Writerวรัปศร อัคนียุทธ

Photo Editorอภิรักษ สุขสัย

Photographersชัยพฤกษ โพธิ์แดง

นันทิยา บุษบงค

Graphic Designerชลลดา จารุกิติสกุล

คูมือคนรักตนไม

ชุดที่ 5

กุหลาบหินและไมอวบน้ำSUCCULENT

ตัวอย่าง

©

กุหลาบหินและไมอวบน้ำ

คูมือคนรักตนไมชุดที ่ 5 ลำดับที ่ 50โดย วรัปศร อัคนียุทธ

SUCCULENT

ตัวอย่าง

•อากาเวแอตเทนูอาตา 16

•อากาเวโลแฟนทา 18

•อากาเวโพทาโทรัมใบดาง 20

•อากาเววิกตอรีเอรีจีเน 22

•อากาเวลีโอโพลดิอาย 24

•อัลลูออเดียโพรเซอรา 26

•อะนาแคมปเซอรอส

รูเฟสเซนสซันไรส 28

•อะนาแคมปเซอรอส 30

•คอรพุสคูลาเรียเลหมานนิอาย 32

•คอไทลีดอนพาพิลลาริส 34

•คราสซูลาคาพิเทลลา 36

•คราสซูลาโอวาตาโกลลัม 38

•ดัดลียาพาคีไฟตัม 40

•อิชิเวเรียคัลเลอราตา 42

•อิชิเวเรียเลาอาย 44

•อิชิเวเรียไลลาซินา 46

•อิชิเวเรียรันโยนิอาย

ท็อปซีเทอรวี 48

•อิชิเวเรียดอริสเทยเลอร 50

•อิชิเวเรียเพิรลวอนนูรนเบิรก 52

•อิชิเวเรียพริ้นเซสเพิรล 54

•อิชิเวเรีย 1 56

•อิชิเวเรีย 2 58

•อิชิเวเรีย 3 60

•อิชิเวเรีย 4 62

•ยูฟอรเบียแคนเดลาบรัม 64

•ยูฟอรเบียเดคารยีสไปโรสตีชา 66

•ยูฟอรเบียเนอริอายฟอเลีย 68

•ยูฟอรเบียพาคีคลาดา 70

•ยูฟอรเบียสตีโนคลาดา 72

บทนำ 4

ถิ่นกำเนิด

และการกระจายพันธุ 5

ลักษณะรูปราง 6

ปลูกเลี้ยงไมอวบน้ำอยางไรดี 8

การขยายพันธุ 10

แตงสวนใหสวย 13

แหลงจำหนาย 14

ความหมายและสัญลักษณ 14

กุหลาบหินและไมอวบน้ำ

ชนิดตาง ๆ 15

•ยูฟอรเบียซับแมมมิลลาริส

มอนสโตรซ 74

•ยูฟอรเบีย 76

•ยูฟอรเบียลูกผสม 78

•แกสเทอเรียนิทิดา

อารมสตรองจิอาย 80

•แกสเทอเรียพิลแลนซิอายดาง 82

•แกสเทอเรียลิตเติ้ลวารตี 84

•ฮาทิโอราซาลิคอรนิออยเดส 86

•ฮาเวอรเทียโคอารกตาตา 88

•ฮาเวอรเทียคูเพอริทรังคาตา 90

•ฮาเวอรเทียซิมบิฟอรมิส 92

•ฮาเวอรเทียอิเมลเยเมเจอร 94

•ฮาเวอรเทียฟาสซิอาตา 96

•ฮาเวอรเทียลิมิฟอเลีย 98

•ฮาเวอรเทียพูมิลาดาง 100

•ฮาเวอรเทียทรังคาตา 102

•ฮาเวอรเทียทรังคาตา

มอกานิอาย 104

•ฮาเวอรเทียวิสโคซาวิสโคซา 106

•ฮูเออรเนียเคนิเอนซิส 108

•คาลันโชฟกูเรดอย 110

•คาลันโชฮูมิลิส 112

•คาลันโชไทรซิฟลอรา 114

