง รากฐานการดารงชวตของ

คนไทย เปนทรวมของสรรพวชาความรท งหมดทชมชนใชแกปญหาและจรรโลงชวต

ปรชา ทตยาภรณ (2548: 9) ไดใหความหมายวา ภมปญญาไทยหมายถง องคความร

ความสามารถ และทกษะของคนไทย อนเกดจากการสรางสมประสบการณทไดผานกระบวนการ

เรยนร เลอกสรร ปรงแตง พฒนาและถายทอดสบตอกนมา เพอใชแกไขปญหาและพฒนาชวตของ

คนไทยใหสมดลกบสภาพแวดลอมและเหมาะสมกบยคสมย

องกล สมคะเนย (2535: 56) กลาววา ภมปญญาชาวบาน หมายถง มวลความรและ

มวลประสบการณของชาวบานทใชในการดาเนนชวตใหเปนสข โดยไดรบการถายทอดสงสมกนมา

ผานกระบวนการพฒนาใหสอดคลองกบกาลสมย

จากแนวคดขางตน จงสรปไดวา ภมปญญาทองถน หมายถง องคความร ความสามารถ

และทกษะของคนในทองถนนน ๆ ซงเกดจากการสงสมประสบการณและความเฉลยวฉลาดของแต

ละคน ผานกระบวนการเลอกสรร เรยนร ปรงแตง พฒนา และมการถายทอดสบตอกนมา เพอใชใน

การแกไขปญหา พฒนาชวตของคนในทองถนนน ๆ ใหสมดลกบสภาพแวดลอมและสภาพธรรมชาต

รวมทงเหมาะสมกบยคสมย

2.2 ความสาคญของภมปญญาทองถน

ภมปญญาทองถน เกดจากการสบสาน สบทอดประสบการณจากรนถงรน เปนมรดก

ทางวฒนธรรมทส งสมกนมาเปนเวลานาน ถาถกละเลย ขาดการยอมรบ และถกทาลายลง กจะ

สญหายไป ไรซงภมปญญาของตนเอง ทาใหคนในทองถนไมมศกดศร ขาดความภาคภมใจใน

ทองถนของตนเอง (ประยรศร เจยวกก. 2546: 34) ภมปญญาไทยจงมความสาคญตอประเทศชาต

อยางยง พระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลปจจบน ทรงใชภมปญญาในการแกไขวกฤตการณ

ทางการเมองจนประเทศพนภยพบต ทรงพระราชทานเศรษฐกจพอเพยงพลกฟนความยากจนมาส

ความอดมสมบรณนาความสขมาสประชาชนชาวไทย (ชอ สนธนพพฒน. 2546: 43)

21

ชวน เพชรแกว (2547: 14) กลาววา ภมปญญาทองถนเปนทนทางวฒนธรรมทสาคญยง

ของคนไทย สงดงกลาวสงสมงอกงามขนจากความรอบร ประสบการณ ผนวกดวยความเฉยบคม

ในการหยงรอยางลมลก มขนเพอเปรยบเทยบสภาพของทรพยากรและองคความรทมอยเดมให

เพมพนคณคามากยงขน โดยสอดคลอง ประสาน และเหมาะสมกบบรบทตาง ๆ ของสงคมไทย

รง แกวแดง (2543: 205) กลาวถงความสาคญของภมปญญาทองถนวา ภมปญญาไทย

ไดชวยสรางชาตใหเปนปกแผน สรางศกดศรและเกยรตภมแกคนไทย ทาใหบรรพบรษของเราได

ดารงชวตอยบนผนแผนดนนมาอยางสงบสขเปนเวลายาวนาน แมวาภมปญญาสวนหนงจะสญหายไป

แตยงมบางสวนเหลอเปนมรดกอนลาคาอยคกบสงคมไทยมาโดยตลอด

นคม ชมภหลง (2548: 8) ใหความเหนวาภมปญญาทองถนมความสาคญตอสงคมหลาย

ประการ ดงน

1. ทาใหเกดความสงบสขทงในชมชน หมบาน หรอในสวนตวของชาวบานเอง และ

สามารถปรบประยกตหลกธรรมคาสอนทางศาสนามาใชกบวถชวตไดอยางเหมาะสม

2. ทาใหคนในชมชนพงตนเองได ไมวาจะเปนทางดานเศรษฐกจ วฒนธรรม ประเพณ

ในการลดการพงพาตนเองจากสงคมภายนอก

3. ชวยสรางความสมดลระหวางมนษยกบสงคม และสงแวดลอมทางธรรมชาตไดอยาง

ยงยน และชวยปรบเปลยนวถชวตคนไทยใหเหมาะสมตามยคสมย

4. ใชในการกาหนดแนวทางการทางานของกลมบคคล หรอเจาหนาทของหนวยงานตาง ๆ

ใหสอดคลองและผสมกลมกลนกบวถชวตของชาวบาน

5. ทาใหผเรยนรจกทองถน รกและภาคภมใจในทองถน เปนการเชอมโยงความรระหวาง

ภมปญญาทองถนกบความรสมยใหม

จากทกลาวมาขางตนแสดงใหเหนวา ภมปญญาทองถนมความสาคญ มคณคายงตอ

วถการดาเนนชวต มสวนสาคญตอการสบทอดวฒนธรรมของชมชน และทสาคญคอเปนรากฐาน

การศกษาคนควาความร และทกษะการปฏบตทเกดจากการสงสมของประสบการณของคนในอดต

ภมปญญาทองถนจงมความสาคญและความจาเปนทจะตองมการพฒนานาไปใช และถายทอดสบ

ตอไป

2.3 ประเภทของภมปญญาทองถน

สรเชษฐ เวชชพทกษ (2533: 12) ไดแบงประเภทภมปญญาทองถนไว 3 ประเภท ดงน

1. ภมปญญาเกยวกบการผลต หรอการประกอบอาชพ ซงมลกษณะการประกอบอาชพ

แบบพทธเกษตรกรรม หรอการประกอบอาชพทมลกษณะจดความสมดลสอดคลองกบธรรมชาต

มงการพงพาตนเองเปนกระแสหลกมากกวาการพงพาปจจยการผลตจากภายนอก ไดแก การทา

สวนเกษตร การทาเกษตรผสมผสาน และการทาเกษตรแบบธรรมชาต

22

2. ภมปญญาเกยวกบระบบสงคม หรอการจดการความสมพนธระหวางมนษยกบมนษย

ซงไดแก ความเชอ คาสอน คานยม ประเพณ ทแสดงออกในแบบแผนการดาเนนชวต

3. ภมปญญาเกยวกบการจดความสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาตหรอสงแวดลอม

ไดแก การรกษาปาไมชมชน การรกษาโรคดวยสมนไพร

รง แกวแดง (2543: 206 – 208) ไดแยกประเภทของภมปญญาทองถนไว 11 สาขา ดงน

1. สาขาเกษตรกรรม หมายถง ความสามารถในการผสมผสานองคความร ทกษะ และ

เทคนคดานการเกษตรกบเทคโนโลย โดยการพฒนาบนพนฐานคณคาดงเดม ซงคนสามารถพงพา

ตนเองในสภาวการณตาง ๆ ได

2. สาขาอตสาหกรรมและหตถกรรม หมายถง การรจกประยกตใชเทคโนโลยสมยใหม

ในการแปรรปผลผลต เพอชะลอการนาเขาตลาด เพอแกปญหาดานการบรโภคอยางปลอดภย

ประหยด และเปนธรรม

3. สาขาแพทยแผนไทย หมายถง ความสามารถในการจดการปองกนและรกษาสขภาพ

ของคนในชมชน โดยเนนใหชมชนสามารถพงพาตนเองทางดานสขภาพและอนามยได

4. สาขาการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หมายถง ความสามารถเกยวกบ

การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทงการอนรกษ การพฒนา การใชประโยชนจาก

คณคาของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดลและยงยน

5. สาขากองทนและธรกจชมชน หมายถง ความสามารถในการบรหารจดการดานการ

สะสมและบรการกองทน และธรกจในชมชน ทงทเปนเงนตราและโภคทรพย เพอเสรมชวตความ

เปนอยของสมาชกในชมชน

6. สาขาสวสดการ หมายถง ความสามารถในการจดสวสดการในการประกนคณภาพ

ชวตของคนใหเกดความมนคงทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม

7. สาขาศลปกรรม หมายถง ความสามารถในการผลตผลงานทางดานศลปะสาขาตาง ๆ

เชน จตรกรรม ประตมากรรม วรรณกรรม ทศนศลป คตศลป เปนตน

8. สาขาการจดการองคการ หมายถง ความสามารถในการบรหารจดการดาเนนงานของ

องคกรชมชนตาง ๆ ใหสามารถพฒนาและบรหารองคกรของตนเองไดตามบทบาทหนาทขององคกร

เชน การจดการองคกรของกลมแมบาน เปนตน

9. สาขาภาษาและวรรณกรรม หมายถง ความสามารถในการผลตผลงานเกยวกบภาษา

ทงภาษาถน ภาษาโบราณ ภาษาไทยและการใชภาษา ตลอดทงดานวรรณกรรมทกประเภท

10. สาขาศาสนาและประเพณ หมายถง ความสามารถในการประยกตและปรบใช

หลกธรรม คาสอนทางศาสนา ความเชอและประเพณดงเดมทมคณคาใหเหมาะสมตอการประพฤต

ปฏบตใหบงเกดผลดตอบคคลและสงแวดลอม เชน การถายทอดหลกธรรมศาสนา การบวชปา

เปนตน

11. สาขาการศกษา หมายถง ความสามารถในการถายทอดการอบรมเลยงด การบมเพาะ

การสอนสง การสรางสอ และอปกรณการวดความสาเรจ

23

สามารถ จนทรสรย (2545: 7 – 9) ไดกาหนดประเภทของภมปญญาทองถนไว 10 สาขา

ดงตอไปน

1. สาขาเกษตรกรรม หมายถง ความสามารถในการผสมผสานองคความร ทกษะดาน

การเกษตรกบเทคโนโลย เพอพฒนาพนฐานคณคาดงเดมซงสามารถพงพาตนเองได

2. สาขาอตสาหกรรมและหตถกรรม หมายถง การรจกประยกตใชเทคโนโลยสมยใหม

ในการแปรรปผลผลตเพอแกปญหาการบรโภคอยางปลอดภย

3. สาขาการแพทยแผนไทย หมายถง ความสามารถในการจดการปองกนและรกษา

สขภาพของคนในชมชน

4. สาขาการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หมายถง ความสามารถในการ

จดการดานสงแวดลอมและธรรมชาต ทงการอนรกษ พฒนาและการใชประโยชนจากคณคาของ

ทรพยากร

5. สาขากองทนและธรรมชาต หมายถง ความสามารถในการบรหารจดการดานการสะสม

และการบรหารกองทนและธรกจในชมชน

6. สาขาสวสดการ หมายถง ความสามารถในการจดสวสดการในการประกนคณภาพ

ชวตของคนใหเกดความมนคงทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม

7. สาขาศลปกรรม หมายถง ความสามารถในการผลตผลงานดานศลปะสาขาตาง ๆ

เชน จตรกรรม ประตมากรรม วรรณกรรม ทศนศลป คตศลป

8. สาขาการจดการ หมายถง ความสามารถในการบรหารดาเนนงานดานตาง ๆ ทง

องคกรชมชน องคกรศาสนา องคกรทางการศกษาตลอดทงองคกรทางสงคมอน ๆ

9. สาขาภาษาและวรรณกรรม หมายถง ความสามารถในการผลตผลงานเกยวกบดาน

ภาษาทงภาษาถน ภาษาโบราณ ภาษาไทยและการใชภาษา และวรรณกรรมทกประเภท

10. สาขาศาสนาและประเพณ หมายถง ความสามารถประยกต และปรบใชหลกธรรม

คาสอนทางศาสนา ความเชอ และประเพณดงเดมทมคณคาใหเหมาะสมกบการประพฤตปฏบต

กรมวชาการ (2542ก: 26) ไดแบงประเภทของภมปญญาทองถนออกเปน 4 ประเภท คอ

1. ประสบการณของชาวบานทนามาใชประโยชนในการดารงชวต หมายถง ความรและ

ประสบการณทชาวบานคนพบ และนามาใชประโยชนในการดารงชวตประจาวน ไดแก คต ความคด

ความเชอ คานยมตาง ๆเชน คาสอนทางศาสนา ความรเกยวกบยาสมนไพร การไหวคร การบวงสรวง

เปนตน

2. ความร ความคด ในการสรางสรรคแบบแผนของการดาเนนชวตทปฏบตตอกนมา

หมายถง สงทชาวบานถายทอดความรหรอความคดลงในวรรณกรรมตางๆ เชน เพลงพนบาน เพลง

กลอมเดก สภาษตสอนใจ การละเลนตาง ๆนทานพนบาน ตลอดจนศลปะ วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม

ตางๆ และโบราณอบาย ฯลฯ

3. การประกอบอาชพทยดหลกการพงพาตนเอง หมายถง ความรและประสบการณท

ชาวบานใชในการประกอบอาชพโดยอาศยหลกธรรมชาต การทอผา การทาเครองป นดนเผา เปนตน

24

4. การประกอบอาชพทเกดจากการผสมผสานความรเดมกบแนวคดหลกปฏบตและ

เทคโนโลยสมยใหม ใชในการแกปญหาในหมบานหรอชมชน เชน เทคโนโลยการหลอโลหะทองเหลอง

การนวดขาว การกอสราง

กลาวโดยสรป ประเภทของภมปญญาทองถน สามารถจาแนกไดจากขนบธรรมเนยม

ประเพณวฒนธรรม คตความเชอทสบทอดจากบรรพบรษ สชนรนหลง เรองของธรรมชาต ความร

ในการดาเนนชวตประจาวนของคนในแตละทองถน เปนตวกาหนดคณลกษณะของสงคม ชมชนวา

วาเปนสงทเหมาะสม ทรงคณประโยชน เปนการถายทอดความร ประสบการณ เพอพฒนาใหสามารถ

ประยกตใชในการแกปญหา ปองกนการเกดปญหา และสามารถดารงวถชวตอยไดอยางเปนสขใน

สงคม

2.4 การนาภมปญญาทองถนมาใชในการจดการเรยนการสอน

การนาภมปญญาทองถนมาใชในการจดการเรยนการสอน หมายถง การนากจกรรมท

เปนภมปญญาชาวบานหรอเชญเจาของภมปญญามารวมในการจดการเรยนการสอน นกวชาการศกษา

ไดกลาวถง แนวทางการนาภมปญญาทองถนมาใชในการจดการเรยนการสอน ดงน

ๆรตนะ บวสนธ (2535: 7) ไดกลาวถงการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอถายทอดภมปญญา

ทองถนไววาแบงออกเปน 2 วธ คอ

q1. ครเปนผดาเนนการจดกจกรรมการเรยนการสอน ในกรณนบทบาทการจดกจกรรมการเรยน

การสอนอยภายใตการกระทาของครซงเปนตามลกษณะของกจกรรมทไดจากการพฒนาหลกสตร

ทองถนนนคอ ครเปนตวแทนของปราชญทองถนทาหนาทถายทอด

q2. ปราชญทองถนเปนผดาเนนกจกรรมการเรยนการสอนแทนทโรงเรยนจะใหครดาเนน

กจกรรมการเรยนการสอนเพอถายทอดภมปญญา กเปลยนเปนปราชญทองถนทาหนาทเปนผสอน

หรอครแทน รวมทงใหปราชญทองถนทาหนาทประเมนผลการเรยนของนกเรยน โดยมครเปนผดแล

สนบสนนอยวงนอกเทานน ทงนตองพจารณาเงอนไขความเหมาะสมในเรองของเวลาและความสะดวก

ของปราชญชาวบานดวย

สรปแนวทางในการนาภมปญญาทองถนเขามาใชในการจดเรยนการสอน สามารถกระทา

ได 2 รปแบบคอ การนาภมปญญาทองถนเขามาสผเรยนในโรงเรยน และการนาผเรยนออกไปหา

แหลงภมปญญาทองถน โดยบคลากรในโรงเรยนเปนผวางแผนการบรณาการความรในทองถนให

เขากบการเรยนการสอนเพอใหเกดผลประโยชนสงสดตอผเรยน

ประเวศ วะส (2537: 85 – 86) ไดกลาวถง แนวทางการนาภมปญญาทองถนเขาสระบบ

การศกษาไวดงน

1. รฐควรประกาศเปนนโยบายใหระบบการศกษาทงหมดไดมการศกษา คนควา เรยนร

และทะนบารงภมปญญาทองถน

25

2. สงเสรมและสนบสนนใหมการตพมพหนงสอ และสอตาง ๆ ทเกยวกบภมปญญา

ทองถนอยางหลากหลาย และมคณภาพ เพอนามาใชในการจดการศกษาทกระดบ

3. สงเสรมและสนบสนนใหหนวยงานทางการศกษาทกระดบ ทาการศกษาคนควาวจย

เกยวกบภมปญญาทองถน ซงจะทาใหเกดความรเกยวกบภมปญญาทองถนอยางหลากหลาย

และจะทาใหการรบรของระบบการศกษาสมบรณขน

4. จดใหมการสรางตาราทองถนขน โดยเปดโอกาสใหครทอยในทองถนสรางตาราจาก

ความรทองถน และใชในทองถนของตนเอง ซงเปนการพฒนาศกยภาพของครในทองถน ทาให

การจดการศกษาสอดคลองกบทองถนมากขน และทาใหชาตมพลงความรจากของจรงขนทว

ประเทศ

5. ปรบปรงโรงเรยนประถมศกษาทมอยในชมชน ใหเปนโรงเรยนชมชน โดยทาหนาท

3 อยาง คอ

5.1 ศกษาและทาความเขาใจเกยวกบชมชน

5.2 เปนศนยขอมลขาวสารเพอพฒนาชมชน

5.3 ใหการศกษาทกรปแบบเพอชมชน และนาทรพยากรจากชมชน หนวยงาน

ราชการ ภาคธรกจ และองคกรพฒนาเอกชน เขามารวมพฒนาเครอขายการเรยนรข นทงประเทศ

โดยวธจะแกปญหาเศรษฐกจ การเมอง สงคม วฒนธรรม และสงแวดลอมไดอยางรวดเรว

โดยการผสมผสานภมปญญาทองถนและภมปญญาอน ๆ

6. ปรบระบบการศกษาทวไป ใหเปนการศกษาสรางหลกฐานของความเปนมนษยอยาง

แทจรง โดยศกษาความสมพนธระหวางมนษย สงคม และสงแวดลอมอยางมบรณาการ ซงจะเปน

การเรยนรจากประสบการณ และความเปนจรงในสงคมไทย

7. รฐบาลควรจดงบประมาณอดหนนทวไปใหหนวยงานตาง ๆ มการตดสนใจในการใช

เอง สวนรฐบาลเปนผประเมนผลงานและตรวจสอบความถกตอง

8. สงเสรมกลไกการทางานอยางไมเปนทางการ และสนบสนนองคกรพฒนาเอกชน

โดยใหผปฏบตงานตางสงกดรวมตวกนในรปกลมหรอชมชน ซงจะทาใหเกดความเปนอสระคลองตว

มการสงเสรมการศกษากบภมปญญาทองถน องคกรพฒนาเอกชนจะชวยเชอมตอระหวางชมชนกบ

หนวยงานของรฐไดเปนอยางด

9. ภาคธรกจควรใหทนทรพยสนบสนนองคการพฒนาเอกชน จดตงมลนธ สถาบนในรป

เอกชนเพอสงเสรมการศกษาคนควาใหมการนาเอาภมปญญาทองถนเขาสระบบการศกษา

ตอศกด บญเสอ (2543: 15) ไดเสนอแนวทางการนาภมปญญาทองถนมาใชในการจด

การศกษาไว 2 ลกษณะ คอ

1. การนาภมปญญาทองถนเขามาในโรงเรยน โดยนาภมปญญาทองถนเขามามสวนรวม

ในการจดกจกรรมการเรยนการสอนในโรงเรยน ไดแก เชญผมความรความชานาญตาง ๆ เขามาฝก

อาชพ หรอจดกจกรรมตามประเพณแกนกเรยนทโรงเรยน

26

2. การพานกเรยนไปศกษาภมปญญาทองถนนอกโรงเรยน เชน พานกเรยนไปศกษา

ธรรมชาตทนาตก โบราณสถาน หรอการประกอบอาชพในชมชน

กรมวชาการ (2542: 23) กลาววา การใชภมปญญาทองถนในการจดการเรยนการสอน

มวธดาเนนการ 6 ประการ ไดแก

1. เชญผรในทองถนมารวมในการพฒนาหลกสตรและการจดการเรยนการสอน

2. ใหนกเรยนออกไปศกษาและฝกงานทบาน หรอสถานประกอบการของปราชญทองถน

3. เชญผรในทองถนมารวมสอน

4. นาสงทเปนองคความรในทองถนมาสอดแทรกในเนอหาวชาทสอน

5. ใหนกเรยนออกไปสารวจขอมลทองถน แลวครผสอนนามาจดการเรยนการสอน

6. จดพพธภณฑทองถน หรออทยานการศกษา

วโรจน สารรตนะ (2541: 15 -17) ไดกลาวถงการนาภมปญญาทองถนเขาสระบบโรงเรยน

ดงน

1. ครตองศกษาชมชน พรอมทงเกบขอมลจากชมชนทงจากการสงเกตและการสอบถาม

ผรในทองถน ตลอดจนควรศกษาปญหารอบ ๆ ตวผเรยนหรอสงทเปนปญหาของชมชนมากาหนด

ไวในหลกสตรเพอนาไปสการเรยนการสอน

2. ครตองศกษาศาสตรชาวบาน ปราชญชาวบานพรอมทงศกษาวธการดงเอาสงทเปน

ศาสตรสากลเขาไปผสมผสานกบความรภมปญญาทองถน

3. ครควรหาโอกาสเพมเตมความรและศกษาวธการตาง ๆ จากการไปเยยมโรงเรยนอน

เพอนามาเปนแนวทางในการพฒนาตนเอง พฒนาโรงเรยนใหดขน

4. ในการจดการเรยนการสอนเรองใดเรองหนงเปนการเฉพาะ ครควรดงศกยภาพของ

ภมปญญาทองถนเขามารวมเปนวทยากร ระดมบคลากร คณะบคคลทเขาใจในการศกษา เชน

พระสงฆ องคกรทองถน วทยากรทองถน เปนตน เขามามสวนรวมในการจดการเรยนการสอน

เทาทจะทาได

5. ครควรจดใหมกระบวนการจดการเรยนการสอนทหลากหลายไมยดแตหนงสอเรยน

เทานน

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2541: 184 – 185) ไดเสนอแนะมาตรการ

เพอใหมการนาภมปญญาทองถนเขาสระบบการศกษา และสามารถจดการเรยนการสอนอยางเปน

รปธรรม ดงน

1. จดใหมระเบยบ ขอบงคบวาดวยการใชหลกสตรทองถนในสถาบนการศกษา โดยใช

หลกสตรทมสภาพเทาเทยมกนกบการจดการเรยนการสอนตามหลกสตรแกนกลาง เชน การจด

แบงกลมประสบการณ การกาหนดวตถประสงค และการประเมนผลสมฤทธมากขน

2. กาหนดใหหลกสตรทองถนมเนอหาและกระบวนการเรยนรบนพนฐานภมปญญาทองถน

ในสดสวนทสมดลกบภมปญญาสากล

27

3. ใหโรงเรยนและชมชนรวมกนจดทาแผนแมบท เกยวกบการเรยนการสอนบนพนฐาน

ของภมปญญาทองถน และนาไปสการปฏบตรวมกนทงการวจยและพฒนาหลกสตรใหสอดคลองกบ

การเปลยนแปลงของสงคมชมชน

4. จดใหมระเบยบขอบงคบทเปดโอกาสให ผทรงภมปญญาในชมชนเขามาดารงตาแหนง

ครภมปญญา ทงนตองมการใหเกยรตและศกดศรเทาเทยมกบครในระบบราชการ

5. จดใหโรงเรยนเปนศนยกลางการเรยนรของชมชน โดยมฝายสงเสรมครภมปญญา

ทองถนเปนผรบผดชอบ และประสานงานกบเครอขายภมปญญาไทย

นคม ชมภหลง (2548: 63 – 70) กลาวถงขนตอนการนาภมปญญาทองถนมาใชในการ

จดการเรยนการสอน มข นตอนการดาเนนงานสาคญ ดงน

1. ศกษาหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544 ทาการศกษาวเคราะห

หลกการ จดหมาย โครงสราง เวลาเรยน แนวดาเนนการ การวดผลการประเมนผลและตดตามผล

หรอมาตรฐานการเรยนรชวงชนวามสวนใดบางทเกยวของกบทองถนหรอชมชน จากนนจดทา

คาอธบายรายวชา โดยระบจดประสงค เนอหาสาระ และกจกรรมทเหมาะสมทจะนาภมปญญาทองถน

มาใชในการจดการเรยนการสอน

2. จดทาขอมลสารสนเทศภมปญญาทองถน เปนการเสาะหาผทรงภมปญญาในทองถน

หรอปราชญชาวบานโดยใชวธการหลายวธและจากหลายแหลง เชน ครใหนกเรยนไปสอบถามหรอ

สมภาษณผปกครอง ผนาชมชน หรอปราชญชาวบานโดยใหนกเรยนบนทกขอมลลงในแบบเกบ

รวบรวมขอมล ครสอบถามหรอสมภาษณคณะครในสถานศกษา นกการภารโรง นกเรยน ผปกครอง

นกเรยน ผนาชมชน ปราชญชาวบาน/ผทรงภมปญญาในทองถน/ผรในทองถน กรรมการสถานศกษา

ขนพนฐาน ทาการศกษาคนควาเอกสารจากหองสมดตาง ๆ โดยบนทกขอมลลงในแบบสารวจขอมล

3. จดทาแผนการสอนและเตรยมการสอน ทาการเขยนแผนการสอน โดยเลอกภมปญญา

ทองถนจากขอ 2 ทเหมาะสมมาใชในการจดทาแผนการสอน แนวทางการเลอกภมปญญาทองถนมา

ใชในการเรยนการสอน มดงน

3.1 สอดคลองกบจดประสงคหรอคาอธบายรายวชาในหลกสตร

3.2 เหมาะสมกบวย ความสามารถ และความสนใจ หรอความตองการของ

นกเรยน

3.3 สอดคลองกบสภาพและความตองการของทองถน รวมทงความพรอมของ

โรงเรยน

3.4 สงเสรมใหนกเรยนรจกคด วเคราะห วจารณ ไดลงมอปฏบตจรง เนน

กระบวนการ สามารถนาไปใชในชวตประจาวนได

3.5 เหมาะสมกบทรพยากรทเปนสอการเรยนทมอย

3.6 เหมาะสมกบเวลาเรยน

3.7 สะดวก ปลอดภย

3.8 ชมชนมสวนรวม

28

3.9 ไมมเนอหาทกลาวโดยตรง หรอพาดพงในลกษณะทลบหลสถาบนชาต

ศาสนา พระมหากษตรย ไมขดกบหลกการปกครองระบอบประชาธปไตย ไมขดกบหลกศลธรรมอนด

และไมกระทบกระเทอนตอความมนคงของประเทศไทย

4. จดกจกรรมการเรยนรตามแผนการสอน โดยมวธการดงน

4.1 จดกจกรรมการเรยนรนอกสถานศกษา

4.1.1 การใหนกเรยนไปฝกงานทบานหรอสถานทประกอบการ โดยตดตอ

ประสานงานกบผปกครองหรอปราชญชาวบาน

4.1.2 การใหนกเรยนไปสารวจขอมลในทองถนแลวนามาจดกจกรรมการ

เรยนร

4.2 จดกจกรรมการเรยนรในสถานศกษา

4.2.1 การจดทาสาระการเรยนรทองถนรวมกบปราชญชาวบาน โดยการ

ประชมรวมกนระหวางสถานศกษา ครผสอน ปราชญชาวบาน ทเปนคณะทางานการจดทาสาระ

การเรยนรทองถน เพอศกษาหลกสตรแมบท ศกษาสภาพและความตองการของทองถน พจารณา

เนอหาทเหมาะสมจะนามาสอนนกเรยน ตอจากนนครผสอนจงจดทาโครงการสอน ประกอบดวยชอ

เรอง ความคดรวบยอด วตถประสงค เนอหา กจกรรม สอการเรยน และการวดผลประเมนผล

4.2.2 การนาสงทเปนความรเฉพาะเรองมาสอดแทรกในเนอหาสาระทสอน

เชน การจดทาสาระการเรยนรทองถน ครผสอนและนกเรยนชวยกนรวบรวมความรทเกยวกบประวต

ทองถน บคคลสาคญ ขนบธรรมเนยมประเพณตาง ๆ วรรณกรรมทองถน นามาจดเปนบทเรยน

เสรมการศกษา ความรจากปราชญชาวบาน แลวนามาสอนนกเรยน

4.2.3 การจดทาพพธภณฑทองถน การจดทาพพธภณฑทองถนมจดประสงค

สาคญในการอนรกษสงทดงามไว รวมทงเปนการฟนฟสงทดงามใหกลบมาเปนประโยชน อาจให

นกเรยนสารวจศลปวฒนธรรม และภมปญญาทองถนทมอยในชมชน แลวจดทาเปนเอกสาร โดยเกบ

ในพพธภณฑเพอใหนกเรยนศกษาคนควา

4.2.4 การเชญปราชญชาวบานมารวมสอน เปนการเชญปราชญชาวบาน

มารวมในการจดกจกรรมการเรยนการสอนในโรงเรยน โดยครวางแผนรวมกบปราชญชาวบานอาจ

จดเปนกจกรรมเสรมหลกสตรในรปของกลมสนใจ

5. วดผลและประเมนผล ระหวางจดกจกรรมการเรยนรทาการวดผลประเมนผลตาม

จดประสงคการเรยนรในแผนการสอน และบนทกผลการประเมนสะสมไวเพอสรปผลการประเมนวด

ระดบคณภาพ

จากแนวคดดงกลาวสรปไดวา การใชภมปญญาทองถนในการจดการเรยนการสอน

ครผสอนจะตองวางแผนการจดการเรยนรโดยบรณาการความรใหเขากบภมปญญาทองถน ครผสอน

และบคลากรในโรงเรยนจะตองมการศกษาชมชนกอนทจะมการวางแผนการจดการเรยนร เพอให

การวางแผนสอดคลองกบสภาพของชมชน ในการนาภมปญญาทองถนมาใชในการจดการเรยน

การสอนนน จะตองอาศยความรวมมอจากทกฝายทงคร ผบรหาร นกเรยน ผปกครอง ชมชน และ

องคกรตาง ๆ

29


อาเภอประจนตคามเดมมฐานะเปนเมอง กอนเมองเรยกวา " บานกบแจะ" ตาม ประวต

ทาวอเทน ทาวสรอยเพลยเมองแสน เปนผรวบรวมไพรพลทถกกวาด ตอนมาจากเมองเวยงจนทน เมอง

มหาชย และอกหลายเมองในภาคอสานของประเทศ ไทย ผานมาทางทาเมองอเทน นครพนม และ

กาฬสนธ เรอยลงมาในครงทไทยยก กองทพไปปราบเจาอนวงษเวยงจนทน แลวกเลยถอโอกาส

กวาดตอนมาดวย มารวบ รวมคนทถกกวาดตอนตงเปนหมบานขนาดใหญขน ตอมาไดรบการยก

ฐานะขนเปนเมองเรยกวา " เมองประจนตคาม" ในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว

แหงกรงรตนโกสนทร ทาวอเทนไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปนหลวง ภกดเดชะ วาราชการเมอง

ประจนตคามตงแตนนมา ตอมาปรากฎวาหลวงภกดเดชะ เจาเมองคนแรกมความชอบในราชการ

สงครามในดานการสรบปราบปรามกองทพญวน ซงยกมาตกรงพนมเปญครงแรก และไดรบพระราชทาน

บรรดาศกด เปนพระภกดเดชะ ตอมาในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระองคทรง

ดารปฏรปการปกครองหวเมอง จงทรงยบ เมองประจนตคามลงเปนอาเภอประจนตคามในป

พ.ศ. 2448 มนายอาเภอเปนหวหนาปกครองบงคบบญชาขนตรงตอ จงหวดปราจนบร จนถง

ปจจบน เปนเวลา 90 กวาป มนายอาเภอ 40 คน โดยมคาขวญประจาอาเภอ คอ ดนแดนไม

กวาดงาม เลองลอนามนาตกใส ไผเศรษฐกจอาไพ รวมหลากหลายหตถกรรม

อาเภอประจนตคาม มอาณาเขตตดตอกบอาเภอขางเคยง ดงน

ทศเหนอ ตดกบอาเภอปากพล จงหวดนครนายก , อาเภอปากชอง จงหวด

นครราชสมา และอาเภอนาด จงหวดปราจนบร โดยมเทอกเขาใหญใชสนปนนาเปนเสนกนอาณาเขต

ทศตะวนออก ตดตอกบอาเภอนาดและอาเภอกบนทรบร โดยมลาคลองหวยลกเปน

เสนแบงเขต

ทศใต ตดตอกบอาเภอศรมหาโพธ โดยมคลองทาแหเปนเสนแบงเขต

ทศตะวนตก ตดตอกบอาเภอเมองปราจนบร และอาเภอปากพล จงหวดนครนายก

โดยมลาหวยประจนตคาม ลาหวยเกษยร และเขาอโต เปนเสนแบงเขต

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%94%E0%B8%B5�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%9A%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%9A%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B5�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B8%9A%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B5�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%9B%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%9E%E0%B8%A5%E0%B8%B5�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%81�

30

ทมา: http://prachantakham.prachinburi.doae.go.th/map.html

อาเภอประจนตคามแบงเขตการปกครองยอยออกเปน 9 ตาบล 106 หมบาน ไดแก

1. ประจนตคาม 11 หมบาน 2. เกาะลอย 7 หมบาน 3. บานหอย 10 หมบาน

4. หนองแสง 6 หมบาน 5. ดงบง 10 หมบาน 6. คาโตนด 18 หมบาน

7. บฝาย 13 หมบาน 8. หนองแกว 12 หมบาน 9. โพธงาม 19 หมบาน

สภาพทวไปของอาเภอ เปนทราบลมบางแหงเปนทราบตาฤดฝนนาจะทวม พนดนจะเปน

ดนปนทรายและจะมความอดมสมบรณในพนทราบบรเวณสองฝ ง คลอง เหมาะแกการเพาะปลกพช

ระยะสน อาชพหลกของชาวประจนตคาม คอ เกษตรกร โดยจะแบงออกเปน การทานาและการทาสวน

(ไผตรง กระทอน สมโอ และมะมวง) สวนอาชพเสรมของชาวประจนตคาม กคอการทาหตถกรรม

จกสานหมวกโคง ทาไมกวาด หตถกรรมไมไผ และ เถาวลยประดษฐ ในดานของอาชพเสรมของ

ชาวประจนตคามเปน สนคาทเปนทรจกกน อยางกวางขวางและสรางชอใหกบ ตาบลโพธงาม เปน

อยางมาก ในฐานะทเปน OTOP ของชาวประจนตคาม

ซงอาชพเสรมของชาวประจนตคามนนมาจากงานหตถกรรมทเปนภมปญญาทองถน

ไดแก ตะกราเถาวลย ผลตภณฑจากไมไผ หมวกสานจากไมไผ และไมกวาดดอกหญา

http://prachantakham.prachinburi.doae.go.th/map.html�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%95%E0%B8%B3%E0%B8%9A%E0%B8%A5�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88%E0%B8%9A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99�

31

การทาตะกราจากเถาวลย เนองจากจงหวดปราจนบรยงมพนทเปนสภาพปาอยมาก

จงมเถาวลยอยมากมายเกษตรกรไดนาเถาวลยตามชายปามาประดษฐเปนงานหตถกรรมเพอเปน

อาชพเสรม โดยหมบานหนองคมเปนหมบานหนงทไดทางานหตถกรรมจากเถาวลย เปนการนา

วตถดบทมอยในทองถน ไดแก ตนเถานมวว และเถาวลยชนดอน ๆ ทเจรญเตบโตตามบรเวณหวไร

ปลายนา พนทปาในหมบาน และนอกหมบาน มาใชใหเกดประโยชน โดยงานหตถกรรมจากเถาวลย

ทผลต ไดแก รถจกรยานเถาวลย กระถาง กระเชา บาน รงนก เกวยน ตะกรา ซงในปจจบนไดม

การพฒนารปแบบใหนาซอหา และมแบบตางๆ ไวใหเลอกซออยางมากมาย แหลงผลตอยท

ตาบลคาโตนด ตาบลโพธงาม อาเภอประจนตคาม จงหวดปราจนบร

ผลตภณฑจากไผไม การทาผลตภณฑจากไมไผนนเกษตรกรทบานตนและบานโงง

ตาบลโพธงาม อาเภอประจนตคาม ผลตกนมาชานานแลว โดยใชไมไผตามหมบาน หรอจาก

หมบานใกลเคยง ซงไดรบความนยมจากผซออยางกวางขวาง ผลตภณฑจากไมไผทผลตอยใน

ปจจบนน ไดแก ชดรบแขก ชนวางของ บนได และแคร ตลาดบานโงง บานตน เปนตลาด

จาหนายผลตภณฑและเฟอรนเจอรจากไมเกาหรอไมไผ ของชมชนชาวโพธงาม อาเภอประจนต

คาม จงหวดปราจนบร ตงอยรมถนนสวรรณศร (ทางหลวงหมายเลข 33) กม. 172 ตลอดแนวถนน

สวรรณศรทงสองฝ งจะถกจบจองจากชาวบาน ทนาสนคาพนบานทสรรคสรางจากภมปญญาทองถน

บวกกบ ความคดรเรมของชมชนมาประดษฐและผลตสนคาพนเมอง จาหนายใหนกทองเทยวทใช ถ.

