การประชุมวิชาการและประชุม ...natne.or.th/images/03_Working/01_Academic/03_Year-Conf... · 2014. 7. 4. · Presentation ในงานประชุมวิชาการและประชุมสามัญประจ

การประชมวชาการและประชมสามญประจ าป 2556 สมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

The Nurses’ Association of Thailand Northeastern Division



ค ำน ำ

รายงานการวจยฉบบสมบรณน เปนสวนหนงของเอกสารประกอบการประชมวชาการและประชมสามญประจ าป 2556 สมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงรายงานฉบบนได รวบรวมและเรยบเรยงเนอหาจากบทความวจยทไดน าเสนอทงแบบ Oral Presentation และ Poster Presentation ในงานประชมวชาการและประชมสามญประจ าป 2556 เรอง การพยาบาลทเปนเลศ : กญแจสชมชนสขภาพในยคเศรษฐกจอาเซยน (Nursing Excellence : A Key to Healthy Community in AEC era) ระหวาง วนท 2-3 สงหาคม 2556 ณ โรงแรมสนยแกรนด แอนดคอนเวนชนเซนเตอร จงหวดอบลราชธาน สมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ หวงวาฉบบนจะเปนประโยชนตอผสนใจเปนอยางด หากมสงใดในรายงานฉบบนจะตองปรบปรง สมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ขอนอมรบในขอชแนะและจะน าไปแกไขหรอพฒนาใหถกตองสมบรณตอไป ขอเขยนหรอบทความใด ๆ ทเผยแพรในเอกสารฉบบนเปนความคดเหนเฉพาะตวของผเขยน คณะกรรมการ ผทรงคณวฒพจารณาบทความไมจ าเปนตองเหนดวยและไมมขอผกพนประการใด ๆ

(รศ.ดร. สมจต แดนสแกว) นายกสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ



เรอง หนำ กลมท 1 กำรพฒนำระบบกำรดแลส ำหรบผปวยเรอรง (Care System Development for People with Chronic Conditions) OR 1.1 ผลลพธของการใหค าปรกษาในผปกครองทมบตรปวยเปนโรคมะเรง 1 OR 1.2 การพฒนาระบบการดแลผปวยใหปลอดภยหองตรวจอายรกรรมงานผปวยนอก 12 โรงพยาบาลบรรมย OR 1.3 การพฒนารปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคอง 20 รวมกบสหวชาชพหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 กลมภารกจดาน การพยาบาลโรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน OR 1.4 การรบรดานสขภาพและพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวาน 32 ต าบลสรางกอ อ าเภอกดจบ จงหวดอดรธาน

กลมท 2 กำรพฒนำระบบกำรดแลส ำหรบผปวยวกฤต (Care System Development for People with Critical Conditions ) OR 2.1 ผลการตามรอยแนวทางการดแลและการสงตอผปวยวกฤต 44 OR 2.2 ผลการใชแนวทางปฏบตเพอปองกนการเลอนหลดของทอชวยหายใจ 51 กลมงานการพยาบาลผปวยหนกผใหญ โรงพยาบาลกาฬสนธ

กลมท 3 สขภำพและคณภำพชวตคนวยแรงงำน (Health and Quality Life of Working-Age People) OR 3.1 คณภาพชวตผปวยมะเรงทไดรบการรกษาแบบประคบประคองในโครงการพทธรกษา 55 งานผปวยนอก โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค จงหวดอบลราชธาน OR 3.2 นวตกรรมเรอง ABCDE นดหนกหนาเมอขนรถมา : สะดวก ปลอดภย พงพอใจ 66 และมคณภาพของงานอบตเหต-ฉกเฉน โรงพยาบาลเขมราฐ จงหวด อบลราชธาน OR 3.3 ความคาดหวงในงานของนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทสวทยาลยเครอขาย 80 ภาคเหนอ OR 3.4 จตอาสาสองวยใสใจสขภาพกบการร าพนบานสรนทร 91 OR 3.5 รปแบบการดแลสขภาพทบาน: กรณศกษาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนท 95 เมองอดรธาน OR 3.6 ผลของการใชกานมะพราวกระดกตอการยดตดของขอเทาและความตงตวของกลามเนอ 107 ขาในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตกในต าบลบานเปด

สำรบญรำยชอผลงำนกำรน ำเสนอแบบ Oral Presentation



เรอง หนำ กลมท Integrative Research P 1.1 ปจจยคดสรรทมความสมพนธกบความผาสกทางจตวญญาณของผสงอาย 122 ทเจบปวยเรอรงในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน P 1.4 รปแบบการพฒนาอนามยชมชนแบบมสวนรวมของชมชนหมบานหนองฮ 134 ต าบลชทวน อ าเภอเของใน จงหวดอบลราชธาน P 1.9 โครงการพฒนาประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล 143 P 1.10 การพฒนารปแบบการใหขอมลผสงอายศลยกรรมฉกเฉน/ครอบครวตอการรบรขอมล 156 กอนจ าหนาย P 1.10 ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างานในเขตเทศบาลนคร 161 อบลราชธาน

กลมท Basic Research P 2.1 ปจจยคดสรรทมความสมพนธกบภาวะซมเศราของผสงอายในเขต ต าบลโพนเมอง 168 อ าเภอเหลาเสอโกก จงหวดอบลราชธาน P 2.2 การศกษาภาวะสขภาพจตหญงตงครรภในเขตชมชน อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน 177 P 2.7 พฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง 188 จงหวดอบลราชธาน P 2.8 ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญงระดบอาชวศกษา 198 ในจงหวดอบลราชธาน P 2.10 ปจจยทมความสมพนธตอพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาย 35-59 ป 207 ในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน

กลมท Innovations P 3.1 นวตกรรม “ขาหยงท าแผล: Khemmarat Wound Chair” 217 P 3.2 กลองยาฉกเฉน Khemmarat Emergency Drug Box: KED Box 227 ภาคผนวก 232

สำรบญรำยชอผลงำนกำรน ำเสนอแบบ Poster Presentation



รำยงำนวจยทน ำเสนอฉบบสมบรณ

Oral Presentation


The Nurses’ Association of Thailand Northeastern Division 1

OR 1.1 ผลลพธของกำรใหค ำปรกกาำในผปกครองทมบตรปวยเปนนรรคมะเร ง

สณฎดา คเชนทรชย กศ.ม.* มจจรนทร อศวพฒนศศ.ม.*

การศกษาครงนเปนการศกษากงทดลองแบบ one group pre test-post test มวตถประสงค เพอเปรยบเทยบคะแนนของผลการใหค าปรกษาตอความเครยดของผปกครองผปวยเดกโรคมะเรง และ ศกษาผลของการใหค าปรกษาของผปกครองผปวยเดกโรคมะเรงตอภาวะแทรกซอนทปองกนไดจากการไดรบยาเคมบ าบด เกบขอมลกบผปกครองผปวยเดกโรคมะเรงจ านวน 29 ราย ระหวางตลาคม 2555 ถง มนาคม 2556 ทหองใหค าปรกษาโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา เกบขอมลโดยใชแบบประเมนความเครยด แบบสอบถามผานการตรวจสอบ ความตรงตามเนอหาจากผทรงคณวฒ 3 ทานและตรวจสอบคาความเทยงตรงดวยสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาคไดเทากบ0.75 และตดตามภาวะแทรกซอนจากการไดรบยาเคมบ าบดทปองกน จากแฟมประวตของผปวย วเคราะหขอมลโดยใชสถตคารอยละ คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐานและทดสอบความแตกตางดวยสถตคา paired t-test ผลการศกษา พบวาเมอเปรยบเทยบคะแนนความเครยดของผปกครองผปวยเดกโรคมะเรง หลงใหค าปรกษาต ากวากอนใหค าปรกษาอยางไมม นยส าคญทางสถต อบตการณภาวะแทรกซอนทปองกนไดจากการไดรบยาเคมบ าบดพบรอยละ 41 อนดบแรก คอภาวะเมดเลอดขาวต า (ANCระหวาง 500- 1,000) แตผปวยไมมไข อนดบสองคอเกลดเลอดต าระหวาง30,000- 50,000 ul แตผปวยไมมเลอดออกในสวนตางๆของรางกาย และอนดบสามคอ เมดเลอดแดงต าระหวาง 20%- 25% แตไมมอาการเหนอยออนเพลย ค ำส ำคญ: การใหค าปรกษาในผปกครองผปวยเดกโรคมะเรง ภาวะแทรกซอนทสามารถปองกนได *พยาบาลวชาชพช านาญการ งานใหค าปรกษาและการดแลสขภาพตอเนอง โรงพยาบาลมหาราช นครราชสมา

โรคมะเรงเปนสาเหตทส าคญประการหนงทท าใหเดกเสยชวต อตราการเกดโรคมะเรงในเดกไทยคอ 8.7 ตอประชากรเดกแสนคนหรอมมะเรงในเดกรายใหมประมาณปละ 1,000 รายทวประเทศ (Thai Pediatric Oncology Group, 2548) จากสถตของโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมาตงแตป พ.ศ. 2555 พบวามผปวยเดกโรคมะเรงรายใหมทเขารบการรกษาทงหมด 91 ราย การเจบปวยดวยโรคมะเรงท าใหเดกไดรบผลกระทบทรนแรงทงจากโรค ผลขางเคยงของการรกษา และการตรวจวนจฉยหรอการท าหตถการ ผลกระทบทางดานรางกายไดแก อาการออนเพลย ซด เหนอยงาย เมอท ากจกรรมตางๆ (Whaley&Wong, 1995) และผลขางเคยงจากยาเคมบ าบด คอ การกดไขกระดกท าใหการสรางเมดเลอดขาวลดลง เกรดเลอดต า

บทคดยอ

ควำมเปนนมำและควำมส ำคญของปญหำ



และเลอดจาง โดยผปวยทมเมดเลอดขาวต ากวา 500 เซลลตอลกบาศกมลลลตรหรอเมดเลอดขาวทกชนด(Absolute Neutrophil Count) นอยกวา 1,000 เซลลตอลกบาศกมลลลตรเปนเวลา 5วนขนไป มความเสยงสงตอการตดเชอชนดรนแรงและน าไปสการเสยชวตได ภาวะเกรดเลอดต ามกเกดประมาณ 7-10 วนและจะลดลงจนถงต าทสดในเวลาประมาณ 14-21วน หลงจากไดรบยาเคมบ าบด ผปวยทมเกรดเลอดต ากวา 2,000ตอลกบาศกมลลลตร จะมความเสยงสงตอการมเลอดออกในอวยวะทส าคญ เชน สมอง และทางเดนอาหาร (นรนทร วรวฒและเออมแข สขประเสรฐ, 2546) พบวาปญหาอนดบแรกทท าใหผปวยเดกโรคมะเรงตองเขารบการรกษาในโรงพยาบาลเปนภาวะตดเชอ(วนย สวตถ, 2540) การรกษาจงมงทจะประคบประคอง การควบคมโรคและการปองกนภาวะแทรกซอน ประสทธภาพของการรกษาจะดไมดขนอยกบความรวมมอ ในการดแลตนเองของผปวยกบความรวมมอของผปกครอง ซงสงเหลานยอมสงผลกระทบตอครอบครวท าใหผดแลเกดความเครยด เชอวาตนไดประสบกบความลมเหลวในการปกปองคมครองบตร เกดความเศราโศกเนองจากความคาดหมายไวลวงหนาวาอาจจะเปนไปไดท เขาจะตองสญเสยบตรไปในทสด (อมาพร ตรงคสมบต, 2544) พยาบาลจงเปนผมบทบาทส าคญทจะตองหาวธการเพอชวยใหผปกครองผปวยเดกโรคมะเรง กาวผานความรสกดานลบไปไดเรวทสด การใหค าปรกษาเปนวธการทนยมน ามาใชในการพดคยเพอวางแผนแกไขปญหา โดยเฉพาะผทมปญหาทางดานจตใจ จะชวยใหเกดความเขาใจในความตองการของตนเองและเขาใจสงแวดลอมไดดขน สามารถเผชญปญหาและวางแผนในอนาคตเพอดแลบตรทปวยเปนมะเรงไดอยางเหมาะสมถกตอง จากทผานมายงไมมระบบการใหค าปรกษา ท าใหผปกครองเกดความเครยดและดแลบตรไมถกตองเมอมภาวะแทรกซอนจากการไดรบยาเคมบ าบด ผศกษาจงสนใจทจะสรางระบบการใหค าปรกษาในโรงพยาบาลขนเพอใหภาวะซมเศราหรอความรสกทอแทสนหวงของผปกครองทมบตรปวยเปนโรคมะเรงบรรเทาลงและกลบมามก าลงใจทจะตอสดแลบตรทปวยไดอยางถกตอง เพอใหสามารถลดภาวะแทรกซอนจากยาเคมบ าบดทสามารถปองกนได ซงจะสงผลตอคณภาพการดแลบตรทดตอไป

1. เพอศกษาผลของการใหค าปรกษาตอคะแนนความเครยดของผปกครองผปวยเดกโรคมะเรงกอนและหลงใหค าปรกษา 2. เพอศกษาผลการใหค าปรกษาผปกครองผปวยเดกโรคมะเรงตอภาวะแทรกซอนทปองกนไดจากการไดรบยาเคมบ าบด เปนการศกษากงทดลองแบบ one group pre test-post test ไดกลมตวอยางจ านวน 29 ราย เลอกแบบเฉพาะเจาะจงเลอกบดา มารดาหรอผทดแลผปวยเทานน ทไดรบการวนจฉยวาปวยเปนโรคมะเรงและรกษาดวยยาเคมบ าบด รายใหม ทมารบค าปรกษา ทหองใหค าปรกษาโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา เกบขอมลระหวางเดอนตลาคม พ.ศ 2555 ถงเดอน มนาคม พ.ศ 2556 โดยใชแบบประเมนความเครยด และตดตามภาวะแทรกซอนจากการไดรบยาเคมบ าบดทปองกนได

วตถประสงคกำรวจย

ปญหำ

วธด ำเนนกำรวจย



เครองมอทใช ประกอบดวย 2 สวน สวนท 1. แบบวดความเครยดของผปกครองผปวยเดกโรคมะเรงทไดรบยาเคมบ าบด ดดแปลงมาจาก

ศศธร วรรณพงษ (2544) อางองจากวารสารการพยาบาลกมารเวชศาสตร ใชวดความเครยดของบดามารดาผปวยเดกโรคมะเรงทไดรบยาเคมบ าบด ประกอบดวย ค าถามปลายปดมทงหมด 20 ขอ แบงเปนความเครยดทเกดจากปญหาการเจบปวยของบตร 11 ขอ ความเครยดทเกดจากปญหาสมพนธภาพภายในครอบครว 5 ขอความเครยดทเกดจากปญหาเศรษฐกจของครอบครว 4 ขอ ลกษณะของ ค าตอบม 4 ระดบ ไดแก มาก ปานกลาง นอย นอยทสด เมอเหนวาขอค าถามในประโยคนนตรงกบความคด ความรสกของผปกครองมากทสด เกณฑในการใหคะแนน

คะแนนเฉลย 1- 1.75 แปลวา มความเครยดนอยทสด คะแนนเฉลย 1.76-2.50 แปลวา มความเครยดนอย คะแนนเฉลย 2.51- 3.25 แปลวา มความเครยดปานกลาง คะแนนเฉลย 3.26-4.00 แปลวา มความเครยดมาก กำรหำประสทธภำพของเครองมอ 1.การตรวจสอบความตรงตามเนอหาของเครองมอ (Content Validity) ผศกษาน าเครองมอทสราง

ขนทงหมดไปหาความตรงตามเนอหา โดยใหผทรงคณวฒ 3 ทานเปนผตรวจสอบดงน 1.1 แพทยหญง นตยา วษณโยธน วฒบตรผเชยวชาญดานโรคมะเรงเดก โรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา 1.2 พ.ต.อ. หญง วลภา บรณกลด วฒการศกษาศาสตรมหาบณฑต (จตวทยาการแนะแนว) อาจารยกลมจตเวช วทยาลยพยาบาลต ารวจ 1.3 อาจารย อไรรกษ คมภรานนท วฒพยาบาลศาสตรมหาบณฑต หวหนาภาควชาการพยาบาลเดก วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครราชสมา

2. การหาความเทยงของเครองมอ ( Reliability ) ผศกษาน าเครองมอแบบสอบถามความเครยดของมารดาไปทดลองใชกบกลมตวอยางทมลกษณะเหมอนกนกบตวอยางทจะท าการศกษาจ านวน 30 ราย ทโรงพยาบาลศนยขอนแกน แลวน ามาหาคาความเทยงแบบความคงทภายใน ( Internal Consistency ) โดยใชสมประสทธแอลฟาของครอนบาค ( Cronbach’s Alpha Coefficiency ) ไดคาแอลฟา เทากบ 0.75

ขนตอนด ำเนนกำรวจย 1. เมอกลมตวอยางไดรบการวนจฉยจากแพทยครงแรกและใหการรกษาโดยการใหยาเคมบ าบด ตก

ผปวยเดกสงผปกครองมาทหองใหค าปรกษา 2. อธบายรายละเอยดของการศกษาเขารวมกลมตวอยาง แตถาไมยนยอมสามารถยกเลกการเขา

รวมกลมไดทนท 3. สมภาษณโดยใชแบบวดประเมนความเครยด วดครงท1 4. เขาสกระบวนการใหค าปรกษาใชเวลาทงหมด 60 นาท



4.1 เรมตงแตการแนะน าตวสรางสมพนธภาพและตกลงบรการเปนเวลา 5 นาท 4.2 การส ารวจปญหาเปนเวลา 15 นาท 4.3 การวางแผนแกไขปญหาเปนเวลา 20 นาท 4.4 การยตบรการปญหาเปนเวลา 5 นาท

5. ในขณะทนอนโรงพยาบาลตดตามเยยมทก 2 สปดาห ในกรณทกลบบาน ขอเบอรโทรศพทเพอตดตามอาการทก 2 สปดาห

6. ตดตามนด 1 เดอนทหองใหค าปรกษา ใชแบบประเมนความเครยดวดครงท 2และประเมนปญหาทยงเหลออย

7. ตดตามประเมนภาวะแทรกซอนโดยศกษาจากเวชระเบยนหลงจากไดรบยาเคมบ าบดทกครงจนครบ 3 ครง ในรายทไมกลบมารกษาตอใชโทรศพทตดตามผปวย โดยมกระบวนการดงน

พยาบาลใหค าปรกษาตามกระบวนการทหอง

ใหค าปรกษา

ผปวยเดกทแพทยวนจฉยเปนโรคมะเรงครงแรก

Ward สงผปกครองมารบค าปรกษาทหองใหค าปรกษา

พยาบาลใหค าปรกษาตามกระบวนการ

ตดตามนด 1 เดอน เพอประเมนปญหา

-มภาวะแทรกซอนตดตามเยยมทตก -D/C โทรศพทตดตาม

วเคราะหตดตามและประเมนผล

วดความเครยดครงท 1

วดความเครยดครงท 2 21



สวนท 2 กระบวนการใหค าปรกษา

กจกรรม ขนตอน บทบาทของพยาบาลใหค าปรกษา 1.การใหค าปรกษา (พยาบาลทward เขยนใบ Consult และปญหาทพบเพอสงใหค าปรกษา ) 2.การเกบขอมล

1.ศกษาแฟมประวตผปวย 2.สรางสมพนธภาพและตกลงบรการ ระยะเวลา 5 นาท 3.การส ารวจปญหา ระยะเวลา 15 นาท 4.การวางแผนแกไขปญหา ระยะเวลา 20 นาท 5.การยตบรการปรกษา ระยะเวลา 5 นาท รวมเวลาทงหมด 60 นาท

1.ผใหค าปรกษาจะศกษาประวตของผปวย และขอมลทผปวยควรไดรบ 2.สรางสมพนธภาพทดกบผปกครองของผปวยเดก เพอชวยใหผปกครองไดมสวนรวมในกระบวนการใหค าปรกษาและในขณะเดยวกนผรบการปรกษากจะทราบและท าความเขาใจเกยวกบขอตกลงบรการ เกยวกบวตถประสงค เปาหมายกระบวนการ เวลา และการรกษาความลบ โดยผใหค าปรกษาจะตองเปนผชแจง หลงจากนน ใหท าแบบสอบถามความเครยด 3.ผใหค าปรกษาตองใชทกษะตางๆเพอกระตนใหผรบค าปรกษาส ารวจปญหาและความตองการของตนเอง การใชทกษะตางๆ สงผลใหผรบค าปรกษาเขาใจปญหาของตนเองและมองเหนแนวทางทจะแกไขปญหานน 4. ผใหค าปรกษาไมเปนผตดสนใจจดการกบปญหาของผมารบค าปรกษา แตจะคอยใหก าลงใจ ผรบค าปรกษาในการวางแผนปฏบตเพอแกไขปญหาตนเองกอน หากผรบค าปรกษาคดไมออกผใหค าปรกษาจงแนะแลวเปดโอกาสใหผรบค าปรกษาแสดงความคดเหนเพอใหพจารณาหาแนวทางแกไขปญหาดวยตนเอง 5.เปดโอกาสใหผรบค าปรกษาไดสรปในสงตางๆ ทไดสนทนากนในครงน หากสรปไมหมดผใหค าปรกษาจะชวยสรปและใหก าลงใจในการแกไขปญหา ถามการสงตอใหผเชยวชาญอนๆจะตองท าความเขาใจกบผรบค าปรกษาอยางชดเจน แตถาไมมการสงตอกมการนดหมายการใหบรการครงตอไป 1.เขยนรายละเอยดจากการพดคยกบผรบค าปรกษา เชน ปญหา การใหขอมล ขอเสนอแนะ การตดสนใจ และปญหาทตองตดตามตอเนองลงในเอกสาร และในแฟมประวตผปวย ไมอนญาตใหผทไมเกยวของมาดเอกสารผปวย



กำรวเครำะหขอมล ผวจยวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมส าเรจรป SPSS โดยแยกวเคราะหขอมลตามแบบสอบถามดงน

1. ขอมลสวนบคคลของมารดาทมบตรปวยเปนโรคมะเรงเมดเลอดขาวและไดรบยาเคมบ าบด เชน เพศ อาย ความสมพนธ รายไดของครอบครว จ านวนครงของการไดรบยาเคมบ าบด ใชสถตแจกแจงความถรอยละ 2. คะแนนความเครยด ของผปกครองทมบตรปวยเปนโรคมะเรง วเคราะหหาคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน จ านวนและรอยละ 3. เปรยบเทยบคะแนนความเครยด ของแตละกลม โดยแยกความเครยดจากการเจบปวย , ความเครยดจากสมพนธภาพในครอบครว, ความเครยดจากปญหาเศรษฐกจภายในครอบครว โดยใชสถต t-test independent

1. ผปกครองทมารบค าปรกษาสวนใหญเปนเพศหญง (รอยละ84) อายต ากวา 30 ป(รอยละ59) เปนบดา-มารดา (รอยละ 76) รายไดครอบครวมากกวา 3,000 บาท/เดอน (รอยละ 62) จ านวนครงของการไดรบยาเคมบ าบด จ านวน 3 ครงขนไป (รอยละ 92) 2. คะแนนความเครยดของผปกครองทมบตรเปนโรคมะเรงกอนไดรบค าปรกษาสงกวา หลงไดรบ ค าปรกษาโดยมความเครยดเฉลยจากปญหาการเจบปวยของบตรมากทสด รองลงมาไดแกความเครยดจากปญหาเศรษฐกจในครอบครว และความเครยดจากสมพนธภาพในครอบครวเปนอนดบสดทาย (ตารางท 1) 3. คะแนนความเครยดของผปกครองทมบตรปวยเปนโรคมะเรงหลงใหค าปรกษาลดลงในทกดานแตแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต โดยมคะแนนความเครยด ทเกดจากปญหาดานการเจบปวยของบตรมากทสด พบวาเมอทราบวาลกปวยเปนโรคมะเรงและทราบถงความไมแนนนอนของการมชวตอยของลกกอนใหค าปรกษา มคาเฉลย 3.90 หลงใหค าปรกษามคาความเครยดเฉลย 3.41 รองลงมาเครยดเมอลกตองทกขทรมานจากการผาตด เจาะหลง เจาะไขกระดกและเจาะเลอดกอนใหค าปรกษา มคาเฉลย 3.86 หลงใหค าปรกษามคาความเครยดเฉลย 3.75 และตองดแลไมใหลกเลนกลางแจงตากแดด ตากฝน และเลนของสกปรกมกอนใหค าปรกษาคาความเครยดเฉลย 3.79 หลงใหค าปรกษามคาความเครยดเฉลย 2.97 (ตารางท 2)

ผลลพธของผปวยเดกโรคมะเรงทไดรบยาเคมบ าบดทงหมด 29 รายโดยมกลมทมภาวะแทรกซอนแตสามารถปองกนไดมากทสดรอยละ41 รองลงมาไดแกกลมทไมมภาวะแทรกซอนสามารถใหยาเคมบ าบดไดตามแผนการรกษาของแพทยรอยละ 28 และกลมทรกษาแพทยทางเลอก รอยละ 3 (ตารางท 3)

ผปวยเดกโรคมะเรงทไดรบยาเคมบ าบดทมภาวะแทรกซอนแตปองกนได จากการไดรบค าปรกษา จ านวน 12 ราย โดยมเมดเลอดขาวต า (ANC 500-1,000)แตผปวยไมมภาวะตดเชอหรอมไข จ านวน 9 ราย เกลดเลอดต าระหวาง 30,000-50,000 ul แตผปวยไมมเลอดออกในสวนตางๆของรางกาย จ านวน 2 ราย เมดเลอดแดงต าระหวาง 20%-25%ไมมอาการเหนอยออนเพลยจ านวน 1 ราย (ตารางท 4)

ผลกำรวจย



1. การใหค าปรกษาโดยยดผรบบรการเปนศนยกลางชวยให ผปกครองมความเครยดลดลงทง 3 ดาน แตไมมนยส าคญทางสถตเนองจากกลมตวอยางนอย ควรเกบขอมลใหนานขน 2. การใหค าปรกษาชวยสงเสรมใหผปวยและครอบครวสามารถดแลตนเองไดอยางถกตอง นาจะชวยลดภาวะแทรกซอนทสามารถปองกนได 3. กระบวนการใหค าปรกษาตองเรมตงแตผปวยไดรบการวนจฉยครงแรกและกระท าอยางตอเนองแลวแตปญหาของแตละบคคลเนนความเปนปจเจกบคคล จงจะประสบความส าเรจ 1. กระบวนการใหค าปรกษาครงนพฒนาขนจากหลกฐานเชงประจกษตามทฤษฎการใหค าปรกษาทยดผรบบรการเปนศนยกลางของโรเจอรส เพอชวยใหผปกครองผปวยเดกโรคมะเรงทไดรบยาเคมบ าบดลดความเครยดลง ดงนนการน ากระบวนการใหค าปรกษาทส าคญ ทจะชวยใหประสบผลส าเรจ ตองมการประสานงานกบทมสหสาขา ตงแตเรมวนจฉย เพอใหการดแลครบองครวม ท าใหผปกครองเดกสามารถเลอกแนวทางหรอปรบตวใหเขากบภาวะของโรคไดกอน ทจะเกดปญหาทสามารถปองกนได 2. ปญหาในการดแลผปวยโรคมะเรงพบวาเปนปญหาส าหรบญาตผดแลในระยะยาว เมอการด าเนนของโรคเปนมากขน อาการแสดงทางรางกายรนแรงมากขนท าใหการดแลมความยากล าบากขนตามล าดบ พรอมกนนนการปรบตวทางดานจตใจของผปวยกเกดความเบอหนายตอโรคทเปนอย ท าใหภาวะอารมณและการแสดงออกของผปวยเปนพฤตกรรมทผปกครองหรอผดแล ไมเขาใจ หรอยอมรบไมได การใหค าปรกษาจงมความส าคญเปนอยางมาก ดงนนควรมการฝกทกษะ การใหค าปรกษาแกพยาบาล เพอใหสามารถน าไปปฏบตไดจรง 3. ควรมการศกษาตดตามในระยะยาวในกลมผปวยเดกโรคเรอรงอนๆเพมจะไดกลมตวอยางมากขน การศกษาครงนส าเรจลลวงไปดวยด ผวจยขอขอบหวหนางานใหค าปรกษาและดแลสขภาพตอเนองโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมาทใหค าปรกษาชแนะทเปนประโยชน และคณกรรณกา โหตกษาปนกล ทใหค าปรกษาในการปรบแกตนฉบบและขอเสนอแนะ เพอใหผลการวจยมความสมบรณมากขน และผปกครองผปวยเดกโรคมะเรงทกทานทยนดใหความรวมมอท าใหการวจยครงนส าเรจไปดวยด

นรนทร วรวฒ และเออมแข สขประเสรฐ. กำรรกาำดวยกำรใชเคมบ ำบด. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. 2546. บษกร อนทรวชย.ควำมสมพนธระหวำงปจจยสวนบคคลและกำรเจ บปวยของบตร

กำรอภปรำยผล

ขอเสนอแนะ

กตตกรรมประกำศ

เอกสำรอำงอง



กำรสนบสนนทำงสงคมกบภำวะสขภำพจตของมำรดำเด กปวยดวยรรคเรอรง. วทยานพนธ พย.ม. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยมหดล. 2539. ผองพรรณ เกดพทกษ. ทฤาฎและแนวปฏบตในกำรใหค ำปรกกาำ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโข ทยธรรมาธราช. 2545. ศศธร วรรณพงษ และคณะ. “ควำมเครยดของบดำมำรดำผปวยเด กรรคมะเร งทไดรบกำรรกาำ ดวยยำเคมบ ำบด,” กำรพยำบำลกมำรเวชศำสตร 2544; 1(1): 82-83. วนย สวตถ. ต ำรำรลหตวทยำ. พมพครงท2. กรงเทพฯ: ทพ พรนท. 2537. อมาพร ตรงคสมบต. จตบ ำบดกำรใหค ำปรกกาำครอบครว. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : ซนตา การพมพ. 2544. Patterson. C.H. Theories of Counseling and Psychotherapy. New York : Harper And Row, 1937. Lazarus R.S, Folkman S. Stress , Appraisal , and Coping. New York : Springer Publishing, 1984. Whaley L.F. and D.L. Wong. Essenteal of Pediatric Nursing. St.Louis : The C.V.mosby Company, 1982.

ตำรำงท 1 ตารางเปรยบเทยบคะแนนความเครยดของผปกครองทมบตรเปนโรคมะเรงกอนไดรบ

ค าปรกษาและหลงใหค าปรกษา

ตวแปร กอนใหค าปรกษา หลงใหค าปรกษา t

X S.D X S.D -ความเครยดจากปญหาการเจบปวยของบตร -ความเครยดจากสมพนธภาพในครอบครว -ความเครยดจากปญหาเศรษฐกจในครอบครว

3.53

2.68

3.30

0.48

0.53

0.64

3.22

2.63

2.82

0.53

0.51

0.66

1.26

1.76

4.91

รวมความเครยด 3.30 0.54 2.82 0.60



ตำรำงท 2 ตารางคะแนนความเครยดของผปกครองทมบตรเปนโรคมะเรงกอนไดรบค าปรกษาและหลงใหค าปรกษา

ขอควำม ควำมเครยดเฉลยกอนใหค ำปรกกาำ

ควำมเครยดเฉลยหลงใหค ำปรกกาำ

ความเครยดทเกดจากปญหาการเจบปวยของบตร 1. ทราบวาลกปวยเปนโรคมะเรงและทราบถงความไมแนนนอนของการมชวตอยของลก 2.ตองคอยสงเกตอาการผดปกตตางๆ เชน ไข ซด การมเลอดออกตามอวยวะตางๆของรางกาย 3. ลกมอาการคลนไส อาเจยน ปากเปนแผล รบประทานอาหารไมได ปวดทอง 4. ลกตองมรางกายเปลยนแปลง เชน มผวหนงสคล า อวน ผมรวง 5. ลกตองทกขทรมานจากการผาตด ,เจาะหลง,เจาะไขกระดกและเจาะเลอดเปนตน 6. ตองเอาใจใสและคอยดแลลกทกวนเพอใหเปนไปตามแผนการรกษาของแพทย เชน การรบประทานยา 7. ตองเสยเวลาพาลกมาตรวจ ตามแพทยนดทกครง 8. ตองใหลกอยในทมอากาศถายเทไดสะดวก หลกเลยงสถานทชมนมชน 9. ตองเอาใจใสเรองความสะอาดของรางกายเปนพเศษ 10. ตองดแลลกไมใหเลนอะไรทรนแรงและท ากจกรรมทตองออกแรงมาก 11. ตองดแลไมใหลกเลนกลางแจง ตากแดด ตากฝน และเลนของสกปรก

3.90

3.68

3.06

3.31 3.86

3.58

3.58 3.37

3.37 3.37

3.79

3.41

3.37

2.89

3.10 3.75

3.27

3.10 3.27

3.27 3.03

2.97

รวม 3.53 3.22



ขอควำม ควำมเครยดเฉลยกอนใหค ำปรกกาำ

ควำมเครยดเฉลยหลงใหค ำปรกกาำ

ความเครยดทเกดจากปญหาภายในครอบครวปญหา ปญหาสมพนธภาพภายในครอบครว 12. ตนเองไมมเวลาดแลลกคนอนๆ

13. รสกวาตนหางเหนจากสามเพราะตองมาดแลลกทปวย

14. สขภาพทรดโทรมจากการตองดแลลกทปวยเนองจากบคคลอนๆในครอบครวไมชวยแบงเบาภาระในการเลยงด

15. ขาดความเปนอสระในตนเองไมสามารถออกไปสงสรรคกบเพอนๆไดตามปกต

16. ตองเปลยนแปลงทอยอาศย เพอมาเฝาลก ในขณะทลกรกษาในโรงพยาบาล

2.75

2.25

2.91

2.16

3.33

2.68

2.17

3.03

2.20

3.10

รวม 2.68 2.63

ความเครยดทเกดจากปญหาภายในครอบครว ปญหาเศรษฐกจของ ครอบครว 17. ตองใชจายคาอาหาร คาทพก ในการดแลเมอผปวยอยในโรงพยาบาล

18. ตองเสยคาใชจายในการเดนทางพาลกมาตรวจตามแพทยนด

19. ตองเสยคาใชจายมากขน ในการดแลลกทปวยใหมรางกายทแขงแรง เพอเสรมสรางภมตานทาน

20. ขาดรายไดเพราะตองหยดงานเพอคอยดแลลกทปวย

3.44

3.58

3.13

3.06

2.86

3.00

2.55

2.89

รวม 3.30 2.82



ตำรำงท 3 แสดงผลลพธของผปวยเดกโรคมะเรงทไดรบยาเคมบ าบดทงหมด 29 ราย

ผลลพธของผปวยเดกทไดรบยาเคมบ าบด รอยละ

-มภาวะแทรกซอนแตสามารถปองกนได

-มภาวะแทรกซอนตองนอนโรงพยาบาล

-ไมมภาวะแทรกซอนสามารถใหยาเคมบ าบดไดตามแผนการรกษาของแพทย

-เสยชวตจากพยาธสภาพของโรค

-รกษาแพทยทางเลอก

41

21

28

7

3

ตำรำงท 4 แสดงผปวยเดกโรคมะเรงทไดรบยาเคมบ าบดทมภาวะแทรกซอนแตปองกนได จากการไดรบค าปรกษา จ านวน 12 รายหรอ รอยละ 41

ภาวะแทรกซอนทสามารถปองกนได จ านวน(คน)

1.เมดเลอดขาวต า(ANC 500-1,000)แตผปวยไมมภาวะตดเชอหรอมไข

2.เกลดเลอดต าระหวาง 30,000-50,000 ul แตผปวยไมมเลอดออกในสวนตางๆของรางกาย

3.เมดเลอดแดงต าระหวาง 20%-25%ไมมอาการเหนอยออนเพลย

9

2

1

รวม 12



OR 1.2 กำรพฒนำระบบกำรดแลผปวยใหปลอดภยหองตรวจอำยรกรรมงำน ผปวยนอก รรงพยำบำลบรรมย

วสารกร มดทอง พย.ม.* พรรณนภา รกพาณชย พย.ม.** อรชา อ าไพพศ พย.ม.***

บทคดยอ

การวจยเชงปฏบตการน มวตถประสงคเพอเปรยบเทยบอบตการณการเกดอาการทรดลงของผรบบรการขณะรอตรวจจนตองนอน รพ. หรอเสยชวตกอนและหลงการพฒนา เพอเปรยบเทยบระยะเวลารอรบบรการของผรบบรการทวไปและผรบบรการเรงดวนกอนและหลงการพฒนา โดยศกษาในผปวยทกรายทมารบบรการหองตรวจอายรกรรม ป 2554 จ านวน 69,945 คน และ ป2555 จ านวน 78,254 คน ศกษาเปรยบเทยบกนในแตละป โดยใชสถต รอยละ คาเฉลย

ผลการวจยพบวาผรบบรการทมอาการทรดลงระหวางรอตรวจจนตองนอนโรง พยาบาลกอนการพฒนามจ านวน 2 คน หลงการพฒนาลดลงเปน 2 และ 0 คนตามล าดบ กอนการพฒนามผรบบรการอาการทรดลงระหวางรอตรวจจนเสยชวต 1 คน หลงการพฒนาไมมผรบบรการเสยชวต ระยะเวลารอรบบรการของผรบบรการทวไปลดลงจาก 2 ชวโมง 47 นาทเปน 1 ชวโมง 39 นาท และระยะเวลารอรบบรการของผรบบรการเรงดวนลดลงจาก 37 นาทเปน 25 นาท

การพฒนาระบบการดแลผปวยใหปลอดภยของหองตรวจอายรกรรมไดมการพฒนาการดแลผปวยทงดานระบบงาน คนและการจดท าเอกสารสอสาร เพอการดแลผปวยใหปลอดภย

ค ำส ำคญ: การพฒนา ระบบ ปลอดภยอายรกรรม บรรมย

* พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลบรรมย **พยาบาลวชาชพช านาญการพเศษ โรงพยาบาลบรรมย ***พยาบาลศาสตรมหาบณฑต คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

การเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมอยางรวดเรวในปจจบน สงผลกระทบตอสภาวะอนามยของประชาชนและการจดระบบบรการดานสขภาพ สถานบรการดานสขภาพถกผลกดนใหเขาสการแขงขนดานคณภาพ เนนการบรการทมคณภาพ ไดมาตรฐาน ปราศจากขอผดพลาด สามารถตรวจสอบไดและคมคา คมทน กระทรวงสาธารณสขก าหนดให การด าเนนงานของโรงพยาบาลมประสทธภาพและประสทธผล มการพฒนาคณภาพบรการอยางตอเนอง




(Continuous Quality Improvement) เพอใหประชาชนไดรบบรการทมคณภาพเปนไปตามมาตรฐาน โรงพยาบาลของรฐทกแหงทวประเทศไทยจงก าลงอยในระยะพฒนาคณภาพบรการ เพอเขาสการประกนคณภาพและผานการรบรองคณภาพโรงพยาบาล1

โรงพยาบาลบรรมยเปนโรงพยาบาลระดบตตยภมขนาด 590 เตยง ไดด าเนนการพฒนาคณภาพเพอตอบสนองความตองการของสงคมและนโยบายกระทรวงสาธารณสข โดยเนนพฒนาระบบบรการใหมคณภาพไดมาตรฐานทกหนวยงาน โรงพยาบาลบรรมยไดรบการรบรองคณภาพโรงพยาบาล (Hospital Accreditation) ในป 2549 และก าลงเขาสการประเมนเพอรบรองคณภาพโรงพยาบาลครงท 2 (Hospital Re-Accreditation) ในป 2554 กลมการพยาบาลโรงพยาบาลบรรมยเปนหนวยงานหนงทมองเหนความส าคญของการพฒนาคณภาพการพยาบาล มงเนนการปฏบตการพยาบาลตามมาตรฐานแนวทางปฏบตของวชาชพ เพอใหเกดผลลพธทางการพยาบาลทมคณภาพ ตอบสนองนโยบายของโรงพยาบาล

งานบรการผปวยนอก กลมการพยาบาล โรงพยาบาลบรรมย เปนหนวยงานทใหบรการตรวจรกษา ปองกน สงเสรมและฟนฟสขภาพแบบไมพกคางในโรงพยาบาล มผใชบรการเปนจ านวนมาก กลาวคอ ในปงบประมาณ พ.ศ. 2551 - 2553 มผใชบรการทงสน 255,377 คน ; 250,841 คน และ 234,960 คนตามล าดบ จ านวนผใชบรการเฉลยวนละประมาณ 1,000 ราย อตราก าลงปจจบน ประกอบดวย พยาบาลวชาชพช านาญการพเศษ 1 คน พยาบาลวชาชพช านาญการ 24 คน พยาบาลเทคนคช านาญงาน 6 คน ผชวยเหลอคนไข 24 คน เจาหนาทบนทกขอมล 1 คน นกวชาการสาธารณสข 2 คน ลกษณะเฉพาะของงานบรการผปวยนอกคอ ผมาใชบรการมความหลากหลายและมจ านวนมากภายในชวงเวลาทจ ากด การจดบรการพยาบาลส าหรบผรบบรการผปวยนอกนน ตองอาศยระบบการจดการทมประสทธภาพจงจะสามารถใหบรการพยาบาลเปนไปอยางมคณภาพไดเปาหมายของหนวยงาน คอ บรการถกตอง ปลอดภย ไดความรและพงพอใจ และความปลอดภยเปน หวใจทส าคญของงานบรการ ผรบบรการสามารถกลบไปดแลตนเองตอทบานไดอยางถกตอง ไมปวยเปนโรคเดมซ าขนมาบอยๆ หรอรจกการดแลและปองกนตนเองไมใหเกดโรคอนๆ ขนได เปนการตอบสนองความตองการของผรบบรการและสรางภาพลกษณทดงามของบรการพยาบาลดวย

งานบรการหองตรวจอายรกรรม โรงพยาบาลบรรมยเปนหองตรวจทมผมารบบรการมากเปนอนดบ 1 ของงานบรการผปวยนอกและมผมารบบรการวนละประมาณ 350 คน ผปวยเรงดวนวนละประมาณ 15 คน จากป พ.ศ. 2551-2553 พบวา มผปวยทมอาการทรดลงระหวางรอตรวจจนตองนอนโรงพยาบาลจ านวน 5, 8 และ 11 คนและมผปวยเสยชวตป พ.ศ. 2553 จ านวน 1 คน อบตการณทเกดขน ท าใหผรบบรการไมพงพอใจ หนวยงานและโรงพยาบาลอาจถกฟองรอง เสยชอเสยงและทรพยสนได ผวจยจงมความสนใจและเหนความส าคญของการพฒนาระบบการดแลผปวยใหปลอดภย ดงนนหองตรวจอายรกรรมจงไดมการพฒนาการดแลผปวยทงดานระบบงาน คนและการใชเอกสารสอสาร เพอการดแลผปวยใหปลอดภยโดยพฒนาตามปญหาทพบ เรมด าเนนกจกรรมตงแตป พ.ศ. 2554 จนถงปจจบน



1. เพอเปรยบเทยบอบตการณผรบบรการอาการทรดลงขณะรอตรวจจนตองนอน รพ . หรอ เสยชวตกอนและหลงการพฒนา 2. เพอเปรยบเทยบระยะเวลารอรบบรการของผรบบรการทวไปและผรบบรการเรงดวนกอนและหลงการพฒนา การวจยเชงปฏบตการ (Action Research) เปนการพฒนาระบบการดแลผปวยตามปญหาทพบควบคกบการศกษาวจย ศกษาในผปวยทกรายทมารบบรการหองตรวจอายรกรรมป พ.ศ. 2554 จ านวน 69,945 คนและป พ.ศ. 2555 จ านวน 78,254 คน โดยศกษาจากเวชระเบยนและผานการพจารณาจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย รพ. บรรมย และด าเนนการพฒนาเปน 4 ขนตอนคอขนวางแผน ขนด าเนนการ ขนตรวจสอบศกษาผลและขนด าเนนการรกษาคณภาพ (PDCA cycle) โดยมรายละเอยดดงน ป พ.ศ. 2554 1 ขนวางแผน (P=Plan)

1.1 ศกษาปญหาอบตการณผรบบรการอาการทรดลงขณะรอตรวจจนตองนอน รพ. หรอ เสยชวต โดยการประชมปรกษาพบวาสาเหตจากไมมแนวทางการคดกรองทชดเจน และแบงประเภทผปวยไมถกตอง

1.2 ทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของกบการคดกรองผรบบรการงานผปวยนอก 1.3 เสนอแนวคดการพฒนาการคดกรองแกหวหนางานผปวยนอก 1.4 รางแนวทางปฏบตการคดกรองใหม โดยปรบปรงจากแนวทางการคดกรองเดมและ

ปรบเปลยนตามมาตรฐานการพยาบาลในระยะกอนตรวจ งานบรการผปวยนอกของส านกการพยาบาล 2 ประกอบดวยแนวทางปฏบตดานการประเมนอาการผใชบรการ การจ าแนกประเภทผใชบรการและการพยาบาลเบองตน การเตรยมความพรอมกอนพบแพทย การเฝาระวงอาการเปลยนแปลง การบนทกทางการพยาบาล การใหขอมล และการสอสาร1 2 ขนด าเนนการ ( D = Do)

2.1 พฒนาระบบโดยด าเนนการประชมเชงปฏบตการ ใชเวลา 1 วนในวนหยดราชการ เพอใหพยาบาลคดกรองไดมสวนรวมในขนตอนตางๆ ดงน

1) วทยากรบรรยายใหความรเรองการคดกรอง 2) ศกษาผลการส ารวจสภาพการคดกรอง ขอมลตวชวดคณภาพการคดกรองและ

อบตการณการคดกรองผดพลาด คนหาปญหาและสาเหตของปญหาการคดกรอง 3) ก าหนดแนวทาง วธการ ในการแกไขปญหาการคดกรอง 4) ด าเนนการแกไข โดยการทบทวน วางแผน ปรบปรงแนวทางปฏบตการ

คดกรอง รางแนวทางปฏบตการคดกรองใหม

วตถประสงคของกำรวจย




2.2. น าแนวทางปฏบตการคดกรองหองตรวจอายรกรรมใหมมาทดลองใชเปนเวลา 1 เดอน

2.3 พฒนาคนโดย 0n the job training เรองการคดกรอง และการแบงประเภทผปวย

3 ขนการตรวจสอบและศกษาผล (C = Check) ประเมนผลการปฏบตการคดกรองหลงการทดลองใชแนวทางปฏบตการคดกรองใหม การแบงประเภทผปวย จากความครบถวนถกตอง โดยใชแบบสอบถามการปฏบต แบบสงเกตการปฏบตการคดกรอง1 และตดตามนเทศทกเดอน 4 ขนด าเนนการรกษาและคงไวซงคณภาพ ( A = Action) จดท าแนวทางการคดกรองผรบบรการหองตรวจอายรกรรมงานผปวยนอก โรงพยา บาลบรรมย โดยกระตนใหผปฏบตงานปฏบตตามแนวทางและมการ On the job training รวมถงตดตามนเทศเปนระยะๆอยางตอเนอง มการประชมปรกษาแนวทางการคดกรองทกป ป พ.ศ. 2555 1. ขนวางแผน (P=Plan)

1.1 ศกษาปญหาอบตการณผรบบรการอาการทรดลงขณะรอตรวจจนตองนอนร.พ โดยการประชมปรกษาพบวาสาเหตจากกรณรถนง/นอนจ านวนมาก ท าใหไมทราบวาผปวยรายใด ไดรบการประเมนอาการแลวหรอผปวยรายใดเปนผปวยเรงดวน และพยาบาลไมไดประเมนอาการทนททผปวยมาถง และผชวยเหลอคนไขวดสญญาณชพไมถกตอง และไมไดรายงานพยาบาลกรณพบความผดปกต

1.2 จากการตดตามนเทศและประชมปรกษาพบปญหาวาไมมจดเฝาระวงอาการผปวย และไมมการตรวจสอบรถ Emergency เปนประจ าทกวน 1.3 จากการตดตามนเทศและประชมปรกษาพบปญหาวาคดกรองไมทนในชวงเรง ดวน / ผรบบรการมาก 2. ขนด าเนนการ ( D = Do) 2.1 พฒนาการสอสารโดยจดท าปายสญลกษณ “ ประเมนอาการแลวรอตรวจ ” “ผปวยเรงดวน” “ ผปวยรอ Admit ” “ ผปวยรอสงเอกซเรย ” “ รอสงLab” “ รอสงER” ส าหรบแขวน รถนง รถนอน และปายเรงดวนในบตรบนทกผรบบรการไวสอสารในทม

2.2 พฒนางานโดยมระบบ fast tact ในผปวย ACS และ stroke และ ผปวยรถนง/นอน มารบบรการ พยาบาลประเมนอาการทนท

2.3 พฒนาคนโดย On the job training เรองการวดสญญาณชพใหกบผชวยเหลอคนไข , จตอาสาและOn the job training เรองการชวยฟนคนชพขนพนฐานใหกบบคลากรในหนวยงาน และสงพยาบาลวชาชพ เขาอบรมการชวยฟนคนชพขนสง ของกลมการพยาบาล ครบ 100%

2.4 พฒนาสถานทโดยจดจดใหบรการจดจดเฝาระวงผปวยทตองสงเกตอาการและพยาบาลจดคดกรองตองสงตออาการใหกบพยาบาลหนาหองตรวจทราบและใชใบสอสารประกอบ

2.5 จดผรบผดชอบตรวจสอบรถ Emergency และม Buddy ทกวน



2.6 เพมอตราก าลงจดคดกรองชวงเรงดวนและมพยาบาล 1 คนเดน Observe และบรหารจดการทกจดบรการ

3. ขนการตรวจสอบและศกษาผล (C = Check) มการตดตามนเทศเปนรายบคคล และตดตามนเทศอยางตอเนอง 4. ขนด าเนนการรกษาและคงไวซงคณภาพ ( A = Action) ประชมปรกษาเรองระบบงานดแลผปวยอยางตอเนองทกครงทพบปญหาหรอทก2-4 ครง/เดอน รวมถงมการสรางขวญและก าลงใจใหกบผปฏบตงานเชนจดงานเลยงประจ าปของหองตรวจ, เลยงสง รบเจาหนาทใหม , กรณผปฏบตงานดชนชม,ใหก าลงใจและมอบรางวลให ประชมสอดแทรกการมพฤตกรรมการบรการทดการม service mind ใหกบเจาหนาทหองตรวจอายรกรรมและมการตดตามนเทศการปฏบตงานอยางตอเนอง ซงสงเหลานเปนสวนประกอบทท าใหเกดการพฒนาทยงยน

เครองมอทใชในกำรวจยประกอบ 1) แบบรายงานอบตการณความเสยง (Occurrence Report) ของโรงพยาบาลบรรมยซง

ประกอบดวย รายการความเสยงตางๆรายละเอยดเหตการณ ความเหนของเจาหนาททเกยวของ และการจดการความเสยงทเกดขน

2) แบบเกบระยะเวลารอคอยของผรบบรการ โรงพยาบาลบรรมย ซงในการศกษาครงนใชส ารวจในสวนทเกยวของกบการคดกรอง ประกอบดวย เวลา ทรบบตรบนทกผใชบรการ เวลาเรมปฏบตการคดกรองจนกระทงพบแพทยและบรการหลงพบแพทยแลวเสรจ โดยสมเกบทกเดอนและน ามาหาคาเฉลย เกบรวบรวมขอมลโดยทมผวจย

กำรวเครำะหขอมล ศกษาเปรยบเทยบตวชวดในแตละป วเคราะหขอมลโดยใชสถต รอยละ คาเฉลย

ผลการวจยครงนพบวา

1) ผรบบรการทมอาการทรดลงระหวางรอตรวจจนตองนอนโรงพยาบาล กอนการพฒนามจ านวน 2 คน หลงการพฒนาลดลงเปน 2 และ 0 คนตามล าดบ

2) กอนการพฒนามผรบบรการอาการทรดลงระหวางรอตรวจจนเสยชวต 1 คน หลงการพฒนาไมมผรบบรการเสยชวต

3) ระยะเวลารอรบบรการของผรบ บรการทวไปลดลงจาก 2 ชวโมง 47 นาทเปน 1ชวโมง 39 นาท 4) ระยะเวลารอรบบรการของผรบบรการเรงดวนลดลงจาก 37 นาทเปน 25 นาท




ผลการศกษาการพฒนาระบบการดแลผปวยใหปลอดภยหองตรวจอายรกรรม โรงพยาบาลบรรมยท าใหผปวยไดรบความปลอดภยมากขนซงเหนไดจากผปวยทมอาการทรดลงระหวางรอตรวจจนตองนอน

โรงพยาบาลมจ านวนลดลง ไมมผปวยเสยชวต และระยะเวลารอรบบรการลดลง สามารถอภปรายผลไดดงน การพฒนาระบบการดแลผปวยใหปลอดภยหองตรวจอายรกรรมไดใชการประชมเชงปฏบตการในการจดท าแนวทางการคดกรองหองตรวจอายรกรรม และมการ0n the job training เรองการคดกรอง และการแบงประเภทผปวย, การวดสญญาณชพ, การชวยฟนคนชพขนพนฐาน สอดคลองกบประภาเพญ สวรรณและสวง สวรรณ3 ทกลาววา การประชมเชงปฏบตการ เปนเครองมอทส าคญในการพฒนางาน เพอใหเกดการเปลยนแปลงไปในทางทดขน สงผลใหงานมประสทธภาพมากขน โดยการประ ชมเชงปฏบตการทใชแนวคดการมสวนรวมในการท ากจกรรมกลม ท าใหพยาบาลคดกรองรสกเปนเจาของงานมความผกพนและรวมกนปรบปรง เปลยนแปลงใหการบรการคดกรองมคณภาพถกตองครบถวน และจากการสรปผลการพฒนาระบบบรการแผนกผปวยนอก โรงพยาบาลกมลาไสย จงหวดกาฬสนธ ของสมนา คาววงค 4 และการพฒนาระบบบร การแผนกผปวยนอก โรงพยาบาลจงหาร จงหวดรอยเอด ของละดาวลย ขราศ 5 กลาวไววาการจดอบรมเปนสงส าคญสวนหนงในการชวยพฒนาระบบบรการ ระดมความคดในการท ากลมยอย เปนการรวมใจ คนหาแนวทางเพอการพฒนาระบบบรการและปรบปรงงาน โดยมจดมงหมายแกไขปญหาสภาพการณท เปนอยในปจจบน ท าใหไดระบบบรการทมประสทธผลและผใชบรการพงพอใจได การประชมปรกษาของหองตรวจอายรกรรมทกครงทพบปญหาหรอประชมทก 2-4ครง/ เดอนท าใหทกคนมสวนรวมในการแกไขปญหาสอดคลองกบ สมยศ นาวการ 6และเอกชย กสขพนธ 7 ทกลาววา ประโยชนของการมสวนรวมนนท าให ผปฏบตมความยดมนผกพนในงาน เมอมอสระในการแสดงความคดเหนและมสวนรวมในการวางแผนตดสนใจ ผปฏบตกจะเกดแรงจงใจในการท างาน มขวญและก าลงใจ มความกระตอรอรนในการท างานสงขน ยอมรบการเปลยนแปลงมากขน เปนการสรางทมทมประสทธภาพและน าไปสการแกปญหาอกทงมการเสรมแรงทางบวกโดยการประชมสอดแทรกการมพฤตกรรมการบรการทด การมservice mind และมการสรางขวญและก าลงใจโดยการจดงานเลยงประจ าป มการเลยงรบ -สงกรณมเจาหนาทใหมหรอเจาหนาทยาย และมอบรางวลใหผทปฏบตงานด

การศกษาการพฒนาระบบบรการหองตรวจอายรกรรมครงน ผศกษาเลอกใชการพฒนางานตามวงจรปรบปรงคณภาพของเดมง (Deming cycle) หรอ PDCA cycle ซงบญใจ ศรสถตนรากร8 ไดกลาวถง การควบคมคณภาพตามวงจรเดมง ( Deming’s PDCA Cycle) เนองจากวงจรควบคมคณภาพนเปนขนตอนของการพฒนาคณภาพอยางตอเนอง ( Continuous Quality Improvement) ซงมความเหมาะสมกบลกษณะปญหาของระบบงานบรการ การด าเนนงานสามารถหมนเวยนและพฒนาตอเนองไมมหยดถาพบปญหาหรอขอบกพรองในการด าเนนงาน กสามารถน ามาปรบปรงแกไขพฒนาอกวงจรไดอยางตอเนอง

1. ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช - เจาหนาททหมนเวยนมาชวยควรไดรบการตดตามนเทศอยางใกลชด - ควรขยายผลโดยน าระบบนไปใชในการพฒนางานบรการหองตรวจอนๆ ของงานผปวยนอก

กำรอภปรำยผล




2. ขอเสนอแนะในการศกษาวจย

- ควรศกษาความพงพอใจ ความคดเหนเกยวกบการพฒนาระบบการดแลผปวยใหปลอดภยของพยาบาล แพทย ทมสขภาพ หรอผรบบรการและญาต ศกษาเปนระยะๆ เพอใหเกดความยงยน

ขอขอบคณคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย โรงพยาบาลบรรมย นางพรรณนภา รกพาณชย หวหนางานผปวยนอก นางสาวอรชา อ าไพพศ รองหวหนางานผปวยนอก และเจาหนาทหองตรวจอายรกรรมทกทาน และผทมสวนเกยวของตลอดจนกลมตวอยางทกทานในการใหค าปรกษา แนวคด ใหก าลงใจ ใหการสนบสนน และใหความรวมมอในงานวจยน 1. อรชา อ าไพพศ. การพฒนาการคดกรองหองตรวจอายรกรรมงานบรการผปวยนอก โรงพยาบาลบรรมย .

รายงานการศกษาอสระปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอน; 2554.

2. ส านกการพยาบาล กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข . มาตรฐานการพยาบาลในโรงพยาบาล ปรบปรงครงท 2. พมพครงท 3. นนทบร: องคการสงเคราะหทหารผานศก; 2551.

3. ประภาเพญ สวรรณและสวง สวรรณ. การฝกอบรมเพอการพฒนาทรพยากรมนษย. กรงเทพฯ: คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล; 2531. 4. สมนา คาววงศ. การพฒนาระบบบรการแผนกผปวยนอก โรงพยาบาลกมลาไสย จงหวด กาฬสนธ. รายงานการศกษาอสระปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการ พยาบาล บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน; 2545. 5. ละดาวลย ขราษ. การพฒนาระบบบรการแผนกผปวยนอก โรงพยาบาลจงหาร จงหวด รอยเอด. รายงานการศกษาอสระปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการ พยาบาล บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน; 2547. 6. สมยศ นาวการ. การพฒนาองคการ : การบรหารเพอความเปนเลศ. กรงเทพฯ : บรรณากจการพมพ; 2538. 7. เอกชย กสขพนธ. การบรหารทกษะและการปฏบต. กรงเทพฯ : รงเรองสาร; 2538. 8. บญใจ ศรสถตนรากร. ภาวะผน าและการจดการองคการพยาบาลในศตวรรษท 21. กรงเทพฯ :โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2550.





ตำรำงผลกำรวเครำะห

ตวชวด/อบตกำรณ เปำหมำย

(รำย)

กอนพฒนำ

ป2553

หลงพฒนำ

ครงท1 ป2554

หลงพฒนำ

ครงท2 ป2555

1. ผรบบรการอาการทรดลงขณะรอตรวจจนถงแกชวต

2.ผรบบรการอาการ ทรดลงขณะรอตรวจจนตองนอนโรงพยาบาล

3.ระยะเวลารอคอยในผปวยทวไป

4.ระยะเวลารอคอยในผปวยเรงดวน

0

0

ลดลง

ลดลง

1

11

3 ช.ม.10นาท

-

0

2

2 ช.ม.47นาท

37 นาท

0

0

1 ช.ม.39 นาท

25 นาท

The development of caring for safty patient in outpatient

department of medical service at buriram hospital

This action research aims to compare the incident of the relapse symptom patient while waiting for treatment till hospitalized or died before or after the system development, to compare the period of waiting for treatment of general and emergency patient died before or after the system development by a comparison studied of 69,945 patients in internal medicine room in 2011 and 78,254 patients in 2012. The result shows that after system development, two relapse symptom patients had decreased to zero (0) patient with no dead while waiting. The treatment time is decreased from 2.47 hrs to 1.39 hrs and the treatment time for the emergency patient from 37 minutes to 25 minutes. The development of caring for safety patient in outpatient department of medical service is developed in work system, officers, and documents in order to take care of patients. Keywords: Development Safety System Department of medical service Buriram

Abstract



OR 1.3 กำรพฒนำรปแบบกำรดแลผปวยรรคมะเร งระยะสดทำยแบบประคบประคอง รวมกบสหวชำชพหอผปวยพเศาพระปทมวรรำชสรยวงศ 5 กลมภำรกจดำน กำรพยำบำลรรงพยำบำลสรรพสทธประสงค อบลรำชธำน

อญชล วเศษชนหศลป พย.บ* วาสนา สารการ พย.ม*

วระนช มยเรศ พย.ม* ทศนย จงกาจตต พย.บ*

การวจยครงนเปนการวจยเชงปฏบตการ เพอพฒนารปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทาย

แบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ในหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค ผใหขอมลหลกประกอบดวย ผดแลและผปวยโรคมะเรงระยะสดทาย จ านวน 30 ราย บคลากรทมสขภาพ ประกอบดวย อายรแพทยผเชยวชาญโรคมะเรง พยาบาลวชาชพ เภสชกร พยาบาลจตวทยา โภชนากร นกกายภาพบ าบด นกสงคมสงเคราะห พยาบาลจากกลมงานเวชกรรมสงคม และพยาบาลจากศนยดแลตอเนอง จ านวน 16 คน รวบรวมขอมลโดยการสงเกต และใชแบบสอบถาม ระยะเวลาในการศกษา มนาคม 2554 ถง มกราคม 2556 เครองมอทใช ไดแก แบบประเมนการปฏบตตามแนวปฏบตการดแลผปวยมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองโดยสหวชาชพ แบบประเมนความพงพอใจของผดแล แบบประเมนความสามารถในการปฏบตการพยาบาลแบบประคบประคอง และแบบประเมนความคดเหนพยาบาลตอการใชรปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา

ผลการวจย พบวา รปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพในหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 ประกอบดวย องคประกอบท 1 หลกการดแล ไดแก หลกการดแลแบบประคบประคองขององคการอนามยโลก (WHO , 2002 ) และหลกการการดแลรวมกบสหวชาชพ องคประกอบท 2 โครงสรางของระบบดแล ประกอบดวย 1) โครงสรางดานบคลากร ไดแก พยาบาลผจดการรายกรณ ทมการพยาบาล และทมสหวชาชพ 2) โครงสรางดานการจดการการดแล ไดแก การใหการรกษาโดยทมสหวชาชพ การจดระบบการพยาบาลในหอผปวยโดยใชการจดการรายกรณรวมกบทมการพยาบาล 3) โครงสรางดานสถานท สงแวดลอม เครองมอ อปกรณทสนบสนนการดแล องคประกอบท 3 ด าเนนการตามรปแบบ ไดแก 1) การเตรยมความพรอมดานความรและการปรบเปลยนของบคลากร 2) ขนตอนการดแลผปวยตงแตแรกรบจนจ าหนาย รวมกบสหสาขาวชาชพโดยยดหลกผปวยและครอบครวเปนศนยกลาง 3) การพยาบาลตามแนวปฏบตการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองโดยสหวชาชพ และ clinical pathway จากผลการวจยท าใหหนวยงานไดรปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ทมความเหมาะสมกบบรบท เกดผลลพธ คอ ผดแลมความ พงพอใจในระดบมากทสด พยาบาลมความสามารถในการดแลแบบประคบประคองอยในระดบด และความสามารถในการดแลแบบประคบประคองของภาพรวมหนวยงานอยในระดบด ความคดเหนของพยาบาลตอการใชรปแบบการพยาบาลการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพอยในระดบดมาก ค ำส ำคญ: การพฒนารปแบบ, โรคมะเรงระยะสดทาย, การดแลแบประคบประคอง, สหวชาชพ * พยาบาลวชาชพช านาญการ โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน

บทคดยอ



มะเรงระยะสดทายจะมการลกลามของโรค อาการของผปวยจะเพมมากขนตามจ านวนอวยวะท โรค

ลกลามไปถง ผปวยโรคมะเรงระยะสดทาย เปนผทมโรคกระจายไปตามอวยวะตาง ๆ การรกษา ไมสามารถยบยงโรคและการแพรกระจายของโรคได ท าใหผปวยมอายหรอชวงเวลาของชวตเหลออยจ ากด หรอมชวตอยไดอกไมนาน ไมแนนอน บางคนมระยะเวลาเหลออยสน หลายสปดาหหรอหลายเดอน บางคน อาจมระยะเวลาเหลออยยาวเปนป1 ผปวยโรคมะเรงระยะสดทายนอกจากจะประสบกบความทกขทรมานทางดานรางกาย ยงเกดความทกขดานจตสงคม จตวญญาณ และความรสกสญเสยทก าลงจะเกดขน2 ซงโรคมะเรงระยะสดทายนอกจากจะสงผลกระทบถงผปวยแลว ยงสงผลกระทบตอครอบครวผปวยอกดวย

การดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทาย มจดมงหมายหลก คอ การลดความทกขทรมานของผปวยจากความปวดและอาการตาง ๆ ทเกดขนจากการเสอมสภาพของรางกาย3 โดยทการดแลแบบประคบประคอง เปนการดแลผทเจบปวยดวยโรคทไมสามารถรกษาใหหายขาด มเปาหมาย คอบรรเทาความเจบปวดและทกขทรมาน ทงดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคมและจตวญญาณ มงเนนสงเสรมคณภาพชวตทงของผปวยและครอบครว4 บคลากรทมสหวชาชพมบทบาทส าคญยงในการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคอง ตอบสนองความตองการของผปวยและครอบครวทงดานรางกาย จตใจ และจตวญญาณโดยยดผปวยและครอบครวเปนศนยกลางในการดแล

โรงพยาบาลสรรพสทธประสงคเปนโรงพยาบาลศนยระดบตตยภม สงกดกระทรวงสาธารณสข ใหบรการรกษาโรคทมความซบซอน และถกก าหนดใหเปนศนยความเปนเลศดานโรคมะเรงในระดบตตยภม จากส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต จงมภารกจส าคญทตองพฒนาการดแล รกษาพยาบาล ผปวยโรคมะเรง เพอน าไปสศนยความเปนเลศเฉพาะทางมะเรงในระดบตตยภม หอผปวยพเศษ พระปทมวรราชสรยวงศ 5 กลมภารกจดานการพยาบาล เรมรบดแลผปวยโรคมะเรงทมารบยาเคมบ าบด และผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคอง ในเดอนมนาคม 2553 พบวา ในปงบประมาณ 2553 มผปวยมารบการรกษาทหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 ทงสน จ านวน 599 ราย เปนผปวยโรคมะเรง 132 ราย คดเปนรอยละ 22.03 ในจ านวนน มผปวยทถกวนจฉยวาเปนมะเรงระยะสดทาย จ านวน 27 ราย คดเปนรอยละ 20.455

จากประสบการณการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายในหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 ทผานมา พบปญหาในการด าเนนงาน อาท การท างานรวมกนของทมสหวชาชพยงไมชดเจน แพทยเปนแพทยเจาของไข ท าหนาทวนจฉยโรคและสงการรกษา การปรกษาทมแพทยและทมสหวชาชพอน ๆ ขนกบแผนการรกษาของแพทย พยาบาลมอบหมายงานแบบทมการพยาบาลและปฏบตการพยาบาลตามแผนการรกษาของแพทย เนนการดแลดานรางกาย สวนการดแลดานจตสงคม จตวญญาณ รวมทงการค านงถงความตองการของผปวยและครอบครวยงปฏบตไดไมครอบคลม ผปวยและครอบครวมสวนรวมตดสนใจในการรกษาพยาบาลนอย ท าใหไมไดรบการเตรยมความพรอมทจะเผชญความตายในวาระสดทายของชวต สงผลใหเกดความเศราโศกอยางมากกบผปวยและครอบครว ดานเครองมอ/อปกรณในการดแล ยงไมมเครองมอในการประเมนความปวดและอาการรบกวน ขอตกลงเกยวกบเกณฑการคดกรองผปวยระยะสดทายยงไมชดเจน




ดานบคลากร ทมสหวชาชพมทศนะวาการยอมรบความตายเปนความลมเหลวทางการแพทย บคลากรบางสวนไมไดรบการเตรยมความพรอมในการดแลผปวยระยะสดมาย สงผลใหขาดความร ทกษะและความมนใจการ ดแลผปวย ดานการพยาบาล พบวาผปวยสวนใหญขาดการประเมนและตอบสนองความตองการดานจตใจ สงคม จตวญญาณอยางเปนรปธรรม บทบาทอสระของพยาบาลไมชดเจน การวางแผนจ าหนายและการสงตอการดแลตอเนอง รวมทงการตดตามหลงการจ าหนายยงไมมรปแบบทชดเจน

จากเหตผลดงทกลาวมา ผวจยในฐานะหวหนางานและหวหนาหอผปวย มหนาทในการจดระบบบรการพยาบาลในหอผปวยใหมคณภาพและไดมาตรฐาน จงสนใจทจะศกษาการพฒนารปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ในหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 เพอใหไดรปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายทตอบสนองปญหา ความตองการของผใชบรการในในหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 ตอไป

เพอพฒนารปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ในหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค โดยการศกกาำสภาพปญหาการดแลผปวยและประเมนผลลพธการด าเนนงานพฒนารปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ในหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค ใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบลงมอรวมปฏบตรวมกน ( Mutual collaborative approach) สถานททใชในการศกษาครงนคอ หอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค ระยะเวลาในการศกษา ระหวางเดอน มนาคม 2554 – มกราคม 2556 เครองมอทใชในกำรวจย ประกอบดวย 2 สวน ดงน 1. เครองมอทใชในกำรด ำเนนวจย ไดแก 1) แนวปฏบตการดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย แบบประคบประคองโดยสหวชาชพ ซงพฒนาจากการมสวนรวมของทมสหวชาชพ 2) Clinical Pathway for Palliative Care in End Stage Cancer และ 3) มาตรฐานการพยาบาลผปวยโรคมะเรงระยะสดทาย 2. เครองมอเก บรวบรวมขอมล ไดแก 1) แบบประเมนการปฏบตตาม แนวปฏบตการดแลผปวยมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองโดยสหวชาชพ ทผวจยสรางขนตามแนวปฏบตการดแลผปวยมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองโดยสหวชาชพ ลกษณะเครองมอเปนแบบใหคะแนน 1 และ 0 โดยคะแนน 1 หมายถง ปฏบต และคะแนน 0 หมายถง ไมปฏบต 2) แบบประเมนความพงพอใจของผดแลตอรปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ทผวจยน ามาจากแบบประเมนความพงพอใจของผดแลผปวยโรคมะเรง





ระยะสดทาย ของโรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประเมนค า (Rating Scale) 5 ระดบ ไดแก มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 3) แบบประเมนความสามารถของพยาบาลในการดแลแบบประคบประคอง ทผวจยดดแปลงจากแบบประเมนการดแลแบบประคบประคองในหนวยงานส าหรบบคลากรทางการพยาบาล ของจอนผะจง เพงจาด6 ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประเมนคา (Rating Scale) 5 ระดบ ไดแก ดมาก ด ปานกลาง พอใช ไมด 4) แบบสอบถามความคดเหนของพยาบาล ในการใชรปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประเมนคา ( Rating Scale) 5 ระดบ ไดแก ดมาก ด ปานกลาง พอใช ไมด เครองมอทง 4 ชด ผานการตรวจสอบความตรงเชงเนอหาจากผทรงคณวฒดานการรกษาและดานการพยาบาลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายจ านวน 5 ทาน ไดปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะ น ามาทดลองใช และหาคาความเชอมนโดยใชสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cranbach’s Alpha Coefficiency) โดยท แบบประเมนการปฏบตตามแนวปฏบตการดแลผปวยมะเรงระยะสดทายแบบประคบ ประคองโดยสหวชาชพ แบบประเมนความพงพอใจของผดแล แบบประเมนความสามารถของพยาบาล ในการดแลแบบประคบประคอง และแบบสอบถามความคดเหนของพยาบาลในการใชรปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ไดคาความเชอมน .82 .82 .81 และ .84 ตามล าดบ กำรเก บรวบรวมขอมล ใชการเกบขอมลเชงคณภาพรวมกบขอมลเชงปรมาณ ผไหขอมลหลก ประกอบดวย ผปวยโรคมะเรงระยะสดทาย จ านวน 30 ราย ผดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทาย จ านวน 30 ราย เลอกแบบเฉพาะเจาะจงโดยก าหนดคณสมบตของกลมตวอยาง คอผปวยโรคมะเรงระยะสดทายทถกระบโดยแพทยวาไดรบการรกษาแบบประคบประคอง หรอโครงการพทธรกษา บคลากร ประกอบดวย พยาบาลในหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 จ านวน 8 คน ทมสหวชาชพ ประกอบดวย อายรแพทยดานโรคมะเรง 2 คน เภสชกร 1 คน พยาบาลจตวทยา 1 คน โภชนากร 1 คน นกกายภาพบ าบด 1 คน นกสงคมสงเคราะห 1 คน พยาบาลจากกลมงานเวชกรรมสงคม 1 คน และพยาบาลจากศนยดแลตอเนองแผนกผปวยนอก 1 คน ขนตอนด ำเนนกำรในกำรวจยเชงปฏบตกำร แบงไดเปน 3 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 ระยะวเครำะหสถำนกำรณกำรดแลผปวยรรคมะเร งระยะสดทำยแบบประคบประคองรวมกบสหวชำชพ เกบขอมลระหวางเดอนมนาคม 2554 – กนยายน 2554 ด าเนนการโดย วเคราะหการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ท าการศกษาขอมล เอกสารและเวชระเบยนของผปวยโรคมะเรงระยะสดทาย ทเคยเขารบการรกษาในหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 จ านวน 10 ราย สงเกตขนตอนการปฏบตงานของทมการพยาบาลและทมสหวชาชพ การประสานงานระหวางทมสหวชาชพในการรวมดแลผปวย การท าบทบาทหนาทของทมการพยาบาล การใหการปรกษา/แนะน าแกญาตผปวย การสงตอขอมลระหวางหอผปวยและหนวยงานทเกยวของ ความรวมมอในการดแลผปวย ระบบสงตอการดแลตอเนองหลงจ าหนาย และการตดตามหลงจ าหนาย ปญหา อปสรรคในการดแล ศกษาขอมลดานผใหบรการ ทมการพยาบาลและทมสหวชาชพ เกยวกบความร ทศนคต ทกษะในการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทาย และความตองการในการพฒนา ส ารวจสถานทสงแวดลอม เครองมอ/อปกรณทใชในการดแล หลงจากนนผวจยรวบรวมและวเคราะหขอมล น าเสนอผลการวเคราะหขอมลตอทประชมของหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 ทประชมของทมสหวชาชพเพอขอความเหนในการ



ด าเนนงาน พรอมเสนอแนวทางการพฒนาตอหวหนากลมภารกจดานการพยาบาลเพอเหนชอบแนวทางการพฒนา ขออนมตผอ านวยการโรงพยาบาลเพอท าการศกษาและเกบรวบรวมขอมล พรอมทงขออนมตแตงตงคณะกรรมการพฒนาการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองโดยสหวชาชพ ขนตอนท 2 ระยะด ำเนนกำร ประกอบดวย ประกอบดวย การวางแผน ลงมอปฏบต การสงเกต และการสะทอนการปฏบต ทมผวจยประชมและวางแผนการด าเนนงานเพอพฒนารปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ด าเนนการระหวางเดอนตลาคม 2554 – กนยายน 2555 ดงน 1. พฒนาศกยภาพและปรบเปลยนทศนคตของบคลากร โดย สงบคลากรเขาอบรมเฉพาะทางการพยาบาลผปวยมะเรง ระยะเวลา 4 เดอน จ านวน 1 คน อบรมการพยาบาลประคบประคอง ระยะเวลา 2 เดอน จ านวน 1 คน อบรมการใหยาเคมบ าบด หลกสตร 10 วน จ านวน 6 คน ศกษาดงานการดแลผปวยใหยาเคมบ าบด 3 วน จ านวน 7 คน ศกษาดงานการดแลผปวยมะเรงทโรงพยาบาลศรราช โรงพยาบาลจฬาลงกรณสภากาชาดไทย จ านวน 3 คน สงบคลากรเขารวมประชมวชาการ เรองการดแลผปวยมะเรง การดแลผปวยระยะสดทาย การดแลผปวยแบบประคบประคอง จ านวน 3 ครง สงบคลากรเขารวมโครงการพฒนาจต ไปปฏบตธรรมทวดหนองปาพงทกป ปละ 2 ครง จ านวน 8 คน เพอพฒนาจตและสงเสรมความเขมแขงทางจตวญญาณ ใหบคลากรสามารถน ามาประยกตใชในการดแลผปวย และการท างานได 2. พฒนารปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ไดแก วางแผนพฒนาแนวปฏบตการดแลผปวยมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองโดยการมสวนรวมของสหวชาชพ เพอใชในหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 วางแผนน าเกณฑการคดกรอง เกณฑแบงระดบผปวยระยะสดทาย แบบบนทกตาง ๆ ทกลมภารกจดานการพยาบาลพฒนาขนมาใชใน หอผปวย พฒนารปแบบการพยาบาลในหอผปวยเปนแบบพยาบาลผจดการรายกรณ 3. พฒนาสถานท สงแวดลอมและอปกรณทสนบสนนการดแล จดท าโครงการจดตงหองพเศษทรบดแลผปวยระยะสดทายแบบประคบประคองในทกสทธการรกษาโดยไมเสยคาใชจายเพม จดกจกรรมทสงเสรมใหผปวยและญาต มกจกรรมทางศาสนา โดยการวางแผน ลงมอปฏบต สะทอนการปฏบตและผลลพธทเกดขน รวมทงวางแผนพฒนาตอเนอง

ขนตอนท 3 ระยะประเมนผล เปนระยะประเมนผลลพธของการพฒนารปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ด าเนนการระหวางเดอนตลาคม 2555 – มกราคม 2556 โดยประเมนการปฏบตตามแนวปฏบตการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองโดยสหวชาชพ ประเมนความพงพอใจของผดแลตอรปแบบการดแลผปวยมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ประเมนความสามารถของพยาบาลในการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคอง ประเมนความคดเหนของพยาบาลตอการใชรปแบบการดแลผปวยมะเรงระยะสดทาย แบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ กำรวเครำะหขอมล ขอมลเชงปรมาณวเคราะหโดยใชสถตเบองตน ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ขอมลเชงคณภาพวเคราะหขอมล วเคราะหเชงเนอหา



ผวจยพทกษสทธผเขารวมการวจย โดยผวจยชแจงรายละเอยดโครงการวตถประสงค ขนตอนการวจย รวมทงแจงใหทราบถงสทธในการตอบรบและปฏเสธการเขารวมในการวจย เมอผปวย/ผดแลยนยอมเขารวมการวจย ผวจยจงเรมเกบขอมล รวมทงปกปดความลบของกลมตวอยาง 1. ระยะวเครำะหสถำนกำรณ 1.1 บรบททศกกาำ โรงพยาบาลสรรพสทธประสงคเปนโรงพยาบาล ศนยระดบตตยภม สงกดกระทรวงสาธารณสข ขนาด 1,090 เตยง ใหบรการรกษาโรคทมความซบซอนและถกก าหนดใหเปนศนยความเปนเลศในระดบตตยภมจากส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต 4 ดาน ไดแก โรคมะเรง หวใจ อบตเหต และทารกแรกเกด หอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 กลมภารกจดานการพยาบาล เรมรบดแลผปวยโรคมะเรงทมารบยาเคมบ าบด และผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคอง ในเดอนมนาคม 2553 พบวา ในปงบประมาณ 2553 ผปวยโรคมะเรงทมารบ บรการ 5 อนดบแรก ไดแก มะเรงปอด มะเรงล าไสใหญ มะเรงกระเพาะอาหาร มะเรงทอทางเดนน าด และมะเรงรงไข ตามล าดบ การวนจฉยโรคมะเรงของโรงพยาบาลสรรพสทธประสงค ประกอบดวย การตรวจเลอด ตรวจพเศษ ไดแก MRI CT Scan Mammogram การดแลรกษา ประกอบดวย การผาตด การใหยาเคมบ าบด เวชศาสตรนวเคลยร การรกษาแบบประคบประคอง และรวมมอกบโรงพยาบาลมะเรงในการฉายแสงและฝงแร บคลากร ประกอบดวย พยาบาลวชาชพ 8 คน ผชวยเหลอคนไข 10 คน พนกงานท าความสะอาด 2 คน 1.2 สถำนกำรณกำรดแลผปวยรรคมะเร งระยะสดทำยแบบประคบประคองรวมกบ สหวชำชพ จากการวเคราะห พบประเดนท เปนโอกาสพฒนา ดงน ดานการท างานเปนทม พบวา การท างานรวมกนของทมสหวชาชพยงไมชดเจน แพทยเปนแพทยเจาของไข ท าหนาทวนจฉยโรคและ สงการรกษา การปรกษาทมแพทยและทมสหวชาชพอน ๆ ขนกบแผนการรกษาของแพทย พยาบาลมอบหมายงานแบบทมการพยาบาลและปฏบตการพยาบาลตามแผนการรกษาของแพทย เนนการดแลดานรางกายเปนหลก ดานเครองมอ/อปกรณในการดแล ยงไมมเครองมอในการประเมนความปวดและอาการรบกวน ขอตกลงเกยวกบเกณฑการคดกรองผปวยระยะสดทายยงไมชดเจน ดานบคลากร ทมสหวชาชพมทศนะวาการยอมรบความตายเปนความลมเหลวทางการแพทย บคลากรบางสวนไมไดรบการเตรยมความพรอมในการดแลผปวยระยะสดมาย สงผลใหขาดความร ทกษะและความมนใจการดแลผปวย ดานการพยาบาล พบวาผปวยสวนใหญขาดการประเมนและตอบสนองความตองการดานจตใจ สงคม จตวญญาณอยางเปนรปธรรม บทบาทอสระของพยาบาลไมชดเจน การวางแผนจ าหนายและการสงตอการดแลตอเนอง รวมทงการตดตามหลงการจ าหนายยงไมมรปแบบทชดเจน 2. ระยะด ำเนนกำร พบวา รปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ในหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 ประกอบดวย

องคประกอบท 1 หลกการของการดแล ไดแก หลกการดแลแบบประคบประคองขององคการอนามยโลก (WHO , 2002 ) และหลกการการดแลรวมกบสหวชาชพ

จรยธรรมกำรวจย




องคประกอบท 2 โครงสรางของของการดแล ประกอบดวย 1. โครงสรางดานบคลากร ประกอบดวย พยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหอผปวย ไดแก พยาบาล

ผจดการรายกรณ และทมการพยาบาล ทมสหวชาชพ ประกอบดวย อายรแพทยดานโรคมะเรง เภสชกร พยาบาลจตวทยา โภชนากร นกกายภาพบ าบด นกสงคมสงเคราะห พยาบาลจากกลมงานเวชกรรมสงคม และพยาบาลจากศนยดแลตอเนองแผนกผปวยนอก โดยแพทยมบทบาทในการวนจฉยโรค สงการรกษาและลงความเหนวาเปนผปวยทตองรบการรกษาแบบประคบประคอง ทมสหวชาชพใหการดแลผปวยตามบทบาทหนาทในแนวปฏบตการดแลผปวยมะเรงระยะสดทายแบบประคบ ประคองโดยสหวชาชพ พยาบาลผจดการรายกรณ มบทบาทในการดแลผปวยตงแตคดกรอง ประเมนปญหาความตองการของผปวยและครอบครว วางแผนการพยาบาล ประสานงานกบทมสหวชาชพในการรวมดแลผปวย ตดตามใหการปรกษาผปวยและครอบครว วางแผนการจ าหนาย สงตอขอมลเพอการดแลตอเนองและตดตามหลงจ าหนาย ทมการพยาบาล มบทบาทในการปฏบตการพยาบาลตามมาตรฐานและแนวปฏบต เพอบรรเทาอาการและสงเสรมความสขสบายของผปวย สนบสนนการดแลทครอบคลมดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และจตวญญาณ มสวนรวมในการดแลรวมกบทมสหวชาชพ

2. โครงสรางดานการจดการการดแล ประกอบดวย การ ใหการรกษาโดยทมสหวชาชพ ตามแนวปฏบตการดแลผปวยมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองโดยสหวชาชพ และ Clinical Pathway เพอใหการดแลผปวยเปนไปในแนวทางเดยวกน การจดระบบการพยาบาลใน หอผปวยโดยใชการจดการรายกรณรวมกบทมการพยาบาล ใชเครองมอประเมนระดบผปวยทไดรบการดแลแบบประคบประคอง (PPSV2) เครองมอประเมนอาการรบกวนตาง ๆ (ESAS) เพอสอสารระหวางทมผใหการดแลผปวย และตงเปาหมายในการจดการอาการรบกวน เปนแนวทางในการวางแผนและจดการการ ดแลผปวย การจดกจกรรมทตอบสนองความเชอ จตวญญาณของผปวยและครอบครว ไดแก มทมทปรกษาในการจดกจกรรมใหกบผปวยศาสนาครสต อสลาม มการอ านวยความสะดวกใหกบผปวยและครอบครวเมอตองการพธกรรมทางศาสนา เชน นมนตพระสงฆมารบถวายสงฆทานหรอประกอบพธกรรมขางเตยงผปวย การขออโหสกรรม การขอขมาผวายชนม

3. โครงสรางดานสถานท สงแวดลอม เครองมอ อปกรณทสนบสนนการดแล ไดแก มสถานททเหมาะสมในการดแล มหองพระ(หองเปยมบญ) หองใหการปรกษา มสอ อปกรณทสนบสนนการดแล อาท มหงพระ บทสวด หนงสอธรรมมะ ประจ าทกหองผปวย มการจดเสยงตามสาย ธรรมมะ /เพลงคลายเครยด/ดนตรบ าบด/ความรเกยวกบสขภาพ สอสารในหองพกผปวย มชดเทป ซดธรรมะ (ธรรมะเดลเวอรร ธรระเบกบาน ) จดบรการในหองพก หรอทบานตามความตองการ

องคประกอบท 3 ขนตอนการด าเนนการตามรปแบบ ไดแก 1. การเตรยมความพรอมดานบคลากรเกยวกบความรและการปรบเปลยนทศนคต ไดแก การจด

ประชมวขาการเกยวกบการดแลผปวยโรคมะเรง การดแลแบบประคบประคอง และการดแลผปวยระย ะสดทาย การสงเจาหนาทเขารวมโครงการพฒนาจต จดประชมชแจงท าความเขาใจการใชรปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพทพฒนาขน แกพยาบาลวชพทปฏบตงานในหอผปวย และทมสหวชาชพทมสวนเกยวของในการดแลผปวย เตรยมความพรอมดานอปกรณ สถานท ดานงบประมาณเกยวกบการดแลผปวย

2. ใหการดแลผปวยตงแตแรกรบจนจ าหนาย รวมกบสหสาขาวชาชพ( Interdisciplinary Team) โดยยดหลกผปวยและครอบครวเปนศนยกลาง



3. ใหการพยาบาลตามแนวปฏบตการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองโดยสห

วชาชพ และ clinical pathway ระยะท 3. ระยะประเมนผล พบวา กำรพฒนำรปแบบกำรดแลผปวยรรคมะเร งระยะสดทำยแบบประคบประคองรวมกบสหวชำชพ ในหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 มผรวมกจกรรม ดงน 1) ผปวย 30 ราย แบงเปนชาย 16 คน หญง 14 คน ผปวยมอายตงแต 43 ป จนถง 81 ป กลมอาย 71-80 ป มมากทสด คอ 10 คน รองลงมาคอกลม 51-60 ป ม 7 คน 2) ผดแล 30 ราย แบงเปนชาย 7 คน หญง 23 คน อายตงแต 20 ป จนถงมากกวา 70 ป สวนมากเปนวยผใหญตอนปลาย 3.1 ผลกำรประเมนกำรปฏบตตำมแนวปฏบตกำรดแลผปวยมะเร งระยะสดทำยแบบประคบประคองรดย สหวชำชพ พบวา ในระยะคงท ( PPSV2 70-100 %) บคลากรปฏบตตามแนวปฏบตไดรอยละ 72 ปฏบตไมได รอยละ 28 โดยขอทปฏบตไดดทสด คอ การประเมนอาการรบกวนดานรางกายและสภาพจตใจผปวยและครอบครว เชนอาการรบกวน การตดเชอ แผลกดทบ ภาวะซมเศรา วตกกงวล ความเครยด เชน ฝกสมาธบ าบดเพอการเยยวยาและดแลตามแนวทางปฏบตทเกยวของ และการเสรมพลงอ านาจการดแลแกผปวยและครอบครวโดยสอนและเตรยมครอบครวในเรอง –การประเมนอาการรบกวนของผปวย การใชยา อาการขางเคยงยา วธการดแลผปวยเฉพาะโรค เชนการท าแผล การใหอาหารทางสายยางฯลฯ ระยะเปลยนผาน(PPSV 2 40-60%) บคลากรปฏบตตามแนวปฏบตไดรอยละ 82 ปฏบตไมได รอยละ 18 โดยขอทปฏบตไดดทสด คอ การประเมนอาการรบกวนดานรางกายและสภาพจตใจผปวยและครอบครว เชนอาการรบกวน การตดเชอ แผลกดทบ ภาวะซมเศรา วตกกงวล ความเครยด เชน ฝกสมาธบ าบดเพอการเยยวยาและดแลตามแนวทางปฏบตทเกยวของ จดสภาพแวดลอมใหสงบ ผอนคลายเออตอการดแลผปวยและเปดโอกาสใหญาตดแลอยางใกลชด และการแนะน าใหขอมลผปวยและครอบครวเกยวกบอาการเปลยนแปลงทคาดวาจะเกดขน/การชวยเหลอ ระยะวำระสดทำยของชวต (PPSv2 0-30%) บคลากรปฏบตตามแนวปฏบตไดรอยละ 86 ปฏบตไมได รอยละ 14 โดยขอทปฏบตไดดทสด คอ จดสภาพแวดลอมใหสงบ ผอนคลาย เออตอการดแลผปวยและเปดโอกาสใหญาตดแลอยางใกลชด ขอทปฏบตไดดรองลงมา คอการประเมนดานจตสงคม/จตวญญาณทสอดคลองกบความเชอความศรทธา ความหวงของผปวยและครอบครว สงเสรมใหมแหลงยดเหนยวจตใจ เชนการขออโหสกรรม ธรรมะขางเตยง ระยะถกงแกกรรม (PPSV 2 0%) บคลากรปฏบตตามแนวปฏบตไดรอยละ 90 ปฏบตไมได รอยละ 10 โดยขอทปฏบตไดดทสด คอ แจงขาวการเสยชวตโดยแพทย พยาบาล กรณไมมญาตอยขณะถงแกกรรม ขอทปฏบตไดดรองลงมา คอ ใหการดแลดานจตวญญาณ/เปดโอกาสใหญาตไดปฏบตตามความเชอ ความศรทธาและทางศาสนา เชน การขอขมาศพ 3.2 ควำมพกงพอใจของผดแลตอรปแบบกำรดแลผปวยรรคมะเร งระยะสดทำยแบบประคบประคองรดยสหวชำชพ ผดแลพงพอใจในการดแลระดบมากทสด (คาเฉลย 4.74 สวนเบยงเบนมาตรฐาน .561) โดยมความพงพอใจสงสดในประเดนรสกอบอนใจและไววางใจในการดแลของทมรกษาพยาบาล 3.3 ผลกำรประเมนควำมสำมำรถในกำรปฏบตกำรพยำบำลผปวยรรคมะเร งระยะสดทำยแบบประคบประคอง ความสามารถในการปฏบตการพยาบาลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองใน



ภาพรวมของหนวยงานในทกดาน อยในระดบด โดยมคาเฉลย 4.20 สวนเบยงเบนมาตรฐาน .499 และเมอประเมนเปนรายบคคล พบวา ความสามารถในการปฏบตการพยาบาลผปวยโรคมะเรงระยะสดท ายแบบประคบประคองในทกดาน อยในระดบด โดยมคาเฉลย 8.12 และสวนเบยงเบนมาตรฐาน .905 3.4 ผลกำรประเมนควำมคดเห นของพยำบำลตอรปแบบกำรพยำบำลผปวยมะเร งระยะสดทำยแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ พบวา ระดบความคดเหนของพยาบาลอยในระดบดมาก โดยม คาเฉลย 4.32 และสวนเบยงเบนมาตรฐาน .805 โดยขอคดเหนทมคะแนนสงทสด คอ ความเหมาะสมกบหนวยงาน และมประโยชนตอผปวย โดยมคาเฉลย 4.42 และ 4.45 และสวนเบยงเบนมาตรฐาน .825 และ .843 และขอคดเหนทไดคะแนนต าสด คอ ความงายในการปฏบต โดยมคาเฉลย 3.75 และสวนเบยงเบนมาตรฐาน .755 รปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ในหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค ประกอบดวย องคประกอบท 1 หลกการของรปแบบ ประกอบดวย หลกการดแลแบบประคบประคองขององคการอนามยโลก (WHO , 2002 ) และหลกการการดแลรวมกบสหวชาชพ องคประกอบท 2 โครงสรางของรปแบบ ประกอบดวย 1. โครงสรางดานบคลากร ไดแก พยาบาลผจดการรายกรณ ทมการพยาบาล และทมสหวชาชพ ทประกอบดวย อายรแพทยดานโรคมะเรง เภสชกร พยาบาลจตวทยา โภชนากร นกกายภาพบ าบด นกสงคมสงเคราะห พยาบาลจากกลมงานเวชกรรมสงคม และพยาบาลจากศนยดแลตอเนอง 2. โครงสรางดานการจดการการดแล ไดแก การใหการรกษาโดยทมสหวชาชพ การจดระบบการพยาบาลในหอผปวยโดยใชการจดการรายกรณรวมกบทมการพยาบาล การจดกจกรรมทตอบสนองความเชอจตวญญาณของผปวยและครอบครว 3. โครงสรางดานสถานท สงแวดลอม เครองมอ อปกรณทสนบสนนการดแล องคประกอบท 3 ด าเนนการตามรปแบบ ไดแก 1. การเตรยมความพรอมดานความรและการปรบเปลยนทศนคตของบคลากร 2. ใหการดแลผป วยตงแตแรกรบจนจ าหนายรวมกบสหสาขาวชาชพ ( Interdisciplinary Team) โดยยดหลกผปวยและครอบครวเปนศนยกลาง 3. ใหการพยาบาลตามแนวปฏบตการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคองโดยสหวชาชพ และ clinical pathway ประสทธผลของรปแบบกำรดแลผปวยรรคมะเร งระยะสดทำยแบบประคบประคองรวมกบสหวชำชพในหอผปวยพเศษพระปทมวรราชสรยวงศ 5 ผปวยโรคมะเรงระยะสดทายไดรบการรกษาพยาบาลทตอเนอง และครอบคลม เนองจาก

1. ทมสหวชำชพในกำรดแลผปวยรรคมะเร งระยะสดทำยแบบประคบประคอง โดยค านงถงความตองการของผปวยและครอบครวเปนหลก มการวางแผนการดแลรวมกนของทม ตงแตทแพทยลงความเหนวาผปวยตองไดรบการดแลแบบประคบประคองจนกระทงเสยชวต มการปฏบตตามแนวปฏบตการดแลทเปนไปในทศทางเดยวกน สหวชาชพเขาใจบทบาทหนาทของตน ลดความซ าซอนในการท างาน ผปวยไดรบการดแลทตอเนอง ครอบคลม ไดรบการตอบสนองความตองการทงดานรางกาย จตใจ จตวญญาณ ผปวยและญาตไดรบการเตรยมความพรอมใหสามารถเผชญกบความตายอยางสงบ สอดคลองกบการศกษาของ

อภปรำยผล



วรรณภรณ พฒนบลย ,จรพนธ ประทมออน และจธาลกษณ แกวมะไฟ7 เรอง การพฒนารปแบบการดแลแบบประคบประคองส าหรบผสงอายทเจบปวยเรอรงในระยะสดทายหอผปวยอายรกรรม 2 โรงพยาบาลรอยเอด ทพบวา การประสานความรวมมอระหวางสหสาขาวชาชพ สงผลใหเกดคณภาพของการดแลรกษาขณะผปวยอยโรงพยาบาลและตอเนองจนถงหลงการสญเสยผปวยมคณภาพชวตทด และพงพอใจในบรการพยาบาล

2. พยำบำลผจดกำรรำยกรณเปนนผรบผดชอบหลกในกำรพยำบำลผปวย รบผดชอบดแลผปวยตงแตคดกรอง ประเมนปญหาความตองการของผปวยและครอบครว วางแผนการพยาบาล ประสานงานกบทมสหวชาชพในการรวมดแลผปวย ตดตามใหการปรกษาผปวยและครอบครว วางแผนการจ าหนาย สงตอขอมลเพอการดแลตอเนองและตดตามหลงจ าหนาย ซงการใชรปแบบพยาบาลผจดการรายกรณเปนการดแลทค านงถงและตอบสนองความตองการของผปวยและครอบครวเปนรายบคคล ท าใหปญหาของผปวยถกแกไขและไดรบการตอบสนองความตองการ สงเสรมใหผปวยและครอบครวมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบการรกษาพยาบาล ชวยใหครอบครวมการสอสารกนมากขน ผปวยลดภาวะแทรกซอน เชน แผล กดทบ ขอตด เปนตน สอดคลองกบผลการศกษาของ ราศร ลนะกล8 ทศกษา เรอง การพฒนารปแบบการจดการรายกรณทางการพยาบาลในผปวยกลามเนอหวใจตาย และพบวา พยาบาลผจดการรายกรณมความส าคญในการชวยประสานงานการดแล และปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ สงผลใหผปวยและทมผใหบรการมความพงพอใจ รวมทงสอดคลองกบการศกษาของสมพร เทพสรยานนท และวระนช มยเรศ 9 ทศกษาเรอง การพฒนาระบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคอง ในโรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน และพบวา การพฒนาระบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคอง โดยการจดระบบการพยาบาลโดยใชรปแบบการจดการรายกรณรวมกบทมการพยาบาล สงผลใหผดแลผปวยมความพงพอใจในระดบมากทสด

3. มกำรตอบสนองควำมตองกำรดำนจตวญญำณของผปวยและครอบครวตำมควำมเชอในมตทำงสงคมวฒนธรรมอยำงเหมำะสม มกระบวนการพดคยปรกษาเพอชวยใหผปวยและครอบครวยอมรบวาความตายเปนกระบวนการตามธรรมชาต ไมท าการยดอายหรอเรงการตาย มการจดสงแวดลอมเพอสงเสรมใหผปวย/ครอบครวมความสงบเปนสวนตว มสอและอปกรณทสนบสนนการดแล อาทเชน บทสวดมนตหนงสอธรรมะตางๆ ซดธรรมะบรรยาย ซดเพลง เพอสงเสรมการนอมน าหลกค าสอนของพระพทธศาสนามาเปนหลกยดเหนยวจตใจใหจตใจสงบ ท าใหผปวยและครอบครวไดมการเตรยมใจในการเผชญกบวาระส ดทายลวงหนาและตดสนใจทจะเสยชวตตามกระบวนการธรรมชาตมากขน ซงในชวงทศกษาผปวยมะเรงระยะสดทาย 30 ราย ผปวยเสยชวตทโรงพยาบาล 17 ราย ขอกลบไปเสยชวตทบาน 5 ราย เปนการเสยชวตตามกระบวนการธรรมชาต โดยครอบครวมสวนรวมในการตดสนใจ สอดคลองกบการศกษาของสาวตร มณพงศ (2551) เรอง การพฒนารปแบบการดแลผปวยระยะสดทาย หอผปวยเวชบ าบดวกฤต แผนกการพยาบาล อายรกรรม โรงพยาบาลศรนครนทร และพบวาผปวยมความพงพอใจตอรปแบบการดแลผปวยระยะสดทายอยในระดบมากทสด และพยาบาลมความพงพอใจตอการใชรปแบบการดแลผปวยระยะสดทายในระดบมาก

ควรมการศกษาและพฒนารปแบบการดแลผปวยแบบประคบประคองรวมกบสหวชาชพ ใหครอบคลมทงโรงพยาบาล รวมทงครอบคลมกลมผปวยโรคเรอรงตาง ๆ โดยน ารปแบบทพฒนาจากการศกษาไปประยกตใหเหมาะสม ทงในดานของกระบวนการพฒนา ทมการดแล การพฒนาบคลากร การ




จดระบบมอบหมายงาน การจดการการดแล การพฒนาสงแวดลอม การน าเครองมอไปใช และการวดผลลพธของการบรการ รวมทงสนบสนน / สงเสรมใหมการน ารปแบบการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายทพฒนาขนไปใชอยางตอเนอง โดยจดระบบการนเทศ ตดตามและประเมนผลการปฏบตงานอยางสม าเสมอ ทงน เพอใหผปวยไดรบบรการทมคณภาพยางตอเนอง ขอขอบพระคณ คณสมพร เทพสรยานนท รองผอ านวยการฝายการพยาบาล โรงพยาบาลสรร พสทธประสงค แพทยหญงกนกวรรณ มงขวญ แพทยหญงศรนยา ประทยเทพ ทใหการสนบสนนการท าวจย ขอบคณคณะกรรมการพฒนาการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบประคบประคอง ทใหค าปรกษาและขอชแนะทเปนประโยชน ขอบคณเจาหนาท และบคลากรทมสหวชาชพทกทานทมสวนรวมในการดแลผปวยโรคมะเรงระยะสดทายแบบ ประคบประคองทใหความรวมมอ และอ านวยความสะดวกในการท าวจยเปนอยางด

1. Sujaree O. Nursing of Cancer . Khonkaen Fundamental Nursing Department . Faculty of Nursing Khonkaen University; 2003.

2. Nitaya Sombatkaew. Psychosocial and soul in the end-stage patients and dying patients. Journal of nursing, Red Cross College of Nursing; 23(1): 61-68.

3. Sawitree M. Developing Model for end of life care in critical care medicine unit, medical nursing division, Srinagarind Hospital; 2008.

4. World Health Organization. National cancer control programmes: Poicies and managerial guidelines. 2nd ed. Geneva: World Health Organization; 2002.

5. Sunpasitthiprasong Hospital. Annual report 2010. Ubonratchathani; Ubonkitoffsetkarpim limited 2010; 265-270.

6. จอนผะจง เพงจาด. การดแลดานจตวญญาณในผปวยระยะสดทาย. วารสารพยาบาล 2546; 52(1): 11-19.

7. Wanaporn P, Jeerapan P & Juthaluk K. The Development of Palliative Care for End stage Chronic Elderly Patients Model in Department of Medicine 2. Roi-et Hospital. Journal of Nurses’ Association of Thailand, North-Eastern Division 2012; 30 (3): 68-76.

8. Rasree L, Thassana B, Korbkul P & Wanpen P. The Development of Nurse Case management in Myocardial Infarction Patients Model. Journal of Nursing Research 2006;10 (1): 20-32.





9. Somporn T. & Weeranuch M.(2013) Development of Palliative Care System for Patient with End-Stage Cancer in Sunpasitthiprasong Hospital . Journal of Nurses’ Association of Thailand, North-Eastern Division 2013; 31 (1) : 24-33.

Developing Pattern the end of life cancer patient palliative care

cooperated with multi-disciplinary team. Prapatumvoraratchawongsa 5, Nursing service task department.

Sappasittiprasong Hospital Ubonratchathani. Anchalee Wisetchoonhasilp B.N.S.* Wadsana Sarakarn M.N.S.*

Weeranuch Mayuret M.N.S.* Tasanee Jangajit B.N.S.*

The purpose of this action research was to develop caring pattern for the end of life cancer patient care cooperated with multi-disciplinary team. Prapatumvoraratchawongsa 5 Sappasittiprasong Hospital. The subjects were 30 health provider and other 16 health care provider were oncotherapist-medicine, nurse-professional, pharmacist, psychiatric nurse, physiotherapist, nutritionist, social worker, social-medicine nurse, and home- health care nurse. Collected data by observation and questionnaire in march 2012- January 2013

The finding show that : Factor 1 The principle of the caring pattern was the pattern of WHO which cooperated with multi-disciplinary team. Factor 2 Structure care pattern were 1) nurse, nurse manager, multi-disciplinary team. 2) management such as treatment by multi-disciplinary team, nursing manage system and case management cooperated with multi-disciplinary 3) physical structure : such as environment equipment ect. Factor 3. Guideline of care 1) preparation knowledge for health provider 2) caring the patient by holistic care and patient with family center 3) nursing care pattern and clinical pathway which from study cooperated with multi-disciplinary team. The results showed that, health providers were most sastisfaction, nurses who nursing care were good level, the overall of ability pattern for palliative care were good level and the nurse’s opinions were excellent. And the Pattern end of life cancer patient palliative care cooperated with multi-disciplinary team. Keyword: development/ pattern / end stage of cancer/ palliative care multi-disciplinary team * Nurse professional sappasittiprasong hospital Ubonratchathani.