•คาลันโชโทเมนโตซา 116

•ไลท็อปส 118

•พอรทูลาคาเรียอะฟรา

มาโครฟลลา 120

•พอรทูลาคาเรียอะฟราดาง 122

•ซีดัมเบอรริโต 124

•ซีดัมรูโบรทิงตัม 126

บรรณานุกรม 128

สารบัญ

ตัวอย่าง

4

บทนำไมอวบน้ำ หรือที่เรียกวา ซักคิวเลนต (Succulent) จัดเปนกลุมพืชที่มีความโดดเดน

และมีเอกลักษณเฉพาะตัว คือ ทุกสวนของตนมีความอวบอิ่ม ออนนิ่ม เนื่องจากมี

น้ำหลอเลี้ยงอยูภายในเนื้อเยื่อเปนจำนวนมาก คำวา Succulent มาจาก

ภาษาละติน succos หมายถึงน้ำผลไมหรือน้ำหลอเลี้ยงภายใน และเมื่อนึกถึงพืช

ในกลุมกุหลาบหินและไมอวบน้ำแลว มักมีการนำไปพูดรวมกับแคคตัสอยูเสมอ

จนเกิดการสับสนระหวางความแตกตางของพืช 2 ประเภทนี้ หากจะพูดใหถูกตอง

แคคตัสก็คือสวนหนึ่งของไมอวบน้ำนั่นเอง

ความสวยงามของไมอวบน้ำ ที่มีสีสันและรูปรางตางกัน

ตัวอย่าง

5

ถ่ินกำเนิดและการกระจายพันธุ

ถิ่นกำเนิดของไมอวบน้ำมาจากหลายแหงดวยกัน

ตั้งแตตอนเหนือของทวีปยุโรปไปจนถึงตะวันออกไกล

และพบมากที่สุดทางตอนใตและตะวันออกของ

ทวีปแอฟริกา จนกระทั่งเมื่อกวา 400 ปกอนในยุคที่

ชาวยุโรปมีการสำรวจเพื่อลาอาณานิคมและคาขาย

กับตางประเทศ ทำใหไมอวบน้ำมีการกระจายพันธุ

ไปตามซีกโลกตาง ๆ อยางรวดเร็ว ถึงแมจะเชื่อกันวา

พืชในกลุมนี้มักขึ้นอยูในทะเลทรายก็ตาม แตความ

เปนจริงแลวไมอวบน้ำสามารถเติบโตไดทั้งบริเวณที่มี

หิมะปกคลุมแถบเทือกเขาแอลปตอนกลางของทวีป

ยุโรป พื้นที่แหงแลงแถบที่ราบโคโลราโด ตลอดจน

ปาเขตรอนลุมน้ำแอมะซอนในทวีปอเมริกาใต

ตัวอยางพืชในกลุมไมอวบน้ำที่รูจักกันดีและนิยม

ปลูกเปนไมประดับ ไดแก กุหลาบหิน คุณนายต่ืนสาย

อากาเว วานหางจระเข โบตั๋น โปยเซียน โคมญี่ปุน

ชวนชม สับปะรดสี ลิ้นมังกร เปนตน โดยเฉพาะ

กลุมกุหลาบหินที่มีความสวยงามและโดดเดน

ในเรื่องการจัดเรียงใบที่ดูคลายกลีบดอกไม

ทำใหไดรับความนิยมในการปลูกเลี้ยงเปนอยางมาก

เชนเดียวกับลิ้นมังกร (Sansevieria) ซึ่งปจจุบันนิยม

ปลูกเลี้ยงในเชิงการคา และมีการปรับปรุงพันธุใหม

ออกสูทองตลาดเปนจำนวนมาก

ซาย: ไมอวบน้ำบางชนิด นำมาปลูกเปนไมคลุมดิน ตกแตงบนพื้นกรวดขวา: ปลูกไมอวบน้ำรวมกับ พรรณไมชนิดอื่นที่ตองการ สภาพแวดลอมแบบเดียวกัน