สวรรณศร สญจรไปมา บางกซอเปนของฝาก แตบางรายมหวทางการคากจะรบสนคา ของบานโงง

บานตนไปจาหนายตอเปนจานวนมาก สงผลใหชาวบานตาบลโพธงามมรายไดเสรม และในปจจบน

บางครวเรอน ยดเปนอาชพหลกสรางรายไดประจาของครอบครว ดวยจดเดนทจงหวดปราจนบร

เปนจงหวดหนงทมไผขนอย จานวนมาก หลากหลายสายพนธ แตเดมชาวบานจะใชหนอไมออน

สาหรบเปนอาหาร และไผแก สาหรบจกสาน สรางบานเรอน หรอทาอปกรณในการประกอบอาชพ

เพอสรางรายไดเสรม เพมรายไดหลกใหกบครอบครว ชมชนจงไดรวมตวกนผลตสนคา ทใชไมไผ

เปนวตถดบหลก นามาจาหนายใหผท เดนทางไปมา ทงเครองเรอนเฟอรนเจอร สาหรบตกแตงบานเรอน

เชน ชดรบแขก เตยงนอน ซมเรอนไทยมงหญาคา ซมเรอนไมเกา , เครองใชในครวเรอน เชน

ตะแกรง ฝาชลวดลายตาง ,ๆ อปกรณสาหรบจดสวน เชน รวไม กระถางปลกกลวยไม เปนตน ตลาด

เฟอรนเจอร ไมไผหรอไมเกา ชนงานแตละชนมความสวยงามทนทานไมแพเฟอรนเจอรไมสกราคา

แพง หรอเลอกของใชตาง ๆ ทสรางสรรคภมปญญาทองถน เนอไมสทองของไผสามารถนามา

ดดแปลงเปนของใชนานาชนด ประดษฐคดสรางสรรคเปนชนงานทนบวา มเพยงชนเดยวในโลก

นามาใชประโยชนไดนานปการ

หมวกสานจากไมไผ จงหวดปราจนบร เปนแหลงทมไมไผชนดตางๆ ขนอยตาม

ธรรมชาตเปนจานวนมาก ชาวบานจงนามาทาเครองจกสานไวใชในครวเรอนและสงออกจาหนาย

เปนรายไ ด พเศษนอกเหนอจากการทาไรทานา เชนการนาไมไผมาจกสานแลวเยบเปนหมวก

รปแบบตางๆ บานหนองสะแก หมท 8 ตาบลโคกปบ อาเภอศรมโหสถ เปนแหลงผลตหมวกจากไม

32

ไผทสาคญมากของจงหวดปราจนบร ชาวบานโดยทวไปประกอบอาชพเยบหมวก หมวก 1 ใบ ใช

เวลาเยบประมาณ 3 นาท หมวกไมไผของหมบานหนองสะแกนจะสงไปจาหนายทวประเทศไทย

การผลตหมวกสานจากไมไผของอาเภอศรมโหสถมชอเสยงแพรหลาย ไดรบรางวลชนะเลศการ

ประกวดเยบหมวกจากไมไผในงานวนเกษตรปราจนบร พ.ศ. 2533 และไดรบการถายวดทศนใน

รายการคนไทยวนน ในรายการไมลองไมร สงทชาวบานภาคภมใจอยางมากคอทางจงหวดปราจนบรไดม

โอกาสทล เกลาฯ ถวายหมวกสานแด สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร นอกจากท

บานหนองสะแกแลวยงมการสานหมวกจากไมไผทเปนหตถกรรมภายในครอบครวมากอก แหงหนง

ในทองทอาเภอประจนตคาม คอทบานหม 18 ตาบลคาโตนด อกดวย ปจจบนนไมไผซงเปนวตถดบ

ในการสานหมวกคอนขางหายากและมราคาแพงเกษตรกรผสานหมวกจงหนมาใชเสนพลาสตกเปน

วตถดบในการผลตแทนไมไผ ซงกไดรบความนยมเชนกน การสานหมวกพลาสตกมการผลตท

ตาบลโคกปบ อาเภอศรมโหสถ ตาบลบฝาย ตาบลหนองแกว อาเภอประจนตคาม และตาบลหวหวา

อาเภอศรมหาโพธ

ไมกวาดดอกหญา ชาวบานอาเภอประจนตคาม นยมทาไมกวาดขายเปนรายไดเสรม

เกอบทกครวเรอน โดยเฉพาะทตาบลประจนตคาม และตาบลโพธงาม นอกจากจะทาเปนไมกวาด

สาหรบกวาดบานแลวยงทาเปนไมปดฝนขนาดเลก สาหรบปดฝนเครองเรอน เครองใชในบานอก

ดวย “ดอกหญา” เปนชอเรยกเปนภาษาภาคกลางของผลผลตจากพชชนดหนงซงในแตละภาคจะ

เรยกไมเหมอนกน เชน ภาคใตเรยกวา “ดอกออ” ภาคเหนอ เรยกวา “ดอกกง” สวนชาวบานโงง

ตาบลโพธงาม อาเภอประจนตคาม จงหวดปราจนบร รจกกนดในชอของ “ดอกแขม” เพราะดอก

ของตนแขมนไดสรางรายไดใหกบชมชนนมานบรอยปจากคาบอกเลาของคนสงอายในหมบานทา

ใหทราบวา “ดอกแขม” มอย 2 ประเภท คอ “แบบแขง” และ “แบบออน” แตทนามาทาไมกวาดคอ

ดอกแขมแบบออน ตนแขมเปนพชลมลก ชอบอากาศเยน ดนทรายปนกรวดบรเวณเชงเขา

ผลตภณฑจากดอกหญาในปจจบนนตามทชาวชมชนบานโงงไดคดคนมอยดวยกน 3 ประเภท

คอไมกวาด ซงมอยหลายขนาดขนอยกบประโยชนใชสอย อกประเภทหนงททาขนกคอ ไมกวาด

หยกไย และสดทายคอ แปรงทาสแต 2 ประเภทหลงน ชาวบานบอกเปนเสยงเดยวกนวาไมคอยนยม

มากนก จงมเหนนอยมากในปจจบนน

“บานโงง” มความเปนมาอยางไร ยงไมมใครบนทกไวอยางชดเจน คนเฒาคนแกเคยเลาให

ฟงวา สมยกอนเขารยกชมชนนวา “บานโคง” เพราะสภาพทางเดนและถนนภายในชมชนมสภาพคด

เคยว วกไป วนมาทงหมบานชาวบานแถบนเลยเรยก “บานโคง” ตามสภาพภมประเทศและเพยนมา

เปน“บานโงง” จนถงปจจบน

ปจจบน “บานโงง” เปน 1 ใน 17 หมบาน ของตาบลโพธงาม เปนหมบานขนาดคอนขาง

ใหญ มครวเรอนทงหมด 330 ครวเรอนในอดตอาชพหลกคอการทานา การทาไมกวาดเปนแคอาชพ

เสรมเทานน แตในปจจบน รอยละ 80 ของครวเรอน ทงหมดมการประกอบอาชพทาไมกวาดจาก

33

ดอกหญา และไมกวาดจากกานมะพราว นนกหมายความวาอาชพหลกของคนบานโงงในปจจบนคอ

การทาไมกวาดนนเอง ลกษณะทโดดเดนของไมกวาดดอกหญาของชมชนบานโงงจะนาดอกหญา

เกรดเอ ดอกหญามนาหนกเทากนใสกาวเพอไมใหดอกหญาหลดงายเวลากวาดบานนอกจากนน

ระยะเวลาการใชงานของไมกวาดใชงานคงทน

จากภมปญญาทองถนดานงานหตถกรรมทมชอเสยงของอาเภอประจนคามนน โรงเรยน

วดหนองคมจงเหนความสาคญในการอนรกษภมปญญาทองถนดานงานหตถกรรมทง 4 ชนดน

โดยการจดใหมกจกรรมการเรยนการสอนขนในกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนขน โดยการจดทาเปนคมอเพอใหมเอกสารและขอมลทม

ความเหมาะสมใชสาหรบการศกษาคนควาในเรองดงกลาวตอไป

3. คมอ

3.1 ความหมายของคมอ

ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 พมพครงท 1 พทธศกราช 2546 ใหความหมายของ

คาวา “คมอ” คอ สมดหรอหนงสอทใหความรเกยวกบเรองใดเรองหนงทตองการร เพอใชประกอบ

ตารา เพออานวยความสะดวกเกยวกบการศกษาหรอการปฏบตเรองใดเรองหนง หรอเพอแนะนา

วธใชอปกรณอยางใดอยางหนง.

วรรณา สคนธชาต (2540: 40) กลาววา คมอการสอนหรอคมอครจะตองประกอบดวย

จดมงหมายของการเรยน มเนอหาในรายวชา มการแนะแนวทางในการจดกจกรรมเปนแนวทางใน

การจดกจกรรมของนกเรยนกระตนใหนกเรยนรกจกหาเหตผล มการกาหนดการใชวสดประกอบการ

เรยน

เอกวฒ ไกรมาก (2541: 51) ไดอธบายไววาคมอ เปนหนงสอทเขยนขนเพอเปนแนวทาง

ใหครหรอผใชไดศกษา เขาใจงายและงายตอการปฏบตตามเพอสงเสรมและประกอบการเรยนให

บรรลวตถประสงคทกาหนดไว

อานวย เถาตระกล (2541: 8) ไดใหความหมายไววา คมอเปนเอกสารทมรายละเอยด

เสนอแนะแกผใชใหสามารถเขาใจแนวทางการใชและขอพงปฏบตทจะชวยใหการนาเรองนนใชงาน

ไดตรงตามเจตนารมณ

อนชต เชงจาเนยร (2545: 22) ไดสรปความหมายไววา คมอเปนหนงสอทเขยนขนเพอ

เปนแนวทางใหผใชคมอไดศกษาทาความเขาใจและงายตอการการปฏบตตาม เพอใหการทากจกรรม

อยางใดอยางหนง มมาตรฐานใกลเคยงกนมากทสด ทาใหผเรยนเกดความร และความสามารถ

มทกษะทใกลเคยงกน

ปรชา ชางขวญยน และคนอนๆ (2542: 153) ใหความหมายไววา หนงสอคมอเปนหนงสอ

ทใชควบคกบการกระทาสงหนงสงใด เปนหนงสอทใหแนวทางปฏบตแกผใชสามารถกระทาสงนนๆ

ใหบรรลผลสาเรจตามเปาหมาย ซงสอดคลองกบ สมมารถ ปรงสวรรณ (2545: 76) ซงไดสรปไววา

34

คมอหมายถง หนงสอ ตารา เอกสารแนะนา หรอเปนสอทใชเปนแนวทางในการปฏบตควบคกบการ

ทาสงใดสงหนงทมเนอหานนๆ ทผอานสามารถนาไปปฏบตจนบรรลวตถประสงคตามเปาหมาย ซง

ตรงกบกรมวชาการ (2543: 18) อธบายความหมายวา คมอครเปนหนงสอทใชควบคกบสงหนงสงใด

โดยมการกาหนดเนอหา แนวทางการปฏบตแกผใชใหสามารถจดการเรยนการสอนไดตามแนวทาง

ของคมอ

ครบน จงวฒเวศน, และมาเรยม นลพนธ (2542: 42) ใหความหมายในการจดทาคมอไววา

คมอทสรางขนตองเปนแหลงความรของผศกษาสามารถชวยใหผศกษาเขาใจมากขนและสามารถ

นาไปปฏบตไดถกตอง

วสรรณ พลเสน (2547: 39) สรปความหมายของคมอวาเปนหนงสอ ตารา เอกสารแนะนา

หรอเปนสอทาความเขาใจทจดทาขนเพอเปนแนวทางใหผใชคมอไดศกษาคนควาเตรยมการทา

ความเขาใจเรองทจะทาไดงายขนและสามารถปฏบตตามไดอยางมประสทธภาพ

พมพไล ถอธรรม (2550: 58) ใหความหมายของคมอไววา หนงสอ ตารา หรอเอกสาร

ทมเนอหาสาระ การแนะแนวทางสาหรบผใชมความร ความเขาใจ แนวทางการใชและขอพงปฏบต

และเพอสงเสรม ประกอบการเรยน การจดกจกรรมใหบรรลตามเปาหมายทกาหนดไวอยางม

ประสทธภาพ

สชาดา ชณหมกดา (2551: 41) ไดใหความหมายไววา คมอเปนหนงสอทเขยนขนเพอ

เปนแนวทางใหผใชคมอไดศกษาทาความเขาใจเกยวกบการใชคมอและปฏบตตามเพอทากจกรรม

อยางใดอยางหนงใหมมาตรฐานใกลเคยงกนทสด ทาใหผเรยนมความรความสามารถและทกษะท

ใกลเคยงกน

3.2 ประเภทของคมอ

คมอเปนสอทใหขอคดและแนวทางในการดาเนนการ ใหบรรลเปาหมายจงมนกการศกษา

หลายทานไดจดแบงประเภทของคมอไวดงน

ปรชา ชางขวญยน (2539: 127-132) อธบายวา คมอโดยทวไปแบงออกไดเปน 3 ประเภท

คอ

1. คมอคร (Teacher’s manual or handbook) เปนหนงสอทใหแนวทางและคาแนะนาแก

ครเกยวกบสาระ วธการ กจกรรม สอ วสดอปกรณ และแหลงขอมลอางองตาง ๆใชควบคกบตาราเรยน

หรอหนงสอเรยน

2. คมอผเรยนหรอแบบฝกปฏบต (Student’s manual or workbook) เปนหนงสอทผเรยน

ใชควบคกบหนงสอเรยน ปกตจะประกอบดวย สาระ คาสง แบบฝกหด ปญหาคาถาม ทวางสาหรบ

เขยนตอบและการทดสอบ

3. คม อทวไป เปนหนงสอทใหความรในการทากจกรรมหนงกจกรรมใด แกผอานโดยมงให

ผอานเขาใจ สามารถดาเนนการในเรองนนๆ ไดดวยตนเองอยางถกตอง

35

อานวย เถาตระกล (2541: 10) ไดอธบายประเภทของคมอวาม 3 ประเภท คอ

1. คมอหลกสตร เปนเอกสารทแนะนาใหผใชหลกสตรไดสามารถเขาใจแนวทางการใชและ

ขอพงปฏบต

2. คมอฝกงาน เปนเอกสารเสนอแนวทางใหผใชนาไปปฏบต หรอฝกงานทงภายในและ

ภายนอกสถานประกอบการ รวมทงใหผท มสวนรวมเกยวของกบการฝกงานไดมแนวทางการปฏบต

เปนไปในทางเดยวกน

3. คมอนกเรยน เปนเอกสารทเสนอแนะแกผเรยนในการปฏบตตนโดยมขอมล กฎระเบยบ

ขอบงคบของสถานศกษาเพอใหผเรยนปฏบตตามไดถกตอง

อนชต เชงจาเนยร (2545: 23) ไดจดแบงคมอตรงกบ ภทรกร เฟองฟ (2546: 38) ซงจดแบง

ประเภทของคมอออกเปน 2 ประเภท ดงนคอ

1. คมอการเรยนการสอนตามหลกสตร ซงเสนอแนะแนวทางหรอเทคนคการจดการเรยน

การสอน การใชสอทมความสอดคลองกบรายวชาและระดบชนเรยนนนๆตามทหลกสตรกาหนด เชน

คมอรายวชา คมอการใชสอการเรยนการสอน

2. คมอการจดกจกรรมการเรยนการสอนทวไป ซงเสนอแนะแนวทางการดาเนนกจกรรม

ตางๆเพอใหบรรลวตถประสงคทกาหนดไวในหลกสตรโดยไมเกยวของกบเนอหา หรอคาอธบาย

รายวชา

บนลอ พฤกษะวน (2537: 28) เสนอความคดเหนไววา หนงสอคมอครมหลายแบบ

สามารถแยกประเภทไดดงน

1. คมอครรายวชา เปนตาราทเสนอแนะเทคนคการสอนแตละรายวชา แตละระดบชน

2. คมอสอนรายวชาและรายชน เปนตาราทเสนอแนะการสอนรายวชาในระดบชนนนเพอ

ชวยใหครทปฏบตการสอนสามารถดาเนนการสอนเปนรายบทเรยนควบคกบบทเรยนทนกเรยนใชอย

3. คมอครสอนรายชนเรยน เปนตาราทเสนอแนะการสอนในระดบชนนนๆ ซงครอบคลม

ทกกลมสาระการเรยนร หรอรายวชา คมอประเภทนจดทาขนเพออานวยความสะดวกแกครผสอน

ในระดบชนนนๆ ซงประกอบดวย จดประสงค เนอหา กจกรรมและการตรวจสอบผลการเรยนใน

ระดบชนนน

ศกรนทร สวรรณโรจน (2535: 77) แบงคมอออกเปน 3 ประเภท ไดแก

1. คมอการสอนหรอคมอการจดกจกรรมทใหความรและขอเสนอแนะเกยวกบหลกสตร

การสอนและการจดกจกรรมการเรยน

2. คมอหนงสอเรยน เปนคมอทจดขนควบคกบหนงสอเรยน อธบายการใชหนงสอนนให

ถกตองและมประสทธภาพ ดาเนนการจดกจกรรมตางๆ ใหสอดคลองกบเนอหาในหนงสอเรยนม

ลกษณะกงแผนการสอนกงคมอนกเรยน

3. คมอการใชสอหรอนวตกรรม การทาหรอการผลตสอและนวตกรรมขนในโรงเรยน

เพอเผยแพรผลงาน แสดงความรความสามารถของผทาผลงานและมผอนสามารถนาไปใชไดอยาง

ถกตอง

36

จากแนวคดของนกวชาการเกยวกบคมอทกลาวมาแลวนนพอจะสรปไดวา คมอแบงไดเปน

2 ประเภทใหญๆ ดวยกนคอ

1. คมอเกยวกบการเรยนการสอนตามหลกสตรทเสนอแนวทางหรอเทคนคการสอนการใช

สอ ทมความสมพนธกบรายวชาใดรายวชาหนง หรอระดบชนเรยนตางๆตามทหลกสตรกาหนด

2. คมอการจดกจกรรมการเรยนการสอนทวไปทเสนอแนะแนวทาง หรอเทคนคการจด

กจกรรมใดกจกรรม หนง เพอสนบสนนและสงเสรมใหการจดกจกรรมการเรยนรตามหลกสตรท

กาหนดเปาหมายไว ซงไมไดเกยวของสมพนธกบเนอหาหรอคาอธบายรายวชา ซงผศกษาเหนวา

คมอการจดกจกรรมเปนคมอทมความเหมาะสมในการจดทาอยางยง

3.3 องคประกอบของคมอ

ในการจดทาคมอนนมองคประกอบทสาคญทสาคญๆ สามารถนามาใชในการปฏบตงาน

ผศกษาไดรวบรวมความคดเหนของนกวชาการไวดงน

ศกรนทร สวรรณโรจน (2535: 89) กลาววาองคประกอบของคมอโดยทวไป คอ

1. คาชแจงเกยวกบการเตรยมการทจะจาเปนตางๆ เชน วสดอปกรณ

2. เนอหา สาระ และกระบวนการ หรอขนตอนในการดาเนนการ

3. ความรเสรม หรอแบบฝกหด แบบฝกปฏบตเพอชวยใหผอานใชในการฝกฝน

4. ปญหาและคาแนะนาเกยวกบการปองกนแกไข

5. แหลงขอมลและแหลงอางองตางๆ

ปรชา ชางขวญยน และคณะ (2539: 154-155) ไดอธบายเกยวกบองคประกอบของคมอไว

วาคมอควรประกอบดวยรายละเอยดทสาคญๆ คอ คาชแจงของการใชคมอซงครอบคลม

วตถประสงคของคมอ ความรพนฐาน วธการใช และคาแนะนาการใชคมอ เนอหาการเตรยมการสอน

กระบวนการและการจดกจกรรม

นพนธ เสอกอน (2537: 23) ไดกลาววา การจดทาคมอ คอ การจดทาแผนทเปน

กระบวนการมสวนประกอบ คอ ความรท วไปเกยวกบหลกสตร การวดผลการเรยนการสอนทเนน

ทกษะกระบวนการ และการจดทาแผนการสอนทเนนกระบวนการ

มนตร ชมชน (2548: 61) ไดสรปแนวคดองคประกอบของคมอไววา คมอทดนนตองม

แหลงขอมลและแหลงอางองทถกตองและเปนประโยชนตอผอานหรอผใชในการคนควาเรองตางๆ

อยางลกซงและงายตอความเขาใจ โดยประกอบไปดวย คาชแจงในการใชคมอ เนอหาของเรองทจะ

คนควาในทกดาน วธการนาไปใช และการแนะนาแหลงความรอางองตางๆ

เอกวฒ ไกรมาก (2541: 54) อธบายองคประกอบของคมอ วาควรประกอบดวยรายละเอยด

ทสาคญ คอ

1. คาชแจงการใชคมอจะตองครอบคลมวตถประสงคของคมอ ความรพนฐานทจาเปนใน

การใชคมอ วธการใชคมอ รวมถงคาแนะนาการใชคมอ

37

2. เนอหาทจะสอนมคาชแจงหรอคาอธบายประกอบ และอาจมการวเคราะหเนอหาสาระให

ผอานเกดความเขาใจทจะอาน

3. การเตรยมการสอน ประกอบดวยการเตรยมสถานท วสด สอ อปกรณและเครองมอท

จาเปน การเตรยมเอกสารประกอบการสอน แบบฝกหดและแบบฝกปฏบต ขอสอบ คาเฉลย ฯลฯ

มการตดตอประสานงานทจาเปน

4. กระบวนการ วธการ คมอครตองใหขอมลหรอรายละเอยดเกยวกบคาแนะนา ขนตอน

และวธการดาเนนการสอนทจะชวยใหการสอนบรรลผล คาถาม ตวอยาง แบบฝกหดและสอตางๆ

ทใชในการสอน ตลอดจนขอเสนอแนะเกยวกบสงทควรทา ไมควรทา ซงมกจะมาจากประสบการณ

ของผเรยน

5. การวดผลประเมนผลซงประกอบดวย เครองมอวด วธวดผล เกณฑการประเมนผล

6. ความรเสรม คมอครทดตองคานงถงความตองการของผใช และสามารถคาดคะเนไดวา

ใชมกจะประสบปญหาในเรองใด จดหาหรอจดทาขอมลทชวยสงเสรมความรของคร

7. ปญหาและคาแนะนาเกยวกบการปองกนและการแกไขปญหา ผเขยนคมอสามารถ

นาเอาประสบการณตางๆทเกดขนมาชวยผใชหรอผอานสามารถทาในสงนนไดอยางราบรนไมเกด

อปสรรคปญหาสามารถใหคาแนะนาเกยวกบการปองกนและการแกไขทอาจจะเกดขนกบผใชหรอ

ผอานคมอ

8. แหลงขอมล หรอแหลงอางองทจะเปนประโยชนตอผอานในการศกษาคนควา

จากการศกษาองคประกอบของการจดทาคมอทดนนพอสรปไดวา คมอควรมองคประกอบ

ทสาคญคอ ควรมคาชแจงการใชคมอ มเนอหาสาระและคาอธบายวธการหรอแนวทางการปฏบตการ

การเตรยมการเกยวกบวสด สอ อปกรณในการจดกจกรรมการเรยนรทเขาใจงาย ควรมคาแนะนา

เกยวกบแนวทางการแกไขปญหา การปองกนทอาจจะเกดขนกบผอาน หรอผนาคมอไปปฏบตได

ถกตอง ตลอดจนควรมคาแนะนาแหลงความรอางองทจะเปนประโยชนตอผศกษาคนควา

3.4 ลกษณะทดของคมอ

ในการจดทาคมอนนสงทจาเปนและควรคานงถง คอ ลกษณะของคมอ เพราะวาผใชหรอ

ผทจะศกษาคมอนนจะใหความสนใจหรอไมยอมขนอยกบลกษณะทดของคมอ

ปรชา ชางขวญยน และคนอนๆ (2539: 132) ไดกลาวถงลกษณะทดของคมอจะตองม

ความชดเจนใหรายละเอยดครอบคลมเพอใหผอานมความเขาใจอยางแจมแจง การเขยนคมอตอง

ครอบคลมประเดนตางๆดงน

1. ควรระบใหชดเจนวาคมอนนเปนคมอสาหรบใคร

2. กาหนดวตถประสงคใหชดเจน

3. คมอนชวยผใชไดอยางไร ผใชไดประโยชนอะไรบาง

4. ควรมสวนทใหหลกการ ความรทจาเปนแกผใชในการใชคมอเพอใหเกดประโยชน

38

5. ควรมสวนทใหคาแนะนาแกผใชเกยวกบการเตรยมตวการเตรยมวสดอปกรณ

6. ควรมสวนทใหคาแนะนาแกผใชเกยวกบขนตอนกระบวนการในการทาสงใดสงหนง

7. ควรมคาถามหรอกจกรรมใหผใชคมอทา เพอตรวจสอบความเขาใจในกาอานหรอปฏบต

8. ควรใชเทคนคตางๆ ในการชวยใหผใชคมอไดโดยสะดวก

9. การใชแหลงอางองทมประโยชนแกผอน ซงอาจเปนบรรณานกรม รายชอชมรม สถาน

ประกอบการ รายชอบคคลสาคญ เปนตน

ครบน จงวฒเวศน และมาเรยม นลพนธ (2542: 17-18) ไดแบงลกษณะทดของคมอออกเปน

3 ดาน คอ

1. ดานเนอหา

เนอหาสาระหรอรายละเอยดในคมอควรตรงกบเรองทจะศกษาและไมยากเกนไปควร

นาเสนอเนอหาใหเหมาะสมกบพนความรของผอาน เนอหามความเหมาะสมนาไปอางองได มกรณ

ตวอยางประกอบในบางเรอง เพอใหทาความเขาใจไดงาย และควรมการปรบปรงเนอหาของขอมล

ใหทนสมย

2. ดานรปภาพ

การจดพมพตวอกษรทใชควรมตวโต และรปแบบทชดเจน อานงาย เหมาะกบผใชควรม

ภาพหรอตวอยางประกอบเนอหา ลกษณะของการจดรปเลมควรทาใหนาสนใจ การใชภาษาควร

เขาใจงายเหมาะสมกบผศกษา และระบบการนาเสนอควรเปนระบบจากงายไปหายาก

3. ดานการนาไปใช ควรระบขนตอนการใช มแผนภม ตาราง หรอตวอยางประกอบให

สามารถนาไปปฏบตไดจรง มขอมลเพอสามารถใชประสานงานตางๆ ไดสะดวกรวดเรว

เอกวฒ ไกรมาก (2541: 57) ไดกลาวถงลกษณะทดของคมอไวดงน

1. ผศกษาตองเขาใจลกษณะเนอหาสงทจะสอนไดชดเจน

2. ชวยใหผศกษาคนควาดาเนนการตามแนวทางขนตอนตางๆ และสามารถปฏบตงานได

อยางคลองแคลวมากขน ตลอดจนสามารถศกษาดดแปลงหรอยดหยนได

3. กจกรรมเสนอแนะ กจกรรมทกาหนดใหสามารถเลอกใชไดอยางเหมาะสม

4. แนวการเขยนคมอมงเนนจดมงหมายของการปฏบตอยางตอเนอง

5. ความแปลกใหมของกจกรรมเปนแนวปฏบตไดและสามารถปฏบตอยางไดผล

6. รปแบบและวธการเขยนตองสะดวกตอการนาไปใช จงเปนรปแบบและขนตอนทเขยน

แนวปฏบต การจดกจกรรมตองเขยนอยางละเอยดผใชสามารถปฏบตตามขนตอนไดโดยมภาพ

แผนภมแผนผงประกอบซงชวยใหอธบายการปฏบตตามขนตอนไดงายขน

สมมารถ ปรงสวรรณ (2544: 83) ไดใหความรเกยวกบคมอทดควรมลกษณะในประเดน

หลกๆ ดานเนอหาทถกตองและครอบคลมสาระของคมอนนๆ การจดลาดบของขอมลนาเสนอเปน

ขนตอนเขาใจงาย รายละเอยดของคมอตองชดเจนเขาใจงาย ผศกษาคมอเมออานแลวสามารถนาไป

ปฏบตตามไดและรปแบบของคมอควรมความสวยงาม ทนตอการใช

39

สรปไดวาลกษณะทดของคมอนนตองมความเหมาะสมกบผศกษาคนควา มความทนสมย

ใหความรทถกตองชดเจนเขาใจงาย สามารถสรางความรความเขาใจปฏบตตามแนวทางหรอขนตอน

วธการไดอยางเหมาะสม รปเลมมความสวยงามทนทานตอการนาไปใช

3.5 แนวทางการจดทาคมอ

เพอใหการจดทาคมอ มความถกตอง ชดเจน และสามารถนาไปปฏบตไดผศกษาได

คนควาการทาคมอจากหนวยงาน องคการและบคคลดงน

ปรชา ชางขวญยนและคนอนๆ (2539: 132-134) ไดอธบายไววาการเขยนคมอนนจะตอง

เนนแนวปฏบตเปนสาคญ วธการจดกจกรรมนนจะตองเขยนใหสามารถปฏบตตามขนตอนได และ

ควรแสดงภาพ แผนภม แผนผง เพอชวยใหครผสอนสามารถปฏบตตามขนตอนไดงาย สวนการเขยน

คมอตองใชภาษาทผอานไดรบความร และเขาใจ ดงนนคมอจงตองมความชดเจน มรายละเอยด

ครอบคลมประเดนทนาสงสยไวทงหมด เพอทผอานจะไดเกดความเขาใจอยางชดเจน

สมจตร ทบทม (2548: 73) ไดสรปประเดนสาคญไววา การเขยนคมอนนจะตองเนนการ

ปฏบตเปนสาคญ สวนวธการจดกจกรรมตองเขยนใหละเอยดสามารถปฏบตตามขนตอนไดและควร

แสดงภาพ แผนภม แผนผง เพอใหผปฏบตสามารถปฏบตตามขนตอนไดงาย การเขยนคมอเปน

การสอนหรอการใหความรแกผอานทางดานภาษาเขยน แตเนองจากผอานไมมโอกาสทซกถาม

ผเขยนในประเดนทสงสย คมอจงจาเปนทจะตองมประเดนเนอหาทละเอยด ครอบคลมประเดนทนา

สงสยไวทงหมดเพอใหผอานไดศกษาทาความเขาใจไดดวยตนเอง

พศจน มไปล (2549: 1-130) ไดจดทาคมอการจดการเรยนการสอนโดยวธสตอรไลน

สาหรบครผสอนในโรงเรยนอาเภอสวนผง จงหวดราชบร เปนการเสนอแนะแนวทางวธการบรณา

การหลกสตร และวธการบรณาการ การเรยนการสอนเขาดวยกนโดยครผสอนไดเรยนรกระบวนการ

และฝกปฏบตดวยตนเอง แลวสามารถนาไปเปนทางเลอกทางหนงในการพฒนากระบวนการจด

การเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ สาหรบคมอทดไดนาเสนอรายละเอยดตางๆไวตามลาดบ

สะดวกแกการทาความเขาใจ มตวอยางประกอบใหการศกษาหลายอยาง มแผนภาพประกอบการ

อธบาย มการทดลองนาไปปฏบตซงชวยใหเกดทกษะและความเขาใจอยางยงยน

ทศนย ทพยคงคา (2547: 1-133) จดทาคมอแหลงเรยนรสาหรบนกเรยนในจงหวดปทมธาน

มวตถประสงคเพอใหผบรหารสถานศกษา คร อาจารย และนกเรยนใชเปนแนวทางในการศกษาขอมล

แหลงเรยนรนาไปใชในการจดการเรยนการสอนในสถานศกษา รายละเอยดของคมอจะชวยในการ

จดกจกรรมการเรยนการสอนจากสถานการณจรงหรอประสบการณตรงของนกเรยนมประสทธภาพ

มากขน เนอหาของคมอมรายละเอยดแหลงเรยนรเกยวกบภมปญญาทองถนผลตภณฑ และสถานท

สาคญซงสอดคลองกบการศกษาขนพนฐานและหลกสตรสถานศกษา

วสรรณ พลเสน (2547: 1-207) ไดจดทาคมอการจดกจกรรมนกเรยนกลมเสยงในระบบ

การดแลชวยเหลอนกเรยนไดจดทามความสอดคลองกบระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน โรงเรยน

มธยมศกษา โดยผเขยนมงหวงใหครทปรกษาไดนาไปเปนแนวทางในการจดกจกรรมใหนกเรยน

เพอเปนแนวทางปองกนการเกดปญหาขนกบนกเรยนกลมเสยงพรอมทงเสนอแนวทางแกไขกบ

40

นกเรยนกลมเสยงดานยาเสพตด และนกเรยนกลมเสยงดานเพศสมพนธกอนวยอนควร และการ

เสนอแนะกจกรรมทครทปรกษาสามารถนากจกรรมไปปรบปรงใหเหมาะสมกบสภาพของนกเรยน

แตละคนทาใหกจกรรมมประโยชนและมประสทธภาพมากขน

มนตร ชมชน (2548: 1-183) ไดทาคมอการทอลวดลายผาตนจกไท-ยวน จงหวดราชบรม

วตถประสงคเพอครสามารถนาไปใชในการจดกจกรรมการเรยนรหลกสตรทองถน เรอง “การทอผา

จก” ในโรงเรยน เพอทาใหทราบถงลกษณะและลวดลายผาตนจกไท-ยวนในจงหวดราชบรนาไป

ถายทอดใหนกเรยนไดเกดความภาคภมใจในภมปญญาของชมชน กอใหเกดความรความเขาใจ

เลงเหนคณคาของผาทอพนบานอนเปนมรดกทางวฒนธรรมและยงเปนแนวทางในการอนรกษและ

ฟนฟศลปะพนบานการทอผา

สมจตร ทบทม (2548: 1-218) จดทาคมอการจดกจกรรมพฒนาคณธรรมจรยธรรมดาน

ความรบผดชอบของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 ในกระบวนการเรยนการสอนวชาการงานอาชพ

และเทคโนโลย สงกดสานกงานเขตพนทการศกษานครนายก มวตถประสงคทสาคญคอเพอให

ครผสอนสามารถนาไปใชในการจดการเรยนรทพฒนาความรบผดชอบตอตนเองและความรบผดชอบ

ตอสวนรวม เพอใหผบรหารสถานศกษาทากจกรรมพฒนาคณธรรม จรยธรรมดานความรบผดชอบ

จากคมอไปพฒนากจกรรมการเรยนการสอนกบสาระการเรยนรตางๆ ครผสอนสามารถจดกจกรรม

และกระบวนการจดกจกรรมในกระบวนการเรยนการสอนไดสอดคลองกบหลกสตรสถานศกษา

นกเรยนสามารถศกษากจกรรมในคมอและปรบพฤตกรรมของตนเองไดอยางเหมาะสม

จากการศกษาแนวทางการจดทาคมอ ดงกลาวขางตนพอสรปไดวา ในการจดทาคมอนน

ควรจะมวตถประสงค รายละเอย ดของเนอหา การจดกระบวนการเรยนร การทดลองหรอลงมอ

ปฏบตจรง การวดและประเมนผล เพอเปนแนวทางในการนาไปใชและสามารถนาไปปฏบตไดจรง

5. งานวจยทเกยวของ

จากการศกษาผลงานการวจยทเกยวของกบการนาภมปญญาทองถนมาใชจดการเรยน

การสอนในโรงเรยน มดงน

5.1 งานวจยในประเทศ

อญชล ศรยงเลก (2552: บทคดยอ) ไดทาการวจยเรองการพฒนาหลกสตรสถานศกษา

ระดบปฐมวยศกษาทใชองคความรภมปญญาทองถน โรงเรยนคลองลาดชาง จงหวดปทมธาน

ผลการวจยปรากฏวา ผลการใชหลกสตรสถานศกษาระดบปฐมวยศกษาทใชองคความรภมปญญา

ทองถน โรงเรยนคลองลาดชาง จงหวดปทมธาน จากผวจย ผบรหารสถานศกษา ผปกครอง

นกเรยนชนอนบาล 1 และ 2 มคาเฉลยทระดบ 4.25 – 4.75 แสดงวาหลกสตรทใชมระดบความ

เหมาะสมมากถงมากทสด และผลการสงเกตพฤตกรรมการเรยนรระหวางเรยนของผเรยน ขณะ

ทดลองใชหลกสตรสถานศกษาผลรวมพบวาเดกแสดงพฤตกรรมการเรยนรระหวางเรยน คดเปน

รอยละ 96.82 – 97.66 แสดงวาเดกแสดงพฤตกรรมการเรยนรระหวางเรยนดมาก

41

วช กาวงษกลาง (2547: บทคดยอ) ไดศกษาสภาพการใชภมปญญาทองถนในการจดการเรยนการสอนในโรงเรยนมญจาคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 2 ผลการศกษาพบวา สภาพการใชภมปญญาทองถนในการจดการเรยนการสอน โดยการใชสอหรอแหลงเรยนรภายในชมชน การจดหาสอวสดอปกรณดานภมปญญาทองถน การจดหาหรอการจดสรางแหลงเรยนรภมปญญาทองถนโดยครและนกเรยนภมปญญาทถกนามาใชมากทสด คอ ดานเกษตรกรรมเกยวกบการปลกพช ดานโภชนาการเกยวกบการประกอบอาหารพนบานหรออาหารอสาน และดานอตสาหกรรมหตถกรรมเกยวกบการจกสาน สวนดานความพงพอใจตอสภาพการใชภมปญญาทองถน คอ นกเรยนไดเรยนรเร องของทองถนมากทสด การมสวนรวมในการกาหนดสาระการเรยนรเกยวกบภมปญญาทองถนในหลกสตรสถานศกษาอยในระดบมาก การถายทอดความรของวทยากรหรอครภมปญญาทองถนมความพงพอใจเปนอนดบสดทาย พระชยสร สมบญมาก (2549: 190-191) ไดทาการศกษาการพฒนาหลกสตรเนนกระบวนการถายทอดภมปญญาลานนา: กลองสะบดชย ผลการวจยดานการจดเรยนการสอน พบวา การดาเนนการจดการเรยนการสอนเรองกองสะบดชยเปนไปตามลาดบขนทกาหนดไว ผวจย ปราชญชาวบาน ครผชวยสอนมสวนรวมในการสอนและการประเมนผลการเรยนรของผเรยนทาใหการพฒนาหลกสตรเปนไปอยางมประสทธภาพ ในการนาหลกสตรไปใชกบผเรยนและการประเมนผลดานความร ทกษะ และเจตคต พบวาผเรยนทราบประวตความเปนมาของกลองสะบดชย รจกเครองดนตรประกอบ คอ ฆอง ฉาบ ผเรยนบางคนสามารถปฏบตตามแผนการสอนแตละแผนไดอยางถกตอง และสามารถ ตกลองสะบดชยได เนองมาจากผเรยนไดรบการถายทอดภมปญญาทองถนการตกลองสะบดชยจากปราชญชาวบานทมชอเสยง ไดรบการปลกฝงเรองคณคาทางศลปวฒนธรรมทองถนจากผปกครองหรอเครอญาตซงทาใหผเรยนเกดความภาคภมใจและเกดแรงจงใจ พมพไล ถอธรรม (2550: บทคดยอ) ไดทาคมอการจดกจกรรมการเรยนการสอนสาระการเรยนรภาษาตางประเทศชนประถมศกษาปท 6 โดยใชภมปญญาทองถน ผลของการศกษาไดคมอการจดกจกรรมการเรยนการสอนสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ ชนประถมศกษาปท 6 โดยใชภมปญญาทองถน ประกอบดวยขอมลภมปญญาทองถน 4 ดาน ดงน 1) ดานเกษตรกรรม 2) ดานศลปวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณ 3) ดานการประกอบอาชพ และ 4) ดานเทคโนโลย และวธการจดกจกรรมการเรยนการสอนสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ ไดแก กจกรรมการสอน เพอการสอสาร การจดการเรยนรแบบบรณาการกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ กจกรรมการเรยนการสอนแบบโฟรแมทซสเตมและกจกรรมการเรยนรจากการทาโครงงาน องกล สมคะเนย (2535: 120-128) ไดศกษาสภาพการนาภมปญญาชาวบานมาใชในการพฒนาหลกสตรในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดอบลราชธาน พบวา ศกษานเทศก ผบรหารโรงเรยน ครวชาการในโรงเรยน เหนดวยในการนาภมปญญาชาวบานมาใชในการพฒนาหลกสตรระดบทองถน ในลกษณะการปรบกจกรรมการเรยนการสอนหรอกจกรรมเสรม โดยมวธการเชญภมปญญาชาวบานทเปนชางฝมอ หรอชางเทคนคชาวบานมามสวนรวมในการพฒนาหลกสตร ซงศกษานเทศก ผบรหารโรงเรยน และครวชาการมปญหาเกยวกบงบประมาณสนบสนนไมเพยงพอ ไมไดรบการสนบสนนในดานนโยบายและนเทศตดตามผล ตลอดจนไมมความร ความเขาใจเกยวกบภมปญญาชาวบานและการพฒนาหลกสตร