Abstract



OR 1.4 กำรรบรดำนสขภำพและพฤตกรรมกำรดแลตนเองของผปวยรรคเบำหวำน ต ำบลสรำงกอ อ ำเภอกดจบ จงหวดอดรธำน

จฑารตน ลมออน ส.ม.*

การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาความสมพนธระหวางการรบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวาน ต าบลสรางกอ อ าเภอกดจบ จงหวดอดรธาน กลมตวอยางถกเลอกแบบเจาะจงจ านวน 60 คน ซงมคณสมบตตามเกณฑทก าหนด เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามการรบรดานสขภาพ 4 ดานและแบบสอบถามพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวาน ในดานรางกาย ดานจตใจ อารมณ และสงคม ดานการปองกนภาวะแทรกซอน และดานการรกษา วเคราะหขอมลดวยคาความถ รอยละ และวเคราะหความสมพนธดวยสถตไควสแควร

ผลการวจยพบวา ผปวยโรคเบาหวาน ต าบลสรางกอ อ าเภอกดจบ จงหวดอดรธาน มการรบรดานสขภาพและพฤตกรรมการดแลตนเองอยในระดบด ผปวยโรคเบาหวาน ทมเพศ อาย สถานภาพสมรส อาชพ รายไดเฉลยตอเดอน ทตางกนมการรบรดานสขภาพทไมแตกตางกน ผปวยโรคเบาหวาน ทมอาย สถานภาพสมรส อาชพ รายไดเฉลยตอเดอน ทตางกนมพฤตกรรมการดแลตนเองทแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และการรบรดานสขภาพมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการดแลตนเอง อยางมนยส าคญ ทางสถตทระดบ .05

ค ำส ำคญ: การรบรดานสขภาพ, พฤตกรรมการดแลตนเอง, ผปวยโรคเบาหวาน

* พยาบาลวชาชพช านาญการ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน อดรธาน

โรคเบาหวานเปนโรคเรอรงทก าลงมอตราเพมสงขนอยางตอเนองทวโลก สหพนธเบาหวานนานาชาตไดค านวณวาในกลมประเทศสมาชกของสหพนธเบาหวานนานาชาต ตงแตป พ.ศ. 2528 ถงป พ.ศ. 2543 จ านวนผปวยทเปนโรคเบาหวานเพมขนประมาณ 120 ลานคน ในชวง 15 ป แตจากป พ.ศ. 2543 ถงป พ.ศ. 2552 จ านวนผปวยทเปนโรคเบาหวานเพมขนถง 96 ลานคนในระยะเวลาเพยงแค 9 ป และอก 16 ปขางหนา คาดวานาจะมผทเปนโรคเบาหวานสงถง 380 ลานคน (ธวชชย ภาสรกล, 2553)

บทคดยอ




โรคเบาหวานเปนโรคเรอรงทรกษาไมหายขาดและท าใหเกดภาวะแทรกซอนตางๆตามมามากมายจากการทผปวยมพฤตกรรมการดแลตนเองเมอเปนโรคเบาหวานทไมถกตอง จนอาจเกดการเสยหนาทของอวยวะตางๆของรางกายโดยเฉพาะทตา ไต หวใจและหลอดเลอด (Emily J., 2008 ) จากแบบสรปรายงานผปวยโรคเบาหวานมผปวยโรคเบาหวานทเกดภาวะแทรกซอนเพมขนในป พ.ศ. 2551 - พ.ศ. 2553 เปนจ านวน 218 286 และ 316 ตามล าดบ ( รายงานภาวะแทรกซอนผปวยโรคเบาหวาน รพสต .บอทอง, 2553 )จากขอมลดงกลาว บงชวาผปวยโรคเบาหวานมแนวโนมเกดภาวะภาวะแทรกซอนเพมขนดงนนการศกษา พฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวานเปนสงจ าเปนส าหรบผปวย จากทฤษฎแบบแผนความเชอดานสขภาพ ทวาการทบคคลจะพฤตกรรมสขภาพเปนอยางไรนนขนอยกบการรบรดานสขภาพของบคคลนนๆ กลาวคอการรบรของบคคลเปนตวบงชพฤตกรรมโดยจะท าในสงทตนคาดวาเหนผลดและหลกเลยงสงทตนไมปารถนาหรอสงทตนคาดวาจะเกดผลเสย (Rosenstock, 1997) ดงนน การศกษาครงนผวจยจงมความสนใจทจะศกษาการรบรดานสขภาพและพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวานตามทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพ เพอเปนแนวทางในการชวยสงเสรมการปรบเปลยนพฤตกรรม ลดการเกดภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวานในกลมผปวยโรคเบาหวานตอไป

เพอศกษาการรบรดานสขภาพและพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวานตามทฤษฏแบบแผนความเชอดานสขภาพ ต าบลสรางกอ อ าเภอกดจบ จงหวดอดรธาน

ตวแปรอสระ

- เพศ

- อาย

- สถานภาพสมรส

- ระดบการศกษา

- อาชพ

- รายไดเฉลย/เดอน

- ระยะเวลาทปวย

ตวแปรตำม

กำรรบรดำนสขภำพ - การรบรโอกาสเสยงตอการเกดภาวะแทรกซอน - การรบรความรนแรงของโรคเบาหวาน - การรบรประโยชนของการปฏบตตวในการดแลตนเอง - การรบรอปสรรคของการปฏบตตวในการดแลตนเอง

พฤตกรรมกำรดแลตนเอง - ดานรางกาย - ดานจตใจ อารมณ และสงคม - ดานการปองกนภาวะแทรกซอน - ดานการรกษา

กรอบแนวคดของกำรวจย



การวจยครงน เปนการวจยเชงบรรยาย (Descriptive Research ) ประชำกรและกลมตวอยำง ประชากรทศกษาในครงนคอ ผปวยโรคเบาหวานในเขตต าบลสรางกอ อ าเภอกดจบ จงหวดอดรธาน ท าการเกบขอมลตงแตเดอน ตลาคม – ธนวาคม 2554 กลมตวอยางมจ านวนทงสน 60 คน ทงเพศชายและเพศหญง โดยเลอกตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling ) ซงมคณสมบตตามเกณฑทก าหนด ไดแก เปนผปวยโรคเบาหวานชนดท 2 ทไดรบการการขนทะเบยนตงแต 1 – 3 ป ไมมภาวะแทรกซอนจากโรคเบาหวาน สามารถโตตอบสอความหมายได และยนดเขารวมวจย กำรพทกาสทธผใหขอมล ในด าเนนการวจยครงนผวจยไดใหความส าคญตอการรกษาจรรยาบรรณของนกวจยและการพทกษสทธผใหขอมล กลาวคอในการออกแบบการวจยผวจยเลอกกลมตวอยางทจะเปนผใหขอมล โดยการนผวจยไดค านงถงสทธผใหขอมลโดยมการแจงใหเขาใจถงวตถประสงคของการวจย ขนตอนการเกบขอมลและวธการรกษาความลบของผใหขอมล และการรายงาผลการวจยจะรายงานผลในภาพรวมโดยไมมผลกระทบใดใดตอผใหขอมล รวมทงเปดโอกาสใหผใหขอมลซกถามขอสงสยตางๆทเกยวกบการวจย กอนขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลโดยใหผใหขอมลแจงถงความพรอมและความยนยอมทจะเปนผใหขอมลในการวจย เครองมอทใชในงำนวจย เครองมอทใชในงานวจยในครงนมทงหมด 3 สวน ประกอบดวย

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลสวนบคคล ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ รายไดเฉลย/ เดอน ระยะเวลาทปวย

สวนท 2 แบบสอบถามการรบรดานสขภาพ 4 ดานไดแก การรบรโอกาสเสยงตอการเกดภาวะแทรกซอน การรบรความรนแรงของโรคเบาหวาน การรบรประโยชนของการปฏบตตวในการดแลตนเอง และการรบรอปสรรคของการปฏบตตวในการดแลตนเอง จ านวน 16 ขอ โดยใชมาตรประมาณคา 3 ระดบ ก าหนดคะแนน 3 ระดบ การแปลผลระดบคะแนนรวม ดงน คะแนนคาเฉลย 48.0 – 41.6 มการรบรดานสขภาพอยในระดบสง คะแนนคาเฉลย 41.5 – 35.2 มการรบรดานสขภาพอยในระดบปานกลางคะแนน คาเฉลย 35.1 – 16.0 มการรบรดานสขภาพอยในระดบต า

สวนท 3 แบบสอบถามพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวาน 4 ดาน ไดแก ดานรางกาย ดานจตใจ อารมณ และสงคม ดานการปองกนภาวะแทรกซอน และดานการรกษา จ านวน 16 ขอ โดยใชมาตรประมาณคา 3 ระดบ การแปลผลระดบคะแนนรวม ดงนดงน คะแนนคาเฉลย 48.0 – 41.6 มพฤตกรรมการดแลตนเอง อยในระดบสง คะแนนคาเฉลย 41.5 – 35.2 มพฤตกรรมการดแลตนเอง อยในระดบปานกลาง คะแนนคาเฉลย 35.1 – 16.0 มพฤตกรรมการดแลตนเอง อยในระดบต า กำรตรวจสอบคณภำพเครองมอ การหาความเทยง โดยการน าไปทดสอบกบกลมทมลกษณะคลายกลมตวอยางจ านวน 30 คน แลวหาคาสมประสทธแอลฟา (Cronbach,s alpha coefficient) ไดคาดงน แบบสอบถามการรบรดานสขภาพ เทากบ 0.89 และ แบบสอบถามพฤตกรรมการดแลตนเอง เทากบ 0.92 กำรวเครำะหขอมล วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสถตส าเรจรป ค านวณหาคาความถ รอยละ และสถตทดสอบไคสแควร (Chi-square) ก าหนดระดบนยส าคญทางสถตท .05




กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญงรอยละ 86.67 สวนใหญมอาย 60 ปขนไป รอยละ 58.30 สถานภาพสมรสค รอยละ 62.70 ระดบการศกษาสงสดประถมศกษา รอยละ 58.3 อาชพเกษตรกรรม รอยละ 38.3 รายไดเฉลย/เดอน อยระหวาง 1,001-5,000 บาท รอยละ 36.7 ระยะเวลาทปวยนอยกวา 2 ป รอยละ 68.3

สวนผลการรบรดานสขภาพของผปวยโรคเบาหวานทง 4 ดานของผปวยโรคเบาหวาน พบวาผปวยโรคเบาหวานเพศหญงมการรบรดานสขภาพสงกวาเพศชาย ผปวยโรคเบาหวาน อายระหวาง40 – 50 ป และอายระหวาง 51 – 60 ป มการรบรดานสขภาพสงกวาผปวยโรคเบาหวานทมอาย 60 ปขนไป ผปวยโรคเบาหวานทมสถานภาพสมรสคและสถานภาพสมรสหมายมการรบรดานสขภาพสงกวาผปวยโรคเบาหวานทมสถานภาพสมรสโสดและหยาตามล าดบ ผปวยโรคเบาหวานทระดบการศกษาปรญญาตร อนปรญญาและมธยมศกษามการรบรดานสขภาพสงกวาผปวยโรคเบาหวานทม ระดบการศกษาประถมศกษาและไมไดรบการศกษาตามล าดบ ผปวยโรคเบาหวานทมอาชพรบราชการและรบจางทวไปมการรบรด านสขภาพสงกวาผปวยโรคเบาหวานอาชพธรกจสวนตว เกษตรกรรมและอนๆ ( ไมไดประกอบอาชพ) ตามล าดบ ผปวยโรคเบาหวานทมรายไดเฉลย/เดอนมากกวา 15,001 บาท มการรบรดานสขภาพสงกวาผปวยโรคเบาหวานทรายไดเฉลย/เดอนต ากวา 1,000 บาท และผปวยโรคเบาหวานทมระยะเวลาการเจบปวยนอยกวา 2 ป มการรบรดานสขภาพสงกวาผปวยโรคเบาหวานทมระยะเวลาการเจบปวยมากกวา 2 ป ดงแสดงไวในตารางท 1

พฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวานทง 4 ดานพบวา ผปวยโรคเบาหวานเพศหญงมพฤตกรรมการดแลตนเองสงกวาเพศชาย ผปวยโรคเบาหวานทมอายระหวาง 40 – 50 ป มพฤตกรรมการดแลตนเองสงกวาผปวยโรคเบาหวานทมอายระหวาง51 – 60 ป และอาย 60 ปขนไป ตามล าดบ ผปวยโรคเบาหวานทมสถานภาพสมรสคมพฤตกรรมการดแลตนเองสงกวาผปวยโรคเบาหวานทมสถานภาพสมรสหมายและสถานภาพสมรสโสดตามล าดบ ผปวยโรคเบาหวานทระดบการศกษาปรญญาตร อนปรญญาและมธยมศกษามพฤตกรรมการดแลตนเองสงกวาผปวยโรคเบาหวานทมระดบการศกษาประถมศกษา ตามล าดบ ผปวยโรคเบาหวานทมอาชพธรกจสวนตว มพฤตกรรมการดแลตนเองสงกวาผปวยโรคเบาหวานทมอาชพรบราชการ เกษตรกรรมและอนๆ (ไมไดประกอบอาชพ) ตามล าดบ ผปวยโรคเบาหวานทมรายไดเฉลย/เดอนมากกวา 15,001บาท มพฤตกรรมการดแลตนเองสงกวาผปวยโรคเบาหวานทมรายไดเฉลย / เดอน 1,001 - 5,000 บาท และผปวยโรคเบาหวานทมระยะเวลาการเจบปวยนอยกวา 2 ป มพฤตกรรมการดแลตนเองสงกวาผปวยโรคเบาหวานระยะเวลาการเจบปวยมากกวา 2 ป ดงแสดงไวในตารางท 2

ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางการรบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวาน พบวาผปวยโรคเบาหวานทมการรบรดานสขภาพระดบสงมพฤตกรรมการดแลตนเองอยใน




ระดบสง และสงกวาผปวยโรคเบาหวานทมการรบรดานสขภาพระดบปานกลางและผปวยโรคเบาหวานทมการรบรดานสขภาพระดบต า ตามล าดบ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ดงแสดงไวในตารางท 3

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาการรบรดานสขภาพและพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวาน ผลการศกษา พบวาเพศ อาย สถานะภาพสมรส อาชพ รายไดเฉลย/เดอน และระยะเวลาการเจบปวยตางกนมการรบรดานสขภาพไมแตกตางกน เนองจากไมวาผปวยโรคเบาหวาน เปนเพศชายหรอเพศหญง มอาย สถานะภาพสมรส อาชพ รายไดเฉลย/เดอน และระยะเวลาการเจบปวยทตางกนอยางไรกไดรบการบรการดานสขภาพในคลนกโรคเบาหวานเหมอนกนไมวาเปนดานการใหค าแนะน าชวยเหลอ การใหความรในเรองการปฏบตตวทถกตองซงการศกษาครงนสอดคลองกบงานวจยทผานมา (นรมา แวบอซา,2550) ซงพบวาการรบรสภาวะสขภาพไมมความสมพนธกบเพศ อาย สถานภาพสมรส และ รายไดเฉลย /เดอนของผปวยโรคเบาหวาน ในขณะทผลการศกษาครงนกพบวาระดบการศกษาทตางกนมการรบรดานสขภาพแตกตางกน ซงจากการศกษาครงนพบวาผปวยโรคเบาหวานทมระดบการศกษาสงมการรบรดานสขภาพสงกวาผทมระดบการศกษาต าหรอไมไดรบการศกษา ซงผลการศกษาสอดคลองกบแนวคดความเชอดานสขภาพของเบคเกอร (Becker, 1974) ทกลาวไววาระดบการศกษาเปนปจจยทไมมผลโดยตรงตอพฤตกรรมสขภาพ แตเปนปจจยพนฐานทจะสงผลไปถงการรบรและการปฏบต

ผลการศกษาครงนยงพบวา เพศ และระยะเวลาการเจบปวยตางกนมพฤตกรรมการดแลตนเอง ไมแตกตางกน แสดงวาผปวยโรคเบาหวานทงเพศชายและเพศหญงมพฤตกรรมการดแลตนเองไมแตกตางกน อาจเนองจากผปวยโรคเบาหวานทงเพศชายและเพศหญงตางตระหนกถงความส าคญในการดแลสขภาพตนเองเทาๆกน ซงสอดคลองกบงานวจยทผานมา (ณฐธยาน ประเสรฐอ าไพสกล , 2552 ) ซงพบวาเพศไมมความสมพนธกบ พฤตกรรมการปองกนภาวะน าตาลในเลอดสงของผปวยโรคเบาหวานทไมสามารถควบคมระดบน าตาลในเลอดได สวนผลการศกษาครงนยงพบวาระยะเวลาการเจบปวยตางกนมพฤตกรรมการดแลตนเอง ไมแตกตางกน ซงไมเปนไปตามแนวคดความเชอดานสขภาพของเบคเกอร ( Becker, 1974 ) ทเชอวาระยะเวลาการเจบปวยเปนปจจยทอาจมผลตอการรบรปญหาสขภาพของบคคลโดยผทมระยะเวลาการเจบปวยทนานจะท าใหบคคลเรยนรละยอมรบสถานการณตางๆทเปลยนแปลงไปไดด ท าใหมพฤตกรรมสขภาพในทางทด ซงอาจเปนไปไดวาระยะเวลาการเจบปวยในกลมตวอยางไมแตกตางกนมากจงท าใหผปวยโรคเบาหวานมพฤตกรรมสขภาพทไมแตกตางกน ในขณะทผลการศกษาครงนกยงพบวาอาย สถานะภาพสมรส อาชพ และรายไดเฉลย/เดอนตางกนมพฤตกรรมการดแลตนเองทแตกตางกน ซงสอดคลองตามแนวคดความเชอดานสขภาพของเบคเกอร ( Becker, 1974 ) ทเชอวาอาย สถานภาพสมรส อาชพ และรายไดเฉลย/เดอน เปนปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสขภาพโดยอายทตางกนท าใหสงผลไปถงการรบรปญหาสขภาพของบคคลทตางกนและอาจน าสการปฏบตตวในการดแลสขภาพทแตกตางกน และแนวคดความเชอดานสขภาพของเบคเกอร ( Becker, 1974 )

อภปรำยผลกำรวจย



เชอวาสถานภาพสมรสเปนปจจยหนงทมอทธพลตอพฤตกรรมสขภาพโดย คสมรสจะชวยเหลอแบงเบาความเครยดและความวตกกงวล ตลอดจนใหค าปรกษาในการดแลสขภาพซงกนและกน ซงการศกษาครงนกลมตวอยางสวนใหญมสถานภาพสมรสค และมพฤตกรรมสขภาพในระดบด และจากผลการศกษาทพบวาอาชพ และรายไดเฉลย/เดอนตางกนมพฤตกรรมการดแลตนเองทแตกตางกนนนนอกจากสอดคลองสอดคลองตามแนวคดความเชอดานสขภาพของเบคเกอร ( Becker, 1974 )แลว ยงมการศกษาทผานมา (ณฐธยาน ประเสรฐอ าไพสกล, 2552) พบวาอาชพ และรายไดเปนปจจยทสามารถพฤตกรรมการปองกนภาวะน าตาลในเลอดสงในผปวยทไมสามารถควบคมระดบน าตาลได ซงอาจเปนไปไดวาผทม สถานภาพทางเศรษฐกจและสงคมสงจะมโอกาสดกวาในการแสวงหาสงทเปนประโยชนในการดแลสขภาพและสงทเอออ านวยตอการมสขภาพทด

ในผลการศกษายงพบวาการรบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวานมความสมพนธกนทางบวกซงแสดงวาเมอผปวยโรคเบาหวานการรบรดานสขภาพสงกจะม พฤตกรรมการดแลตนเองทดตามมา ซงสอดคลองกบแนวคดดานสขภาพของ โรเซนสตอค (Rosenstock, 1997) ทเชอวา การรบรของบคคลเปนตวบงชพฤตกรรมของบคคลนน โดยบคคลจะท าในสงทตนรบรวาจะเกดผลดตอตนเองและหลกเลยงสงทตนรบรวาจะเกดผลเสยตอตนเองและสอดคลองกบผลการศกษาทผานมา (ชนาธป ศรพรหม,2550 ; พจตรา ทลมาลา,2551) ทพบวาการรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมการปองกนภาวะน าตาลในเลอดสงและภาวะแทรกซอนเปนปจจยส าคญทมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองเพอปองกนภาวะน าตาลในเลอดสง เชนเดยวผลการศกษาทพบวากลมตวอยางทศกษาทมการรบรประโยชนของการปฏบตตามค าแนะน าท าใหผปวยโรคเบาหวานปฏบตพฤตกรรมการดแลตนเองในเรองการรบประทานอาหาร การออกก าลงกาย การจดการการความเครยดและการมารบบรการตามนดอยางสม าเสมอ

จากผลการวจยครงนแสดงใหเหนวา การรบรดานดานสขภาพมผลตอพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวานดงนนการการดแลผปวยโรคเบาหวาน จ าเปนตองเพมประสทธภาพการรบรดานสขภาพใหแกผปวยโรคเบาหวานไดแก การใหขอมลขาวสารหรอการใหความรโรคเบาหวาน ค าแนะน าในการปฏบตตวเกยวกบโรคเบาหวาน การปองกนภาวะแทรกซอน และควรเนนย าใหผปวยเหนความส าคญและประโยชนของการปฏบตตวทถกตอง โดยการใหค าแนะน าทเปนกนเองและตดตามใหผปวยมารบบรการอยางตอเนอง จดใหผปวยโรคเบาหวานมกจกรรมการพดคยแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนในกลมผปวยรวมทงสนบสนนใหครอบครวมสวนรวมในการดแลผปวย เพอใหเกดพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวานทถกตองและไมมภาวะแทรกซอนตางๆตามมา

ในการศกษาครงตอไป ควรมการจดกจกรรมทสงเสรมพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวาน และตรวจเลอดหาระดบน าตาลในเลอดรวมดวยเพอสงเสรมใหผปวยโรคเบาหวานสามารถปฏบตตนเพอควบคมโรคเบาหวานไดอยางมประสทธภาพ




ชนาธป ศรพรหม. พฤตกรรมกำรดแลสขภำพตนเองของผปวยรรคเบำหวำนในรรงพยำบำลชมชน จงหวดอบลรำชธำน. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย. 2550.

มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน. ธวชชย ภาสรกล. เกำะตดสถำนกำรณรลก (รรค) เบำหวำน. คนเมอ 2 กมภาพนธ 2554, จาก

http://www.thairath.co.th/content/life/126272 นรมา แวบอซา. ควำมสมพนธระหวำงกำรรบรสภำวะกบกำรดแลตนเองของผปวยรรคเบำหวำนใน อ ำเภอปะนำเระ จงหวดปตตำน. วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาสราง เสรมสขภาพ, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน. 2550. พจตรา ทลมาลา. พฤตกรรมกำรดแลตนเองเพอปองกนภำวะแทรกซอนทำงไตของผปวยเบำหวำนรรงพยำบำล

รำชวถ. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. 2551.

รายงานภาวะแทรกซอนผปวยโรคเบาหวาน รพสต.บอทอง. สรปรายงานผปวยโรคเบาหวาน ประจ าป. 2553. ศรพร เมองพล. กำรรบรและพฤตกรรมกำรดแลตนเองของผปวยรรคเบำหวำนในเขตรรงพยำบำล สงเสรมสขภำพต ำบลรนนสง อ าเภอส าโรง จงหวดอบลราชธาน. 2551. Becker, M. H. The Health Belief Model and personal health behavior. Thorofare, NJ:Slack. 1974. Emily JA Review of the Health Beliefs and Lifestyle Behaviors of Women with Previous Gestational Diabetes. Journal of Obstetric, Gynecologic, & Neonatal Nursing 2008; 38(5): 516-526. Rosenstock, I.M, Strecher, V.J., & Becker, M.H. (1997).Social learning theory and the Health Belief Model. Health Education Quarterly, 15(2), 175-183.


http://www.thairath.co.th/content/life/126272



ตำรำงท 1 แสดงจ านวน รอยละและระดบการรบรดานสขภาพของผปวยโรคเบาหวานทมขอมลสวนบคคลแตกตางกน ( n = 60 ) ขอมลสวนบคคล

กำรรบรดำนสขภำพ รอยละ ( n ) p-value

ต ำ กลำง สง เพศ

.658 ชาย 10.5(2) 15.8(3) 73.7(14) หญง 2.4(1) 12.2(5) 85.4(35) อำย .109 40 – 50 ป 0.0(0) 0.0(0) 100.0(7) 51 – 60 ป 0.0(0) 0.0(0) 100.0(18) 60 ปขนไป 8.6(3) 20.0(7) 71.4(25) สถำนภำพ .706 โสด 0.0(0) 50.0(2) 50.0(2) ค 2.4(1) 9.5(4) 88.1(37) หมาย 7.7(1) 23.1(3) 69.2(9) หยา

0.0(0)

100.0(1)

0.0(0)



ตำรำงท 1 แสดงจ านวน รอยละและระดบการรบรดานสขภาพของผปวยโรคเบาหวานทมขอมลสวนบคคลแตกตางกน ( n = 60 ) ( ตอ ) ขอมลสวนบคคล

กำรรบรดำนสขภำพ รอยละ ( n ) p-value

ต ำ กลำง สง ระดบกำรศกกาำ .000

ไมไดรบการศกษา 37.5( 3) 50.0( 4) 12.5( 1)

ประถมศกษา 0.0(0) 5.7(2) 94.3(33)

มธยมศกษา 0.0(0) 0.0(0) 100.0(8)

อนปรญญา/ปวส. 0.0(0) 0.0(0) 100.0(6)

ปรญญาตร 0.0(0) 0.0(0) 100.0(3)

อำชพ . 314

เกษตรกรรม 4.3(1) 14.4( 4) 78.3(18)

รบจางทวไป 0.0(0) 0.0(0) 100.0(5)

รบราชการ 0.0(0) 0.0(0) 100.0(11)

คาขาย/ธรกจสวนตว 0.0(0) 7.1(1) 92.9 (13)

อนๆ 14.3(1) 28.6(2) 57.1(4)

รำยไดเฉลย/เดอน . 544

ไมมรายได ต ากวา 1,000 บาท

0.0(0) 9.1(2)

20.0(3) 18.2(4)

80.0(12) 72.7(16)

1,001 - 5,000 บาท 0.0(0) 0.0(0) 100.0(5)

5,001 - 10,000 บาท 0.0(0) 0.0(0) 100.0(13)

10,001 - 15,000 บาท มากกวา 15,001 บาท

0.0(0) 0.0(0)

0.0(0) 0.0(0)

100.0(3) 100.0(2)

ระยะเวลำกำรเจ บปวย .243

นอยกวา 2 ป 2.4(1) 4.9(2) 92.7(38)

มากกวา 2 ป 5.3(1) 21.1(4) 3.7(14)



ตำรำงท 2 แสดงจ านวนรอยละและระดบพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวานทมขอมลสวนบคคลแตกตางกน (n = 60 )

ขอมลสวนบคคล

พฤตกรรมกำรดแลตนเองรอยละ( n ) p-value

ต ำ กลำง สง เพศ .595

ชาย 5.3(1) 36.8(7) 57.7(14)

หญง 2.4(1) 12.2(5) 85.4(35)

อำย .002

40 – 50 ป 0.0(0) 14.3(1) 85.7(6)

51 – 60 ป 0.0(0) 22.2(4) 77.8(14)

60 ปขนไป 17.1(6) 54.3(19) 28.6(10)

สถำนภำพ .009

โสด 0.0(0) 75.0(3) 25.0(1)

ค 24.0(1) 47.6(20) 50.0(21)

หมาย 38.5(5) 23.1(3) 38.5(5)

หยา 0.0(0) 100.0(1) 0.0(0)



ตำรำงท 2 แสดงจ านวนรอยละและระดบพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวานท มขอมลสวนบคคลแตกตางกน (n = 60 ) (ตอ) ขอมลสวนบคคล

พฤตกรรมกำรดแลตนเองรอยละ( n ) p-value

ต ำ กลำง สง ระดบกำรศกกาำ .000

ไมไดรบการศกษา 75.0(6) 25.0(2) 0.0(0)

ประถมศกษา 0.0(0) 62.9(22) 37.1(13)

มธยมศกษา 0.0(0) 0.0(0) 100.0(8)

อนปรญญา/ปวส. 0.0(0) 0.0(0) 100.0(6)

ปรญญาตร 0.0(0) 0.0(0) 100.0(3)

อำชพ .005

เกษตรกรรม 21.7(5) 17.4( 4) 60.9(14)

รบจางทวไป 0.0(0) 100.0(5) 0.0(0)

รบราชการ 0.0(0) 18.2(2) 81.8(9)

คาขาย/ธรกจสวนตว 0.0(0) 7.1(1) 92.9 (13)

อนๆ 14.3(1) 28.6(2) 57.1(4)

รำยไดเฉลย/เดอน .037

ไมมรายได ต ากวา 1,000 บาท

20.0(3) 13.6(3)

53.3(8) 54.5(12)

26.7(4) 31.8(7)

1,001 - 5,000 บาท 0.0(0) 30.8(4) 69.2(9)

5,001 - 10,000 บาท 0.0(0) 0.0(0) 100.0(5)

10,001 - 15,000 บาท มากกวา 15,001 บาท

0.0(0) 0.0(0)

0.0(0) 0.0(0)

100.0(3) 100.0(2)

ระยะเวลำกำรเจ บปวย .111

นอยกวา 2 ป 2.4(1) 39.0(16) 58.6(24)

มากกวา 2 ป 21.1(4) 42.1(8) 36.8(7)



ตำรำงท 3 ความสมพนธระหวางการรบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคเบาหวาน ( n = 60)

กำรรบรดำนสขภำพ พฤตกรรมกำรดแลตนเองรอยละ( n )

ต ำ กลำง สง ต า 50.0(1) 50.0 (1) 0.0 (0)

กลาง สง

57.1 (4) 1.0 (1)

14.3 (1) 42.0 (21)

28.6 (2) 57.0 (29)

2 = 25.62, df = 4, p < .01

Health Perceives and Self care behaviors in diabetes mellitus patients in

Thombon Sangkok, Bouthong District Udonthani Province

A

This purpose of this study were to explore the relationship between health perceives and self care behaviors of the people with DM patient in Thombon Sangkok, Bouthong District Udonthani Province. Sample size were 60 DM patient by purposive sampling method. Data were collected by using four questionnaires; 1) assessing personal data, 2) Health Perceives, 3) Self care behaviors of diabetics; 4) physical, mental, emotional and social aspects of the prevention of complications. Data were analyzed by frequency, percentage, Chi – square.

The results revealed as follows :- health perceives and self care behaviors at a good level. Patients with diabetes, age, marital status, occupation, income per month. dean of health perceive is nodifferent by diabetics age, marital status, occupation, income per month. Health perceives is positively related to self-care behaviors at .05 level of significance

Keywords: Health Perceives , Self care behavior, Diabetes mellitus patients

Abstract



OR 2.1 ผลกำรตำมรอยแนวทำงกำรดแลและกำรสงตอผปวยวกฤต

จกรพงศ ปตโชคโภคนท * สภาพร เจรญวงศ * ทศนย สบก า *

โรงพยาบาลเขมราฐ เปนโรงพยาบาลชมชนขนาด 60 เตยง ซงอยในเขตชายแดนไทยลาว หางไกลจากจงหวดอบลราชธาน 110 กโลเมตรมแพทยประจ า 5 คน แพทยหมนเวยน 1 คน ไมมแพทยเฉพาะทาง ดงนนเมอมผปวยฉกเฉนทมการอาการหนกหรอผปวยวกฤต จะมการสงตอไปรกษาและวนจฉยขนสงตอย งโรงพยาบาลศนยสรรพสทธประสงคอบลราชธาน สถตการสงตอผปวยวกฤตในปงบประมาณ 2554 จ านวน 318 ราย ซงมการประเมนเกณฑคณภาพ 6 ดาน ในการดแลผปวยวกฤตโดยศนยสงตอผปวยวกฤตทางไกล ( ICU Hub ) ไดแก 1) การดแลทางเดนหายใจ 2) การชวยหายใจ 3) การดาม 4) การหามเลอด 5) การใหยาและสารน า 6) การสอสารและอนๆ ผลการประเมนผานเกณฑรอยละ 90.26 จากเกณฑทก าหนดใหผานเกณฑรอยละ 95 เมอทบทวนปญหาและประเมนคณภาพการรบสงตอผปวยวกฤตพบปญหาการใชรถสงตอไมเหมาะสมมรถเสยระหวางทาง ปญหาดานความรและสมรรถนะของพยาบาลสงตอ ,การจดการวสดอปกรณทไมพรอมใชในรถรบสงตอ และขาดแนวทางการบรการจดการทดไมมระเบยบแนวทางการสงตอผปวยวกฤต หนวยงานอบตเหต-ฉกเฉน จงไดจดท าการตามรอยแนวทางการดแลและการสงตอผปวยวกฤตขน

เพอเพมประสทธภาพและคณภาพในการดแลและการสงตอผปวยวกฤต การด าเนนการศกษาวจยในครงนใชระเบยบวธวจยเชงปฏบตการ (Action Research) มขนตอนการด าเนนการผสมผสาน กบวงจรแหงการพฒนางานคณภาพ ( PDSA Cycle ) และขนตอนการตามรอยโรคทส าคญ (Clinical Tracer Highlight ) ม 4 ขนตอน ดงน 1. คนหาปญหาวเคราะหปญหาสถานการณและบรบทหนวยงาน ประเดนส าคญ 2. ก าหนดวตถประสงคตวชวด หาแนวทางการแกไขปญหาอปสรรค แจงผบรหาร 3. ด าเนนการตามรอยกระบวนการพฒนา/กระบวนการดแลผปวย/ตามรอยระบบการบรหารการจดการทเกยวของ แลวประชมบรการชแจงเพอหาแนวทางการด าเนนงานรวมกน สงพยาบาลอบรมเฉพาะทาง แบงรถรบสงตอเปน ALS (Mobile ICU) ,BLS จดท าจดหาวสดอปกรณเครองมอในรถสงตอ จดท าระเบยบยานพาหนะ ระเบยบพยาบาลสงตอ ระเบยบการดแลผปวยวกฤต ( CPG, WI , คมอการด าเนนงาน ) *งานอบตเหต-ฉกเฉน โรงพยาบาลเขมราฐ จงหวดอบลราชธาน






4. ตดตามตวชวด/น ามาวเคราะหสรปผล/ไดรปแบบแนวทางการดแลและการสงตอผปวยวกฤตน าไปเผยแพรปฏบตตอไป กระบวนกำรด ำเนนกำร

1. กำรวำงแผนกำร ( Plan ) - ส ารวจและคนหาปญหาอปสรรค/วเคราะหปญหาสถานการณบรบทและประเดนส าคญ - รวบรวมขอมลมาวางแผนหาแนวทางการแกปญหาและพฒนา - ก าหนดวตถประสงคตวชวดหาแนวทางการแกไขปญหาอปสรรค/แจงหวหนางานและผบรหาร - แจงหวหนาหนวยงานผบรหารเพอรบทราบปญหาอปสรรคในการสงตอผปวยวกฤต

2. ปฏบตตำมแผน ( Do ) - ปรบปรงรปแบบการสงตอ ปรบปรงรถสงตอเปนรถไอชยเคลอน (Mobile ICU) 2 คน

- ใชหลก ABCDE มาปฏบตจดหมวดหมวสดอปกรณบนรถ จดท าและจดหาวสดอปกรณเครองมอ ยาและเวชภณฑในรถสงตอใหพรอมใช จดท าระเบยบยานพาหนะ ระเบยบพยาบาลสงตอ ระเบยบแนวทางการดแลผปวยวกฤต ปรบปรงแนวทางการการสงตอและการดแลผปวยวกฤต ,สงพยาบาลอบรมเฉพาะทางการพยาบาลผปวยวกฤตระหวางสงตอ 2 รน รนละ 2 คน ,ใหพรอมปฏบตงานหมนเวยนการสงตอ 24 ชวโมง จดทมพยาบาลสงตอผปวยวกฤต

- ประชมชแจงแนวทางการด าเนนงานและรวมกนลงมอจดท าตามแผน/น ามาปฏบตใชงาน 3. ศกกาำผล/ประเมนผลงำน ( Study )

- ศกษาผลการใชแนวทางการสงตอและการดแลผปวยวกฤต ส ารวจความพรอมความพงพอใจ - เกบขอมลตดตามตวชวดมาวเคราะหสรปผลมาอภปรายผล - หาจดดอยโอกาสพฒนาและแผนการพฒนาตอเนองและขอเสนอแนะ

4. ปรบปรงแกไขและสรำงมำตรฐำน ( Action ) - จดท าสรางเปนมาตรฐาน/จดท ารปแบบ/แนวทางการสงตอและการดแลผปวยวกฤตน าไป

เผยแพรปฏบตตอไป ประชมบรการชแจงแนวทางเพอใหเปนแนวทางเดยวกน - ชแจงและรายงานผบรหารใหรบทราบเพอการสนบสนนการปฏบต



/

(Mobile ICU) 2 ABCDE

, KED Box

24

กลมเปำหมำย/กลมตวอยำง ผปวยวกฤตทรบบรการรถรบ-สงตอ ในปงบประมาณ 2555

ก าหนดกลมตวอยางแบบเจาะจง ไดแก บคลากรทท าหนาทในการรบ-สงผปวย ไดแก แพทย 2 คน พยาบาลวชาชพ 25 คน เวชกจฉกเฉน 3 คน รวมทงหมด 30 คน สถตและเครองมอ ใชสถตพรรณนา จ านวน รอยละ

เครองมอทใช คอ แบบประเมนผลแนวทางการดแลและการสงตอผปวยวกฤต แบบประเมนความพงพอใจและแบบประเมนคณภาพการรบ-สงตอผปวย ระยะเวลำในกำรด ำเนนกำร ระยะเตรยมการ : ธนวาคม 2554, ระยะเวลาในการด าเนนการ : มกราคม 2555 – ธนวาคม 2555, ระยะเวลาในการประเมนผลงาน: กรกฎาคม 2555และ ธนวาคม 2555 ) วธกำรประเมนผล

- ประเมนผลจากบคลากรผใชงานรถรบ-สงตอผปวยดานประสทธภาพ - ประเมนผลดานความพรอมใชงาน ,ความปลอดภยของรถ , ประเมนผลความพรอมใชของวสด

อปกรณเครองมอขนสง , ยาและเวชภณฑในการสงตอโดยพยาบาลสงตอ โดยใชแบบประเมนประสทธภาพและความพงพอใจแลวเกบรวบรวมขอมลมาประเมนผล

- ประเมนผลจากการประเมนคณภาพในการดแลและการสงตอผปวยวกฤตโดยศนยสงตอผปวยวกฤตทางไกล (ICU Hub) ทง 6ดานและประเมนจากรายงานอบตการณผปวยวกฤตทมอาการทรดลงขณะสงตอ



- CPG, WI , คมอการด าเนนการ

ตวชวดและผลลพธ

%

2554

2555

95 90.26 100

2.

Telemedicine Real Time , App Line

80 100

100 91.19 100 0 3.14 05. 100 80 100 Mobile ICU 100 91.82 98.10

95 90.26 98.108. 90 78 97.149. CPG , WI , 95 91.75 98.10

ผลการด าเนนการศกษา พบวามระเบยบแนวทางการดแลและการสงตอผปวยวกฤต ทงกอนสงตอ

และขณะสงตอทชดเจน มการจดรถสงตอผปวยวกฤตเปนรถไอชยเคลอน (Mobile ICU) 2 คน สงผลใหรถมพรอมใชรอยละ 100 ไมมอบตการณรถเสยระหวางการสงตอ มพยาบาลทจบเฉพาะทางการพยาบาลผปวยวกฤตระหวางสงตอ 4 คน พรอมปฏบตงานหมนเวยนการสงตอ 24 ชวโมง รอยละ 98.81 ความพรอมใชของวสดอปกรณเครองมอขนสง ยาและเวชภณฑในการสงตอรอยละ 100 ผปวยวกฤตทมอาการทรดลงขณะสงตอ (หยดหายใจ หวใจหยดเตน ความดนโลหตต า) ไดรบการแกไขทถกตองเชนการใสทอชวยหายใจ การปมและ




ชอกไฟฟาหวใจ การใหยาฉกเฉนกชวต โดยพยาบาลสงตอ (Mobile ICU) รอยละ 97.33 การเสยชวตของผปวยวกฤตขณะสงตอรอยละ 0 มระบบการตดตอสอสารผาน Telemedicine แบบ Real Time เพอการสงสญญาณชพ คลนไฟฟาหวใจ รปภาพและเอกสารการสงตอ ตลอดจนการโตตอบขอค าปรกษากอนการสงตอ ขณะสงตอและตดตามผลการรกษาได ผลการประเมนเกณฑคณภาพการสงตอผปวยวกฤตผานเกณฑรอยละ 98.10 และเปนหนวยคณภาพระดบจงหวด และไดผลการพฒนาพฒนาดงน

1. ในป 2555 อตราทรดลงของผปวยขณะสงตอ 15 ราย จากกรณผปวย post arrest 3 รายResuscitate ท ER แลวพบวาหวใจยงเตนอยจงมการรกษาแกไขและสงตอ มการปมหวใจและชอกไฟฟาหวใจ รวมทงการใหยาฉกเฉนกชวต โดยพยาบาลสงตอ (Mobile ICU) 2 ราย On ETT บนรถสงตอกรณหายใจหอบมากหรอหยดหายใจ 6 ราย ใหยาเพมความดน 4 ราย การดแลรกษาดงกลาวนท าใหผปวยปลอดภยและรอดชวตสงถงโรงพยาบาลแมขายจนสามารถจ าหนายกลบบานได

2. ในป 2555 มการบนทกการสงตอและมการทบทวนคณภาพการบนทกอยางตอเนอง ตรวจสอบจากแบบบนทกการสงตอและใบตอบกลบการสงตอ

3. ไดมการจดหาอปกรณการชวยชวตททนสมย เชน เครอง Volume ventilator, Note Book สงสญญาณ Real time telemedicine เครอง Infusion pump, LMA, Defibrillator/AED, Monitor EKG 12 Lead ออกซเจนถงเลกพรอมใช, ETT ทกขนาด,Laryngoscope handle,Laryngoscope blade,stylet for ETT, Glucometor, Pulse oxymetor, Eend-tidal CO2 Detector, Transport incubator, ยา AHD 10 รายการ โดยเอาไวบนรถ ไมตองยกขนยกลงพรอมใชไดเลย/ไมเสยเวลาเตรยมและยงปองการลม สวนรายการยาและการเกบกมนวตกรรม KED Box มการตรวจสอบรถ วสดอปกรณ เครองมอทกวนทกเวรรอยละ 100และพรอมใชตลอดเวลารอยละ 100

4. พบวามการจดรถสงตอเปน ALS และ BLS สวนรถ ALSนนเรยกรถสงตอผปวยวกฤตหรอรถไอชยเคลอนท (Mobile ICU) 2 คน สงผลใหรถมพรอมใชรอยละ 100 และยงไมมอบตการณรถเสยระหวางการสงตอ 5. ผปวยวกฤตไดรบการดแลและการสงตอโดยพยาบาลทจบหลกสตรเฉพาะทางการพยาบาลเวชปฏบตฉกเฉน (การดแลผปวยวกฤตระหวางสงตอ) ทกราย ซงในป 2555 ท าไดรอยละ 98.81 สวนอกรอยละ 1.19 ใชพยาบาลวชาชพสงตอเนองจากมผปวยวกฤตทตองสงตอซอนกน 6. มระบบการตดตอสอสารผาน Telemedicine แบบReal Time เพอการสงสญญาณชพ คลนไฟฟาหวใจ รปภาพและเอกสารการสงตอ ตลอดจนการโตตอบขอค าปรกษากอนการสงตอ ขณะสงตอและตดตามผลการรกษาได แตบางชวงระหวางการเดนทางอาจไมมสญญาณ Internet ท าใหสญญาณ Real Time ขาดหายไปคงเปนโอกาสพฒนาตอไป และมการน า IPad Line App มาใชในการสอสารควบคไปดวย 7. ผลการประเมนเกณฑคณภาพการสงตอผปวยวกฤตโดยศนยสงตอผปวยวกฤตทางไกล (ICU Hub) ทง 6 ดานผานเกณฑ รอยละ 98.10 8. มรปแบบ ระเบยบ และแนวทางการกำรสงตอและการดแลผปวยวกฤตทชดเจน 9. ผลการประเมนความพงพอใจของบคลากรและผรบบรการเกดความพงพอใจในการใชแนวทางการสงตอและการดแลผปวยวกฤตขณะสงตอ รอยละ 97.14 10. เปนแหลงฝกปฏบตงาน 1 ใน 3 แหลงฝกของพยาบาลหลกสตรเฉพาะทางการพยาบาลสาขาเวชปฏบตฉกเฉน วพบ.พระมงกฎเกลา



แนวทางการสงตอและการดแลผปวยวกฤตทคณะได ศกษานเปนแนวทางทดมคณภาพและประสทธภาพ การศกษาในครงนประสบผลส าเรจดวยดจากการสนบสนนของผบรหารทเหนความส าคญของปญหาและแนวทางการพฒนา ควรมการเผยแพรน าไปใชกบโรงพยาบาลทมบรบทเหมอนกนเพอแนวทางทดสการพฒนาการดแลผปวยตอไป โดยเฉพาะรปแบบไอซยเคลอนท (Mobile ICU) ในการดแลและสงตอผปวยวกฤต การเรยนรทไดรบ ตามรอยในสงทท า น ามาสงานประจ าทดยงขนสงผลใหคณภาพในการดแลและสงตอผปวยวกฤตเพมมากขนดวย การพฒนาสมรรถนะของวชาชพเพอมาตรฐานการบรการและเกดความภาคภมใจ แรงบนดาลใจในการท างานสรางสรรคผลงานตอไป แผนทจะท าสงตอไป 1) แกไขสญญาณ Real Time ทขาดหายไปชวงระหวางการเดนทาง กโลเมตรท 25- 35 โดยการตดเสาสญญาณ 2) สงพยาบาลวชาชพทปฏบตงานทงานอบตเหต-ฉกเฉนฝกอบรมหลกสตรเฉพาะทางการพยาบาลสาขาเวชปฏบตฉกเฉนเพมใหครบ 100 % เพอการดแลผปวยวกฤตทครอบคลมเพมสมรรถนะการพยาบาล 3) แนวทางการใหค าปรกษาในการดแล/สงตอผปวยวกฤต ผาน Line App ของกชพต าบล / รพ.สต.






OR 2.2 ผลกำรใชแนวทำงปฏบตเพอปองกนกำรเลอนหลดของทอชวยหำยใจ กลมงำนกำรพยำบำลผปวยหนกผใหญ รรงพยำบำลกำฬสนธ

จรารตน ทรพยเกด* นวลจนทร ขนธแสง* กรรณการ อดรพมพ**

การใสทอชวยหายใจเปนหตถการทพบไดบอยในภาวะวกฤต เพอจดการกบทางเดนหายใจและพยงชวต ชวยการหายใจในภาวะฉกเฉน เชน ผปวยไมสามารถหายใจไดเอง มภาวะขาดออกซเจน ไมรสกตว มภาวะหยดหายใจ และหวใจหยดเตนตองใหฟนคนชพโดยดวน หรอเพอสะดวกในการใชเครองชวยหายใจและเพอดดเสมหะ โดยใสผานทางปาก (Orotracheal intubation) หรอผานทางจมก (nasotracheal intubation) สวนใหญนยมใสผานทางปาก (Scales & Pilsworth,2007) การดแลผปวยทอยในภาวะวกฤต ซงไดรบการใสทอชวยหายใจทางหลอดลมคอและการใชเครองชวยหายใจเปนหตถการทส าคญเพอใหผป วยรอดพนจากภาวะคกคามของชวต ผปวยทไดรบการใสทอชวยหายใจทางหลอดลมคอจงตองไดรบการดแลและเฝาระวงการเลอนหลดของทอชวยหายใจ เพอปองกนการกลบมาใสทอชวยหายใจซ า ผปวยทใสทอชวยหายใจไมสามารถสอสารบอกความตองการของตนเองได จงเสยงตอเหตการณไมพงประสงค คอการเกดทอชวยหายใจเลอนหลด หรอผปวยดงทอชวยหายใจออกเอง และอาจท าใหเกดอนตรายถงชวตได (Liu, Chou, 7 Yeh,2008) ซงจากการศกษาผลการวจยพบวาการกลบมาใสทอชวยหายใจซ าผปวยจะมอตราการตดเชอเพมขน รวมทงระยะเวลาในการใชเครองชวยหายใจนานขน ทส าคญทสดคออตราการเสยชวตสงขนนนเอง (สรรตน , 2007) โรงพยาบาลกาฬสนธเปนโรงพยาบาลทวไปขนาด 540 เตยง ใหบรการระดบทตยภม (2.3) ใหบรการการพยาบาลผปวยหนก ผใหญ จ านวน 16 เตยง ประกอบดวยงานหองผปวยหนกศลยกรรม และอายรกรรม มนโยบายดานการบรการรกษาพยาบาล คอเนนความปลอดภยของผรบบรการเปนเปาหมายหลก ทอชวยหายใจเลอนหลดเปนอบตการณทพบไดบอย โดยพบวาจากสถตของของโรงพยาบาลกาฬสนธ จ านวนผปวยทไดรบการใสทอชวยหายใจเกดอบตการณทอชวยหายใจเลอนหลดในป พ.ศ. 2554 คดเปน 13.62/1,000 วนใสทอชวยหายใจ จ านวนวนนอนเฉลย 7.40 วน คาใชจายเฉลย 62,376.07 บาท/ราย ป พ.ศ. 2555 คดเปน 13.00/1,000 วนใสทอชวยหายใจ จ านวนวนนอนเฉลย 4.62 วน คาใชจายเฉลย 73,984.20 บาท/ราย จากการวเคราะหหาสาเหตของปญหาผปวยทใสทอชวยหายใจพบวาปจจยทเกยวของเกยวกบทอชวยหายใจเลอนหลดมทงปจจยภายในและภายนอกรางกาย ซงปจจยภายในไดแกความไมสขสบายจากความเจบปวด ความวตกกงวล ภาวะAgitation โดยผปวยจะไมอยนง พกไมได และมการเคลอนไหวของรางกายมากเกนไปโดยไมมเปาหมาย สวนปจจยภายนอกไดแก การผกยดทหลวมจนเกนไป การใหยานอนหลบหรอยาแกปวดไมเพยงพอ ซงปญหาสวนใหญทพบ คอผปวยมภาวะ Agitation แลวดงทอชวยหายใจออกหรอท าใหทอชวยหายใจเลอนหลด ทางงานผปวยหนกจงเลงเหนความส าคญในการพฒนางานเพอลดอบตการณทอชวยหายใจเลอนหลดในผปวยทมภาวะ Agitation โดยไดพฒนาแนวปฏบตในการดแลผปวย เพอปองกนผปวยดงและเลอนหลดของทอชวยหายใจมาใชในหนวยงาน เรมด าเนนการตงแต 1 ตลาคม 2555 ถง 30 กนยายน 2556 ประโยชนในการด าเนนการครงนจะชวยลดระยะเวลาในการนอนโรงพยาบาล ลดคารกษาพยาบาลและลดอตราการเสยชวตของผปวย *พยาบาลวชาชพช านาญการ งานหองผปวยหนกผใหญ โรงพยาบาลกาฬสนธ จงหวดกาฬสนธ **พยาบาลวชาชพช านาญการพเศษ งานหองผปวยหนกผใหญโรงพยาบาลกาฬสนธ จงหวดกาฬสนธ




1. เพอลดอตราการเลอนหลดของทอชวยหายใจ กลมงานการพยาบาลผปวยหนกผใหญ โรงพยาบาลกาฬสนธ 2. เพอประเมนประสทธผลของการใชแนวทางปฏบตเพอปองกนการเลอนหลดของทอชวยหายใจ กลมงานการพยาบาลผปวยหนกผใหญ โรงพยาบาลกาฬสนธ 2.1 จ านวนวนนอนโรงพยาบาลเฉลยของผปวยใสทอหลอดลมคอ 2.2 คาใชจายเฉลยของผปวยใสทอหลอดลมคอ รปแบบกำรวจย : รปแบบการวจย เปนการวจยในงานประจ า สถำนทด ำเนนกำร : สถานทด าเนนการวจยคองานหองผปวยหนกศลยกรรม และงานหองผปวยหนกอายรกรรม โรงพยาบาลกาฬสนธ กลมเปำหมำย : ประชากรทใชในการวจยครงน คอ ผปวยทเขารบการรกษษทงานหองผปวยหนกผใหญ กลมตวอยาง คอผปวยทเขารบการรกษาทหองผปวยหนกศลยกรรม และหองผปวยหนกอายรกรรมทไดรบการใสทอชวยหายใจ ขนตอนกำรวจย : ด าเนนการวจยเปน 3 ระยะ คอ 1. ระยะเตรยมการ : ศกษาแนวคด รายงาน สถต วเคราะหรปแบบ ก าหนดขอบเขค และกรอบแนวคด 2. ระยะด าเนนการ : ก าหนดแนวทางปฏบตเพอปองกนการเลอนหลดของทอชวยหายใจ และน าแนวทางปฏบตสการปฏบต 3. ระยะหลงด าเนนการ : วดประสทธผลของการน าแนวทางปฏบตเพอปองกนการเลอนหลดของทอชวยหายใจไปใช และสรปรวบรวมอบตการณการเลอนหลดของทอชวยหายใจ วธกำรเก บรวบรวมขอมล : ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยผวจยและคณะ โดยเกบรวบรวมขอมลการเกดอบตการณการเลอนหลดของทอชวยหายใจทกเวร และสรปทกสนเดอน วธกำรวเครำะหขอมล : อบตการณการเลอนหลดของทอชวยหายใจวเคราะหดวยการแจกแจงความถ ค านวณหาคาอบตการณการเกดทอชวยหายใจเลอนหลดตอพนวนใสทอชวยหายใจ คาของอบตการณการเกดทอชวยหายใจเลอนหลด = จ านวนครงของการเกดอบตการณทอชวยหายใจเลอนหลดในชวงทรวบรวมขอมล X 1,000 จ านวนวนทใสทอชวยหายใจในระยะทรวบรวมขอมล





อตราการเลอนหลดของทอชวยหายใจรายเดอน

ผลการวจย/เดอน

ต.ค.55 พ.ย.55 ธ.ค.55 ม.ค.56 ก.พ.56 ม.ค.56 เม.ย.56 พ.ค.56 ม.ย.56 ก.ค.56

อตราการเกดทอชวยหายใจเลอนหลด

8.55 12.82 27.52 13.30 8.47 24.27 5.26 5.26 21.28 11.66

วนนอนรพ.เฉลยของผปวยใสทอชวยหายใจ

6.42 11.41 12.65 6.92 8.10 15.67 5.33 7.37 7.37 8.44

คาใชจายเฉลย

70,204.08 89,992.30 94,593.81 63,728.17 71,153.41 114,056.55 58,874.29 62,640.65 50,500.65 73,112.38

อตราการเกดทอชวยหายใจเลอนหลด 14.20 ตอพนวนใสทอชวยหายใจ เมอวเคราะหรายเดอนพบวาในเดอนทมอตราการเลอนหลดของทอชวยหายสงสดคอเดอนธ.ค. 2555 (อตราการเกดทอชวยหายใจเลอนหลด 27.52 ตอพนวนใสทอชวยหายใจ) ซงพบวามวนนอนเฉลยของการใสทอชวยหายใจสงสด (12.65วน) สวนในเดอนทมการเลอนหลดหลดของทอชวยหายใจต าสดคอ เดอนเม.ย.2556 จะมวนนอนเฉลยของการใสทอชวยหายใจนอยสด (5.33 วน) ในดานคาใชจายเฉลยตอรายคดเปน 74,885.63 บาทตอราย การประเมนการปฏบตตามแนวทางปฏบตเพอปองกนการเลอนหลดของทอชวยหายใจพยาบาลพบวา 86 % ปฏบตตามแนวทางปฏบตเพอปองกนการเลอนหลดของทอชวยหายใจไดครบถวน และ 14 %ปฏบตตามแนวทางไดไมครบถวน วเคราะหสาเหตพบวา เกดจาก การขาดความ ตระหนกในการดแลและเฝาระวง, บคลากรใหม ขาดประสบการณ, การเฝาระวงในชวงเวรดก ลดลง ประเดนกจกรรมทปฏบตไดไมครบถวน

1. การจดหาอปกรณชวยสอสารขณะคาทอชวยหายใจ 2. การจดใหมผดแลผปวยขางเตยงขณะผปวยสบสนกระสบกระสาย 3. การประเมนต าแหนงตอชวยหายใจทกเวร 4. การระมดระวงทอชวยหายใจขณะเคลอนยาย/ท าหตถการ 5. การบนทกขอมลการเฝาระวงและภายหลงการเกดทอหายใจเลอนหลด




1. การน าผลการวจยไปใชในการปฏบตการพยาบาล การปฏบตตามแนวทางปฏบตเพอปองกนการเลอนหลดของทอชวยหายใจ เปนสงทพยาบาลสามารถปฏบตไดโดยอสระ และมประโยชนแกผปวย สามารถลดจ านวนวนนอนในโรงพยาบาลของผปวย และลดคาใชจายในการรกษาพยาบาลลงได

2. ขอเสนอในการวจยครงตอไป ควรน าแนวทางปฏบตเพอปองกนการเลอนหลดของทอชวยหายใจ ไปใชในหอผปวยอนทมผปวยใสทอชวยใจทวทงองคกร เพอใหผปวยเกดความความปลอดภย ลดภาวะแทรกซอนทจะเกดตามมา โครงการสวสดการวชาการ สพช. (2538). การพยาบาลผใหญและผสงอาย. เลม 4.กรงเทพฯ: โรงพมพสามเจรญ ยพา วงศรสไตรและคณะ. (2551). “แนวทางปฏบตการพยาบาลเพอสงเสรมความส าเรจในการหยา เครองชวยหายใจ” วารสาร Rama Nurs J 14, 3 (September-December): 347-365. วจตรา เลาตระกลและคณะ (2554) “การพฒนาแนวทางปฏบตการปองกนการเลอนหลดของทอชวยหายใจ” วารสารกอง การพยาบาล 38, 3 (กนยายน – ธนวาคม): 66-75. ฉววรรณ ธงชย. เอกสารประกอบการสอน. ICU delirium and ICU psychosis. คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. Shu-Hui Yeh (2003) “Implications of Nursing care in the Occurrence and consequences of unplanned extubation in adult Intensive care units” คนคนวนท 28 กรกฎาคม 2556 จาก http://www.elsevier.com/locat/ijnurstu



http://www.elsevier.com/locat/ijnurstu



OR 3.1 คณภำพชวตผปวยมะเร งทไดรบกำรรกาำแบบประคบประคองในรครงกำรพทธรกาำ งำนผปวยนอก รรงพยำบำลสรรพสทธประสงค จงหวดอบลรำชธำน

ฉตรวไล วบลยวภา* แสงจนทร เกณทว* พนศร แดนด* ธฤตา ไพรทวพงศ*

โรคมะเรงเปนโรคเรอรงทตองใชเวลาในการรกษานาน การด ารงชวตประจ าวนเปลยนไป ผปวยมะเรงตองตอสกบการเปลยนแปลงทเกดขนกบตนเองมากมาย ทงทางรางกาย จตใจ สงคม และสงแวดลอม เปนททราบดวาครอบครวผปวยมะเรง กไดรบผลประทบตอการเปลยนแปลงตางๆของผปวยอยางแนนอน ไมวาการวนจฉยของแพทยจะระบวามะเรงจะอยในระยะ 1 ระยะ 2 ระยะ 3 หรอระยะ 4 จากสถตสถาบนมะเรงแหงชาต ปพ.ศ. 2537 ระบ โรคมะเรงเปนปญหาทางสาธารณสขของโลก เปนสาเหตการตายประมาณ รอยละ 13 ของคนตาย ทงหมด ซงเปนจ านวนมากกวา 6 ลานคน ในป พ.ศ. 2537 มจ านวนผปวยมะเรงมากกวา 18 ลานคน และมผปวยใหมประมาณ 9 ลานคน ในทกๆป และองคการอนามยโลกไดคาดการณไววาในป พ.ศ. 2563 ทวโลกจะมคนตายดวยโรคมะเรงมากกวา 11 ลานคน และจะเกดขนในประเทศทก าลงพฒนามากกวา 7 ลานคน เนองจากมปจจยหลายอยางทเกยวของกบการเกดโรงมะเรง(ฝายแผนงานและสถต สถาบนมะเรงแหงชาต, 2537) จากรายงาน Cancer in Thailand Volume (2001 - 2003) ตพมพในป พ.ศ. 2553 ศนยมะเรงอบลราชธาน พบผปวยมะเรงชาย 3 อนดบแรก คอ 1) มะเรงตบ และทอน าด อตรา 74.9 อบดบ 2) มะเรงหลอดลม และปอด อตรา 22.3อนดบ 3 มะเรงล าไสใหญและทวารหนก อตรา 13.5 ตอแสนประชากร ผปวยมะเรงหญง 3 อนดบแรก อบดบ1.มะเรงตบและทอน าด อตรา 34.7 อนดบ 2 มะเรงปากมดลก อตรา 23.3 อนดบ3 มะเรงเตานม อตรา 21.7 ตอแสนประชากรอตรา 127.7 และ 125.5 ตอแสนประชากร (Khuhaprema, Srivatanakul ,Attasara, Sriplung, Wingnon, Sumitsawan, 2010) จากสถตผปวยมะเรงโรงพยาบาลสรรพสทธประสงคป พ.ศ. 2553; 2554; 2555 มจ านวน 9624; 10559; 11299 ราย ตามล าดบ มผปวยระยะประคบประคองเฉลยปละ 968 ราย คณภาพชวต ( Quality of Life ) เปนสภาวะทผสมผสานระหวางกาย จต อารมณ สงคม เปนมมมองของบคคลแตละคนทมตอสภาวะของชวตของตนเองภายใตบรบททางวฒนธรรมและระบบคณคาในททคนนนอาศยอยและมความสมพนธกบเปาหมาย ความคาดหวง มาตรฐาน และความหวงใยของเขา การประเมนคณภาพชวตมความส าคญอยางมากในการทจะเขาใจวาโรคและการรกษามผลกระทบอยางไรตอผปวย จากมมมองของผปวยเองเปนประโยชนในการตดตามประเมนภาวะสขภาพของประชากรใชในการประเมนผลลพ ธ ขอ ง ก าร ร กษา แล ะก า ร ด แล ท า ง ส ขภาพ ให ส ามา ร ถด แ ล ผ ป ว ย ได อ ย า ง เ ห ม าะส ม (เสาวลกษณ ตนตเจรญสน, จตรา ศวรกษ คะนงนจ พงศถาวรกมล, ดวงรตน วฒนกจไกรเลศ, 2555)

*พยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค จงหวดอบลราชธาน




องคการอนามยโรคไดใหความหมายของค าวา สขภาพ หมายถง ภาวะทเปนสขทางกาย (Physical well-being) ภาวะทเปนสขภาพทางใจ (Mental well-being) ภาวะทเปนสขทางสงคม (Social well-being) ภาวะทเปนสขทางจตวญญาณ (Spiritual well-being) ซงภาวะทเปนสขทงสมตเปนองครวมแยกกนมได แมกระทงในวาระสดทายของชวต พยาบาลตองดแลผรบบรการใหมภาวะทเปนสขทงสมต แต ปจจบนสถานพยาบาลสวนใหญเนนสขภาวะทางกาย ดานการรกษาเปนหลก สวนสขภาวะดานจตใจ ดานสงคมและดานจตวญญาณเปนอนดบรอง โดยเฉพาะการดแลในมตวญญาณยงขาด ความเขาใจอยางลกซง (ศรเกยรต อนนตสวสด, อดมวรรณ วนศร, 2554) การดแลผปวยระยะสดทายแบบประคบประคอง(Palliative Care) เปนรปแบบการดแลสขภาพแบบองคทงดานรางกาย จตใจ สงคม และจตวญญาณ ส าหรบผปวยทปวยดวยโรคคกคามตอชวต ซงไมสามรถรกษาใหหายขาดได เพอใหผปวยสามารถเผชญกบความเจบปวย ผานกระบวนการปองกนและบรรเทาความทกขทรมานจากความเจบปวย ซงมใชเปนเพยงอาการของความผดปกตทางรางกายเทานน แตเปนผลลพธทเกดจากสภาวะทางดานจตใจของผปวยดวย รวมทงการใหค าแนะน าตอญาตหรอผดแลผปวย ในการเตรยมพรอมทจะรบมอกบสภาพความเปลยนแปลงทจะเก ดขน เพอใหผปวยและครอบครวมคณภาพชวตทดทสดตามบรบทของแตละบคคล เทาทจะท าไดในเวลาทเหลออย โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค เปนโรงพยาบาลศนยขนาด 1,099 เตยง ในระดบตตยภม เปนศนยความเปนเลศดานอบตเหต โรคหวใจ และมะเรง ใหบรการผปวยในเขตอสานใต และผปวยทมภาวะโรคยงยากซบซอน โรคเรอรงทมแนวโนมเพมขน ตองการการดแลรกษาแบบองครวม โดยสหสาขาวชาชพ รวมถงกลมมะเรงทมระยะโรคลกลาม และรนแรง มผปวยโรคมะเรงจ านวนหนง เมอโรคกลบเปนซ า รกษายากขน ระยะโรคลกลาม ยากทจะควบคมหรอรกษาใหหายขาดดวยวธการแพทยททนสมย เชน การรกษาดวยเคมบ าบด การฉายแสง หรอการผาตด การปลกถายเซลลตนก าเนด หรอการผสมผสานหลายวธรวมกน ผปวยมะเรงทรกษาไมหายและอยในระยะสดทาย จะตองเผชญกบอาการตางๆ ทกอใหเกดความไมสขสบาย สมรรถนะของรางกายจะถดถอยลง จนอยในสภาวะทไมสามารถชวยเหลอตนเองได จงตองมผดแลชวยในกจวตรประจ าวนตางๆ ดงนนผปวยระยะสดทายจงจ าเปนตองพงพงผดแลทมความเขาใจในการ ดแลผปวยระยะสดทายใหสขสบาย ซงจะชวยใหผปวยมคณภาพชวตทด และสามารถจากไปอยางสงบ ไมทกขทรมาน จากสถานการณดงกลาวการดแลผปวยมะเรงระยะสดทายเปนเรองละเอยดออน บคลากรทางการแพทยตองใชทกษะความเชยวชาญเฉพาะทางมะเรงในการดแลผปวยแบบองครวมโดยหวงผลเพอคณภาพชวตทดของผปวยและครอบครว รกษาอาการทรมานใหนอยทสด ชวยบรรเทาความปวดความไมสขสบายและความทกขทรมานอนๆทเกดขน หากผปวยและครอบครวไดรบการเตรยมความพรอมการดแลใหครอบคลมดานรางกายเชน ความปวด อาการไมสขสบายอนๆ (symptom management) การดแลดานจตสงคม (psychosocial support: play therapy, emotional support, economic support, schooling) ตลอดจนการตอบสนองความตองการดานจตวญญาณ (spiritual care) ตามความเชอ คานยมในแตละครอบครว ขณะอยในโรงพยาบาลและกลบสบานไดรบการดแลทตอเนองจากสถานบรการสาธารณสขใกลบานมสวนสงผลใหใหคณภาพชวตในระยะสดทายดขน สอดคลองกบเปนโรงพยาบาลทเปนศนยความเปนเลศดานมะเรงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอเลงเหนความส าคญ จงเกดโครงการพทธรกษาขน พรอมจดตงศนยดแลสขภาพตอเนอง (Continuing Health Care) งานผปวยนอก กลมการพยาบาล ขนจดระบบการใหบรการและใหค าปรกษาใหการดแลรกษาแบบประคบประคองเปนการ โดยมทมสหสาขาวชาชพเขารวมกจกรรม ตดตามดแลผปวยอยางเปนระบบ เตรยมความพรอมการดแลผปวยและครอบครวใหไดรบการดแลครอบคลมดาน



รางกาย จตใจ สงคม ตลอดจนตอบสนองความตองการทางดานจตวญญาณ(spiritual care) ตามความเชอ คานยมในแตละครอบครว จากโรงพยาบาลสบานมการสงตอสถานบรการสาธารณสขใกลบาน ใหไดรบการดแลทตอเนองอนสงผลใหคณภาพชวตผปวยในระยะทายดขน จากการดแลผปวยน ารอง 15 หนวยงาน ท าใหพบปญหาผปวยในแตรายแตกตางกนออกไป จงมค าถามจากผปฏบตดแลผปวยมะเรงระยะประคบประคองวาคณภาพชวตผปวยหลงแพทยวนจฉยวาเปนมะเรงระยะทายทใหการรกษาแบบประคบประคอง มคณภาพชวตอยในระดบใด และมปจจยอะไรทมความสมพนธกบคณภาพชวต ประกอบกบโรงพยาบาลสรรพสทธประสงคยงไมมหนวยงานไหนส ารวจ ดงนนงานผปวยนอกจงจดท างานวจยคณภาพชวต ของผปวยมะเรงระยะสดทายในกลมพทธรกษา เพอ ใชเปนแนวทางในการพฒนางานดแลผปวยมะเรงระยะสดทายได

คณภาพชวตผปวยมะเรงทไดรบการดแลแบบ ประคบประคองในโครงการพทธรกษา งานผปวยนอก โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค จงหวดอบลราชธาน อยในระดบใด ปจจยทมความสมพนธกบคณภาพชวต ของผปวยมะเรงระยะประคบประคอง (วจยตอระยะท 2)

1. เพอศกษาระดบคณภาพชวตผปวยมะเรงทไดรบการดแลแบบประคบประคองในโครงการ พทธรกษา งานผปวยนอก โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค จงหวดอบลราชธาน

2. เพอน าผลการวจยมาเปนแนวทางในการวางแผนและสงเสรมคณภาพชวตของผปวยมะเรงทไดรบการดแลแบบประคบประคอง ในโครงการพทธรกษา งานผปวยนอก โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค จงหวดอบลราชธาน

การวจยนเปนการศกษาเชงพรรณนา( Descriptive study) ศกษาคณภาพชวตของผปวยมะเรง ทไดรบการดแลแบบประคบประคอง ในโครงการพทธรกษา งานผปวยนอก โรงพยาบาลสรรพส ทธประสงค จงหวดอบลราชธาน ดานรางกาย ดานจตใจ ดานสงคม สงแวดลอมและจตวญญาณ ซงเกบรวมรวมขอมล ระหวางเดอนตลาคม 2555-มกราคม 2556 วธกำรศกกาำ เปนการศกษาเชงพรรณนา (Descriptive Reserch) ประชำกร การวจยครงน ประชากร ไดแก ผปวยมะเรงทไดรบการรกษาแบบประคบประคอง ในโครงการพทธรกษางานผปวยนอก โรงพยาบาลสรรพสทธประสทธประสงค อบลราชธาน จ านวน 70 ราย

ค ำถำมงำนวจย





กลมตวอยำง คดเลอก แบบเจาะจง ( purposive sampling )ในการทดลองครงนใชกลมตวอยาง 70 ราย Inclusion criteria

1. อาย 15 ปขนไป 2. มสตสมปชญญะสมบรณ 3. สามารถตดตอทางโทรศพทได 4. ยนดเขารวมในการวจย

Exclusion criteria 5. มอาการเจบปวยจน ท าใหไมสามารถสอสารหรอด ารงสตได 6. ไมสามารถตดตอทางโทรศพทได

เครองมอทใชในกำรวจย 1. แบบสอบถามขอมลทวไป - ขอมลสวนบคคล - ขอมลดานสขภาพ 2 แบบสอบถามคณภาพชวตขององคการอนามยโลกชดยอฉบบภาษาไทย เครองมอวดคณภาพชวตขององคการอนามยโลกชดยอฉบบภาษาไทยเปนเครองมอวดคณภาพชวตทพฒนา มาจากกรอบแนวคดของค าวาคณภาพชวตซงหมายถงการประเมนคาทเปนจตนสย (Subjective) ซงฝงแนนอยกบบรบททางวฒนธรรมสงคมและสภาพแวดลอมเพราะวานยามของ QOL จะเนนไปทการรบรในเรองคณภาพชวตของผตอบ ไมไดคาดหวงทจะเปนวธการทจะทมผลตอคณภาพชวต คณสมบตของเครองวด

เปนเครองชวดทพฒนามาจากเครองชวดคณภาพชวตขององคการอนามยโลก 100 ขอโดยท าการเลอกค าถามมาเพยง 1 ขอจากแตละหมวดใน 24 หมวดและรวมกบหมวดทเปนคณภาพชวตและสขภาพทวไปโดยรวมอก 2 ขอค าถาม การศกษาคาความเชอมนของเครองมอ โดยมคาความเชอมน Cronbach’s alpha coefficient เทากบ 0.8406 คาความเทยงตรงเทากบ 0.6515 โดยเทยบกบแบบวด WHOQOL – 100 ฉบบภาษาไทยท WHO ยอมรบอยางเปนทางการ

เครองมอวดคณภาพชวต WHOQOL–BREF–THAI ประกอบดวยขอค าถาม 2 ชนดคอแบบภาวะวสย (Perceived Objective) และอตวสย (Self-report Subjective) จะประกอบดวยองคประกอบของคณภาพชวต 4 ดานดงน

1. ดานรางกาย (Physical Domain) คอการรบรสภาพทางดานรางกายของบคคลซงมผลตอชวตประจ าวนเชนการรบรสภาพความสมบรณแขงแรงของรางกาย การรบรถงความรสกสขสบาย การรบรถง พละก าลงในการด าเนนชวตประจ าวน การรบรถงความเปนอสระทไมตองพงพาผอน การรบรถงความสามารถในการเคลอนไหวของตน การรบรถงความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวนของตนเปนตน (7ขอ)

2. ดานจตใจ (Psychological Domain) คอการรบรสภาพทางจตใจของตนเอง เชน การรบรความรสกทางบวกทบคคลมตอตนเอง การรบรภาพลกษณของตนเอง การรบรถงความรสกภาคภมใจในตนเอง การรบรถงความมนใจในตนเองการรบรถงความคดความจ าสมาธการตดสนใจ และความสามารถในการเรยนรเรองราวตาง ๆ ของตน การรบรถงความสามารถในการจดการกบความเศราหรอกงวลการรบรเกยวกบความ



เชอตาง ๆ ของตนทมผลตอการด าเนนชวต เชนการรบรถงความเชอดานวญญาณศาสนา การใหความหมายของชวตและความเชออนๆทมผลในทางทดตอการด าเนนชวตมผลตอการเอาชนะอปสรรคเปนตน (6ขอ)

3. ดานความสมพนธทางสงคม (Social Relationships) คอการรบรเรองความสมพนธของตนกบบคคลอนการรบรถงการทไดรบความชวยเหลอจากบคคลอนในสงคมการรบรวาตนไดเปนผใหความชวยเหลอบคคลอนในสงคมดวยรวมทงการรบรในเรองอารมณทางเพศหรอการมเพศสมพนธ (3ขอ)

4. ดานสงแวดลอม (Environment) คอการรบรเกยวกบสงแวดลอมทมผลตอการด าเนนชวตเชนการรบรวาตนมชวตอยอยางอสระไมถกกกขงมความปลอดภยและมนคงในชวตการรบรวาไดอยในสงแวดลอมทางกายภาพทดปราศจากมลพษตางๆการคมนาคมสะดวกมแหลงประโยชนดานการเงนการรบรวาตนมโอกาสทจะไดรบขาวสารหรอฝกฝนทกษะตางๆการรบรวาตนไดมกจกรรม สนทนาการและมกจกรรมในเวลาวางเปนตน (8ขอ)

ซงการใหคะแนนแบบวดคณภาพชวต WHOQOL – 26 ขอค าถามทมความหมายทางบวก 23 ขอและขอค าถามทมความหมายทางลบ 3 ขอคอขอ 2, 9 ,11 แตละขอเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบใหผตอบเลอกตอบ

ไมเลย หมายถง ทานไมมความรสกเชนนนเลยรสกไมพอใจมากหรอรสกแยมาก เล กนอย หมายถง ทานมความรสกเชนนนนานๆครงรสกเชนนนเลกนอยรสกไมพอใจหรอรสกแย ปำนกลำง หมายถง ทานมความรสกเ ชนนนปานกลางรสกพอใจระดบกลางๆหรอรสกแย

ระดบกลางๆ มำก หมายถงทานมความรสกเชนนนบอยๆรสกเชนนนมากรสกพอใจหรอรสกด มำกทสด หมายถงทานมความรสกเชนนนเสมอรสกเชนนนมากทสดหรอรสกวาสมบรณรสกพอใจมาก

รสกด การใหคะแนนเกยวกบคณภาพชวตจะมขอค าถามทมความหมายทางบวก 23 ขอและขอค าถามทม

ความหมายทางลบ 3 ขอดงน ขอค าถามทางบวกไดแกขอ 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21,

22,23, 24, 25, 26 ขอค าถามทางลบไดแกขอ 2, 9, 11

ขอค าถามทางบวก ขอค าถามทางลบ ไมเลย 1 คะแนน 5 คะแนน เลกนอย 2 คะแนน 4 คะแนน ปานกลาง 3 คะแนน 3 คะแนน มาก 4 คะแนน 2 คะแนน มากทสด 5 คะแนน 1 คะแนน การแปลผลโดยเมอรวมคะแนนทกขอไดคะแนนเทาไรน ามาเปรยบเทยบเกณฑปกตทก าหนดดงน

คะแนน 26 – 60 คะแนน แสดงถงการมคณภาพชวตทไมด

คะแนน 61 – 95 คะแนน แสดงถงการมคณภาพชวตกลางๆ

คะแนน 96 – 130 คะแนน แสดงถงการมคณภาพชวตทด



เมอไดคะแนนรวมออกมาแลวสามารถแบงระดบคะแนนคณภาพชวตโดยน ามาวเคราะหแยกเปนองคประกอบตางๆไดดงน

องคประกอบ การมคณภาพชวตทไมด คณภาพชวตกลางๆ คณภาพชวตทด

1. ดานสขภาพกาย 7 -16 17 – 26 27 – 35

2. ดานจตใจ 6 – 14 15 – 22 23 - 30

3. ดานสมพนธภาพทางสงคม 3 - 7 18 – 11 12 – 15

4. ดานสงแวดลอม 8 – 18 19 – 29 30 – 40

คณภาพชวตโดยรวม 26 - 60 61 - 95 96 - 130

องคประกอบดานสขภาพกาย ไดแก ขอ 2, 3, 4, 10, 11, 12, 24 องคประกอบดานจตใจ ไดแก ขอ 5, 6, 7, 8, 9, 23 องคประกอบดานสมพนธภาพทางสงคม ไดแก ขอ 13, 14, 25 องคประกอบดานสงแวดลอม ไดแก ขอ 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22

กำรตรวจสอบคณภำพของเครองมอ

1. การตรวจสอบความตรงตามเนอหา โดยผเชยวชาญ 3 ทาน พจารณาความสอดคลองค าถามและวตถประสงค น ามาค านวณคา IOC ใหไดคา > 0.5 2. การตรวจสอบหาคาความเทยง(Reliability) โดยใชวธสมประสทธสหสมพนธ Cronbach’s Alpha Coefficient ไดเทากบ 0.89 การวเคราะหและสถตทใช การแจกแจงความถ คาต าสด - คาสงสด รอยละคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการศกษา กลมตวอยางมคะแนนคณภาพชวต ทง 4 ดาน ไดแก 1. รางกาย 2. จตใจ 3.สงคม 4.สงแวดลอม และโดยรวม อยในระดบปานกลาง x= 80.18 SD =14.45ทงนกลมตวอยาง สวนใหญมบทบาทเปนหวหนาครอบครวรอยละ61.4 รบรและยอมรบการเจบปวยรอยละ74.3 มผดแลหลกเปนสามหรอภรรยารอยละ40 สวนใหญเปนมะเรงปอด มความรนแรงของโรคมะเรงในระยะท 4 ไดรบการรกษาดวยเคมบ าบด รอยละ 38.6 ไมมความตองการใดๆในชวตในขณะเจบปวย รอยละ 51.4 ระยะเวลาในการรกษา นอยกวา 1 ป เขารวมโครงการพทธรกษา 1 -3 เดอน




1.จดกจกรรมสงเสรมการดแลสขภาพตนเองเชงรกทงานผปวยนอกทงกลมผทปวยและยงไมปวยใหตระหนกถงสาเหตทท าใหเกดโรคมะเรงเพราะกลมเปาหมายไมทราบสาเหตในการเจบปวยรอยละ 51.4 2.ใหผปวยมะเรงเขารบการรกษาแบบประคบประคอง ตงแตระยะตนๆ เพอเตรยมความพรอมดานจตใจ อารมณ สงคมและจตวญญาณ..ใหมคณภาพชวตทดตามบรบทของแตละครอบครว บทเรยนทไดรบ การดแลผปวยมะเรงไมวาจะอยในระยะใดของโรค กลวนแลวแตท าใหเกดความทกขทรมานทงทางดานรางกายและจตใจเชนกน การรกษาดวยยาเคมบ าบด การใชธรรมเยยวยาตนเองหรอแมแตการไดรบการตอบสนองทางดานจตวญญาณเชนการท าพธตอชะตากเปนการดแลแบบประคบประคองสงผลใหผปวยมคณภาพชวตทดขนเชนกน ปจจยแหงความส าเรจ 1) มนโยบายชดเจนจากผบรหาร 2) มทมงานทเขมแขงโดยสหสาขาวชาชพ 3) มเครอขายในการสงตอดแลผปวยตอเนองรวมกนทงจงหวด การสนบสนนทไดรบจากผบรหารหนวยงาน/องคกร 1) จดตงศนยดแลสขภาพตอเนองดแลผปวยมะเรง ในงานผปวยนอก 2) ใหผรบผดชอบงานเขารบการอบรมหลกสตรอนสาขาการพยาบาลผปวยแบบประคบประคอง 3) จดอบรมใหความรการดแลผปวยแบบประคบประคองทงภายในโรงพยาบาลและในเครอขายจงหวดทงหมด 5oo คน 4) จดใหมศนยเครองมอแพทยเชนถง ออกซเจน ทนอนลมไฟฟา เครองดดเสมหะส าหรบใหผปวยยมใชทบาน 5) ใหก าลงใจผปฏบตงานและเสรมพลงใจโดยการจดหลกสตรปฏบตธรรมคนท างานในทกๆป ค ำจ ำกดควำม คณภำพชวต องคการอนามยโลก (World Health Organization :WHO) ใหความหมายวาคณภาพ ชวต เปนการรบรความพงพอใจและสถานะของบคคลในการด ารงชวตในสงคมโดยจะสมพนธกบเปาหมายและความ คาดหวงของตนเองภายใตบรบทของวฒนธรรมคานยมมาตรฐานของสงคม และสงอนๆทเกยวของเชนสวสดการและบรการในดานตางๆตลอดจนลกษณะทางการเมองการปกครองในสงคมทอาศยอยและสามารถประเมนคณภาพชวต ในดานวตถวสย (objective approach) และดานจตวสย (subjectiveapproach) (The WHOQOL group, 1994 อางถงในวรรณากมารจนทร, 2543: 4) ศร ฮามสโพธ(2536, sohk 33 ) กลาวถงคณภาพชวตวา หมายถง ชวตของบคคลทสามารถด ารงชวตอยรวมกบสงคมไดอยางเหมาะสม ไมเปนภาระและไมกอใหเกดปญหากบสงคม เปนชวตทมความสมบรณทงรางกายและจตใจ สามารถด ารงชวตทชอบธรรม สอดคลองกบสภาพแวดลอม คานยมของสงคม สามารถแกไขปญหา ตลอดจนการแสวงหาสงทตนปรารถนาใหไดมาอยางถกตองภายใตทรพยากรทมอย คณภาพชวต (Ferrans. 1997) คณภาพชวต หมายถง ความรสกผาสกของบคคล ซงประเมนไดจากความพงพอใจหรอไมพงพอใจในแตละองคประกอบของชวต ทงนขนอยกบภมหลง สงแวดลอม ประเพณวฒนธรรมของแตละสงคมทบคคลมชวตอย มะเร ง (cancer) มาจากค าวา “karkinos” ในภาษากรซแปลวา “ป” ทงนเพอใหชอสามารถแสดง การเกดของมะเรงซงเกดขนไดทกอวยวะในรางกายคลายปทมชวตอยไดทงบนดนใตดนและในน า ลกษณะของกอนมะเรงซงลกลามจากต าแหนงทเกดออกไปรอบๆคลายปทมขาจ านวนมากเกอบรอบตว และการ




แพรกระจายของมะเรงทคลายกบปซงเปนสตวทสามารถเคลอนตวไปไดทกทศทกทาง(รศ. พสมณฑ คมทวพร.การพยาบาลผปวยมะเรง การปองกนและการดแล 2553;11)

โรงมะเรงเปนชนดหนงของโรคเรอรงทเกดกบทกอวยวะ เนองจากมสาเหตและปจจยเสรมตางๆรวมกนท าใหหนวยพนธกรรมของเซลลผดปกตแตสามารถท าหนาทตอไปได จงแบงเซลลเปนกลมเซลลเกดใหมซงไมอยในการควบคมของรางกาย คอ มรการเจรญเตบโตผดปกต มการลกลามเขาไปแทนทเซลลปกต และมการแพรกระจายไปทวรางกาย ท าใหเซลลผดปกตตลอดจนถงอวยวะลมเหลวในการท าหนาท และผปวยเสยชวตในทสด (รศ พสมณฑ คมทวพร. การพยาบาลผปวยมะเรง การปองกนและการดแล 2553;12) ผปวยระยะสดทำย (terminal stage) หมายถง ผปวยทมอาการของโรคตางๆลกลาม จนรกษาไมหาย และแพทยไมมแผนการรกษาเฉพาะโรคนนๆอกตอไปนอกจากการรกษาดแลแบบประคบประคองตามอาการจนเสยชวต (อรวรรณ รตนสวรรณ วทบ.พยาบาลศาสตร) ผปวยมะเรงทไดรบการดแลแบบประคบประคองในโครงการพทธรกษา งานผปวยนอก หมายถง ผปวยอาย 15 ปขนไป ทเขารบบรการ รพศ. สรรพสทธประสงค ไดรบการวนจฉยจากแพทยวนจฉยวา เปนโรคมะเรง และไดรบการดแลแบบประคบประคองในโครงการพทธรกษางานผปวยนอก โดยทมสหวชาชพ

คณภาพชวตดานรางกาย (physical domain) หมายถง การรบรสภาพดานรางกาย ซงมผลตอชวตประจ าวน คณภาพชวตดานจตใจ (phychological domain) หมายถง การรบรสภาพทางจตใจของตนเอง

คณภาพชวตดานความสมพนธทางสงคม (social relationships) หมายถง การรบรเรองความสมพนธของ ตนกบบคคลอน คณภาพชวตดานสงแวดลอม (environment) หมายถง การรบรสงแวดลอม ทมผลตอการด าเนนชวต

ปราณ ทองใส ภาวน สขสาคร และพรฤด นราสงค. คณภำพชวตของผปวยมะเร งเตำนม. วารสารศร ราชการพยาบาล 2552; 2:24-34. กญญารตน ชชาต และคณะ. คณภำพชวตผปวยหลงรพรงจมกระยะลกลำมฉพำะททรกาำดวยยำเคม บ ำบดคำรรบพลำตนรวมกบรงสรกาำ. สงขลานครนทรเวชสาร 2553; 28: 127-137. ธนญญา นอยเปยง. กำรรบรควำมรนแรงของกำรเจ บปวย กำรสนบสนนทำงสงคม และควำมผำสก ทำง จตวญญำณในผปวยมะเร งเตำนม. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. 2544.




ตำรำงท 1 แสดงผลขอมลทวไป

ลกษณะทางประชากร จ านวน รอยละ

- เพศ : ชาย

- อาย : 60-79 ป

- สถานภาพ : สมรส

- บทบาทในครอบครว หวหนาครอบครว

- สมาชกในครอบครว 4 – 6 คน

- ศาสนา พทธ

- ระดบการศกษา : ประถมศกษา

- อาชพ : เกษตรกรรม

- แหลงไดหลก : ประกอบอาชพ

45

45

53

43

30

70

61

37

26

64.3

64.3

75.7

61.4

52

100

87.1

52.9

37.1



ตำรำงท 2 แสดงผงขอมลดานสขภาพ

รายการ จ านวน รอยละ

- ผดแลสขภาพ : สาม/ภรรยา

- ผมอ านาจในการตดสนใจ: สาม/ภรรยา

- ทานไดรบทราบการเจบปวยจากการบอก- - ของแพทย : ทราบ.โรคมะเรง

- ระยะของโรค : ระยะท 4

- การรกษาทไดรบ : เคมบ าบด

- ระยะเวลาในการเจบปวยทเขารบการรกษา

: นอยกวา 1 ป

- สาเหตจากการเจบปวย : ไมร

- สงตองการมากทสด : ไมม

- รบบรการ: รพช.

- ระยะเวลาโครงการพทธรกษา : 1-3 เดอน

28

27

52

60

35

46

36

27

46

53

40.0

38.6

74.3

85.7

50

65.7

51.4

38.6

65.7

70.7



ตำรำงท 3 แสดงผลระดบคณภาพชวต

คณภาพชวต x S.D ระดบ

รางกาย

จตใจ

สงคม

สงแวดลอม

โดยรวม

20.17

18.56

10.27

25.4

80.18

5.27

4.38

1.89

3.42

14.45

ปานกลาง





ตำรำงท 4 แสดงรอยละของผปวยมะเรง จ าแนกตามระดบของคณภาพชวต

คณภาพชวต ไมด ปานกลาง ด

รางกาย

จตใจ

สงคม

สงแวดลอม

โดยรวม

27.1%( 19)

17.1%(12)

8.6%(6)

1.4%(1)

11.4%(8)

55.7%(39)

64.3%(45)

72.9%(51)

90%(63)

74.3%(52)

12%(12)

18.6%(13)

8.6%(13)

8.6%(6)

14.3%(10)



OR 3.2 นวตกรรมเรอง ABCDE นดหนกหนำเมอขกนรถมำ: สะดวก ปลอดภย พกงพอใจ และมคณภำพของงำนอบตเหต-ฉกเฉน รรงพยำบำลเขมรำฐ จงหวดอบลรำชธำน

จกรพงศ ปตโชคโภคนท * สภาพร เจรญวงศ * นนทนภส ปตโชคโภคนท *

การจดการบรการสขภาพในปจจบน มความจ าเปนตองใหประชาชนไดรบบรการทคลอบคลมทวถงและเทาเทยมกน (Equity) มประสทธภาพ (Efficiency) คณภาพ (Quality) และสามารถตรวจสอบได (Accountability) ทงนเพอใหประชาชนทเจบปวยไดรบการดแลรกษาทถกตองเหมาะสม มความปลอดภย ไมเกดภาวะแทรกซอน และเมอผปวยมอาการวกฤต ฉกเฉนเกนศกยภาพการรกษาของโรงพยาบาลมการรบ -การสงตอผปวยไดทนเวลา ระบบบรการการรบและการสงตอผปวยจงเปนระบบงานทผใหบรการสขภาพรจกกนดและมการด าเนนการเพอพฒนาใหระบบการรบและการสงตอผปวยดขนอยางตอเนองเรอยมาการจดระบบการรบ -การสงตอผปวยเมอเกนศกยภาพของโรงพยาบาลจงจ าเปนตองมการวางแผนเตรยมการทงทางดานยานพาหนะ บคลากรทมความรความสามารถ วสดอปกรณในการดแลรกษาใหมความเพยงพอและพรอมใชงานอยเสมอ โรงพยาบาลเขมราฐ เปนโรงพยาบาลชมชนขนาด 60 เตยง ซงอยในเขตชนบท ตดกบชายแดนไทยลาว หางไกลจากจงหวดอบลราชธาน 110 กโลเมตร มแพทยประจ า 5 คน ยงไมมแพทยเฉพาะทาง เมอมผปวยทเกนศกยภาพการรกษาของโรงพยาบาล ทงผปวยทวไป ผปวยอบตเหต - ฉกเฉนหรอผปวยวกฤตมาใชบรการ จากการเดนทางมาเองหรอมาโดยระบบการแพทยฉกเฉน จะมการสงตอไปรกษาและตรวจวนจฉยขนสงยงโรงพยาบาลศนยสรรพสทธประสงค อบลราชธาน และอกปญหาความไมพรอมของโรงพยาบาล แพทยกลวปญหาการฟองรองทอาจเกดขนท าใหมอตราการสงตอผปวยทสงขน จากสถตในปงบประมาณ 2553 มการสงตอผปวยโดยการใชรถพยาบาลจ านวน 2,600 ราย และปงบประมาณ 2554 มจ านวน 3,204 ราย คดเปนรอยละ 80 ของจ านวนการสงตอผปวยทงหมด ในจ านวนนมการประเมนเกณฑคณภาพ 5 ดาน 1) การดแลทางเดนหายใจ 2) การชวยหายใจ 3) การดาม 4) การหามเลอด 5) การใหยาและสารน า ของศนยสงตอในระดบจงหวดพบวาโรงพยาบาลเขมราฐ ผานเกณฑรอยละ 90.50 ซงต ากวาเกณฑการประเมนคณภาพก าหนดใหผานรอยละ 95 สวนสถตการออกใหบรการการแพทยฉกเฉน (EMS) ในปงบประมาณ 2554 มจ านวน 251 ครง พบปญหาความไมพรอมใชงานของวสดอปกรณเครองมอ อปกรณเครองมอหาไมเจอ อปกรณมไมเพยงพอ จ านวน 60 ครง คดเปนรอยละ 23.9 เฉลยระยะเวลาการเตรยมอปกรณนาน 8 นาทตอการปฏบตการ ดงนนงานอบตเหต-ฉกเฉนซงรบผดชอบงานดานศนยบรการการแพทยฉกเฉนและศนยประสานงานสงตอของโรงพยาบาล จงไดเกบรวบรวมขอมล ทบทวนปญหาและประเมนคณภาพการใหบรการการรบและการสงตอผปวย พบวาปญหาดานการจดหมวดหมวสดอปกรณบนรถรบ-สงตอผปวยจดวางไมเปนหมวดหม ไมม *โรงพยาบาลเขมราฐ อบลราชธาน จงหวดอบลราชธาน




สะดวกตอการใชงาน คนหายาก ไมเพยงพอและไมพรอม (ช ารด)ตอการใชงาน การจดวางเครองมอไมปลอดภยเสยงตอการตกจากทวางแลวแตกช ารดได จากปญหาทกลาวมาเบองตนแมวาโรงพยาบาลจะมระเบยบแนวทางการสงตอ หรอตวเจาหนาทบคลากรทท าหนาทรบ-สงตอนนมความร ความสามารถและมความเหมาะสมด แตถายงพบปญหาดานวสดอปกรณบนรถรบ-สงผปวยไมมความพรอม ความเพยงพอ ความสะดวกกจะสงผลใหคณภาพการดแลผปวยทงขณะรบและขณะสงตอลดลงไมผานเกณฑมาตรฐาน หนวยงานอบตเหต-ฉกเฉนจงไดจดท านวตกรรมรปแบบการจดการวสดอปกรณบนรถรบ -สงตอผปวยขน โดยยดหลก ABCDE (Airway, Breathing, Circulation, Drug, Equipment) ในการจดหมวดหมเพอใหเกดความเปนระเบยบหมวดหม ความสะดวก ความปลอดภย สามารถลดระยะเวลาในการเตรมอปกรณ สามารถตรวจสอบความพรอมใชงานและความเพยงพอไดงายน ามาสการเพมประสทธภาพและคณภาพในการดแลผปวยตอไป

เพอเพมคณภาพในการบรการรบ - สงตอผปวยและเพมประสทธภาพของวสดอปกรณในรถรบ-สงตอผปวย

การด าเนนการศกษาวจยในครงนใชระเบยบวธวจยเชงปฏบตการ (Action Research) มขนตอนการด าเนนการผสมผสาน กบวงจรแหงการพฒนางานคณภาพ (PDSA Cycle) ม 4 ขนตอน คอ 1. คนหาปญหา/วเคราะหปญหาสถานการณ 2. ออกแบบหาแนวทางการแกไขปญหา/ออกแบบแนวทางในการจดหมวดหมของวสดอปกรณ 3. ด าเนนการปฏบตงาน ทดสอบแนวทาง/แกไขและเปรยบเทยบ ส ารวจความพงพอใจ 4.วเคราะหสรปผล /เผยแพรน ามาปฏบต กระบวนกำรด ำเนนกำร

5. กำรวำงแผนกำร (Plan) - ส ารวจปญหา/ วเคราะหปญหาและขอมล - รวบรวมขอมลมาวางแผน - แจงหวหนาหนวยงานผบรหารรบทราบ - ออกแบบนวตกรรม และสรางนวตกรรม รปแบบ ABCDE - ประชมชแจงสรางแนวทางปฏบต

6. ปฏบตตำมแผน (Do) - ใชหลก ABCDE มาปฏบตจดหมวดหมวสดอปกรณบนรถ - ประชมและรวมกนลงมอจดท าตามแผน - น ามาทดลองใชงานจดหมวดหมวสดอปกรณบนรถ

7. ศกกาำผล/ประเมนผลงำน (Study) - ศกษาผลการทดลองใชงานอปกรณบนรถ - ส ารวจความสะดวก ความเพยงพอ ความพรอมใช ความปลอดภยและความพงพอใจของบคลากร





- เกบขอมลมาอภปรายผล

8. สรำงมำตรฐำน/ วเครำะหสรปผล/ อภปรำยผล (Action) - วเคราะหสรปผล - น าแนวทางและรปแบบ ABCDE ในการจดวสดอปกรณบนรถ มาเสนอ - จดท าสรางเปนมาตรฐาน/ เผยแพรน ามาปฏบต

กลมเปำหมำย/กลมตวอยำง ผปวยทรบบรการรถรบ-สงตอผปวย ของโรงพยาบาลเขมราฐ ในปงบประมาณ พ.ศ. 2555 กลมตวอยางไดแก แพทย พยาบาล เวชกจฉกเฉนทท าหนาทรบ -สงตอผปวยจ านวน 30 คน ก าหนดกลมตวอยางแบบเจาะจง สถตและเครองมอ สถตทใช คอจ านวน รอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน เครองมอทใชคอแบบประเมนผลแนวทางการจดวสดอปกรณในรถรบ-สงตอผปวย,แบบประเมนความพงพอใจและแบบประเมนคณภาพ ระยะเวลำในกำรด ำเนนกำร ระยะเตรยมการ: ตลาคม ป พ.ศ. 2554 ระยะเวลาในการด าเนนการ : พฤศจกายน ป 2554 – ตลาคม ป พ.ศ. 2555 ระยะเวลาในการประเมนผลการ: ครบรอบ 6 เดอน/ 1 ป (เมษายนป พ.ศ. 2555/ ตลาคม ป พ.ศ. 2555) วธกำรประเมนผล

1. ประเมนผลจากบคลากรผใชงานรถรบ-สงตอผปวย ประเมนผลดานการจดหมวดหม ความสะดวก ความเพยงพอ ความพรอมใชงาน ความปลอดภย และเวลาในการจดเตรยมอปกรณ (ตามแบบฟอรมการประเมนผลของนวตกรรม )

2. ประเมนผลจากความพงพอใจของบคลากรในการใชนวตกรรม ABCDE 3. ประเมนผลจากการประเมนคณภาพในการดแลผปวยระหวางรบและสงตอ 5 ดานของศนยรบ-สงตอ

ผปวยในระดบจงหวด



วสด/อปกรณ

ตวชวด

1. เจาหนาท/บคลากรทใชรถรบ-สงตอผปวยมความพงพอใจในการจดวสดอปกรณบนรถรบ-สงตอผปวยตามหลก ABCDE มากกวารอยละ 90

2. ผลการประเมนคณภาพในการดแลผปวยระหวางรบและสงตอ 5 ดาน มากกวารอยละ 95 3. วสดอปกรณบนรถรบ-สงตอผปวยมความสะดวกตอการใชงาน (หยบงาใชคลอง) รอยละ 100 4. วสดอปกรณบนรถรบ-สงตอผปวยมความเพยงพอในการใชงาน รอยละ 100 5. วสดอปกรณบนรถรบ-สงตอผปวยมความพรอมในการใชงาน ไมช ารด รอยละ 100 6. วสดอปกรณบนรถรบสง และเจาหนาทมความปลอดภยไมไดรบอนตราย รอยละ 100 7. วสดอปกรณบนรถรบ-สงตอผปวยมการตรวจสอบทกวนทกเวร รอยละ 100 8. ระยะเวลาในการจดเตรมอปกรณการออกปฏบตการรบ-สงตอผปวย ไมเกน 1 นาท มากกวารอยละ

95

1. กระดาษสเหลอง 2. ฟวเจอรบอรดสน าเงน 3. กรรไกร 4. กระดาษกาว 5. พลาสตกใส 6. คตเตอร/ใบมด 7. ไมบรรทด 8. วสด/อปกรณทางการแพทย

ในรถรบ-สงตอผปวย



กรำฟแสดงผลกำรประเมนนวตกรรม ABCDE นดหนกหนำเมอขกนรถมำ ฯ แผนทจะท ำสงตอไป

- น ารปแบบการจดหมวดหมวสดอปกรณบนรถรบ-สงตอผปวย ไปใชยงรถ EMS ของกชพต าบลภายในเครอขายในอ าเภอ

- จดท าตอเนองและประเมนผลทก 6 เดอน จากผลการด าเนนงานรปแบบในการจดวสดอปกรณบนรถรบ-สงตอผปวย โดยใชรปแบบ ABCDE นนมความเหมาะสมและเปนรปแบบทด สามารถจดวสดอปกรณเปนหมวดหม มความสะดวกตอการใชงาน หยบและคนหาไดงายรวดเรว มความเพยงพอและพรอมใชงานอยเสมอ น ามาซงประสทธภาพและคณภาพในการดแลผปวยเปนอยางด รปแบบ ABCDE นควรน ามาเปนรปแบบในการจดวสดอปกรณบนรถรบ-สงตอผปวยทงในระดบพนฐานและระดบสงตอไป และควรจดท า หลก 5 ส ควบคกนไปดวยจะท าใหมการสะสาง มความสะดวก สะอาด มสขลกษณะ และสามารถสรางเปนนสย วฒนธรรมในการดแลวสดอปกรณบนรถรบ-สงของคนในองคกรตอไป กำรเรยนรทไดรบ น ารปแบบ ABCDE มาใชในการจดหมวดหมวสดอปกรณบนรถรบ-สงตอผปวยท าใหลดความเสยงเรองวสดอปกรณไดอยางเหมาะสม ถามระบบ ระเบยบ/แนวทางปฏบตในการสงตอทด ประกอบกบเจาหนาท บคลากรมความรความสามารถและวสดอปกรณ มความเพยงพอ มความพรอมใชงาน ท าใหไมเกดปญหาในการรบ-การสงตอกจะสงผลใหคณภาพในการดแลผปวยขณะรบและสงตอเพมมากขนดวย

70

90.5

66.6 73.3

80

97.7

50

30

96.6 98.25 100 100 100 100 100 98.25

0

20

40

60

80

100

120

ป 2554

ป 2555

รอยละ

กำรประเมนผล





ABCDE มำตรฐำนรำยกำรจดหมวดหมวสด-อปกรณทำงกำรแพทยบนรถรบ-สงตอผปวย Airway Breathing Circulations /Splint Drugs Equipment

ลกสบยำงแดง LMA เด ก/ผใหญ

สำรน ำชนดตำงๆ ( 0.9% NSS,RTL,5%DN/2,3,4,5,Haemaccel,5%DW )

Adrenaline Monitor /Defibrillator

สำย O2 ชนดตำงๆ

ETT ทกขนำด น ำยำชนดตำงๆ ( Providine,70% Alcohol, NSS irrigate, Alcohol Hand Jelly,Water, Ammonia, )

Adrenosine Atropine

Ventilator เครอง Suction

สำย Suction Ambu เด ก/ผใหญ

อปกรณฉดยำ ( Needle, Syringe ทกขนำด) Amiodarone AED

Oral Airway Mask เด ก/ผใหญ

อปกรณใหสำรน ำ (Set IVเด ก/ผใหญ ,Extention, T-way, HL,Tounique)

10% Calcium Gluconate

Infusion

ชดพนยำ เด ก/ผใหญ

ถำด Sterile Set Retain Foley , s Cath , Urine Bag , สำย Foley , s Cath ,

K-Y Jelly

Diazepam Stethoscope

สำย/ขอตอ Suction

Guide Wire ชดท ำแผล (Gauze , Top Gauze , Roll Gauze, ED,ไมพนส ำล, ส ำล,)

Digoxin เครองวดควำมดน

Collar Mask ชด Laryngoscope

Hard Collar Dopamine HCL Capnography Metre

Splint ไมดำมสน-ยำว 50% Glucose เครองเจำะ DTX KED 50 % MgSO4 เครองวด O2 sat

Mobile

7.5 % NaCHO3 ไฟฉำย / Grove /

Mask 0.9 % NSS 5

cc กรรไกร/พำสเตอร Sterile Water

10 cc ปำยขอมอ /ปำย IV/ยำ ASA Gr. V หมวก / แวนตำ Clopidogrel

(75) ผำกนเปอน/ผำยำง/ผำป

Isordril (5) ผำหม /ถงพลำสตก/ ถงแดง

รปภำพประกอบกำรด ำเนนกำร A

a

B C D E

Equipment Drug Circulation Breathing Airway



ส ารวจปญหา / คนหาปญหา

ออกแบบนวตกรรม สรางนวตกรรมรปแบบ

ABCDE ประชมชแจงสรางแนวทาง

ปฏบต

ตรวจสอบอปกรณบนรถ

รวบรวมขอมลมาวางแผน แจงหวหนาหนวยงาน /

ผบรหารรบทราบ โดยทานผอ านวยการ หวหนาพยาบาลหวหนางานอบตเหต และเจาของผลงานรวมประชมวางแผน



ใชหลกABCDEมาปฏบตจดหมวดหมวสดอปกรณบนรถ

ประชมและรวมกนลงมอจดท าตามแผน

น ามาทดลองใชงานจดหมวดหมวสดอปกรณบนรถ





ใชหลกABCDEมาปฏบตจดหมวดหมวสดอปกรณบนรถ

น ามาทดลองใชงานจดหมวดหมวสดอปกรณบนรถ

ตรวจสอบความพรอม ความเรยบรอย



ศกษาผลการทดลองใชงานอปกรณบนรถ

ส ารวจความสะดวกความเพยงพอ ความพรอมใช ความปลอดภยและความพงพอใจของบคลากร

เกบขอมลมาอภปรายผล

A

B

D

C

E









OR 3.3 ควำมคำดหวงในงำนของนกศกกาำพยำบำลศำสตรบณฑตชนปทสวทยำลยเครอขำย ภำคเหนอ

สภาเพญ ปาณะวฒนพสทธ* ราตร เทยงจตต**

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ ศกษาความคาดหวงในงานของนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทส วทยาลยเครอขายภาคเหนอ โดยศกษา 3 องคประกอบคอ ความคาดหวงในความพยายามตอผลการปฏบตงาน ความคาดหวงในการปฏบตงาน และความคาดหวงในคณคาของผลลพธ กลมตวอยางคอ นกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทสของวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคเหนอ 6 แหง ประจ าปการศกษา 2554 จ านวน 270 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามทผวจยดดแปลงมาจากแบบวดความคาดหวงในงานของนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทสของพไลวรรณ จนทรสกร ประกอบดวย แบบสอบถามขอมลส วนบคคล แบบสอบถามเกยวกบความคาดหวงในงานของนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทส ผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหาโดยผทรงคณวฒ และทดสอบความเชอมนไดคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค เทากบ 0.94 วเคราะหขอมลโดยใชสถตความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และวเคราะหเปรยบเทยบความคาดหวงในงานดวยความแปรปรวนทางเดยว และทดสอบความแตกตางดวยการเปรยบเทยบเปนรายคดวยวธการของเชฟเฟ ผลการวเคราะหขอมล พบวา 1. กลมตวอยางซงเปนนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทสมความคาดหวงในงานโดยรวมอยในระดบมาก ( x = 4.30 S.D. = .35) โดยมความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงาน ความคาดหวงในการกระท าตอผลของการปฏบตงาน และความคาดหวงในคณคาของผลลพธหรอรางวล อยในระดบมาก ( x = 4.23 S.D. = .34, x = 4.58 S.D. = .43, และ x = 4.30 S.D. = .44 ตามล าดบ) 2. กลมตวอยางมความคาดหวงในงานโดยรวมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และเมอพจารณารายองคประกอบ พบวา กลมตวอยางมความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงาน และความคาดหวงในคณคาของผลลพธหรอรางวลแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยมความคาดหวงในการกระท าตอผลของการปฏบตงานไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ผลการเปรยบเทยบความแตกตางรายคของคาเฉลยความคาดหวงในงานของกลมตวอยางซงเปนนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทสของวทยาลยเครอขายภาคเหนอ พบวา คาเฉลยความคาดหวงในงานโดยรวมของนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทสของวทยาลยเครอขายภาคเหนอ ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต * ผอ านวยการ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สรนทร ** พยาบาลวชาชพช านาญการพเศษ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สวรรคประชารกษ นครสวรรค

บทคดยอ



ปจจบนการบรการดานสขภาพพฒนาอยางมากทงดานความกาวหนาทางวทยาการและเทคโนโลยทางการแพทย การขยายสถานบรการสาธารณสขไปยงพนทตาง ๆ ถงระดบต าบล ความส าเรจของระบบประกนสขภาพหลงจากการประกาศใชพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต ซงปจจบนประชาชนไทยมหลกประกนครอบคลมถงรอยละ 97.4 และจากรายงานการใหบรการของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข พบวามการใชบรการผปวยนอก ผปวยในและการผาตดเพมขนถงรอยละ 21.77 รอยละ 14.58 และรอยละ 33.36 ตามล าดบ (ส านกงานสถตแหงชาต, 2552) จากนโยบายรฐบาลเกยวกบการขยายบรการสขภาพ เพอรองรบการเปดเสรในฐานะศนยกลางการบรการการแพทย (medical hub) ในภมภาคเอเชย ถอเปนนโยบายส าคญของรฐบาลเพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน หรอเปนศนยกลางนานาชาตดานการแพทยสาธารณสข ซงการขบเคลอนประเทศไทยใหเปนเลศในการบรการดานสขภาพและการรกษาพยาบาลในภมภาคเอเชย และการขยายตวดานการบรการสขภาพดงกลาว สงผลใหมความตองการพยาบาลเพมมากขน จากผลการศกษาของสภาการพยาบาลเพอคาดประมาณความตองการพยาบาลในระยะ 10 ปขางหนา พบวาระหวางป พ.ศ.2553 – 2562 ประเทศไทยจะมความตองการพยาบาลใน อตราสวนพยาบาล 1 คน ตอ 400 หรอประมาณ 163,500 – 170,000 คน ซงผลการส ามะโนประชากรในปพ.ศ. 2553 พบวามประชาชนทอาศยอยในประเทศไทย 65.4 ลานคน และผใชบรการชาวตางประเทศประมาณ 2 ลานรายจงควรมพยาบาลวชาชพประมาณ 168,500 คน ขณะทในปเดยวกนนน มพยาบาลวชาชพอายต ากวา 60 ป ทท างานในภาคบรการสขภาพทวประเทศ ประมาณ 125,250 คน (ขอมล ณ วนท30 มถนายน 2553, สภาการพยาบาล) จากขอมลดงกลาว แสดงใหเหนวาประเทศไทยยงคงขาดแคลนพยาบาลวชาชพอยประมาณ 43,250 คน โดยเปนการขาดแคลนในกระทรวงสาธารณสขมากทสดประมาณ 31,250 คน และการขาดแคลนนจะทวความรนแรงมากยงขน สวนการขาดแคลนในโรงพยาบาลอนๆ ทงภาครฐและเอกชนมอยประมาณ 12,000 คน (วจตร ศรสพรรณ และกฤษดา แสวงด, 2555) การขาดแคลนพยาบาลนสงผลกระทบตอการใหบรการแกประชาชน เชนโรงพยาบาลขนาดใหญหลายแหงไมสามารถเปดแผนกผปวยหนกได บางแหงไมสามารถเปดใหบรการหอผปวยในใหมได เกดสภาพผปวยลนเตยง และยงพบวาโรงพยาบาลทขาดแคลนพยาบาลวชาชพ สงผลใหผปวยมการตดเชอในโรงพยาบาลเพมขน มภาวะแทรกซอนเพมมากขน อตราการตายในโรงพยาบาลสงขน และระยะเวลาการนอนในโรงพยาบาลของผปวยนานขน ซงสงผลกระทบตอความปลอดภยในชวตและการสญเสยคาใชจ ายในการรกษาพยาบาล (Needleman, et.al., 2002) จากนโยบายจ ากดขนาดก าลงคนภาครฐ ตงแตป 2545 เปนตนมาสงผลใหมการยกเลกการใหทนนกศกษาพยาบาล ทเดมไดรบการคดเลอกจากชนบท และรบทนการศกษาเพอเรยนในสถาบนการศกษาพยาบาลใกลบาน และเมอส าเรจการศกษาแลว กจะไดรบการบรรจเปนขาราชการเพอท างานในภมล าเนาซงมการด าเนนการเชนนมากวา 50 ป ซงสงผลดอยางยงตอประเทศชาตทสามารถกระจายพยาบาลไปสเขตชนบท แตเมอมการยกเลกการใหทนและลดกรอบอตราต าแหนงราชการท าใหกระทรวงสาธารณสข และภาครฐตองจางพยาบาลเปนลกจางชวคราว ท าใหพยาบาลวชาชพทส าเรจการศกษาใหม เขาท างานในโรงพยาบาลภาครฐลดลงตงแต ป พ.ศ. 2547 เปนตนมา (วจตร ศรสพรรณ และกฤษดา แสวงด, 2555) ปจจบนส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ยงขาดแคลนพยาบาลวชาชพทวประเทศอกประมาณ 31,250 คน ซงการขาดแคลน




นจะท าใหพยาบาลวชาชพทอยในระบบตองท างานหนกขน เสยงตอความผดพลาดและการฟองรอง สงผลใหมการลาออกมากขน จากการศกษาเพอคาดประมาณระยะเวลาการท างานในวชาชพพบวา ในชวงป 2538 และป 2548 พบวา พยาบาลวชาชพ มระยะเวลาท างานในงานบรการสขภาพเฉลยเพยงคนละ 22.5 ป และมอตราการสญเสยรอยละ 4.45 ตอป (กฤษดา แสวงด, เดอนเพญ ธรวรรณ, ววฒนวชต หลอจรชณหกล, และ จราวลย จตรถเวช, 2552) ซงสาเหตส าคญของการสญเสยคอ ขาดความกาวหนาในการท างาน มปญหาสขภาพ คาตอบแทนนอย งานหนกและการขาดความมนคงจากการถกจางงานเปนลกจางชวคราว โดยพบวาในป พ.ศ. 2548 ซงเปนปแรกทกระทรวงสาธารณสขไมมต าแหนงขาราชการรองรบพยาบาลทส าเรจการศกษาจงตองจางพยาบาลวชาชพเปนลกจางชวคราวจากเงนบ ารงของหนวยบรการ พบวา มการสญเสยพยาบาลวชาชพสงถงรอยละ 23.3 ของผส าเรจการศกษาในปนน และพบวาอตราการลาออกของพยาบาลวชาชพทเปนลกจางของโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป 95 แหง ในระหวางป 2548-2553 มากถงรอยละ 40.84 ในจ านวนนเปนการลาออกภายในปแรกของการท างานถงรอยละ 48.68 และถาไมไดรบการบรรจเปนขาราชการภายในปท 2 จะมการลาออกถงรอยละ 25.57 ซงสงผลใหอายการท างานเฉลยของพยาบาลวชาชพทส าเรจการศกษาใหม และมสถานภาพการจางเปนลกจางชวคราวในโรงพยาบาลศนยโรงพยาบาลทวไปสนเพยง 1.2 ปเทานน ซงหากประมาณคาความสญเสยเปนตวเงนจากการลาออกและการมอายการท างานสนของลกจางเหลาน ท าใหอตราการสญเสยรอยละ 80.05 ตอปซงสงกวากลมขาราชการ ถง 18 เทา จงท าใหเกดความสญเสยอยางมากในระบบก าลงคนดานสขภาพ ดงนนหากไมมมาตรการหรอวธการจงใจใหพยาบาลวชาชพคงอยในงานใหนานทสดได ปญหาการขาดแคลนพยาบาลวชาชพจะเพมความรนแรงมากยงขน

การสรางแรงจงใจใหเกดขนกบพยาบาลวชาชพจะท าใหพยาบาลวชาชพคงอยในงานไดนานขน ตามแนวคดของวคเตอร เอส วรม (Victor H. Vroom) เชอวา มนษยเปนสตวโลกทใชปญญา ใชความคด หลกการและเหตผลในการตดสนใจทจะกระท าพฤตกรรมอยางใดอยางหนงใหบรรลเปาหมายตามความตองการของตนเอง หากบคคลคาดหวงวาจะเมอใชความพยายามในการท างานอยางเตมทจะท าใหผลการปฏบตด สงผลใหเกดแรงจงใจ มความพงพอใจในงาน ปฏบตงานอยางมความสข และคงอยในงานไดนาน อกทงความคาดหวงยงเปนแรงจงใจใหบคคลมความคดรเรมสรางสรรค สามารถในการคดคนประดษฐสงใหม ๆ มความอดทนและพยายามปฏบตงานใหบรรลเปาหมายทก าหนดไว

นกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทสทก าลงจะส าเรจการศกษาและไปปฏบตในบทบาทของพยาบาลวชาชพยอมมความคาดหวงทจะประสบความส าเรจในการปฏบตงาน คาดหวงทจะไดรบการยอมรบจากผอน ดงเชนการศกษาของจากการศกษาของปรญญา แรทองและธรนช หานรตศย (2555) พบวา พยาบาลจบใหมมความคาดหวงตอการเปลยนบทบาท 7 ประเดนคอ 1) การเปนพยาบาลทด 2) การมผรวมงานทจรงใจ ใหความชวยเหลอ 3) การมสวนรวมในการพฒนางานและองคกร 4) การมรายไดทเพยงพอ 5) การไดท างานในแผนกทตองการและไดรบการยอมรบจากแพทย 6) การมโอกาสพฒนาตนเอง และ 7) การมแหลงสนบสนนชวยเหลอเมอมปญหา ในชวงปแรกของการเปลยนบทบาทจากนกศกษาเปนพยาบาลวชาชพ เปนชวงทเผชญกบสภาพเหตการณตางๆ ทงทเคยมประสบการณและไมเคยมประสบการณมากอน อกทงความคาดหวงของผปฏบตงานรอบขางมมากเกนกวาความสามารถของพยาบาลทส าเรจการศกษาใหม (Chick & Meleis, 1986; เรณ พกบญม, 2543) สอดคลองกบผลการศกษาของเครมเมอรและชาเลนเบอรก (Kramer & Schmalenberg, 1988) ทศกษาภาวะทพยาบาลจบใหมไดรบผลกระทบจากการประสบกบสภาพความเปนจรงในการท างานทไมตรงกบความคาดหวง พยาบาลใหมจงเกดความคบของใจ เพราะการเขาสสภาพการท างานแตกตางจากสภาพการณทไดรบการเตรยมมาจากสถาบนการศกษา ท าใหเกดความสบสน



วนวายใจในการท างาน ความคดในแงบวกกอนการท างานกเปลยนไปเปนแงลบ และเรมมการลาออกจากงาน ทงวชาชพการพยาบาลไปประกอบอาชพอน การศกษาความคาดหวงในงานของนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทสทจะส าเรจการศกษาออกไปปฏบตงานในสถานบรการสขภาพจะเปนประโยชนในการเสรมสรางการปรบตวตอการท างานของพยาบาลจบใหม เพอการธ ารงรกษาใหพยาบาลจบใหมปฏบตงานอยางมประสทธภาพ และคงอยในวชาชพการพยาบาลใหนานทสดเทาทจะท าได

1. เพอศกษาความคาดหวงในงานของนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคเหนอ ใน 3 องคประกอบคอ ความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงาน ความคาดหวงในการกระท าตอผลการปฏบตงาน และความคาดหวงในคณคาของผลลพธหรอรางวล 2. เพอเปรยบเทยบความคาดหวงในงานของนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคเหนอระหวาง 6 สถาบนโดยรวม และใน 3 องคประกอบคอ ความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงาน ความคาดหวงในการกระท าตอผลการปฏบตงาน และความคาดหวงในคณคาของผลลพธ

ความคาดหวงในงานของนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคเหนอ ในองคประกอบดาน ความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงาน ความคาดหวงในการกระท าตอผลการปฏบตงาน และความคาดหวงในคณคาของผลลพธของแตละสถาบนไมมความแตกตางกน การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (descriptive research) ระหวางวนท 18 มกราคม - 15 กมภาพนธ 2555 กลมตวอยำง คอ นกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทส ประจ าปการศกษา 2554 ของวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคเหนอ 6 แหง คอ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พะเยา วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครล าปาง วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน อตรดตถ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราช และ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนสวรรคประชารกษ นครสวรรค โดยสมแบบแบงชน (Stratified random sampling) ก าหนดขนาดของกลมตวอยางทระดบความเชอมน 95 ไดขนาดของกลมตวอยางจ านวน 270 คน

เครองมอ เปนแบบสอบถาม แบงเปน 2 สวนคอ สวนท 1 เปนแบบสอบถามขอมลสวนบคคล เปนถามปลายปดชนดเลอกตอบจ านวน 5 ขอ สวนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบความคาดหวงในงานของนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทส วทยาลยพยาบาลเครอขายภาคเหนอ จ านวน 3 ดานคอ ดานความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงานจ านวน 55 ขอ ดานความคาดหวงในการกระท าตอผลของการปฏบตงานจ านวน 30 ขอ และดานความคาดหวงใน


สมมตฐำนกำรวจย




คณคาของผลลพธจ านวน 30 ขอ ลกษณะของแบบสอบถามเปนค าถามปลายปดแบบใหเลอกเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ การคดคะแนนคดจากคาเฉลย 5 ระดบ ไดแก 1.00 – 1.49, 1.50 – 2.49, 2.50 – 3. 49, 3.50 – 4.49, และ 4.50 – 5.00 หมายถง มความคาดหวงนอยทสดและใหคณคาของผลลพธนอยทสด นอย ปานกลาง มาก และมากทสด กำรตรวจสอบคณภำพของเครองมอ แบบสอบถามนผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหา (content validity) จากผทรงคณวฒและน ามาปรบปรงแกไข กอนน าไปทดลองใช และหาคาความเชอมน (reliability) กบนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตทมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยาง จ านวน 30 คน และใชวธของ Cronbach’s Alpha Coefficient ไดคาความเชอมน 0.94

กำรวเครำะหขอมล ใชสถตเชงพรรณนา (descriptive statistics) ไดแก การแจกแจงความถ (frequency) คารอยละ (percentage) คาเฉลย (means) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation) และสถตเชงอนมานไดแก ความแปรปรวนทางเดยว (One-way Analysis of Variance) และทดสอบความแตกตางดวยการเปรยบเทยบเปนรายค (Multiple Comparisons) ดวยวธการของเชฟเฟ (Scheffe)

ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง มอายเฉลย 21.95 ป ไดรบทนการศกษาจากโรงพยาบาลชมชนมากทสด เหตผลทเลอกเรยนวชาชพการพยาบาลสวนใหญ ใหเหตผลวาเปนอาชพทจบแลวมงานท าทนท รองลงมา ใหเหตผลวาเปนอาชพทมประโยชนตอตนเองและครอบครว ความคาดหวงในงานโดยรวมอยในระดบมาก ( x = 4.28 S.D. = .35) โดยมความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงาน มความคาดหวงในการกระท าตอผลของการปฏบตงาน และมความคาดหวงในคณคาของผลลพธ อยในระดบมาก ( x = 4.24 S.D. = .36, x = 4.31 S.D. = .41 และ x = 4.31 S.D. = .44 ตามล าดบ) (ตารางท 1) ความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงานโดยรวมอยในระดบมาก ( x = 4.24 S.D. = .36) โดยมความคาดหวงจากความรความสามารถอยในระดบมาก ( x = 4.16 S.D. = .34) และมความคาดหวงจากสภาพแวดลอมในการท างานอยในระดบมาก ( x = 4.24 S.D. = .36) โดยมความคาดหวงดานสภาพการท างานเปนอนดบมากทสด ( x = 4.36 S.D. = .52) และมความคาดหวงในลกษณะงานอยในระดบมากเปนอนดบสดทาย ( x = 4.03 S.D. = .41) (ตารางท 2) ความคาดหวงในการกระท าตอผลของการปฏบตงานโดยรวมอยในระดบมาก ( x = 4.31 S.D. = .41) โดยมความคาดหวงตอผลการปฏบตงานภายนอกอยในระดบมาก ( x = 4.44 S.D. = .42) และมความคาดหวงตอผลการปฏบตงานภายนอกในเรองคาตอบแทนทไดรบมากเปนอนดบหนง ( x = 4.36 S.D. = .52) มความคาดหวงในเรองการไดรบการยอมรบนบถอในระดบมากเปนอนดบสดทาย ( x = 4.20 S.D. = .47) และมความคาดหวงตอผลการปฏบตงานภายในเรองขวญและก าลงใจในการท างานอยในระดบมาก ( x = 4.41 S.D. = .48) (ตารางท 3) ความคาดหวงในคณคาของผลลพธโดยรวมอยในระดบมาก ( x = 4.31 S.D. = .44) โดยมความคาดหวงในคณคาของผลลพธภายนอกอยในระดบมาก ( x = 4.28 S.D. = .44) และมความคาดหวงในคณคาของผลลพธภายนอกในเรองคาตอบแทนทไดรบมากเปนอนดบหนง ( x = 4.43 S.D. = .55) มความคาดหวงใน




เรองการไดรบการยอมรบนบถอในระดบมากเปนอนดบสดทาย ( x = 4.22 S.D. = .49) และมความคาดหวงในคณคาของผลลพธภายในเรองขวญและก าลงใจในการท างานอยในระดบมาก ( x = 4.39 S.D. = .55) (ตารางท 4) ผลการวเคราะหการเปรยบเทยบระดบความคาดหวงในงานของกลมตวอยางโดยใชสถตทดสอบดวยคาความแปรปรวนทางเดยว (One - Way ANOVA) พบวา กลมตวอยางมความคาดหวงในงานโดยรวมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และเมอพจารณารายองคประกอบ พบวา กลมตวอยางมความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงาน และความคาดหวงในคณคาของผลลพธ แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยมความคาดหวงในการกระท าตอผลของการปฏบตงานไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (ตารางท 5) ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยความคาดหวงในงานของกลมตวอยางซงเปนนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทสของวทยาลยเครอขายภาคเหนอ พบวา คาเฉลยความคาดหวงในงานโดยรวมของนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทสของวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พะเยา วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน เชยงใหม วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครล าปาง วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน อตรดตถ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน พทธชนราช และวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สวรรคประชารกษ นครสวรรค ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (ตารางท 6) จากทฤษฎความคาดหวงตามแนวคดของ วรม สรปไดวาบคคลจะทมเทความพยามยามในการท างานหรอไม ขนอยกบ 3 องคประกอบคอ ความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงาน ความคาดหวงในการกระท าตอผลการปฏบตงาน และความคาดหวงในคณคาของผลลพธ จากผลการวจยพบประเดนทนาสนใจคอ นกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทสวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคเหนอมความคาดหวงในงานโดยรวมอยในระดบมาก โดยมความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงาน ความคาดหวงในการกระท าตอผลการปฏบตงาน และความคาดหวงในคณคาของผลลพธ อยในระดบมาก เชนกนแตมความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงานนอยกวาความคาดหวงในการกระท าตอผลการปฏบตงาน และความคาดหวงในคณคาของผลลพธ เมอพจารณาถงความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงานจะพบวากลมตวอยางมความคาดหวงในความสามารถนอยกวาความคาดหวงในสภาพแวดลอมในการท างานโดยมความคาดหวงในลกษณะงานนอยทสด จงเปนความจ าเปนทผบรหารการพยาบาลตองก าหนดลกษณะงานหรอหนาทความรบผดชอบของพยาบาลวชาชพใหชดเจน รวมทงการจดสภาพแวดลอมใหเออตอการปฏบตงาน มการนเทศงานแกพยาบาลทจบใหมใหสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ จะเปนสงกระตนใหพยาบาลจบใหมมความคาดหวงทจะปฏบตงานในบทบาทของเปนพยาบาลวชาชพ พรอมทจะทมเทแรงกายแรงใจปฏบตงานในบทบาทของพยาบาลวชาชพอยางเตมท

สวนความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงาน พบวา นกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทสวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคเหนอ มความคาดหวงตอผลการปฏบตงานภายในนอยกวาความคาดหวงตอผลการปฏบตงานภายนอก โดยมความคาดหวงในการไดรบการยอมรบนบถอนอยทสด สวนความคาดหวงในคณคาของผลลพธ พบวา กลมตวอยางมความในการไดรบการยอมรบนบถอนอยทสด ดงนนผบรหารการพยาบาลตองมอบหมายงานใหพยาบาลจบใหมไดท างานพเศษ มโอกาสแสดงความคดเหนในการท างาน จะ




ชวยใหพยาบาลจบใหมรสกวาตนเองเปนสวนหนงขององคกรและมความส าคญตอองคกร จะเปนสงจงใจใหพยาบาลจบใหมท างานอยางมประสทธภาพมากยงขน จากการศกษาเปรยบเทยบความคาดหวงในงานของนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทสวทยาลยพยาบาลเครอขายภาคเหนอ และทดสอบความนยส าคญโดยวธการของเชฟเฟ (Scheffe) พบวาไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต แสดงวา หลกสตร กระบวนการจดการเรยนการสอน และบรบทแวดลอมของทกวทยาลยพยาบาลในเครอขายภาคเหนอไมแตกตางกน จงสงผลใหนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตชนปทสของวทยาลยเครอขายภาคเหนอมความคาดหวงในงานไมแตกตางกน เพอใหพยาบาลวชาชพทจบใหมสามารถปรบตวกบสถานท สามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ และคงอยในวชาชพการพยาบาลตอไป ผบรหารการพยาบาลควรก าหนดนโยบาย และกลยทธการเสรมสรางแรงจงใจเรองคาตอบแทน โดยปรบอตราเงนเดอน เงนคาเวร คาลวงเวลา และสวสดการตางๆ ใหเพยงพอ เหมาะสมกบภาระงานและเทาเทยมกบผรวมวชาชพอน สรางวฒนธรรมการท างานใหมความสามคคกน ดแลชวยเหลอกนแบบพแบบนอง บรหารงานดวยหลกธรรมาภบาล จดสงแวดลอมทดในการท างานและมสงอ านวยการความสะดวกในการปฏบตงานใหเหมาะสม กฤษดา แสวงด เดอนเพญ ธรวรรณววฒน วชต หลอจรชณหกล และ จราวลยจตรถเวช. ตำรำงชพกำรท ำงำนของพยำบำลวชำชพในประเทศไทย. วารสารประชากร 2552; 1(1): 15-22. ส านกงานสถตแหงชาต. กำรส ำรวจอนำมยและสวสดกำร. ส านกงานสถตแหงชาต. 2552. ปรญญา แรทองและธรนช หานรตศย. ประสบการณการเปลยนบทบาทจากนกศกษาพยาบาล สการเปนพยาบาลวชาชพ. วำรสำรสภำกำรพยำบำล, 27(2), 51-60. 2555; วจตร ศรสพรรณ และกฤษดา แสวงด. ขอเสนอเชงนโยบายในการแกปญหาการขาดแคลน พยาบาลวชาชพในประเทศไทย. วำรสำรสภำกำรพยำบำล 2555; 27(1), 5-12. เรณ พกบญม ทฤษฎการเปลยนผาน. ใน สมจต หนเจรญกล (บรรณาธการ), กำรพยำบำล: ศำสตรของกำรปฏบต (หนา 57 – 71). กรงเทพฯ : ว เจ พรนตง. 2543. Bartol, M. K., & Martin, C. D. Management. St. Louis: McGrill-Hill. 1991. Chick, N. & Meleis, A. L. Transitions: a nursing concern in Chinn P. L. (Editors), Nursing research methodology: Issues and implementation. Maryland: Aspend. 1986. Kramer, M., & Schmalenberg, C. Magnet hospitals part I: Institutions of excellence. Journal of Nursing Administration 1988; 18(1), 13-24. Needleman, J., Buerhaus. P., & MattkeS, et.al. Nurse-staffing levels and the quality of care in hospitals. The New England Journal of Medicine 2002; 346(22): 1715-1722.





ตำรำงท 1 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบความคาดหวงในในงานรายองคประกอบและ โดยรวม

องคประกอบของควำมคำดหวงในงำน คำเฉลย สวนเบยงเบนมำตรฐำน

ระดบควำม คำดหวง

ความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงาน ความคาดหวงในการกระท าตอผลของการปฏบตงาน ความคาดหวงในคณคาของผลลพธ

4.24 4.31 4.31

.36

.41

.44

มาก มาก มาก

รดยรวม 4.28 .35 มำก ตำรำงท 2 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบความคาดหวงในความพยายามตอการปฏบตงาน จากความรความสามารถ จากสภาพแวดลอมในการท างาน และโดยรวม

ควำมคำดหวงในควำมพยำยำม ตอกำรปฏบตงำน

คำเฉลย สวนเบยงเบนมำตรฐำน


ควำมรควำมสำมำรถ จำกสภำพแวดลอมในกำรท ำงำน - สภาพการท างาน - การนเทศงาน - ความสมพนธกบผบงคบบญชา - ความปลอดภยในการท างาน - ความรบผดชอบ - องคการพยาบาล - นโยบายองคการ - ลกษณะงาน

4.16 4.24 4.36 4.35 4.33 4.30 4.23 4.17 4.17 4.03

.34

.36

.52

.84 4.33 .50 .48 .44 .44 .41

มำก มำก มาก มาก มาก มาก มาก มาก มาก มาก

รดยรวม 4.24 .36 มำก ตำรำงท 3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบความคาดหวงในการกระท าตอผลของการ ปฏบตงานภายนอกภายใน และโดยรวม

ควำมคำดหวงในกำรกระท ำ ตอผลของกำรปฏบตงำน



ควำมคำดหวงตอผลกำรปฏบตงำนภำยนอก - คาตอบแทนทควรไดรบ - ความกาวหนาในการปฏบตงาน - ความส าเรจของงาน - การไดรบการยอมรบนบถอ ควำมคำดหวงตอผลกำรปฏบตงำนภำยใน - ขวญและก าลงใจในการท างาน

4.44 4.36 4.27 4.25 4.20 4.41 4.41

.42

.52

.49

.46

.47

.48

.48

มำก มาก มาก มาก มาก มำก มาก

รดยรวม 4.31 .41 มำก



ตำรำงท 4 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบความคาดหวงในคณคาของผลลพธภายนอก ภายในและโดยรวม

ควำมคำดหวงในคณคำ ของผลลพธ



ผลลพธภำยนอก - คาตอบแทนทควรไดรบ - ความกาวหนาในการปฏบตงาน - ความส าเรจของงาน - การไดรบการยอมรบนบถอ ผลลพธภำยใน - ขวญและก าลงใจในการท างาน

4.28 4.43 4.28 4.26 4.22 4.39 4.39

.44

.55

.49

.49

.49

.55

.55

มำก มาก มาก มาก มาก มำก มาก

รดยรวม 4.31 .44 มำก

ตำรำงท 5 การเปรยบเทยบคาเฉลยความคาดหวงในงานของนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑตวทยาลย พยาบาลเครอขายภาคเหนอ รายองคประกอบ และโดยรวม จ าแนกตามสถาบนการศกษา ระดบควำมคำดหวงในงำน SS df MS F Sig. ความคาดหวงในความพยายาม ตอการปฏบตงาน

ระหวางกลม ภายในกลม

โดยรวม

1.398 29.232 30.630

5 263 268

.280

.111 2.5168* .030

ความคาดหวงในการกระท าตอผลของการปฏบตงาน

ระหวางกลม ภายในกลม

โดยรวม

1.918 48.439 50.357

5 263 268

.348

.184 2.083 .068

ความคาดหวงในคณคาของผลลพธ ระหวางกลม ภายในกลม

โดยรวม

2.405 49.389 51.794

5 263 268

.481

.188 2.561* .028

โดยรวม ระหวางกลม ภายในกลม

โดยรวม

1.660 31.704 33.364

5 263 268

.332

.121 2.754* .019

* p < .05



ตำรำงท 6 เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยความคาดหวงในงานรายคของกลมตวอยางโดยรวม

วทยำลยพยำบำลบรมรำชชนน

พะเยำ

x = 4.17

เชยงใหม

x =4.37

นครล ำปำง

x = 4.40

อตรดตถ

x = 4.31

พทธ ชนรำช x = 4.28

สวรรคประชำรกา นครสวรรค x = 4.27

พะเยา - .25 (-.197)

.05 (-.213)

.48 (-.173)

.78 (-.118)

.52 (-.124)

เชยงใหม - - 1.0 (-.016)

1.0 (.024)

.17 (.079)

.98 (.063)

นครล าปาง - - - .99 (.041)

.86 (.096)

.87 (.793)

อตรดตถ - - - - .99 (.055)

.99 (.385)

พทธชนราช - - - - - 1.0 (-.016)

สวรรคประชารกษ นครสวรรค

- - - - - -

Research Utilization Project; Job Expectation of the Fourth Year Nursing Students of Boromarajonani Colleges of Nursing Northern Network

Supapen, P., Ratree, T.

The purpose of the descriptive research was to identify the Job Expectation of the fourth year nursing students of Boromarajonani Colleges of Nursing Northern Network. Three components of job expectation were studied including. They were the effort-performance expectancy, the performance-outcome expectancy, and the valence of outcome.

The samples were 270 nursing students who studied in the academic year of 2011 in 4th attending Boromarajonani Colleges of Nursing Northern Network including Boromarajonani Colleges of Nursing Phayao, Boromarajonani Colleges of Nursing Chiang Mai, Boromarajonani Colleges of Nursing Nakhon Lampang, Boromarajonani Colleges of Nursing Uttaradit, Boromarajonani Colleges of Nursing Buddhachinaraj, and Boromarajonani Colleges of Nursing Sawanpracharak Nakhonsawan.

Abstract



The instruments was adapted form Job Expectation Questionnaire of Pilaiwan Juntarasugree . The instruments were the Demographic Data Recording From and Job Expectation Questionnaire. The content validity and the reliability of instruments were assured by a panel of expert. The internal consistency reliabilities were evaluated by using the Cronbach alpha coefficient was 0.94. Data were analyzed in term of percentage, mean, standard deviation, ANOVA, and Scheffe range test. The results of the study were: 1. Overall, Job Expectation of Fourth Year Student Nurse of Boromarajonani Colleges of Nursing Northern Network was at high level ( x = 4.30 S.D. = .35). When looking at each component, there were demonstrated that using job expectation of the effort- performance expectancy, the performance – outcome expectancy and the valence of outcome were at high level ( x = 4.23 S.D. = .34, x = 4.58 S.D. = .43, and x = 4.30 S.D. = .44 respectively). 2. The Expectation of Fourth Year Student Nurse of Boromarajonani Colleges of Nursing Northern Network was significantly different level (p < .05). When comparing in each component, the findings were founded that job expectation of the effort-performance expectancy and job expectation of the valence of outcome were significantly different level (p < .05), but job expectation of the performance – outcome expectancy was no significantly different level . By using Scheffe range test, it were revealed The Expectation of the Fourth Year Nursing Students of Boromarajonani Colleges of Nursing Northern Network was no significantly different level.



OR 3.4 จตอำสำสองวยใสใจสขภำพกบกำรร ำพนบำนสรนทร ภาวน เสาะสบ*

ศลปะการร าพนบานของจงหวดสรนทร มรปแบบการร าทหลากหลาย และเปนศลปวฒนธรรมทมการสบทอดกนมาชานาน จากการศกษาทาร าทใชในแตละประเภทของการร าพบวาเนนการยดเหยยดกลามเนอในแตละสวน รวมทงมเพลงประกอบจงหวะดวย จงมความสนใจทจะพฒนารปแบบการออกก าลงกายโดยประยกตศลปะการร าพนบาน ดงนนเพอศกษาและพฒนารปแบบการออกก าลงกายทมการประยกตใชศลปะการร าพนบาน เสรมสรางและท านบ ารงศลปวฒนธรรมทองถน สรางภาคเครอขายดานการสรางเสรมสขภาพ งานวจยนเปนการศกษากงทดทอง สถานทด าเนนการคอวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สรนทร ผใหขอมล เปนผสงอายขาราชการนอกประจ าการ จงหวดสรนทรจ านวน 50 คน ขนตอนการศกษา ประกอบดวย นกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 2 ท าการสรางรปแบบทาออกก าลงกายดวยการประยกตจากทาร าอปสราและทาร ากนตรมทเปนศลปะการร าพนบานสรนทร มาใชเปนทาการออกก าลงกายกบกลมตวอยาง ด าเนนกจกรรมการออกก าลงกายรวมกนจากรปแบบทสรางขนเปนประจ าทกสปดาหๆละ 3 วน คอ จนทร พธ ศกร เวลา 06.00 – 07.00 น. ระหวางเดอนมกราคม ถงเดอน มนาคม 2555 วธการเกบรวบรวมขอมล ใชแบบประเมนความพงพอใจและแบบวดทศนคตของผเขารวมโครงการตอการออกก าลงกาย และท าการสนทนากลม เกยวกบรปแบบทด าเนนการพฒนาในดานความเหมาะสมของทาทใช เพลงและจงหวะทใชประกอบ วธการวเคราะหขอมล แจกแจงความถและรอยละ และหาคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการศกษา ไดรปแบบทเหมาะสมกบการออกก าลงกายในผสงอาย โดยทาทใชแตละทามความเหมาะสม เพลงทใชประกอบมจงหวะทเหมาะสมและสมพนธกบสภาพรางกายของผสงอาย เปนเพลงพนบานทคนชนมานาน ชวยสงเสรมในดานอารมณความรสกทดมความเพลดเพลน โดยผเขารวมโครงการมความพงพอใจในระดบมากทสด คาเฉลย 4.75 และมทศนคตทดตอการออกก าลงกายในระดบมากทสด คาเฉลย 4.85 มการเสรมสรางและท านบ ารงศลปวฒนธรรมทองถน ผลการศกษาไปใชในการปฏบตการสรางเสรมสขภาพกบกลมผสงอายในการฝกภาคปฏบตของนกศกษา และศกษาวจยในเรองผลการออกก าลงกายในรปแบบทพฒนาทมตอสมรรถภาพของกลมผสงอาย ค ำส ำคญ จตอาสาสองวย ใสใจสขภาพ การร าพนบานสรนทร * วทยาลยพยาบาลบรมราชชะนสรนทร จงหวดสรนทร พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2 ) พ.ศ. 2545 มาตรา 23 การจดการศกษาตองเนนความส าคญทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนร และบรณาการตามเหมาะสมของแตละระดบการศกษา รวมถงความรเกยวกบศาสนา ศลปวฒนธรรม ภมปญญาทองถน โดยการจดศกษา

บทคดยอ




ภายใตพนธกจหลกของสถาบนอดมศกษาอนประกอบดวย การผลตบณฑต การวจย การบรการวชาการ และการท านบ ารงศลปวฒนธรรม วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สรนทร ซงเปนสถาบนระดบอดมศกษา สงกดสถาบนพระบรมราชนนก ไดเตระหนกถงความส าคญของการจดการเรยนการสอนใหสอดคลองทงหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑต พ.ศ. 2545 และพระราชบญญตการศกษาและแผนพฒนาสขภาพแหงชาตดงกลาว จงเรมจดการเรยนการสอนแบบบรณาการณกบพนธกจทง 4 พนธกจดงกลาว การท านบ ารงศลปวฒนธรรม เปนอกพนธกจหนงทไดด าเนนการ ดวยการจดการเรยนการสอนและบรณาการ การท านบ ารงศลปวฒนธรรมและภมปญญาทองถนในหลายรายวชา ในการจดกจกรรมการเรยนการสอนบรณาการกบการท านบ ารงศลปวฒนธรรม ไดมการก าหนดในแผนกลยทธ แผนการปฏบตงานประจ าป จากนนด าเนนการบรณาการการท านบ ารงศลปวฒนธรรม ประกอบดวย รายวชา อารยธรรมและภมปญญาทองถน รายวชาการสรางเสรมสขภาพและการปองกนการเจบปวย รายวชาปฏบตการสรางเสรมสขภาพและปองกนการเจบปวย ส าหรบรายวชาปฏบตการสรางเสรมสขภาพและปองกนการเจบปวย ตงแตป พ.ศ. 2553 ไดจดการเรยนการสอนโดยท าการศกษาวถชวตของกรณศกษาในสภาพจรง และน ามาวางแผนการสรางเสรมสขภาพ โดยเนนการสรางเสรมสขภาพทมการใชภมปญญาทองถนและการท านบ ารงศลปวฒนธรรม ดวยการจดท านวตกรรม/สอ/อปกรณเพอใชในการสรางเสรมสขภาพ สามารถผลตนวตกรรม /สอ/อปกรณ ไดจ านวนหลายรายการในแตละป ในปการศกษา 2554 สามารถสรางรปแบบการออกก าลงกายโดยประยกตทาร าจากศลปะการร าของทองถนอสานใต มาใชเปนทาในการออกก าลงกายประกอบกบดนตรทเปนเพลงพนบาน ใชทาร าอปสรา ศลปะการร าของกมพชา การร ากะโนบตงตอง ( ตกแตนต าขาว ) และการร ากนตรม ซงเปนศลปะการร าพนบานของชาวจงหวด โดยรปแบบการออกก าลงกายทสรางขนสามารถใชในการออกก าลงไดทงในหลายกลมวย ดงนนจงมความสนใจทจะศกษาและทดลองใชรปแบบการออกก าลงกายทไดพฒนาขนกบกลมวยสงอาย ซงเปนสมาชกชมรมผสงอายขาราชการเกษยณ จงหวดสรนทร โดยไดจดท าโครงการ จตอาสาสองวยใสใจสขภาพขน เพอน าผลทไดจากการศกษาไปพฒนาการเรยนการสอนตอไป เพอศกษาและพฒนารปแบบการออกก าลงกายทมการประยกตใชศลปะการร าพนบานกบกลมผสงอาย และเสรมสรางและท านบ ารงศลปวฒนธรรมทองถน ขอบเขตกำรศกกาำ กลมเปาหมาย เปนสมาชกชมรมผสงอาย ขาราชการนอกประจ าการ จงหวดสรนทร จ านวน 50 คน และนกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรบณฑตชนปท 2 จ านวน 49 คน ตวแปรทศกกาำ ตวแปรจดกระท ำ ไดแก การจดกจกรรมการออกก าลงกายโดยประยกตทาร าพนบานและดนตรเพลงพนบานอสานใต





ตวแปรตำม ไดแก ความพงพอใจของการใชรปแบบการออกก าลงกายโดยประยกตทาร าพนบานและดนตรเพลงพนบานอสานใต ระยะเวลำทศกกาำ ท าการศกษาระหวาง ระหวางเดอนมกราคม ถงเดอน มนาคม 2555 วธกำรศกกาำ ด าเนนการการคดเลอกกลมเปาหมาย(Sampling Design) เลอกแบบเจาะจงเปนกลมผสงอายทมาออกก าลงกายรวมกนเปนประจ าทกสปดาหๆละ 3 วน คอ จนทร พธ ศกร ระหวางเวลา 06.00 – 07.00 น. ณ ลานเอนกประสงค วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สรนทร เครองมอทใชในกำรเก บรวบรวมขอมล 1. แบบประเมนความพงพอใจตอรปแบบการออกก าลงกาย เปน rating scale ม 5 ระดบ แบงเปน ดานทาทใชในการออกก าลงกาย จ านวน 7 ขอ ดานดนตรทใชประกอบ จ านวน 5 ขอ 2. แบบบนทกการสนทนากลม ( focus group )

กำรวเครำะหขอมล วธการวเคราะหขอมล แจกแจงความถและรอยละ และหาคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการวเคราะหขอมลทวไป ผรวมโครงการทงหมด 79 คน เปนเพศหญงจ านวน 64 คน คดเปนรอยละ 81.01 เพศชายจ านวน 15 คน คดเปนรอยละ 18.99 ระดบความพงพอใจของผเขารวมโครงการตอรปแบบการออกก าลงกาย มผลดงน ล ำดบ รำยกำร SD ระดบ

1.

ดำนทำทใชในกำรออกก ำลงกำย มความเหมาะสมกบวย

4.63

0.48

มากทสด

2. แตละทาสามารถปฏบตไดโดยงายไมซบซอน 4.49 0.67 มากทสด 3. แตละทาไมเปนอนตรายหรอเปนอปสรรคตอสภาพรางกาย 4.54 0.80 มากทสด 4. จ านวนทาทใชในการออกก าลงกายมจ านวนเหมาะสม 4.24 0.80 มากทสด 5. ทาทใชการ Warm up มความเหมาะสม 4.58 0.49 มากทสด 6. ทาทใชในการ Exercise มความเหมาะสม 4.63 0.48 มากทสด 7. ทาทใชในการ Cool down มความเหมาะสม 4.69 0.46 มากทสด

8. ดำนดนตรทใชประกอบจงหวะ เหมาะสมและสอดคลองกบทาทใช

4.31

0.67

มากทสด

9. มจงหวะสนกสนาน/เราใจ 4.70 0.45 มากทสด 10. ดนตรทใชประกอบทาการ Warm up มความเหมาะสม 4.45 0.50 มากทสด 11. ดนตรทใชประกอบทา การ Exercise มความเหมาะสม 4.31 0.80 มากทสด 12. ดนตรทใชประกอบทาการ Cool down มความเหมาะสม 4.45 0.57 มากทสด

ภาพรวมตอรปแบบการออกก าลงกายทใช 4.75 0.43 มากทสด




ผลการสนทนากลม ( Focus group ) ด าเนนการสนทนากลมกบกลมผสงอายพบประเดนจากการออกก าลงกายดงน 1. ความรสกสขใจขณะออกก าลงกาย พบวา ผสงอายสวนใหญใหความเหนวา ดนตรทใชประกอบจงหวะในการออกกงกาย เปนลกษณะของดนตรพนบาน ซงฟงแลวรสกคนห เพราะเคยไดยนไดฟงมากอน เชน “ฟงแลวกไมเหนอย เพราะฟงไป ท าทาตามไปเรอยๆ รสกด... หรอ “ฟงเพลนเลย ... คดถงทเคยร าสมยกอน ...” หรอ “จงหวะ สนกด ... มความสขมากทไดฟงเพลงเกาๆ และกออกก าลงกายไปดวย ...” และยงพบวา ในกลม นกศกษาทรวมออกก าลงกาย ไดใหความคดเหน เชนเดยวกบกลมผสงอาย เชน “ฟงแลวรสกสนก....เพลดเพลน....” หรอ “เหนหนาผสงอายแตละทาน มความสข หนาตายมแยม บางทานรองตามไปดวย ...มความรสกดๆ.. มความสขดวย” 2. เพมระยะเวลาในการออกก าลงกาย พบวา ผสงอายสวนหนงใหความเหนวา ทงเสยงดนตรทใชประกอบจงหวะในการออก าลงกาย และทาทใชในการออกก าลงกาย ท าใหสามารถเพมระยะเวลาในการออกก าลงกายไดมากขน เชน “พอมาใชทาทเปนทาร า เคยร ามากอน สนก เลยท าใหท าไดนานขน” หรอ “ออกก าลงได นานขนเลย จงหวะไมเรวไป ฟงเพลงไปดวย ..สนก”

การศกษาความพงพอใจของการใชรปแบบการออกก าลงกายโดยประยกตทาร าพนบานและดนตรเพลงพนบานอสานใต พบวาระดบความพงพอใจทงสองดานประกอบดวย ความพงพอใจดานทาทใชในการออกก าลงกาย และความพงพอใจดานดนตรทใชประกอบจงหวะ อยในระดบมากทสด และยงพบวาจากการสนทนากลมกบกลมตวอยาง พบวา มประเดนดานความสขใจ และการเพมระยะเวลาในการออกก าลงกาย จากผลการศกษาดงกลาว จะเหนไดวา การจดรปแบบการออกก าลงกายโดยการใชทาร าประกอบดนตรพนบานทสอดคลองกบวถชวตหรอประสบการณทผานมาของผสงอาย จะท าใหผสงอายมความสขมากขนในการออกก าลงกาย รวมทงสามารถเพมระยะเวลาในการออกก าลงกายไดดวย ขอเสนอแนะและการเรยนรทไดรบในการศกษาครงน การจดกจกรรมการออกก าลงกายดวยวธการใชรปแบบทมความสอดคลองกบวถชวตหรอประสบการณของผสงอาย จะสงผลใหผสงอาย สามารถเพมระยะเวลาในการออกก าลงกาย รวมทงสามารถเพมความรสกทางใจกบผสงอาย ทท าใหรสกมความสข ไมเครยด มความเพลดเพลน สงผลตอสขภาพจตของผสงอาย ฉะนนในการจดกจกรรมการออกก าลงกายกบกลมผสงอาย จงควรน ารปแบบทมความสอดคลองกบวถชวตหรอประสบการณของผสงอาย อนจะสงผลใหการออกก าลงกายมประสทธภาพมากยงขน

เตม วภาคยพจนกจ. ประวตศำสตรอสำน. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 2530. เครอจต ศรบญนาค. กำรฟอนร ำของชำวไทยในเขตอ ำเภอเมองสรนทร. ปรญญานพนธ มหาวทยาลยศรนค รนทรวโรฒ มหาสารคาม. 2538. สถาบนเวชศาสตรผสงอาย. กำรออกก ำลงกำยทวไปและเฉพำะรรคผสงอำย. กรมการแพทย กระทรวง สาธารณสข. 2545.






OR 3.5 รปแบบกำรดแลสขภำพทบำน: กรณศกกาำรรงพยำบำลสงเสรมสขภำพต ำบลแมนนท เมองอดรธำน

ชลการ ทรงศร ศศ.ม.* พรพมล โคตรรณรงค*

การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมในระยะท 1 มวตถประสงคเพอ ศกษาสถานการณปญหาสขภาพและความตองการบรการสขภาพระดบปฐมภม มผรวมวจย 11 คน ประกอบดวย ผรบบรการจากหนวยบรการปฐมภม บคลากรทางสาธารณสข ผบรหารทเกยวของกบการบรการสขภาพของหนวยบรการปฐมภม ผน าชมชนและเจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถนหรอตวแทนองคกรอสระ เกบขอมลโดยการสมภาษณ การสนทนากลม ขอมลจากเอกสารแฟมสขภาพครอบครวและรายงานการปฏบตงานประจ าป ตรวจสอบความนาเชอถอของขอมลโดย การตรวจสอบแบบสามเสา ตรวจสอบจากสมาชก และเกบขอมลเพมเตมจนไดขอมลครบถวน น ามาจดกลมและวเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหา ระยะท 2 พฒนารปแบบการจดบรการสขภาพทบานโดยผมสวนเกยวของ 40 คน ผานกระบวนการ A-I-C ตรวจสอบความเหมาะสมของรปแบบโดยผทรงคณวฒ 11 คน วเคราะหขอมลเชงปรมาณโดยสถตเชงพรรณนา ผลการวจยพบวา โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนท รบผดชอบประชากร 5,154 คน สภาวะสขภาพของชมชนพบวามประชากรกลมเสยง 506 คน ประชากรกลมปวย 251 คน นอกจากนยงมการจดบรการสขภาพส าหรบกลมตางๆ คอ กลมหญงตงครรภ 28 คน เดก 0-5 ป 279 คน ผปวยเรอรง 235 คน ผสงอาย 475 คน ผพการ 53 คน ปญหาอปสรรคการใหบรการสขภาพดแลตอเนองทบานพบวา มเฉพาะบางรายเทานนและยงไมมรปแบบชดเจน ขาดความตอเนองและความรวมมอ ผรบบรการสวนใหญยงเหนวาสขภาพเปนหนาทของหนวยงานสาธารณสข รปแบบการจดบรการสขภาพทบานทผรวมวจยเสนอคอ ในการดแลสขภาพควรเปนหนาทของ คนครอบครว อาสาสมครสาธารณสข นกสขภาพครอบครว พยาบาลวชาชพหรอพยาบาลเวชปฏบตทวไป เภสชกร นกกายภาพบ าบด นกโภชนาการ และแพทย โดยขนกบความรนแรงและประเภทของผปวย ผลการประเมนความเหมาะสมของรปแบบทพฒนาขนโดยรวมทกดานพบวา รปแบบการจดบรการสขภาพทบานมความเหมาะสมมากทสด ( X=4.51, SD=0.54) ขอเสนอแนะจากงานวจยคอ การน ารปแบบทพฒนาขนไปใชนอกพนทวจยควรมการปรบใหเหมาะสมกบบรบทพนทนนๆและควรมการศกษาประสทธภาพการจดบรการสขภาพทบานตามรปแบบทพฒนาขนเพอเปนการพฒนาและปรบปรงรปแบบใหเหมาะสมตอไป

ค าส าคญ: รปแบบการดแล การดแสสขภาพทบาน * อาจารยวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน อดรธาน จงหวดอดรธาน

บทคดยอ



การเสรมสรางความเขมแขงในระบบบรการสขภาพระดบปฐมภม มความจ าเปนตองสรางความเปนธรรมในระบบสขภาพโดยปฏรประบบบรการปฐมภมใหตอบสนองตอความคาดหวงของสงคม ปฏรปนโยบายสาธารณะใหเออตอสขภาวะของบคคลและชมชน และปฏรประบบการจดการสขภาพทเนนการมสวนรวม ผลกดนใหระบบบรการปฐมภมเปนศนยกลางของระบบบรการสขภาพ1 หนวยบรการสขภาพระดบปฐมภมจะตองมบทบาทท าใหประชาชนมความรและมสวนรวมในการจดการสขภาพ ปจจบนจงหวดอดรธาน ไดยกระดบหนวยบรการระดบปฐมภมเปนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลตามนโยบายรฐบาล แตผลการประเมนการใหบรการสขภาพในภาพรวมพบวาการจดบรการสขภาพในระดบปฐมภมยงไมสอดคลองกบปญหาและความตองการดานสขภาพทแทจรงของประชาชนในพนทเทาทควร 2 ดงนนการมสวนรวมในการจดการสขภาพในชมชนนาจะเปนค าตอบทส าคญของการแกไขปญหาสขภาพ ผวจยจงไดน าวธวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมมาใชในการวจยพฒนารปแบบการจดบรการสขภาพของหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภมจงหวดอดรธาน ซงคาดหวงวาจะไดรปแบบการจดบรการสขภาพของหนวยบรการปฐมภมทเหมาะสมกบบรบทและสอดคลองกบความตองการดานสขภาพของชมชน

เพอศกษาสถานการณ ปญหาสขภาพและความตองการบรการสขภาพและหารปแบบการบรการสขภาพของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนท โดยการมสวนรวมของชมชน

การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ( Participatory Action Research: PAR) โดยเลอกพนทในการศกษา คอโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนท ต าบลหนองไผ อ าเภอเมอง จงหวดอดรธาน ท าการศกษา 2 ระยะ รดยระยะแรก ท าการศกษาเอกสาร และท าการเกบขอมลเชงคณภาพจากผรวมวจยซงเปนผเกยวของในการจดบรการสขภาพ ประกอบดวยตวแทนผรบบรการ ผใหบรการดานสขภาพของหนวยบรการปฐมภม ผน าและองคกรในชมชน คดเลอกผรวมวจยโดยวธเจาะจงจ านวน 11 คน ท าการวเคราะหขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ น าขอมลคนสชมชนในระยะทสอง โดยคดเลอกผรวมวจยแบบเจาะจง จ านวน 40 คน ทเปนผมสวนเกยวของกบการจดบรการสขภาพของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนท โดยจดประชมเชงปฏบตการ คนขอมลทวเคราะหและสรปไดแกผรวมวจย และรวมกนสรางรปแบบการจดบรการสขภาพ สรางความสนใจรวมกน และรวมกนวางแผนในการจดบรการสขภาพ หลงจากนนผวจยน าผลทไดจากการประชมเชงปฏบตการ ยกรางรปแบบการจดบรการสขภาพทบาน และน าไปทดลองใชใน






พนทวจย น าผลการสงเกตและขอเสนอแนะมาปรบเพอใหไดรปแบบการจดบรการสขภาพทสมบรณยงขน หลงจากนนน ารปแบบทพฒนาขนไปใหผทรงคณวฒทเกยวของจ านวน 11 คน ใหความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมของรปแบบทพฒนาขน ใชระยะเวลาในการศกษาตงแตเดอน มกราคม- สงหาคม 2556 เครองมอทใชในกำรวจย ระยะท 1 ประกอบดวยแบบสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) โดยใช แบบสมภาษณกงโครงสราง เปนแบบสมภาษณเกยวกบรปแบบการบรการสขภาพ ปญหาและอปสรรคในปจจบน ความตองการการบรการสขภาพและขอเสนอแนะ ในการจดบรการสขภาพระดบปฐมภม ซงเปนแบบสมภาษณปลายเปด แฟมสขภาพครอบครว (Family Folder) และแฟมสขภาพชมชน (Community Folder) แบบสรปรายงานผลการปฏบตงานประจ าป กำรเก บรวบรวมขอมล ผวจยแจงวตถประสงคของการวจย วธการและขนตอนการเกบรวบรวมขอมล วธการสมภาษณแบบเจาะลก กจกรรมกลมและบทบาทของผใหขอมลหลกในแตละ ขนตอนการขออนญาตบนทกเสยงและวดทศนในขณะท าการวเคราะหปญหา/ความตองการ จากนนผวจยขออนญาตผบรหารหนวยบรการสขภาพปฐมภมศรสวาง เพอศกษาบรบททเกยวของ ตงแตสภาพแวดลอม วสยทศน พนธกจ และยทธศาสตรจากเอกสารแผนพฒนาหนวยบรการปฐมภม สรปรายงานผลการด าเนนงานประจ าปของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนท กำรวเครำะหขอมล สวนขอมลททมผวจยไดวางแผน การเกบรวบรวมขอมลโดยใชการสมภาษณ การการโดย จดบนทกการสงเกตผวจยน ามาวเคราะหและแปลความหมายในภาพรวม และการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา ภายหลงการเกบรวบรวมขอมลจาการสมภาษณ การสงเกตและการจดบนทก ทบทวนขอมลเพอวเคราะหวาขอมลนาเชอถอเพยงใด มความหมายอยางไร ความสมพนธกบปรากฏการณอนๆ และลกษณะของขอมลทไดอยในระดบสถานการณใด สมควรตองเกบเพมเตมอกหรอไม ผวจยวเคราะหขอมลเชงปรากฏการณวทยา ระยะท 2 ในระยะการพฒนาใช เครองมอ เปนการประชมเชงปฏบตการ เทคนค AIC การประเมนรปแบบทพฒนาขนเครองมอเปน แบบสอบถามความคดเหนเปนขอความและรายการประเมน ความเหมาะสม ลกษณะขอค าถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) ตามแบบของลเครท (Likert) ม 5 ระดบ โดยมเกณฑการพจารณาความเหมาะสมของรปแบบการจดบรการสขภาพทบาน เปนการน าเอาค าตอบของผทรงคณวฒแตละคน มาแปลงเปนคะแนน3

คณภำพเครองมอ น าแบบแบบสอบถามใหผเ ชยวชาญจ านวน 3 ทาน พจารณาความสอดคลองของขอถามหรอขอความวตถประสงค พจารณาตรวจสอบความถกตอง และพจารณาความเทยงตรงเชงเนอหา4 (Index of Consistency: IOC) การเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดน าหนงสอขอความอนเคราะหในการตอบแบบสอบถาม และรปแบบการจดบรการสขภาพทบาน ทไดพฒนาขน ไปขออนญาตพบผทรงคณวฒทง 11 คน ดวยตวเองตามวนเวลาทนดหมาย ชแจงการตอบแบบสอบถาม หลงจากนนไดนดหมายเพอ ทราบวนเวลา ในการมารบแบบสอบถามทผทรงคณวฒไดตอบแบบสอบถามเรยบรอยกลบคนเพอด าเนนการตอไป กำรวเครำะหขอมล วเคราะหผลการพจารณาประเดนการประเมนความเหมาะสมรปแบบการจดบรการสขภาพโดยสถตคาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน



จากการวจย ท าใหไดรปแบบการจดบรการสขภาพทบานของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนท ต าบลหนองไผ อ าเภอเมอง จงหวดอดรธาน สรปผลการวจยได ดงน

1. สถำนกำรณ ปญหำสขภำพ และควำมตองกำรกำรบรกำรสขภำพระดบปฐมภม โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนท มเขตรบผดชอบ 7 หมบาน จ านวนประชากร 5,154 คน ในจ านวน 889 ครวเรอน มการกลมเปาหมายหลกในการดแลคอกลมหญงตงครรภ 28 คนกลมเดก 0 ถง 5 ป 279 คนกลมผปวยโรคเรอรง 235 คน กลมผสงอาย 475 คน และกลมผพการ 53 คน (CANDO) การแบงหนาทในการดแลโดย เจาหนาททกคน ตองรวมรบผดชอบดแลสขภาพทบาน โดยในแตละหมบานจะมเจาหนาทสาธารณสขเปนผรบผดชอบหลก 1 คน และมหมอประจ าเตยง(อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน) ในอตราสวน 1คน ตอ 10 ครอบครว (เตยง) และนอกจากนยงมหมอพนบานประจ าหมบานๆ ละ 1 คน

1.1 .แนวทางในการดแลสขภาพทบาน ในกลมปกตจ านวนมากถง 2, 989 คน มการเยยม ปละ ครง ส าหรบประชากรกลมทอยในภาวะเสยงตอการเกดโรคหรอการเจบปวย จะเยยมเพอใหความรเพอเฝาระวง ปละ สองครง และกลมสดทายคอ กลมปวยเรอรง จะเยยมตามความจ าเปน

1.2 บคลากรในการใหบรการสขภาพทบานประกอบดวย พยาบาลวชาชพ หรอพยาบาลเวชปฏบตครอบครว โดยทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนท มพยาบาลวชาชพ 2 คน นกวชาการสาธารณสข 1 คน เจาพนกงานสาธารณสขชมชน 1 คน อาสาสมครสาธารณสข ทผานการฝกอบรมเปนอาสาสมครสาธารณสขประจ าเตยง 5 คน และนอกจากนยงมเจาหนาทจากองคการปกครองสวนทองถนมารวมดแลในบางกรณ มทปรกษาเครอขายประกอบดวยแพทย ทนตแพทย และเภสชกร และนกกายภาพ บ าบด นกเทคนคการแพทย โดยจะเปนทปรกษาดานการดแล

1.3 ขนตอนในการออกใหบรการเยยมบาน เมอไดรบขอมลผปวยจะวางแผนออกเยยมในชวงเวลาบายของทกวน ตงแต เวลา 13.00 น. ไปจนถง เวลา 17.00 น. แลวแตปญหาของแตละราย

1.4 กจรรมในขณะเยยม สวนใหญจะเปนการประเมนในเรองการดแลตนเองและการใหค าแนะน าในเรองการดแลสขภาพทวไป การปองกนภาวะแทรกซอนจากโรคทเปนอย แตกตางกนเปนรายๆไป ในผปวยทตดเตยงเนนใหผปวยและญาตสามารถดแลตนเองเบองตนพบปญหาทยงยากซบซอนเกนศกยภาพของผเยยมกจะมการประสานในการสงตอ ส าหรบระยะเวลาในการเยยม ตอ 1 คน ประมาณ 1– 1.30 ซ.ม. ส าหรบการตดตามเยยมตามกลมเปาหมายมกจกรรมหลก ๆ ตามกลมเปาหมาย เชน

1.5 การประเมนผลดแลสขภาพทบาน การประเมนความพงพอใจของการจดบรการสขภาพทบานตามเกณฑ และการประเมนตามตวชวดงานการดแลตอเนองทบานทส านกงานสาธารณสขจงหวดอดรธานไดก าหนดใหคอ ในครอบครว ทมปญหาดานสขภาพและมความจ าเปนตองตดตามเยยมบาน (Round ward) อยางตอเนอง และใหแบงประเภทเตยงเปน 3 ประเภทตามระดบความตองการการดแลและมเกณฑการดแล




ซงทางโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนทไดแบงประเภทของประชาชน และเกณฑการประเมนผลการ

ตดตามการดแลใหสอดคลองกบเกณฑส านกงานสาธารณสขจงหวดอดรธาน 1.6 ปจจยของความส าเรจในการจดการดแลสขภาพทบาน

ปจจยทส าคญคอจ านวนบคลากรทเหมาะสม ความรความเขาใจเกยวกบภารกจหลกคอการดแลสขภาพทบาน ไมไดเนนรกษาท รพสต. และนอกจากนนทกภาคสวนควรความรวมมอ ในการคนหากลมเปาหมาย การวางแผน การด าเนนการเยยมใหการดแลกลมเปาหมาย และผปฏบตงานทกคนใน รพสต. ควรมทกษะและเทคนคในการปฏบตการเยยมบานไมวาจะเปนการสรางสมพนธภาพทด การสรางความไววางใจ การใชความสงเกต และท าหนาทและบทบาททเหมาะสม และการน ากรอบคดการพยาบาลไปใชเจาหนาททท างานเยยมบานในทกระดบ จะตองมแนวคดและหลกการการเยยมบานไปในแนวทางเดยวกน เจาหนาททท างานเยยมบาน จะตองมทกษะในการสรางสมพนธภาพและสามารถใหการรกษาเบองตนได และทมเยยมบานควรประกอบดวย ผน าในชมชนและอาสาสมครตาง ๆ ในชมชนหรอจตอาสา รวมดวย ควรมทมท างานทเปนรปธรรมชดเจน และพฒนาศกยภาพของทมเจาหนาทเยยมบาน ใหมสทธในการรกษาพยาบาลเบองตนทบานได ในการปฏบตงานเยยมบาน ควรมการบรณาการทกงานทกสวนเขาดวยกน

1.7 ความตองการและความคาดหวงตอการจดบรการ การจดการดแลตอเนองทบาน เรองการเยยมบานเปนเรองทกคนเหนวาเปนความจรงทเคยเหนในโทรทศนวามอนามยจะท าให การดแลสขภาพทใกลบานใกลใจ แตอยากใหครอบคลมทกกลม โดยเฉพาะเปนกลมทปญหา เชน กลมทเปนโรค กลมผสงอาย ผพการไมมผดแล กลมเดกทไมไดรบวคซนตาม กลมหญงตงครรภทมภาวะแทรกซอน เชน เบาหวาน ความดนโลหตสงหรอทมโรคตดเชอในระหวางตงครรภ กลมผปวยทกลบจาก โรงพยาบาลโดยเฉพาะผปวยทมการเจบปวยดวยอบตเหต ไดรบการผาตดและมการใสอปกรณการแพทย บคลากรทตดตามเยยมควรจะมความร ความสามารถและสามารถใหค าแนะน าทถกตองได เชน ควรเปนแพทย พยาบาล นกกายภาพ เภสชหรอเจาหนาทอนๆทสามารถใหความชวยเหลอในปญหาทผปวยและครอบครวก าลงประสบอยไดใหหมดไปหรอถาเปนบคคลอนๆเชน อสม. หรอจตอาสา ควรไดผานการอบรมความรในเรองทจะลงไปตดตามเยยม อยากใหมการเยยมบานเพอใหผปวยไดรบการดแลทบาน 2. กำรพฒนำรปแบบจดบรกำรสขภำพของหนวยบรกำรปฐมภมรดยกำรมสวนรวม เปนการพฒนารปแบบการจดบรการสขภาพระดบปฐมภมโดยใชกระบวนการมสวนรวมของชมของชมชน ระหวางเดอนพฤษภาคม 2556 ถงเดอนสงหาคม 2556 ผรวมวจยทงหมด 40 คน 2.1 ขนวางแผน (Planning) เปนขนตอนทผวจย และผรวมวจย รวมกนวเคราะหปญหา/ความตองการของหนวยบรการสขภาพปฐมภมดานการใหบรการสขภาพในระดบปฐมภม และวเคราะหสภาพการด าเนนการการบรการสขภาพในปจจบน ซงในขนตอนนผวจยไดมการคนขอมลดานสขภาพเบองตน ทสงเคราะหมาจากการเขาพนทและการศกษาเอกสารขอมลสรปผลการด าเนนงานประจ าป และแผนพฒนาระบบสขภาพของหนวยบรการสขภาพระดบปฐมภม และการวเคราะหเนอหาจากการสมภาษณเชงลก การสนทนากลม ในประเดนสถานการณ ปญหาดานสขภาพและความตองการรปแบบการจดบรการสขภาพระดบปฐมภม พรอมกบใหผเขารวมประชมแสดงความคดเหนตอขอมลทไดมา โดยผวจยไดเลอกน าเทคนคพลงสรางสรรค (A-I-C) มาใช ซงเปนกระบวนการประชมทมวธการหรอขนตอนทเปดโอกาสใหผรวมวจย ไดสอสาร แลกเปลยนความรและประสบการณ ขอมลขาวสารตางๆ ซงจะท าใหเกดความเขาใจถงสภาพปญหา



ขอจ ากด ความตองการและศกยภาพของผทเกยวของตางๆ เปนกระบวนการทประชมระดมพลงสมอง เพอแกไขปญหาและแนวทางในการพฒนาเชงสรางสรรค โดยวธการ A-I-C โดยเชญคนทจะรวมกนท างานทงหมด มาเขาประชมเชงปฏบตการเมอรปแบบการบรการสขภาพทมความเชอมโยงกบแผนพฒนา และสภาพปญหาสขภาพ การจดบรการดานสขภาพ ตามยทธศาสตร/กลยทธของหนวยบรการปฐมภมทสรางขนโดยผรวมผวจย เพอความถกตองและความสมบรณของขอมล ผวจยใหผใหขอมลทหลกทเกยวของรวมกนตรวจสอบความเปนไปไดของการน าไปปฏบตและความถกตองของรายละเอยดอกครง กอนน ารปแบบการบรการสขภาพไปใหหนวยบรการสขภาพปฐมภมและผมสวนเกยวของด าเนนการปฏบตตามแผนทก าหนดไว ขนตอนนเปนการด าเนนการเพอน าสการยกรางรปแบบการจดบรการสขภาพทบาน ซงด าเนนการในระหวางวนท 21-23 พฤษภาคม 2556 เปนเวลา 3 วน โดยใชสถานทวดหนองบวเงน ต าบลหนองไผ อ าเภอเมองอดรธาน

2.2 ขนด าเนนการ (Action) หลงจากวนท 23 พฤษภาคม 2556 ผวจยและทมไดน าขอมลไปจดท ายกรางรปแบบการจดบรการสขภาพทบานของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนทขนและน าสการทดลองใชรปแบบในเดอนมถนายน 2556 ถงเดอน กรกฎาคม 2556 2.3 ขนการสงเกตผล (Observation) เปนการหาความกาวหนาของการเปลยนแปลงทเกดขนหลงจากทไดน าแผนทวางไวไปสการปฏบตภายใตบรบท ซงผลจากการสงเกตทไดคอเจาหนาทแตละคนไมเขาใจชดเจนในบทบาทของตนเอง โดยเฉพาะผน าชมชน และองคกรในชมชน ไมมการพดคยปญหาอปสรรคและแนวทางการปรบการด าด าเนนงานหลงการด าเนนงาน การออปฏบตงานในแตละครง และพบวาแตละหนวยงานไมไดท าแผนการออกปฏบตงานการดแลสขภาพทบานรวมกน ในสวนการออกปฏบตงานในลกษณะทมยงไมเกดใหเหนชดเจน ขอมลการสงตอผปวยจากโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลแมขาย หรอในกรณผปวยจ าหนวยจากโรงพยาบาลยงไมเปนปจจบน ท าใหการดแลผปวยไมเปนไปตามเวลาทก าหนด ในสวนผปวยและครอบครวเองยงขาดความมนใจในความร และศกยภาพในการดแล และในการประเมนปญหาสขภาพเบองตนของบคลากร โยเฉพาะ ทไมใชบคลากรดานสาธารณสข ส าหรบขอเสนอแนะการพฒนารปแบบการดแลสขภาพ ทบาน เปนจดการระบบการดแลสขภาพประชาชนระดบปฐมภม โดยการมสวนรวมของเจาหนาทสาธารณสข ทกคนในเครอขาย และองคกรในชมชน ชวยใหการประสานงานระหวางโรงพยาบาลและหนวยบรการปฐมภมและองคกรในชมชน ดขน ผปวยไดรบการดแลอยางใกลชด แพทยและเจาหนาทสาธารณสขตลอดจนชมชน เขาใจสภาพความเปนอยทบานมากขน ปรบการรกษาทมงเนนผปวยและครอบครวเปนศนยกลางมากขน