ตัวอย่าง

6

ลักษณะรูปรางในขณะที่แคคตัสมีการเปลี่ยนรูปใบกลายเปนหนาม

เพื่อลดการคายน้ำ แตไมอวบน้ำมีกลไกการปรับรูป

ที่แตกตางออกไปคือ การพัฒนาเนื้อเยื่อของลำตน

เปนหนามเพื่อปองกันตัวเองจากศัตรู รวมทั้งพื้นผิว

ของลำตนยังปรับเปลี่ยนไปตามแหลงที่อยูอาศัย เชน

หากอยูในที่สูงหรือบริเวณที่มีหมอก ลำตนจะมีขน

ปกคลุมเพื่อชวยจับความชื้นในอากาศ หากอยูใน

ภูมิภาคที่แหงแลง ใบมักมีสีสันจัดจาเพื่อชวยสะทอน

แสงท่ีสองลงมาใหมีความเขมของแสงลดลง

นอกจากน้ียังปรับสภาพของพ้ืนผิวเพ่ือลดการสูญเสีย

น้ำ โดยปดปากใบในชวงกลางวันท่ีมีแดดรอนระอุ และ

เปดปากใบในชวงกลางคืนเพ่ือดูดซับความช้ืนของน้ำคาง

หรือไอน้ำในอากาศ รวมทั้งกาซคารบอนไดออกไซด

สำหรับนำไปสังเคราะหแสงเพื่อสรางอาหารในวันถัดไป

ไมอวบน้ำอาจแยกรูปรางเดน ๆ ไดดังนี้

ป

ว

ชน

อน

เสีย

และ

คาง

ด

ดไป

Agave ใบหนาและแข็ง

แตกเปนกระจุกเหนือพื้นดิน และมีหนามบริเวณปลายใบ

Portulacaria มีสวนของลำตน

ชัดเจน ใบขนาดเล็ก แตกออกจากลำตน มีทั้งใบกลม และใบรียาว ที่รูจักกันดีไดแก

สายรุง

Lithops โคนใบเชื่อมติดกัน รูปราง คลายหิน มีรอยแยก

ตรงกลาง บริเวณรอยแยก เปนจุดงอกของดอก

ตัวอย่าง

77

Caudiciform Succulent กลุมไมโขด

มีลำตนหรือสวนรากอวบน้ำ ขนาดใหญเปนพิเศษ นิยมปลูกเลี้ยง

โดยเนนความสวยงาม ของลำตน

Crassulaceae เปนกลุมที่มีความสวยงามของใบ

การจัดเรียงใบซอนกันคลายกลีบดอกไมมีความหลากหลายทั้งสีสันและรูปราง

ไดแก Echeveria, Aeonium, Crassula

Haworthia ใบเปนกลีบเรียงเวียนซอนกันแนน

ตัวอย่าง

กุหลาบหินและไมอวบน้ำชนิดตางๆ

ตัวอย่าง

การแยกหนอควรเลือกหนอท่ีมีใบแลว 4 - 5 ใบและตัดหนอใหติดสวนของตนแมไวประมาณ 1 เซนติเมตร

ตัวอย่าง

17

ชื่อวิทยาศาสตร Agave attenuata Salm-Dyck

วงศ Agavaceae

ชื่อสามัญ Fox’s Tail, Lion’s Tail, Swan’s Neck Agave

ถิ่นกำเนิด เม็กซิโก

ลักษณะ ไมลมลุก อายุหลายป ตนเจริญเปนพุม ขนาดเสนผานศูนยกลาง 50 - 60 เซนติเมตร

ใบรูปไข กวาง 12 - 16 เซนติเมตร ยาว 50 - 70 เซนติเมตร ออกเวียนรอบตนเปน

กระจุกใกลผิวดิน ปลายใบเรียวแหลม โคนใบสอบเรียว ขอบใบเรียบ ไมมีหนาม

ทั้งปลายใบและขอบใบ แผนใบสีเขียวอมเหลือง มีนวลสีขาวปกคลุม ชอดอกแบบ

ชอกระจะ ยาว 2.50 - 3 เมตร ดอกสีเขียวแกมเหลือง เมื่อตนโตขึ้นจะทิ้งใบลาง

สภาพปลูก ทนแลง สามารถปลูกกลางแจงแสงแดดเต็มวันจนถึงแสงรมรำไร

รูปทรงตนสวยงาม จึงนิยมใชจัดสวน โดยปลูกเปนจุดเดนทั้งเปนไมกระถางและ

ใชเปนไมประธานในสวน

อากาเวแอตเทนูอาตา นกแกว

ในทองตลาดเรียกวานกแกว เนื่องจากใบมีรูปราง คลายจะงอยปากนกแกว นอกจากนี้ยังมีอากาเว อีกสองชนิดที่เรียกชื่อวา นกแกวเชนกันคือ A. celsiiและ A. desmettiana

ตัวอย่าง