42

กรมวชาการ (2539: 95 – 106) ไดศกษาเรองภมปญญาทองถนกบการจดการเรยนการสอนในระดบประถมศกษาและมธยมศกษาพบวา การจดเกบขอมลเกยวกบภมปญญาทองถนของศกษานเทศก ครผสอนและผบรหารสถานศกษายงมนอย การสนบสนนใหครผสอนนาความรและประสบการณของชาวบานในทองถนมาใชในการจดการเรยนการสอนของผบรหารสถานศกษานน ม 2 รปแบบ คอ การนาความรและประสบการณของชาวบานในทองถนมาจดการเรยนการสอน และเชญวทยากรทองถนมาใหความรกบคร สวนแนวทางการนาภมปญญาทองถนไปใชในการจดการเรยนการสอนนน ไดเสนอแนะวาจะตองคานงถง ลกษณะของภมปญญาทองถนวา ควรเปนองคความรและประสบการณทมสวนของคณธรรม จรยธรรม สอดแทรกอยดวย กระบวนการเรยนการสอนจะตองเปนการผสมผสานระหวางความรสากลและความรทองถน เนนการศกษาวเคราะหทาความเขาใจวธคด และแนวคดของภมปญญาทองถนใหผเรยนไดคดอยางอสระ คดหลายดานหลายมม และสรปเปนองคความรและประสบการณทจะใชดารงชวต ในสวนของการจดกจกรรม การเรยนการสอน ครอาจเปนผดาเนนกจกรรม โดยนาความรและประสบการณของปราชญทองถน เปนผนากจกรรมการเรยนการสอนและประเมนผลแทนคร สวนสถานทเรยนอาจเปนโรงเรยน หรอ ใหนกเรยนไปทบานของปราชญทองถน กระทรวงศกษาธการ (2540: 102 - 109) ไดทารายงานการวจย เรองภมปญญาทองถนกบการพฒนาหลกสตรและการจดการเรยนการสอน กลมตวอยางทใชขอมลในการศกษาประกอบดวย ผบรหาร ครผสอน นกเรยน รวมทงสน 900 คน จานวน 21 โรงเรยน ผลการวจยพบวา 1) ตองการจดการศกษาใหสอดคลองกบความตองการของทองถน เชน การเชญผรในทองถนมาเปนวทยากร การสงนกเรยนไปฝกงาน การสารวจความรทมอยในทองถน และการคนควาจากพพธภณฑทองถน 2) การนาผรในทองถนมารวมในการพฒนาหลกสตร และการจดการเรยนการสอน ผบรหารมบทบาทสาคญยงในการสรางความสมพนธระหวางโรงเรยนและชมชน 3) การจดเวลาใหนกเรยนออกไปสารวจ และการรวบรวมความรในชมชนดวยการปฏบตจรง เรยนรจากประสบการณจรง นบวาเปนการพฒนากระบวนการเรยนรอยางแทจรง สามารถนาไปใชในชวตประจาวนได 4) พพธภณฑทองถน หรออทยานการศกษาเปนสงทมความสาคญยงในการจะกระตนใหผเรยนเกดความสนใจ ใฝรใฝศกษา และคนควาหาความรดวยตนเอง ความรทไดรบจากการศกษาคนควาดวยตนเองนนเปนสงทมประโยชน สามารถนาไปใชประโยชนในชวตประจาวนไดมาก 5) ผปกครอง ผนาชมชน หรอผรในทองถน เปนผสนบสนนการดาเนนงานของโรงเรยน ทงในแงของแรงงาน ความคด ภมปญญาและวสดสงของ ศรรตน บญศรและคนอนๆ (2541: 69 -73) ไดทาการศกษาสภาพปญหาการนาภมปญญาทองถนไปใชในการจดการเรยนการสอนในระดบประถมศกษาของโรงเรยนในสงกดสานกงานการประถมศกษา จงหวดนาน พบวา 1) การนาภมปญญาทองถนมาใชในการจดการเรยนการสอนของครในโรงเรยนประถมศกษาสวนใหญนาความรมาใชสอนในวชาสรางเสรมประสบการณชวต กลมสรางเสรมลกษณะนสย และกลมการงานพนฐานอาชพ ครผสอนนามาใชในการเรยนการสอนอยในระดบปานกลางมการปฏบตนอย 2) การจดการเรยนการสอนทนาภมปญญาทองถนมาใชในการจดการเรยนการสอนของครไดรบการสนบสนนจากผบรหารมาก สวนงบประมาณ วสดอปกรณไดร บการสนบสนนในจานวนนอย

43

อภรด บารงสข (2544: 110-112) ไดทาการศกษาเรองการนาภมปญญาชาวบานมา

บรณาการในการสอนวชาสรางเสรมประสบการณชวตระดบประถมศกษาปท 5 และ 6 ในโรงเรยน

สงกดสานกงานการประถมศกษา อาเภอเมอง จงหวดชลบร พบวาการบรณาการภมปญญา

ชาวบานในการจดกจกรรมการเรยนการสอนอยในระดบปานกลางและเมอพจารณาเปนรายดาน

พบวาการบรณาการภมปญญาชาวบานในการจดการเรยนการสอนดานการพฒนาเจตคตการอนรกษ

ภมปญญาชาวบานและความรกความผกพนกบทองถนระดบการบรณาการอยในระดบปานกลาง

โดยมคาเฉลยสงสดเมอเทยบกบการบรณาการภมปญญาชาวบาน เพอการถายทอดความรเกยว

กบภมปญญาชาวบานมคาเฉลยรองลงมา สาหรบดานการฝกทกษะการเรยนรเกยวกบภมปญญา

ชาวบาน มคาเฉลยตาสด

สชาดา ชณหมกดา (2551: บทคดยอ) ไดทาคมอการจดกจกรรมการเรยนการสอนแบบ

บรณาการสาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 โดยใชแหลงเรยนรในทองถนราชบร โรงเรยน

เทศบาล 4 (วดมหาธาตวรวหาร) ผลของการศกษาไดคมอทมรายละเอยดการจดกจกรรมการเรยน

การสอนแบบบรณาการโดยการใชแหลงเรยนรทองถนราชบร โรงเรยนเทศบาล 4 (วดมหาธาตวรวหาร)

สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 มครบ 8 กลมสาระการเรยนร ประกอบดวย 1) เนอหาทเปน

ขอมลจากแหลงเรยนรทครผสอนตองนาไปจดกจกรรมการเรยนการสอนแบบบรณาการใหกบผเรยน

ไดแก เรองวดมหาธาตวรวหาร เรองพระเทพวสทธาภรณ และเรองโองมงกร 2) กจกรรมการเรยน

การสอนแบบบรณาการจากเรองทกลาวแลว 3) ผงมโนทศนเรองทกลาวแลว การจดกจกรรมบรณา

การแบบขามกลมสาระ และ 4) เอกสารประกอบ ไดแก ใบความร การจดกจกรรมการเรยนการสอน

แบบบรณาการ แบบบนทกกจกรรม แบบฝกหด แบบทดสอบ แบบประเมนการปฏบตกจกรรม

5.2 งานวจยตางประเทศ

วดเทอร (สชาดา ชณหมกดา. 2551: 54; อางองจาก Wither. 2000: 2176) ไดศกษา

เกยวกบการพฒนาหลกสตรทองถนและการจดการศกษาขนพนฐานการศกษาเพอพจารณาขอมล

เกยวกบการพฒนาหลกสตรทองถนของสถาบนการศกษา YVLEI พบวา โรงเรยนมการวเคราะห

ขอมลพนฐานของหลกสตร ปรบปรงหลกสตรใหเกดความสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชน ทาให

เดกเกดความคดในการใชประสาทสมผสทกสวนของผเรยนกบสงแวดลอม ใหโอกาสผเรยนได

แลกเปลยนความรกบชมชนซงหลกสตรไดพฒนาทกระดบชนโดยเฉพาะชนประถมศกษาปท 6 เนน

ในเรองระเบยบวนยอยางเครงครด โดยอาศยความรวมมอกนระหวาง คร ชมชน นกเรยน และผนา

ชมชน ซงจดเนอหาทมกจกรรมการเรยนการสอนตามมาตรฐานใหเปนทยอมรบ

44

ลอเวย (สชาดา ชณหมกดา. 2551: 54; อางองจาก Lawey. 1998: 17) ไดทาการวจยใน

เรองการพฒนาสงคมในทองถน ในมลรฐนวยอรก โดยทดลองใชกบโรงเรยนในชนบท ผลการวจย

พบวา การใหความสาคญกบภมปญญาทองถน โดยการดงเอาภมปญญาทองถนทมความรใน

ศาสตรสาขาวชาการตาง ๆ เขามาชวยในการจดการเรยนการสอนในโรงเรยน ไดภายใน 3 วน โดย

ใชแนวทาง 3 ประการดงน 1) การใชพนทในชมชนเปนเครองมอในการศกษาคนควา 2) การให

องคกรในระดบทองถนมสวนรวมในการจดการศกษา 3) การใหชมชนผปกครองมสวนรวมในการ

จดการศกษา

เฟอรกสน (สชาดา ชณหมกดา. 2551: 53; อางองจาก Ferguson. 1997: 32) ไดศกษาวจย

เรองการศกษาของเดกในชนบทของรฐเนบราสกา ผลการวจยพบวา การใชภมปญญาและความคด

สรางสรรค สาหรบกลวธในการใชในการพฒนาภมปญญา ทอยในรปของการผสมผสาน ระหวางวธ

ระดมพลงสมองระดบชมชนกบการเสรมสรางความคดสรางสรรค โดยการนาเดกออกไปหาประสบการณ

นอกสถานท มการพบกบผประกอบอาชพระดบทองถน พบกบวทยากรผทรงคณวฒของชมชน

เพอทจะใหเดกเกดแนวคดใหม ๆ แปลก ๆ และมความกาวไกลดานภมปญญาจากการททดลองอย

ประมาณ 5 สปดาห แลวทาการประเมนผลพบวา เดกสามารถนาภมปญญาทองถนทตนไดออกไป

ศกษาเรยนรนามาผสมผสานเขากบความคดของตนเองไดดกวาการไปศกษาอยแตภายในโรงเรยน

รอก (สชาดา ชณหมกดา. 2551: 53; อางองจาก Rock. 1996: 3403- A) ไดทาการวจย

เรอง รปแบบคณะกรรมการโรงเรยนและชมชนกบการมสวนรวมในการตดสนใจ ผลการศกษาพบวา

คณะกรรมการโรงเรยน ตดสนใจในการทจะใหชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษาของโรงเรยน

เพอใหหลกสตรทใชจดกจกรรมการเรยนการสอนตรงตามความตองการของชมชนและผเรยน อกทง

สงเสรมการใชภมปญญาในทองถน เชน ดานการประกอบอาชพของชมชน วถชวตของคนในชมชน

ภมปญญาของชมชนและตกลงใจทจะกาหนดวธการทจะใหเกดประโยชนแกชมชน

หลยส (สชาดา ชณหมกดา. 2551: 53; อางองจาก Louise. 1998: 4551 – A) ไดทาการ

วจยเรองความพงพอใจของชมชนในการเขามามสวนรวมกบสถานศกษา ในการประกอบกจกรรมการ

เรยนการสอนทรฐอลนอยด โดยใชประชาชนทอยใกลเคยงสถานศกษาในชมชน ผลการวจยพบวา

สงทชมชนมสวนชวยเหลอในการใหการศกษาแกสถานศกษาไดมากทสดคอ ภมปญญาในชมชน

ปราชญในชมชนขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรม ในชมชนและแหลงเรยนรในชมชน ซงจะตรง

กบความตองการของผเรยนสวนใหญทอาศยอยในชมชน อกทงเปนการอนรกษภมปญญา

วฒนธรรมประเพณและแหลงเรยนรทมในชมชนใหยงยนดวย

บทท 3

ขนตอนและวธการจดทาคมอ



ผศกษาไดดาเนนการตามขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 ศกษาเอกสาร / รวบรวมขอมลภมปญญาทองถน

ขนตอนท 2 จดทาโครงรางของคมอ

ขนตอนท 3 ประเมนคมอ

ขนตอนท 4 จดทาคมอฉบบสมบรณ


1. ศกษาแนวคด ทฤษฎ จากตารา บทความ วารสาร สมภาษณ สอบถามผรภมปญญา

ทองถน ปราชญชาวบาน หองสมด อนเทอรเนต และหนวยงานตางๆ ทเกยวกบภมปญญาทองถน

2. ศกษาหลกการเขยนคมอจากหนงสอ คมอตางๆ และเอกสารงานวจยทเกยวของเพอให

การจดทาคมอเปนไปอยางมประสทธภาพ

3. วธพดคย / การสมภาษณแบบไมมโครงสราง เกยวกบความตองการในการจดทาคมอ

การเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

ระดบชนประถมศกษาปท 6 กลมผใหขอมลครงน ไดแก ผบรหารสถานศกษา ครผสอนในโรงเรยน

ผปกครองนกเรยน นกเรยน

4. รวบรวม และสรปแนวคด ทฤษฎเกยวกบการจดทาคมอ




ไดดาเนนการดงน

1. กาหนดกรอบเนอหาเกยวกบภมปญญาทองถนดานงานหตถกรรม ซงมองคประกอบ

ของคมอ ดงน

1.1 ปก

1.2 คานา

1.3 สารบญ

1.4 คาแนะนาการใชคมอ

46

1.5 วตถประสงค

1.6 ประโยชนของคมอ

1.7 เนอหา

ตอนท 1 ภมปญญาทองถนและงานหตถกรรมอาเภอประจนตคาม

ตอนท 2 การเรยนการสอนแบบสาธต

ตอนท 3 การเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน

1.8 การประเมนผลระหวางการจดการเรยนรและเมอเสรจสนการจดการเรยนร

1.9 หนงสออางอง

2. เสนอรายชอผเชยวชาญเพอพจารณารางคมอ ผจดทาคมอไดขอหนงสอราชการจาก

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เรยนเชญผเชยวชาญพจารณารางคมอ


เพอใหการจดทาคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน กลมสาระการ

เรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม จงหวด

ปราจนบร มความเหมาะสม ในการนาไปใชเปนแนวทางในการพฒนากลมสาระการเรยนรการงาน

อาชพและเทคโนโลย สาหรบ คร อาจารย และผบรหารสถานศกษารวมถงใชเปนแนวทางการปรบปรง

สงเสรม การจดกจกรรมการเรยนการสอน จงดาเนนการตรวจสอบความเหมาะสมของคมอ ผศกษา

ไดดาเนนการดงน

1. ตรวจสอบโครงรางของคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน



1.1 นารางคมอเสนอผเชยวชาญ จานวน 2 ทาน เพอขอรบคาแนะนาในดานเนอหาท

เกยวของกบภมปญญาทองถน วธการจดกจกรรมการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรการงานอาชพ

และเทคโนโลยทนามาใชในการจดกจกรรมใหเปนไปอยางถกตองตามกระบวนการจดการเรยนการสอน

มรายชอ(ดงภาคผนวก ก)

1.2 แกไขปรบปรงโครงรางของคมอตามคาแนะนาของผเชยวชาญคณะท 1

1.3 นาโครงรางของคมอทแกไขปรบปรงแลวสงอาจารยทปรกษาเพอตรวจสอบความ

ถกตองอกครง

2. ตรวจสอบความเหมาะสมดานเนอหา การจดกจกรรมการเรยนการสอน กลมสาระ

การเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย และเอกสารประกอบ โดยดาเนนการดงน

2.1 นาโครงรางของคมอ เสนอตอผเชยวชาญคณะท 2 จานวน 5 คน เพอตรวจสอบ

ความเหมาะสมดานภมปญญาทองถน ดานการจดทาสาระหลกสตร ดานการจดกจกรรมการเรยน

การสอนการงานอาชพและเทคโนโลย มรายชอ(ดงภาคผนวก ก)

47

2.2 ผศกษาไดสรางแบบสอบถามแสดงความคดเหนเกยวกบความเปนไปไดของคมอ

โดยใหผเชยวชาญ ตรวจสอบความเหมาะสมของคมอ ดานเนอหาการจดกจกรรมการเรยนการสอน

กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย เพอใหผเชยวชาญแสดงความคดเหน และ

ขอเสนอแนะ แบบสอบถามมลกษณะปลายเปด

2.3 แกไขโครงรางของคมอตามคาแนะนาของผเชยวชาญ

3. ตรวจสอบความเหมาะสมของคมอ

3.1 นาโครงรางของคมอทแกไขปรบปรงเรยบรอยแลวมาจดทาเปนคมอ เสนอตอ

ผเชยวชาญคณะท 3 จานวน 10 คน ซงเปนผรบผดชอบในการจดการเรยนการสอนในสถานศกษา

เพอตรวจสอบความเหมาะสมในการนาคมอไปใช มรายชอ (ดงภาคผนวก ก)

3.2 เกณฑการตรวจสอบความเหมาะสมของคมอ ในการตรวจสอบความเหมาะสมของ

การดาเนนการจดทาคมอ ผจดทาไดดาเนนการดงน

3.2.1 การเกบขอมล โดยใชแบบสอบถามดงปรากฏในภาคผนวก เพอตรวจสอบ

ความเหมาะสมของคมอโดยใหผตอบแบบสอบถาม คอ นกวชาการ ผบรหารสถานศกษา ครผสอน

ตรวจสอบและแสดงความคดเหน

3.2.2 การจดทาขอมลและวเคราะหขอมล เมอรวบรวมแบบสอบถามกลบคนมาได

ทงหมดแลวจงจดดาเนนการจดทาขอมลและวเคราะหขอมลตามเกณฑการตรวจสอบความเหมาะสม

ของคมอการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชภมปญญาทองถน

3.2.3 การกาหนดเกณฑการตรวจสอบโดยใชแบบสอบถามความคดเหน ตาม

มาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ม 5 ระดบ คอ ความเหมาะสมเปนไปไดระดบมากทสด

ความเหมาะสมเปนไปไดระดบไดมาก ความเหมาะสมเปนไปไดระดบปานกลาง ความเหมาะสม

เปนไปไดระดบไดนอย ความเหมาะสมเปนไปไดระดบนอยทสด โดยใหคะแนนตามลาดบ

ความสาคญจากมากไปหานอย

ความเหมาะสมระดบมากทสด เทากบ 5 คะแนน

ความเหมาะสมระดบไดมาก เทากบ 4 คะแนน

ความเหมาะสมระดบปานกลาง เทากบ 3 คะแนน

ความเหมาะสมระดบไดนอย เทากบ 2 คะแนน

ความเหมาะสมระดบนอยทสด เทากบ 1 คะแนน

3.2.4 การแปลความหมาย ผศกษาไดนาคะแนนทไดจากความคดเหนของ

ผเชยวชาญ จานวน 15 คน มาทาการสรปหาคาเฉลย ( X ) และแปลความหมายของคาเฉลยดงน

คาเฉลย 4.50 – 5.00 หมายถง มความเหมาะสมมากทสด

คาเฉลย 3.50 – 4.49 หมายถง มความเหมาะสมมาก

คาเฉลย 2.50 – 3.49 หมายถง มความเหมาะสมปานกลาง

คาเฉลย 1.50 – 2.49 หมายถง มความเหมาะสมนอย

คาเฉลย 1.00 – 1.49 หมายถง มความเหมาะสมนอยทสด

48

3.3 ผลการตรวจสอบความเหมาะสมของคมอ ในการจดกจกรรมการเรยนการสอน

กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย โดยใชภมปญญาทองถน มผลปรากฏตามตารางท

แนบทาย


ดาเนนการจดทาคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน กลมสาระ

การเรยนรการงานอาช พและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม

จงหวดปราจนบร ฉบบสมบรณ เพอใหผบรหาร ครผสอน ตลอดจนผทเกยวของกบการจดกจกรรม

การเรยนการสอนไดมเอกสารในแบบของคมอฉบบสมบรณทมเนอหาสาระสามารถนาไปเปนแนวทาง

ปรบปรง พฒนา ในการจดกจกรรมการเรยนการสอน ซงคมอประกอบดวยสวนตางๆ ดงน

สวนท 1 คอ สวนหนาของคมอ ไดแก ปกหนา คานา สารบญ คาแนะนาการใชคมอ

วตถประสงคของคมอ ประโยชนของคมอ

สวนท 2 คอ เนอหาของคมอ ไดแก ขอมลภมปญญาทองถน วตถประสงคของการเรยนร

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนรกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ตลอดจนการ

วดและประเมนผลการเรยนการสอน

สวนท 3 คอ ภาคผนวก ไดแก หนงสออางอง

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

ผลการจดทาคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน กลมสาระการเรยนร


ผศกษาไดแบงการนาเสนอผลการวเคราะหขอมลตามขนตอน ดงน






ผว จยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ จากตารา บทความ วารสาร หองสมด อนเทอรเนต

สอบถามผร ปราชญชาวบาน งานวจยตาง ๆ ทเกยวกบภมปญญาทองถน และดาเนนการสารวจ

ขอมลพนฐานดวยการสารวจสภาพความตองการเบองตนในการ จดทาคมอการเสรมสรางงาน

หตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชน

ประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร ซงผวจยใชวธพดคย / การสมภาษณ

แบบไมมโครงสราง เกยวกบความตองการในการจดทาคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใช

ภมปญญาทองถน กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6

กลมผใหขอมลครงน ไดแก ผบรหารสถานศกษา ครผสอนในโรงเรยนผปกครองนกเรยน นกเรยน

ผลการสมภาษณ/พดคยและศกษาจากขอมลดงกลาวปรากฏผล ดงน กลมผใหขอมลใหความสนใจ

เรองภมปญญาทองถนดานงานหตถกรรมในอาเภอประจนตคาม 4 ชนด คอ งานหตถรรมการทา

ตะกราจากเถาวลย ผลตภณฑจากไมไผ (การทาบนได) หมวกสานจากไมไผ ไมกวาดดอกหญา

เมอไดความสนใจเรองภมปญญาทองถนดานงานหตถกรรมทง 4 ชนดแลว ผวจยเขาไป

หาขอมลจากชาวบานททางานหตถกรรมทง 4 ชนด โดยไปสมภาษณชาวบานททางานหตถกรรมทง

4 ชนด ดงน คณปาสดา ภโว (อาย 65 ป) อยท หม 11 ต.คาโตนด อ.ประจนตคาม จ.ปราจนบร ม

อาชพหลกคอทานา และมรายไดเสรมจากการทาตะกราเถาวลย คณยายบญมา ขนศร (อาย 72 ป)

อยท หม 2 ต.โพธงาม อ .ประจนตคาม จ .ปราจนบร ซงทาไมกวาดดอกหญาเปนรายไดเสรม

คณสมจตร สาระกจ (อาย 57 ป) อยทบานโพธงาม ต.โพธงาม อ.ประจนตคาม จ.ปราจนบร ซงทา

ธรกจผลตภณฑจากไมไผ เชน บนไดไมไผ ชดเกาอสนาม เฟอรนเจอรจากไมไผ ฯลฯ

50

ขนตอนท 2 จดทาโครงรางคมอ

ตามขอมลพนฐาน และการลงไปสมภาษณชาวบานททาหตถกรรมทง 4 ชนด ในอาเภอ

ประจนตคาม ผวจยไดจดทาโครงรางคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน

กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6 โดยโครงรางคมอ

ซงมกรอบเนอหาเกยวกบภมปญญาทองถนดานงานหตถกรรม ประกอบดวย ปก คานา สารบญ

คาแนะนาการใชคมอ วตถประสงค ประโยชนของคมอ เนอหาเรองภมปญญาทองถน และการจด

กจกรรมการเรยนรกลมสาระการเรยนรกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

แบบประเมนคณภาพและความเหมาะสมในการใชคมอ บรรณานกรม

จากนนจงใหผ เชยวชาญทาการตรวจสอบคณภาพของ โครงรางคมอ โดยผเชยวชาญ

จานวน 2 คน (รายชอดงภาคผนวก ก) โดยผเชยวชาญประเมนความเหมาะสมของโครงรางคมอ

พรอมทงใหขอแนะนา ปรบปรงโครงราง ไดผลสรปดงน ควรเพมเวลาในการจดกจกรรมใหมากขนอก

ประมาณ 1 – 2 ชวโมง ควรเพมขนตอนการสรปรวมกนระหวาง คร – วทยากร – นกเรยน

เพอแลกเปลยนความคดเหน

ข นตอนท 3 ประเมนคมอ

ดาเนนการตรวจสอบความเหมาะสม และความเปนไปไดของคมอ โดยผศกษาไดดาเนนการ

ตรวจสอบโครงรางของคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน กลมสาระการเรยนร


ดงน

1. นาโครงรางคมอเสนอผเชยวชาญคณะท 1 จานวน 2 ทาน เพอขอรบคาแนะนาใน

ดานเนอหาทเกยวของกบภมปญญาทองถน วธการจดกจกรรมการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนร

การงานอาชพและเทคโนโลยทนามาใชในการจดกจกรรมใหเปนไปอยางถกตองตามกระบวนการ

จดการเรยนการสอน ผลทไดจากคาแนะนาของผเชยวชาญคณะท 1 ใหเพมรายละเอยดเกยวกบ

งานหตถกรรม ขนตอน / วธการทางานหตถกรรมแตละชนดใหมความละเอยดมากขนสาหรบผท

ไมเขาใจสามารถอานแลวเขาใจได และระยะเวลาในการจดการเรยนการสอนควรจดใหเหมาะสมกบ

ความยากงายของงานหตถกรรมแตละชนด

2. นาคาแนะนาของผเชยวชาญคณะท 1 มาแกไขปรบปรงโครงรางของคมอ

3. จากนนนาโครงรางของคมอทแกไขปรบปรงแลวสงอาจารยทปรกษาเพอตรวจสอบ

ความถกตองอกครง

4. ตรวจสอบความเหมาะสมดานเนอหา การจดกจกรรมการเรยนการสอน กลมสาระการ

เรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

51

5. นาโครงรางของคมอทไดแกไขเรยบรอยแลว เสนอตอผเชยวชาญคณะท 2 จานวน 5 คน

(รายชอดงภาคผนวก ก) เพอตรวจสอบความเหมาะสมดานภมปญญาทองถน ดานการจดทาสาระ

หลกสตร ดานการจดกจกรรมการเรยนการสอนการงานอาชพและเทคโนโลย โดยผศกษาไดสราง

แบบสอบถามแสดงความคดเหนเกยวกบความเปนไปไดของคมอ โดยใหผเชยวชาญ ตรวจสอบ

ความเหมาะสมของคมอ ดานเนอหาการจดกจกรรมการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรการงาน

อาชพและเทคโนโลย เพอใหผเชยวชาญแสดงความคดเหน และขอเสนอแนะ แบบสอบถามม

ลกษณะปลายเปด (เอกสารดงภาคผนวก ข)

6. เมอไดแบบสอบถามกลบมาแลว ผศกษาไดแกไขโครงรางของคมอตามคาแนะนาของ

ผเชยวชาญ คณะท 2

7. ผศกษาไดทาการตรวจสอบความเหมาะสมของคมอ โดยนาโครงรางของคมอทแกไข

ปรบปรงเรยบรอยแลวมาจดทาเปนคมอ เสนอตอผเชยวชาญคณะท 3 จานวน 10 คน (รายชอดง

ภาคผนวก ก) ซงเปนผรบผดชอบในการจดการเรยนการสอนในสถานศกษาเพอตรวจสอบความ

เหมาะสมในการนาคมอไปใช โดยการนาโครงรางคมอไปใหผเชยวชาญคณะท 3 พรอมทงแบบ

ประเมน (เอกสารดงภาคผนวก ข)

8. ผศกษาไดกาหนดเกณฑการตรวจสอบโดยใชแบบสอบถามความคดเหน ตามมาตรา

สวนประมาณคา (Rating Scale) ม 5 ระดบ คอ ความเหมาะสมเปนไปไดระดบมากทสด ความเหมาะสม

เปนไปไดระดบไดมาก ความเหมาะสมเปนไปไดระดบปานกลาง ความเหมาะสมเปนไปไดระดบ

ไดนอย ความเหมาะสมเปนไปไดระดบนอยทสด โดยใหคะแนนตามลาดบความสาคญจากมากไป

หานอย

ความเหมาะสมระดบมากทสด เทากบ 5 คะแนน

ความเหมาะสมระดบไดมาก เทากบ 4 คะแนน

ความเหมาะสมระดบปานกลาง เทากบ 3 คะแนน

ความเหมาะสมระดบไดนอย เทากบ 2 คะแนน

ความเหมาะสมระดบนอยทสด เทากบ 1 คะแนน

9. การแปลความหมาย ผศกษาไดนาคะแนนทไดจากความคดเหนของผเชยวชาญ

จานวน 15 คน มาทาการสรปหาคาเฉลย ( X ) และแปลความหมายของคาเฉลยดงน

คาเฉลย 4.50 – 5.00 หมายถง มความเหมาะสมมากทสด

คาเฉลย 3.50 – 4.49 หมายถง มความเหมาะสมมาก

คาเฉลย 2.50 – 3.49 หมายถง มความเหมาะสมปานกลาง

คาเฉลย 1.50 – 2.49 หมายถง มความเหมาะสมนอย

คาเฉลย 1.00 – 1.49 หมายถง มความเหมาะสมนอยทสด

10. ไดผลการตรวจสอบความเหมาะสมในการนาคมอไปใชในการจดกจกรรมการเรยน

การสอนกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย โดยใชภมปญญาทองถน มผลปรากฏ

ตามตาราง 1 – 4 ดงน

52

ตาราง 1 ความคดเหนของผเชยวชาญตอความเหมาะสมของคมอ เรอง การทาตะกราจากเถาวลย

ลาดบท รายการประเมน X ระดบความ

เหมาะสม

1 คาแนะนาการใชคมอและเนอหาทจดใหผเรยนไดศกษา 4.40 มาก

2 แนวการจดกจกรรมการเรยนการสอนสอดคลองกบเนอหา 4.60 มากทสด

3 แบบบนทกมความเหมาะสมกบแนวการจดกจกรรมการเรยน

การสอน 3.87 มาก

4 การวดและการประเมนผลการเรยนรครอบคลมจดประสงคและ

เปาหมายทตองการตามทระบไวในแผนการเรยนร 4.07 มาก

5 ครผสอนสามารถเชญวทยากรซงเปนผมความชานาญในงาน

หตถกรรมพนบานการทาตะกราจากเถาวลยมาใหความรได 4.33 มาก

6 ระยะเวลาในการปฏบตกจกรรม 4.13 มาก

7 ครผสอนสามารถนาแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรไปใชใน

สถานศกษาได 4.67 มากทสด

8 ครผสอนสามารถนานกเรยนไปศกษายงแหลงเรยนรได 4.53 มากทสด

รวมเฉลย 4.33 มาก

จากตาราง 1 ผเชยวชาญมความเหนตอความเหมาะสมของคมอ เรองการทาตะกราจาก

เถาวลย โดยรวมมความคดเหนอยในระดบเหมาะสมมาก ( X = 4.33) เมอพจารณาเปนรายขอแลว

พบวามความเหมาะสมมากทสด 3 ขอ คาเฉลยอยระหวาง 4.67 ถง 4.53 คอ ครผสอนสามารถนา

แนวทางการจดกจกรรมการเรยนรไปใชในสถานศกษาได แนวการจดกจกรรมการเรยนการสอน

สอดคลองกบเนอหา และครผสอนสามารถนานกเรยนไปศกษายงแหลงเรยนรได และมความเหมาะสม

มาก 5 ขอ คาเฉลยอยระหวาง 4.40 ถง 3.87 คอ เนอหาทจดใหผเรยนไดศกษา ครผสอนสามารถ

เชญวทยากรซงเปนผมความชานาญในงานหตถกรรมพนบานการทาตะกราจากเถาวลยมาใหความร

ได ความเหมาะสมของระยะเวลาในการปฏบตกจกรรม การวดและการประเมนผลการเรยนรจดได

ครอบคลมจดประสงคและเปาหมายทตองการตามทระบไวในแผนการเรยนร และแบบบนทกมความ

เหมาะสมกบแนวการจดกจกรรมการเรยนการสอน

53

ตาราง 2 ความคดเหนของผเชยวชาญตอความเหมาะสมของคมอ เรอง ผลตภณฑจากไมไผ

ลาดบท รายการประเมน X ระดบความ




3 แบบบนทกมความเหมาะสมกบแนวการจดกจกรรมการ

เรยนการสอน 3.80 มาก

4 การวดและการประเมนผลการเรยนรครอบคลมจดประสงค

และเปาหมายทตองการตามทระบไวในแผนการเรยนร 4.00 มาก

5 ครผสอนสามารถเชญวทยากรซงเปนผมความชานาญใน

งานหตถกรรมพนบานผลตภณฑจากไมไผมาใหความรได 4.20 มาก


7 ครผสอนสามารถนาแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรไป

ใชในสถานศกษาได 4.47 มาก

8 ครผสอนสามารถนานกเรยนไปศกษายงแหลงเรยนรได 4.00 มาก


จากตาราง 2 ผเชยวชาญมความเหนตอความเหมาะสมของคมอ เรองผลตภณฑจากไมไผ

โดยรวมมความคดเหนอยในระดบเหมาะสมมาก ( X = 4.13) เมอพจารณาเปนรายขอแลว พบวา

มความเหมาะสมมาก 1 ขอคาเฉลยอยท 4.60 คอ แนวการจดกจกรรมการเรยนการสอนสอดคลอง

กบเนอหา และมความเหมาะสมมาก 7 ขอ คาเฉลยอยระหวาง 4.47 ถง 3.73 โดยเรยงลาดบราย

ขอดงนคอ ครผสอนสามารถนาแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรไปใชในสถานศกษาได เนอหา

ทจดใหผเรยนไดศกษา ครผสอนสามารถเชญวทยากรซงเปนผมความชานาญในงานหตถกรรม

พนบานผลตภณฑจากไมไผมาใหความรได การวดและการประเมนผลการเรยนรจดไดครอบคลม

จดประสงคและเปาหมายทตองการตามทระบไวในแผนการเรยนร ครผสอนสามารถนานกเรยนไป

ศกษายงแหลงเรยนรได แบบบนทกมความเหมาะสมกบแนวการจดกจกรรมการเรยนการสอน

และระยะเวลาในการปฏบตกจกรรม

54

ตาราง 3 ความคดเหนของผเชยวชาญตอความเหมาะสมของคมอ เรอง หมวกสานจากไมไผ

ลาดบ

ท

รายการประเมน

( X ) ระดบความ




3 แบบบนทกมความเหมาะสมกบแนวการจดกจกรรมการเรยน

การสอน 3.93 มาก



5 ครผสอนสามารถเชญวทยากรซงเปนผมความชานาญในงาน

หตถกรรมพนบานหมวกสานจากไมไผมาใหความรได 3.80 มาก


7 ครผสอนสามารถนาแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรไปใช

ในสถานศกษาได 4.53 มากทสด

8 ครผสอนสามารถนานกเรยนไปศกษายงแหลงเรยนรได 3.93 มาก


จากตาราง 3 ผเชยวชาญมความเหนตอความเหมาะสมของคมอ เรองหมวกสานจากไม

ไผหรอเสนพลาสตก โดยรวมมความคดเหนอยในระดบเหมาะสมมาก ( X = 4.14) เมอพจารณา

เปนรายขอแลว พบวามความเหมาะสมมากทสด 2 ขอ คาเฉลยอยระหวาง 4.60 ถง 4.53 คอ

แนวการจดกจกรรมการเรยนการสอนสอดคลองกบเนอหา และ ครผสอนสามารถนาแนวทางการ

จดกจกรรมการเรยนรไปใชในสถานศกษาได และมความเหมาะสมมาก 6 ขอ คาเฉลยอยระหวาง

4.27 ถง 3.80 โดยเรยงลาดบรายขอดงน คอ เนอหาทจดใหผเรยนไดศกษา การวดและการประเมนผล

การเรยนรจดไดครอบคลมจดประสงคและเปาหมายทตองการตามทระบไวในแผนการเรยนร แบบ

บนทกมความเหมาะสมกบแนวการจดกจกรรมการเรยนการสอน ครผสอนสามารถนานกเรยนไป

ศกษายงแหลงเรยนรได ความเหมาะสมของระยะเวลาในการปฏบตกจกรรม และครผสอนสามารถ

เชญวทยากรซงเปนผมความชานาญในงานหตถกรรมพนบานหมวกสานจากไมไผมาใหความรไ ด

55

ตาราง 4 ความคดเหนของผเชยวชาญตอความเหมาะสมของคมอ เรอง ไมกวาดดอกหญา

ลาดบ

ท

รายการประเมน

X ระดบความ




3 แบบบนทกมความเหมาะสมกบแนวการจดกจกรรมการ

เรยนการสอน 4.40 มาก



5 ครผสอนสามารถเชญวทยากรซงเปนผมความชานาญใน

งานหตถกรรมพนบานไมกวาดดอกหญามาใหความรได 4.47 มาก

6 ระยะเวลาในการปฏบตกจกรรม 4.53 มากทสด

7 ครผสอนสามารถนาแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรไปใช

ในสถานศกษาได 4.67 มากทสด

8 ครผสอนสามารถนานกเรยนไปศกษายงแหลงเรยนรได 4.73 มากทสด

รวมเฉลย 4.55 มากทสด

จากตาราง 4 ผเชยวชาญมความเหนตอความเหมาะสมของคมอ เรองไมกวาดดอกหญา

โดยรวมมความคดเหนอยในระดบเหมาะสมทสด ( X = 4.55) เมอพจารณาเปนรายขอแลว

พบวามความเหมาะสมมากทสด 4 ขอ คาเฉลยอยระหวาง 4.73 ถง 4.53 คอ ครผสอนสามารถนา

นกเรยนไปศกษายงแหลงเรยนรได ครผสอนสามารถนาแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรไปใช

ในสถานศกษาได แนวการจดกจกรรมการเรยนการสอนสอดคลองกบเนอหา ความเหมาะสมของ

ระยะเวลาในการปฏบตกจกรรม และมความเหมาะสมมาก 4 ขอ คาเฉลยอยระหวาง 4.47 ถง 4.40

โดยเรยงลาดบรายขอดงนคอ เนอหาทจดใหผเรยนไดศกษา การวดและการประเมนผลการเรยนรจด

ไดครอบคลมจดประสงคและเปาหมายทตองการตามทระบไวในแผนการเรยนร ครผสอนสามารถ

เชญวทยากรซงเปนผมความชานาญในงานหตถกรรมพนบานไมกวาดดอกหญามาใหความรได

แบบบนทกมความเหมาะสมกบแนวการจดกจกรรมการเรยนการสอน

จากผลการตรวจสอบคมอของผเชยวชาญเกยวกบความเหมาะสมของคมอการเสรมสราง

งานหตถกรรม กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย โดยใชภมปญญาทองถน ระดบชน

ประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร ซงประกอบดวยเนอหา และขอมล

เกยวกบภมปญญาทองถน เนอหาวธการจดกจกรรมการเรยนการสอนสาระการเรยนรการงานอาชพ

56

และเทคโนโลย และไดนาเสนอตวอยางแผนการจดการเรยนร และแบบฝก หดเพอฝกทกษะของ

ผเรยนทมความชดเจน เขาใจงายโดยผเชยวชาญคณะท 2 ประกอบดวย นกวชาการทมความรความ

ชานาญดานการจดกจกรรมการเรยนการสอนและการจดทาสาระหลกสตรสถานศกษา และมความร

เกยวกบภมปญญาทองถน ทาการตรวจสอบความเหมาะสมดานเนอหา วธการจดกจกรรมการเรยน

การสอน ใหคาเสนอแนะมาเพอ แกไข ปรบปรง และผเชยวชาญคณะท 3 ซงเปนผมหนาทรบผดชอบ

การจดการเรยนการสอนในสถานศกษา ทาการตรวจสอบความเหมาะสมของคมอ พบวา เปนคมอท

มความเหมาะสมมาก

ขอเสนอแนะจากผเชยวชาญ

1. เอกสารประกอบการสอน ควรจดทารปเลมเปนเรอง ๆ เพอแจกใหผเรยนไปศกษา

2. ในตวอยางแบบประเมนทกษะการปฏบตงานกลม ควรมสรปผลการประเมนแตละ

ระดบแจงใหเหนเปนจานวนคน

3. ควรนาเสนอขอมลทเหมาะสมกบผใช และระบผใชคมอใหชดเจนวาใครเปนผใชคร

หรอนกเรยน

บทท 5

สรปผล

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอจดทาคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภม

ปญญาทองถน กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6

ของโรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร สาหรบคร อาจารย และผทรบผดชอบในการจดกจกรรม

การเรยนการสอนใชคมอทไดพฒนาขนในการจดกจกรรมการสอนใหสอดคลองกบทองถนและชมชน

ของสถานศกษา และผบรหารสถานศกษาใชในการนเทศการสอนในการจดทาคมอ ไดมการดาเนนการ

ตามขนตอนดงน ศกษาหลกการเขยนคมอจากตารา บทความและงานวจยทเกยวของ ศกษาคนควา

สารวจขอมลเกยวกบภมปญญาทองถนจาก เอกสาร ตาราและทาการสมภาษณภมปญญาทองถน

เพอใหไดเนอหาสาระทถกตองและเหมาะสม จดทาโครงรางของคมอแลวนาไปใหผเชยวชาญจานวน

2 คน ตรวจสอบพจารณาความเหมาะสมของโครงรางคมอ

จากนนไดดาเนนการจดทาคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน


จงหวดปราจนบร โดยคมอมองคประกอบ คอ คาแนะนาการใชคมอ วตถประส งคของคมอ

ประโยชนของคมอ เนอหาของคมอ ซงแบงเปน 3 ตอน ไดแก ตอนท 1 ภมปญญาทองถนและงาน

หตถกรรมอาเภอประจนตคาม ตอนท 2 การเรยนการสอนแบบสาธต ตอนท 3 การเสรมสรางงาน

หตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน โดยมงานหตถกรรม 4 ชนด คอ การทาตะ กราเถาวลย

ผลตภณฑจากไมไผ หมวกสานจากไมไผ และไมกวาดดอกหญา แบบประเมนผลการจดการเรยนร

ระหวางการเรยนการสอนและสนสดการเรยนการสอน แลวนาคมอไปใหผเชยวชาญ จานวน 15 คน

ตรวจสอบความเหมาะสม ของเนอหาคมอในการจดกจกรรมการเรยนการสอนการงานอ าชพและ

เทคโนโลยในสถานศกษาโดยการใชภมปญญาทองถน

ผลของการศกษาไดคมอการการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน กลม

สาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม

จงหวดปราจนบร ประกอบดวยงานหตถกรรม 4 ชนด ดงน 1) ผลตภณฑจากเถาวลย 2) ผลตภณฑ

จากไมไผ 3) หมวกสานจากไมไผ และ 4) ไมกวาดดอกหญา และวธการจดกจกรรมการเรยนการ

สอนสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ไดแก การจดกจกรรมการเรยนการสอนแบบสาธต

และการลงมอปฏบตจรงโดยการทางานแบบกลม ผลการตรวจสอบคมอของผเชยวชาญเกยวกบ

ความเหมาะสมของคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถนกลมสาระการเรยนร


พบวาอยในระดบเหมาะสมมาก

58

คมอ

การเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน กลมสาระการ

เรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6

โดย


โรงเรยนวดหนองคม อาเภอประจนตคาม จงหวดปราจนบร

สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปราจนบร เขต 1

59

คานา

การจดการเรยนการสอนตามแนวทางการปฏรปการศกษาในปจจบน มงเนนการจด

กระบวนการเรยนรโดยจดเนอหาสาระ และกจกรรมการเรยนรใหสอดคลองกบความถนด และความ

สนใจของผเรยนใหไดเรยนรจากประสบการณจรง ผสมผสานสาระความรดานตางๆใหมความสมดลกน

มความภมใจในความเปนไทย และยดมนในการปกครองในระบอประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

ทรงเปนประมข มความภาคภมในในความเปนไทย รจกรกษาผลประโยชนสวนรวม ปฏบตตนตาม

หลกธรรมของศาสนา มคณธรรม จรยธรรม มจตสานกในการอนรกษภาษา ศลปะ วฒนธรรม ประเพณ

ของชาต การกฬา ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทย และความรอนเปนสากล มความ สามารถใน

การประกอบอาชพ รจกพงตนเอง มความคดรเรมสรางสรรคใฝร ใฝเรยนไดดวยตนเองอยางตอเนอง

การเสรมสรางงานหตถกรรม กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย โดยใช

ภมปญญาทองถน ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร เลมน

จดทาขนเพอ ผบรหารสถานศกษา คร อาจารย ตลอดจนผทเกยวของกบการจดการศกษาสามารถ

นาไปใชเปนแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอนสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

ในสถานศกษา รายละเอยดของคมอเลมนจะชวยในการจดกจกรรมจากสถานการณจรงหรอ

ประสบการณตรงของผเรยน เนอหาของคมอจะประกอบดวยภมปญญาทองถนดานงานหตถกรรม

การจดทาสาระการเรยนร วธการจดกจกรรมการเรยนการสอนสาระการเรยนรการงานอาชพและ

เทคโนโลย โดยใชภมปญญาทองถน ระดบชนประถมศกษาปท 6 มาจดกจกรรมการเรยนการสอน

ซงจะมความสอดคลองกบการจดการศกษาขนพนฐาน และหลกสตรทองถนของสถานศกษา

การนาคมอเลมนไปใชเพอพฒนาสงเสรมการจดกจกรรมการเรยนการสอนสาระการเรยนร

การงานอาชพและเทคโนโลย โดยนาภมปญญาทองถน ระดบชนประถมศกษาปท 6 มาใช หากผบรหาร

คร อาจารย และผทเกยวของกบการจดการศกษามความคดเหน ขอเสนอแนะ ทเปนประโยชนตอ

การพฒนาคมอเลมน สามารถเสนอความคดเหนหรอขอแนะนามายงผจดทา เพอนามาปรบปรงใหม

ประสทธภาพในการจดการเรยนการสอนตอไป

60

สารบญ

เรอง หนา

คานา

คาแนะนาการใชคมอ........................................................................................ 62

วตถประสงคของคมอ...................................................................................... 63

ประโยชนของคมอ........................................................................................... 63

ตอนท 1

ภมปญญาทองถนและงานหตถกรรม อ.ประจนตคาม....................................... 64

1.1 ภมปญญาทองถน.............................................................................. 64

1.2 ภมปญญาทองถนอาเภอประจนตคาม...................................... .......... 66

1.3 ภมปญญาทองถนดานงานหตถกรรม.................................................. 70

1.4 งานหตถกรรม.................................................................................... 73

ตอนท 2

การเรยนการสอนแบบสาธต....................................................................……. 81

2.1 วธสอนโดยใชการสาธต...................................................................... 81

2.2 การสอนทกษะ............................................................................ ........ 85

• วธสอนแบบควบคมทกขนตอน...................................................... 85

• วธสอนแบบสาธตกอนปฏบต .......................................................... 86

ตอนท 3

การเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน……………………………. 89

1.1 การจดกจกรรมการเรยนรการงานอาชพเทคโนโลย........................ 89

1.2 แนวทางการจดการเรยนร ............................................................. 96

1.3 การเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน ..................... 103

• แผนการเรยนรท 20 การทาตะกราจากเถาวลย............................. 104

• แผนการเรยนรท 21 ผลตภณฑจากไมไผ...................................... 114

61


เรอง หนา

• แผนการเรยนรท 22 หมวกสานจาไมไผ........................................ 124

• แผนการเรยนรท 23 ไมกวาดดอกหญา......................................... 133

หนงสออางอง .................................................... ............................................. 143

62

คาแนะนาการใชคมอการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน

กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6

เพอใหการใชคมอเลมน มคณภาพเหมาะสม และมความเปนไปไดในการนาไปใช จง

เหนสมควรใหผท มหนาทเกยวของกบการจดการเรยนการสอนสาระการเรยนรการงานอาชพและ

เทคโนโลย โดยใชภมปญญาทองถนในสถานศกษา ควรปฏบตดงน

1. ผบรหารสถานศกษา

1.1 ศกษาขอมลในการเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน กลมสาระ


จงหวดปราจนบร เพอนาไปใชในการนเทศ ตดตามการพฒนา สงเสรม ปรบปรง การจดการเรยน

การสอนของครผสอน กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย หรอกลมสาระการเรยนร

อนๆ ทเกยวของในสถานศกษา

1.2 เพอนาขอมลในคมอไปใชในการวางแผนการจดแบงงาน และมอบหมายหนาท

การจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบหลกสตรสถานศกษา

1.3 จดอบรมเกยวกบการนาภมปญญาทองถนมาใชในการจดกจกรรมการเรยนการ

สอนใหแกครผสอน และผเรยน เพอใหมความรความเขาใจตรงกน

1.4 ประเมนผลผทเกยวของกบการจดการเรยนการสอน และครผสอนในการใชคมอ

การจดกจกรรมการเรยนการกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลยโดยใชภมปญญา

ทองถน

2. คณะกรรมการฝายวชาการ ครผสอน

2.1 ศกษาเนอหาขอมลในคมอการจดกจกรรมการเรยนการสอนกลมสาระการ

เรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ชนประถมศกษาปท 6 โดยใชภมปญญาทองถน เพอใหม

ความรความเขาใจเกยวกบภมปญญาทองถนไดถกตองตามความเปนจรง

2.2 วางแผนจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยนาเอาภมปญญาทองถนมาใชในการ

จดทาแผนการสอนในกลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลยในสถานศกษา

2.3 ประเมนผลการจดกจกรรมการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนรการงานอาชพ

และเทคโนโลย

2.4 ประเมนผลการใชคมอการจดกจกรรมการเรยนการสอนกลมสาระการเรยนร

การงานอาชพและเทคโนโลย ชนประถมศกษาปท 6 โดยใชภมปญญาทองถน

63

วตถประสงคของคมอ

ในการจดทาคมอการจดกจกรรมการเรยนการสอนสาระการเรยนรการงานอาชพและ

เทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6 โดยใชภมปญญาทองถน มวตถประสงคทสาคญดงน

1. เพอใหผบรหารสถานศกษา ใชเปนแนวทางพฒนา สงเสรมการจดการเรยนการสอน

สาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6 ใหสอดคลองกบหลกสตร

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544

2. เพอใหครสามารถนาขอมลทมในคมอไปกาหนดกจกรรมการเรยนการสอนสาระการ

เรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6 ใหสอดคลองกบความตองการ

ของผเรยนและชมชน

3. เพอเปนการสงเสรมและอนรกษสบทอดภมปญญาทองถนใหคงอยตอไป

ประโยชนของคมอ

ในการจดทาคมอการจดการเรยนการสอนสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

ระดบชนประถมศกษาปท 6 โดยใชภมปญญาทองถน มประโยชนดงนคอ

1. ผบรหารสถานศกษาไดนาขอมลเกยวกบภมปญญาทองถนจากคมอไปนเทศ ตดตาม

ครผสอนในการพฒนา ปรบปรง การจดกจกรรมการเรยนการสอนสาระการเรยนรการงานอาชพและ

เทคโนโลยในสถานศกษาใหสอดคลองกบการปฏรปการศกษา

2. ครผสอนสามารถนาขอมลในคมอไปกาหนดแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอน

สาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลยไดสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางและหลกสตร

สถานศกษา

3. ครผสอนไดนาขอมลจากคมอไปจดกจกรรมการเรยนการสอนสาระการเรยนรการงาน

อาชพและเทคโนโลยไดสอดคลองกบสาระและมาตรฐานการเรยนร ตามหลกสตรสาระการเรยนร

การเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ชนประถมศกษาปท 6 โดยนาภมปญญาทองถน มาใชใน

การจดทาสาระหลกสตร

4. ผเรยนสามารถศกษาคนควาขอมลทมอยในคมอมาใชเปนสอประกอบการเรยนได

ดงนนขอมลในคมอการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใชภมปญญาทองถนนจะสามารถ

ใชเปนแนวทางในการจดทาสาระการเรยนรทเกยวของกบทองถน และเปนแนวทางในการพฒนา

คณภาพทางวชาการใหสอดคลองกบการปฏรปการศกษาในปจจบน จงสงผลใหผเรยนไดศกษา

คนควา สามารถลงมอปฏบตไดจรง จนเกดจตสานกทดตอทองถน มความตระหนกรกบานเกด

ของตนเอง มความภมใจในความเปนไทย

64

1.1 ภมปญญาทองถน

ภมปญญาทองถน (Local wisdom) (ประเวศ วะส. 2536: 10) คอองคความรความสามารถ

และทกษะของคนไทยอนเกดจากการสงสมประสบการณทผานระบอบการเลอกสรร เรยนร ปรงแตง

พฒนาและถายทอดสบตอกนมาเพอใชแกปญหาและพฒนาวถชวตของคนไทย (รง แกวแดง. 2543:

238) เปนความผกพนระหวางความรกบธรรมชาตทพฒนาขนในกระบวนการทคนและชมชนปรบตว

เขาหาธรรมชาตจนกลายเปนสวนหนงขององคความร เกดเปนภมปญญาเฉพาะทองถนทถกนามาใช

ในการจดการศกษา ซงในการนาภมปญญาทองถนมาจดกจกรรมการเรยนการสอนในสถานศกษา

นน เพอใหผท มสวนเกยวของกบการจดการศกษาขนพนฐานของส ถานศกษา และเยาวชนได

ตระหนกในคณคา และความสามารถของบรรพบรษทส งสมความรทมประโยชน และเหมาะสมกบ

สภาพสงคม ทองถน และอาจทาใหเยาวชนเกดความคด มคานยมทจะนาความรเหลานไป

ผสมผสานกบความรทไดรบมาจากทางตะวนตกเกดเปนองคความรทเหมาะสม มการปรบเปลยน

เพอพฒนาองคความร ภมปญญาทองถนมาใชใหเปนประโยชนในการพฒนาสงคมและทองถนของ

ตนเอง นามาประยกต ใชในการดารงชวตของตนเองใหอยในสงคมทองถนของตนอยางมความสข

และมความสอดคลองกบแนวทางการพฒนาไปในทางทย งยน ชวยผลกดนใหเกดคานยมใหมในวง

การศกษาและสงคมไทย ซงจะทาใหประเทศพฒนาไปในทางทถกตองมากขน (วระพงษ แสง-ชโต.

2544)

ภมปญญาทองถน หรอภมปญญาชาวบาน เปนความรอนเกดจากความคดของคนในทองถน

ทสรางขนมาอยางเหมาะสม เพอชวยในการแกปญหาและอานวยประโยชนในการดาเนนชวตของคน

ในทองถนนนๆ ใหสามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข ดงนนภมปญญาทองถนจงเปน

พนฐานทางความคด สาหรบการพฒนาและปรบวถชวตของคนใหเหมาะสมตามศกยภาพและ

สภาพแวดลอมของตนเอง แตในปจจบนสงเหลานขาดการยอมร บและถกละเลย ปจจยหนงสบ

เนองมาจากการนาเอาวฒนธรรมของชาตตะวนตกเขามาเผยแพรโดยขาดการวเคราะหและเชอมโยง

กบวฒนธรรมทองถนของไทยทมมาอยางยาวนาน นอกจากนนผลมาจากการเปลยนแปลงวถชวต

ความเปนอยอยางรวดเรวของคนในทองถนซงทาใหไมสามารถปร บตวไดทนจงเปนผลใหคนใน

ทองถนสญเสยความเปนเอกลกษณ ขาดความภาคภมใจในความรภมปญญาตนเองขาดความเชอมน

และขาดการตดสนใจ การดาเนนชวตจะขนอยกบขอมลและความตองการจากภายนอกมากขน

สภาพการสญเสยภมปญญาทองถนเชนนจะเปนอนตราย ในอนาคตข องคนในทองถนเองและ

สวนรวมตลอดจนการสญเสยความเปนเอกลกษณของชาตไทย (ภาวด เกตก. 2541: 23)

ตอนท 1

ภมปญญาทองถนและงานหตถกรรม อ.ประจนตคาม

65

ความหมายของภมปญญาทองถน

ตามพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 พมพครงท 1 พทธศกราช 2546 ให

ความหมายของคาวา “ภมปญญา” คอ ความร ความสามารถ “ภมปญญาทองถน” (Local wisdom)

หรอ “ภมปญญาชาวบาน” (Popular wisdom) หรอ “ภมปญญาไทย” (Thai wisdom) คอความร

หรอการกระทาทเกดจากประสบการณในชวตของชาวบานหรอทกสงทกอยางทชาวบานคดขนจาก

สตปญญาและความสามารถของชาวบานเองเพอใชแกปญหาในการดาเนนชวตไดอยางเหมาะสมกบ

กาลสมย โดยมกระบวนการสงสมแลวสบทอดตอมาถงชนรนหลง

รตนะ บวสนธ (2535) ไดใหความหมายภมปญญาทองถน หมายถง กระบวนทศนของ

บคคล ทมตอตนเอง ตอโลกและสงแวดลอม ซงกระบวนทศนดงกลาวจะมรากฐานคาสอนจาก

พระพทธศาสนา คต จารต ประเพณ ทไดรบการสงสอน ถายทอดและปฏบตสบเนองกนมาปรบปรน

ใหเขากบบรบท ทางสงคมทเปลยนแปลงแตละสมย ทงนโดยมเปาหมายเพอความสงบสขของในสวนท

เปนชมชน และปจเจกบคคล ซงกระบวนทศนทเปนภมปญญาทองถนจาแนกเปน 3 ลกษณะคอ

1. ภมปญญาเกยวกบการจดการสมพนธระหวางมนษยกบธรรมชาตแวดลอม

2. ภมปญญาเกยวกบระบบสงคมหรอการจดความสมพนธระหวางมนษยกบมนษย

3. ภมปญญาเกยวกบระบบการผลตหรอการประกอบอาชพทมลกษณะมงเนนระบบการ

ผลตเพอพงพาตนเอง

เอกวทย ณ ถลาง (2536: 6) ไดใหความหมายวา ภมปญญาทองถน เปนสงทมขอบเขต

กวางขวาง ลกซง หมายถง คตนยม ความร ความสนทด การรทนธรรมชาตของสรรพสงรอบตว

และการเลอกเฟนความคด วธการใชในชวตประจาวนอยางไดผล เปนเรองของการส งสมประสบการณ

มาหลายชวคน

กรมวชาการ (2542: 5) ใหความหมายของภมปญญาทองถน หมายถง ความรและประสบการณ

ของชาวบานทใชในการดาเนนชวตใหเปนสข โดยไดรบการถายทอดสงสมกนมาผานกระบวนการพฒนา

ใหสอดคลองกบยดสมย

ภาวด เกตก (2541: 140) กลาววา “ภมปญญาทองถน” หรอ “ภมปญญาชาวบาน” เปน

ความรความคด และการปฏบตของชาวบานแตละทองถน และผทเขาไปทางานในทองถน เหน

ความสาคญของภมปญญาทองถน จงเรมมการฟนฟเรองภมปญญาทองถนขนมา ทงนเพอคนหา

คณคาทสามารถนามาเชอมโยงกบกจกรรมการพฒนาทพวกเขารบผดชอบอย จงทาใหเกดการ

แลกเปลยนทางความร ความคด ประสบการณ ระหวางนกพฒนากบชาวบานจนเกดการเรยนรและ

เขาใจในวถชวตชาวบาน อนเปนผลใหบทบาทของนกพฒนาเปลยนแปลงจากการนาเอาความรและ

ทฤษฎจากวทยาการสมยใหมไปถายทอดใหกบชาวบานฝายเดยวมาเปนการแลกเปลยนความรและ

ประสบการณระหวางกนและกน จงเกดแนวความคดในการพฒนาประเทศบนพนฐานของความรใน

ทองถน

66

สาร สารทศนานนทนท (2543 – 2544: 15) ไดใหความหมายภมปญญาทองถน หมายถง

ความรความสามารถของประชาชนทอยตามตาบลหมบานตางๆ ทเกยวกบความรความสามารถท

สบทอดเปนมรดกจากบรรพบรษหลายชวอายคน

นชล คลายวนเพญ (2553: 27) ไดใหความหมายของภมปญญาทองถนไววา ภมปญญา

ทองถน หมายถง มวลความรและประสบการณทเกดขนโดยผานกระบวนการสงสมจากประสบการณ

ในวถชวตของชาวบาน ซงเปนองคความรทชาวบานหรอชมชนคดคนเอง และมกระบวนการถายทอด

สบตอกนมาจากบรรพบรษหรอไดรบจากการศกษาและอบรมในสถาบนทกสถาบนภายในทองถนอน

ไดแกวดครอบครว สถานประกอบการและองคกรตางๆ ทงภาครฐและเอกชนเปนมรดกทางสงคม

และเปนวฒนธรรมทสบทอดกนมา และนาองคความรนนมาแกปญหาหรอประยกตใชใหเหมาะสม

กบกาลสมยเพอใหสามารถดาเนนชวตไดอยางสงบสข ความหมาย ความสาคญ ลกษณะสาคญของ

ประเภทภมปญญาทองถน การถายทอดภมปญญาทองถนลวนเปนสงสาคญทจะนาภมปญญาทองถน

สระบบการศกษาแบบยงยน

จากแนวคดขางตน จงสรปไดวา ภมปญญาทองถน หมายถง องคความร ความสามารถ และ

ทกษะของคนในทองถนนน ๆ ซงเกดจากการสงสมประสบการณและความเฉลยวฉลาดของแตละคน

ผานกระบวนการเลอกสรร เรยนร ปรงแตง พฒนา และมการถายทอดสบตอกนมา เพอใชใน

การแกไขปญหา พฒนาชวตของคนในทองถนนน ๆ ใหสมดลกบสภาพแวดลอมและสภาพธรรมชาต

รวมทงเหมาะสมกบยคสมย


อาเภอประจนตคามเดมมฐานะเปนเมอง กอนเมองเรยกวา " บานกบแจะ" ตาม ประวต

ทาวอเทน ทาวสรอยเพลยเมองแสน เปนผรวบรวมไพรพลทถกกวาดตอน มาจากเมองเวยง จนทน

เมองมหาชยและอกหลายเมองในภาคอสานของประเทศไทยผานมาทางเมองอเทน นครพนม และ

กาฬสนธ เรอยลงมาในครงทไทยยก กองทพไปปราบเจาอนวงษเวยงจนทน แลวกเลยถอโอกาส

กวาดตอนมาดวย มารวบ รวมคนทถกกวาดตอนตงเปนหมบานขนาดใหญขน ตอมาไดรบการยก

ฐานะขนเปนเมองเรยกวา " เมองประจนตคาม " ในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว

แหงกรงรตนโกสนทร ทาวอเทนไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปนหลวง ภกดเดชะ วาราชการเมอง

ประจนตคามตงแตนนมา ตอมาปรากฎวาหลวงภกดเดชะ เจาเมองคนแรกมความชอบในราชการ

สงครามในดานการสรบปราบปรามกองทพญวน ซงยกมาตกรงพนมเปญครงแรก และไดรบ

พระราชทานบรรดาศกด เปนพระภกดเดชะ ตอมาในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

พระองคทรง ดารปฏรปการปกครองหวเมอง จงทรงยบเมองประจนตคามลงเปนอาเภอประจนต

คามในป พ.ศ.2448 มนายอาเภอเปนหวหนาปกครองบงคบบญชาขนตรงตอ จงหวดปราจนบร

จนถงปจจบน เปนเวลา 90 กวาป มนายอาเภอ 40 คน

67

คาขวญประจาอาเภอ

ดนแดนไมกวาดงาม เลองลอนามนาตกใส ไผเศรษฐกจอาไพ รวมหลากหลาย

หตถกรรม

ทตงและอาณาเขต

อาเภอประจนตคาม มอาณาเขตตดตอกบอาเภอขางเคยง ดงน

ทศเหนอ ตดกบอาเภอปากพล จงหวดนครนายก , อาเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา

และอาเภอนาด จงหวดปราจนบร โดยมเทอกเขาใหญใชสนปนนาเปนเสนกนอาณาเขต

ทศตะวนออก ตดตอกบอาเภอนาดและอาเภอกบนทรบร โดยมลาคลองหวยลกเปน

เสนแบงเขต

ทศใต ตดตอกบอาเภอศรมหาโพธ โดยมคลองทาแหเปนเสนแบงเขต

ทศตะวนตก ตดตอกบอาเภอเมองปราจนบร และอาเภอปากพล จงหวดนครนายก

โดยมลาหวยประจนตคาม ลาหวยเกษยร และเขาอโต เปนเสนแบงเขต

ทมา: http://prachantakham.prachinburi.doae.go.th/map.html

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%94%E0%B8%B5�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%9A%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%9A%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B5�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B8%9A%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%B5�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%9B%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%9E%E0%B8%A5%E0%B8%B5�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%81�


68

การปกครองสวนภมภาค อาเภอประจนตคามแบงเขตการปกครองยอยออกเปน 9 ตาบล

106 หมบาน ไดแก

1. ประจนตคาม 11 หมบาน 2. เกาะลอย 7 หมบาน 3. บานหอย 10 หมบาน

4. หนองแสง 6 หมบาน 5. ดงบง 10 หมบาน 6. คาโตนด 18 หมบาน

7. บฝาย 13 หมบาน 8. หนองแกว 12 หมบาน 9. โพธงาม 19 หมบาน

อาชพหลก ทานา

อาชพเสรม ทาเฟอรนเจอรจากลอเกวยน , ไมกวาดดอกหญา

สภาพทวไปของอาเภอ เปนทราบลมบางแหงเปนทราบตาฤดฝนนาจะทวม พนดนจะเปนดนปน

ทรายและจะมความอดมสมบรณในพนทราบบรเวณสองฝ งคลอง เหมาะแกการเพาะปลกพชระยะสน

ขอมลดานเศรษฐกจ อาชพหลกของชาวประจนตคาม คอ เกษตรกร โดยจะแบงออกเปน การทา

นาและการทาสวน (ไผตรง กระทอน สมโอ และมะมวง) สวนอาชพเสรมของชาวประจนตคาม กคอ

การทาหตถกรรม จกสานหมวกโคง ทาไมกวาด หตถกรรมไมไผ และ เถาวลยประดษฐ ในดานของ

อาชพเสรมของชาวประจนตคามเปน สนคาทเปนทรจกกน อยางกวางขวางและสรางชอใหกบ ตาบล

โพธงาม เปนอยางมาก ในฐานะทเปน OTOP ของชาวประจนตคาม

สถานทสาคญในอาเภอประจนตคาม

ตลาดบานโงง บานตน เปนตลาดจาหนายผลตภณฑและเฟอรนเจอรจากไมเกาหรอไมไผ

ของชมชนชาว โพธงาม อาเภอประจนตคาม จงหวดปราจนบร ตงอยรมถนนสวรรณศร (ทางหลวง

หมายเลข 33) กม. 172 ตลาดแนวถนนสวรรณศร ทงสองฝ งจะถกจบจองจากชาวบานทนาสนคา

พนบานทสรรคสรางจาก ภมปญญาทองถน บวกกบความคดรเรมของชมชนมาประดษฐและผลต

สนคาพนเมองจาหนายให นกทองเทยวทใช ถ.สวรรณศร สญจรไปมา บางกซอเปนของฝาก แตบาง

รายมหวทางการคากจะรบสนคาของบานโงง บานตนไปจาหนายตอเปนจานวนมาก สงผลให

ชาวบานทตาบลโพธงามมรายไดเสรมและในปจจบนบางครวเรอนยด เปนอาชพหลกสรางรายได

ประจาของครอบครวดวยจดเดนทจงหวด ปราจนบร เปนจงหวดหนงทมไผข นอยจานวนมาก

หลากหลายสายพนธ แตเดมชาวบานจะใชหนอไมออนสาหรบเปนอาหารและไผแกสาหรบจกสาน

สรางบานเรอนหรอทาอปกรณในการประกอบอาชพ เพอสรางรายไดเสรมเพมรายไดหลกใหกบ

ครอบครว ชมชนจงไดรวมตวกนผลตสนคาทใชไมไผเปนวตถดบหลกนามาจาหนายให ผทเดนทาง

ไปมาทงเครองเรอนเฟอรนเจอรสาหรบตกแตงบานเรอนเชน ชดรบแขก เตยงนอน ซมเรอนไทยมง

หญาคา ซมเรอนไมเกา, เครองใชในครวเรอน เชน ตะแกรง ฝาชลวดลายตาง ๆ, อปกรณสาหรบ

จดสวน เชน รวไม กระถางปลกกลวยไม เปนตน จงขอแนะนาตลาด เฟอรนเจอรไมไผหรอไมเกา

ชนงานแตละชนมความสวยงามทนทานไมแพเฟอรนเจอรไมสกราคาแพง หรอเลอกของใชตาง ๆ ท

สรางสรรคภมปญญาทองถน ณ บานโงง บานตน ตาบลโพธงาม มาชมมนตเสนหของพนธไผ พนธ

ไมลมลกทมองผานแลวอาจจะมคาไมมากนก แตเนอไมสทองของไผสามารถนามาดดแปลงเปนของ

ใชนานาชนดประดษฐคดสรางสรรคเปนชนงานทนบวามเพยงชนเดยวในโลกนามา ใช ประโยชนได

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%95%E0%B8%B3%E0%B8%9A%E0%B8%A5�

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88%E0%B8%9A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99�

69

นาตกธารทพย ตงอยทบานเนนหนตง ตาบลหนองแกว เปนธารนาทไหลผานชนหนตาง

ระดบ บางชวงไหลผานลานหนบรเวณกวาง บางชวงเปนแองนาลก สามารถลงเลนนาได มลานหน

สาหรบนงพกผอน ฝ งซายของลาธารลกษณะคอนขางสงชน สภาพโดยทวไปยงเปนปาทคงความ

อดมสมบรณตามธรรมชาต บรรยากาศรมรน เหมาะเปนสถานทพกผอนหยอนใจเปนอยางด

การเดนทางจากตวเมองปราจนบรไปตามถนนสายปราจนบร - ประจนตคาม เสนทางหลวง

หมายเลข 3452 ระยะทางประมาณ 16 กโลเมตร จากนนไปตามทางหลวงหมายเลข 33 จนถงสแยก

ประจนตคามหรอ จะใชเสนทางสแยกเนนหอมแลวเลยวขวาไปตามทางหลวงหมายเลข 33 จนถง

สแยกประจนตคาม แลวเลยวซายเขาถนน รพช. ตรงไปจนถงบรเวณกโลเมตรท 9 จะเหนปาย

นาตกธารทพย เขาไปอกประมาณ 9 กโลเมตร

ทองเทยวเชงเกษตรและหตถกรรม ตาบลโพธงาม ชาวบานตาบลโพธงามสวนใหญ

ทาไมกวาดเปน อาชพหลก เนองจากพนทมการปลกหนอไมไผตงจานวนมาก และมสนคาทเปน

ผลตภณฑโอทอปหลายประเภท อาท ผลตภณฑจากไมไผ การทาตะกราจากเถาวลย ไมดอกไม

ประดบ หมวกไมไผ หมวกพลาสตก เฟอรนเจอรจากลอเกวยน หนอไมไผตง และกงไผตง ผทมา

เทยวสามารถตดตอทศนยบรการนกทองเทยวของตาบล มเตนท ทพกบรการ และมจกรยานใหเชา

ซงสามารถเทยวชมวถชวตชาวบาน ไดแก สวนผลไม ไมดอกไมประดบ ชมการเพาะชากงไมของ

หมบานเขานอย พกแรมกบชาวบานรมนาตก เรยนรวถเกษตร และความอดมสมบรณของพชสวน

ทองถน นอกจากนหากเดนทางไปอกไมไกลนก จะไดชมการเพาะชาตนไมขนาดใหญทบานโคก

กรวด และยงสามารถเชอมเสนทางไปสนาตกธารทพย นาตกสมปอยและนาตกตะครอทสวยงามได

อกดวยการเดนทาง ใชเสนทางหมายเลข 33 (นครนายก-สระแกว) เมอถงสแยกสมเดจพระนเรศวร

ตรงไปอกประมาณ 17 กโลเมตร (กอนถงตวอาเภอประจนตคาม) มทางแยกซายเขาสตาบลโพธงาม

นาตกตะครอ และนาตกสลดได ตงอยทบานตะครอ ตาบลบฝาย นาตกตะครอ อยหาง

จากดานตะครอ ประมาณ 500 เมตร เปนนาตกทมลกษณะเปนแกงนากวาง มสะพานแขวนทอด

ขามนาตกตะครอ ฝ งซายของลาธารเปนเนนเขา สวนทางดานฝ งขวาเปนปาโปรง เหมาะแกการ

พกผอน จากนาตกตะครอมทางเดนเทาตอไปอกประมาณ 2 กโลเมตร จะถง นาตกสลดได เปน

นาตกทมความสวยงาม หากจะเดนทางเขาไปชมนาตกสลดไดควรตดตอขอเจาหนาทนาทางจาก

หนวยพทกษอทยานแหงชาตเขาใหญ 10 ทต งอยบรเวณนาตกตะครอ โทร. 01755 4852, 09913

5058 เปดใหเขาชมทกวน ตงแตเวลา 06.00-18.00 น.การเดนทาง จากตวเมองปราจนบรไปตาม

ทางถนนปราจน-ตะคาม (เสนทางหลวงหมายเลข 3452) ระยะทางประมาณ 16 กโลเมตร ใหเลยว

ขวาไปตามทางหลวงหมายเลข 33 จนถงสแยกประจนตคาม แลวเลยวซายไปตามถนน รพช. หรอ

จะใชเสนทางสแยกเนนหอมแลวเลยวขวาไปตามทางหลวงหมายเลข 33 จนถงสแยกประจนตคาม

ใหเลยวซายไปตามถนน รพช. ประมาณ 16 กโลเมตร และเดนเทาตอไปอกประมาณ 500 เมตร

จนถงตวนาตกตะครอ

70

1.3 ภมปญญาทองถน ดานงานหตถกรรม

เกษตรกรรมเปนอาชพหลกของชาวปราจนบรมาตงแตอดต ยามหนาแลง เกษตรกรวางเวน

จากกการทานา เกษตรกรกไดหนมาสรางสรรคงานศลปหตถกรรมพนบาน เชน ทอผา สานเสอ ต

เหลก เปนตน เพอใชในชวตประจาวน จากเดมทงานศลปหตถกรรมพนบานทผลตขนมาเพอใชใน

ชวตประจาวน ไดกลายเปนการผลตสนคาทระลกเปนจานวนมากเพอจาหนายแกนกทองเทยว และ

กลายเปนอาชพทสาคญของชาวปราจนบร ในปจจบนงานศลปหตถกรรมพนบานทสาคญของชาว

ปราจนบร ไดแก การทอเสอกก หมวกสาน ผลตภณฑจากไมไผ การทาตะกราจากเถาวลย ไมกวาด

ดอกหญา หมวกใบลาน และการทอผาไหม เปนตน

ตะบนไฟ "ไต" เปนภมปญญาของชาวบานทคดคนมาใชในยามยาก โดยหาไมผๆ นามา

ทบเปนชนเลก ชนนอยคลกผสมกบนามนยาเรอคลกเขากนดแลว หอดวยใบไมหรอเปลอกไม มด

เปนทอนๆ ตามตองการ นามาใชจดใหแสงสวางในเวลากลางคน เรยกตามภาษาชาวบานวา "จดไต

ตามไฟ" เมอจดไตตองมคนเขยไต ถาไมมคนเขย ไตกจะดบ ในสมยนนการหาเชอเพลงมาจดไต ม

ความยากลาบากมาก ไมขดไฟยงไมมใช พระอธการจอย แกวฉลวย อดตเจาอาวาสวดบางแตน

อาเภอบานสราง จงหวดปราจนบร ไดคดคนหาวธการ จดไฟ โดยนาเขาควาย หรอไมแดง ไมประด

มากลงดวยกรรมวธแบบโบราณ รปแบบตามตองการ เจาะรตรงกลาง นาเอาเขาหรอไมอกสวนหนง

กลงเปนกานทาเดอยขนาดเทารทเจาะไว ปลายกานเดอยควานใหเวาเลกนอย ใชปยตนเตาราง หรอ

ปยนนนาผสมคลกเคลาเขากบดนประสว แลวบรรจปยเตารางเขาทปลายกานเดอยทควานไว อดลง

ตรงรทเจาะไว ใชมอตบทกานหนกเบาตามสมควร แรงอดของอากาศในร ทเจาะไวทาใหเกดไฟ

นาไปตอกบเชอเพลงทเตรยมไว กจะไดไฟใชประกอบอาหารและอนๆ เปนภมปญญาของชาวบาน

เรยกวา "ตะบนไฟ" ทเรยกวาตะบนไฟเพราะถาทาไมถกสวน นงตะบนอยเปนครงชวโมงกไมไดไฟ

ใช แตถาทาถกสวนใชมอตบตะบนเพยงครงเดยวกตด ใชไฟได ปจจบนตะบนไฟยงพอมหลงเหลอ

ใหดไดทพพธภณฑพนบานวดบางแตน อาเภอบานสราง จงหวดปราจนบร

เสอกก "กก" เปนพชทชอบขนในทราบลมมนาขง ซงเปนลกษณะพนทท วไปของอาเภอ

บานสราง ในปจจบน มศนยทอเสอกกทตาบลบางปลารา จะมแปลงสาธตการทานากก การยอมส

จดอบรมใหความรเรองการทอเสอกกเสมอ แตเดมทาใชภายในครอบครว และเมอมจานวนมาก

จงนาออกจาหนายเปนผนเสอ ตอมาไดพฒนาเปนของทระลกตางๆ เปนเสอพบและรบทาสนคา

จากแบบเสอตามใบสง พระครโกศลถาวรกจ เจาอาวาสวดบางแตน มแนว ความคดวาเสอกกของ

อาเภอบานสราง นาจะนามาดดแปลงทาพวงหรดงานศพโดยใชเปนพนแทนแผนโฟมทมกใช เปน

สวนประกอบและสรางปญหาใหแกวดอยางมากในการกาจด ทานไดแนะนาชาวบานใหรวมกน

ตงเปนกลมทอเสอกกบางแตนขน และนามาประดษฐเปนพวงหรดจาหนายซงไดรบความนยมมาก

71

หมวกใบลาน หมวกใบลานมการผลตกนมากในทองทอาเภอนาด เนองจากสภาพพนท

เปนปาลาน มตนลานเกด ขนเองตามธรรมชาต ตนลานเปนพนธไมดกดาบรรพ และปาลานทอาเภอ

นาดเปนปาลานแหงสดทายของประเทศ เกษตรกรไดนาใบของตนลานทเรยกวา "ใบลาน" ซงเปน

วตถดบทหางายและมอยมากมายในทองถนมาสานเปนหมวก และไดมการพฒนารปแบบใหมความ

สวยงามซงม 2 รปแบบใหญ ๆคอ หมวกใบลานธรรมดา มขนาด 2.5 นว 3 นว 3.5 นว 5 นว 11.5 นว

13 นว 16 นว และหมวกใบลานคาวบอย ซงม 3 ขนาด คอ ขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลก

แหลงผลตอยทตาบลบพราหมณ อาเภอนาด

ผาไหมกบนทรบร แหลงผลตผาไหมทอมอของจงหวดปราจนบร อยทอาเภอกบนทรบร

แหลงผลตใหญคอ ราน "นนทวนไหมไทย" ตงอยท 90 หม 2 ตาบลลาดตะเคยน อาเภอกบนทรบร

จงหวดปราจนบร (รมถนน 304 ฉะเชงเทรา - นครราชสมา ใกลเขตอตสาหกรรมพารคเวย ) โดยซอ

เสนไหมดบจากจงหวดเพชรบรณ นามาฟอกยอมส จากนนจงนาไปเขาเครองทอมอ ผลตพรอมทง

จาหนาย ผาไหมพนและพมพลาย ผามดหม ผาบาตก เสอไหมสาเรจรปและผลตภณฑจากไหมอน ๆ

การทาตะกราจากเถาวลย เนองจากจงหวดปราจนบรยงมพนทเปนสภาพปาอยมาก

จงมเถาวลยอยมากมายเกษตรกรไดนาเถาวลยตามชายปามาประดษฐเปนงานหตถกรรมเพอเปน

อาชพเสรม โดยหมบานหนองคมเปนหมบานหนงทไดทางานหตถกรรมจากเถาวลย เปนการนา

วตถดบทมอยในทองถน ไดแก ตนเถานมวว และเถาวลยชนดอน ๆ ทเจรญเตบโตตามบรเวณหวไร

ปลายนา พนทปาในหมบาน และนอกหมบาน มาใชใหเกดประโยชน โดยงานหตถกรรมจาก

เถาวลยทผลต ไดแก รถจกรยานเถาวลย กระถา ง กระเชา บาน รงนก เกวยน ตะกรา ซงใน

ปจจบนไดมการพฒนารปแบบใหนาซอหา และมแบบตางๆ ไวใหเลอกซออยางมากมาย แหลงผลต

อยท ตาบลคาโตนด ตาบลโพธงาม อาเภอประจนตคาม จงหวดปราจนบร

ผลตภณฑจากไผไม การทาผลตภณฑจากไมไผนนเกษตรกรทบานตนและบานโงง

ตาบลโพธงาม อาเภอประจนตคาม ผลตกนมาชานานแลว โดยใชไมไผตามหมบาน หรอจาก

หมบานใกลเคยง ซงไดรบความนยมจากผซออยางกวางขวาง ผลตภณฑจากไมไผทผลตอยใน

ปจจบนน ไดแก ชดรบแขก ชนวางของ บนได และแคร ตลาดบานโงง บานตน เปนตลาด

จาหนายผลตภณฑและเฟอรนเจอรจากไมเกาหรอไมไผ ของชมชนชาวโพธงาม อาเภอประจนต

คาม จงหวดปราจนบร ตงอยรมถนนสวรรณศร (ทางหลวงหมายเลข 33) กม. 172 ตลอดแนวถนน

สวรรณศรทงสองฝ งจะถกจบจองจากชาวบาน ทนาสนคาพนบานทสรรคสรางจากภมปญญาทองถน

บวกกบ ความคดรเรมของชมชนมาประดษฐและผลตสนคาพนเมอง จาหนายใหนกทองเทยวทใช

ถ.สวรรณศร สญจรไปมา บางกซอเปนของฝาก แตบางรายมหวทางการคากจะรบสนคา ของบาน

โงงบานตนไปจาหนายตอเปนจานวนมาก สงผลใหชาวบานตาบลโพธงามมรายไดเสรม และใน

ปจจบน บางครวเรอน ยดเปนอาชพหลกสรางรายไดประจาของครอบครว ดวยจดเดนทจงหวด

ปราจนบร เปนจงหวดหนงทมไผข นอย จานวนมาก หลากหลายสายพนธ แตเดมชาวบานจะใช

หนอไมออนสาหรบเปนอาหาร และไผแก สาหรบจกสาน สรางบานเรอน หรอทาอปกรณในการ

72

ประกอบอาชพ เพอสรางรายไดเสรม เพมรายไดหลกใหกบครอบครว ชมชนจงไดรวมตวกนผลต

สนคา ทใชไมไผเปนวตถดบหลก นามาจาหนายใหผท เดนทางไปมา ทงเครองเรอ นเฟอรนเจอร

สาหรบตกแตงบานเรอน เชน ชดรบแขก เตยงนอน ซมเรอนไทยมงหญาคา ซมเรอนไมเกา ,

เครองใชในครวเรอน เชน ตะแกรง ฝาชลวดลายตาง ๆ, อปกรณสาหรบจดสวน เชน รวไม กระถาง

ปลกกลวยไม เปนตน ตลาดเฟอรนเจอร ไมไผหรอไมเกา ชนงานแตละชนมความสวยงามทนทาน

ไมแพเฟอรนเจอรไมสกราคาแพง หรอเลอกของใชตาง ๆ ทสรางสรรคภมปญญาทองถน เนอไมสทอง

ของไผสามารถนามาดดแปลงเปนของใชนานาชนด ประดษฐคดสรางสรรคเปนชนงาน ทนบวา

มเพยงชนเดยวในโลกนามาใชประโยชนไดนานปการ

หมวกสานจากไมไผ จงหวดปราจนบร เปนแหลงทมไมไผชนดตาง ๆขนอยตามธรรมชาต

เปนจานวนมาก ชาวบานจงนามาทาเครองจกสานไวใชในครวเรอนและสงออกจาหนายเปนรายได

พเศษนอกเหนอจากการทาไรทานา เชนการนาไมไผมาจกสานแลวเยบเปนหมวกรปแบบตางๆ

บานหนองสะแก หมท 8 ตาบลโคกปบ อาเภอศรมโหสถ เปนแหลงผลตหมวกจากไมไผทสาคญมาก

ของจงหวดปราจนบร ชาวบานโดยทวไปประกอบอาชพเยบหมวก หมวก 1 ใบ ใชเวลาเยบประมาณ

3 นาท หมวกไมไผของหมบานหนองสะแกนจะสงไปจาหนายทวประเทศไทย การผลตหมวกสาน

จากไมไผของอาเภอศรมโหสถมชอเสยงแพรหลาย ไดรบรางวลชนะเลศการประกวดเยบหมวกจาก

ไมไผในงานวนเกษตรปราจนบร พ.ศ. 2533 และไดรบการถายวดทศนในรายการคนไทยวนน ใน

รายการไมลองไมร สงทชาวบานภาคภมใจอยางมากคอทางจงหวดปราจนบรไดมโอกาสทล เกลาฯ

ถวายหมวกสานแด สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯสยามบรมราชกมาร นอกจากทบานหนองสะแก

แลวยงมการสานหมวกจากไมไผทเปนหตถกรรมภายในครอบครวมากอก แหงหนงในทองท

อาเภอประจนตคาม คอทบานหม 18 ตาบลคาโตนด อกดวย ปจจบนนไมไผซงเปนวตถดบในการ

สานหมวกคอนขางหายากและมราคาแพงเกษตรกรผสานหมวกจงหนมาใชเสนพลาสตกเปนวตถดบ

ในการผลตแทนไมไผ ซงกไดรบความนยมเชนกน การสานหมวกพลาสตกมการผลตทตาบลโคกปบ

อาเภอศรมโหสถ ตาบลบฝาย ตาบลหนองแกว อาเภอประจนตคาม และตาบลหวหวา อาเภอ

ศรมหาโพธ

ไมกวาดดอกหญา ชาวบานอาเภอประจนตคาม นยมทาไมกวาดขายเปนรายไดเสรม

เกอบทกครวเรอน โดยเฉพาะทตาบลประจนตคาม และตาบลโพธงาม นอกจากจะทาเปนไมกวาด

สาหรบกวาดบานแลวยงทาเปนไมปดฝนขนาดเลก สาหรบปดฝนเครองเรอน เครองใชในบานอก

ดวย “ดอกหญา” เปนชอเรยกเปนภาษาภาคกลางของผลผลตจากพชชนดหนงซงในแตละภาคจะ

เรยกไมเหมอนกน เชน ภาคใตเรยกวา “ดอกออ” ภาคเหนอ เรยกวา “ดอกกง” สวนชาวบานโงง

ตาบลโพธงาม อาเภอประจนตคาม จงหวดปราจนบร รจกกนดในชอของ “ดอกแขม” เพราะดอก

ของตนแขมนไดสรางรายไดใหกบชมชนนมานบรอยปจากคาบอกเลาของคนสงอายในหมบานทา

ใหทราบวา “ดอกแขม” มอย 2 ประเภท คอ “แบบแขง” และ “แบบออน” แตทนามาทาไมกวาดคอ

ดอกแขมแบบออน ตนแขมเปนพชลมลก ชอบอากาศเยน ดนทรายปนกรวดบรเวณเชงเขา

73

ผลตภณฑจากดอกหญาในปจจบนนตามทชาวชมชนบานโงงไดคดคนมอยดวยกน 3 ประเภท

คอไมกวาด ซงมอยหลายขนาดขนอยกบประโยชนใชสอย อกประเภทหนงททาขนกคอ ไมกวาด

หยกไย และสดทายคอ แปรงทาสแต 2 ประเภทหลงน ชาวบานบอกเปนเสยงเดยวกนวาไมคอย

นยมมากนก จงมเหนนอยมากในปจจบนน

“บานโงง” มความเปนมาอยางไร ยงไมมใครบนทกไวอยางชดเจน คนเฒาคนแกเคยเลาให

ฟงวา สมยกอนเขารยกชมชนนวา “บานโคง” เพราะสภาพทางเดนและถนนภายในชมชนมสภาพคด

เคยว วกไป วนมาทงหมบานชาวบานแถบนเลยเรยก “บานโคง” ตามสภาพภมประเทศและเพยนมา

เปน“บานโงง” จนถงปจจบน

ปจจบน “บานโงง” เปน 1 ใน 17 หมบาน ของตาบลโพธงาม เปนหมบานขนาดคอนขาง

ใหญ มครวเรอนทงหมด 330 ครวเรอนในอดตอาชพหลกคอการทานา การทาไมกวาดเปนแคอาชพ

เสรมเทานน แตในปจจบน รอยละ 80 ของครวเรอน ทงหมดมการประกอบอาชพทาไมกวาดจาก

ดอกหญา และไมกวาดจากกานมะพราว นนกหมายความวาอาชพหลกของคนบานโงงในปจจบนคอ

การทาไมกวาดนนเอง ลกษณะทโดดเดนของไมกวาดดอกหญาของชมชนบานโงงจะนาดอกหญา

เกรดเอ ดอกหญามนาหนกเทากนใสกาวเพอไมใหดอกหญาหลดงายเวลากวาดบานนอกจากนน

ระยะเวลาการใชงานของไมกวาดใชงานคงทน

1.4 งานหตถกรรม

หตถกรรม0 (Handicraft) คอ งานชางททาดวยมอหรออปกรณงาย ๆ อาศยทกษะและเนน

ประโยชนใชสอยเปนหลก โดยทวไปเปนผลตภณฑทแสดงใหเหนถงวฒนธรรมและศาสนา สามารถ

นามาใชในชวตประจาวนได ผลตภณฑทผลตออกมาเปนจานวนมาก 3 หรอผลตดวยเครองจกรไม

เรยกวาหตถกรรม ( http://th.wikipedia.org/wiki : online)

หตถกรรมพนบานทาขนเพอประโยชนใชสอยเปนสาคญ แตหตถกรรมพนบานบางอยาง

มความงามรวมอยดวย อาจเปนในดานรปทรง ลวดลาย สสน ความละเอยด ประณตของวสดการทา

ดงนนหตถกรรม พนบานบางอยางจงจดเปนงานศลปะซงเรยกวา ศลปหตถกรรมพนบาน ไดมผให

ขอสงเกตไววา ถาวตถนน ผสรางใหความสาคญดานความงามมากกวา ประโยชนใชสอยกถอวา

วตถนนเปนศลปหตถกรรม แตถาวตถนนมประโยชนใชสอยมากกวากถอวาเปนงานหตถกรรม

สาเหตของการสรางหตถกรรมพนบาน

1. ความจาเปนในการดารงชวต

2. สภาพภมศาสตรและสงแวดลอม

3. วฒนธรรม ความเชอ และศาสนา

หตถกรรมพนบาน หมายถง งานชางหรองานฝมอของชาวบาน ทประดษฐเปนเครองใชไม

สอบภายในบาน ใชเปนสงของสนองความเชอถอทางดานประเพณ ศาสนา เชน เปนเครองบชา

ใชเพอความสวยงามสนองความสขทางจตใจและเปนเครองมอในการประกอบอาชพ

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9C%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%88%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%81&action=edit&redlink=1�

http://th.wikipedia.org/wiki%20:%20online)�

74

หตถกรรม หมายถง ผลงานอนเกดจากการกระทาดวยฝมอมนษย โดยนาวตถดบทมอย

ตามธรรมชาตมาประดษฐเปนเครองมอเครองใชเพอประโยชนใชสอยในชวตประจาวน งานหตถกรรมจะ

มการพฒนารปแบบไปตามการพฒนาฝมอของชาง ทส งสมประสบการณ และสบทอดความร ความ

ชานาญ จากรนหนงไปสอกรนหนง ซงตองใชระยะเวลาและทกษะ สงผลใหงานหตถกรรมมความงาม

และมคณคาทางศลปะ งานหตถกรรมจงกลายเปนงานศลปหตถกรรม ซงมความสมพนธเกยวเนองกน

จนไมอาจแยกออกจากกนไดศลปหตถกรรม มความสมพนธ (http://www.panyathai.or.th : online)

กาเนดของหตถกรรม

ยอนรอยอดตถงยคตนกาเนดของมนษย เมอแรกทมนษยอบตข นในโลกนนกเหมอนกบ

สตวทมชวตอนๆ คอมาพรอมกบธรรมชาตไมมสงของใดตดตวมา แตเนองจากมนษยมสตปญญา

เฉลยวฉลาดกวาสตว ความพยายามทจะรกษาชวตใหอยรอด เปนผลใหมนษยคดประดษฐ

เครองมอเครองใชขนมา เพอสนองความจาเปนขนพนฐานในการดาเนนชวตประจาวน โดยอาศย

แรงงานจากมอ และรางกายของตน มาดดแปลงวตถดบทอยในธรรมชาตใกลตว เพอใหมรปราง

ประโยชนใชสอยไดเหมาะสม จงเปนจดเรมตนของการสรางงานหตถกรรมเพอชวต

การเวลาผานไป เมอมนษยเจรญขน อยรวมกนเปนสงคมใหญ รจกเพาะปลกพชและ

สะสมอาหาร ไมตองกงวลกบการแสวงหาอาหารทกวน ทาใหมเวลาวางพอทจะคดสรางสรรคงาน

อน ๆ รจกแบงงานตามความถนด จงเกดมอาชพตาง ๆ ขน งานหตถกรรมจงเปนอาชพหนงของ

กลมผมฝมอในการประดษฐสงของเครองใชจากวตถดบในธรรมชาต เมอมการผลตซาๆกนมากจน

เกดเปนความชานาญและถายทอดจากคนรนหนงไปสอกรนหนง มนษยไดพฒนาหตถกรรมใหม

ประโยชนใชสอยดยงขนเรอย ๆ และเรยนรถงคณสมบตของวตถดบ รจกเลอกสรรวตถดบใหเหมาะสม

กบผลตภณฑหตถกรรมแตละประเภท และการใชเทคโนโลยทคดคนขนตามความกาวหนาของยค

สมยนน ๆ มาพฒนากระบวนการผลตหตถกรรมใหมคณภาพไดมาตรฐาน ตลอดจนการปรงแตง

ความงามของศลปะในงานหตถกรรม เพอสนองความตองการทางจตใจและคตนยมความเชอ

รวมทงประโยชนใชสอยทางรางกายใหสอดคลองกน

งานหตถกรรมจงกลายเปนศนยรวมของสหวทยาการศาสตรตาง ๆ ทมคณคาทางศลปะ

วทยาศาสตร สงคม ศาสนา และวฒนธรรม เปนเอกลกษณประจาชาตและสบทอดมรดกแหง

ความภาคภมใจของคนในชาต

(สารานกรมไทยสาหรบเยาวชนเลมท 21. 2539: ออนไลน) กลาววา ในประเทศไทยการ

ผลตเครองมอเครองใชตางๆ ดวยฝมอ ซงเปนงานหตถกรรม มอยมากมายหลายชนด ทาดวยวสด

และวตถดบ ทสามารถหาไดในทองถนนนๆ นอกจากจะมง เพอประโยชนใชสอยเปนหลกแลว ยง

สอดใสศลปะในการประดษฐลงไปในสงประดษฐใหดสวยงาม ทาใหชนงานตางๆ ดมคณคา และ

ความงามอยางโดดเดน ทางศลปวฒนธรรมของชนชาวไทยตลอดมา ไมแพชนชาตอนๆ

งานหตถกรรมในประเทศไทย มอยเปนจานวนมาก เกนกวาจะนามากลาวไดหมดในทน

หตถกรรมของไทยแตละชนดจะมรปแบบ แหลงผลต และประวตความเปนมา ทแตกตางกนไป

http://www.panyathai.or.th/�

75

ประเภทของงานหตถกรรม

เดมทการผลตเครองใชไมสอยในครวเรอนของไทย คงเพอประโยชนในการใชงานเปน

สวนใหญ ซงตอมาไดมการดดแปลงปรบปรงใหเกดความสวยงามมากขน การจดทาจงตองเพม

ความพถพถนทงในดานรปทรงความวจตรบรรจง และลวดลายใหมสสนแปลกตา พอ ๆ กบทตองใช

งานไดอยางคงทนแขงแรงดวย ทงนจากมลเหตดงกลาวจงเปนบอเกดของงาน ศลปหตถกรรมขน

ซงไมเพยงแตนามาใชสอยใหเปนประโยชนแลว แตยงไดธารงไวซง คณคาแหงภมปญญาของบรรพ

บรษ ทไดสรางสรรคงานอนเปนเลศ สบสานตอเนองกนมาจนถงปจจบน ศลปหตถกรรมพนบานของ

ไทยเรา ไดจาแนกออกเปนประเภทตาง ๆ โดยการจาแนกตามวสดทนามาใช สามารถจาแนกได

10 ประเภท ซงไดแก

1. เครองเคลอบดนเผา

เครองเคลอบดนเผา เปนหตถกรรมพนบานของไทยทมมาแตโบราณ เปนสงททาขนดวยดน

เปนรปทรงตางๆ สงของเครองใชตางๆ แลวนามาเผาเพอนามาใชในงานตอไป

เครองเคลอบดนเผานน ในสมยกอนกเกดจากการสงเกตและเรยนรจากธรรมชาตวา เมอ

ดนผสมกบนา จะทาใหดนออนตว หรอเหนยวเปลยนแปลงรปทรงไดงาย และมนษยสามารถนามา

ป น หรอสรางรปทรงตางๆ ไดตามตองการ ทงเมอปลอยใหดนเหนยวตากแดดกจะแขงตวยงขน เมอ

ถกไฟเผาดนกจะแขงตวมากขนอก และยงคงรปอยอยางถาวร ไมละลายเมอถกนา

สงเหลานอาจเปนตนเคาใหมนษยรจกหตถกรรมดนเผาขนอยางงายๆ จากนนจงไดเรยนร

ถง การเคลอบผวเครองป นดนเผาดวยนายาเคลอบ จากวตถดบทไดจากธรรมชาต จนพฒนามาเปน

เครองป นดนเผาทมคณภาพสง

กรรมวธในการทาเครองป นดนเผาและภาชนะดนเผาดวยวธการตางๆ เปนกระบวนการ

ในการพฒนาหตถกรรมของมนษยในยคแรกๆ มวตถประสงคเพอตองการสรางเครองมอ เครองใช

ยกระดบคณภาพชวตของสงคมใหดขน ตามสภาพแวดลอมและองคประกอบทางสงคมแตละยคสมย

ดงนน จะเหนไดวาหตถกรรมแทบทกประเภท จะมงผลตเพอปจจยในการดารงชวตของมนษยทงสน

เครองเคลอบดนเผาทมชอเสยงไดแก เครองป นดนเผาบานเชยง, เครองเคลอบดนเผา ของจงหวด

เชยงใหม, เครองป นดนเผาดานเกวยน อาเภอดานเกวยน จ.นครราชสมา การป นโองอาง กระถาง

เคลอบลายมงกร ของจงหวดราชบร เปนตน

2. การทอผาและการเยบปกถกรอย

การทอผาและการเยบปกถกรอย ถอเปนงานศลปหตถกรรมพนบานของไทยอกแขนงหนง

การทอผาเรมจากขนตอนตางๆ ไปเปนลาดบตามสภาพทองถน ตงแตการปลกจนถงการเกบเกยว

ประเทศไทยเปนประเทศทมการปลกฝายมาก บางทกทานาไปพรอมๆ กบการทาไรฝาย

76

การทอผาถอเปนงานหตถกรรมทสาคญและผกพนกบวถชวตคนไทยมาชานาน ดงนน เรา

จะเหนการทอผาไหม ทอผาฝาย และการทอผา จ.สราษฎรธาน เปนตน รวมทงการเยบปกถกรอย

เพอการตกแตงดวย เชน การทอยกดอก การทอจก การทอตง ของภาคเหนอและอสาน เพอใชใน

งานตางๆ

3. การแกะสลก

คนไทยในสมยกอนมความสามารถนาทรพยากร มาสรางสรรคใหเกดเปนงานศลปกรรมท

สวยงาม และยงนามาใชประโยชนสงสดและมคณคายง เชน การแกะสลกไม สาหรบเคร องเรอน

เครองตกแตงอาคารของภาคเหนอ เพราะภาคเหนอมไมสกมาก ตนใหญ สามารถนามา เปนเครอง

เรอนได หรอจะเปนครกหนทอางศลา จ.ชลบร กถอวาเปนการใชทรพยากร ทมอยใหเกดประโยชน

เชนกน เนองจากชลบรเปนพน ททมภเขามากสามารถนาหนมาแกะสลกทาครก หรอรปทรงตางๆ

นอกจากนแลวยงกอใหเกดเปนอาชพสาหรบทองถนอกดวย

4. หตถกรรมโลหะ

เครองมอเครองใชททาดวยโลหะนน เปนสงทแสดงใหเหนถงเทคโนโลยทมวฒนธรรมมา

เปนลาดบ ของมนษย ตงแตสมยกอนประวตศาสตรทผานมาได ซงจะมความแตกตางจากเครองมอ

หน และเครองป นดนเผามาก เพราะจะมการผลตทยงยากวา งานหตถกรรมโลหะทมชอเสยงกไดแก

การทามดอรญญก ของจงหวดพระนครศรอยธยา, การทาบาตร ทบานบาตร กรงเทพ, การทามด

จอบ เสยม ทบานหนองบวแดง จงหวดรอยเอด

5. เครองจกรสาน

ประเทศไทยเปนประเทศทมทรพยากรธรรมชาตอดมสมบรณ จงมพชพรรณธรรมชาต

หลายชนดทคนไทยสมยกอนนามาใชใหเกดประโยชนดานงานจกสาน เชน ไมไผ หวาย กระจด

ยานลเภา เปนตน ซงพชพรรณเหลาน เมอมาผสมผสานกบการคดสรางสรรค กอใหเกดงาน

หตถกรรมทสามารถนามาใชสอยตามความตองการ ขนพนฐานของมนษยเปนเครองใช เครองประดบ

เครองมอจบสตวนา ภาชนะในครวเรอน ซงจะทาเปนอาชพหลกหรออาชพเสรมกได แหลงผลต

เครองจกสารมอยท วทกภาคของประเทศ เชน จงหวดนครปฐม ราชบร เพชรบร อางทอง ชลบร

การสานเสอกระจดของจงหวดพทลง เปนตน

6. การกอสราง

วถชวตไทยผกพนกบการสรางทอยอาศย อาคารบานเรอนมาชานาน เพราะแสดงถงความ

มเอกลกษณของผปลกสราง นอกจากนการสรางบานเรอนสมยกอน กมกจะอยในบรเวณใกลเคยง

กนหรอเปนหมบาน สะทอนใหเหนวา ชนชาวไทยมความเปนปกแผน เปนมตรกน ยามเดอดรอนก

สามารถชวยเหลอกนได ซงงานกอสรางของแตละภาคกแตกตางกนไป เชน ภาคเหนอ บานเรอนก

มกจะประดบดวยกาแล บรเวณจวของบานภาคใต การสรางบานเรอนกมกจะสรางเสาสงๆ หรอการ

สรางเพง กระตอบ เปนตน

77

7. ภาพเขยน

จตรกรรมไทย เปนวจตรศลปแขนงหนงของศลปะไทย ซงสงผลสะทอนใหเหนวฒนธรรม

อนดงามของชาตไทย มคณคาทางศลปะและเปนประโยชนตอการศกษาคนควา โดยทวไปมกเปน

เรองทเกยวกบศาสนา ประวตศาสตร โบราณคด ชวตความเปนอย วมนธรรมการแตงกาย ตลอดจน

การแสดงพนเมองตางๆ ของแตละยคแตละสมยและสาระอนๆ ทประกอบกนเปนจตรกรรมไทย

งานจตรกรรมใหความรสกในความงามอนบรสทธนาชนชม เสรมสรางสนทรยภาพขนใน

จตใจมวลมนษยชาตไดโดยทวไป ซงงานจตรกรรมของไทยไดแก งา นจตรกรรมฝาผนงเรอง

รามเกยรต ณ วด พระศรรตนศาสดาราม, งานจตรกรรมฝาผนง ณ อโบสถวดบวรนเวศนวหาร,

การตกแตงเรอกอและ ของภาคใต เปนตน

8. การปนรปและลวดลายประดบ

การป นรปและลวดลายประดบ จดเปนงานประตมากรรม ซงจะตองนามาป นและแกะสลก

แลวนามาทาการหลออกทหนง ซงเปนงานฝมอของคนไทยทมมาชานาน และประกอบกบม

ทรพยากรอนอดม เชน ดน หน ทราย ทสามารถประกอบเปนงานประตมากรรมและลวดลายประดบ

ได ซงประตมากรรมสวนใหญ กจะมทงรปคน สตว หรอการป นลวดลายประดบอาคารตางๆ ซงงาน

ประตมากรรมประเภทน มกมเรองของ พระพทธศาสนาเขามาเกยวของเปนสวนใหญ เชน ลวดลาย

ปนป น ทประดบตามโบสถ วหารตางๆ ดวย

9. เครองกระดาษ

ประเทศไทยเปนประเทศทมปาไมมาก และสวนประกอบของไมทสามารถนามาผลต

กระดาษไดกคอ เยอไม

เยอไม สามารถนามาผลตเปนกระดาษไดหลายประเภทตามลกษณะของเยอไมนน เชน

กระดาษสา ของภาคเหนอ, การทากระดาษขอย ของภาคกลาง รวมถงการนากระดาษมาทารม ทา

วาว การทาหวโขน หรอหนากากตางๆ ดวย นอกจากนจะมกระดาษทใชตกแตงในงานเทศกาล หรอ

งานนกขตฤกษตางๆ ซงสวนใหญ งานเครองกระดาษ มกจะมการทาตามแถวชนบท ถอไดวาเปน

อาชพเสรมทสอดคลองกบวถชวตของคนไทยอกแบบหนงดวย

10. งานเบดเตลด

เปนงานหตถกรรมพนบานทไมอาจจดเขาเปนประเภทไดแนนอน ซงมอยหลายประเภท

เชน การจดดอกไม การแกะสลกผลไม การแทงหยวก การทาหนกระดาษ เครองเขน การทาเครอง

ดนตร การทาลกปด และเครองประดบกายอนๆ นอกจากนยงมยานพาหนะ เชน เรอ เกวยน ระแทะ

เปนตน

อยางไรกตามศลปหตถกรรมพนบานแตละประเภทนน มกทาขนเพอประโยชนใชสอยของ

คนในทองถน เปนสาคญ มความจาเปนตอการดารงชวตของกลมคนแตละทองถนโดยตรง หรออาจ

ทาขนเพอ ซอขายแลกเปลยนกบปจจยในการดารงชวตทมาจากตางถน ซงบางประเภทไดพฒนา

เปน อตสาหกรรมในครวเรอนไปกม ดงนน ประเภทของหตถกรรมพนบานดงกลาว มกจะผลตดวย

ฝมอชางในแตละทองถน ทยงไมไดรบการพฒนาเปนงานกงอตสาหกรรม แตบางงานกพฒนาเปน

งานอตสาหกรรมไปบางเชนกน

78

เครองจกสาน

การผลตเครองจกสานในประเทศไทย มมาแตโบราณ นบตงแตสมยกอนประวตศาสตร

เหนไดจากหลกฐานดานโบราณคด คอ การขดคนพบเครองป นดนเผาสมยหนใหม ทมลกษณะ

รปทรงคลายคลงกบเครองจกสาน ทาขนดวยวธยาดนเหนยวภายในภาชนะเครองจกสานใหหนาพอ

แลวนาไปเผา เมอเผาเสรจแลวภาชนะเครอง จกสานจะถกไฟไหมหมดไป เหลอแตลวดลายจก สาน

ปรากฏอยบนภาชนะเครองป นดนเผานน นอกจากนยงมตานานเกยวกบบญญาธการของ พระรวง

เจาแหงอาณาจกรสโขทย ซงเลากนตอมา วา สมยหนงอาณาจกรนตกเปนเมองขนของขอม และ

จะตองสงสวยนาศกดสทธไปถวาย พระรวงฯ ไดใหสานกระออมครหรอคร เพอบรรจนาสงไป ถวาย

โดยนามไดร วไหลแมแตนอย ตวอยางนช ใหเหนไดวาเครองจกสานอยคกบชวตคนไทยมา เปนเวลา

ชานาน

แมจะมการจดทาเครองจกสานในประเทศไทยมาเปนเวลานานแลว แตจากการศกษาของ

ผชวยศาสตราจารยมาโนช กงกะนนทน ผศกษาวจยเรอง "เครองจกสานราชบร" ไดสรปไววา

กรรมวธในการจดทาเครองจกสานในปจจบน กยงคงไมแตกตางไปจากกรรมวธการผลตในอดตมาก

นก คอ จก ถก เยบ สาน และทอ เครองจกสานในประเทศไทยมอยมากมายหลายชนด แตก

สามารถแบงออกไดเปน ๒ ประเภทใหญๆ คอ

1. เครองจกสานสาหรบใชสอยในชวตประจาวน คอ

1.1 ภาชนะตางๆ เชน กระบง ตะกรา กระจาด ตะแกรง กระเชา กระตบขาว เขง

กระช และกระเปา เปนตน

1.2 เครองสาหรบดกจบสตวนา เชน ลอบ ไซ ของ อจ สม เปนตน

1.3 เครองสาหรบปลาด ไดแก เสอชนดตางๆ เปนตน

1.4 เครองทเปนเครองสวมศรษะ เชน งอบ หมวก เปนตน

1.5 เครองทเปนสงประดบตกแตง เชน ปลาตะเพยนสานดวยใบลาน ตวสตวตางๆ

ทสานจากไมไผและวสดอนๆ เปนตน

2. เครองจกสานทเปนสวนประกอบของอาคารบานเรอน เชน ฝาเรอนทสานดวยตอกไม

ไผ ไดแก เสอลาแพน ฝาไมขดแตะ เปนตน

วนย วรยะปานนท (2527: 9) ไดอธบายถง งานจกสาน วา เกดจากวธการพนฐาน คอ จก

สาน ถก ทอ

จก โดยการทาใหเปนแฉก ๆ ทาใหเปนรอยคลายฟนเลอย เอามดผาไมไผหรอหวายให

แตกจากกนเปนเสนบาง ๆ

สาน เอาตอก กก ใบลาน อยางใดอยางหนงมาไขวขดกนทาเปนภาชนะตาง ๆ เชน

เสอ กระบง ตะกรา เขง เปนตน

ถก เอาเชอกหรอหวาย มาไขวสอดประสานกนเปนลวดลายตาง ๆ บาง ใหเปนเสนบาง

เปนผนบาง

79

ทอ นาดาย หรอไหม มาทอใหเปนผน เชนผาไหมไทย ผาฝายตาง ๆ เปนตน

กรมสงเสรมอตสาหกรรม. (2538: 67-68) ไดอธบายถงวสดทใชเครองจกสาน ดงน

ไมไผ พชในปาธรรมชาตซงมความผกพนตอการดารงชวตประจาวนของคนไทยมาแต

โบราณกาลคนไทยในชนบทใชไมไผสรางบานเรอนอยอาศยและใชในการทาหตถกรรมเครองจกสาน

เพอสนองประโยชนใชสอย ตนไผใชทาประโยชนทกสวน นบตงแต หนอ ราก ลาตน และใบ

คณสมบตทดของไมไผ คอ มความคงทนตอสภาพดนฟาอากาศ ลาตนสามารถจกตอก

เปนเสนๆ ดดโคงขนรป สานผลตภณฑเครองใชประเภทตาง ๆ ไมไผสามารถรบแรงดงและแรงกด

ไดด โดยไมแตกหรอหกงาย คณสมบตพเศษเชนนทาใหผลตภณฑทรงรปอยไดนาน จงเปน

วตถดบสาคญในการทาเครองจกสานของไทย

ประเทศไทยมไมไผหลายชนด ขนอยกระจดกระจายไปตามพนทปาทวทงประเทศ ไมไผ

ทนยมใชทาเครองจกสาน เชน ไมไผบาน หรอไมไผสสก ไผซา ไผเลยง ไผนวล ไผรวก ไผไร ไผบง

ไผเฮยะ ฯลฯ

ไมไผทนยมใชทาเครองจกสานมากทสด คอ ไผสสก (Bambusa blumeana) เปนไมไผท

ข นอยตามพนราบ เปนไผบาน มอยท วทกภาคของประเทศไทย ไมคอยปรากฏในปา เปนไมชอบ

แสงสวางมากและชอบขนรมนา ราษฎรชนบทนยมปลกตามบานเรอนและรมฝ งนาลาคลองทว ไป

ลกษณะรปแบบของเครองจกสานในภาคตางๆ

รปแบบของเครองจกสานทผลตในแตละภาคหรอทองถนตางๆ จะมรปแบบลกษณะเดน ท

ไมเหมอนกน ทงนขนอยกบขนบธรรมเนยม วฒนธรรม ความนยม วสดทหาไดในแตละทองถน และ

จดประสงคในการใชสอยเปนตวกาหนด ซงจะขอยกตวอยางใหเหนลกษณะรปแบบเครองจกสานใน

แตละภาคดงน

ภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เครองจกสานทผลตในภาคเหนอ และภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ จะมลกษณะคลายคลงกน คอ มผลตหวด กองขาว กระตบขาว และโตก เปน

ตน ทงนเพราะมวฒนธรรมการบรโภคขาวเหนยวเหมอนกน แตเครองจกสานทมลกษณะเดนเปน

เอกลกษณของภาคเหนอ คอ เครองจกสานทสาน อยางละเอยดจนแทบไมมชองวางเลย แลวเคลอบ

ดวยนายางรก และมการวาดลวดลายสวยงามลง บนเครองจกสานนนๆ ซงเรยกวา "เครอง

เขน" เครองเขนทนยมทากนมากคอ ภาชนะ กลองตางๆ เชน กลองเกบเมลดพนธพชตางๆ มฝา

ครอบ และหหว สาหรบแขวนหบหรอกลองสาหรบเกบเสอผา เปนตน เครองจกสานชนดน ตาม

แบบเดมหาดไดยาก เพราะปจจบนไมเปนทนยมกนแลว เครองจกสานทมลกษณะเดนของภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ คอ กระเปาลายขต ซงมการประยกตจากลายผาพนเมอง ขณะนการผลตมอย