2.4 ขนการสะทอนผล/ทบทวนผล (Reflection) ผวจยและผรวมวจยน าขอมลทไดจากขนสงเกตการณ น ามาปรบปรงและพฒนารปแบบเพอใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบบรบทของชมชนมากขน โดยการพฒนาตามปญหาและอปสรรคจากทพบหลงจากการทดลองใชแลวผวจยไดปรบปรงรปแบบและใหผมสวนเกยวของตรวจสอบความเหมาะสมของรปแบบตอไป

3. ผลของการตรวจสอบ ความเหมาะสม ของรปแบบทพฒนาขน การตรวจสอบความเหมาะสมของรปแบบทพฒนาขนโดยผทรงคณวฒทเกยวของ 11 คน พบวารปแบบมความเหมาะสมมากทสด โดยมคาเฉลย 4.51 มสวนเบยงเบนมาตรฐาน 0.54 โดยเรยงล าดบความเหมาะสมตามคาคะแนนเฉลยของรปแบบดงนคอ ดานแนวคดของคมอ ดานเนอหาของคมอ ดานการคดเลอกผรบบรการสขภาพทบาน ดานสภาพปญหาและความจ าเปนของคมอ ดานการประเมนผล ดานกระบวนการการจดบรการสขภาพทบาน ดานผใหบรการสขภาพทบาน และบทบาทของบคลากรในการใหบรการสขภาพ



จากผลการวจยการพฒนารปแบบการจดบรการสขภาพในระดบปฐมภมโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนท ผวจยพบประเดนทนาสนใจในการอภปรายดงน

1. สถานการณ ปญหาสขภาพ และความตองการการบรการสขภาพระดบปฐมภม โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนทพบวา มการกลมเปาหมายหลกในการดแลคอกลมหญงตงครรภ กลมเดก 0 ถง 5 ป กลมผปวยโรคเรอรง กลมผสงอาย และกลมผพการ (CANDO) โดยทสอดคลองกบภารกจหลกของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทส าคญ4 ส าหรบแนวทางในการดแลสขภาพทบาน ในกลมปกต มการเยยม ปละ ครง ส าหรบประชากรกลมทอยในภาวะเสยงตอการเกดโรคหรอการเจบปวย จะเยยมเพอใหความรเพอเฝาระวง ปละ สองครง กลมปวยเรอรงเยยมตามความจ าเปน บคลากรในการใหบรการ สขภาพทบานประกอบดวย พยาบาลวชาชพ หรอพยาบาลเวชปฏบตครอบครว นกวชาการสาธารณสข เจาพนกงานสาธารณสขชมชน อาสาสมครสาธารณสข และนอกจากนยงมเจาหนาทจากองคการปกครองสวนทองถนมารวมดแล ซงท าใหเกดการประสานงานในการวางแผนแกไขปญหาสขภาพตามความตองการของผปวย5,6 ส าหรบกจรรมในขณะเยยม สวนใหญจะเปนการประเมนในเรองการดแลตนเองและการใหค าแนะน าในเรองการดแลสขภาพทวไป การปองกนภาวะแทรกซอนจากโรคทเปนอย แตกตางกนเปนราย ๆ ไป ในผปวยทตดเตยงเนนใหผปวยและญาตสามารถดแลตนเองเบองตน การประเมนผลดแลสขภาพทบานเปนการประเมนตามตวชวดงานการดแลตอเนองทบานทส านกงานสาธารณสขจงหวดอดรธานไดก าหนดใหคอ ในครอบครว ทมปญหาดานสขภาพและมความจ าเปนตองตดตามเยยมบาน (Round ward) อยางตอเนอง และใหแบงประเภทเตยงเปน 3 ประเภทตามระดบความตองการการดแลและมเกณฑการดแลซงทางโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนทไดแบงประเภทของประชาชน และเกณฑการประเมนผลการตดตามการดแลใหสอดคลองกบเกณฑส านกงานสาธารณสขจงหวดอดรธาน 7 ส าหรบปจจยของความส าเรจในการจดการดแลสขภาพทบาน คอจ านวนบคลากรทเหมาะสม ความรความเขาใจเกยวกบภารกจหลกคอการดแลสขภาพทบาน และนอกจากนนทกภาคสวนควรความรวมมอ การสรางความไววางใจ เจาหนาททท างานเยยมบาน จะตองมทกษะในการสรางสมพนธภาพและสามารถใหการรกษาเบองตนได และทมเยยมบานควรประกอบดวย ผน าในชมชนและอาสาสมครตางๆในชมชนหรอจตอาสา รวมดวย ควรมทมท างานทเปนรปธรรมชดเจน โดยทสอดคลองกบการศกษาของประพณ วฒนกจและคณะ8 ทพบวาการระบใหมผรบผดชอบในการดแลสขภาพทบานใหชดเจน จะสามารถก าหนดหนาทความรบผดชอบไวไดอยางชดแจง9 อนจะเปนผลดในการตดตอประสานงานและเกดความคลองตวในการท างานสงผลใหการดแลสขภาพทบานเกดความตอเนอง ดานความตองการและความคาดหวงตอการจดบรการ เรองการเยยมบานเปนเรองทกคนเหนวาเปนความจรงทจะท าใหการดแลสขภาพทใกลบานใกลใจ ใหครอบคลมทกกลม บคลากรทตดตามเยยมควรจะมความร ความสามารถและสามารถใหค าแนะน าทถกตองไดโดยเรยงล าดบคอควรเปนแพทย พยาบาล นกกายภาพ เภสชหรอเจาหนาทอนๆทสามารถใหความชวยเหลอในปญหาทผปวยและครอบครวก าลงประสบอยไดใหหมดไป สอดคลองกบการศกษาของ อมพร ฝอยทอง10 ทพบวาประชาชนมนใจและตองการตรวจกบบคลากร แพทยมากทสดหรอถาเปนบคคลอน ๆ เชน อสม. หรอจตอาสา ควรไดผานการอบรมความรในเรองทจะลงไปตดตามเยยมสอดคลองกบการศกษาของ ไอรรตา11 ทพบวาทกษะและประสบการณทดมผลตอการดแลทมคณภาพและเกดผลลพธในระดบสงและยงสอดคลองกบงานวจยตางประเทศทพบวาคณภาพการ




ใหบรการผใหบรการผใหบรการตองแสดงออกในลกษณะการใหการชวยเหลอดวยความกระตอรอรนและพรอมทจะรบฟงปญหาและขอเสนอแนะจากผปวย12 13 14

2. การพฒนารปแบบจดบรการสขภาพของหนวยบรการปฐมภมโดยการมสวนรวม ในขนวางแผน (Planning) ผวจยและผรวมวจยทเปนผมสวนเกยวของในการจดบรการสขภาพไดรวมกนวเคราะหปญหา /ความตองการของหนวยบรการสขภาพโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลแมนนท ซงในขนตอนนผวจยไดมการคนขอมลดานสขภาพเบองตนทวเคราะหสรปได เพอใหเกดการมสวนรวมของผใชบรการในการวางแผนและการบรหารจดการสขภาพเปนการตอบสนองรวมกนของผใชบรการและผใหบรการดานสขภาพดานผใชบรการสามารถรบรความตองการของผใชบรการ ผใชบรการเมอมสวนรวมในการก าหนดรปแบบท าใหเกดความมนใจในการสขภาพมากขน โดยผวจยไดเลอกน าเทคนคพลงสรางสรรค (AIC) มาใช ซงเปนกระบวนการประชมทมวธการหรอขนตอนทเปดโอกาสใหผรวมวจย ไดสอสาร แลกเปลยนความรและประสบการณ ขอมลขาวสารตางๆ ซงจะท าใหเกดความเขาใจถงสภาพปญหา ขอจ ากด ความตองการและศกยภาพของผทเกยวของตางๆ เปนกระบวนการทประชมระดมพลงสมอง เพอแกไขปญหาและแนวทางในการพฒนาเชงสรางสรรค จนไดรปแบบการบรการสขภาพทมความเชอมโยงกบแผนพฒนา และสภาพปญหาสขภาพ การจดบรการดานสขภาพ อธบายไดวาเปนรปแบบของการวจยทประกอบไปดวยกระบวนการคนควาทางสงคม (Social Investigation) การใหการศกษา (Education) และการกระท าหรอการปฏบตการ (Action) เพอใหผดอยโอกาสในสงคมไดมสวนรวมในการสรางความรและท าความเขาใจกบสภาพการณทปรากฏอย รวมทงเปดพนทใหเรยนรและแกไขปญหารวมกนระหวางหลายฝาย อนเปนการสรางความรใหกบสงคมไดอยางเปนรปธรรมซง พนธทพย รามสตร15 กลาววาการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมมหลกการส าคญทใหความเคารพตอภมปญญาและวฒนธรรมทองถน ตลอดจนระบบการสรางความร ซงแตกตางจากของส านกงานคณะกรรมการอดมศกษา16 ไดกลาวถงวตถประสงคของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมวาเปนการเปดโอกาสใหประชาชนในชมชนทองถนแตละแหงเขารวมศกษาคนควาหาขอมลรวมทงการหาประเดนปญหาเชงพฒนาเพอแกไขปญหาของชมชนตน มใชรอคอยแตนกวจยและนกพฒนามาด าเนนการให และจะท าใหไดขอมลความเปนจรง ไดแนวทางการพฒนาทเหมาะสมหรอมความพอดกบบรบทของชมชนทองถนน นและนอกจากนนยงท าใหมการขบเคลอนมวลสมาชกเขาดวยกน ซงเปนกระบวนการของผมความรบผดชอบรวมกน เรยนรดวยกนและแกไขปญหาไปพรอมกน ขนด าเนนการ ( Action) และขนการสงเกตผล (Observation) เปนการหาความกาวหนาของการเปลยนแปลงทเกดขนหลงจากทไดน าแผนทวางไวไปสการปฏบตภายใตบรบทโดยผมสวนเกยวของ ซงผลจากการสงเกตทไดคอเจาหนาทแตละคนไมเขาใจชดเจนในบทบาทของตนเอง โดยเฉพาะผน าชมชน และองคกรในชมชน ไมมการพดคยปญหาอปสรรคและแนวทางการปรบการด าด าเนนงานหลงการด าเนนงาน การออกปฏบตงานในแตละครง และพบวาแตละหนวยงานไมไดท าแผนการออกปฏบตงานการดแลสขภาพทบานรวมกน ในสวนการออกปฏบตงานในลกษณะทมยงไมเกดใหเหนชดเจนซงสอดคลองกบการศกษาของ รตวน พสยพนธ17 ทพบวาโครงสรางการบรหารงานของศนยสขภาพชมชนไมชดเจน การจดระบบงานขาดการบรณาการ ระบบงานไมมความคลองตวและบคลากรดานสาธารณสขในศนยสขภาพชมชน ขาดทกษะการท างานเปนทม ซงจะสงผลตอคณภาพของการใหบรการสขภาพของประชาชน ขอมลการสงตอผปวยจากโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลแมขาย หรอในกรณผปวยจ าหนายจากโรงพยาบาลยงไมเปนปจจบน ท าใหการดแลผปวยไมเปนไปตามเวลาทก าหนด ในสวนผปวยและครอบครวเองยงขาดความมนใจในความร และศกยภาพในการดแล และในการประเมนปญหาสขภาพเบองตน



ของบคลากร โดยเฉพาะผใหบรการทไมใชบคลากรดานสาธารณสข ส าหรบขอเสนอแนะการพฒนารปแบบการดแลสขภาพทบาน เปนจดการระบบการดแลสขภาพประชาชนระดบปฐมภม โดยการมสวนรวมของเจาหนาทสาธารณสขทกคนในเครอขาย และองคกรในชมชน ชวยใหการประสานงานระหวางโรงพยาบาลและหนวยบรการปฐมภมและองคกรในชมชนดขนซงสอดคลองกบการศกษาของขนษฐา นนทบตร 18 พบวาประเดนทตองพฒนาอยางตอเนองในการปฏรปการจดบรการสขภาพระดบปฐมภมเพอใหเปนรปธรรมคอการสรางกลไกการท างานรวมกนกบองคกรทมภารกจททบซอนอยางชดเจน และสรางกระบวนการพฒนาแนวปฏบตและเครองมอในการท างานทเหมาะสมและยงสอดคลองกบอไร หถกจ19 ทพบวารปแบบบรการสขภาพระดบปฐมภมควรเปนบรการทใกลบานและเปนทพงของประชาชนไดครอบคลม ใหบรการโดยคณะกรรมการทเปนพหภาค ประชาชนและชมชนมสวนรวมในขนตอนตางๆของการจดบรการสขภาพ ซงการจดบรการสขภาพทบานนนจะท าใหผปวยไดรบการดแลอยางใกลชด แพทยและเจาหนาทสาธารณสขตลอดจนชมชน เขาใจสภาพความเปนอย น าสการรกษาทมงเนนผปวยและครอบครวเปนศนยกลางมากขน ขนการสะทอนผล /ทบทวนผล (Reflection) ผวจยและผรวมวจยน าขอมลทไดจากขนสงเกตการณ น ามาปรบปรงและพฒนารปแบบเพอใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบบรบทของชมชนมากขน โดยการพฒนาตามปญหาและอปสรรคจากทพบหลงจากการทดลองใชแลวผวจยไดปรบปรงรปแบบใหสมบรณมากยงขน ซงสอดคลองกบ เครสเวลล20 ทไดสรปลกษณะส าคญของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม วามการน าไปสการปฏบต เปนการด าเนนการวจยมการปฏบตรวมกนระหวางนกวจยและผทเกยวของและเปนกระบวนการทเปนพลวต (Dynamic Process) น าไปสการพฒนาขนตอไป จากผลสะทอนของสงทเปนปญหา และน าสการพฒนาทตองสามารถปฏบตไดจรง 3. การตรวจสอบ ความเหมาะสม ของรปแบบทพฒนาขน การตรวจสอบความเหมาะสมของรปแบบทพฒนาขนโดยผทรงคณวฒทเกยวของ 11 คน พบวารปแบบมความเหมาะสมมากทสด มคาเฉลย 4.51 มสวนเบยงเบนมาตรฐาน 0.54 โดยเรยงล าดบความเหมาะสมตามคาคะแนนเฉลยของรปแบบดงนคอ ดานแนวคดของคมอ ดานเนอหาของคมอ ดานการคดเลอกผรบบรการสขภาพทบาน ดานสภาพปญหาและความจ าเปนของคมอ ดานการประเมนผล ดานกระบวนการการจดบรการสขภาพทบาน ดานผใหบรการสขภาพทบาน และบทบาทของบคลากรในการใหบรการสขภาพ อธบายไดวา รปแบบการจดบรการสขภาพทบานทพฒนาขน สามารถน าไปใชในบรบทของพนททศกษาไดโดยทสามารถตอบสนองความตองการและปญหาดานสขภาพของประชาชนในพนททศกษาและตอบสนองนโยบายดานสขภาพในระดบจงหวดและระดบเขต และกระทรวงซงจะน าสเปาหมายการมสขภาพดของประชาชนโดยทสอดคลองกบภารกจหลกของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช



ขอเสนอแนะเชงนโยบาย หนวยงานสาธารณสขในระดบจงหวด และระดบอ าเภอ ควรมการก าหนดนโยบายในการด าเนนงานการจดบรการสขภาพทบานทเหมาะสมตามบรบทของพนท โดยก าหนดใหชมชน องคกรในชมชนเขามามสวนรวมในการจดรปแบบในการใหบรการเพอทจะไดตอบสนองความตองการดานสขภาพของชมชนได และใหการสนบสนนดานโครงสราง ทรพยากรทจ าเปน ยานพาหนะ จ านวนบคลากร การสรางแรงจงใจ เพอสงเสรมใหการจดบรการสขภาพทบานมประสทธภาพยงขน

ขอเสนอแนะเชงปฏบต 1) ผบรหารควรมการใหนโยบายการจดบรการสขภาพทบานใหชดเจน สรางความตระหนกใหกบบคลากรสาธารณสขและองคกร เครอขายทเกยวของในชมชน และสรางเครอขาย 2) การใหประชาชนเขามามสวนรวมในการปรบปรงรปแบบทพฒนาขนเพอใหสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการเปนระยะๆ ตามสภาพการณทเปลยนแปลงไป 3) ควรมการพฒนาศกยภาพในการดแลสขภาพของประชาชน ทกระดบตงแตระดบ บคคล ครอบครวและชมชน ตลอดจนพฒนาศกยภาพของผใหบรการสขภาพทบาน และการน ารปแบบทพฒนาขนนอกพนทวจย 4) ควรมการปรบใหเหมาะสมกบบรบทพนท

ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป ควรมการศกษาประสทธภาพการจดบรการสขภาพทบานตามรปแบบทพฒนาขนเพอเปนการพฒนาและปรบปรงรปแบบใหเหมาะสม

1. สมฤทธ ศรธ ารงคสวสด. กำรประเมนกำรบรหำรจดกำรกำรคลงเครอขำยบรกำรปฐมภม (CUP) และกำรพฒนำระบบขอมลเพอกำรบรหำรจดกำรกำรคลงสถำนพยำบำลปฐมภม. กรงเทพฯ: ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย. 2553.

2. ส านกงานสาธารณสขจงหวดอดรธาน. สรปผลกำรด ำเนนงำนพฒนำสถำนบรกำรระดบ ปฐมภม. งานพฒนาคณภาพส านกงานสาธารณสขจงหวดอดรธาน (เอกสารอดส าเนา). 2553.

3. บญชม ศรสะอาด. กำรวจยเบองตน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. 2535. 4. ชชย ศภวงศ และคณะ (บรรณาธการ). คมอกำรใหบรกำรของรรงพยำบำลสงเสรมสขภำพต ำบล.

พมพครงท 2. กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหารผานศก. 2552. 5. สปาณ วสนอมร. กำรพยำบำลพนฐำน แนวคดและกำรปฏบต. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: เจรญผล.

2531. 6. Gabe M, Gill-Forney B. Reaching for the ideal in home care. Home Healthcare

Nurse 1993; 11(6): 30-34. 7. คณะการท างานการดแลตอเนองเครอขายจงหวดอดรธาน. กำรดแลตอเนองเครอขำยจงหวดอดรธำน.

ส านกงานสาธารณสขจงหวดอดรธาน. เอกสารอดส าเนา 2554.





8. ประพณ วฒนกจ. กำรประเมนผลลพธกำรด ำเนนงำนสขภำพดเรมทบำนในประเทศไทย: นนทบร.

การพยาบาลส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. 2542. 9. ธงชย สนตวงษ. กำรบรหำรเชงกลยทธ. พมพครง 2 กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพาณชย. 2539. 10. อมพร ฝอยทอง. ปญหำและอปสรรคกำรบรกำรสขภำพศนยสขภำพชมชนทงยง รรงพยำบำลทอง

แสนขน จงหวดอตรดตถ. พยาบาลศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม. 2545. 11. Irurita V. Factors affecting the quality of nursing care: The patient’s perspective.

International Journal of Nursing Practice. 1999. 12. Brown L. The experience of care: Patient perspec of care: Patient’s perspective.

Topic Clinic Nurse 1986; 8(2): 56-62. 13. Benner P, Wrubel I. The primary of caring. Topic Clinic 1989; 8(2): 56-62. 14. Aday L N, Anderson R. Development of indices of address to medical care. Ann

Arbor: Health Administration Press, 1975. 15. พนธทพย รามสตร. กำรวจยเชงปฏบตกำรอยำงมสวนรวม. กรงเทพฯ: สถาบนการพฒนาสาธารณสข

อาเซยน มหาวทยาลยมหดล. 2540. 16. ส านกงานสภาสถาบนราชภฎ กระทรวงศกษาธการ และส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. ชด

วชำกำรวจยชมชน. กรงเทพฯ: เอส อาร พรนตง. 2545. 17. รตวน พสยพนธ. รปแบบและกำรพฒนำกำรบรหำรงำนศนยสขภำพชมชน จงหวดหนองคำย.

ขอนแกน: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. 2546. 18. ขนษฐา นนทบตรและคณะ. รครงกำรวจยเชงปฏบตกำรเพอปฏรประบบบรกำรสขภำพ ร ะ ด บปฐ ม

ภม: กรณศกกาำในชมชนภำคตะวนออกเฉยงเหนอ . ขอนแกน : คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. 2546.

19. อไร หถกจ และคณะ. รปแบบกำรดแลสขภำพระดบปฐมภมในชมชนกรณศกกาำชมชนภำคใต.สงขลา: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร. 2544.

20. Cresswell, J. W. research planning, conduction, and evaluation and quantitative Research. Upper Saddle River, New Jersey: Merril Prentice- Hall. 2002.



Home Care Model: A Case Study of Mae-Non Tambon Health Promoting Hospital Muang Udon thani

Chonlakarn Songsri

The first stage of this participatory action research aimed to studying the situation of Primary Care Unit (PCU), community health problems and health service needs. The participants consisted of 11 stakeholders. They were the clients, public health personnel, health service executives, community leaders and local government officers. Data were collected by in-depth interview, focus group discussion, family folders and the annual report. The reliability of the data was checked by members checking and methodological triangulation. Data were analyzed by content analysis until it was saturation. The second stage aimed were to development of home health services model by 40 stakeholder involved through AIC technique and brain storming. The health care model were appropriateness verify by 11 experts and analyzed quantitative data by descriptive statistics. The result found that Mae-Non Tambon Health Promoting Hospital responsible for overseeing amount 5,154 of population health. There were 347 persons in risk group. The most of illness group representing 251 persons. Besides, there are home care services for the populations who have some problems, especially among children 0-5 years amount 28 person, pregnant women 279 person, chronic illness 235 person , disabled groups 53 person and the elderly people group 475 person. The Barriers of continuing home care services were only available in some cases. There is no clear pattern. Lack of continuity and cooperation. The most of patients also suggests that health is a function of public health agencies. The participants had to proposed the model for home health services. In health care service should be the responsibility of the family health volunteers, the family health. general practice nurses or nurse practitioners, pharmacists, physical therapists, nutritionists and doctors. The health care providers will be based on severity and type of patients. The appropriateness of the overall home care model was found: The model was at the most appropriate ( X=4.51, SD=0.54). Recommendations from the study, this model should be adapted to suit the context of the community. Effectiveness of home care service model should be further studied for improving and updating the model to fit the health situation.

Abstract



OR 3.6 ผลของกำรใชกำนมะพรำวกระดกตอกำรยกดตดของขอเทำและควำมตกงตวของ กลำมเนอขำในผปวยรรคหลอดเลอดสมองทมภำวะปลำยเทำตกในต ำบลบำนเปนด

ปราณ แสดคง* ทพยรตน อดเมองเพย* นศ สายวฒน* รตนดาวรรณ คลงกลาง*

การศกษาวจยครงนเปนการวจยเชงกงทดลอง (Quasi-experimental Resarch) โดยวดกอน-หลง การ

ทดลอง26 วน มวตถประสงคเพอศกษาผลจากการใชกานมะพราวกระดกตอการยดตดของขอเทา และความตงตวของกลามเนอในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตก กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตก ในเขตเทศบาลต าบลบานเปด อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน ประชากร 7 คน กลมตวอยาง 4 คน โดยเลอกแบบเจาะจง (purpose sampling) โดยใหท าตามรปแบบทตงขน ท าทกเชา-เยน ครงละ 30-40 วนาท 5-6 ครง ทงนระยะเวลาการท าสามารถยดหยนหรอปรบใหเหมาะสมกบสภาพของผปวยแตละรายได เวลาในการวจยครงน 26 วน เครองมอทใชในการศกษาวจย ประกอบดวย เครองวดความตงตวของกลามเนอ Modified Ashworth (MAS) เครองมอประเมนก าลงของกลามเนอ Oxford Scale และเครองมอวดองศาขอเทา Goinometer วเคราะหขอมลโดยใชการศกษาผปวย (Case Study) ผลวจยพบวา 1) การใชกานมะพราวกระดกไมสามารถชวยผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตกได ภายในระยะเวลา 26 วน 2) การใชกานมะพราวกระดกสามารถใชปองกนขอตดและเพมพสยของขอเทาในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตกได ดงนนผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตก หากไดรบการฟนฟสมรรถภาพอยางตอเนองจะสามารถชวยปองกนภาวะขอเทาตดได กานมะพราวกระดกจงเปนอกทางเลอกหนงในการใชฟนฟสมรรถภาพของโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตกไดทบาน ซงเปนอปกรณทสามารถประดษฐไดเองและหาไดงายตามทองถน ค ำส ำคญ: กานมะพราวกระดก ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะทมภาวะปลายเทาตก *วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน จงหวดขอนแกน

การขาดเลอดไปเลยงสมองเฉยบพลน หรอทเรยกวา Stroke เกดจากการมความผดปกตของหลอด

เลอดแดงในสมองท าใหเกดภาวะของการเปนอมพาตครงซกได แบงเปน ภาวะทสมองขาดเลอด (Ischeimic) และภาวะทมเลอดออกในสมอง (Hemorrhagic) ซงภาวะเหลานเปนภาวะทพบบอยอยางหนงของโรคทางระบบประสาทและสมอง ท าใหสญเสยการเคลอนไหวและการรบความรสก ผทปวยจะเปนอมพาตสงผลเสยตอ

บทคดยอ




การด าเนนชวตในแตละวนเนองมาจากการเปลยนแปลงไป ตลอดจนบทบาทการท าหนาท การท ากจกรรม จตใจ และอารมณจะเปลยนตามไปดวยเชนกน (วยะดา ศกดศร และสรตน ธนานภาพไพศาล, 2552) อมพาตครงซกเปนโรคทางหลอดเลอดสมองทเปนสาเหตการตายอนดบ 3 ของประชากรในซกโรคตะวนตก รองจากโรคหวใจและโรคมะเรงในประเทศสหรฐอเมรกา (National Stroke Association, 2005) มประชากรเจบปวยดวยโรคหลอดเลอดสมองปละ 4.7 ลานคนตอป เปนเพศชาย 2.3 ลานคนตอป และเพศหญง 2.4 ลานคนตอป เสยชวตปละ 2 แสน 7 หมนคน (American Heart Association, 2005) และพบวาสาเหตของโรคทางหลอดเลอดสมองทเรยงล าดบจากมากไปนอย คอ 1) หลอดเลอดสมองตบ 2) หลอดเลอดสมองอดตน และ 3) หลอดเลอดสมองแตก (สถาบนประสาทวทยา, 2545) ในประเทศไทยการเปนอมพาตครงซก ทมสาเหตจากโรคหลอดเลอดสมองเปนสาเหตการตาย 1 ใน 10 อนดบแรกของประชากร (สถาบนประสาทวทยา, 2545) นอกจากนผปวยทรอดชวตมกจะมความพการหลงเหลออยมากหรอนอยขนกบต าแหนงและชนดของโรคหลอดเลอดสมอง ซงโรคนมแนวโนมการเกดสงขน จากสถตกระทรวงสาธารณสขพบวาหลอดเลอดสมองเปนสาเหตการตายหรอพการสง เปนอนดบ 3 ในเพศชายรองจากโรคเอดสและอบตเหต และสงเปนอนดบ 2 ในเพศหญงรองจากโรคเอดส และในภายตะวนออกเฉยงเหนอมอตราการปวยดวยโรคหลอดเลอดทางสมองตอประชากร 1 แสนคน ทวประเทศพบวา ป 2547; 2550; 2552 มอตราการปวยจ านวน 108.41; 134.21; 208.45 ตามล าดบ ซงพบวามแนวโนมทจะมอตราการปวยเพมสงขนเรอยๆ (ธดารตน อภญญา และนตยา ทนธเวทน; 2554) โรงพยาบาลขอนแกนมแนวโนมทจะพบผปวยหลอดเลอดสมองมากขนและมผเสยชวตมากขนทกปมกมอตราการเสยชวตคอนขางสงถง 1 ใน 4 และผทรอดชวตมกมความพการหลงเหลออยในอตราคอนขางสงถง 1 ใน 2 ของผปวย และเปนปญหาตอเนองถงผดแล ครอบครว และสงคม ท าใหสนเปลองทงเวลาและคาใชจายในการดแลรกษาผปวยคอนขางมาก โรคอมพาตนนผปวยจะไมสามารถชวยเหลอตวเอง และเปนสาเหตทส าคญของการพการรนแรงได อนเนองมาจากการมพยาธสภาพทเนอสมอง แมจะไดรบการท ากายภาพบ าบดแลวแตยงมผปวยอกจ านวนมากทไมสามารถเดนไดเหมอนคนปกต เนองจากภาวะปลายเทาตก (Foot drop) ซงเกดจากกลามเนอบรเวณหนาแขง (Tibialis Anterior) ไมหดตวในจงหวะกาวเดนและกลามเนอทท าหนาทกระดกขอเทาขนมการออนแรงมากกวากลามเนอทกระดกขอเทาลงรวมกบมการเกรงกระตกของกลาม เนอรวมดวยท าใหกาวไมพนพนใน Swing phaseผปวยตองเหวยงขาและยนตะโพกขนแทนทจะกาวไปตรงๆ ท าใหมความทกขในการเคลอนท เคลอนไหวล าบาก และมความผดปกตในการเดน(กงแกว ปาจรย, 2547) การท าการรกษาในผปวยทมภาวะปลายเทาตก หากไดรบการรกษา การพยาบาล การดแล และการฟนฟสมรรถภาพ ผปวยจงจ าเปนตองเขาใจสภาพของโรคและการฟนตวของสมอง ตลอดจนการดแลและการฝกฝนทกษะการเคลอนไหวตางๆ ทเหมาะสม จงจะชวยใหผปวยกลบมาใกลเคยงปกตและชวยเหลอตวเองไดมากทสด การรกษาโดยการท ากายภาพบ าบดพรอมกบการใชอปกรณทชวยในไทยจะใชอปกรณเสรมระดบเทา (AFO:Ankle foot orthotics) ทมลกษณะคลายเฝอกออนมาใสจะท าใหผปวยสามารถเดนไดซงอปกรณจะชวยแกไขปญหาไดเพยงบางอยางเทานน คอท าหนาทประคองหรอดามไวหรอปองกนไมใหมการขยบขอบางทศทาง ปองกนไมใหเขาทรดในชวงทเทานนสมผสกบพน และทดแทนกลามเนอทออนแรงแตจะสงผลเสยตอกลามเนอ เอน และขอตอบรเวณทถกยดไว ท าใหผปวยไมไดฝกการท างานของกลามเนอใหเกดความแขงแรง และการเคลอนไหว นอกจากนยงมขอจ ากดคอตองมผเชยวชาญดแลอยางใกลชด



จากเหตผลขางตนทมผวจยในฐานะผดแลสขภาพไดเลงเหนถงความทกขทรมานของผปวยและผดแลผปวยอมพาตครงซกทมภาวะปลายเทาตก ผปวยโรคหลอดเลอดสมองท าใหผปวยสญเสยสมรรถภาพ ไมสามารถท ากจกรรมทเคยท าไดจ าเปนตองไดรบการฝกฝนและใชอปกรณเครองชวยในการฟนฟระบบประสาทสงการและกลามเนอเพอใหสามารถด ารงชวตไดใกลเคยงปกตทสดและปองกนภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนตามมา ประกอบกบวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน ไดมการพฒนานวตกรรม “กำนมะพรำวกระดก” ซงสามารถหาไดงายในทองถนและมราคาถก ใชหลกการฟนฟสมรรถภาพของระบบประสาทโดยเลอกใชวธการรกษาแบบดงเดม คอ ฟนฟความสามารถในการเคลอนไหวใหเรวทสดเทาทจะท าได ดงนนผวจยจงตองการน ากานมะพราวกระดกมาทดลองใชในผปวยทมภาวะปลายเทาตก (foot drop) โดยอาศยการยดดดขอตอและการออกก าลงกายเพอเพมความแขงแรงและความทนทานของกลามเนอจะชวยฟนฟและเปลยนแปลงเครอขายของระบบประสาทชวยเพมระดบความสามารถในการท างานของขาขางทเปน foot drop ได (กงแกว ปาจรย, 2547) ซงอปกรณกานกระดกนสามารถหาวสดมาท าไดเองจากธรรมชาตและน าไปใชในการใหการพยาบาลสรางเสรมสขภาพและปองกนโรค ตลอดจนการสรางเสรมสขภาพผสงอายในชมชน ชวยบรรเทาอาการปวด เมอย กลามเนอขา และยดเหยยดกลามเนอไดด สงเสรมการไหลเวยนเลอด และทส าคญชวยใหกลามเนอขาและฝาเทาแขงแรงขน ซงสอดคลองกบเปาหมายของกายภาพบ าบดเพออาการภาวะปลายเทาตกในผปวยอมพาตครงซก ซงหากผปวยมภาวะปลายเทาตกลดลงมความตงตวของกลามเนอเพมขนจะเปนสงทบงบอกถงการพยากรณโรคทเปนไปในแนวทางทดจะมการฟนตวของระบบประสาทและกลามเนอดขนกวาเดม

เพอศกษาผลจากการใชกานมะพราวกระดกตอการยดตดของขอเทาและความตงตวของกลามเนอใน

ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตก 1. ผปวยทมภาวะปลายเทาตกจะมความตงตวของกลามเนอขาลดลงหลงการฟนฟดวยโปรแกรมการใช

กานมะพราวกระดก 2. ผปวยทมภาวะปลายเทาตกไมมภาวะยดตดของขอเทาหลงการฟนฟดวยโปรแกรมการใช

กานมะพราวกระดก ตวแปรตน ตวแปรตำม

ความตงตวของกลามเนอขาของผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะ

ปลายเทาตก ขอตดยดของขอเทาของผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทา

ตก

การใชกานมะพราวกระดก


สมมตฐำนกำรวจย




การวจยครงนเปนการวจยแบบกงทดลอง (Quasi-Experimental research) แบบกลมเดยววดกอน

และหลงทดลอง (One group pretest-posttest group) กลมตวอยำง เปนผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตก จ านวน 7 ราย ในเขตเทศบาล

ต าบลบานเปด อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน แตเนองจากการใชกานมะพราวกระดกมขอจ ากดในผปวยทเปนโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะแทรกซอน เชน โรคเบาหวาน มแผลเรอรงทเทา ขาบวม กระดกขาหกและแตก (กมลพรรณ โยวาศรและคณะ, 2554) อกทงการทดลองในการใชกานมะพราวกระดกจะตองไดรบการยนยอมจากผปวยและญาตในการเขารวมการทดลองการใชกานมะพราวกระดก และการทดลองในครงนมผปวยและญาตใหการยนยอมในการใชกานมะพราวกระดกเพยง 4 ราย และอก 3 ราย ผปวยและญาตไมยนยอมท าการทดลองใชกานมะพราวกระดกจากสาเหตดงน ผปวยมโรคประจ าตว เปนโรคเบาหวานและมแผลเรอรงทเทา จ านวน 1 ราย ผปวยมภาวะกระดกหกและแตกทขาขางซาย จ านวน 1 ราย ผปวยและญาตไมยนยอมท าการทดลองใชกานมะพราวกระดก จ านวน 1 ราย ดงนนการทดลองในครงนจงเหลอผทใชกานมะพราวกระดกจ านวน 4 ราย เครองมอทใชในกำรวจย ประกอบดวย เครองมอทใชเกบรวบรวมขอมลและเครองมอทใชในการทดลอง 1. เครองมอทใชเก บรวบรวมขอมล ประกอบดวย 1) เครองมอ Modified Ashworth (MAS) คอ การวดความตงตวของกลามเนอ แบงเปน 6 ระดบ ไดแก 0 คอ ความตงตวของกลามเนอปกต, 1 คอ ความตงตวของกลามเนอเพมขนเลกนอย เวลาขยบขอตออาจจะรสกวากลามเนอมแรง ตานเลกนอยแลวคลายตวอยางรวดเรว หรอรสกวากลามเนอมแรงตงตวตายตอนสดพสยการเคลอนไหวขอตอ , 1+ คอ ความตงตวของกลามเนอเพมขนเลกนอย เวลาขยบขอรสกวากลามเนอมแรงตานนอยกวาครงหนงของพสยการเคลอนไหวขอตอนน, 2 คอ ความตงตวของกลามเนอเพมขน เวลาขยบขอรสกวากลามเนอมแรงตานมากกวาครงหนงของพสยของขอนน แตขยบขอตอไดงาย, 3 คอ ความตงตวของกลามเนอเพมขนมาก ขยบขอตอดวยความยากล าบาก ความตงตวของกลามเนอเพมขนมากจนแขนขานนแขงยดอยในทางอหรอเหยยด (กงแกว ปาจรย, 2547) 2) เครองมอวดก าลงของกลามเนอ Oxford scale แบงก าลงของกลามเนอเปน 6 ระดบ ไดแก 0 คอ เมอตรวจไมพบการหดตวของกลามเนอและไมมการเคลอนไหวแขนขา, 1 คอ ผตรวจสามารถมองเหนหรคล าพบวามการหดตวของกลามเนอ แตอาจไมเหนการขยบของขอตอ, 2 คอ กลามเนอสามารถออกแรงขยบขอตอไดตลอดพสยการเคลอนไหวของขอตอนนๆในทาทการออกแรงไมไดตานกบแรงโนมถวงของโลก , 3 คอ กลามเนอสามารถออกแรงขยบขอนนไดตลอดพสยการเคลอนไหวของขอตอในทาทตานกบแรงโนมถวงของโลก, 4 คอ สามารออกแรงตานก าลงของผตรวจได แตออนแรงกวาผตรวจ , 5 คอ สามารออกแรงตานก าลงของผตรวจไดเตมท (กงแกว ปาจรย, 2547) 3) เครองมอวดองศาเทา โดยใชเครองมอวด คอ Goniometer (กอก และปรชา, 2554) และ 4) แบบประเมนความกาวหนาของวยะดา และสรตน (2552) 2. เครองมอทใชในกำรทดลอง คอ กานมะพราวกระดกและโปรแกรมการใชกานมะพราวกระดก ดงนเชา จ านวน 20-30 ครง แตละครงคางไวนาน 30-45 วนาท เยน จ านวน 20-30 ครง แตละครงคางไวนาน 30-45 วนาท (วยะดา และสรตน, 2552) โดยก าหนดระยะเวลาการใชกานมะพราวกระดกตดตอกนทกวนเปน




ระยะเวลา 26วน ทงนการใชกานมะพราวกระดกสามารถท าไดมากกวาโปรแกรมทก าหนดขนตามความตองและสภาพของผปวยแตละคน กำรเก บรวบรวมขอมล ผวจยไดด าเนนการตามขนตอนดงน

1. ผวจยตดตอขอขอมลผปวยโรคหลอดเลอดทางสมองทมภาวะปลายเทาตกจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาต าบลบานเปด จงหวดขอนแกน จากนนน าหนงสอขออนญาตการศกษาวจยจากวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกนถงผใหญบาน บานเปด จงหวดขอนแกน เพอชแจงวตถประสงคและขออนญาตเกบขอมล

2. ผวจยเขาเยยมผปวยและญาตเพอศกษาสถานการณ และสอบถามอาการเจบปวย ชแจงวตถประสงคและขอความรวมมอในการวจย เมอไดรบการยนยอมจากผปวยและญาต ผวจยเกบขอมลโดยการสมภาษณจากผปวยและญาตประเมนพสยของขอเทา ประเมนความตง ตวของกลามเนอโดยใชเครองมอ Modified Ashworth (MAS) และก าลงของกลามเนอโดยใชเครองมอของ Oxford Scale และใชแบบประเมนความกาวหนาของผปวยกอนการใชกานมะพราวกระดกและบนทกผล

3. ผวจยใหขอมล วตถประสงคและสาธตวธการใชกานมะพราวกระดกแกผปวยและญาตใหเขาใจและสามารถปฏบตตามได ผวจยไดน ากานมะพราวกระดกใหผปวยใชตามโปรแกรมทจดท าขน และตดตามเยยมสปดาหละ 3-4 ครง เปนเวลา 26 วน ประเมนพสยของขอเทา ประเมนความตงตวของกลามเนอและก าลงของกลามเนอ และใชแบบประเมนความกาวหนาของผปวยและบนทกผลหลงใชกานมะพราวกระดกตามโปรแกรมทจดท าขนเพอน าไปเปรยบเทยบความแตกตางกอนและหลงการใชกานมะราวกระดก กำรวเครำะหขอมล ภายหลงการรวบรวมขอมลเรยบรอยแลว ผวจยน าขอมลของกลมตวอยางมาวเคราะหเนอหาเปรยบเทยบระดบความตงตวของกลามเนอ ระดบก าลงของกลามเนอ และองศาของขอเทาของผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตก กอนและหลงการใชกานมะพราวกระดกเปนรายกรณ (case management)

กำรพทกาสทธและจรยธรรมกำรวจย การวจยครงนเปนการท าวจยในมนษย ผ วจยจงค านงถงจรยธรรมในการวจยทกขนตอนตลอดการศกษาตงแตเรมตนจนกระทงสนสดการท าวจย โดยผวจยพบผปวยเพอขออนญาตและขอความรวมมอในการเขารวมการท าวจย โดยอธบายใหทราบถงวตถประสงคและวธการท าวจย ซงผปวยสมครใจเขารวมในการท าวจยโดยไมมขอบงคบใดๆและสามารถยตในการเขารวมการท าวจยในชวงใดกไดโดยไมตองแจงเหตผลใหกบผวจยทราบ การตอบรบหรอการปฏเสธการเขารวมการวจยจะไมกอใหเกดอนตรายตอการรกษาและค าตอบหรอขอมลทกอยางทไดจากการท าวจยจะน าเสนอในภาพรวมซงจะไมมการระบชอผเขารวมวจย

1. ผลของกำรใชกำนมะพรำวกระดกตอองศำขอเทำ

ผปวยคนท 1 ชายไทยค อาย 47 ป ปวยเปนโรคหลอดเลอดสมองตบ มา 2 ป มโรคประจ าตว Hypertension, DM แตไมมแผลเรอรงทเทารบประทานยาตลอด มอาการอมพาตครงซกขางซาย สามารถท ากจวตรประจ าวนไดเอง




กอนการใชกานมะพราวกระดก พบวา องศาขอเทา เทาขวา Dorsiflexion 17 องศา Neutral flexion

0 องศา Plantarflexion 35 องศา เทาซาย Dorsiflexion 7 องศา Neutral flexion -13 องศา Plantarflexion 26 องศา พบวาผปวยมภาวะขอเทาขางซายตดเลกนอย เนองจากผปวยออกก าลงกายและท ากายภาพบ าบดเองทบานทกวน การประเมนความตงตวของกลามเนอ (MAS) ขาขางซายอยในระดบ 1 คอ ความตงตวของกลามเนอเพมขนเลกนอย เวลาขยบขอตออาจจะรสกวากลามเนอมแรงตานเลกนอยแลวคลายตวอยางรวดเรว หรอรสกวากลามเนอมแรงตงตวตานตอนสดพสยการเคลอนไหวขอตอ ประเมนก าลงกลามเนอขาขางซายอยในระดบ 4 คอ สามารถออกแรงตานก าลงของผตรวจได แตออนแรงกวาผตรวจ

สปดาหท 1 พบวา ผปวยใชกานมะพราวกระดกแลวรสกปวดและตงบรเวณขาถงสะโพกขางซาย ตองซอยาแกปวดมารบประทาน ตนนอนถงกลบลกขนเดนไมไดจงหยดท า 1 วน หลงจากนนกท าตออาการปวดเรมลดลง รสกวาเวลาบรหารขอโดยใชกานมะพราวกระดกแลวสบายขนกวาเดมแตยงคงมอาการปวดอย จงแนะน าใหท าลดลง แตคณลงบอกวาไมเปนไรจะท าตออกเหมอนเดม ถายงมอาการปวดอกจะลดจ านวนครงลง สปดาหท 2 มอาการปวดขาขางทใชกานมะพราวกระดก แตอาการปวดลดลงจากครงกอน สามารถบรหารขอโดยใชกานมะพราวกระดกไดโดยลดจ านวนครงในการท าลง โดยเลาวาอาการปวดลดลงมากกวาครงกอนๆรสกตงเมอใชกานมะพราวกระดก สปดาหท 3 ผปวยบอกวาหลงจากใชกานมะพราวกระดกรสกเบาสบายขน อาการปวดลดลงมาก อาการตงเมอใชกานมะพราวกระดกลดลง การบรหารขอโดยใชกานมะพราวกระดกท าใหรสกวาขาขางซายดขนมากกวาแตกอน และอก 6 วนหลงจากนนกไดลงไปเยยมผปวยอกครงกยงพบวา ผปวยยงคงใชกานมะพราวกระดกไดถกตอง และตรงตามโปรแกรมทตงไวให

หลงใชกานมะพราวกระดก พบวา องศาขอเทา เทาขวา Dorsiflexion 17 องศา Neutral flexion 0 องศา Plantarflexion 35 องศา เทาซาย Dorsiflexion 15 องศา Neutral flexion 0 องศา Plantarflexion 35 องศา การประเมนความตงตวของกลามเนอ (MAS) ขาขางซายอยในระดบ 1 คอ ความตงตวของกลามเนอเพมขนเลกนอย เวลาขยบขอตออาจจะรสกวากลามเนอมแรงตานเลกนอยแลวคลายตวอยางรวดเรว หรอรสกวากลามเนอมแรงตงตวตานตอนสดพสยการเคลอนไหวขอตอ ประเมนก าลงกลามเนอขาขางซายอยในระดบ 4 คอ สามารถออกแรงตานก าลงของผตรวจได แตออนแรงกวาผตรวจ

ผปวยคนท 2 ชายไทยค อาย 66 ป ปวยเปนโรคหลอดเลอดสมองแตกไมทราบวาเปนเพราะสาเหตใด เปนมามากกวา 20 ป ไมมโรคประจ าตว มอาการอมพาตครงซกขางขวาและแขนขางขวามภาวะขอตดไมสามารถขยบได ตองมผดแลคอยดแลในเรองการท ากจวตรประจ าวนตางๆ

กอนการใชกานมะพราวกระดก พบวา องศาขอเทา เทาขวา Dorsiflexion 0 องศา Neutral flexion 0 องศา Plantarflexion 0 องศา เทาซาย Dorsiflexion 11 องศา Neutral flexion -15 องศา Plantarflexion 25 องศา พบผปวยมภาวะขอเทาตดไมสามารถขยบเคลอนไหวขอเทาขางขวาได และพบวาผปวยเรมมภาวะขอเทาตดในขางซายดวย เนองจากการสอบถามผดแลพบวาผปวยไมไดท ากายภาพบ าบดหรอออกก าลงกายใดๆเลย มกจะนอนและนงอยเฉยๆ จงท าใหเทาขางซายเรมมภาวะขอเทาตด ประเมนความตงตวกลามเนอขา (MAS) ขางขวา อยในระดบ 4 คอ มความตงของกลามเนอขาเพมขนมากจนแขนขาขางนนแขงยดอยในทางอหรอเหยยด ประเมนก าลงกลามเนอขาขางขวาอยในระดบ 3 คอ กลามเนอสามารถออกแรงขยบขอนนไดตลอดพสยการเคลอนไหวของขอตอในทาทตานกบแรงโนมถวงของโลก

สปดาหท 1 พบวา ผปวยมการใชกานมะพราวกระดกผด ผวจยจงไดอธบายและใหผปวยลองท าอกครง ผปวยสามารถท าใหดไดแตท าดวยความล าบาก สปดาหท 2 พบวา ผปวยไมมการใชกานมะพราวกระดกจรง จงอธบายใหลกสาวผปวยชวยดแลและสอนการท าใหอกครงพรอมกบลกสาวของผปวย พรอมบอกประโยชน



และเหตผลในการใชกานมะพราวกระดก ลกสาวของผปวยเขาใจและสามารถท าใหดได ส ปดาหท 3 พบวา ผปวยยงใชกานมะพราวกระดกผดอย และผดแลไมไดชวยผปวยในการใชกานมะพราวกระดกเลย

หลงใชกานมะพราวกระดก พบวา องศาขอเทา เทาขวา Dorsiflexion 0 องศา Neutral flexion 0 องศา Plantarflexion 0 องศา เทาซาย Dorsiflexion 11 องศา Neutral flexion -15 องศา Plantarflexion 25 องศา ประเมนความตงตวกลามเนอขา (MAS) ขางขวา อยในระดบ 4 คอ มความตงของกลามเนอขาเพมขนมากจนแขนขาขางนนแขงยดอยในทางอหรอเหยยด ประเมนก าลงกลามเนอขาขางขวาอยในระดบ 3 คอ กลามเนอสามารถออกแรงขยบขอนนไดตลอดพสยการเคลอนไหวของขอตอในทาทตานกบแรงโนมถวงของโลก ในเรองการท ากจวตรประจ าวนในสวนทท าเองไมได ตองมคนชวย หรอท าเองได ตองมคนชวยบางสวน หรอท าเองไดทงหมด กยงคงเปนเชนเดม สอบถามผปวยในเรองการใชกานมะพราวก ระดก ผปวยพยายามสอสารรสกด เมอใชกานมะพราวกระดก โดยการแสดงทาทางการยกนวโปงเพอบอกวา “ด” แตเนองจากผดแลไมใหความรวมมอในการดแลจงท าใหการใชกานมะพราวกระดกในผปวยรายนไมประสบผลส าเรจ

ผปวยคนท 3 หญงไทยหมาย อาย 54 ป ปวยเปนโรคหลอดเลอดสมองแตกไมทราบวาเปนจากสาเหตใด เปนเมอเดอนธนวาคม พ.ศ. 2553 ไมมโรคประจ าตว มอาการอมพาตครงซกขางซาย เคยไดรบการกษาดวยการกระตนไฟฟาทโรงพยาบาลราชพฤกษ แตปจจบนไมไดรบการท ากายภาพบ าบดใดๆ นอกจากการนวดเมอมอาการปวดขาทงขางซายและขางขวาเปนบางครง ผปวยรายนสามารถสอสารกบผวจยไดและเขาใจภาษาพดไดด ไมตองมผดแลในการท ากจวตรประจ าวนตางๆ สามารถท ากจกรรมตางๆ เองไดทงหมดโดยไมตองมผชวย

กอนใชกานมะพราวกระดก พบวา องศาขอเทา เทาขวา Dorsiflexion 20 องศา Neutral flexion 0 องศา Plantarflexion 45 องศา เทาซาย Dorsiflexion 28 องศา Neutral flexion -18 องศา Plantarflexion 10 องศา ประเมนความตงตวกลามเนอขา (MAS) ขางซายอยในระดบ 3 คอ ความตงตวของกลามเนอเพมขนมาก ขยบขอตอดวยความยากล าบาก ประเมนก าลงกลามเนอขาขางซายอยในระดบ 4 คอ สามารถออกแรงตานก าลงผตรวจได แตออนแรงกวาผตรวจ

สปดาหท 1 พบวา ผปวยใชกานมะพราวกระดกไดถกตองและท าตอเนอง มเพยง 1-2 วน ผปวยจงหยดท าเนองจากมอาการปวดตงขาขางซายทใชกานมะพราวกระดก แตบอกวา “จะท าเมออาการปวดเรมดขน” สปดาหท 2 พบผปวยอยทบานและไดสอบถามถงอาการปวดตงทเกดขน ผปวยเลาวา “อาการปวดตงเรมลดลงแลว ไดเรมมาใชกานมะพราวกระดกอกครงแลว แตยงคงมอาการตงๆ เวลาทใชกานมะพราวกระดก แตอาการปวดนนพอทนไดไมเปนอปสรรคในการท า” ซงเมอตรวจดสมดบนทกผปวย พบวา ผปวยไดท าทกวนอยางตอเนองตามโปรแกรมทก าหนดไว และไดใหก าลงใจผปวยในการท า และตอบค าถามขอสงสยของผปวยเกยวกบการใชกานมะพราวกระดกดวย สปดาหท 3 พบผปวยอยบานกบหลานสาว ผปวยเลาวาไดใชกานมะพราวกระดกบรหารอยางตอเนองตามโปรแกรมทก าหนด มเพยง 1-2 วนเทานนทไมมเวลาท าเพราะไปท าธระและบางวนกท าไมครบตามโปรแกรมทก าหนด จากการตรวจสมดบนทก พบวา เปนความจรงตามทผปวยเลา และอก 6 วน หลงจากนนผวจยไดลงเยยมผปวย ผปวยเลาวา “3 วนตดตอกนทผานมาไมไดใชกานมะพราวกระดกเพราะออกไปท าธระขางนอก แตกอนหนาน 3 วน ใชกานมะพราวกระดกบรหารอยาตอเนอง” ซงผวจยไดตรวจสมดบนทกพบวาเปนตามทผปวยเลา



หลงใชกานมะพราวกระดก พบวา องศาขอเทา เทาขวา Dorsiflexion 20 องศา Neutral flexion 0

องศา Plantarflexion 45 องศา เทาซาย Dorsiflexion 28 องศา Neutral flexion 0 องศา Plantarflexion 15 องศา ประเมนความตงตวกลามเนอขา (MAS) ขางซายอยในระดบ 3 คอ ความตงตวของกลามเนอเพม ขนมาก ขยบขอตอดวยความยากล าบาก ประเมนก าลงกลามเนอขาขางซายอยในระดบ 4 คอ สามารถออกแรงตานก าลงผตรวจได แตออนแรงกวาผตรวจ

การท ากจวตรประจ าวน ผปวยท าเองไดหรอบางสวนท าเองไดแตตองมคนชวย สอบถามผปวยในเรองการใชกานมะพราวกระดก ผปวยเลาวา “รสกดขนและรสกคลองมากขนในขาขางทมพยาธสภาพเวลาเดนและขยบขอเทา รสกวากลามเนอตงขนขณะใชกานมะพราวกระดกและจะท าตอไปเรอยๆ” จงท าใหการใชกานมะพราวกระดกในผปวยรายนประสบผส าเรจเพราะผปวยใหความรวมมอในการท าเปนอยางด

ผปวยคนท 4 ชายไทย อาย 56 ป ปวยเปนโรคหลอดเลอดสมองจากภาวะไขมนอดตนในเสนเลอด มากกวา 2 ป และไหลหลด มโรคประจ าตวคอ โรคเกาตและหอบหด มอาการอมพาตครงซกขางขวาและแขนขางขวามขอตดและไหลหลด ขยบไดเลกนอย สามารถขยบรางกายได ในดานการท ากจวตรประจ าวนผปวยตองมคนคอยดแลการท ากจกรรมตลอด เพราะไมสามารถท ากจกรรมเองได

กอนใชกานมะพราวกระดก พบวา องศาขอเทา เทาขวา Dorsiflexion 10 องศา Neutral flexion -30 องศา Plantarflexion 20 องศา เทาซาย Dorsiflexion 15 องศา Neutral flexion 0 องศา Plantarflexion 35 องศา ท าใหทราบวาผปวยมภาวะขอเทาตด ไมสามารถขยบหรอเคลอนไหวขอเทาขางนนได เนองจากการสอบถามผดแล พบวา ผปวยไมไดท ากายภาพบ าบดหรอออกก าลงกายอยางตอเนอง มกจะยดเหยยดกลามเนอเฉยๆ เพราะท ากจกรรมไดคอนขางนอย จงท าใหขอเทาดานขวามภาวะขอเทาตด ประเมนความตงตวกลามเนอดานขวา (MAS) อยในระดบ 3 คอ ความตงตวของกลามเนอเพมมากขน ขยบขอตอดวยความยากล าบาก ประเมนก าลงกลามเนออยในระดบ 3 คอ กลามเนอสามารถออกแรงขยบขอนนไดตลอดพสยการเคลอนไหวของขอตอในทาทตานกบแรงโนมถวงของโลก

สปดาหท 1 พบวา ผปวยมความกระตอรอรนในการบรหารขอโดยใชกานมะพราวกระดกแตยงไมสามารถน าเทาสอดในหวงของกานมะพราวกระดกและยงคงท าเรวๆ ไมท าคางไวตามโปรแกรมทก าหนด และผดแลไมไดมการบนทกขอมลในการบรหารขอโดยใชกานมะพราวกระดกของผปวยแตบอกวา ไดพาผปวยบรหารขอโดยใชกานมะพราวแตไมมการบนทกลงในสมดบนทก ผวจยไดใหค าแนะน าแกภรรยาซงเปนผดแลใหชวยดแลเรองการบรหารขอโดยใชกานมะพราวกระดกของผปวยและชวยเหลอผปวยโดยเอาเทาสอดเขาหวงหรอกระตนใหผปวยบรหารขอโดยใชกานมะพราวกระดกตามโปรแกรมทก าหนด และแนะน าใหผปวยเขาใจในการบรหารขอโดยใชกานมะพราวกระดกตามโปรแกรม ตอมาผปวยสามารถใชกานมะพราวไดถกวธคอ กระดกคางไวแลวปลอยตามโปรแกรมทก าหนดและไดลองใหผปวยฝกเดนโดยจบราวไมไผทผปวยมภายในบานแตยงไมสามารถเดนไดเอง เดนลากเทาและเทาทมภาวะปลายเทาตกสนเทาไมแตะทพน จากการสอสารของผปวยบอกวา ผดแลไมไดมาชวยดแลเลยและไมคอยอยบาน ท าใหผปวยอารมณไมด แตผปวยยงมก าลงใจด เพราะคนขางบานกลาวชมเชย วารางกายดขนจงมก าลงใจในการใชกานมะพราวกระดก

สปดาหท 2 พบวา ผปวยสามารถบรหารขอโดยใชกานมะพราวกระดกไดถกวธตามทไดใหค าแนะน า แตยงไมสามารถน าเทาสอดเขาหวงได และยงพบวาเชอกยงมขนาดไมเหมาะกบเทาของผปวย ผวจยจงไดมการปรบความยาวของเชอกทกานมะพราวกระดกให เพอใหผปวยท าไดคลองขนและสามารถไดดขน และผปวยไดลองเดนจบราวไมไผใหดพบวา ผปวยสามารถยนทรงตวไดเอง โดยไมตองจบราว แตลกษณะการเดนยงคงเปน



เหมอนเดมคอเดนลากเทา ผวจยจงตองมการย าใหเดนยกเทาผปวยเขาใจแลวปฏบตตาม มาเยยมผปวยอกครงพบวาก าลงฝกเดนและใชกานมะพราวกระดก ในครงนพบวาผปวยสามารถเอาขาใสหวงไดเองโดยไมตองมคนชวยและใชกานมะพราวกระดกบรหารขอเทาไดทงสองขางแตจะเนนในการท าในขาทมภาวะปลายเทาตกมากเปนสวนใหญ ไดลองใหผปวยฝกเดนใหดพบวา สนเทาผปวยยงไมตดพน ทมผวจยไดกลาวชนชมและแนะน าให ผปวยบรหารขอโดยใชกานมะพราวกระดกตามโปรแกรมทก าหนดตอไปผปวยกเขาใจ พยายามฝกเดนและใชกานมะพราวกระดกมากขน สปดาหท 3 ไปเยยมผปวยอกครง ผปวยเดนใหด พบวา สนเทาผปวยตดพนแตยงมการเดนลากเทา และผปวยสอสารวาการบรหารขอโดยใชกานมะพราวกระดกตามโปรแกรมทก าหนดอยางตอเนอง และผปวยไดฝกเดนโดยใชราวจบทกวนและสอสารอกวาภรรยาไมคอยใหความสนใจและดในเรองการใชกานมะพราวกระดกแตตนเองมความพยายามในการท า และมก าลงใจมากขน เมอคนขางบานกลาวชนชมวาสขภาพดขน หลงจากนนอก 6 วน ไดไปเยยมผปวยพบวาภรรยาอยดวยและไดสอบถามการใชกานมะพราวกระดกจากภรรยาของผปวย พบวา “ผปวยท าทกวนแตไมทราบเวลาแนนอนเพราะไมไดบนทก” แตผปวยพยายามสอสารวาตนท าทกวนและพยายามบนทกลงในสมด เมอตรวจสมดบนทกพบรองรอยการพยายามขดเขยนของผปวยวาตนเองไดท าจรง

หลงใชกานมะพราวกระดก พบวา องศาขอเทา เทาขวา Dorsiflexion 10 องศา Neutral flexion 0 องศา Plantarflexion 45 องศา เทาซาย Dorsiflexion 15 องศา Neutral flexion 0 องศา Plantarflexion 35 องศา ประเมนความตงตวกลามเนอดานขวา (MAS) อยในระดบ 3 คอ ความตงตวของกลามเนอเพมมากขน ขยบขอตอดวยความยากล าบาก ประเมนก าลงกลามเนออยในระดบ 3 คอ กลามเนอสามารถออกแรงขยบขอนนไดตลอดพสยการเคลอนไหวของขอตอในทาทตานกบแรงโนมถวงของโลก สวนในเรองการท ากจวตรประจ าวนทงทท าเองไมไดตองมคนมาชวยดแล หรอ ท าเองไดบางตองใชผดแลมาชวยบางสวน หรอ สวนทยงท าไดเองโดยไมตองมคนมาชวยยงคงเปนเชนเดม สอบถามผปวยในเรองการใชกานมะพราวกระดก ผปวยสอสารวา ดมาก เยยม โดยการแสดงทาทาง ถงแมผดแลไมใหความรวมมอในการดแลผปวย แตผปวยมความมงมนและมก าลงใจในการบรหารขอโดยใชกานมะพราวกระดก ดงนนการใชกานมะพราวกระดกกบผปวยรายนจงประสบความส าเรจ

2. ผลของใชกำนมะพรำวกระดกตอกำรยกดตดของขอเทำและควำมตกงตวตอกลำมเนอขำของผปวยรรคหลอดเลอดสมองทมภำวะปลำยเทำตก เมอเปรยบเทยบระดบความตงตวของกลามเนอ ระดบก าลงของกลามเนอ และองศาของขอเทา กอนและหลงการใชกานมะพราวกระดกตามโปรแกรมทก าหนดขน (ตารางท 1) จากการน ากานมะพราวกระดกไปทดลองใชในผปวย 4 คน พบวา ผปวยคนท 1 มการเพมขององศาเทาในทา Dorsi flexion จาก 7 องศา เปน 15 องศา แสดงวาการใชกานมะพราวกระดกสงผลท าใหเพมพสยการหมนของขอเทา เนองจากผวจยพบวาผปวยรายนมการใชกานมะพราวกระดกเพอยดเหยยดกลามเนอตามโปรแกรมทก าหนดอยางตอเนอง และพบวาระดบความตงตวของกลามเนอและระดบก าลงของกลามเนอไมมการเปลยนแปลง ผปวยคนท 2 ไมมการเพมขององศาเทาในทกทา เนองจากผวจยพบวาผปวยรายนไมมการใชกานมะพราวกระดกเพอยดเหยยดกลามเนอตามโปรแกรมทก าหนดอยางตอเนอง และพบวาระดบความตงตวของกลามเนอและระดบก าลงของกลามเนอไมมการเปลยนแปลง ผปวยคนท 3 มการเพมขององศาเทาในทา Neutral flexion จาก -18 องศา เปน 0 องศา และในทา Plantar flexion เพมจาก 10 องศาเปน 15 องศา แสดงวาการใชกานมะพราวกระดกสงผลท าใหเพมพสยการหมนของขอเทา เนองจากผวจยพบวาผปวยรายนมการใชกานมะพราวกระดกเพอยดเหยยดกลามเนอตามโปรแกรมทก าหนดอยางตอเนอง และพบวาระดบความ



ตงตวของกลามเนอและระดบก าลงของกลามเนอไมมการเปลยนแปลง ผปวยคนท 4 มการเพมขององศาเทาในทา Neutral flexion จาก -30 องศา เปน 0 องศา และในทา Plantar flexion เพมจาก 20 องศาเปน 45 องศา แสดงวาการใชกานมะพราวกระดกสงผลท าใหเพมพสยการหมนของขอเทา เนองจากผวจยพบวาผปวย รายนมการใชกานมะพราวกระดกเพอยดเหยยดกลามเนอตามโปรแกรมทก าหนดอยางตอเนอง และพบวาระดบความตงตวของกลามเนอและระดบก าลงของกลามเนอไมมการเปลยนแปลง ผลของใชกานมะพราวกระดกตอการยดตดของขอเทาและความตงตวตอกลามเนอขาของผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตก จากการศกษา พบวา เมอพจารณาระดบความตงตวของกลามเนอของผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตกทงกอนและหลงการใชกานมะพราวกระดกตามโปรแกรมทก าหนดขน ไมพบวามการเปลยนแปลงของความตงตวของกลามเนอขาในระยะเวลา 26 วน ทมการเรมใชกานมะพราวกระดก ท าใหไมพบการเปลยนแปลงของก าลงกลามเนอขา จะเหนไดในผปวยคนท 1,3 และ 4 ผปวยไดใชกานมะพราวกระดกบรหารขออยางตอเนองทกวนตามโปรแกรมทก าหนด แตไมพบการเปลยนแปลงของความตงตวของกลามเนอและก าลงของกลามเนอขา ซงความตงตวของกลามเนอจะสมพนธกบก าลงของกลามเนอขา คอความตงตวของกลามเนอขาในผปวยปลายเทาตกจะมกลามเนอบรเวณดานหลงขาตงกวาบรเวณหนาขาซงเกดจากการท าลายของ Peronral nerve หากท าใหกลามเนอขาอยในภาวะสมดล คอกลามเนอบรเวณหลงขาตงตวนอยลงโดยการเหยยดยดกลามเนอ จะสงผลใหกลามเนอขาท าหนาทไดเตมท วดระดบก าลงกลามเนอจะเพมขนและวดระดบความตงตวของกลามเนอขาจะลดลง แตผลทไดจากการศกษาพบวาไมพบการเปลยนแปลงทงในระดบก าลงของกลามเนอและความตงตวของกลามเนอ เมอพจารณาการหดเกรงของกลามเนอในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตก ท าใหกลามเนอมความตงตวเพมขน ซงถอเปนอปสรรคในการฟนฟสมรรถภาพผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตก เนองจากท าใหเคลอนไหวไมสะดวก อาจท าใหเกดการเจบปวด

จากการศกษาการลดความตงตวของกลามเนอ (สรศกด ศรสขและคณะ, 2547) พบวา ผปวยสามารถท าไดโดยใหมการเคลอนไหวทศทางกระดกขอเทาขน (ankle dorsiflexion) และหมนออกของขอเทา (ankle eversion) และเหยยดนวเทาทง 5 (toes extension) โดยใหผปวยนอนหงาย ใหขอเทาของผปวยอยในชวง Inner range ของการกระดกขนของเทา นกกายภาพบ าบดใชเทคนคกระตน Quick strecth ของกลมกลามเนอกระดกขนของขอเทาและเหยยดนวตามดวย active assisted movement ในทศทางการเคลอนไหวของการกระดก ขอเทาขนรวมกบการหมนออกของขอเทา และการเหยยดของนวเทา กระตนซ าๆ โดยคอยๆเพมชวงการเคลอนไหวของขอเทา ซงสอดคลองกบการใชกานมะพราวกระดกเพอใหเกดการเหยยดยดกลามเนอท าใหมการเคลอนไหวทศทางของขอเทาในทศกระดกขอเทาขน(ankle dorsiflexion) และเหยยดนวเทาทง 5 (toes extension) ตรงบรเวณกานมะพราว ซงผปวยจะอยในทานงเหยยดขาและใชกานมะพราวกระดกขน-ลง ซงจะมการกระตนใหท าซ าๆโดยทมผวจยเปนผกระตนการใชกานมะพราวกระดกตามโปรแกรมทก าหนด ซงสอดคลองกบ การยดเหยยดกลามเนอแบบหยดนงคางไว (static stretching) คอ เมอการ




เคลอนไหวของขอตอหรอการยดเหยยดกลามเนอไปถงต าแหนงทตองการ โดยหยดนงคางไว 15-20 วนาทซงควรปฏบตการเคลอนไหวอยางชาๆ ไมกระตกหรอกระชาก ซงผลงานของ Bruce (1998) ไดกลาววาการยดเหยยดกลามเนอแบบอยกบทหรอแบบหยดนงคางไว ท าใหกลามเนอคลายตวและมการลดการตงตวของกลามเนอ (ศวะ ลยวฒนานพงศและคณะ, 2553) ไดเชนกน

เนองจากการฟนฟสมรรถภาพเพอลดความตงตวของกลามเนอในคนปกตจะใชเวลาปกต 4-6 สปดาห จงจะพบวามการลดความตงตวของกลามเนอท เกดขน แตการฟนฟสมรรถภาพเพอลดความตงตวของกลามเนอในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตก ตองใชระยะเวลาในการฟนฟมากกวา4-6 สปดาห (กงแกว ปาจรย, 2550) เนองมาจากมความผดปกตทระบบประสาททใชควบคมกลามเนอขา คอ Peronral nerve ท าใหเกดอาการออนแรงของกลามเนอบรเวณหนาขา สงผลใหกลามเนอบรเวณหลงขามความตงตวมากกวากลามเนอบรเวณหนาขา อกทงระยะเวลาในการฟนฟสมรรถภาพของระบบประสาทสงการจะเกดขนอยางรวดเรวในชวง 3-6 เดอน นบจากทเกดพยาธสภาพหลง 6 เดอนไปแลว อตราการฟนตวจะชาลง และจากการศกษาของลดดาวลย สงหค าฟ (2532) พบวา ระยะเวลาทเปนอมพาตครงซกนานถง 3 ปจะท าใหผปวยมระยะเวลาในการฟนฟสมรรถภาพนานขน ซงผปวยทง 4 กรณ มพยาธสภาพคอมภาวะปลายเทาตกมากกวา 2 ปขนไป ท าใหการศกษาวจยครงนไมพบการเปลยนแปลงของระดบความตงตวของกลามเนอภายในระยะเวลา 26 วน

ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตกไมมขอยดตดหลงการฟนฟดวยโปรแกรมกานมะพราวกระดก พบวา เมอพจารณาองศาเทาของผปวยพบวาผปวยคนท 1, 3 และ 4 มพสยของขอเทาเพมขนในระยะเวลา 26 วน ซงแสดงใหเหนวา การใชกานมะพราวกระดกตามโปรแกรมทจดท าขนอยางตอเนองชวยใหพสยของขอเทาเพมขน ดงนน เมอพสยของขอเทาเพมขนหมายความวา ภาวะขอตดลดลง ซงตางจากผปวยท 2 ทไมมการเพมพสยของขอเทาในระยะเวลา 26 วน เนองจากไมไดใชกานมะพราวกระดกตามโปรแกรมทจดท าขนอยางตอเนอง ดงนนเมอพสยของขอเทาไมเพมขน หมายความวา มภาวะขอตด ซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว เมอพจารณาตามหลกการฟนฟสมรรถภาพของผปวยทมความบกพรองของระบบประสาทสงการ โดยอาศยหลกการทางสรรวทยาระบบประสาทดวยวธการของ Proprioceptive neuromuscular facilitation (PNF) ซงเปนวธการทพฒนาโดย Knott และ Voss อาศยการหดตวของกลามเนอซงจะกระตนการรบรบรเวณขอตอผานเขาไปยงระบบประสาทสวนกลางเพอกระตนให motor units ท างานมากขน โดยอาศยการเคลอนไหว มทงแบบผปวยออกแรงเองหรอผบ าบดพยายามเหยยดยดมการ ผอนคลายซงการใชกานมะพราวกระดกในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตกจะใชหลกการเหยยดยด โดยผปวยสามารถท าเองหรอมผดแลชวยในการท ากได วธการนเปนวธการเชนเดยวกนกบการฟนฟสมรรถภาพดวยวธ PNF เทคนคดงกลาวจะสามารถปรบเปลยนการตอบสนองของ muscle spindles ท าใหเพมพสยการเคลอนไหวของขอตอไดซงผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตกนนจะมรอยโรคบรเวณระบบประสาทสงการ ท าใหเกดความบกพรองในการเคลอนไหวและสญเสยความตงตวของกลามเนอ เกดกลามเนอออนแรงในซกใดซกหนงของรางกาย ท าใหการเคลอนไหวเปนไปดวยความยากล าบาก การฟนฟสมรรถภาพของขอเทาจงเปนไปดวยความล าบากและอาจเกดภาวะขอตดได อนเนองมาจากพงผดใกลขอตอหดตว หรอ



การมน าไขขอลดลง หรอมหนปนมาเกาะ ซงภาวะขอตดนสามารถปองกนได โดยการกระตนใหผปว ยออกก าลงและเคลอนไหวขอ หรอกระตนใหท ากจกรรมตางๆในการปฏบตกจวตรประจ าวน หากฟนฟสมรรถภาพผปวยไดถกตอง กจะท าใหใหไมเกดภาวะขอตดได (เจยมจต แสงสวรรณ, 2541) ในการด าเนนการทดลองใชกานมะพราวกระดกในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะ ปลายเทาตก ผวจยไดประยกตใชกานมะพราวกระดกตามวธการฟนฟสมรรถภาพของผปวยทมความบกพรองของระบบประสาทส งการ โดยอาศยหลกการทางสรร วทยาระบบประสาทดวยวธการของ Proprioceptive neuromuscular facilitation (PNF) โดยตระหนกถงศกยภาพและขอจ ากดในการใชกานมะพราวกระดกของผปวยแตละราย ทงนผวจยมบทบาทเปนผชวยเหลอ ผใหค าปรกษา ผใหการสนบสนน ผใหความร ผแนะน าและจดหาแหลงประโยชน ผอ านวยความสะดวก ผสงเสรมและผพทกษสทธใหกบผปวยและมการลงเยยมเพอตดตามผลทกสปดาห เพอประเมนความตอเนองและปญหาการใชกานมะพราวกระดก

1. กานมะพราวกระดกสามารเพมพสยของขอเทาและชวยลดปญหาแทรกซอนของผปวยโรคหลอด

เลอดสมองคอ ภาวะขอเทาตด จงสามารถน าไปใชในการฟนฟสมรรถภาพผปวยหลงจากเขารบการรกษาในโรงพยาบาลและกลบมาอยบาน ซงการฟนฟสภาพผปวยถอเปนบทบาทอสระของพยาบาล

2. ควรมการตดตามผลของการใชกานมะพราวกระดกในผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตกทอยในชมชนในระยะสนๆเทานน เนองจากมขอจ ากดในระยะเวลาของการท าวจยและระยะการเจบปวยของผปวยแตละรายมความแตกตางกน ดงนน ในการศกษาวจยครงตอไปจงควรมการศกษากบผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตกอยางตอเนองหลงจากไดรบการรกษาทโรงพยาบาลและกลบมาฟนฟสมรรถภาพทบานภายในระยะเวลา 3-6 เดอน และกลมตวอยางทใชในการศกษาวจยควรมจ านวนมากกวานเพอใหผลของการศกษามความนาเชอถอมากขน

3. ผวจยควรไดรบการอบรมจากนกกายภาพบ าบดและจากผเชยวชาญในการฟนฟสมรรถภาพผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตก

4. ควรท าการศกษาผลของการใชกานมะพราวกระดกในกลมของนกกฬาทมอาการเกรงของกลามเนอ เพอใหเกดการพฒนาผลงานวจยทหลากหลายมากขน

กงแกว ปาจรย. (2550). กำรฟนฟสมรรถภำพผปวยรรคหลอดเลอดสมอง. กรงเทพฯ: หางหนสวนจ ากด เอน.พ.เพรส. กอก เชยงทอง และคณะ. (2549). กำรตรวจรำงกำยทำงออรรทปดกส (Physical Examination in Orthopaedics). พมพครงท 3, เชยงใหม.





เจยมจต แสงสวรรณ. (2541). รรคหลอดเลอดสมอง กำรวนจฉยและกำรจดกำรพยำบำล. พมพครงท 2. ขอนแกน: โรงพมพศรภณฑออฟเซท.

ทวศกด บรณวฒและคณะ. (2549). สำระส ำคญวชำสรรวทยำ. พมพครงท 2, กรงเทพมหานคร : น าอกษร การพมพ หจก.

พงษจนทร อยแพทย. (2551). สรรวทยำระบบกลำมเนอ. พมพครงท 2, กรงเทพมหานคร: บรษทเอาชย ดจตอล การพมพ จ ากด. เพญศร สรวรารมย. (2550). สถำนกำรณกำรฟนฟสมรรถภำพของผปวยรรคหลอดเลอดสมองทบำนใน

อ ำเภอหนองบญมำก จงหวดนครรำชสมำ . วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยขอนแกน.

ฟารดา อบราฮม. (2539). ผปวยอมพำตครกงซกและกำรดแล. กรงเทพมหานคร: สามเจรญพาณชย. ละเอยด แจมจนทร และคณะ. (2549). สำระทบทวนกำรพยำบำลผสงอำย . พมพครงท 3, กรงเทพฯ: บรษทจดทองจ ากด. วยะดา ศกดศร สรตน ธนานภาพไพศาล . (2552). คมอกำยภำพบ ำบดผปวยอมพำตครกงซก. กรงเทพฯ: อมรนทรสขภาพ. สรศกด ศรสข และคณะ. (2547). กำรกำยภำพบ ำบดในผปวยอมพำตครกงซก. กรงเทพฯ: หจก.ว.เจ.พรนตง. ศวะ ลยวฒนานพงศ. (2553). ผลทเรมอยำงรวดเร วและรนแรงของกำรยดเหยยดกลำมเนอแบบอยกบท

แบบ เคลอนท และแบบกระตนระบบประสำท ทมตอก ำลงกลำมเนอตนขำดำนหนำ. นครปฐม: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน.

ตำรำงท 1 เปรยบเทยบระดบความตงตวของกลามเนอ ระดบก าลงของกลามเนอ และองศาของขอเทาของผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตก กอนและหลงการใชกานมะพราวกระดกตามโปรแกรมทก าหนดขน

ผปวย ระดบความตงตวของกลามเนอ

ร ะด บ ก า ล ง ขอ งกลามเนอ

องศาของขอเทา Dorsiflexion Neutral

flexion Plantar flexion

ผปวยคนท 1 กอนท า 1 4 7 องศา 0 องศา 35 องศา หลงท า 1 4 15 องศา 0 องศา 35 องศา ผปวยคนท 2 กอนท า 4 3 0 องศา 0 องศา 0 องศา หลงท า 4 3 0 องศา 0 องศา 0 องศา ผปวยคนท 3 กอนท า 3 4 28 องศา -18 องศา 10 องศา หลงท า 3 4 28 องศา 0 องศา 15 องศา ผปวยคนท 4 กอนท า 3 3 10 องศา -30 องศา 20 องศา หลงท า 3 3 10 องศา 0 องศา 45 องศา



Results of Seesaw Innovation to ankle joint stiffness and muscle tone in stroke patients

who have foot drops in Banped district

This study is a quasi-experimental research. By measuring before - after the 26 day experiment. The purpose is to study the effect of the use of downed midrib of Seesaw Intervention to adhere to the ankle. And the tightening of the muscles in stroke patients with foot drop condition.

The samples used in this study is that patients who suffer a stroke foot drop. In city area Tambon Ban Ped Amphoe Mueang, Khon Kaen. Sample group of 7 population of 4 with a specific (purpose sampling) shall follow the established pattern. Do every morning - evening time 30-40 seconds, 5-6 times the length of the flexible and tailored to the individual patient's condition. In this study 26 days. Instruments used in the study include measurement of muscle tension Modified Ashworth (MAS). Assessment tools are muscle Oxford Scale and the degree ankle Goinometer analysis using case studies.

The results showed that: 1) the use of downed midrib of Seesaw Intervention can’t help stroke patients with a dropped foot conditions. Within 26 days. 2) can be used the midrib of Seesaw Intervention to prevent and ankle range of stroke in patients who have conditions foot drop. Therefore, patients with stroke conditions foot drop. If you continue to receive the rehabilitation can help prevent ankle stuck. The midrib of Seesaw Intervention as an alternative is downed in the rehabilitation of stroke with drop foot conditions at home. The invention is a device that can be easily customized and Local.

Keywords: Seesaw Intervention, Stroke patients with foot drop condition

Abstract



รำยงำนวจยทน ำเสนอฉบบสมบรณ

Poster Presentation



P 1.1 ปจจยคดสรรทมควำมสมพนธกบควำมผำสกทำงจตวญญำณของผสงอำยทเจ บปวย เรอรงในเขตอ ำเภอเมอง จงหวดอบลรำชธำน

ภาวน ศรสนต พย.ม.*

การศกษาครงนเปนการวจยเชงพรรณนาเพอศกษาปจจยคดสรรทมความสมพนธกบความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรง กลมตวอยางเปนผสงอายทเจบปวยเรอรง จ านวน 108 ราย ทมารบการตรวจรกษาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน เลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย แบบสอบถามขอมลทวไป แบบประเมนความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน แบบประเมนการไดรบการดแลจากครอบครว แบบประเมนความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา และแบบประเมนความผาสกทางจตวญญาณ โดยมคาความเชอมนของแบบสอบถามเทากบ .94, .83 และ .75 ตามล าดบ เกบขอมลตงแตเดอนมกราคม ถงเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2555 วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน และคาสมประสทธสหสมพนธแบบสเพยรแมน

ผลการวจยพบวา ผสงอายทเจบปวยเรอรงมความผาสกทางจตวญญาณอยในระดบสง เมอวเคราะหความสมพนธพบวา ความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา การไดรบการดแลจากครอบครว และความสามารถในการท ากจวตรประจ าวนมความสมพนธทางบวกกบความผาสกทางจตวญญาณ (r = .49, r =.32 และ r = .30 ตามล าดบ) สวนระยะเวลาการเจบปวยไมมความสมพนธกบความผาสกทางจตวญญาณ

ผลการศกษาครงน สามารถน าไปใชเปนแนวทางเพอสงเสรมความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรง โดยสงเสรมความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา ความสามารถในการท ากจวตรประจ าวนของผสงอาย และการไดรบการดแลจากครอบครว

ค ำส ำคญ: ผสงอายทเจบปวยเรอรง/ ความผาสกทางจตวญญาณ

*อาจารยประจ าภาควชาการพยาบาลผใหญและผสงอาย คณะพยาบาลพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชธาน

บทคดยอ



วยสงอายเปนวยทมความเสอมของโครงสรางและการท าหนาทของอวยวะตางๆ ของรางกาย พลงส ารอง ภมตานทานและความสามารถในการรกษาสมดลของรางกายลดลง จนเกดการเจบปวยไดงาย โดยพบวาผสงอายประมาณรอยละ 70 มภาวะเจบปวยเรอรง โดยจะมการเจบปวยอยางนอย 1 โรค และเมออายมากกวา 75 ป จะพบวามมากกวา 3 โรค ซงโรคเรอรงทพบบอย ไดแก โรคความดนโลหตสง โรคหวใจและหลอดเลอด โรคเบาหวาน (จนทรเพญ ชประภาวรรณ, 2543)

การเจบปวยเรอรง หมายถงความเจบปวยทางรางกาย หรอจตใจ ดวยโรคท ท าใหเกดการเสยหนาท หรอเบยงเบนไปจากสภาพปกต ไมสามารถรกษาใหหายขาด หรอเปนไปอยางถาวร มความพการหลงเหลออย พยาธสภาพทเกดขนไมสามารถกลบคนดงเดมไดจงมความตองการการดแล ฟนฟอยางตอเนองเปนพเศษ ระยะเวลาในการเจบปวยยาวนานเกนกวา 3 เดอน หรอ 90 วน โดยมทงอาการก าเรบรนแรงและอาการสงบ (ศรพนธ สาสตย, 2549; Lubkin and Larsen, 2002) การเจบปวยเรอรงจะสงผลกระทบตอผปวยทงดานรางกาย จตใจ สงคม และจตวญญาณ

ภาวะการเจบปวยเรอรงยงกอใหเกดผลกระทบตอความสมดลของจต วญญาณ โดยท าใหเกดความเบยงเบนของความเขมแขงทางจต ท าใหเปลยนความเชอสงทมคณคา หรอสงยดเหนยวส าหรบตนได ผปวยทเจบปวยเรอรงบางราย เชอวา การเจบปวยของตนเกดจากเวรกรรมหรอเปนการลงโทษของพระเจา สงผลใหผปวยบางรายขาดความนบถอในสงยดเหนยวนน บางรายไมเคยเชอถอกจะหนมาเชอถอและหาสงยดเหนยว และจากผลกระทบตอผปวยทงดานรางกาย จตใจ และสงคม ท าใหผปวยไมสามารถด าเนนชวตอยางเปนอสระอยกบครอบครวและสงคมไดตามปกต ไมสามารถแสดงบทบาทหนาททส าคญในชวตประจ าวน เกดความรสกสญเสยคณคาในตนเอง ทอแท สนหวง สงผลกระทบตอความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรง จตวญญาณเปนองคประกอบหนงทมความส าคญในการใหการพยาบาลแบบองครวม เพราะบคคลประกอบดวย รางกาย จต อารมณ สงคม และจตวญญาณ การดแลสขภาพบคคลไมสามารถแบงแยกเปนสวนๆ ได แตตองใหการดแลคนทงคนในทกองคประกอบอยางบรณาการเพอคงไวซงภาวะสขภาพทดของบคคล (อวยพร ภทรภกดกล, 2553) การดแลดานจตวญญาณมความส าคญเพราะจตวญญาณเปนแกนหลกของชวตทท าหนาทเชอมประสานการท าหนาทของรางกาย จตใจและสงคม เปนแหลงของความหมาย ความหวง ก าลงใจ หรอเครองยดเหนยวของจตใจ ท าใหสามารถปรบตวตอการเจบปวยได (อวยพร ภทรภกดกล, 2553) ความผาสกทางจตวญญาณจะชวยใหบคคลมความพรอมทจะเผชญการเปลยนแปลงตางๆ ชวยใหความหมายตอการเจบปวย ใหแนวทางในการปฏบตตนและความหวงท าใหมพลงในรางกายทจะเผชญกบการเจบปวย ความทกขทรมานและเกดความผาสกทางจตวญญาณ ซงสงผลตอการฟนหายจากความเจบปวย และชวยใหบคคลมชวตทมคณคา มความหมาย มพลงในการด ารงชวต สามารถกาวผานปญหาอปสรรค ความล าบาก และความยงยากในชวตได (Carson et al., 1990; Walton, 1996; Ross, 1997 อางถงในนงเยาว กนทะมล, 2546) จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมาพบวา ยงไมมการศกษาปจจยทเกยวของกบความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรง ดงนน ผวจยจงสนใจศกษาปจจยคดสรร ไดแก ระยะเวลาการเจบปวย




ความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน การไดรบการดแลจากครอบครว และความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา กบความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรง โดยผลของการศกษาสามารถใชเปนขอมลพนฐานในการพฒนาแนวทางการพยาบาลเพอสงเสรมความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยดวยโรคเรอรงตอไป

1. เพอศกษาระยะเวลาการเจบปวย ความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน การดแลจากครอบครว ความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา และความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรงในชมชนเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน 2. เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจยคดสรร ไดแก ระยะเวลาการเจบปวย ความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน การไดรบการดแลจากครอบครว และความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา กบความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรง

จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ พบวา ระยะเวลาการเจบปวย ความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน การไดรบการดแลจากครอบครว และความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา มความเกยวของกบความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรง โดยกรอบแนวคดในการศกษาครงน ดงแสดงในภาพท 1

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

ระยะเวลาการเจบปวย

ความผาสกทางจตวญญาณ

ความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน

การไดรบการดแลจากครอบครว

ความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา





การศกษาครงนเปนการวจยเชงพรรณนาเพอศกษาความสมพนธ (Descriptive Correlational Design) ระหวางปจจยคดสรร ไดแก ระยะเวลาการเจบปวย ความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน การไดรบการดแลจากครอบครว และความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา กบความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรง กลมตวอยางทใชในการศกษาครงนคอ ผสงอายทเจบปวยเรอรงทมารบการตรวจรกษาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ผวจยเลอกสถานทเกบขอมลโดยวธการจบสลาก จ านวน 4 แหง ไดแก โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพหนองแก โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพหนองขอน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพดามพรา และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพหวเรอ และผวจยไดคดเลอกกลมตวอยางทมอายตงแต 60 ปขนไป นบถอศาสนาพทธ เปนผทมภาวะเจบปวยเรอรง ทไดรบการวนจฉยมาไมนอยกวา 1 ป ไมมอาการรนแรงก าเรบ มสตสมปชญญะด สามารถสอสารกบผวจยได และยนยอมเขารวมในการวจยครงน

โดยผวจยก าหนดขนาดของกลมตวอยางจากสตรของ Thorndike (1978 cited in Presscott, 1987: 130) ไดคาประมาณขนาดกลมตวอยางเทากบ 100 ราย แตเพอเปนการปองกนการสญหายของขอมล ผวจยจงไดเพมจ านวนกลมตวอยางเปน 108 ราย

เครองมอทใชในกำรวจย เครองมอทใชในการวจยครงน ประกอบดวย 5 สวน ไดแก

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไป ประกอบดวย เพศ อาย สถานภาพสมรส อาชพ ระดบการศกษา ระยะเวลาการเจบปวย ขอมลการเจบปวย และการอาศยอย

สวนท 2 แบบประเมนความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน ใชแบบวดดชนบารเธล เอดแอล (Barthel ADL Index) เพอประเมนความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวน 10 กจกรรม คอ การรบประทานอาหาร การแตงตว การเคลอนยาย การใชหองสขา การเคลอนท การสวมใสเสอผา การขนลงบนได การอาบน า การควบคมการขบถายอจจาระ และการควบคมการขบถายปสสาวะ

สวนท 3 แบบประเมนการไดรบการดแลจากครอบครว ใชแบบประเมนการไดรบการดแลจากครอบครวของผสงอาย ทพฒนาขนโดยทวศกด หลาภเขยว (2547) ประกอบดวย ดานทอยอาศย ดานเศรษฐกจในการด ารงชวตดานสขภาพอนามย ดานการไดรบความรกและเอาใจใส และดานการยอมรบและใหความส าคญ โดยมขอค าถามรวมทงหมด 24 ขอ

สวนท 4 แบบประเมนความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา ใชแบบประเมนความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนาของสงอาย ทพฒนาขนโดยชมพ ยอดสาร (2551) ประกอบดวย ขอค าถามดานหลกค าสอนไดแก อรยสจ 4 และไตรลกษณ และดานการด าเนนชวต ไดแก ปฏจจสมปบาท กฎแหงกรรม และนพพาน โดยมขอค าถามรวมทงหมด 35 ขอ

สวนท 5 แบบประเมนความผาสกทางจตวญญาณ ใชแบบประเมนความผาสกทางจตวญญาณของผสงอาย ของนงเยาว กนทะมล (2551) ประกอบดวย 3 องคประกอบ คอ 1) ความสข ความสงบทเกด




จากความด ความไมเหนแกตว มพรหมวหาร 4 2) ความรสกเบกบานกบการท าหนาทและการใชชวต และ 3) ดานการมสต สมาธ ปญญา โดยมขอค าถามรวมทงหมด 36 ขอ โดยแบบประเมนการไดรบการดแลจากครอบครว แบบประเมนความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา และแบบประเมนความผาสกทางจตวญญาณ มคาความเชอมนสมประสทธแอลฟาครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) เทากบ .94, .83 และ .75 ตามล าดบ

กำรรวบรวมขอมลและวเครำะหขอมล หลงผานการพจารณาจรยธรรมการวจยของมหาวทยาลยราชธานแลว ผวจยด าเนนการเกบขอมลดวยตนเองในชวงเดอนมกราคม ถงกมภาพนธ พ .ศ. 2555 ในชวงเวลาของการเปดใหบรการส าหรบผปวยโรคเรอรงโดยโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลหนองแก เปดใหบรการทกวนจนทรและวนศกร โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลหนองขอน เปดใหบรการวนพธในสปดาหท 1 และ 3 ของเดอน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลดามพรา เปดใหบรการทกวนองคารและวนพฤหสบด และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลหวเรอ เปดใหบรการวนองคารในสปดาหท 2 และ 4 ของเดอน ในเวลา 8.00-16.00 น. โดยผวจยคดเลอกกลมตวอยางตามเกณฑทก าหนดและไมเกบขอมลซ ากบกลมตวอยางเดม โดยภายหลงจากกลมตวอยางทไดรบการคดเลอกชงน าหนก วดสวนสง ตรวจวดความดนโลหต เจาะเลอดในรายทมตรวจเลอด และไดรบการบรการจากพยาบาลกอนตรวจแลว ในระหวางทรอรบการตรวจจากแพทย พยาบาลประจ าการขอความรวมมอจากกลมตวอยางในการท าวจย แลวผวจยเขาไปแนะน าตนเอง และสรางสมพนธภาพกบกลมตวอยาง ชแจงถงวตถประสงคของการวจย พรอมทงแจงการพทกษสทธของกลมตวอยางในการเขารวมวจย และผวจยเกบขอมลตามแบบสมภาษณทจดเตรยมไว โดยท าการสมภาษณในททเปนสวนตวเพอปองกนการรบกวน โดยใชเวลาในการสมภาษณประมาณ 20-30 นาท กรณทกลมตวอยางถงควเขารบการตรวจกอนทจะท าแบบสมภาษณครบทกขอ ผวจยจะใหกลมตวอยางเขารบการตรวจกอน และใหตอบแบบสมภาษณเพมเตมหลงจากไดรบการตรวจจากแพทยและไดรบการบรการหลงตรวจเรยบรอยแลว และน าขอมลทไดมาวเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา สมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน และสมประสทธสหสมพนธแบบสเพยรแมน

1. ขอมลทวไปของกลมตวอยำง กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 73.1 พบมากในชวงอาย 60-74 ป คดเปนรอยละ 78.7 มสถานภาพสมรส คดเปนรอยละ 66.7 เปนกลมไมไดประกอบอาชพ คดเปนรอยละ 70.4 ระดบการศกษาอยในชนประถมศกษา คดเปนรอยละ 86.1 อาศยอยกบครอบครวบตรหลาน คดเปนรอยละ 83.3 กลมตวอยางสวนใหญมระยะเวลาการเจบปวยในชวง 1-5 ป คดเปนรอยละ 55.6 โดยมระยะเวลาทไดรบการวนจฉยโรคเฉลย 7.56 ป (SD = 14.38) และมการเจบปวยดวยภาวะความดนโลหตสงและโรคเบาหวาน รอยละ 75.0 และ 53.7 ตามล าดบ




2. ควำมสำมำรถในกำรท ำกจวตรประจ ำวน กำรไดรบกำรดแลจำกครอบครว ควำมเขำใจแกนค ำสอนในพทธศำสนำ และควำมผำสกทำงจตวญญำณของผสงอำยทเจ บปวยเรอรง กลมตวอยางมความสามารถในการท ากจวตรประจ าวนในระดบสง มคาเฉลยเทากบ 19.55 (SD = .85) ไดรบการดแลจากครอบครวอยในระดบปานกลาง มคาเฉลยเทากบ 2.27 (SD = .42) มความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนาอยในระดบสง มคาเฉลยเทากบ 3.80 (SD = .27) และมความผาสกทางจตวญญาณอยในระดบสง มคาเฉลยเทากบ 128.97 (SD = 11.89)

3. ควำมสมพนธระหวำงระยะเวลำกำรเจ บปวย ควำมสำมำรถในกำรท ำปฏบตกจวตรประจ ำวน กำรไดรบกำรดแลจำกครอบครว และควำมเขำใจแกนค ำสอนในพทธศำสนำ กบควำมผำสกทำงจตวญญำณของผสงอำยทเจ บปวยเรอรง ความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนามความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบความผาสกทางจตวญญาณอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (r = .49, p < .01) การไดรบการดแลจากครอบครวและความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวนมความสมพนธทางบวกในระดบต ากบความผาสกทางจตวญญาณอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (r = .32, p < .01 และ r = .30, p < .01 ตามล าดบ) สวนระยะเวลาการเจบปวยไมมความสมพนธกบความผาสกทางจตวญญาณทระดบนยส าคญ .05 ดงแสดงในตารางท 1

ตำรำงท 1 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางระยะเวลาการเจบปวย ความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน การไดรบการดแลจากครอบครว ความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา และความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรง (n = 108)

ความผาสกทางจตวญญาณ

ความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา .49**

การไดรบการดแลจากครอบครว .32**

ความสามารถในการท าปฏบตกจวตรประจ าวน .30**

ระยะเวลาการเจบปวย -.06

* p < .05, ** p < .01

ผลการศกษาความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรง ผวจยอภปรายผล ดงน



1. ควำมสำมำรถในกำรท ำกจวตรประจ ำวน กำรไดรบกำรดแลจำกครอบครว ควำมเขำใจแกนค ำสอนในพทธศำสนำ และควำมผำสกทำงจตวญญำณของผสงอำยทเจ บปวยเรอรง ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางมความสามารถในการท ากจวตรประจ าวนในระดบสง ( x = 19.55) ทงนเนองจากกลมตวอยางสวนใหญเปนวยสงอายตอนตน ซงเปนผทแขงแรง สขภาพด อยไดตามล าพง เปนอสระ ชวยเหลอตนเองได กลมตวอยางไดรบการดแลจากครอบครวอยในระดบปานกลาง ( x = 2.27) กลมตวอยางสวนใหญเปนวยสงอายตอนตน และมความสามารถในการท ากจวตรประจ าวนอยในระดบพงพานอย หรอพงพาตนเองได จงมความตองการการดแลจากผอนนอย และอาจเพราะวถชวตของครอบครวไทยเปลยนแปลงจากคานยมของสงคมบรโภคนยมในปจจบน ลกหลานตองออกไปท างานนอกบานเปนสวนใหญ สงผลใหเกดปญหาการขาดผดแลผสงอายทงในยามปกตหรอในยามทมความเจบปวย (ปนนเรศ กาศอดม, 2549) สอดคลองกบการศกษาของทวศกด หลาภเขยว (2547) ทศกษาการไดรบการดแลจากครอบครวของผสงอายในเขตเทศบาลต าบลหนองหน กงอ าเภอหนองหน จงหวดเลย พบวา ผสงอายไดรบการดแลจากครอบครวในระดบปานกลาง กลมตวอยางมความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนาอยในระดบสง ( x = 3.80) ทงนอาจเนองจาก ผสงอายมความสมพนธกบวดและศาสนาคอนขางสง (สายสทอง ณ ภเกต, 2542) ประกอบกบ ผสงอายทเจบปวยเรอรงมความสามารถในการท ากจวตรประจ าวนในระดบสง จงยงสามารถปฏบตกจกรรมทางศาสนา เชน การท าบญตกบาตร ฟงเทศนฟงธรรมได ซงมสวนชวยใหผสงอายเขาใจในหลกธรรมค าสอนของพระพทธศาสนาเปนอยางด สอดคลองกบผลการศกษาของชมพ ยอดสาร (2551) ทพบวา ผสงอายมความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนาในระดบสง กลมตวอยางมความผาสกทางจตวญญาณอยในระดบสง ( x = 128.97) ทงนอาจเนองจากเมอบคคลมอายสงขน มกจะมระดบจตวญญาณทสงขนตามไปดวย ซงเกดจากการรจกปรบตว การมองโลก การปลอยวาง และการมองเหนคณคาในสงตางๆ นอกจากนนยงมโอกาสทจะเขาสศาสนามากยงขน (วงรตน ใสสข, 2544) สอดคลองกบการศกษาความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายของอไรวรรณ ชยชนะวโรจน (2543) ทพบวา ผสงอายมความผาสกทางจตวญญาณในระดบสง นอกจากน ชนณ บญเรองรตน (2551) ศกษาพบวา ผทมโรคประจ าตวจะมจตวญญาณในระดบสงมากกวาผทไมมโรคประจ าตว ทงน เนองจากจตวญญาณมสวนชวยปรบดลทางจตใจ ใหเกดความเขมแขง และชวยลดความรสกไมมนใจในอนาคต รวมทงรสกผดโทษตวเองตอโรคทเปน การมจตวญญาณทดจงเขาไปชวยปรบจตใจใหเกดสมดล เพอชวยใหปรบตวตอการเจบปวยได โดยสรปจากผลการศกษา พบวา ผสงอายทเจบปวยเรอรงไดรบการดแลจากครอบครวอยในระดบปานกลาง มความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน ความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนาและความผาสกทางจตวญญาณในระดบสง ดงนน จงควรสงเสรมใหผสงอายทเจบปวยเรอรง ไดรบการดแลจากครอบครวเพมมากขน และการสนบสนนใหคงไวซงความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน ความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา และความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรง 2. ควำมสมพนธระหวำงระยะเวลำกำรเจ บปวย ควำมสำมำรถในกำรท ำปฏบตกจวตรประจ ำวน กำรไดรบกำรดแลจำกครอบครว และควำมเขำใจแกนค ำสอนในพทธศำสนำ กบควำมผำสกทำงจตวญญำณของผสงอำยทเจ บปวยเรอรง ผลการศกษา พบวา ความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนามความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบความผาสกทางจตวญญาณ (r = .49) ซงสนบสนนขอสมมตฐานการวจยทวา ความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนามความสมพนธกบความผาสกทางจตวญญาณ กลาวคอ




ถาความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนายงมาก ผสงอายทเจบปวยเรอรงจะมความผาสกทางจตวญญาณมากขนดวย ทงนอาจเนองจากการทผสงอายทเจบปวยเรอรงเขาใจในหลกธรรมค าสอนของพระพทธศาสนาเปนอยางด จะสามารถน าหลกธรรมค าสอนนนมาใชแกปญหาใหชวตประจ าวนไดอยางถกตองและเหมาะสม ชวยใหจตใจสง คอมความเมตตา กรณา ไมเหนแกตว จตมงนพพาน จตทอยกบพระผเปนเจา หรอจตทมความผอนคลายสบายใจ มความปต เมอคนเราลดอตตา หรอลดความมตวตน ลดความเหนแกตว จตวญญาณกจะสงขน (ประเวศ วะส, 2544) ซงสอดคลองกบการศกษาของชมพ ยอดสาร (2551) ทพบวาความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนามความสมพนธทางบวกกบการปรบตวของผสงอาย (r=.46) และอไรวรรณ ชยชนะวโรจน (2543) ทพบวาการปฏบตธรรมมความสมพนธทางบวกกบความผาสกทางจตวญญาณ (r=.38) การไดรบการดแลจากครอบครวมความสมพนธทางบวกกบความผาสกทางจตวญญาณ (r = .32) ซงสนบสนนขอสมมตฐานการวจยทวา การไดรบการดแลจากครอบครวมความสมพนธกบความผาสกทางจตวญญาณ กลาวคอ ถาผสงอายทเจบปวยเรอรงไดรบการดแลจากครอบครวยงมาก จะมความผาสกทางจตวญญาณมากขนดวย ทงนเพราะผสงอายทเจบปวยเรอรงใชชวตอยกบครอบครวเปนสวนใหญ โดยในการศกษาน ผสงอายทเจบปวยเรอรงอาศยอยกบครอบครวบตรหลาน มากถงรอยละ 83.3 ซงครอบครวเปนแหลงส าคญชวยรบผดชอบในการดแลและใหค าแนะน าทมประโยชนตลอดจนเสรมสรางก าลงใจ ชวยเหลอในการปรบเปลยนสงแวดลอมใหเหมาะสม เพอชวยใหผสงอายเกดความมนคงในการปรบตวเขากบสภาวะของโรค (ปนนเรศ กาศอดม, 2549) และท าใหผสงอายรบรถงความรกทได รสกวาชวตมความหมายมความหวง ท าใหเกดความผาสกทางจตวญญาณ สอดคลองกบการศกษาของไลลดา ศรสงวาล (2543) ทพบวา ผปวยสงอายโรคเรอรงทมสมพนธภาพในครอบครวระดบไมดจะมความเครยดดานการเจบปวยและการรกษาพยาบาลมากกวาผปวยสงอายโรคเรอรงทมสมพนธภาพในครอบครวระดบด และผลการศกษาของอไรวรรณ ชยชนะวโรจน (2543) ทพบวา สมพนธภาพในครอบครวมความสมพนธทางบวกกบความผาสกทางจตวญญาณ (r=.72) ความสามารถในการท ากจวตรประจ าวนมความสมพนธทางบวกกบความผาสกทางจตวญญาณ (r=.30) ซงสนบสนนขอสมมตฐานการวจยทวา ความสามารถในการท ากจวตรประจ าวนมความสมพนธกบความผาสกทางจตวญญาณ กลาวคอ ถาผสงอายทเจบปวยเรอรงความสามารถในการท ากจวตรประจ าวนยงมาก จะมความผาสกทางจตวญญาณมากขนดวย ทงนเพราะความสามารถในการท ากจวตรประจ าวนเปนการแสดงถงสมรรถภาพของผสงอายในการด ารงชวตอย และสามารถพงพาตนเองได ซงการพงพาตนเองไดท าใหผสงอายยงคงเหนคณคาในตนเอง แตหากรางกายเสอมลงมากจากการเจบปวยทางกาย ท าใหสมรรถภาพทางกายของผสงอายลดลง จนตองพงพาผอน จงเกดความรสกสญเสยคณคาในตนเอง และสงผลกระทบตอความผาสกทางจตวญญาณผสงอายทเจบปวยเรอรงได สอดคลองกบผลการศกษาของอไรวรรณ ชยชนะวโรจน (2543) ทพบวา ภาวะสขภาพมความสมพนธทางบวกกบความผาสกทางจตวญญาณ (r=.35) ระยะเวลาการเจบปวยไมมความสมพนธกบความผาสกทางจตวญญาณ แสดงใหเหนวาระยะเวลาการเจบปวยไมใชปจจยทเกยวของกบความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรง สอดคลองกบ การศกษาของสภาภรณ สงขมรรทร (2549) ทพบวาระยะเวลาการเจบปวยไมสมพนธกบการปรบตวของผสงอายโรคเรอรง จากผลการศกษาน แสดงใหเหนวา ความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา การไดรบการดแลจากครอบครว และความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวนมความสมพนธทางบวกกบความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรง ดงนน การสงเสรมความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา การไดรบการ



ดแลจากครอบครว และความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวนจงเปนการสงเสรมความผาสกทางจตวญญาณของผสงอายทเจบปวยเรอรงได

จากการศกษาครงน ผวจยขอเสนอแนะแนวทางการน าผลการวจยไปใช ดงตอไปน 1. ดำนกำรปฏบตกำรพยำบำล

1.1 ควรสงเสรมใหครอบครวเกดความตระหนกถงบทบาทตนเองในการดแลผสงอาย ทเจบปวยเรอรงมากขน รวมถงพฒนาศกยภาพใหสามารถทจะดแลผปวยสงอายโรคเรอรงได ตลอดจนคนหาสาเหตและอปสรรคของการดแลผสงอายทเจบปวยเรอรง 1.2 ควรจดกจกรรมใหครอบครวผสงอายทเจบปวยเรอรงไดมสวนรวมในกจกรรม เชน กลมครอบครวสมพนธ การอบรมความรทางสขภาพรวมกบครอบครว การออกก าลงกาย การสนทนาปญหาทางสขภาพ กจกรรมทางศาสนา ซงจะชวยคงไวซงความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน และความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา ซงจะสงเสรมความผาสกทางจตวญญาณผสงอายทเจบปวยเรอรงตอไป 2. ดำนกำรศกกาำ ควรไดมการสอดแทรกความรและวธการสรางเสรมความผาสกทางจตวญญาณในการเรยนการสอนทางการพยาบาล โดยตระหนกถงความส าคญของการสนบสนนใหครอบครวดแลผสงอายทเจบปวยเรอรงมากขน และคงไวซงความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ าวน และความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา ขอเสนอแนะส าหรบการศกษาครงตอไป 1. ควรศกษาปญหาและอปสรรคของการไดรบการดแลจากครอบครวของผสงอายทเจบปวยเรอรง 2. พฒนาโปรแกรมสงเสรมความผาสกทางจตวญญาณ โดยบรณาการความเขาใจแกนค าสอนในพทธศาสนา รวมกบการไดรบการดแลจากครอบครว ความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน และปจจยอนๆ ทเกยวของ

งานวจยนส าเรจไดดวยความอนเคราะหจากบคลากรและหนวยงานทเกยวของ ซงผวจยรสกซาบซงและกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน และขอขอบคณมหาวทยาลยราชธานทสนบสนนทนส าหรบการวจยครงน





จนทรเพญ ชประภาวรรณ. (2543). สถำนะสขภำพคนไทย ชดสขภำพคนไทย ปพ.ศ.2543. กรงเทพฯ: อษาการพมพ. ชนณ บญเรองรตน. (2551). ควำมผำสกทำงจตวญญำณและควำมสขของผสงอำยในศนยพฒนำกำรจด

สวสดกำรสงคมผสงอำยบำนบำงแค. วทยานพนธหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสขภาพจต คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ชมพ ยอดสาร. (2551). ควำมเขำใจแกนค ำสอนในพทธศำสนำและกำรปรบตวของผสงอำย. วทยานพนธหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาจตวทยาพฒนาการ มหาวทยาลยรามค าแหง.

ทวศกด หลาภเขยว. (2547). กำรไดรบกำรดแลจำกครอบครวของผสงอำยในเขตเทศบำลต ำบลหนองหน กงอ ำเภอหนองหน จงหวดเลย. วทยานพนธหลกสตรปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สถาบนราชภฎเลย.

นงเยาว กนทะมล (2546). ควำมผำสกทำงจตวญญำณของผสงอำยรรคมะเร งปอด. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผสงอาย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ประเวศ วะส (2544). สขภำวะทำงจต สขภำวะทำงจตวญญำณ. วารสารหมอชาวบาน, 22(262): 41-46. ปนนเรศ กาศอดม. (2549). คณภำพชวตของครอบครวทมผสงอำยปวยเรอรง. วารสารการศกษาและการ

พฒนาสงคม, 2(1): 9-20. ไลลดา ศรสงวาล. (2543). ควำมสมพนธระหวำงควำมเครยด ควำมตองกำรทำงดำนจตสงคม กบกำรไดรบ

กำรตอบสนองของผปวยสงอำยเรอรง ทเขำรบกำรรกาำในรรงพยำบำลสมเด จพระปนเกลำ. วทยานพนธหลกสตรสงคมสงเคราะหศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

วงรตน ใสสข. (2544). ควำมตองกำรทำงดำนจตวญญำณและกำรปฏบตเพอตอบสนองควำมตองกำรทำงดำนจตวญญำณของผปวยวกฤต. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ศรพนธ สาสตย. (2549). กำรพยำบำลผสงอำย: ปญหำทพบบอยและแนวทำงในกำรดแล. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สายสทอง ณ ภเกต. (2542). กำรศกกาำสมพนธภำพของผสงอำยกบบคคลอน: ศกกาำเฉพำะผสงอำยจงหวดระยอง. สารนพนธสงคมสงเคราะหศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต.

สภาภรณ สงขมรรทร. (2549). ปจจยคดสรรทสมพนธกบกำรปรบตวตอกำรเจ บปวยของผสงอำยรรคเรอรง แผนกผปวยนอก ภำคใตตอนบน. วทยานพนธหลกสตรปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาพยาบาลศาสตร คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อไรวรรณ ชยชนะวโรจน (2543). ควำมสมพนธระหวำงสมพนธภำพในครอบครว ภำวะสขภำพ กำรปฏบตธรรม กบผำสกทำงจตวญญำณของผสงอำย. วทยานพนธหลกสตรปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผสงอาย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

อวยพร ภทรภกดกล. (2553). กำรดแลดำนจตวญญำณของผปวยเรอรงทพกรกาำในรรงพยำบำล. วารสารสภาการพยาบาล, 16 (1): 100-111.

Lubkin, I.M., and Larsen, P. D. (2002). Chronic illness: Impact and intervenvention. 3rd ed. Boston: John and Bartlett.




Presscott, P. A (1987). Multiple regression analysis with small samples: cautions and suggestion. Nursing Research, 36(2):130-133.

Selected Factors Related to Spiritaul Well-Being of Chronically Patients in Amphur Mueang, Ubon Ratchathani Province

Pawinee Srison M.N.S.*

The purpose of this descriptive study was to examine selected factors related to spiritaul well-being of chronically elderly patients. The subjects were 108 chronically elderly patients who attended at Health Promotion Hospital in Amphur Mueang, Ubon Ratchathani Province recruited by purposive sampling according to the inclusion criteria. Research instruments consisted of a demographic data record form, abilities to perform activities of daily living questionnaire, family care questionnaire, the understanding of Buddhism’s core teachings questionnaire and spiritaul well-being of the elderly questionnaire. The coefficients of reliability of the instruments were.94, .83 and .75, respectively. Data were collected from January to Febuary 2012 and analyzed by descriptive statistics, Pearson’s product moment correlation coefficient and Spearman’s Rank Correlation Coefficient.