นอยมาก เพราะไมคอยนยมกน

ภาคกลางและภาคตะวนออก เครองจกสานทผลตในภาคกลาง และภาคตะวนออก

สวนใหญ ไดแก เครองใชในชวตประจาวน และอปกรณในการประกอบอาชพ เชน กระบง ตะกรา

งอบ และเสอ เปนตน ลกษณะเดนของเครองจกสานจากไมไผในภาคกลาง อยทสสนของเนอไมไผ

ซงมสเหลองสกโดยธรรมชาต และหากมการลงเชลแลก และรมควน กจะมสนาตาลไหมสวยงาม

แตกตางจากเครองจกสานของภาคอนๆ

80

ภาคใต เครองจกสานของภาคใตเปนเครองจกสาน ทมเอกลกษณเฉพาะตว ไมเหมอนภาค

อน เพราะวสดทใชในการผลต นอกจากไมไผแลว ยงมพชอนๆ เชน เถายานลเภา เครองจกสานท

ผลตจากยานลเภา ไดแก กระเปา ทใสปากกา ดนสอ และกลองตางๆ เปนตน นอกจากนยงนาตน

กระจด และใบลาเจยก หรอปาหนน มาใชสานเสออกดวย

การถายทอดและการเรยนร วบลย ลสวรรณ (2532:122) กลาววา การทาเครองจก

สานพนบานในประเทศไทย แตเดมนน จะเปนการถายทอดสบตอกนภายในครอบครวลกษณะพอ

สอนลกมากกวาวอน ลกษณะเชนนผทเรยนรจะตองเรมเรยนจากการบอกกลาวกนดวยปาก แลว

ฝกหดทาไปเรอยจนเกดความชานาญ และทาไดในทสด การเรยนรการทาเครองจกสานของคนไทย

ในอดตนนมลกษณะเดยวกบงานศลปะอน ๆ คอ เปนการเรยนรจากบรรพบรษมากกวาการเรยนร

จากแหลงอน

อยางไรกตาม ลกษณะการถายทอดและการเรยนรในการทาเครองจกสานในอดตนน เปน

การเรยนรทจากดอยในวงแคบของทองถน และเปนการเรยนรอยางคอยเปนคอยไปอาศยการฝกหด

ฝกฝนเปนหลก หลกเกณฑตางๆกเปนการสบตอๆกนมามากกวาการสรางสรรคขนใหม การเรยนร

จากบรรพบรษอยางชาๆน เปนไปตามสภาพสงคมในอดตทไมเรงรอน แตในสภาพปจจบนการ

ดารงชวตของชาวชนบทเปลยนแปลงไปตามสงคม เศรษฐกจ การดาเนนชวตอยางเชองชารมเยน

เปลยนไป ทกสงทกอยางเรมเคลอนไหวเรวขน ซงมผลกระทบถงการเรยนรและการผลตเครองจก

สานดวย ทาใหเกดการถายทอดดวยการสอนจากหนวยอบรมของทางราชการ เพอใหเกดการผลต

อยางอตสาหกรรมขน ทาใหการเรยนรและการผลตนนเปนไปเพอการคา ซงเกดผลเสยในดาน

คณคาทางศลปะและเอกลกษณเฉพาะถน เพราะผเรยนจะขาดความรสกใกลชดซาบซงกบการสราง

งานของตนดงแตกอน เพอใหงานหตถกรรมพนบานเครองจกสานไดรบการถายทอดและผเรยนม

ความภาคภมใจในงานหตถกรรมทองถนของตนเอง ผศกษาจงไดจดทาคมอการเสรมสรางงาน

หตถกรรม กลมสาระการเรยนรการงานอาชพ โดยใชภมปญญาทองถน ระดบชนประถมศกษาปท 6

ของโรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร

81

2.1 วธสอนโดยใชการสาธต (Demonstration)

1. แนวคด

เปนวธสอนทใหผเรยนไดรบประสบการณใกลเคยงกบประสบการณตรงมากทสด ซงเปน

การสอนทผสอนแสดงใหดหรอผเรยนมโอกาสไดกระทาดวยตนเอง ทาใหการเรยนบรรล

วตถประสงคและตรงกบแนวคดของกรวยประสบการณท เอดการ เดล (Dale. 1969)ไดกลาวไวดงน

2. ลกษณะสาคญ

วธสอนแบบสาธตเปนกจกรรมทใหผเรยนร ประสบการณ แนวทาง เชน การฟง การด

การสมผสแตะตอง ซงเปนประสบการณทใหการเรยนรคอนขางสมบรณ

3. วตถประสงค

3.1. ใหผเรยนไดรบรหลาย ๆ ดาน เชน ทางตา ห จมก ลน และการสมผส

3.2. มงใหผเรยนไดรบประสบการณกวางขน

3.3. ใหผเรยนไดเขาใจลาดบขนตาง ๆ และสามารถสรปผลได

3.4. เปนกจกรรมทสามารถปฏบตไปพรอมกบวธการสอนวธอน ๆ ดวยได

4. จานวนผเรยน

การสาธตเปนการแสดงใหด การลองทาหรอผเรยนไดมโอกาสปฏบต ดงนนการจดกลม

ผเรยนตองไมมากเกนไป เชน 5-7 คน หรอนอยกวา อยางไรกตามการจดกลมผเรยนจานวนเทาใด

ขนอยกบจดมงหมาย วธการสาธต สถานท หรออปกรณทใชประกอบการสาธต

5. ระยะเวลา

ระยะเวลาของการสาธตขนอยกบจดมงหมายของการจดเนอหา เรองราวทจะสาธตเปน

สาคญหากมขนตอนและเนอหามาก การสาธตกตองใชเวลานาน หรออยทวธการสาธต บางอยางผล

ของการสาธตตองอาศยเวลานานจงจะเหนผลทเกดขน แตกจกรรมสาธตบางเรองสามารถเนนผลได

ในทนท

6. ลกษณะหองเรยน

การสอนแบบสาธต อาจจะแบงลกษณะของหองเรยนหรอสถานทได 3 รปแบบ คอ

6.1 การสาธตในหองทดลอง กระบวนการสาธตในลกษณะนจะตองอาศยอปกรณตาง ๆ

ในหองทดลอง เชน การสาธตเรองราวทางวทยาศาสตร การผสมสารเคม ซงตองใชความละเอยดออน

และขนตอน ผสาธตตองรและเขาใจกระบวนการสาธตเปนอยางด เพราะรปแบบการสาธตวธน

บางครง หากทาผดพลาดอาจจะเกดเรองเสยหายได

ตอนท 2

การเรยนการสอนแบบสาธต (Demonstration)

82

6.2 การสาธตในหองเรยน รปแบบการสาธตวธนอาจจะเปนการสาธตเรองราวตาง ๆ ของ

บทเรยนทม ไมจาเปนตองทาในหองทดลอง และบางครงกไมตองใชอปกรณมากมาย เชน การสาธต

วธการ การสาธตทายน เดน นง การสาธตทากราบไหวทถกตอง เปนตน

6.3 การสาธตนอกหองเรยน การสาธตรปแบบนอาจจะตองใชสถานทนอกหองเรยน

เชน สนามกฬา หรอในแปลงสาธตทางการเกษตร เปนกจกรรมทตองอาศยสถานท หรอบรเวณ

กวางขวางกวาหองเรยน

7. ลกษณะเนอหา

รปแบบการสอนแบบสาธตสามารถใชไดกบเนอหาในทกวชา ทงนขนอยกบวตถประสงค

ของการสอน และผสอนวเคราะหแลว การใชกจกรรมการสาธตจะชวยใหผเรยนเขาใจไดดทสด เชน

การทดลองวทยาศาสตร การสาธตวธการประกอบอาหาร หรอการสาธตการเลนกฬา หรอการออก

กาลงกายในทาทถกตอง ฯลฯ จะสงเกตไดวาเปาหมายของการสอนแบบสาธตคอ ตองการใหผเรยน

ไดเนนกระบวนการของเรองหนงเรองใด เพอทผเรยนจะไดนาไปปฏบตได

8. บทบาทผสอน

วธสอนแบบสาธตสวนใหญจะเปนบทบาทของผสอนมากกวาผเรยน ทงนการสอนแบบ

สาธตจะมลกษณะใกลเคยงกบการแสดงโดยตองการทาใหด และการบอกใหเขาใจ บางครงเรองท

สาธตนนอาจจะมขนตอนหรอตองอาศยความชานาญการในการทา หรอบางครงเครองมอหรอ

อปกรณทใชในการสาธตนนมราคาแพง หรอแตกหกชารดงาย ผสอนจงตองเปนผทาเสยเอง อยางไร

กตามการสาธตทดนนผเรยนตองมสวนรวมดวย โดยเฉพาะหากการเรยนการสอนเนนอยทตวผเรยน

ผเรยนตองมโอกาสไดสาธตดวยตนเองใหมากทสดเพอใหไดประสบการณตรง

9. บทบาทผเรยน

วธสอนแบบสาธตโดยทวๆ ไป ผเรยนจะมบทบาทนอยเปนเพยงผดและผฟง อาจจะมสวนรวม

ในการชวยเหลอเลก ๆ นอย เทานน แตการสาธตทดตองเปดโอกาสใหผเรยนเขามามสวนรวมมาก

ทสด ยงถามโอกาสไดรบประสบการณตรงดวยคอ มโอกาสไดปฏบตภายหลงการสาธตดวยแลว กยง

ทาใหเกดการเรยนรมากขน

10. ขนตอนการสอน

กอนการสาธต มข นตอนปฏบตดงน

10.1. การกาหนดวตถประสงค ของการสาธตใหชดเจนวาการสาธตนนมวตถประสงค

อยางไรการสาธตบางอยางเปนการสาธตกระบวนการเพอใหผเรยนเขาใจกระบวนการ ขนตอน เชน

การสาธต ขนตอนการยงลกโทษ การสาธตการเตะตะกรอ และการสาธตบางเรองตองการสาธตให

เกดผลตามทตองการ เชน การสาธตในหองทดลอง

10.2. การเตรยมการ ผสอนตองเตรยมวสด อปกรณในการสาธต เตรยมขนตอนการสาธต

ซงวธการเตรยมทถกตองคอ ตองลองสาธตดกอน เปนการตรวจสอบวาขนตอนเหลานนถกตอง

หรอไม หากเกดปญหาใด ๆ ขนกมโอกาสแกไขไดกอน

83

ขณะทาการสาธต

ผสอนควรอธบายหรอบรรยายใหผเรยนเขาใจเสยกอน โดยเฉพาะควรจะบอกวตถประสงค

ของการสาธตใหผเรยนไดทราบ หลงจากนนจงนาเขาสการสาธต โดยการอธบายใหฟงหรอใชสอ

ตาง ๆ อาจจะเปนสไลดประกอบคาบรรยายหรอวดทศน หรอวธการทผสอนทวไปใชคอ การให

ผเรยนไดศกษามากอน โดยใหไปอานเอกสาร หนงสอ หรอคนควาเรองราวทสาธตนนกอน กจะทา

ใหการสาธตดาเนนไปไดอยางรวดเรวและผเรยนเขาใจไดชดเจน

ในขณะสาธตผเรยนสาธตตองดาเนนการสาธตไปตามขนตอนทกาหนดไว อาจจะสลบดวย

การบรรยายแลวสาธต วธทจะทาใหบรรยากาศการสาธตเปนไปดวยความตนเตน ควรเปดโอกาสให

ผเรยนมสวนรวมในการสาธตตลอดเวลา อาจจะเปนการถามนา กระตน หรอใหผเรยนชวยสาธต

เรองราวบางเรองทมความสลบซบซอนหรอมข นตอนยงยาก ผสาธตกตองสาธตหลาย ๆ ครง หรอ

ใหผเรยนทาตามไปดวยเปนขน ๆ ผสอนจะตองชแนะหรอเนนยาในสวนทสาคญตลอดเวลา ดงนน

การวางแผนสาธตจาเปนตองเตรยมตวมาเปนอยางด

ภายหลงการสาธต

เมอการสาธตจบลงแลว การยาเนนเรองราวทสาธตไมวาจะเปนการสาธตกระบวนการหรอ

สาธตผสอนกตองใหมการสรป ทงนผดหรอผเรยนเปนผสรปเอง โดยมการอภปรายแลกเปลยนกน

หรอบางครงการจดอาจจะจบลงดวยการสรปโดยวดทศน หรอสไลดประกอบเสยง โดยการสอบถาม

แจกแบบสอบถาม แบบทดสอบ ทงนอยทระยะเวลาทเหลอ

11. สอการสอนแบบสาธต

การสอนแบบสาธตกเชนเดยวกบวธการสอนแบบอน ๆ ทสามารถนาสอในรปแบบตาง ๆ

มาใชได แตสวนใหญการสาธตนนหากเปนการสาธตทไมใชวสด อปกรณใด ๆ ตวผสอนจะเปนสอท

สาคญ ดงนนผลของการสาธตจะบรรลตามวตถประสงคหรอไมจงขนอยกบผสอน แตแนวทางทจะให

การสอนแบบสาธตเนนผเรยนเปนสาคญ การออกแบบการสอนแบบสาธตซงตองใหผเรยนมบทบาท

มากขน จงตองใหผเรยนมบทบาทตงแตกอนการสาธตจนกระทงหลงการสาธต

12. การวดและประเมนผล

การสอนแบบสาธตสวนใหญผสอนหรอผสาธตจะมบทบาทในการประเมน อาจจะโดยการ

สงเกต วเคราะหคาตอบวาผเรยนเขาใจหรอไมเพยงใด แตการประเมนทดคอการใหผเรยนไดทา

แบบทดสอบหรอแบบสอบถาม

13. ขอดและขอจากด

ขอด

1) ทาใหผเรยนไดประสบการณตรง

2) ทาใหผเรยนเขาใจงายและจดจาเรองทสาธตไดนาน

3) ทาใหผเรยนรวธการแกปญหาไดดวยตนเอง

4) ทาใหประหยดเงนและประหยดเวลา

5) ทาใหผเรยนเกดความคดสรางสรรค

84

ขอจากด

1) หากผเรยนมจานวนมากเกนไปกอาจทาใหการสงเกตไมทวถง

2) ถาผเรยนเตรยมการมาไมดเมอเวลาสาธตวนไปวนมาหรอสาธตไมชดเจนกทาให

ไดผลไมด

3) ถาการสาธตนนเนนทผสอนโดยผเรยนไมมโอกาสไดปฏบต ผเรยนกอาจจะได

ประสบการณนอย

4) บางครงการสาธตทเยนเยอกทาใหเสยเวลา

14. การปรบใชการสอนสาธตโดยเนนผเรยนเปนสาคญ

ขนเตรยมการสาธต

ผสอนตองเตรยมการใหด ไมวาการเตรยมเนอหา บทบาทการสาธตสวนใหญจะเปน

ของผสอนแตเนอหาหรอจดมงหมายในสวนใดทตองการใหผเรยนเกดทกษะ ทศนคต บทบาทใน

สวนนนจะเนนทผเรยนมากกวาผสอน การเตรยมกระบวนการ เตรยมสอทจะสาธต และเตรยม

กจกรรมทจะสาธตตองสอดคลองกบวตถประสงคทกาหนดไว เมอสาธตจบแลวควรมการวางแผนวา

จะทากจกรรมอะไรตอไปโดยใหผเรยนมสวนรวมมากทสด

ขนการสาธต

ผสอนควรใชวธการสอสารสองทาง คอ มทงผสาธตเปนคนทา แตในบางครงกใหผเรยน

มสวนชวยสาธต อธบายหรอตอบคาถาม ผสาธตควรใชสออน ๆ ทเราความสนใจไดมากกวาคาพด

ประกอบ เชน ของจรง ของตวอยาง แผนโปรงใส สไลด หรอภาพฉาย ภาพนง หรอภาพเคลอนไหว

บนจอ ในขณะสาธตจะตองเนน ตองยา การทใหผเรยนไดมโอกาสตอบสนอง (Feedback) ตลอดเวลา

เชน การซกถาม การอธบายเสรม การไดมกจกรรมเสรมอน ๆ เชน การแสดงบทบาทสมมต

สถานการณจาลอง การเลนเกม ผสาธตพยายามใหผดมสวนรวมมากทสด ทสาคญผสาธตตองม

ความสามารถทจะตองจงใจใหผเรยนตดตามตลอดเวลา การจงใจทาไดหลายวธ เชน การถามตอบ

การใหเพอนชวยเพอน ชวยเสรมซงกนและกน เปนตน

ภายหลงการสาธต

ผเรยนควรมโอกาสทากจกรรมเสรมอน ๆ ทจะชวยเนนยา เรองราวทไดเหนการสาธต

มาเพอทาใหผเรยนเกดความเชอมนในเรองทเรยนและจาไดนาน สวนการประเมนการสาธตถาม

โอกาสกควรใหผเรยนไดรวามความเขาใจหรอรเร องทไดเหนการสาธตมาเพยงใด ซงการวดและ

ประเมนในสวนนถาทาไดทกครงกจะเปนการด แตถาไมมเวลาอาจจะไมจาเปนตองทาทกครง แตใน

สวนของผสอนนนอาจจะประเมนโดยการสงเกตพฤตกรรมของผเรยนวาสนใจ หรอเอาใจใสเพยงใด

การประเมนจะเปนวธการพฒนาการสาธตของผสอนไดเปนอยางด

85

2.2 การสอนทกษะ

• วธสอนแบบควบคมทกขนตอน

• วธสอนแบบสาธตกอนปฏบต

วธสอนแบบควบคมทกขนตอน Step by Step

วธการควบคมทกขนตอน คอ การสอนโดยใหผเรยนลงมอปฏบตงานโดยตรง โดยตอง

ทางานเปนขน ๆ ตามทผสอนกาหนดใหภายใตการดแลและใหคาแนะนาอยางใกลชด

การทใหผเรยนลงมอปฏบตหรอทางานในโรงงาน ภายใตสภาพทมการควบคมสภาพแวดลอม

การกระทา การเคลอนไหวและทกษะ เปนตน การเรยนแบบนมความสาคญตอการสอนภาคปฏบต

ในโรงฝกงานอยางมาก ซงมลกษณะการใชงานดงน

- สอนสงทจะตองกระทาดวยมอ เพอใหเกดทกษะ

- สอนควบคม และการทางานของอปกรณตาง ๆ

- สอนทกษะในการทางานรวมกน

- สอนขนตอนในการรกษาความปลอดภย

ขอไดเปรยบ (ขอด)

1. เพมพนความเขาใจและการเรยนร เพราะเปนการนาทฤษฎมาปฏบตทาใหเกดความ

สนใจและตงใจเรยนด

2. ตดตามผลการเรยนได คอ ผสอนสามารถตดตามความกาวหนาของการเรยนของ

ผเรยนไดทกขณะ และสามารถแกไขขอบกพรองนน

3. ลดความเสยหาย เพราะนกศกษาจะตองดาเนนการฝกตามทผสอนกาหนดไวดวย

ความระมดระวง

4. สงเสรมความปลอดภยในโรงงาน เพราะการควบคมการฝกจากผสอนอยางใกลชด

และถกตองทาใหการปฏบตงานของผเรยนเปนไปอยางถกตองและปลอดภยซงสามารถปองกน

อบตเหตได

ขอเสยเปรยบ (ขอเสย)

1. ตองใชเครองจกร เครองมอมาก เพราะจะตองใหนกศกษาทกคนไดมโอกาสในการใช

เครองมออปกรณเทากน

2. ตองใชเวลามาก เพราะจะตองจดตงเครองมอ ชวงเวลาทางานของเครองมอ เชน การฝก

กลง เปนตน

3. ตองใชผสอนหลายคน เพราะในการควบคมการปฏบตนน ผสอนคนหนง ๆ ไมสามารถ

จะดแลไดหลายกลม เนองจากตองคอยดแลอยางใกลชด และตลอดเวลา เพอลดความเสยเปลาและ

ตองตดตามความกาวหนาของนกศกษาดวย

86

วธสอนแบบสาธตกอนปฏบต

วธสอนแบบสาธต หมายถง วธสอนทผสอนหรอบคคลใดบคคลหนง (อาจเปนวทยากรท

ผสอนเชญมา) แสดงหรอกระทาใหดเปนตวอยางพรอม ๆ กบการบอก อธบาย เพอใหผเรยนได

ประสบการณตรงในเชงรปธรรม ผเรยนจะเกดการเรยนรจากการสงเกตกระบวนการขนตอนการ

สาธตนน ๆ วธสอนแบบสาธตจงเปนการสอนทยดผสอนเปนศนยกลาง เพราะผสอนเปนผวางแผน

ดาเนนการ และลงมอปฏบต ผเรยนอาจจะมสวนรวมบาง แตกเพยงเลกนอย วธสอนแบบน

จงเหมาะสาหรบจดประสงคการสอนทตองการใหผเรยนเหนขนตอนการปฏบต เชน วชาพลศกษา

ศลปศกษา อตสาหกรรมศลป นาฏศลป วชาในกลมการงาน และพนฐานอาชพในระดบประถมศกษา

เปนตน

การสอนสาธตการทางานกอนการปฏบต เปนการสาธตกระบวนการทางานใหผเรยนได

เขาใจและสามารถปฏบตตามได แลวจงใหลงมอปฏบตตอไป

การสาธตนน ผสอนจะตองทาการศกษาเอกสารเนอหาใหเขาใจรวมทงขนตอนการปฏบต

เพอการสาธต เพอความมนใจในเนอหาทจะทาใหการฝกนใหกบผเรยนกอนทาการสาธตจรง และ

ผเรยนกสามารถทจะทาการทบทวนหรอศกษาเพมเตมจากทเรยนมาแลว เพอใหแมนยาในเนอหา

ยงขน ซงจะมผลในการทางานตอผททาการฝกใหมการทางานไดอยางถกตองและปลอดภย

จดเดน

1. ผเรยนสามารถเหนจรงในงานทจะทาการฝกวามข นตอนในการทางานอยางไรบาง

2. ทาใหผเรยนสามารถทาความเขาใจในขนตอนการทางานทไมสามารถทาใหเขาใจดวย

วธการอน ๆ ซงไมสามารถทาใหเขาใจได

3. สามารถใชฝกทกษะเบองตนไดดกวาวธอน ๆ

4. ผเรยนสามารถทาความเขาใจไดอยางรวดเรวเนองจากไดเหนจรงจงทาใหไมเสยเวลาใน

การบรรยายมากมายใหผเรยนเขาใจ

จดดอย

1. ใชเวลาในการสอนมาก

2. ไมสามารถสอนใหกบผเรยนกลมใหญ ๆ ได

3. ในการควบคมผเรยนในระหวางการสาธตทาไดลาบาก ทาใหผเรยนขาดความสนใจได

4. ในบางครงอาจจะไมเหมาะกบทกษะทจะทาการสอนใหสอดคลองกบวตถประสงคได

ขนตอนการดาเนนการสาธต

1. ขนเตรยม

1.1 กาหนดจดประสงคในการสาธตใหชดเจน

1.2 จดลาดบเนอหาตามขนตอนใหเหมาะสม

1.3 เตรยมกจกรรมการเรยนการสอน สงทจะใหนกเรยนปฏบต ตลอดจนคาถามทใชให

รอบคอบ

87

1.4 เตรยมสอการเรยนการสอนและเอกสารประกอบใหพรอม

1.5 กาหนดเวลาในการสาธตใหพอเหมาะ

1.6 กาหนดวธการวดผลประเมนผลทชดเจน

1.7 เตรยมสภาพหองเรยนใหเหมาะสมเพอใหนกเรยนมองเหนการสาธตไดทวถง

1.8 ทดลองสาธตเพอใหแนใจวาไมเกดการตดขด

2. ขนการสาธต

2.1 บอกจดประสงคการสาธตใหผเขาอบรมทราบ

2.2 บอกกจกรรมทนกเรยนจะตองปฏบต เชน นกเรยนจะตองจดบนทก สงเกต

กระบวนการ สรปขนตอน ตอบคาถาม เปนตน

2.3 ดาเนนการสาธตตามลาดบขนตอนทเตรยมไว ประกอบกบการอธบายอยางชดเจน

3. ขนสรปประเมนผล

3.1 ผสอนเปนผสรปความสาคญ ขนตอนของสงทสาธตนนดวยตนเอง

3.2 ใหผเรยนเปนผสรป เพอประเมนวาผเรยนเขาใจเนอเรอง ขนตอนการสาธตมาก

นอยเพยงใด เชน ใหตอบคาถาม ใหเขยนรายงาน ใหแสดงการสาธตใหด ฯลฯ

3.3 ผสอนอาจใชวธการตาง ๆ เพอประเมนวาผเรยนมความเขาใจเนอเรอง ขนตอนการ

สาธตมากนอยเพยงใด เชน ใหตอบคาถาม ใหเขยนรายงาน ใหแสดงการสาธตใหด ฯลฯ

3.4 ผสอนควรเปดโอกาสใหผเรยนไดซกถามหรอแสดงความคดเหนภายหลงการสาธต

แลว

88

ขนตอนวธการฝกอบรมแบบสาธต

3. ขนเตรยมการสอน

- กาหนดจดประสงค

- จดลาดบเนอหา

- เตรยมกจกรรม

- เตรยมสอการเรยนการสอน

- กาหนดเวลา

- กาหนดวธการวดผล

- เตรยมสภาพหองเรยน

2. ขนการสาธต

- บอกจดประสงค

- บอกกจกรรม

- ดาเนนการสาธต

1. ขนสรปและประเมนผล

- ผสอนสรป

- ผเรยนสรป

- วดผลดวยวธการตาง ๆ

89

การจดการศกษาตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544 และหลกสต ร

สถานศกษามงสงเสรมการใหผเรยนเรยนรดวยตนเอง หลกของการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอ

ถายทอดภมปญญาทองถนนนกระบวนการทจะทาใหภมปญญาทองถนหรอภมปญญาไทยฟนคนชพ

คอ กระบวนการศกษา เราจะตองนาวธการสอนทเปนภมปญญาทองถนสอดคลองกบหลกการสอนแบบ

ใหมดวย ภมปญญาทองถน เปนการสอนแบบตวตอตว การสอนดวยความรก การสอนโดยปฏบต และ

เปนการสอนจากของจรง (รง แกวแดง. 2543: 230) 1. การจดกจกรรมการเรยนรกลมสาระการงานอาชพและเทคโนโลย

ทาไมตองเรยนการงานอาชพและเทคโนโลย

กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลยเปนกลมสาระทชวยพฒนาใหผเรยน

มความร ความเขาใจ มทกษะพนฐานทจาเปนตอการดารงชวต และรเทาทนการเปลยนแปลง

สามารถนาความรเกยวกบการดารงชวต การอาชพ และเทคโนโลย มาใชประโยชนในการทางาน

อยางมความคดสรางสรรค และแขงขนในสงคมไทยและสากล เหนแนวทางในการประกอบอาชพ

รกการทางาน และมเจตคตทดตอการทางาน สามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางพอเพยง และม

ความสข

เรยนรอะไรในการงานอาชพและเทคโนโลย

กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย มงพฒนาผเรยนแบบองครวม เพอให

มความรความสามารถ มทกษะในการทางาน เหนแนวทางในการประกอบอาชพและการศกษาตอ

ไดอยางมประสทธภาพ โดยมสาระสาคญ ดงน

• การดารงชวตและครอบครว เปนสาระเกยวกบการทางานในชวตประจาวน

ชวยเหลอตนเอง ครอบครว และสงคมไดในสภาพเศรษฐกจทพอเพยง ไมทาลายสงแวดลอม

เนนการปฏบตจรงจนเกดความมนใจและภมใจในผลสาเรจของงาน เพอใหคนพบความสามารถ

ความถนด และความสนใจของตนเอง

• การออกแบบและเทคโนโลย เปนสาระการเรยนรทเกยวกบการพฒนา

ความสามารถของมนษยอยางสรางสรรค โดยนาความรมาใชกบกระบวนการเทคโนโลย

สรางสงของ เครองใช วธการ หรอเพมประสทธภาพในการดารงชวต

• เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เปนสาระเกยวกบกระบวนการเทคโนโลย

สารสนเทศ การตดตอสอสาร การคนหาขอมล การใชขอมลและสารสนเทศ การแกปญหาหรอ

การสรางงาน คณคาและผลกระทบของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ตอนท 3

การเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน

90

• การอาชพ เปนสาระทเกยวของกบทกษะทจาเปนตออาชพ เหนความสาคญของ

คณธรรม จรยธรรม และเจตคตทดตออาชพ ใชเทคโนโลยไดเหมาะสม เหนคณคาของอาชพ

สจรต และเหนแนวทางในการประกอบอาชพ

สาระและมาตรฐานการเรยนร

สาระท ๑ การดารงชวตและครอบครว

มาตรฐาน ง๑.๑ เขาใจการทางาน มความคดสรางสรรค มทกษะกระบวนการทางาน ทกษะการ

จดการ ทกษะกระบวนการแกปญหา ทกษะการทางานรวมกน และทกษะการ

แสวงหาความร มคณธรรม และลกษณะนสยในการทางาน มจตสานกในการ

ใชพลงงาน ทรพยากร และสงแวดลอมเพอการดารงชวตและครอบครว

สาระท ๒ การออกแบบและเทคโนโลย

มาตรฐาน ง ๒.๑ เขาใจเทคโนโลยและกระบวนการเทคโนโลย ออกแบบและสรางสงของเครองใช

หรอวธการ ตามกระบวนการเทคโนโลยอยางมความคดสรางสรรค เลอกใช

เทคโนโลยในทางสรางสรรคตอชวต สงคม สงแวดลอม และมสวนรวม ในการ

จดการเทคโนโลยทย งยน

สาระท ๓ เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

มาตรฐาน ง ๓.๑ เขาใจ เหนคณคา และใชกระบวนการเทคโนโลยสารสนเทศในการสบคน

ขอมล การเรยนร การสอสาร การแกปญหา การทางาน และอาชพอยางม

ประสทธภาพ ประสทธผล และมคณธรรม

สาระท ๔ การอาชพ

มาตรฐาน ง ๔.๑ เขาใจ มทกษะทจาเปน มประสบการณ เหนแนวทางในงานอาชพ ใชเทคโนโลย

เพอพฒนาอาชพ มคณธรรม และมเจตคตทดตออาชพ

คณภาพผเรยน

จบชนประถมศกษาปท ๖

• เขาใจการทางานและปรบปรงการทางานแตละขนตอน มทกษะการจดการ ทกษะ

การทางานรวมกน ทางานอยางเปนระบบและมความคดสรางสรรค มลกษณะนสยการทางานทขยน

อดทน รบผดชอบ ซอสตย มมารยาท และมจตสานกในการใชนา ไฟฟาอยางประหยดและคมคา

• เขาใจความหมาย ววฒนาการของเทคโนโลย และสวนประกอบของระบบเทคโนโลย

มความคดในการแกปญหาหรอสนองความตองการอยางหลากหลาย นาความรและทกษะการสราง

ชนงานไปประยกตในการสรางสงของเครองใชตามความสนใจอยางปลอดภย โดยใชกระบวนการ

เทคโนโลย ไดแก กาหนดปญหาหรอความตองการ รวบรวมขอมล ออกแบบโดยถายทอดความคด

เปนภาพราง ๓ มต หรอแผนทความคด ลงมอ สราง และประเมนผล เลอกใชเทคโนโลยใน

ชวตประจาวนอยางสรางสรรค ตอชวต สงคม และมการจดการเทคโนโลยดวยการแปรรปแลวนา

กลบมาใชใหม

91

• เขาใจหลกการแกปญหาเบองตน มทกษะการใชคอมพวเตอรในการคนหาขอมล เกบ

รกษา ขอมล สรางภาพกราฟก สรางงานเอกสาร นาเสนอขอมล และสรางชนงานอยางมจตสานก

และรบผดชอบ

• รและเขาใจเกยวกบอาชพ รวมทงมความร ความสามารถและคณธรรมทสมพนธกบ

อาชพ

ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง

สาระท ๑ การดารงชวตและครอบครว

มาตรฐาน ง ๑. ๑ เขาใจการทางาน มความคดสรางสรรค มทกษะกระบวนการทางาน ทกษะ

การจดการ ทกษะกระบวนการแกปญหา ทกษะการทางานรวมกน และทกษะ

การแสวงหาความร มคณธรรม และลกษณะนสยในการทางาน มจตสานกใน

การใชพลงงาน ทรพยากร และสงแวดลอม เพอการดารงชวตและครอบครว

ชน ตวชวด สาระการเรยนรแกนกลาง

ป. ๖ ๑. อภปรายแนวทางในการทางาน

และปรบปรงการทางานแตละขนตอน

๒. ใชทกษะการจดการในการ

ทางาน และมทกษะการทางาน

รวมกน

๓. ปฏบตตนอยางมมารยาท

ในการทางานกบครอบครวและผอน

• การทางานและการปรบปรงการทางาน เชน

- การดแลรกษาสมบตภายในบาน

- การปลกไมดอก หรอ ไมประดบ หรอ

ปลกผก หรอเลยงปลาสวยงาม

- การบนทกรายรบ – รายจายของหองเรยน

- การจดเกบเอกสารการเงน

• การจดการในการทางานและทกษะการ

ทางานรวมกน เชน

- การเตรยม ประกอบ จดอาหาร ใหสมาชก

ในครอบครว

- การตดตง ประกอบ ของใชในบาน

- การประดษฐของใช ของตกแตงใหสมาชก

ในครอบครว หรอเพอน ในโอกาสตาง ๆ

• มารยาท เชน

- การทางานกบสมาชกในครอบครวและ

ผอน

92

สาระท ๒ การออกแบบและเทคโนโลย มาตรฐาน ง ๒. ๑ เขาใจเทคโนโลยและกระบวนการเทคโนโลย ออกแบบและสรางสงของเครองใช

หรอวธการ ตามกระบวนการเทคโนโลยอยางม ความคดสรางสรรค เลอกใช

เทคโนโลยในทางสรางสรรคตอชวต สงคม สงแวดลอม และมสวนรวม ในการ

จดการเทคโนโลยทย งยน


ป. ๖ ๑. อธบายสวนประกอบของ

ระบบเทคโนโลย

๒. สรางสงของเครองใชตาม

ความสนใจ อยางปลอดภย โดย

กาหนดปญหา หรอความตองการ

รวบรวมขอมล เลอกวธการ

ออกแบบโดยถายทอดความคด

เปนภาพราง ๓ มต หรอแผนท

ความคด ลงมอสราง และ

ประเมนผล

๓. นาความรและทกษะการสราง

ชนงานไป ประยกตในการสราง

สงของเครองใช

• ระบบเทคโนโลย ประกอบดวย ตวปอน

(Input) กระบวนการ (Process) และ

ผลลพธ(Output)

• การสรางสงของเครองใช อยางเปนขนตอน

ตงแตกาหนดปญหา หรอความตองการ

รวบรวมขอมล เลอกวธการ ออกแบบโดย

ถายทอดความคดเปนภาพราง ๓ มต หรอ

แผนทความคด กอนลงมอสราง และ

ประเมนผล ทาใหผเรยนทางานอยางเปน

กระบวนการ

• ภาพราง ๓ มต ประกอบดวย ดานกวาง

ดานยาว และดานสง เปนการถายทอด

ความคดหรอจนตนาการ

• แผนทความคด เปนการลาดบความคดให

เหนเปนขนตอน และเปนการถายทอด

ความคดหรอจนตนาการรปแบบหนง

• ทกษะการเจาะ เปนความสามารถพนฐานใน

การสรางชนงานอกดานหนง ซงเกดจากการ

ฝกฝนจนสามารถปฏบตงานไดคลองแคลว

รวดเรว

93

สาระท ๓ เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

มาตรฐาน ง ๓. ๑ เขาใจ เหนคณคา และใชกระบวนการเทคโนโลยสารสนเทศในการสบคนขอมล

การเรยนร การสอสาร การแกปญหา การทางาน และอาชพอยางมประสทธภาพ

ประสทธผล มคณธรรม


ป. ๖

๑. บอกหลกการเบองตนของการ

แกปญหา

• หลกการเบองตนของการแกปญหา

- พจารณาปญหา

- วางแผนแกปญหา

- แกปญหา

- ตรวจสอบและปรบปรง

๒. ใชคอมพวเตอรในการคนหาขอมล

• การใชคอมพวเตอรในการคนหาขอมล

เชน คนหาขอมลในเครองคอมพวเตอร

คนหาขอมลจากอนเทอรเนต คนหาขอมล

จากซดรอม

๓. เกบรกษาขอมลทเปนประโยชนใน

รปแบบตาง ๆ

• การเกบรกษาขอมลในรปแบบตางๆ

- สาเนาถาวร เชน เอกสาร แฟมสะสมงาน

- สอบนทก เชน เทป แผนบนทก ซดรอม

หนวยความจาแบบแฟลช

๔.นาเสนอขอมลในรปแบบท

เหมาะสม โดยเลอกใชซอฟตแวร

ประยกต

• การจดทาขอมลเพอการนาเสนอตอง

พจารณารปแบบของขอมลใหเหมาะสมกบ

การสอความหมายทเขาใจงายและชดเจน

เชน กราฟ ตาราง แผนภาพ รปภาพ

• การใชซอฟตแวรนาเสนอ เชน การสราง

สไลด การตกแตงสไลด การกาหนด

เทคนคพเศษในการนาเสนอ

• การเลอกใชซอฟตแวรประยกตให

เหมาะสมกบรปแบบการนาเสนอ เชน

นาเสนอรายงานเอกสารโดยใชซอฟตแวร

ประมวลคา นาเสนอแบบบรรยายโดยใช

ซอฟตแวรนาเสนอ

94

๕. ใชคอมพวเตอรชวยสรางชนงาน

จากจนตนาการหรองานททาใน

ชวตประจาวนอยางมจตสานก และ

ความรบผดชอบ

• การสรางชนงานตองมการวางแผนงาน

และการออกแบบอยางสรางสรรค

• ใชคอมพวเตอรชวยสรางชนงาน เชน

แผนพบ ปายประกาศ เอกสารแนะนา

ชนงาน สไลดนาเสนอขอมล โดยม

การอางองแหลงขอมล ใชทรพยากรอยาง

คมคา ไมคดลอกผลงานผอน ใชคาสภาพ

และไมสรางความเสยหายตอผอน

สาระท ๔ การอาชพ

มาตรฐาน ง ๔. ๑ เขาใจ มทกษะทจาเปน มประสบการณ เหนแนวทางในงานอาชพ

ใชเทคโนโลย เพอพฒนาอาชพ มคณธรรม และมเจตคตทดตออาชพ


ป. ๖ ๑. สารวจตนเองเพอวางแผนในการเลอก

อาชพ

๒. ระบความร ความสามารถ และ

คณธรรมทสมพนธกบอาชพทสนใจ

• การสารวจตนเอง

- ความสนใจ ความสามารถ และทกษะ

• คณธรรมในการประกอบอาชพ เชน

- ความซอสตย

- ความขยน อดทน

- ความยตธรรม

- ความรบผดชอบ

95

โครงสรางหลกสตรสถานศกษา โรงเรยนวดหนองคม โครงสรางเวลาเรยน

ระดบ

สาระ / กจกรรม

เวลาเรยน

หมายเหต ประถมศกษา มธยมศกษา

ป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓

กลมสาระการเรยนร

ภาษาไทย ๒๔๐ ๒๔๐ ๒๔๐ ๒๐๐ ๒๐๐ ๒๐๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐

คณตศาสตร ๒๐๐ ๒๐๐ ๒๐๐ ๑๖๐ ๑๖๐ ๑๖๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑.๒๐

วทยาศาสตร ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐

สงคมศกษาศาสนาและวฒนธรรม ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐

ประวตศาสตร ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐

สขศกษาและพลศกษา ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐

ศลปะ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐

การงานอาชพและเทคโนโลย ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐

ภาษาตางประเทศ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๘๐ ๘๐ ๘๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐

รวมเวลาเรยนพนฐาน ๘๘๐ ๘๘๐ ๘๘๐ ๘๘๐ ๘๘๐ ๘๘๐ ๘๘๐ ๘๘๐ ๘๘๐

รวมรายวชาเพมเตม - - - - - - ๒๐๐ ๒๐๐ ๒๐๐

ภาษาไทย - - - - - - ๔๐ ๔๐ ๔๐

เสรมทกษะคณตศาสตร - - - - - - ๔๐ ๔๐ ๔๐

การงานอาชพ - - - - - - ๘๐ ๘๐ ๘๐

พลศกษา - - - - - - ๔๐ ๔๐ ๔๐

กจกรรมแนะแนว ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐

- ลกเสอ / เนตรนาร ๓๐ ๓๐ ๓๐ ๓๐ ๓๐ ๓๐ ๒๕ ๒๕ ๒๕

- ชมนม ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐ ๔๐

กจกรรมเพอสงคมและสาธารณะ

ประโยชน ๑๐ ๑๐ ๑๐ ๑๐ ๑๐ ๑๐ ๑๕ ๑๕ ๑๕

รวมเวลากจกรรมพฒนาผเรยน ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐ ๑๒๐

รวมเวลาเรยน ๑,๐๐๐ ๑,๐๐๐ ๑,๐๐๐ ๑,๐๐๐ ๑,๐๐๐ ๑,๐๐๐ ๑,๒๐๐ ๑,๒๐๐ ๑,๒๐๐

96

โครงสรางหลกสตรสถานศกษา โรงเรยนวดหนองคม ระดบประถมศกษา

ชนประถมศกษาปท ๖

รายวชา / กจกรรม เวลาเรยน

(ชม. / ป)

รายวชาพนฐาน ๘๘๐

ท ๑๖๑๐๑ ภาษาไทย ๒๐๐

ค ๑๖๑๐๑ คณตศาสตร ๑๖๐

ว ๑๖๑๐๑ วทยาศาสตร ๘๐

ส ๑๖๑๐๑ สงคมศกษา ๘๐

ส ๑๖๑๐๒ ประวตศาสตร ๔๐

พ ๑๖๑๐๑ สขศกษา และพลศกษา ๘๐

ศ ๑๖๑๐๑ ศลปะ ๘๐

ง ๑๖๑๐๑ การงานอาชพและเทคโนโลย ๘๐

อ ๑๖๑๐๑ ภาษาองกฤษพนฐาน ๘๐

รายวชาเพมเตม -

กจกรรมพฒนาผเรยน ๑๒๐

กจกรรมแนะแนว ๔๐

กจกรรมนกเรยน -

ลกเสอ / เนตรนาร ๓๐

ชมนม ๔๐

*กจกรรมเพอสงคมและสาธารณะประโยชน ๑๐

รวมเวลาเรยนทงสน ๑,๐๐๐

2. แนวทางการจดการเรยนร

ในการจดการเรยนการสอนสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ครผสอน

จาเปนตองรความแตกตางระหวางเทคนคการสอน วธสอน และแนวคด ทฤษฎ ซงเปนทมาของการ

สอนแบบตางๆ และจะตองศกษาววฒนาการของทฤษฎ การเรยนร และวธสอนเพอเปนพนฐานใน

การตดสนใจ เขาใจเหตผลและเหนความจาเปนในการทจะปรบเปลยน ประยกตวธสอนเพอสามารถ

เลอกวธสอนทเหมาะสมกบผเรยน และจดมงหมายของการสอนในแตละระดบทาใหการเรยนการสอน

มประสทธภาพ ผเรยนเกดการเรยนรตามความแตกตางระหวางบคคล และเกดศกยภาพสงสดตาม

ความสามารถของแตละคน แนวคด ทฤษฏและวธสอนตางๆ ผศกษาไดนาเสนอไวเปนตวอยาง

ดงตอไปน

97

กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลยจดกจกรรมการเรยนการสอนเปนหนวย

การเรยนร โดยในแตละหนวยกา รเรยนรจะแบงแผนการจดการเรยนรออกเปนรายชวโมง ซงม

จานวนชวโมงมากนอยไมเทากน ขนอยกบความยาก-งายของเนอหาสาระ และในแตละหนวย

การเรยนร มองคประกอบดงน

1. ผงมโนทศนเปาหมายการเรยนร แสดงขอบขายเนอหาการจดการเรยนรทคร อบคลม

ความร ทกษะ/กระบวนการ คณธรรม จรยธรรม คานยม และภาระงาน /ชนงาน

2. แผนการจดการเรยนรรายชวโมง ประกอบดวย

2.1 ชอแผนการจดการเรยนร ประกอบดวยลาดบทของแผน ชอแผน และเวลา

เรยน เชน แผนการจดการเรยนรท 1 เรอง กระบวนการทางาน เวลา 2 ชวโมง

2.2 สาระสาคญ เปนความคดรวบยอดของเนอหาทนามาจดการเรยนรในแตละ

แผนการจดการเรยนร

2.3 ตวชวดชนป เปนตวชวดทใชตรวจสอบนกเรยนหลงจากเรยนจบเนอหาท

นาเสนอในแตละแผนการจดการเรยนรนน ๆ ซงสอดคลองกบมาตรฐานการเรยนรข องหลกสตร

2.4 จดประสงคการเรยนร เปนสวนทบอกจดมงหมายทตองการใหเกดขนแก

นกเรยนภายหลงจากการเรยนจบในแตละแผน ทงในดานความร (K) ดานคณธรรม จรยธรรม และ

คานยม (A) ดานทกษะ/กระบวนการ (P) ซงสอดคลองสมพนธกบตวชวดชนปและเนอหาในแผน

การจดการเรยนรนน ๆ

2.5 การวดและประเมนผลการเรยนร เปนการตรวจสอบผลการจดการเรยนรวา

หลงจากจดการเรยนรในแตละแผนการจดการเรยนรแลว นกเรยนมพฒนาการ มผลสมฤทธทาง

การเรยน ตามเปาหมายทคาดหวงไวหรอไม และมสงทจะตองไดรบการพฒนาปรบปรงสงเสรมใน

ดานใดบาง ดงนน ในแตละแผนการจดการเรยนรจงไดออกแบบวธการและเครองมอในการวดและ

ประเมนผลการเรยนรดานตาง ๆ ของนกเรยนไวอยางหลากหลาย เชน การทาแบบทดสอบ

การตอบคาถามสน ๆ การตรวจผลงาน การสงเกตพฤตกรรมทงทเปนรายบคคลและกลม เปนตน

โดยเนนการปฏบตใหสอดคลองและเหมาะสมกบตวชวดและมาตรฐานการเรยนร วธการและ

เครองมอในการวดและประเมนผลการเรยนรเหลาน ครสามารถนาไปใชประเมนนกเรยนไดทงใน

ระหวาง การจดการเรยนรและการทากจกรรมตาง ๆ ตลอดจนการนาความรไปใชในชวตประจาวน

2.6 สาระการเรยนร เปนหวขอยอยทนามาจดการเรยนรในแตละแผนการจดการ

เรยนร ซงสอดคลองกบสาระการเรยนรแกนกลาง

2.7 แนวทางบรณาการ เปนการเสนอแนะแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรใน

เรองทเรยนรของแตละแผนใหเชอมโยงสมพนธกบสาระการเรยนรอน ๆ ไดแก ภาษาไทย คณตศาสตร

วทยาศาสตร สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม สขศกษาและพลศกษาศลปะ และภาษาตางประเทศ

เพอใหการเรยนรสอดคลองและครอบคลมสถานการณจรง

98

2.8 กระบวนการจดการเรยนร เปนการเสนอแนวทางการจดกจกรรมการเรยนร

เนอหาในแตละเรอง โดยใชแนวคดและทฤษฎการเรยนรตาง ๆ ตามความเหมาะสม ทงนเพอใหคร

นาไปใชประโยชนในการวางแผนการจดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ ซงกระบวนการจดการ

เรยนรประกอบดวย 5 ขน ไดแก

ขนท 1 ขนนาเขาสบทเรยน

ขนท 2 ขนสอน

ขนท 3 ขนสรป

ขนท 4 ขนฝกฝนนกเรยน

ขนท 5 ขนนาไปใช

2.9 กจกรรมเสนอแนะเพมเตมสาหรบกลมสนใจพเศษ เปนกจกรรมเสนอแนะสาหรบ

ใหนกเรยนไดพฒนาเพมเตมในดานตาง ๆ นอกเหนอจากทไดจดการเรยนรมาแลวในชวโมงเรยน

กจกรรมเสนอแนะม 2 ลกษณะ คอ กจกรรมสาหรบผทมความสามารถพเศษและตองการศกษา

คนควาในเนอหานน ๆ ใหลกซงกวางขวางยงขน และกจกรรมสาหรบการเรยนรใหครบตามเปาหมาย

ซงมลกษณะเปนการซอมเสรม

2.10 สอ/แหลงการเรยนร เปนรายชอสอการเรยนรทกประเภททใชในการจดการเรยนร

ซงมทงสอธรรมชาต สอสงพมพ สอเทคโนโลย และสอบคคล เชน หนงสอ เอกสารความร รปภาพ

เครอขายอนเทอรเนต วดทศน ปราชญชาวบาน เปนตน

2.11 บนทกหลงการจดการเรยนร เปนสวนทใหครบนทกผลการจดการเรยนรวา

ประสบความสาเรจหรอไม มปญหาหรออปสรรคอะไรเกดขนบาง ไดแกไขปญหาและอปสรรคนน

อยางไร และขอเสนอแนะสาหรบการจดการเรยนรคร งตอไป

การจดทาคมอการเสรมสรางงานหตถกรรม กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและ

เทคโนโลย โดยใชภมปญญาทองถน ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม จงหวด

ปราจนบรเลมน จดทาขนเพอเปนแนวทางใหครใชประกอบการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนร

การงานอาชพและเทคโนโลย ระดบชนประถมศกษาปท 6 ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขน

พนฐาน พทธศกราช 2551 ซงการแบงหนวยการเรยนรสาหรบจดทาแผนการจดการเรยนรราย

ชวโมง โดยแบงเนอหาเปน 7 หนวย ประกอบดวยหนวยการเรยนร ดงน

หนวยการเรยนรท 1 การจดการในการทางาน

หนวยการเรยนรท 2 รอบรเรองเกษตร

หนวยการเรยนรท 3 ชางประดษฐในบาน

หนวยการเรยนรท 4 กจธระในชวตประจาวน

หนวยการเรยนรท 5 กาวทนเทคโนโลย

หนวยการเรยนรท 6 คอมพวเตอรสรางสรรคงาน

หนวยการเรยนรท 7 อาชพในฝน

99

โครงสรางการแบงเวลารายชวโมงในการจดการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

ชนประถมศกษาปท 6

แผนการจดการเรยนรท 1 การทางานรวมกบสมาชกในครอบครว

แผนการจดการเรยนรท 2 การทางานรวมกบเพอน

แผนการจดการเรยนรท 3 มารยาทในการทางานกบสมาชกในครอบครวและผอน

แผนการจดการเรยนรท 4 การดแลรกษาสมบตภายในบาน

แผนการจดการเรยนรท 5 การวางแผนประกอบอาหาร

แผนการจดการเรยนรท 6 สงทตองเตรยมกอนปรงอาหาร

แผนการจดการเรยนรท 7 การประกอบอาหารคาว

แผนการจดการเรยนรท 8 การประกอบอาหารหวาน

แผนการจดการเรยนรท 9 การปรงเครองดม

แผนการจดการเรยนรท 10 การจดอาหาร

1 ชม.

2 ชม.

1 ชม.

1 ชม.

2 ชม.

2 ชม.

3 ชม.

3 ชม.

2 ชม.

2 ชม.

แผนการจดการเรยนรท 11 ความรท วไปเกยวกบการปลกพช

แผนการจดการเรยนรท 12 การปลกไมดอก

แผนการจดการเรยนรท 13 การปลกผกสวนครว

แผนการจดการเรยนรท 14 การดแลสตวเลยง

แผนการจดการเรยนรท 15 การเลยงปลาสวยงาม

1 ชม.

2 ชม.

2 ชม.

2 ชม.

3 ชม.

แผนการจดการเรยนรท 16 ความรเบองตนเกยวกบการทางานชาง

แผนการจดการเรยนรท 17 การตดตงและการประกอบของใชในบาน

แผนการจดการเรยนรท 18 การตดตงและการประกอบของใชในบาน (ตอ)

แผนการจดการเรยนรท 19 หลกการทางานประดษฐ

แผนการจดการเรยนรท 20 การประดษฐของใช (ผลตภณฑตะกราเถาวลย)

แผนการจดการเรยนรท 21 การประดษฐของใช (ผลตภณฑจากไมไผ(การทาบนได))

แผนการจดการเรยนรท 22 การประดษฐของตกแตง (หมวกสานจากไมไผ)

แผนการจดการเรยนรท 23 การประดษฐของตกแตง (ไมกวาดดอกหญา)

1 ชม.

2 ชม.

2 ชม.

1 ชม.

3 ชม.

2 ชม.

3 ชม.

2 ชม

หนวยการเรยนรท 1 การจดการในการทางาน

19 ชวโมง

หนวยการเรยนรท 2 รอบรเรองเกษตร

10 ชวโมง


16 ชวโมง

100

แผนการจดการเรยนรท 24 รายรบและรายจายของหองเรยน

แผนการจดการเรยนรท 25 การบนทกรายรบและรายจายของหองเรยน

แผนการจดการเรยนรท 26 การจดเกบเอกสารการเงน

1 ชม. 2 ชม. 2 ชม.

แผนการจดการเรยนรท 27 รจกเทคโนโลย

แผนการจดการเรยนรท 28 สวนประกอบของระบบเทคโนโลย

แผนการจดการเรยนรท 29 กระบวนการเทคโนโลย

แผนการจดการเรยนรท 30 การสรางสงของเครองใชตามกระบวนการเทคโนโลย (1)

แผนการจดการเรยนรท 31 การสรางสงของเครองใชตามกระบวนการเทคโนโลย (2)

1 ชวโมง

1 ชวโมง

1 ชวโมง

2 ชวโมง

2 ชวโมง

แผนการจดการเรยนรท 32 หลกการเบองตนของการแกปญหา

แผนการจดการเรยนรท 33 การใชคอมพวเตอรในการหาขอมล

แผนการจดการเรยนรท 34 การเกบรกษาขอมล

แผนการจดการเรยนรท 35 การนาเสนอขอมล

แผนการจดการเรยนรท 36 การใชซอฟตแวรประยกตชวยสรางชนงาน (แผนพบ)

แผนการจดการเรยนรท 37 การใชซอฟตแวรประยกตสรางชนงานนาเสนอขอมล

2 ชม.

3 ชม.

3 ชม.

3 ชม.

3 ชม.

3 ชม.

แผนการจดการเรยนรท 38 ความรเบองตนเกยวกบอาชพ

แผนการจดการเรยนรท 39 การสารวจตนเอง

แผนการจดการเรยนรท 40 คณธรรมในการประกอบอาชพ

1 ชม. 2 ชม. 3 ชม.

หนวยการเรยนรท 5 กาวทนเทคโนโลย 7 ชวโมง

หนวยการเรยนรท 6 คอมพวเตอรสรางสรรคงาน 17 ชวโมง

80 ชวโมง รวม

หนวยการเรยนรท 7 อาชพในฝน 6 ชวโมง

หนวยการเรยนรท 4 หนวยการเรยนรท 4 กจธระในชวตประจาวน

5 ชวโมง

101

ในคมอการเสรมสรางงานหตถกรรม กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย โดย

ใชภมปญญาทองถน ระดบชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร เลมน

เนอหาของคมอจะอยในหนวยการเรยนรท 3 ชางประดษฐในบาน แผนการเรยนรท 20 – 23 โดยม

รปแบบ ดงน

โรงเรยนวดหนองคม อ.ประจนตคาม จ.ปราจนบร

วชาการงานอาชพและเทคโนโลย

หนวยการเรยนรท 3 ชางประดษฐในบาน ชนประถมศกษาปท 6

แผนการจดการเรยนร 8 แผน เวลาเรยน 16 ชวโมง

แผนการเรยนรท ชอหนวยการเรยนร เวลา (ชวโมง)

16 ความรเบองตนเกยวกบการทางานชาง 1

17 การตดตงและการประกอบของใชในบาน 2

18 การตดตงและการประกอบของใชในบาน (ตอ) 2

19 หลกการทางานประดษฐ 1

20 การประดษฐงานหตถกรรม (ผลตภณฑตะกราเถาวลย) 3

21 การประดษฐงานหตถกรรม (ผลตภณฑจากไมไผ(การทาบนได)) 2

22 การประดษฐงานหตถกรรม (หมวกสานจากไมไผ) 3

23 การประดษฐงานหตถกรรม (ไมกวาดดอกหญา) 2

102

ผงมโนทศน เปาหมายการเรยนรและขอบขายภาระงาน

ความร

1. รและเขาใจในงานชาง

2. รและเขาใจการตดตงและประกอบของใช

ภายในบาน

3. รและเขาใจหลกการทางานประดษฐ

4. รและเขาใจขนตอนในการทางานหตถกรรม

ตามหนวยการเรยนรทกาหนด

5. มความรในการทางานรวมกบผอน

6. มความคดสรางสรรคในการออกแบบงาน

หตถกรรม

7. มความรเรองภมปญญาทองถนของตนเอง


ภาระ / ชนงาน

1. สามารถทางานหตถกรรมตามหนวยการ

เรยนรทจดไวได

2. ยกตวอยางวธการทางานรวมกบผอนได

3. อธบายของใชภายในบานพรอมขนตอนการ

ตดตงได

4. อธบายขนตอนการทางานหตถกรรมตาม

หนวยการเรยนรทจดไวได

5. สามารถบอกงานหตถกรรมทเปนภมปญญา

ในทองถนของตนเองได

ทกษะ / กระบวนการ

1. สามารถตตงและประกอบของใชภายในบานได

2. สามารถประดษฐชนงานจาดความคด

สรางสรรคได

3. สามารถทาชนงานหตถกรรมใหสาเรจไดดวย

ตนเอง

4. ชวยเหลอสมาชกในกลมเพอใหงานสาเรจ

5. สามารถใชความคดสรางสรรคตอยอดงาน

หตถกรรมในรปแบบใหมๆได

6. สามารถอนรกษภมปญญาทองถนของตนเอง

และมความภาคภมใจในภมปญญาทองถนของ

ตน

คณธรรม จรยธรรมและคานยม

1. มความกระตอรอรนและใฝเรยนร

2. ยอมรบฟงความคดเหนของผอน

3. มความรบผดชอบ

4. การทางานรวมกบผอน

5. มความภาคภมใจในภมปญญาทองถนของ

ตนเอง

103

3. การเสรมสรางงานหตถกรรมโดยใชภมปญญาทองถน

จากโครงสรางการแบงเวลารายชวโมงในการจดการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย

ชนประถมศกษาปท 6 ซงแบงออกเปน 7 หนวยการเรยนรดงทกลาวมาแลวขางตนนน ในหนวย

การเรยนรท 3 ซงกคอหนวยชางประดษฐภายในบาน มทงหมด 8 แผนการเรยนร โดยในแผนการ

เรยนรท 22 – 23 นน จะเปนเรองเกยวกบการเสรมสรางงานหตถกรรม 4 ชนด โดยใชภมปญญา

ทองถน สามารถทาออกมาเปนแผนการเรยนรได ดงน

แผนการเรยนรท 20 การประดษฐงานหตถกรรม (การทาตะกราเถาวลย) เวลา 3 ชวโมง

แผนการเรยนรท 21 การประดษฐงานหตถกรรม (ผลตภณฑจากไมไผ) เวลา 2 ชวโมง

แผนการเรยนรท 22 การประดษฐงานหตถกรรม (หมวกสานจากไมไผ) เวลา 3 ชวโมง

แผนการเรยนรท 23 การประดษฐงานหตถกรรม (ไมกวาดดอกหญา) เวลา 2 ชวโมง

104

แผนการเรยนรท 20 เรอง การทาตะกราจากเถาวลย

ชนประถมศกษาปท 6 ระยะเวลา 3 ชวโมง

1. มาตรฐานการเรยนร / ตวชวด

มาตรฐาน ง 1. 1 เขาใจการทางาน มความคดมทกษะกระบวนการทางาน ทกษะการจดการ

ทกษะกระบวนการแกปญหา ทกษะการทางานรวมกน และทกษะการแสวงหา

ความร มคณธรรม และลกษณะนสยในการทางาน มจตสานกในการใช

พลงงาน ทรพยากร และสงแวดลอม เพอการดารงชวตและครอบครว

1. อภปรายแนวทางในการทางานและปรบปรงการทางานแตละขนตอน ง.1.1 (ป.6/1)

2. ใชทกษะการจดการในการทางาน และมทกษะการทางานรวมกน ง.1.1 (ป.6/2)

3. ปฏบตตนอยางมมารยาท ในการทางานกบครอบครวและผอน ง .1.1 (ป.6/3)

2. จดประสงคการเรยนรสตวชวด

1. บอกขนตอนการทางานหตถกรรมการทาตะกราจากเถาวลยได

2. ทางานรวมกบผอนดวยความรบผดชอบ และมทกษะการทางานเปนทม

3. มทกษะในการแกปญหาทเกดขน และนาความร ทกษะการสรางชนงานไปประยกตใช

3. ความรทคงทน

หตถกรรม หมายถง งานชางททาดวยมอ โดยถอประโยชนใชสอยเปนหลก

4. ชนงานหรอภาระงาน

4.1 น.ร. สามารถทาตะกราเถาวลยได

4.2 น.ร. ทราบขนตอนการทาตะกราเถาวลย

4.3 น.ร. สามารถนาความรทไดไปใชประโยชนในชวตประจาวนได

5. คาถามสาคญทกระตนใหนกเรยนเกดความเขาใจทคงทน

5.1 ทาอยางไรใหทรพยากรในทองถนคงอย เพอใชประโยชนไดอยางยงยน

5.2 ประโยชนทไดรบจากการเรยนทาตะกราเถาวลย

105

6. ขนตอนการสอนและจดกจกรรมการเรยนร

6.1 ขนนาเขาสบทเรยน

6.1.1 ครสนทนากบนกเรยนถงงานหตถกรรมในทองถนทนกเรยนรจก

6.1.2 ครใหนกเรยนทาใบงานแบบทดสอบกอนเรยน เรอง “ตะกราเถาวลย” (เอกสาร

ประกอบ ก.2)

6.1.3 ครเชอมโยงงานหตถกรรมทนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนพรอมนาเขาส

บทเรยน เรองตะกราเถาวลย

6.1.4 ครอธบายถงอปกรณทจะใชในการทาตะกราเถาวลย

อปกรณ

1. ไมเสยว

2. เถาวลย

3. เหลกขนรป

4. เครองลมยงเเมก

5. คอน

6. ตลบเมตร , ตะป , กรรไกรตดกงไม

* สอประกอบ * อปกรณในการทาตะกราเถาวลย , ใบงานแบบทดสอบกอนเรยน ,

รปภาพงานหตถกรรมตางๆ ในทองถน

6.2 ขนสอน

6.2.1 ครใหนกเรยนแบงกลม กลมละ 4-5 คน

6.2.2 ครอธบายถงขนตอน วธการทาตะกราเถาวลย ซงมทงหมด 9 ขนตอน (เอกสาร

ประกอบ ก. 1)

6.2.3 ครใหนกเรยนแตละกลมรวมกนออกแบบผลงานตะกราเถาวลย

6.2.4 ครใหแตละกลมลงมอปฏบตจรง จากการออกแบบผลงาน

6.2.5 เมอทาผลงานเสรจ ใหแตละกลมสงตวแทนออกมาทาเสนอผลงานททา

รวมทงประโยชนใชสอยของชนงานทออกมานาเสนอ

106

* สอประกอบ * ขนตอนการทาตะกราเถาวลย (เอกสารประกอบ ก.1) , รปภาพตะกรา

เถาวลย , แหลงเรยนร บานหนองคม ต.คาโตนด อ.ประจนตคาม จ.ปราจนบร

7. การวดและการประเมนผล

7.1 การประเมนระหวางการจดการเรยนร จากการสมภาษณ และตอบคาถาม

( เอกสารประกอบ ก.3)

7.2 การประเมนเมอสนสดกจกรรมการเรยนร (เอกสารประกอบ ก.4 , เอกสาร

ประกอบ ก. 5 , เอกสรประกอบ จ.)

7.3 บนทกหลงการจดการเรยนรของครผสอน (เอกสารประกอบ ก.6)

107

เอกสารประกอบ ก.1

ขนตอนการทาตะกราเถาวลย

1. จดหาไมทจะใชทากระเชา ( ไมเสยว , เถาวลย ) และตดยาว 45 นว

2. นาเถาวลยทเตรยมไวไปแชนา เพอใหเถาวลยออนตวลง งายสาหรบการดด หลงจาก

นน นาเถาวลยขนมาตากใหแหง

3. ตดไมตามขนาดตามแบบทวางไว สวนขนาดของกระเชา ขนาดเลก ม

ขนาด 10 นว ขนาดกลาง มขนาด 12 นว ขนาดใหญ มขนาด 14 นว

4. ขนรปกระเชา มฐาน ปากกระเชา โดยทฐานนนจะตองตดเลกกวา 1 นว

108

5. ใชเศษชนไมทตดไวมายงเขาทฐานและปากกระเชา

6. นาเถาวลยทเตรยมไว มาพนกบฐานกระเชาทเตรยมไวในขนตอนท 5

7. นาเถาวลยมาวดและตดเปนหของกระเชา วดจากฐานสง 14 นว ตามแบบทวางไว

8. นาเถาวลยมาพนทหของกระเชา เพอเพมความแขงแรง

9. หลงจากททาทกขนตอนเสรจ เรากจะไดกระเชาตามแบบ ขนตอนสดทายคอ การนา

กระเชาทเราได มาทาแรกเกอร เพอเพมความสวยงามและปองกนการเกดรา

109


แบบทดสอบกอนการเรยน เรอง “ตะกราเถาวลย”

ชอ.............................................................................................. เลขท...................ชน.............

1. ใหนกเรยนบอกประโยชนใชสอยของตะกรา

............................................................................................................................. ............

............................................................................................... ..........................................

............................................................................................................................. ............

............................................................................. ............................................................

............................................................................................................................. ............

2. นกเรยนคดวามวสดอะไรบางทนามาทาตะกราได

..................................................................................................................................... ....

............................................................................................................................. ............

............................................................................................................................. ............

............................................................................................................. ............................

............................................................................................................................. ...........

3. นกเรยนคดวาสามารถทจะทาตะกราใชเองไดหรอไม เพราะเหตใด

.........................................................................................................................................

............................................................................................................................. ............

...................................................................................................................................... ...

............................................................................................................................. ............

............................................................................................................................. ............

110


แบบสมภาษณระหวางการจดการเรยนร

กลมท...............................

ชอ-นามสกล ..................................................................................... เลขท..........

ชอ-นามสกล ..................................................................................... เลขท..........

ชอ-นามสกล ..................................................................................... เลขท..........

ชอ-นามสกล ..................................................................................... เลขท..........

1. นกเรยนเตรยมอปกรณอะไรมาบางในการทาตะกราเถาวลย

2. นกเรยนเคยเหนตะกราเถาวลยทไหนมากอนหรอไม

3. ใหนกเรยนบอกประโยชนของเถาวลย

4. นกเรยนบอกคณสมบตของอปกรณทนามาทาตะกราเถาวลยได

(........................................................................)

ครผสอน ........./................./.............

111


ชอชนงาน ตะกราเถาวลย

เกณฑการประเมนชนงาน ( แบบแยกประเดน )

ประเดนการ

ประเมน

ระดบคะแนน

4


3


2


1

นาหนก

จดเนน

การจดเตรยม

อปกรณ

อปกรณ

ครบถวน

อปกรณครบ

เปนสวนใหญ


เปนบางสวน

อปกรณไมครบ


เขาใจขนตอน

การทา

เขาใจทก

ขนตอนของ

การทาตะกรา

เถาวลย



เถาวลยเปน

สวนใหญ



เถาวลยเปน

บางสวน

ไมเขาใจขนตอน


เถาวลยเปนสวน

ใหญ

การทางาน

รวมกบผอน

สามารถทางาน

รวมกบผอนได







ไมสามารถทางาน


ผลงานทสาเรจ ถกตองตาม

ขนตอนและ

สวยงาม

ถกตองตาม


สวยงามเปน

สวนใหญ




บางสวน

ผลงานขาดความ

ปราณตและตอง

ปรบปรงแกไข

ลงชอ..........................................................(ผสอน)

112


ใบงาน เรอง “ตะกราเถาวลย”

ชอ........................................................................... เลขท.....................ชน...........

1. ใหนกเรยนบอกวสดทสามารถนามาทาตะกราได

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

2. ใหนกเรยนเสนอความคดเหนในการนาทรพยากรในทองถนมาประดษฐเปนงานหตถกรรม

1 ชนด พรอมวาดภาพประกอบ

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

113


บนทกหลงการจดการเรยนรของครผสอน

วชาทสอน...............................................................................

เรองททาการสอน.......................................................... ..........

วนททาการสอน.......................................................................

1. ความสาเรจในการจดการเรยนร

.............................................................................................................................. .....................

แนวทางในการพฒนา

...................................................................................................................................................

2. ปญหา/อปสรรคในการสอน

...................................................................................................................................................

แนวทางในการแกไข

................................................................................................................................ ...................

3. สงทไมไดปฏบตตามแผน

...................................................................................................................................................

เหตผล

...................................................................................................................................................

4. การปรบปรงแผนการจดการเรยนร

.......................................................................................................................... .........................

...................................................................ครผสอน

(...........................................................)

114

แผนการเรยนรท 21 เรอง ผลตภณฑจากไมไผ (การทาบนได)







1. อภปรายแนวทางในการทางานและปรบปรงการทางานแตละขนตอน ง.1.1(ป.6/1)




1. บอกขนตอนการทางานหตถกรรมผลตภณฑจากไมไผ (การทาบนได) ได


3. มทกษะในการแกปญหาทเกดขน และนาความร ทกษะการสรางชนงานไป

ประยกตใช


ไผพชทมคณประโยชนหลายอยาง โดยแบงเปน 2 ดานใหญ ๆ คอ ดานอนรกษ ไผเปน

พชทชวยในการเพมพนทสเขยวใหผนปา โดยเฉพาะในปาเบญจพรรณจะมไผเปนไมทพบไดทวไป

ขยายพนธเรว ซงในสวนของลาตนและรากไผจะสามารถดดซบนาเกบไว เพอสรางความอดมสมบรณ

ใหผนดน อกทงยงชวยยดเกาะหนาดนเพอปองกนการพงทลายไดเปนอยางด และดานเศรษฐกจ

ในเชงเศรษฐกจจดไดวาไผเปนไมเศรษฐกจทมการนาไปใชประโยชนไดหลากหลายทสด ในทกๆสวน

115


4.1 น.ร. สามารถทาผลตภณฑจากไมไผ (การทาบนได)ได

4.2 น.ร. ทราบขนตอนการทาผลตภณฑจากไมไผ (การทาบนได)



5.1 บอกประโยชนของไมไผ

5.2 บอกลกษณะทแตกตางของไมไผกบพชอนไดอยางถกตอง



6.1.1 ครสนทนากบนกเรยนถงลกษณะเดนและประโยชนของไมไผ

6.1.2 นกเรยนทาใบงานแบบทดสอบกอนเรยน เรอง “การทาบนไดไมไผ” (เอกสาร

ประกอบ ข.2 )

6.1.3 ครเชอมโยงการสนทนาเรองไมไผทนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนพรอม

นาเขาสบทเรยน เรองการทาผลตภณฑจากไมไผ การทาบนได

6.1.4 ครอธบายเครองมอทจะใชในการทาบนไดไมไผ

อปกรณ

1.ไมไผ

2. เลอย , คอน , สว , มด ,ตะป ,ตลบเมตร

* สอประกอบ* - ใบงานแบบทดสอบกอนเรยน , รปภาพงานหตถกรรมตางๆใน

ทองถน

116

6.2 ขนสอน

6.2.1 ใหนกเรยนแบงกลม กลมละ 4-5 คน

6.2.2 ครอธบายถงขนตอน วธการทาการทาบนไดไมไผ ซงม 7 ขนตอน

(เอกสารประกอบ ข. 1)

6.2.3 ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนทาแบบรางโครงสรางการทาบนไดไมไผ

6.2.4 แตละกลมลงมอปฏบตจรง จากแบบรางโครงสรางการทาบนไดไมไผ



* สอประกอบ* ขนตอนการทาบนไดไมไผ , รปภาพประกอบการทาบนไดไมไผ,แหลง

เรยนร บานโพธงาม ต.โพธงาม อ.ประจนตคาม จ.ปราจนบร



(เอกสารประกอบ ข.3)

7.2 การประเมนเมอสนสดกจกรรมการเรยนร (เอกสารประกอบ ข.4 , เอกสาร

ประกอบ ข. 5 , เอกสรประกอบ จ.)

7.3 บนทกหลงการจดการเรยนรของครผสอน (เอกสารประกอบ ข.6)

117

เอกสารประกอบ ข. 1

ขนตอนการทาบนไดจากไมไผ

1. เลอกไมไผมา 2 ลาใหไดขนาดทใกลเคยงกน วดความยาวของไมไผขนาด 2 เมตร หรอ

ตามความตองการใชสอย แลวใชเลอยตด

2. เลอกไมไผขนาดเลกไวสาหรบทาเปนขนบนได แลวเลอยเปนทอน ความยาวทอนละ

30 – 40 เซนตเมตร แลวเหลาปลายใหเลกเพอสาหรบใสในชองทเจาะได

3. นาไมไผทง 2 ลา ขนาดยาว วางในบลอกเพอลอคไมใหไมไผเลอน ซงเปนภมปญญา

ชาวบานในการยดไมไมใหเคลอน

118

4. กาหนดตาแหนงเพอเตรยมเจาะชองใสข นบนได โดยใชตลบเมตรวดระยะหาง หรอใช

ไมทเตรยมขนาดไวพอดตามทตองการวดระยะ

5. ใชสวและคอนเจาะชองตามตาแหนงทกาหนดไว สาหรบใสข นบนได

6. นาไมไผทอนเลกทเลอยเตรยมไวสาหรบทาเปนขนบนได ใสในชองทเจาะไว

7. นาตะปมาตอกตรงไมไผทอนเลกกบทอนใหญใหตดกน เพอใหมความคงทน

119

เอกสารประกอบ ข.2

แบบทดสอบกอนการเรยน เรอง “ผลตภณฑจากไมไผ”

ชอ.............................................................................................. เลขท...................ชน.............

1. ใหนกเรยนบอกสวนประกอบของตนไผ

............................................................................................................................. ............

........................................................... ..............................................................................

............................................................................................................................. ............

......................................... ................................................................................................

............................................................................................................................. ............

2. นกเรยนคดวา “ไผ” นามาทาประโยชนอะไรไดบาง

............................................................................................................................. ............

............................................................................................ .............................................

............................................................................................................................. ............

.......................................................................... ...............................................................

............................................................................................................................. ...........

3. นกเรยนคดวาสามารถทงานหตถกรรมจากไมไผอยางอนอกไดหรอไม ถาทาไดนกเรยน

คดวาจะทาอะไร พรอมทงอธบาย

............................................................................................................................. ............

............................................................ .............................................................................

............................................................................................................................. ............

.......................................... ...............................................................................................

............................................................................................................................. ............

120



กลมท...............................

ชอ-นามสกล ..................................................................................... เลขท..........

ชอ-นามสกล ................................................... ..................................เลขท..........

ชอ-นามสกล ..................................................................................... เลขท..........

ชอ-นามสกล ............................................................................. ........เลขท..........

1. ใหนกเรยนบอกประโยชนของไมไผ

2. นกเรยนคดวาไมไผเอามาทาเครองจกสานอะไรไดบาง

3. ใหนกเรยนบอกขนตอนการทาบนไดจากไมไผ

4. นกเรยนบอกคณสมบตของอปกรณทนามาทาบนไดจากไมไผได

(............................................ ............................)

ครผสอน ........./................./.............

121


ชอชนงาน การทาบนไดไมไผ



ประเมน


4


3


2


1

นาหนก

จดเนน


อปกรณ

อปกรณ

ครบถวน








การทา



การทาบนได

ไมไผ


การทาบนไดไม

ไผเปนสวนใหญ


การทาบนไดไม

ไผเปนบางสวน


การทาบนไดไมไผ
















สวยงาม




สวนใหญ




บางสวน




ลงชอ......................................................... .(ผสอน)

122


ใบงาน เรอง “ผลตภณฑจากไมไผ (การทาบนได)”

1. ใหนกเรยนวาดรปเครองใชททาจากไมไผ 2 ชนด

รปท 1 รปท 2

2. บรรยายประโยชนใชสอย จากรปทนกเรยนวาดได

............................................................................................................................. ............

............................................................................ .............................................................

............................................................................................................................. ............

........................................................ .................................................................................

............................................................................................................................. ............

.........................................................................................................................................

............................................................................................................................. ............

.........................................................................................................................................

............................................................................................................................. ............

123



วชาทสอน...............................................................................

เรองททาการสอน....................................................................

วนททาการสอน.......................................................................


...................................................................................................................................................


...................................................................................................................................................


......................................................................... ..........................................................................


...................................................................................................................................................


...................................................................................................................................................

เหตผล

................................................................................ ...................................................................


...................................................................................................................................................

...................................................................ครผสอน

(...........................................................)

124

แผนการเรยนรท 22 เรอง การทาหมวกสานจากไมไผ







1. อภปรายแนวทางในการทางานและปรบปรงการทางานแตละขนตอน ง.1.1 (ป.6/1)




1. บอกขนตอนการทาหมวกสานจากไมไผได





เครองจกสานคอ ภาชนะ เครองมอ เครองใช ททาขนจากวธการจก สาน ถก ทอ จาก

วสดทหาไดงายและมอยตามทองถน เชน หวาย ไมไผ ใบลาน กก ฟาง กานและใบมะพราว ฯลฯ

โดยการสาน คอ การเอาตอก กก ใบลาน หรอวสดอยางใดอยางหนงมาไขวขดกนทาเปนภาชนะ

หรอเครองใชตาง ๆ เชน เสอ กระบง ตะกรา หมวกสาน เขง เปนตน


4.1 น.ร. สามารถทาหมวกสานจากไมไผได

4.2 น.ร. ทราบขนตอนการทาหมวกสานจากกไมไผ


125


5.1 บอกเครองมอ เครองใช หรอภาชนะ ทมาจากการสานได

5.2 บอกวสดทสามารถนามาใชในการสาน เพอใหเกดเครองมอ เครองใชได



6.1.1 นกเรยนทาใบงานแบบทดสอบกอนเรยน เรอง “การทาหมวกสานจากไมไผ”

(เอกสารปะกอบ ค. 2)

6.1.2 ครสนทนากบนกเรยนถงงานหตถกรรมจกสานในทองถนทนกเรยนรจก

6.1.3 ครเชอมโยงงานหตถกรรมทนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนพรอมนาเขา

สบทเรยน เรองการทาหมวกสานจากไมไผ

6.1.4 ครอธบายอปกรณทจะนามาใชทาหมวกสานจากไมไผ

อปกรณ

1.ตอก

2. จกรเยบผา

3.ดาย ,กรรไกร

* สอประกอบ* อปกรณ , ใบงานแบบทดสอบกอนเรยน , รปภาพงานจกสานเครองมอ

เครองใชตางๆ

6.2 ขนสอน


6.2.2 ครอธบายถงขนตอน วธการทาหมวกสานจากไมไผ ซงมทงหมด 4 ขนตอน

(เอกสารประกอบ ค.1)

6.2.3 ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนออกแบบผลงานหมวกสานจากไมไผ

6.2.4 แตละกลมลงมอปฏบตจรง จากการออกแบบผลงาน



* สอประกอบ* ขนตอนการทาหมวกสานจากไมไผ , รปภาพหมวกสานจากไมไผ ,

แหลงเรยนร บานคลองกานเหลอง ต.คาโตนด อ.ประจนตคาม จ.ปราจนบร

126



(เอกสารประกอบ ค.3)

7.2 การประเมนเมอสนสดกจกรรมการเรยนร (เอกสารประกอบ ค.4 , เอกสาร

ประกอบ ค. 5 , เอกสารประกอบ จ.)

7.3 บนทกหลงการจดการเรยนรของครผสอน (เอกสารประกอบ ค.6)

127

เอกสารประกอบ ค.1

ขนตอนการทาหมวกสานจากไมไผ

1.นาไมไผมาจกตอก หรอ สามารถหาซอตอกสาเรจรปทมขายตามทองตลาดได

2.นาตอกทไดมาสานเปนลายเสนตามรปภาพ

3.นาเสนตอกทสานเสรจเรยบรอยแลวมาเยบขนรปหมวกโดยจกรเยบผา

4.ตกแตงหมวกททาสาเรจแลวใหสวยงาม

128


แบบทดสอบกอนการเรยน เรอง “หมวกสานจากไมไผ”

ชอ.............................................................................................. เลขท...................ชน.............

1. ใหนกเรยนบอกสวนประกอบของตนไผ

............................................................................................................................. ............

........................................................................................ .................................................

............................................................................................................................. ............

...................................................................... ...................................................................

............................................................................................................................. ............

2. นกเรยนคดวา “ไผ” นามาทาประโยชนอะไรไดบาง

............................................................................................................................... ..........

......................................................................................................................... ................

............................................................................................................................. ............

....................................................................................................... ..................................

............................................................................................................................. ...........

3. นกเรยนคดวาสามารถทงานหตถกรรมจากไมไผอยางอนอกไดหรอไม ถาทาไดนกเรยน

คดวาจะทาอะไร พรอมทงอธบาย

............................................................................................................................. ............

......................................................................................... ................................................

............................................................................................................................. ............

....................................................................... ..................................................................

............................................................................................................................. ............

129



กลมท...............................

ชอ-นามสกล ..................................................................................... เลขท..........

ชอ-นามสกล ................................................................................. ....เลขท..........

ชอ-นามสกล ..................................................................................... เลขท..........

ชอ-นามสกล ..................................................................................... เลขท..........

1. นกเรยนคดวาการทาเครองจกสานนนสามารถใชวสดอะไรไดอกนอกจากไมไผ

2. นกเรยนสามารถบอกแหลงผลต และ จาหนาย หมวกสานจากไมไผในทองถนได

3. นกเรยนบอกขนตอนการทาหมวกสานจากไมไผ

4. นกเรยนบอกผลตภณฑททาจากไมไผซงเปนพชเศรษฐกจของทองถน

(........................................................................)

ครผสอน ........./................./.............

130


ชอชนงาน การทาหมวกสานจากไมไผ



ประเมน


4


3


2


1

นาหนก

จดเนน

การ

จดเตรยม

อปกรณ

อปกรณ

ครบถวน







เขาใจ

ขนตอนการ

ทา


ขนตอนการทา

หมวกสานจาก

ไมไผ


การทาหมวก

สานจากไมไผ



การทาหมวก

สานจากไมไผ


ไมเขาใจ

ขนตอนการทา

หมวกสานจาก

ไมไผเปนสวน

ใหญ





สามารถ

ทางานรวมกบ

ผอนไดเปน

สวนใหญ




ไมสามารถ

ทางานรวมกบ

ผอนได

ผลงานท

สาเรจ



สวยงาม




สวนใหญ




บางสวน

ผลงานขาด

ความปราณต

และตอง


ลงชอ..........................................................(ผสอน)

131


ใบงาน เรอง “การทาหมวกสานจากไมไผ”

1. ใหนกเรยนบอกชอ ภาชนะ เครองมอ เครองใชทมาจากการจกสาน 5 ชนด พรอมทง

บอกประโยชนใชสอย

- …………………………………………………………………………………………

- …………………………………………………………………………………………

- …………………………………………………………………………………………

- …………………………………………………………………………………………

- …………………………………………………………………………………………

2. ใหนกเรยนบอกวสด ทสามารถนามาทาเครองจกสานได 5 ชนด

- …………………………………………………………………………………………

- …………………………………………………………………………………………

- …………………………………………………………………………………………

- …………………………………………………………………………………………

- …………………………………………………………………………………………

3. ถานกเรยนตองทางานจกสาน 1 ชนด นกเรยนจะทาเครองจกสานอะไร เพราะเหตใด

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

132



วชาทสอน...............................................................................

เรองททาการสอน....................................................................

วนททาการสอน.......................................................................


...................................................................................................................................................


...................................................................................................................................................


................................................................................................ ...................................................


...................................................................................................................................................


...................................................................................................................................................

เหตผล

....................................................................................................... ............................................


...................................................................................................................................................

...................................................................ครผสอน

(...........................................................)

133

แผนการเรยนรท 23 เรอง การทาไมกวาดดอกหญา







1. อภปรายแนวทางในการทางานและปรบปรงการทางานแตละขนตอน ง.1.1(ป.6/1)


3. ปฏบตตนอยางมมารยาท ในการทางานกบครอบครวและผอน ง.1.1 (ป.6/3)


1. บอกขนตอนการไมกวาดดอกหญาได





ไมกวาด เปนอปกรณทยงจาเปนตองใชภายในครอบครว และมคณสมบตทแตกตางกน

ของไมกวาดแตละชนด แมปจจบนบางบานไดนาเครองดดฝนเขามาใชบางแลว แตกยงมบานและ

สถานทตาง ๆ อกจานวนไมนอย ทตองการใชไมกวาด ดงนน การทาไมกวาดเพอจาหนาย จงเปน

การเสรมรายไดอกทางหนงใหกบครอบครวได


4.1 น.ร. สามารถทาไมกวาดดอกหญาได

4.2 น.ร. ทราบขนตอนการทาไมกวาดดอกหญา


134


5.1 เปรยบเทยบขอดและขอเสยระหวางการใชไมกวาดดอกหญากบการใชเครองดดฝน

5.2 บอกลกษณะการใชงานของไมกวาดแตละชนด



6.1.1 นกเรยนทาใบงานแบบทดสอบกอนเรยน เรอง “การทาไมกวาดดอกหญา”

(เอกสารประกอบ ง.2)

6.1.2 ครสนทนากบนกเรยนถงอปกรณในการทาความสะอาดครวเรอนท

นกเรยนรจก

6.1.3 ครเชอมโยงเรองอปกรณการทาความสะอาดในครวเรอนทนกเรยนรวมกน

แสดงความคดเหนพรอมนาเขาสบทเรยน เรองไมกวาดดอกหญา

6.1.4 ครอธบายถงอปกรณทนามาใชทาไมกวาดดอกหญา

อปกรณ

1. ดอกหญา

2. ไมไผรวก

3. นามนยางและชนเพอใชประสานดอกแขมใหเปนเนอเดยวกน , เชอกไนลอน , แปรงทาส

ตะป คอนตอกตะป

* สอประกอบ* อปกรณ , ใบงานแบบทดสอบกอนเรยน , รปภาพอปกรณการทาความ

สะอาดในครวเรอน

135

6.2 ขนสอน


6.2.2 ครอธบายถงขนตอน วธการทาไมกวาดดอกหญา ซงมทงหมด 5 ขนตอน


6.2.3 แตละกลมลงมอปฏบตจรง



* สอประกอบ* ขนตอนการทาไมกวาดดอกหญา , รปภาพไมกวาดดอกหญา ,แหลง

เรยนรการทาไมกวาดดอกหญา บานโงง ต.โพธงาม อ.ประจนตคาม จ.ปราจนบร




7.2 การประเมนเมอสนสดกจกรรมการเรยนร (เอกสารประกอบ ง.4 , เอกสาร

ประกอบ ง. 5 , เอกสารประกอบ จ.)

7.3 บนทกหลงการจดการเรยนรของครผสอน (เอกสารประกอบ ง.6)

136

เอกสารประกอบ ง.1

ขนตอนการทาไมกวาดดอกหญา

1. นาดอกหญามาตากแดดใหแหง นาดอกหญามาตหรอฟาดกบพน เพอใหดอกหญาดอกเลก ๆ

หลดออกให เหลอแตกานเลก ๆ แกะกานดอกหญาออกจากตน จะไดดอกหญาสาหรบทาไมกวาด

ดงภาพ

2.นาดอกหญาทไดมดรวมกนประมาณ 1 กามอ

การมดชอดอกหญา ใหไดขนาดประมาณ 1 กามอ

3. ใชเชอกฟางหรอเชอกในลอนสอยเขากบเขมเยบกระสอบแลวแทงเขาตรง กลางมดดอกหญา แลว

ถกไปถกมาประมาณ 3-4 ชนพรอมทงจดมดดอกหญาใหแบนราบ ใชมดตดโคนรดดอกหญาทถก

แลวใหเสมอเปนระเบยบสวยงาม

4. ใชดามไมไผรวกเสยบตรงกลางหรออาจจะใชตนดอกหญา 8-10 ตน มดรวมกนแทนไมไผรวกกได

แลวตอกตะปขนาด 1 นว 2 ตว เพอใหมดดอกหญากบดามใหแนน

5. ใชนามนยางหรอชนผสมนามนกาดทาโดยใชแปรงจมและทาบรเวณทตว เพอเพมความคงทนให

ดอกหญาทมดรวมกนไวตดทน ไมหลดงายเวลาใชงาน

137


แบบทดสอบกอนการเรยน เรอง “ไมกวาดดอกหญา”

ชอ.............................................................................................. เลขท...................ชน.............

1. ใหนกเรยนบอกพชชนดอนทสามารถนามาทาไมกวาดได

................................................. ........................................................................................

............................................................................................................................. ............

.........................................................................................................................................

............................................................................................................................. ............

.........................................................................................................................................

2. นกเรยนคดวา ดอกหญา นอกจากจะนามาทาไมกวาดแลวยงนามาทาประโยชนอะไรไดอก

บาง

................................................. ........................................................................................

............................................................................................................................. ............

.........................................................................................................................................

............................................................................................................................. ............

........................................................................................................................................

3. นกเรยนคดวานอกจากไมกวาดดอกหญาแลว นกเรยนสามารถทจะทาเครองใชภายใน

บานอนๆไดหรอไม เพราะอะไร

.........................................................................................................................................

............................................................................................................................. ............

.................................................................................................................................... .....

............................................................................................................................. ............

............................................................................................................................. ............

138



กลมท...............................

ชอ-นามสกล ..................................................................................... เลขท..........

ชอ-นามสกล ..................................................................................... เลขท..........

ชอ-นามสกล ..................................................................................... เลขท..........

ชอ-นามสกล ..................................................................................... เลขท..........

1. นกเรยนคดวาการทาไมกวาดนนสามารถใชวสดอะไรไดอกนอกจากดอกหญา

2. นกเรยนสามารถบอกแหลงผลต และ จาหนาย ไมกวาดดอกหญาในทองถนได

3. นกเรยนบอกขนตอนการทาไมกวาดดอกหญา

4. นกเรยนบอกเครองใชสาหรบทาความสะอาด

(........................................................................)

ครผสอน ........./................./.............

139


ชอชนงาน การทาไมกวาดดอกหญา



ประเมน


4


3


2


1

นาหนก

จดเนน


อปกรณ

อปกรณ

ครบถวน








การทา



การทาไมกวาด

ดอกหญา



ดอกหญาเปน

สวนใหญ



ดอกหญาเปน

บางสวน



ดอกหญาเปนสวน

ใหญ















สวยงาม




สวนใหญ




บางสวน




ลงชอ..........................................................(ผสอน)

140


ใบงานท 4

เรอง “การทาไมกวาดดอกหญา”

1. ใหนกเรยนบอกชนดของไมกวาดทรจก 3 ชนด พรอมทงอธบายถงประโยชนใชสอย

1.1 ……………………………………………...…………………………………………

…………………………………………………..……………………………………………

1.2 …………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

1.3 …………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

2. ใหนกเรยนบอกวสดทสามารถนามาทาไมกวาดได

.............................................................................................................. .......................................

............................................................................................................................. ........................

.................................................................... .................................................................................

............................................................................................................................. ........................

................................................................................................................................................ .....

3. ใหนกเรยนเปรยบเทยบขอดและขอเสยระหวางการใชไมกวาดกบการใชเครองดดฝน

................................................. ....................................................................................................

............................................................................................................................. ........................

.................................................................................................................................... .................

.................................................................................................................. ...................................

............................................................................................................................. ........................

........................................................................ ............................................................. ................

141



วชาทสอน...............................................................................

เรองททาการสอน....................................................................

วนททาการสอน.......................................................................


.................................................... ...............................................................................................


.................................................... ...............................................................................................


.................................................... ...............................................................................................


.................................................... ...............................................................................................


.................................................... ...............................................................................................

เหตผล

.................................................... ...............................................................................................


.................................................... ...............................................................................................

...................................................................ครผสอน

(....................................................... ....)

142

เอกสารประกอบ จ.

แบบประเมนทกษะการปฏบตงานกลม

วชาการงานอาชพและเทคโนโลย ชนประถมศกษาปท 6

วนท………………เดอน…………………..พ.ศ………………..

ท ทกษะการแสดงออกระหวางปฏบตงาน

กลมท.....................................

ผลการประเมนบคคลตาม เลขท

1 รจกการวางแผนการทางานเปนกลม

2 ทางานตามขนตอนของแผนทวางไว

3 รบฟงความคดเหนและแสดงความคดเหน

4 ใหความรวมมอในการปฏบตงานกลม

5 มความกระตอรอรนและรบผดชอบตอหนาท

5 ทางานดวยความระมดระวง

6 เปนผนาและผตามทด

7 ใชสอ /วสด /อปกรณ/เครองมอไดถกตองและประหยด

8 เกบสอ วสดอปกรณและรกษาความสะอาดของสถานทเรยน

หรอปฏบตงาน

9 ทางานเสรจทนตามเวลา

10 สามารถนาความร/ผลงานการปฏบตไปใชในชวต

ประจาวนได

รวมคะแนน

เกณฑการใหคะแนน

5 คะแนน= ดมาก 4 คะแนน= ด 3 คะแนน= ปานกลาง 2 คะแนน= พอใช 1 คะแนน= ปรบปรง

เกณฑการประเมน

นกเรยนไดคะแนนจากการประเมนทกษะการปฏบตงานกลมไมนอยกวารอยละ 70 (35 คะแนน)

ลงชอ………………………………………….ผประเมน

(………………………………………….)

ครผสอน

143

หนงสออางอง

กรมวชาการ. (2542). สรปผลการประเมนสมมนา เรอง การพฒนาหลกสตรและการจดการเรยน

การสอนจากภมปญญาทองถน. กรงเทพฯ: กองวจยทางการศกษา สานกงาน ฯ.

กระทรวงศกษาธการ. (2551). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551.

กรงเทพฯ: องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ.

นชล คลายวนเพญ. (2553). การนาภมปญญาทองถนมาใชในการจดการเรยนการสอนของคร

โรงเรยนมะยมศกษาในเขตพระนคร. สารนพนธ กศ.ม. (บรหารการศกษา). กรงเทพฯ:

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ประเวศ วะส. (2534). การศกษาชาตกบภมปญญาทองถนในการสมมนาทางวชาการ เรอง

ภมปญญากบการดาเนนงานดานวฒนธรรมกบการพฒนาชนบท . กรงเทพฯ: สานกงาน

คณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต.

ภาวด เกตก. (2541). ผลการสอนโดยใชชดการเรยนภมปญญาไทยทางวทยาศาสตรทมตอ

ความสามารถในการนาเสนอผลงานทางวทยาศาสตรและคานยมตอภมปญญาไทยทาง

วทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา).

กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

รตนะ บวสนธ. (2535). การพฒนาหลกสตรและการเรยนการสอนเพอถายทอดภมปญญาทองถน :

กรณศกษาชมชนแหงหนงในภาคกลางตอนลาง. ปรญญานพนธ กศ.ด.(การวจยและพฒนา).


วนย วรยะปานนท. (2527). เครองจกสาน. กรงเทพฯ: แพรพทยา

วบลย ลสวรรณ. (2532). เครองจกสานในประเทศไทย. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร

สารานกรมไทยสาหรบเยาวชนเลมท 21. 2539: online

เอกวทย ณ ถลาง. (2536). ภมปญญาชาวบานกบการพฒนาชนบท. กรงเทพฯ: มลนธภมปญญา.

http://prachantakham.prachinburi.doae.go.th/map.html :online

http://th.wikipedia.org/wiki :online

http://www.panyathai.or.th:online

http://jerasuk.multiply:online

http://www.prachinburi.go.th.sum/province 2554:online


http://th.wikipedia.org/wiki�

http://www.panyathai.or.th/�

http://jerasuk.multiply/�

บรรณานกรม

145

บรรณานกรม

กรมวชาการ. (2539). รายงานการวจยเรองภมปญญาทองถนกบการจดการเรยนการสอนในระดบ

ประถมศกษาและมธยมศกษา. กรงเทพฯ: กองการวจยการศกษา กรมฯ.

------------. (2542). สรปผลการประเมนสมมนา เรอง การพฒนาหลกสตรและการจดการเรยน

การสอนจากภมปญญาทองถน. กรงเทพฯ: กองวจยทางการศกษา สานกงาน ฯ.

กระทรวงศกษาธการ. (2551). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551.

กรงเทพฯ: องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ

กาญจนา คณารกษ. (2535). หลกสตรและการพฒนา. นครปฐม: มหาวทยาลยศลปากร, วทยาเขต

พระราชวงสนามจนทร.

กาญจนา เลศจารสพงศ. (2545). การพฒนาหลกสตรทองถน ระดบปฐมวยศกษา จงหวดนราธวาส.

วทยานพนธ ศษ.ม. (หลกสตรและการสอน). นนทบร: บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ถายเอกสาร.

ใจทพย เชอรตนพงษ. (2539). การพฒนาหลกสตรหลกการแนวปฏบต. ภาควชาการศกษา

คณะครศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย โรงพมพอลนเพลส. กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

ชมพนธ กญชร ณ อยธยา. (2525). เอกสารเกยวกบพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

ถายเอกสาร.

-------------. (2540). การพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: โรงพมพขาวทหารอากาศ.

ชวน เพชรแกว. (2547, มกราคม-มนาคม). การยกระดบและการปรบใชภมปญญาทองถนใน

สถานการณปจจบน. วารสารสารภาษาไทย. 3(3): 14 – 21.

ชอ สนธนพพฒน. (2546, กรกฎาคม). ภมปญญาไทยในการจดการศกษา. วารสารวชาการ.

6(7): 42 – 47.

ชชวาล ทองดเลศ. (2547, ตลาคม – ธนวาคม). รจกนกคด. วารสารสอพลง. 12(4): 18 – 25.

ชศร สวรรณโชต. (2542). หลกสตรและการพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: อกษรไทย.

ตอศกด บญเสอ. (2543). สภาพและปญหาการนาภมปญญาทองถนเขามาใชในการจดกจกรรม

การเรยนการสอน จงหวดลพบร . ลพบร: สานกพฒนาการศกษาศาสนาและวฒนธรรม,

เขตการศกษา 6.

ธารง บวศร. (2540). ทฤษฎหลกสตร. กรงเทพฯ: มงคลการพมพ.

-------------. (2540). ทฤษฎหลกสตร. กรงเทพฯ: มงคลการพมพ.

-------------. (2542). ทฤษฎหลกสตร : การออกแบบและการพฒนา. พมพครงท 4. กรงเทพฯ:

ครสภา.

146

ธรพร อเนกศลป. (2545). การพฒนาหลกสตรทองถน ระดบปฐมวยศกษาในจงหวดสระแกว.



นวลจตต เชาวกรตพงศ; และคนอนๆ. (2545). การจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญ .

กรงเทพฯ: ภาพพมพ.

นคม ชมภหลง. (2548). ภมปญญาทองถนสการเรยนร. พมพครงท 2. มหาสารคาม: อภชาต

การพมพ.

-------------. (2545). วธการและขนตอนการพฒนาหลกสตรทองถนและการจดทาหลกสตร

สถานศกษา. มหาสารคาม: อภชาตการพมพ.

นชล คลายวนเพญ.(2553).การนาภมปญญาทองถนมาใชในการจดการเรยนการสอนของคร

โรงเรยนมะยมศกษาในเขตพระนคร. สารนพนธ กศ.ม. (บรหารการศกษา). กรงเทพฯ:

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร

ประยรศร เจยวกก. (2546). การใชภมปญญาทองถนในการพฒนาหลกสตรทองถนของโรงเรยน

ประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษา จงหวดกระบ. วทยานพนธ กศ.ม.

(บรหารการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ถายเอกสาร.

ประเวศ วะส. (2537). ปฏรปการศกษาไทย. กรงเทพฯ: สรางสอ.

-------------. (2534). การศกษาชาตกบภมปญญาทองถนในการสมมนาทางวชาการ เรอง

ภมปญญากบการดาเนนงานดานวฒนธรรมกบการพฒนาชนบท . กรงเทพฯ: สานกงาน

คณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต.

-------------. (2543). แกไขความทกขยากของแผนดน. ใน แนวคดเกยวกบการปฏรปการศกษา.

สานกงานกรรมการการศกษาแหงชาต. กรงเทพฯ: พมพดการพมพ.

ปรชา ทตยาภรณ. (2548). บรรณนทศนเรองภมปญญาไทย. สารนพนธ กศ.ม. (บรหารการศกษา).


พระชยสร สมบญมาก (สมปญโญ). (2549). การพฒนาหลกสตรเนนกระบวนการถายทอด

ภมปญญาลานนา : กองสบดชย. ปรญญานพนธ กศ.ด. (การศกษาผใหญ). กรงเทพฯ:

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

พมพไล ถอธรรม. (2550). คมอการจดกจกรรมการเรยนการสอนสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ

ชนประถมศกษาปท 6 โดยใชภมปญญาทองถน. สารนพนธ กศ.ม. (การบรหารการศกษา).


ภาวด เกตก. (2541). ผลการสอนโดยใชชดการเรยนภมปญญาไทยทางวทยาศาสตรทมตอ

ความสามารถในการนาเสนอผลงานทางวทยาศาสตรและคานยมตอภมปญญาไทยทาง

วทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา).


มาเรยม นลพนธ. (2542). หลกสตรและการสอน. พมพครงท 2. นครปฐม: มหาวทยาลยศลปากร.

147

ยพา ทรพยอไรรตน. (2537). การศกษาการใชภมปญญาชาวบานในการศกษานอกระบบโรงเรยน

ภาคตะวนออก. วทยานพนธ ค.ม. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.


ยพน เอยยะบตร. (2548). การพฒนาหลกสตรทองถนระดบปฐมวยศกษาจงหวดอดรธาน.



รตนะ บวสนธ. (2535). การพฒนาหลกสตรและการเรยนการสอนเพอถายทอดภมปญญาทองถน :

กรณศกษาชมชนแหงหนงในภาคกลางตอนลาง. ปรญญานพนธ กศ.ด. (การวจยและพฒนา).


รง แกวแดง. (2543). ปฏวตการศกษาไทย. พมพครงท 8. กรงเทพฯ: มตชน.

-------------. (2540). ปฏวตการศกษาไทย. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: มตชน.

วชรา วาระสทธ. (2547). การพฒนาหลกสตรทองถนและระดบปฐมวยศกษา จงหวดชลบร.



วชย ตนศร. (2539). โฉมหนาการศกษาไทยในอนาคต : แนวคดและบทวเคราะห. กรงเทพฯ:

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วชย วงษใหญ. (2525). พฒนาหลกสตรและการสอนมตใหม. กรงเทพฯ: ธเนศวรการพมพ.

-------------. (2532). การพฒนาหลกสตรแบบครบวงจร. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

-------------. (2537). กระบวนการพฒนาหลกสตรและการเรยนการสอน ภาคปฏบต. กรงเทพฯ:

สวรยาสาสน.

-------------. (2542). พลงการเรยนร : ในกระบวนทศนใหม. กรงเทพฯ: คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

วมลลกษณ ตระมาศวณช. (2545). การพฒนาหลกสตรทองถนระดบปฐมวยศกษา จงหวด

อบลราชธาน. วทยานพนธ ศษ.ม. (หลกสตรและการสอน). นนทบร: บณฑตวทยาลย


วโรจน สารรตนะ. (2541). ครกบการพฒนาบทบาททสงเสรมสรางคณคาวชาชพ การพฒนา

ประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดชยภม : กรณศกษากลมไทยลาว.

วทยานพนธ ศษ.ม. (การบรหารการศกษา) ขอนแกน: บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร

วระพงษ แสง-ชโต. (2544). การวเคราะหภมปญญาทองถนและเทคโนโลยพนบานในทางวทยาศาสตร

ในภาคเหนอตอนบนของประเทศไทย. ปรญญานพนธ กศ.ด. (วทยาศาสตรศกษา).


148

วช กาวงษกลาง. (2547). สภาพการใชภมปญญาทองถนในการจดการเรยนการสอนของโรงเรยน

มญจาคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 2. ปรญญานพนธ ศศ.ม.

(การบรหารการศกษา). ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร.

ศรมงคล ทนทอง. (2553). การพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย .

ปรญญานพนธ กศ.ด. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ

สงด อทรานนท. (2528). พนฐานและหลกการพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: เซนเตอรพบลคเคชน.

-------------. (2532). พนฐานและหลกการพฒนาหลกสตร. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: มตรสยาม.

สามารถ จนทรสรย. (2545). การศกษาภมปญญาไทย. กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการ

วฒนธรรมแหงชาต กระทรวงศกษาธการ.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน . (2542). นโยบายสงเสรมภมปญญาไทยในการจด

การศกษา. กรงเทพฯ: ทาปกเจรญผล.

-------------. (2541). แนวทางสงเสรมภมปญญาไทยในการจดการศกษา. กรงเทพฯ: สานก

นายกรฐมนตร.

-------------. (2542). แนวทางสงเสรมภมปญญาไทยในการจดการศกษา . กรงเทพฯ: พมพด.

สาล รกสทธ. (2544). เทคนคการเขยนหลกสตร. กรงเทพฯ: พฒนศกษา.

สรมา ภญโญอนนตพงษ. (2545). การวดและประเมนผลแนวใหม : เดกปฐมวย. กรงเทพฯ:

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สนทร โคตรบรรเทา. (2547). การพฒนาและการใชหลกสตร. พมพครงท 1. กรงเทพฯ:

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย.

สรเชษฐ เวชชพทกษ. (2533). รากฐานแหงชวต วฒนธรรมชนบทกบการพฒนา. กรงเทพฯ:

สานกพมพหมบาน.

อมเรศ ศลาออน. (2545, กมภาพนธ). แนวคดการประกนคณภาพเพอพฒนาคณภาพทาง

การศกษา ของกระทรวงศกษาธการ. ขาราชการคร. 10(3): 5-6.

องกล สมคะเนย. (2535). สภาพและปญหาการนาภมปญญาชาวบาน มาใชพฒนาหลกสตรใน

โรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานประถมศกษา จงหวดอบลราชธาน . วทยานพนธ

ศษ.ม. (บรหารการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.


------------. (2543). เราจะนาภมปญญาทองถนมาใชในการพฒนาหลกสตรและจดการเรยนการ

สอนไดอยางไร. อบลราชธาน: สานกงานการประถมศกษาจงหวดอบลราชธาน.

อญชล ศรยงเลก. (2552). การพฒนาหลกสตรสถานศกษาระดบปฐมวยศกษาทใชองคความร

ภมปญญาทองถน โรงเรยนคลองลาดชาง จงหวดปทมธาน. วทยานพนธ ค.ม.

(การจดการการปฐมวยศกษา). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏพระนคร. ถายเอกสาร.

เอกวทย ณ ถลาง. (2536). ภมปญญาชาวบานกบการพฒนาชนบท. กรงเทพฯ: มลนธภมปญญา.

149

ภาคผนวก

150

ภาคผนวก ก

รายชอผเชยวชาญตรวจสอบความเหมาะสมของคมอ

151

รายชอผเชยวชาญตรวจสอบความเหมาะสมของคมอ (คณะท 1)

นกวชาการจานวน 2 ทาน

1) อาจารยประสงค นวลอทย

ผอานวยการโรงเรยนอนบาลประจนตคาม จงหวดปราจนบร

2) อาจารยเครอวลย สทธเจรญธรรม

รองผอานวยการโรงเรยนบานบวมล (เจรญราษฎรอทศ) สานกงานเขตบางเขน

กรงเทพมหานคร

152

รายชอคณะผเชยวชาญตรวจสอบความเหมาะสมของคมอ (คณะท 2 )

ดานภมปญญาทองถน ดานการจดทาสาระหลกสตร ดานการจดกจกรรมการเรยน

การสอนการงานอาชพและเทคโนโลย จานวน 5 ทาน มรายชอดงน

1) นายสนนท พอด

ผอานวยการโรงเรยนวทยฐานะชานาญการพเศษ โรงเรยนวดหนองคม


2) นายประสทธ สมมตร

ครวทยฐานะชานาญการพเศษ โรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร

3) นางลดดา ทมม


4) นายพงศธร ฉตรเงน


5) นางวไลวรรณ บตรศร


153

รายชอคณะผเชยวชาญตรวจสอบความเหมาะสมของคมอ (คณะท 3)

ผปฏบตงานรบผดชอบในการจดการเรยนการสอนในสถานศกษา จานวน 10 คน

มรายชอดงน

1) นางจาเลอง โพธงาม


2) นางสนทร ศรบตร

ครวทยฐานะชานาญการ โรงเรยนวดหนองคม จงหวดปราจนบร

3) นายทว คาดา


4) นายอภชาต โพธงาม


5) นายสาเรง ภมทอง


6) นายพมลศกด อรรคสาร


7) นายอดสร สขปลง


8) นางสาเนยง วเศษ


9) นางอรวรรณ พอด

ครวทยฐานะชานาญการ โรงเรยนวดเนนสง จงหวดปราจนบร

10) นายอดล อไรวงษ

ครวทยฐานะชานาญการพเศษ โรงเรยนวดใหมกวางทอง จงหวดปราจนบร

154

ภาคผนวก ข

แบบประเมนความเหมาะสมของคมอ

155

แบบตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหา

ชอผเชยวชาญ................................................. ........................................................................

ตาแหนง .................................................................................................................................

คาชแจง

1. โปรดพจารณาความถกตองดานเนอหาเกยวกบงานหตถกรรมในทองถน แนวการจด

กจกรรมการเรยนร และเอกสารประกอบ แลวทาเครองหมาย ลงในชองทตรงกบ

ความคดเหนของทาน

2. โปรดแสดงความคดเหนลงในชองวางทเวนไวในแตละรายการ

เรอง ถกตอง / เหมาะสม ควรแกไข ขอเสนอแนะ

1. การทาตะกราจากเถาวลย

1.1 เนอหา

1.2 การจดกจกรรมการเรยนการสอน

1.3 เอกสารประกอบ

2.ผลตภณฑจากไผไม

2.1 เนอหา



3.หมวกสานจากไมไผ

3.1 เนอหา



4.ไมกวาดดอกหญา

4.1 เนอหา



156

แบบตรวจสอบความเหมาะสมของคมอ

คาชแจง

โปรดพจารณาตรวจสอบความเหมาะสมในการนาคมอ ไปใชปฏบตจรง แลวเขยน

เครองหมาย ลงในชองระดบความเหมาะสม ทตรงกบความคดเหนของทาน โดยระดบความ

เหมาะสมจาแนกออกเปน5ระดบ ดงน

5 หมายถง ทานเหนวามความเหมาะสมมากทสด

4 หมายถง ทานเหนวามความเหมาะสมมาก

3 หมายถง ทานเหนวามความเหมาะสมปานกลาง

2 หมายถง ทานเหนวามความเหมาะสมนอย

1 หมายถง ทานเหนวามความเหมาะสมนอยทสด

ท เรอง ระดบความเหมาะสม

5 4 3 2 1

1. การทาตะกราจากเถาวลย

1.1 คาแนะนาการใชคมอและเนอหาทจดใหผเรยนไดศกษา

มความเหมาะสม

1.2 แนวการจดกจกรรมการเรยนการสอนสอดคลองกบ

เนอหา

1.3 แบบบนทกมความเหมาะสมกบแนวการจดกจกรรมการ

เรยนการสอน

1.4 การประเมนการเรยนรจดไดครอบคลมจดประสงคและ

เปาหมายทตองการตามทระบไวในแผนการเรยนร

1.5 ครผสอนสามารถเชญวทยากรซงเปนผมความชานาญ

ในงานหตถกรรมพนบานการทาตะกราจากเถาวลยมา

ใหความรได

1.6 ความเหมาะสมของระยะเวลาในการปฏบตกจกรรม

1.7 ครผสอนสามารถนาแนวทางการจดกจกรรมการเรยนร

ไปใชในสถานศกษาได

1.8 ครผสอนสามารถนานกเรยนไปศกษายงแหลงเรยนรได

157


5 4 3 2 1

2. ผลตภณฑจากไมไผ

2.1 คาแนะนาการใชคมอและเนอหาทจดใหผเรยนไดศกษา

มความเหมาะสม

2.2 แนวการจดกจกรรมการเรยนการสอนสอดคลองกบ

เนอหา





2.5 ครผสอนสามารถเชญวทยากรซงเปนผมความชานาญ

ในงานหตถกรรมพนบานผลตภณฑจากไมไผมาให

ความรได





3. หมวกสานจากไมไผ

3.1 คาแนะนาการใชคมอและเนอหาทจดใหผเรยนไดศกษาม

ความเหมาะสม

3.2 แนวการจดกจกรรมการเรยนการสอนสอดคลองกบเนอหา





3.5 ครผสอนสามารถเชญวทยากรซงเปนผมความชานาญใน

งานหตถกรรมพนบานหมวกสานจากไมไผมาใหความรได

158


5 4 3 2 1





4. ไมกวาดดอกหญา

4.1 คาแนะนาการใชคมอและเนอหาทจดใหผเรยนไดศกษาม

ความเหมาะสม

4.2 แนวการจดกจกรรมการเรยนการสอนสอดคลองกบเนอหา





4.5 ครผสอนสามารถเชญวทยากรซงเปนผมความชานาญใน

งานหตถกรรมพนบานไมกวาดดอกหญามาใหความรได


4.7 ครผสอนสามารถนาแนวทางการจดกจกรรมการเรยนรไป

ใชในสถานศกษาได


159

ภาคผนวก ค

หนงสอขอความรวมมอจากบณฑตวทยาลย

160

161

162

163

ประวตยอผทาสารนพนธ

164

ประวตยอผทาสารนพนธ

ชอ ชอสกล นางสาววรนทรพร สขเฟองฟ

วน เดอน ป เกด 21 สงหาคม 2517

สถานทเกด จงหวดกรงเทพมหานคร

ทอยปจจบน 1529/93 คอนโดศภาลยรเวอรเพลส ถ.เจรญนคร

แขวงบางลาพลาง เขตคลองสาน กรงเทพฯ

สถานททางานปจจบน วทยาลยนครราชสมา วทยาคารกรงเทพ ถ.สโขทย

เขตดสต กรงเทพฯ 10300

ตาแหนงหนาทการงานปจจบน ผประสานงาน สานกบณฑตวทยาลย

วทยาลยนครราชสมา

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2534 ระดบชนมธยมศกษา

จากโรงเรยนสตรวทยา

พ.ศ. 2539 ศลปะศาสตรบณฑต (ศศ.บ.) (สอสารมวลชน)

จากมหาวทยาลยรามคาแหง

พ.ศ. 2555 การศกษามหาบณฑต (การบรหารการศกษา)

จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ประวตการทางาน

พ.ศ. 2542 เจาหนาทพฒนาชมชน มลนธเดกออนในสลมในพระ

อปถมภสมเดจพระเจาพนางเธอเจาฟากลยานวฒนา

กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร

พ.ศ. 2546 หวหนาฝายธรการ – การเงน โรงเรยนแสงโสม

พ.ศ. 2555 – ปจจบน ผประสานงาน สานกบณฑตวทยาลย

วทยาลยนครราชสมา วทยาคารกรงเทพ

Documents

เสนอต่อบัณฑิตวิทยาลัย ...thesis.swu.ac.th/swuthesis/Ed_Adm/Varinporn_S.pdf · 2012-10-03 · Varinporn Sukfuangfoo. (2012). A Development