The results revealed that the spiritaul well-being of chronically elderly patients was in high level. From the analysis of correlation confirmed that Buddhism’s core teachings, family care and abilities to perform activities of daily living had positive significant relationship with spiritaul well-being of chronically elderly patients (r = .49, r =.32 and r = .30 respectively), whereas length of illness was not related to spiritaul well-being of chronically elderly patients.

Results of this study indicate that the understanding of Buddhism’s core teachings, family care and abilities to perform activities of daily living are important. Using appropriate strategies to promote them can help chronically elderly patients have spiritaul well-being.

Abstract



P 1.4 รปแบบกำรพฒนำอนำมยชมชนแบบมสวนรวมของชมชนหมบำนหนองฮ ต ำบล ชทวน อ ำเภอเของใน จงหวดอบลรำชธำน ณชารย โรจนกรตกานต วท.ม.* การวจยเชงปฏบตการเรอง รปแบบการพฒนาอนามยชมชนแบบมสวนรวมของชมชนหมบานหนองฮ ต าบลชทวน อ าเภอเของใน จงหวดอบลราชธาน เปนงานวจยทบรณาการเขากบการจดการเรยนการสอนวชาปฏบตการพยาบาลอนามยชมชน ส าหรบนกศกษาพยาบาลศาสตร ชนปท 4 ปการศกษา 2554 มหาวทยาลยราชธาน โดยมวตถประสงคเพอศกษารปแบบการพฒนาอนามยชมชนแบบมสวน รวม ใชวธการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพ ประกอบดวยการสมภาษณแบบไมมโครงสรางและการสงเกตทงแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม พบวา หมบานหนองฮเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยง มความเปนอยเรยบงาย สงบและมความสามคค มผน าทเสยสละ การประกอบอาชพสวนใหญเปนเกษตรกร มการสอสารและประชมกนในหมบานอยางสม าเสมอ มกรวมกลมกนเพอท ากจกรรมทางศาสนา ยดถอจารตประเพณอนดงาม (ฮตสบสองคลองสบส) มน าและไฟฟาใชอยางพอเพยง สภาพความเปนอยไมฟงเฟอ ไมมแหลงอบายมข แตละบานปรงอาหารรบประทานกนเองและก าจดขยะโดยวธการเผาเปนสวนใหญ แหลงอาหารไดจากพชผกทปลกไวขางบานและปปลาทอยตามธรรมชาต จงไมใชสารเคมในการเกษตรเพราะค านงถงความปลอดภยดานสขภาพ

ในการพฒนาอนามยชมชนแบบมสวนรวม ส าหรบการประชมครงแรก ผวจยใชเทคนครวมพลงสรางสรรค (AIC) ผสมผสานกบการสนทนากลม มผเขารวมประชมจ านวน 54 คน และในการประชมครงท 2 ใชเทคนคการสนทนากลมอยางเดยว โดยมผเขารวมประชม จ านวน 46 คนปรากฏวาประชาชนมสวนรวมใหขอมลและแสดงความคดเหนเปนอยางดทง 2 ครง ผลการเลอกปญหาอนามยชมชนทตองแกไขอนดบแรกคอการก าจดขยะไมถกตอง และลงมตใหจดตงธนาคารขยะ โดยใหมคณะกรรมการด าเนนการรวมทงมกจกรรมอนๆทสนบสนนการอนรกษสงแวดลอม ไดแก การท าปยหมกชวภาพและการประดษฐของจากเศษวสดเหลอใชอกดวย จงสรปไดวา รปแบบการพฒนาครงนกอใหเกดการเปลยนแปลงในชมชนอยางเปนรปธรรมคอ แนวทางการพฒนาอนามยชมชนเรองการก าจดขยะใหถกตองและเปนระบบ แตทส าคญเหนออนใด นนคอ การพฒนาตนเองของประชาชนตามกระบวนการสรางเสรมพลงอ านาจ อนจะท าใหเกดการพฒนาอยางยงยนตอไป

ค ำส ำคญ: การพฒนาอนามยชมชนแบบมสวนรวม *อาจารย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชธาน จงหวดอบลราชธาน

บทคดยอ



ประเทศไทยเปนประเทศทก าลงพฒนาประเทศหนงทมปญหาส าคญๆหลายประการ อาท ปญหาการปวยดวยโรคตางๆ ปญหายาเสพยตด และปญหาอาชญากรรม เปนตน ซงลวนแลวแตกอใหเกดการสญเสยทางเศรษฐกจของประเทศและเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศเปนอยางมาก จงมความจ าเปนตองเรงระดมก าลงความสามารถรวมกนด าเนนการการแกไขปญหาตางๆเหลานอยางมประสทธภาพโดยเรว แนวทางการด าเนนการแกไขปญหานน ทราบกนดวาตองพฒนาทรพยากรมนษยเปนส าคญอนดบแรก เนองจากมนษยคอตนเหตของปญหาทงปวง โดยในอดต แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ตงแตฉบบท 8 เปนตนมา ไดมงเนนคนเปนศนยกลางของการพฒนา เศรษฐกจเปนเพยงเครองมอชวยในการพฒนาคนใหมความสขและคณภาพชวตทดขน ปรบเปลยนวถการพฒนาเปนแบบองครวม มการเชอมโยงมตตางๆของการพฒนาและเปดโอกาสใหทกภาคสวนของสงคมเขามามสวนรวมในทกขนตอนของการพฒนา (คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2544) นบเปนจดเรมตนของการพฒนาทรพยากรมนษยจวบจนถงปจจบน ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 ซงเปนแผนทมการระดมความคดและการมสวนรวมของประชาชนทกภาคสวน ไดอญเชญปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมาเปนแนวปฏบตในการพฒนาประเทศใหมความสมดล เปนธรรมและยงยน โดยมเปาหมายก าหนดไวชดเจน 5 ประการ ซง 1 ใน 5 นน คอ การพฒนาคณภาพคน ใหคนไทยทกคนไดรบการพฒนาทงทางรางกาย จตใจ ความร ความสามารถ ทกษะการประกอบอาชพ และมความมนคงในการ ด ารงชวตครอบคลมทกกลมเปาหมาย เพอเสรมสรางศกยภาพใหกบตนเองทจะน าไปสความเขมแขงของครอบครว ชมชนและสงคมไทย

ดงนน ในการน านกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 4 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชธาน จงหวดอบลราชธาน ออกฝกปฏบตวชาการพยาบาลอนามยชมชน ผวจยจงไดบรณาการงานบรการวชาการสสงคมเขากบการฝกประสบการณกระบวนการพยาบาลอนามยชมชนของนกศกษาพยาบาลศาสตรในวชาปฏบตการพยาบาลอนามยชมชนในปการศกษา 2554 และศกษาวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมในการพฒนาอนามยชมชนบานหนองฮ ต าบลชทวน จงหวดอบลราชธาน อนเปนพนทแหลงฝกของนกศกษา โดยเชอวาการพฒนาศกยภาพของคนจะท าใหเกดการพฒนาชมชนอยางยงยน ซงจงหวดอบลราชธานเปนจงหวดหนงในภาคอสาน ทประชาชนสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรมและมความเปนอยแบบดงเดมโดยรกษาจารตประเพณอนดงาม แตยงมปญหาดานสาธารณสขทตองแกไขทงปญหาโรคตดเชอ โรคไรเชอ และสงแวดลอม แมวาในภาครฐและภาคเอกชนหลายหนวยงานไดจดใหบรการสาธารณสขเพอแกไขปญหาดงกลาวมาโดยตลอด

1. เพอศกษาวถชมชนบานหนองฮ ต าบลชทวน อ าเภอเของใน จงหวดอบลราชธาน 2. เพอศกษารปแบบการพฒนาอนามยชมชนแบบมสวนรวมของชมชนบานหนองฮ





ใชวธการศกษาเชงคณภาพศกษาวถชมชนในประชากรจ านวน 382 คนของชมชนบานหนองฮ ต าบลชทวน อ าเภอเของใน จงหวดอบลราชธาน กลมตวอยางไดแก อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานและผน าแบบไมเปนทางการ ซงคดเลอกจากความสมครใจและความกระตอรอลนสนใจใหขอมล หรอเตมใจใหความชวยเหลอกจกรรมตางๆของชมชน โดยไมก าหนดจ านวน วธกำรวเครำะหขอมล วเคราะหขอมลเชงคณภาพโดยการถอดบทเรยนและสรปเปนประเดนตางๆทเกยวของ เพอใหเหนความสมพนธของรปแบบการพฒนาแบบมสวนรวมทผวจยก าหนดกบผลของการพฒนาทเกดขนกบบคคลและชมชน

1. วถชวตและสขภำพชมชน จากการประกอบอาชพเกษตรกรรมของคนสวนใหญทไมไดมงเนนการเพมผลผลตเพอธรกจ ท าใหการด ารงชวตเปนไปอยางเรยบงาย เนนการพงพาตนเอง มของกนของใชจากสงใกลตวเปนหลก หากเหลอกนเหลอใชจงน าไปขาย ไมนยมการใชสารเคม ทงปยและยาปราบศตรพช และจะชวยเหลอดแลกนไมใหบานใครใชสารเคมทางการเกษตรเพราะทราบกนดวาสารเหลานจะปะปนอยในดนและในน าทชาวบานใชดมกนกน ดงนนชาวบานจงอยรวมกนอยางสงบ ตนนอนตอนเชา ออกไปท านา ท าไร ท าสวน หาปลา เลยงสตว ครนตกเยนตางปรงอาหารกนกนเองและเขานอนแตหวค า ลดความสนเปลองการใชทรพยากรไฟฟา และความตองการอนๆ ไมเทยวเตร ไมดมเหลา ในชวงทเวนวางจากการท านา มกจะรบจางทวไปทตางจงหวด บางกท าอาชพเสรมเชน ท าขาวกลองงอก ไขเคม ทอผา เปนตน อาหารทบรโภคสวนใหญเปนอาหารพนเมองทปรงจากพชผกทปลกไวกนเอง รวมทงพชผกทขนเองตามธรรมชาต เชน เหด หนอไม เปนตน จงปลอดจากสารเคม และมเนอปลาทหาไดเองเปนสวนประกอบ บางครงชาวบานจะซออาหารอนๆ ประเภท อาหารแหง อาหารส าเรจรป ผลตภณฑเสรมอาหาร รวมทงเครองปรงรสตางๆ จากตลาดนดทมาจดสปดาหละ 1 วน และจากรถเร (ชาวบานมกเรยกวา รถพมพวง) ส าหรบน าดม น าใช ชาวบานหนองฮดมน าประปาและใชเพออปโภคในครวเรอนจากประปาหมบาน มแมน ามลเปนแหลงหาปลาและแหลงน าใชดานการเพาะปลกท านา หากมอาการเจบปวยเลกนอยจะดแลกนเองกอนดวยสมนไพรบาง ยาสามญประจ าบานและยาแผนปจจบนบรรจเสรจบาง ทยงนยมใชกนอยม ยาประดง ยาผบอก ยาทมใจ โดยมระบบการแพทยพนบาน แมจะมบทบาทนอยลงแตยงมบคคลทมความเชอหลงเหลออยบางในชมชน ไดแก หมอเปา หมอยา หมอขวญ หมอนวด แตทนาสงเกตอกประการหนง คอ ความเชอเรองผปตา ผปา ผดง วามอทธพลตอสขภาพ ยงคงมอยเกอบทกครวเรอน สวนระบบการแพทยสมยใหมนยมไปหาแพทยประจ าต าบล และสถานอนามยต าบล (โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล) ยกเวนถามอาการเจบปวยรนแรงหรอโรคเรอรง จะไปรบการรกษาทโรงพยาบาลอ าเภอเของใน โรงพยาบาลศนยสรรพสทธประสงคและคลนกตางๆ

2. ผลกำรพฒนำอนำมยชมชนแบบมสวนรวม จากขอมลการศกษาวถชมชนดงทกลาวมา ท าใหผวจยและคณะนกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 4 ท

ฝกปฏบตวชาปฏบตการพยาบาลอนามยชมชน จ านวน 8 คน รวมทงผน าชมชนบานหนองฮรวมกนวาง





แผนการจดประชมประชาคมในวนท 16 เดอนมกราคม 2555 ณ ศาลากลางบานหนองฮ โดยเชญแกนน าหมบาน อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน และผน าอยางไมเปนทางการ เขารวมประชม รวมทงสน 54 คน ซงใชรปแบบการประชมตามหลกการ AIC รวมกบ การสนทนากลมตามการประยกตทผวจยออกแบบขนเอง กลาวคอ จดแบงผเขาประชมประชาคมออกเปน 8 กลมยอย กลมละ 8 คนโดยประมาณ ดวยวธการสมเฉพาะกลมชาวบาน ใหไดจ านวน 6 คน รวมกบนกศกษาอกกลมละ 2 คน เพอท าหนาทประธานด าเนนการกลม 1 คนและหนาทเลขานการกลมอก 1 คน โดยผวจยไดอธบายขนตอนการด าเนนการแกนกศกษาโดยละเอยดและปรากฏผลการด าเนนการดงน

1. ใหนกศกษาเตรยมความพรอมของผน าชมชนทเขารวมประชม โดยอาจใชเกมสหรอการเลนสนกสนานใหเกดความคนเคยระหวางผเขาประชมทกคน จากนนจงอาศยความสนกสนานน าเขาสการแบงกลม ระยะนควรใชเวลาไมนานนก ราว 10 นาท ดงนน ผทท าหนาทนตองเปนผทมบคลกด มนษยสมพนธด เขาใจผอน และกลาแสดงออกตอหนาชมชน จงจะสามารถสรางบรรยากาศสนกสนานและเปนกนเองไดด

ผลการจดประชมในวนท 16 มกราคม 2555 เวลา 19.00 – 22.00 น. โดยประมาณ มผเขาประชมทเปนประชาชน จ านวน 54 คน รวมกบนกศกษาพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชธาน 16 คน รวมเปน 70 คน จงแบงกลมผเขาประชมทงหมดออกเปน 8 กลม กลมละ 8 - 9 คน โดยพธกรหลกสามารถสรางบรรยากาศสนกสนานเปนกนเอง ละลายพฤตกรรมเพอเตรยมพรอมส าหรบการประชมไดด

2. ใหนกศกษาทท าหนาทประธานและเลขานการของแตละกลมยอยซงก าหนดไวลวงหนากนแลวเขาประจ ากลม จากนนผเปนประธานตองสรางบรรยากาศการประชมใหอบอนเปนกนเอง และไมเปนทางการ แตชดเจน มวนย เปนประชาธปไตย มความเสมอภาค เทาเทยมกน โดยผวจยเลอกเกมสโทโส (TOSO ) มาใชเพอก าหนดกตกางายๆ ใหทกคนรบฟงกน ท าใหเกดการยอมรบกนโดยไมมเงอนไขความถกหรอผด ผเขาประชมกลมจงกลาแสดงออกถงความคดเหนของตนเองอยางไมมความกงวล เปนผลใหรสกมนใจและ ภาคภมใจ เกดเปนพลงสรางสรรคสงคมไดในทสด นอกจากนนกศกษาตองเตรยมพรอมในการกระตนใหทกคนไดพดตามหวขอทก าหนดและการสรปมตของกลม เรมจากรอบวงท 1 การแนะน าตวเองเพอสรางความคนเคยและลดความกงวลในการพด รอบวงท 2 การชนชมหมบานหนองฮ ตามความคดเหนของตนเอง รอบวงท 3 การตงความฝน อยากเหนสงทดกวาทเปนอย และรอบวงท 4 การมองสภาพจรงในปจจบนของหมบานวายงมอะไรบางทไมเปนไปตามทตองการหรอทฝน

เมอไดสงทฝนของทกคนในกลมแลว ใหนกศกษาสรปสาระทกลมด าเนนการรวมกนวา กลมตองการพฒนาใหหมบานเปนอยางไร และพบวาสภาพการณปจจบนมอะไรบางทไมเปนไปตามนน นนคอปญหาททกคนในกลมมองเหน แลวใหกลมคดเลอกผน าเสนอแลกเปลยนกบกลมอนๆตอทประชม

ผลการด าเนนการ พบวาประชาชนมสวนรวมเสนอความคดเหนอยางทวถง ไมมผใดครอบง าความคดผอน สรปปญหาทพบ ไดแก โรคไรเชอ (โรคเบาหวานและความดนโลหตสง) การก าจดยะไมถกตอง การมความเครยด การปวดเมอยกลามเนอ ขาดการออกก าลงกาย การบรโภคอาหารสกๆดบๆไมถกหลกอนามย การเปนโรคภมแพ และปญหาน าประปาขน

3. เมอผเขาประชมทงหมดรบทราบปญหาของหมบานตามทแตละกลมน าเสนอแลวจงใหลงมตเลอกปญหาส าคญอนดบแรกทจะด าเนนการแกไขรวมกน โดยนกศกษาน าหลกการล าดบความส าคญของปญหาของคณะบรหารสาธารณสข มหาวทยาลยมหดลมาใช ซงนกศกษาตองสามารถน าความรเรองสขภาพท



เกยวของกบแตละปญหา ผลกระทบของปญหา และวธการแกไขปญหานนๆ มาเสนอใหประชาชนเขาใจและน ามาใชพจารณาใหคะแนนในแตละดานรวมกน

ผลปรากฏวาประชาชนเลอกปญหา “ชมชนก าจดขยะไมถกตอง” เปนปญหาส าคญอนดบแรก จากนนใหทกคนกลบเขากลมตามเดมอกครงหนงเพอแสดงความคดเหนรวมกนบอกถงเหตผลทตนเองก าจดขยะไมถกตองและถาตองท าใหถกตองจะท าไดหรอไม มอะไรเปนอปสรรคขอขดของ ซงผท าหนาทประธานตองตงค าถามกระตนใหสมาชกพดตามทปฏบตจรง เลขานการตองท าหนาทจดบนทกทกประเดนค าตอบและสรปใหทกคนรบทราบรวมกน ในขนนเปนการหาสาเหตของปญหาอยางคราวๆ แตกระชบ ตรงและมขอมลมากพอทจะน ามาสรางเครองมอคนหาสาเหตและปจจยทเกยวของเพมเตมตอไป

ผลปรากฏวาพบสาเหตของปญหาของพฤตกรรมการก าจดขยะไมถกตอง โดยค าบอกเลาของสมาชกกลม ไดแก การไมมถงขยะท าใหทงขยะเกลอนกลาดไมเปนท บางคนเขาใจวาการเผาขยะไมท าใหเกดปญหาใดๆ นอกจากมกลนควนทนาร าคาญ สวนใหญไมทราบขอเสยของการก าจดขยะไมถกตอง และบางกอางวาไมมเวลาคดแยกขยะ

4. ขนตอนนเปนการหาวธการแกไขปญหา จากสาเหตคราวๆทกลมรวมกนคนหานน ใหประธานถามตอ วาจะตองท าอยางไรจงจะแกไขปญหานได และใหทกคนปฏบตไดอยางตอเนองเปนรปธรรมแทจรง

ผลการประชมพบวา ประชาชนเสนอขอคดเหนแตกตางกนในแตละกลม ดงน 1) ใหมธนาคารขยะในชมชน 2) ใหมการจดหาถงขยะมาตงประจ าทจดรวมตางๆของหมบาน เพอใหรถเกบขยะขององคการบรหารสวนต าบลท าหนาทจดเกบ 3) ใหสงเสรมการท าปยหมกจากเศษอาหาร แตมขอสงเกตวาแตละกลมคงยนในขอเสนอความคดเหนของกลมตนเอง ยงไมสามารถเลอกมาตรการใดมาเปนแนวปฏบตอยางชดเจนเปนเอกฉนท อาจตองการขอมลเพมเตมเพอใหเหนความเปนไปไดในทางปฏบต เพราะเคยมโครงการท าปยหมกชวภาพในชมชนแลวแตปจจบนไมไดด าเนนการตอ

5. ใหประธานสรปแตเพยงคราวๆกอนวา การแกไขปญหาทเลอกมาน จะมการพดคยกนเพอวางแผนกจกรรมทชดเจน จงขอนดทกคนมาประชมอกครงหนง เหตผลทตองนดอกครงเพอไมใหประชาชนตองใชเวลามากจนกระทบตอวถการด าเนนชวตตามปกต และทางผวจยและกลมนกศกษาจะไดมเวลาคนหาสาเหต ปจจยทเกยวของเพมเตมกอนการวางแผนแกไขปญหา ผลการนดหมายครงตอไป คอวนท 25 มกราคม พ.ศ. 2555 เวลา 9.00 น.

จากการท าแบบสอบถามและการสงเกตพฤตกรรมทงดานความร ทศนคต และการปฏบตของชาวบานหนองฮ เกยวกบการก าจดขยะ พบวา ประชาชนทงขยะไมเปนทและนยมเผาขยะกนเองแตละครวเรอนโดยไมไดคดแยกขยะเพราะขาดความรเรองอนตรายและผลกระทบจากฝนควนรวมทงสารพษทเกดขนจากการเผาขยะ รวมทงไมเหนประโยชนจากเศษขยะ ไมมความรและไมมเวลา นอกจากนยงมพฤตกรรมการใชพลาสตคและโฟม รวมทงไมตระหนกถงความส าคญของสงแวดลอม

สวนการประชมครงตอมาในวนท 25 มกราคม พ.ศ. 2555 ไดจดประชมกลม (Focus group) ภายใตโครงการ” บานหนองฮรวมใจ เพมรายได ลดปรมาณขยะ” โดยมกจกรรมกลมสมพนธเตรยมความพรอมและแบงกลมแลกเปลยนความรดานการก าจดขยะทถกตองตามหลก 5 ขอ ไดแก การลดการใชทรพยากร (Reduce) การน ากลบมาใชใหม (Recycle) การใชซ า (Reuse) การซอมแซมของใช (Repair) และการไมใชของทกอมลภาวะ(Reject) โดยใชเกมสแขงขนทงขยะเปนสอน าเขาสการอภปรายแลกเปลยนเรยนรเพอใหเกดความตระหนกถงการอนรกษสงแวดลอม ในครงนมผเขาประชม 46 คน มการเลาถงประสบการณตวอยางความส าเรจของธนาคารขยะจากชมชนอนๆ วามขนตอนอยางไร ชมชนไดผลประโยชนอยางไร และมการถายทอดความรเรอง



การท าปยหมกชวภาพ การสาธตวธการประดษฐของใชจากเศษวสดโดยผน าชมชนเปนวทยากรหลกด าเนนการเอง และผวจยรวมทงนกศกษาพยาบาลศาสตรท าหนาทวทยากรกลมยอยอ านวยความสะดวก นอกจากนยงมรานรบซอของเกาถง ๓ รานในชมชนเอง จงชวยใหเหนความเปนไปไดของการจดตงธนาคารขยะ ซงผลการประชมพบวา ผเขาประชมมมตเปนเอกฉนทใหชมชนจดตงธนาคารขยะและไดจดตงคณะกรรมการรบผดชอบรวมทงมการก าหนดแนวทางหรอมาตรการอนๆสงเสรมดวย ไดแก การท าปยหมกชวภาพ การสงเสรมใหน าเศษวสดเหลอใชมาประดษฐของใช และอาจมกจกรรมอนอก จากนนพธกรหลกสรปผลและยกเวทใหประธานคณะกรรมการนดหมายการประชมวางแผนด าเนนการตอไป จากการพฒนาอนามยชมชนดงทกลาวมาจะเหนไดวาสามารถเปลยนแปลงชมชนไดจากกระบวนการกลมทใชเทคนค AIC และการสนทนากลมตามแนวคดความเชอวาทกคนมศกยภาพทสามารถพฒนาได ซงพบวาหลงจากการเขารวมโครงการนแลว ผเขาประชมใหสมภาษณวามความรสกถงบรรยากาศการประชมทอบอน รวมทงมทศนคตทดตอโครงการ เหนประโยชนของกจกรรมทท าใหไดเรยนรจากนกศกษาและคนอนๆ

จากการทผวจยใชเทคนครวมพลงสรางสรรคหรอ AIC และ การสนทนากลม เปนเครองมอพฒนาศกยภาพประชาชนนน พบวา ชมชนตดสนใจเลอกการจดตงธนาคารขยะเปนแนวทางการแกไขปญหาการก าจดขยะไมถกตอง นบเปนการเปลยนแปลงทส าคญในชมชน แมวาในการประชาคมครงแรกยงไมสามารถตดสนใจเลอกวธนเปนการแกไขปญหา กตามนน แตจากการสงเกตและสมภาษณพบวา ประชาชนมความพงพอใจตอกจกรรมการประชมอยางมากทง 2 ครงซงเชอวาเกดจากการเสรมพลงอ านาจทผวจยและนกศกษาไดด าเนนการ จงท าใหเกดความภาคภมใจในตนเอง ซงหากพจารณาถงกระบวนการทผวจยน ามาใชนนพบวาสอดคลองกบหลกและเทคนควธการหลายประการ ไดแก หลกการพฒนาทรพยากรมนษย หลกการมสวนรวม หลกการพฒนาแบบองครวม หลกการเรยนร หลกชมชนเขมแขง หลกความสมดล หลกการบรหารจดการ สวนดานความรสก หรอความคดเหนตอการจดกจกรรมทพบวา ประชาชนรสกประทบใจ มความสข สนกสนาน มความภาคภมใจ ไดรบเกยรต และการยอมรบ อยางทไมเคยไดรบจากการประชมประชาคมมากอนเลยนน เปนไปตามทผวจยคาดหวงไวและเปนผลจากการวางแผนการจดกจกรรมใหเหมาะสมกบอปนสยของคนในชมชน คอ เรยบงายแตสนกสนาน ตนเตน กระชบ ไมเสยเวลามากนก ขณะเดยวกนกใหเกยรตและการยอมรบซงกนและกน มล าดบขนตอนทสอดคลองสมพนธกนและใหความรสกถงความสามคคเปนอนหนงอนเดยวกนดวย จงสามารถตอบสนองความตองการทางจตใจของผเขาประชมประชาคมเปนอยางด สงเสรมใหเกดการมสวนรวม นอกจากนยงเกยวของกบคณสมบตของวทยากรกระบวนการอกดวย ซงในการจดกจกรรมในการวจยครงน ไดคดเลอกผท าหนาทพธกรหลกเปนผมบคลกทสภาพออนนอม พดภาษาทองถนได มความสามารถในการพดตอหนาชมชน สรางความ สนกสนานเปนกนเอง เคยมประสบการณการเปนพธกร มความยดหยน เขาใจตนเองและผอน จงท าใหบรรยากาศการน าเขาสการรวมพลงสรางสรรคและแลกเปลยนเรยนรประสบความส าเรจอยางมากทเดยว สวนผด าเนนการกลมยอยและผชวยกไดรบการชแจงล าดบขนตอนเชนเดยวกนเพอใหสามารถท างานประสานกนไดด เปนตวอยางหนงทท าใหเหนความเปนไปไดทจะฝกนกศกษาหรอบคลากรทท างานในชมชนใหสามารถเปนวทยากรกระบวนการพฒนาแบบมสวนรวมไดไมยากนก ดงนน ผลการวจยนจงสอดคลองกบ พรฤด นธรตนและคณะ 2553 จากการวจยเรองผลการวจยเชงปฏบตการ




แบบมสวนรวม โครงการอาหารสะอาด ตลาดคณภาพด ชวมสข พบวา นกวจยรวมท างานในฐานะผรวมงานทเขามาแลกเปลยนเรยนรกบชมชน บาน วดและโรงเรยน โดยเขารวมด าเนนงานทกขนตอน ชมชนมการตดสนใจในโครงการและการเกบรวบรวมขอมล เมอสนสดโครงการไดมตลาดชมชนทไดมาตรฐานตามเกณฑตลาดสดนาซอ และสอดคลองกบ พนส พฤกษสนนทและคณะ 2547 ทศกษาวจยปฏบตการ แบบมสวนรวมระหวางแกนน าประชาชน 8 ชมชน กบผแทนจากเทศบาลต าบลปราณบร และนกวจย โดยออกแบบกระบวนการเรยนร เพอสรางพลงชมชน เปน 3 ระยะ คอ ระยะท 1 การท าแผนแมบทและแผนปฏบตการ ระยะท 2 การด าเนนงานตามแผน และการท างานเปนทม และระยะท 3 การตดตามประเมนผลโดยชมชน โดยใชเทคนคการเรยนรแบบมสวนรวม ไดแก การคนหาอนาคต การวเคราะหชมชน การท าแผนทศกยภาพชมชน การใชแผนทความคด บตรค า เกมประกอบการเรยน และการแสดงละคร เปนตน เกบรวบรวมขอมล กอน ระหวาง และหลงด าเนนการ โดยใชแบบประเมนผลการเรยนร แบบประเมนตนเอง บนทกรายงานประชม รวมทงการสงเกต และจดบนทกของนกวจย ผลการวจย ปรากฏวา กระบวนการเรยนรทออกแบบไว ท าใหผเขาประชมสามารถรวมคด แลกเปลยนประสบการณ และสงเคราะหเปนแผนแมบท ในการพฒนาเมองนาอยทกองคประกอบ มโครงการรองรบ 48 โครงการ และมกจกรรมทชมชนด าเนนการในลกษณะพงตนเอง 8 กจกรรม ในระยะทแผนแมบทถกแปลงไปสการปฏบต กสามารถจดกลมโครงการใหมเปน 15 โครงการ เพอด าเนนการไดจรงในป 2546 - 2547 และมสมาชกจากชมชนเขาสมทบ ในแตละโครงงาน ตามกลมสนใจ แสดงออกซงความสามารถของทมงาน และการพงตนเอง รวมทง มการเรยนรประสบการณของแตละทม

1. ควรศกษารปแบบการพฒนาทกษะการเปนวทยากรกระบวนการพฒนาแบบมสวนรวมหรอการจดประชาคมทเหมาะสมส าหรบนกศกษาและบคลากรดานสขภาพ

2. ควรศกษาดานปจจยความส าเรจของการพฒนาหมบานจดการสขภาพเปนการขยายผลตอไป ขอขอบคณนายกองคการบรหารสวนต าบลชทวน คณะเจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพระดบต าบลหนองโน อ าเภอเของใน จงหวดอบลราชธานทใหความเออเฟอสนบสนนรวมทงประสานงานกบผน าชมชนและฝายตางๆ ขอขอบคณผใหญบานและชาวบานหนองฮ ทกคนทใหการตอนรบอยางอบอน ทงใหความรวมมอในการใหขอมลส าคญและรวมกจกรรมการพฒนาอยางดยง ท าใหการศกษาวจยส าเรจลลวงไปดวยด





1. Komas Juengsatiansub et al. Community Life Style: Manual of Learning of Community Development Easy and Fun Nonthaburi: Social and Health Research Office; 2005.

2. National Committee of Economics and Social Development The 9th National Plan of Economics and Social Development. Bangkok: Seuksapun Panit; 2001.

3. Choochai Supawong “Developing Concept and Considerations about Thai Civil Society” in Choochai Supawong and Yuwadee Kardkanklai (editor) Public Opinion of Thai Civil Society Bangkok: Matichon; 1997.

4. Nongnapat Koowarunyoo Tiangkamon Integrated Holistic Research Bangkok: Chulalongkorn University; 2008.

5. Prawase Wasi Sufficiency Economics and Civil Society; Guideline of Economic Society Improvement 7th edition Bangkok: Moh Chawban; 2001.

6. The Royal Institute of Thailand Dictionary 1999 Bangkok: Nanmee Book; 2003. 7. Leucha Wanarat AIC and SAO Nonthaburi: Academic Office Project , Department

of Health; 1999. 8. Weera Niyomwan Human Empowerment Technique in the 8th National Master

Plan Bangkok: Academic Office, Department of Health; 1997. 9. Panut Preuksunun et al. Community Participatory Learning Process to Develop

Livable City at Subdistrict Municipality , Pranburi, Prachuakirikhun Document of the 2nd/2004 Academic Conference of Health Department about Community Empowerment; 2004.

10. Pra Dhamma Pidok (Prayuth P.A.Payutto) Sustainable Development 8th edition Bangkok: Komon-Keemthong Foundation; 2001.

11. Pornreudee Nithirut et al. The Results of Participatory Action Research of Clean Food and Good Market for Health and Well-being” Project; 2010.

12. Siriporn Jirawatkul. Quality Research of Professional Nursing 2nd edition Khonkaen: Faculty of Nursing Khonkaen University; 2003.

13. Somporn Thepsittha. Sustainable Development Bangkok : The Nation Council on Social Welfare of Thailand; 2003.

14. Suree Chanmolee Health Strategy 3rd edition N.p., 2000. 15. Wong L P Focus group discussion: a tool for health and medical research

Singapore Med J 2008; 49(3):256-261.




The Model of Participatory Community Health Development at Nhonghi, Sheetuan District, Ubonratchathani Nitcharee Rojanakiratikan*

The Model of Participatory Community Health Development at Nhonghi, Sheetuan

District, Ubonratchathani Province is a Participatory Action Research conducted during the second semester of the academic year 2011, when the fourth year students were practicing community health nursing at the Faculty of Nursing, Ratchathani University. The objective is to study the model of participatory community health development. Qualitative data are collected from non-structured interview, structured observation, and non-structured observation. Research results reveal that Nhonghi successfully adopts self-sufficiency economy principles with simple lifestyle and a dedicated leader. The majority of the population relies on organic agriculture due to health conscious. There are regular meetings and communications among the community members. Community members collectively participate in religious activities. The amenities are simple. There is no presence of drugs. Meals are prepared at home. Burning rubbish is a generally accepted waste management practice.

During the first meeting for participatory community health nursing development, the researcher conducted the study by integrating Appreciation-Influence-Control (AIC) with Focus Group techniques to empower a group of 54 community members. During the second meeting, the researcher organized a Focus Group of 46 participants. During both meetings, the participants actively shared information about their community. After the 2 meetings, the community chose waste management as the first priority issue which can be improved by establishing a committee to manage a ‘waste bank’ to sort and collect each type of waste for reuse and recycle purposes. Additionally, the committee promoted environmental preservation by producing bio-fertilizer and making handicrafts from reusable materials. In conclusion, this development method leads to measurable community development as presented in waste management initiative. Most importantly, this participatory community health development model empowers the community to self-advocate initiatives which can lead to a sustainable development in the future.

Keyword : participatory community health development refers to the problem solving process in which community members actively work with health personnel to improve community sustainability issues

Abstract



P 1.9 รครงกำรพฒนำประสทธภำพกำรเฝำระวงกำรตดเชอในรรงพยำบำล

สมบรณ นนตโลหต พย.บ.* ศรรตน เชาวรตน วท.บ.* สมสมย บญสอง พย.บ.* ชตมา ออนสอาด พย.ม.*

การเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลเปนการเฝาดอยางตอเนองและเปนระบบ เกยวกบการเกดและการกระจายของการตดเชอในโรงพยาบาล รวบรวม วเคราะห และแปลผล เพอการวนจฉยโรคโดยเรว เพอควบคมการตดเชอในผปวยรายใหม โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค เปนโรงพยาบาล ระดบตตยภม ขนาด 1100 เตยง จ านวน 64 หอผปวย มการด าเนนงานดานการปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลมาตงแตป พ.ศ. 2527 ปจจบนมพยาบาลควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล (ICN) จ านวน 4 คน และมพยาบาลควบคมการตดเชอประจ าหอผปวย (ICWN) การด าเนนการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลโดย ICN รวมกบ ICWN ซงเปนผชวยรวบรวมขอมลการตดเชอในโรงพยาบาลในหอผปวยเฉพาะดาน วนจฉยการตดเชอในโรงพยาบาลและบนทกในแบบรายงานการเฝาระวง และสงขอมลใหแก ICN เพอน าสรปเปนภาพรวมของโรงพยาบาล การประเมนประสทธภาพ การเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล จะเปนการตรวจสอบขอมลการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล อยางเปนระบบ เปนการบงบอกถงความสามารถในการวนจฉยการตดเชอในโรงพยาบาลของผท าหนาท การเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล จากผลการประเมนประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอ ในโรงพยาบาล ของโรงพยาบาลสรรพสทธประสงค ในป พ .ศ. 2550 – 2553 พบวา มประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอ ในโรงพยาบาลรอยละ 84 , 81 , 63 และ 53.8 ตามล าดบ ซงเกณฑทตงไวตองไมต ากวารอยละ 80 ซงถาการรายงานอตราการตดเชอในโรงพยาบาลต ากวาความเปนจรงและลาชา สงผลเสยท าใหผปวยไดรบการวนจฉยลาชา และแพรกระจายเชอไปยงผป วยรายอน งานปองกนและควบคมการตดเชอจงไดจดท าโครงการพฒนาประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลขน เพอความปลอดภยของผปวยจากการตดเชอในโรงพยาบาล โดยมวตถประสงคเพอเพมประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลไมต ากวารอยละ 80 การวจยครงนเปนการวจยแบบมสวนรวม (Action research) ของหวหนาหอผปวยและ ICWN จ านวน 128 คน ระหวางวนเดอน เมษายน 2554 – กมภาพนธ 2555 ประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล เพมขนจากรอยละ 58.6 เปน 81.2

ค ำส ำคญ: การตดเชอในโรงพยาบาล/ การเฝาระวง/ การปองกนและควบคม/ การพฒนาประสทธภาพ

* พยาบาลควบคมการตดเชอ งานปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลโรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน

บทคดยอ




โรงพยาบาลสรรพสทธประสงคเปนโรงพยาบาล ระดบตตยภม ขนาด 1,100 เตยง จ านวน 64 หอผปวย มการด าเนนการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลโดย พยาบาลควบคมการตดเชอ ( Infection Control Nurse : ICN) และพยาบาลควบคมการตดเชอ ประจ าหอผปวย (Infection Control Ward Nurse : ICWN) กาญจนา เตมศรพนธ (2539) กลาววา การท ICN ตดตามนเทศใหค าแนะน าแก ICWN เกยวกบการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลอยางตอเนองและสม าเสมอ จะชวยสงเสรมให ICWN สามารถเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลไดอยางมประสทธภาพ แตการทม ICWN หลายคนท าหนาทเฝาระวง คณภาพของขอมลทไดอาจแตกตางกน เนองจาก ICWN บางคนยงไมไดรบการอบรม หรอไดรบความรเกยวกบการ เฝาระวงและการวนจฉยการตดเชอในโรงพยาบาล ท าใหเกดค าถามวา ขอมลการตดเชอในโรงพยาบาลเปนจรงหรอไม การประเมนประสทธภาพ การเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล จะเปนการตรวจสอบขอมลการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล อยางเปนระบบ เปนการบงบอกถงความสามารถในการวนจฉยการตดเชอในโรงพยาบาลของผท าหนาท การเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล และจากผลการประเมนประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอ ในโรงพยาบาล ของโรงพยาบาลสรรพสทธประสงค ในป พ.ศ. 2550 – 2553 พบวา มประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอ ในโรงพยาบาล รอยละ 84; 81; 63 และ 53.8 ตามล าดบ ซงคาทยอมรบไดของกองการพยาบาล ตองมากกวารอยละ 80 (กองการพยาบาล, 2544) จากการศกษาของส านกพฒนาระบบบรการสขภาพ (2547) พบวา การท ICWN ขนเวรบาย – ดก หรอหยดตดตอกนหลายวนท าใหการเฝาระวงการตดเชอไมตอเนอง การเปลยน ICWN บอยอนเนองจากการปรบต าแหนงใหสงขน ท าให ICWN คนใหม ขาดความร การวนจฉย การรกระบวนการรายงาน แบบบนทก นอกจากนความสามารถทแตกตางกนของ ICWN แตละคน ท าให ICWN ไมสามารถเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลไดเตมท จงจ าเปนตองมการประเมนประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลของ ICWN อยางสม าเสมอ เพอประเมนความสามารถของ ICWN ในการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล และคนหาปญหาเกยวกบการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล เพอพฒนาศกยภาพของ ICWN และหวหนาหอผปวยมภาระงานในหลายๆ ดาน ท าใหไมสามารถตดตามการสงรายงานการตดเชอในโรงพยาบาลไดอยางมประสทธภาพ คณะผวจยจงไดสนใจในการพฒนาประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล จากการศกษาของ อทมพร ศรสาพร (2544) เรองปจจยทเกยวของกบประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลของพยาบาลควบคมการตดเชอประจ าหอผปวย (ICWN) โรงพยาบาลขอนแกน พบวา ปญหาอปสรรคทพยาบาลควบคมการตดเชอประจ าหอผปวยพบไดแก ปญหาดานผรวมงานไมใหความรวมมอ ภาระงานมาก ไดรบการสนบสนนดานการพฒนาการปฏบตงานนอย และขาดการตดตามนเทศ จงไดปรบมาเปนกลยทธในการกระตนสงเสรม เพอใหไดขอมลทสามารถใชเปนแนวทางในการปองกนและควบคมการแพรกระจายเชอไดอยางมประสทธภาพ (ถกตอง ตรงกนทง ICN และ ICWN) และผปฏบตมความมนใจในการเฝาระวงการตดเชอดงกลาว อนจะเปนประโยชนสงสดแกผปวย และองคกร




1. เพอการพฒนาประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล 2. เพอเปรยบเทยบทศนคตของกลมตวอยางเกยวกบการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล 3. เพอเปรยบเทยบความรกลมตวอยางในเรองการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลกอนและหลง

การพฒนา

การวจยครงนเปนการวจยเชงปฏบตการ (Action research) โดยใหการจดการความร (Knowledge Management [KM]) ของหวหนาหอผปวย (Head Nurse: HN) และพยาบาลควบคมการตดเชอประจ าหอผปวย (Infection Control Ward Nurse : ICWN) จ านวนทงสน 128 คน ระหวางเดอน ระหวางวนเดอน เมษายน 2554 – กมภาพนธ 2555

ประชำกรและกลมตวอยำง การวจยครงนศกษากบประชากร ซงเปนหวหนาหอผปวย และพยาบาลควบคมการตดเชอประจ าหอผปวย ทกหอผปวยในโรงพยาบาลสรรพสทธประสงค จ านวน 128 คน

เครองมอทใชในกำรวจย

สวนท 1 เครองมอทใชในการด าเนนการวจย ไดแก

1. สอโปรแกรมไมโครซอฟตเพาเวอรพอยท (Microsoft power point) เรอง การเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล สรางเพอใชประกอบการการเรยนรแบบ มสวนรวม เนอหาทแสดงประกอบดวย การเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลไดแก ประโยชน ขนตอนการเฝาระวง นยาม และหลกการวนจฉยการตดเชอในโรงพยาบาล ผวจยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

2. การนเทศและใหขอมลยอนกลบ เกยวกบการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล ในระหวางด าเนนโปรแกรม โดยนเทศและใหขอมลยอนกลบวาถกตองหรอไมถกตอง ใหเปนรายบคคล แบบไมเปนทางการในสถานทเปนสวนตว เปนลกษณะการพดคย อธบาย และแนะน าเกยวกบ ประโยชน ขนตอนการเฝาระวง นยาม และหลกการวนจฉยการตดเชอในโรงพยาบาล ตามเนอหาทเคยอบรมใหแกพยาบาล ใชเวลาประมาณ 10 - 15 นาท เมอพยาบาลวางจากการปฏบตกจกรรมการพยาบาล และมการนเทศ ใหขอมลยอนกลบในภาพรวม ในวนทมการประชมประจ าเดอนของ ICWN

สวนท 2 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก

1. แบบสอบถามขอมลทวไป ทผวจยสรางเอง ประกอบดวยค าถามเกยวกบ เพศ อาย ประเภท หอผปวย ต าแหนงและ ประสบการณในการท างานในต าแหนงปจจบน ประวตการเขารวมประชม อบรมหรอสมมนาวชาการดานปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล ลกษณะแบบสอบถามมทงปลายเปดและปลายปด




2. แบบสอบถามทศนคตของการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล (5 ระดบ) ลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการ (check list) ประกอบดวยการบนทกเกยวกบทศนคตของการเฝาระวง โดยแบงการตอบเปน 5 ระดบคอ เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย และไมเหนดวยอยางยง ใชวธท าเครองหมาย ถก √ ลงในชองวางทตองการ

3. แบบทดสอบความรในการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล ลกษณะเปนแบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก ซงมค าตอบทถกเพยงขอเดยว ประกอบดวยเนอหาเกยวกบการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลไดแก ประโยชน ขนตอนการเฝาระวง นยาม และหลกการวนจฉยการตดเชอในโรงพยาบาล ตอบถกให 1 คะแนน ตอบผดไมไดคะแนน

4. แบบเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล เปนแบบบนทกการตดเชอในโรงพยาบาลทโรงพยาบาลสรรพสทธประสงคไดใชในการบนทกหากผปวยรายนนๆ มการตดเชอในโรงพยาบาล ประกอบดวยรายละเอยดของผปวยแตละราย เชน ขอมลพนฐาน คอเพศ อาย การวนจฉย วนทเขารบรกษาในโรงพยาบาล การจ าหนายออกจากโรงพยาบาล สถานการณจ าหนาย และเปนการบนทกรายละเอยดเกยวกบอาการการตดเชอในโรงพยาบาลทเกดขน คอวนทมอาการเปลยนแปลง วนทมการใชเครองมอพเศษตางๆ วนทมการพบเชอ รายการการใชยาปฏชวนะทใชรกษาการตดเชอในโรงพยาบาลในต าแหนงนนๆ เปนตน

5. แบบประเมนประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล เปนแบบบนทกขอมลของผปวยทกรายทรบไวในหอผปวย ประกอบดวยขอมลพนฐานของผปวยแตละราย ขอมลพนฐาน คอเพศ อาย การวนจฉย วนทเขารบรกษาในโรงพยาบาล การตดเชอในโรงพยาบาล (หากพบ) ระบบทมการตดเชอ วนทพบการตดเชอ การใชปฏชวนะ เปนตน ใชบนทกเมอสรปขอมลผปวยในคราวทจะประเมนประสทธภาพการเฝาระวงในเวลาหนง เวลาเดยว เปนการบนทกของพยาบาลควบคมการตดเชอ (ICN)

วธการประเมนประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลใชแนวทางของ CDC

การค านวณประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลใชสตร

ประสทธภาพการเฝาระวง =

วธเก บรวบรวมขอมล ระยะท 1 ระยะเตรยมการ

1. ชแจงวตถประสงค การด าเนนการ ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล และขอความรวมมอในการท าวจยกบหวหนากลมการพยาบาล หวหนางาน หวหนาหอผปวย ICWN ในทกหอผปวย

2. สรางเครองมอทเกยวของ 3. ทดลองการใชเครองมอ เพอประเมนความเปนไปได และความเหมาะสม

จ ำนวนครงของกำรตดเชอในโรงพยำบำลทบนทกตรงกบจ ำนวนครงทไดจำกกำรส ำรวจ X 100

จ ำนวนครงของกำรตดเชอในโรงพยำบำลทไดจำกกำรส ำรวจทงหมดของผส ำรวจ



ระยะท 2 ระยะด าเนนการ 1. แจกแบบสอบถามขอมลทวไปของกลมประชากร 2. ทดสอบความร และทศนคตของกลมประชากรครงท 1 กอนการพฒนา 3. ผวจยจดกลมเชงปฏบตการโดยสงเสรมความร พรอมทงด าเนนการกระตน / สรางความตระหนก

โดยใชแนวคดการจดการความร (KM) ในเรองการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล ครงท 1 4. ผวจยจดกลมเชงปฏบตการโดยสงเสรมความร พรอมทงด าเนนการกระตน / สรางความตระหนก

โดยใชแนวคดการจดการความร (KM) ในเรองการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล ครงท 2 (1 เดอนตอมา) พรอมกบน าเสนอผลการด าเนนงาน

5. ผวจยจดกลมเชงปฏบตการโดยสงเสรมความร พรอมทงด าเนนการกระตน / สรางความตระหนกโดยใชแนวคดการจดการความร (KM) ในเรองการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลครงท 3 (1 เดอนตอมา) พรอมกบน าเสนอผลการด าเนนงาน

ระยะท 3 ระยะประเมนผล

1. ทดสอบความร ทศนคตของกลมประชากรครงท 2 หลงการสงเสรมความรครงท 3 2. ประเมนประสทธภาพการเฝาระวงทกเดอน (ระหวางการสงเสรมความร พรอมทงด าเนนการ

กระตน / สรางความตระหนก ตงแตครงท 1-3) กำรวเครำะหขอมล

1. ขอมลสวนบคคลวเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา คอ น ามาวเคราะหโดยการแจกแจงความถ ค านวณหาคารอยละและคาเฉลย

2. เปรยบเทยบความแตกตางของ คะแนนเฉลย ความร ทศนคตกอนและหลงการพฒนาประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล โดยใชสถต paired T test ก าหนดความเชอมนไมนอยกวารอยละ 95

3. เปรยบเทยบประสทธภาพกอน และหลงการพฒนาประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลโดยใชสถต Binomial test

กลมประชากรทศกษาจ านวน 128 คน เปนเพศหญงทงหมด และ มอายระหวาง 46 – 50 ป มากทสดคอ 47 คน คดเปนรอยละ 36.6 รองลงมาเปนชวงอายระหวาง 41 – 45 ป 29 คน และ 51 – 55 ป คอ และ 24 คน คดเปนรอยละ 22.7 และ 18.8 ตามล าดบ ต าแหนงทด ารงในปจจบนกลมประชากรมต าแหนงเปนหวหนาหอผปวย และพยาบาลควบคมการตดเชอประจ าหอผปวย มจ านวนเทากนคอ 64 คนคดเปนรอยละ 50.0 ประสบการณในการท างานในต าแหนงปจจบน มากทสดคอ ตงแต 5 ป ขนไป 115 คน คดเปนรอยละ 89.9 ส าหรบเรองการไดรบความรเรองการปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล ในรอบ 3 ปทผานมา กลมประชากรเคยไดรบความร จ านวน 120 คน คดเปนรอยละ 78.9 และเคยไดรบความรเรองการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล เปนจ านวน 112 คน คดเปนรอยละ 87.5




อตราการตดเชอในโรงพยาบาล กอนใหความรพบวาอตราการตดเชอคอนขางต าเนองจากการรายงานขอมลทต ากวาความเปนจรง ท าใหผเกยวของคดวาการตดเชอในโรงพยาบาลไมมปญหา สามารถควบคมได แตหลงใหความรความเขาใจ ทศนคตแกกลมเปาหมาย ท าใหมการรายงานการตดเชอเพมมากขน เปนผลใหอตราการตดเชอภาพรวมของโรงพยาบาลเพมสงขนดงตาราง

เดอน เม.ย.54

พ.ค.54

ม.ย.54

ก.ค.54

ส.ค.54

ก.ย.54

ต.ค.54

พ.ย.54

ธ.ค.54

ม.ค.55

ก.พ.55

อตราการตดเชอ

2.5 2.3 1.7 2.2 2.0 2.8 2.9 2.8 2.9 2.7 3.0

ทศนคตตอการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลเปรยบเทยบเฉลยทศนคตของกลมประชากรทศกษา พบวามคาเฉลยทศนคตเพมขน จากรอยละ 71.03 เพมขนเปนรอยละ 84.28 โดยขอทมผลตางของคะแนนเพมขนมากทสด 3 ล าดบแรก ไดแก การเฝาระวงการตดเชอเปนเรองนาสนใจ ทานคดวาการตดเชอในโรงพยาบาลเปนเรองใกลตวทเกยวของกบทกคน และ ทานคดวาการพบผปวยมการตดเชอในโรงพยาบาลไมใชเรองนาอาย โดยเพมขนรอยละ 18.48, 18.44 และ 17.65 ตามล าดบ (ตารางท 1)

ความรกอนใหความรพบวากลมประชากรมความรนอยทสดในเรองกลวธส าคญของงานควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลและความส าคญของงานควบคมการตดเชอ คดเปนรอยละ 25.0 รองลงมาเปนเรองขอจ ากดของการเฝาระวงแบบ Retrospective surveillance วธการเฝาระวงทเหมาะสมในหนวยงานทมอตราการตดเชอสงและเกดโรคระบาดไดงาย ขนตอนการด าเนนงานเฝาระวงการตดเชอ และการพฒนางานควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล คดเปนรอยละ 26.56, 33.60, 35.16 และ 35.94 ตามล าดบ ความรกอนการประชมมากทสดในเรองวธปองกนโรคตดเชอในโรงพยาบาลทมประสทธภาพดทสด คดเปนรอยละ 98.44 หลงใหความรความรเพมมากทสดในเรองวธการเฝาระวงทเหมาะสมในหนวยงานทมอตราการตดเชอสงและและเกดโรคระบาดไดงาย ตอบถก 77 คน รองลงมาเปนกลวธส าคญของงานควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล ความส าคญของงานควบคมการตดเชอ ขอจ ากดของการเฝาระวงแบบ Retrospective surveillance และผทท าหนาทเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล ตอบถกตอง 66, 66, 65 และ 60 คน (ตารางท 2)



ประสทธภำพกำรเฝำระวงกำรตดเชอในรรงพยำบำล

แผนภมท 1 แสดงประสทธภำพกำรเฝำระวงกำรตดเชอในรรงพยำบำล ป 2553 – 2555

จากแผนภมท 1 พบวาประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอ กอนใหความร และ Empowerment อยในเกณฑคอนขางต าในเดอนเมษายน – กรกฎาคม 2554 คอ 65.8, 68.2, 67.9 และ 62.3 ตามล าดบ และหลงใหความร Empowerment และสนทนาแบบมสวนรวม จ านวน 3 ครง คอเดอนสงหาคม กนยายน และตลาคม พบวาประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอเดอน สงหาคม 2554 – กมภาพนธ 2555 เพมขนดงน 72.5, 79.6, 80.9, 81.4, 80.1, 78.4 และ 81.3 ตามล าดบ

การวจยครงนเปนการวจยเชงปฏบตการ (Action research) เพอพฒนาประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลโดยใชกรอบแนวคดของการจดการความรในการพฒนา ในหอผปวยจ านวน 64 หนวยงานของโรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน กลมประชากรทศกษาเปนพยาบาลวชาชพทด ารงต าแหนงหวหนาหอผปวย และพยาบาลควบคมการตดเชอประจ าหอผปวย จ านวน 128 คน โดยท าการศกษา ในระหวางเดอน เมษายน 2554 ถงเดอน กมภาพนธ 2555 เครองมอทใชในการศกษาประกอบดวย สวนท 1 เปนแบบสอบถามขอมลทวไป ทผวจยสรางเอง ประกอบดวยค าถามเกยวกบ เพศ อาย ประเภทหอผปวย ต าแหนงในปจจบน ประสบการณในการท างานในต าแหนงปจจบน ประวตการเขารวมประชม อบรม หรอสมมนาวชาการดานปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล ลกษณะแบบสอบถามมทงปลายเปดและปลายปด สวนท 2 เปนแบบสอบถามทศนคตของการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล ลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการ (check list) ประกอบดวยการบนทกเกยวกบทศนคตของการเฝาระวง โดยแบงการตอบเปน 5 ระดบคอ เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย และไมเหนดวยอยางยง ใชวธท าเครองหมาย

65.8 68.2

67.9 62.3

72.5 79.6 80.9 81.4 80.1 78.4

81.3

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

เม.ย.-54 พ.ค.-54 ม.ย.-54 ก.ค.-54 ส.ค.-54 ก.ย.-54 ต.ค.-54 พ.ย.-54 ธ.ค.-54 ม.ค.-55 ก.พ.-55

KM ครงท 1

KM ครงท 2

KM ครงท 3




ถก √ ลงในชองวางทตองการ สวนท 3 แบบทดสอบความรในการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล ลกษณะเปนแบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก ซงมค าตอบทถกเพยงขอเดยว ประกอบดวยเนอหาเกยวกบการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล ไดแก ประโยชน ขนตอนการเฝาระวง นยาม และหลกการวนจฉยการตดเชอใ นโรงพยาบาล ตอบถกให 1 คะแนน ตอบผดไมไดคะแนน สวนท 4 เปนแบบเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล ใชส าหรบบนทกการตดเชอในโรงพยาบาลทโรงพยาบาลสรรพสทธประสงคไดใชในการบนทกหากผปวยรายนนๆ มการตดเชอในโรงพยาบาล ประกอบดวยรายละเอยดของผปวยแตละราย เชน ขอมลพนฐาน คอเพศ อาย การวนจฉย วนทเขารบรกษาในโรงพยาบาล การจ าหนายออกจากโรงพยาบาล สถานการณจ าหนาย และเปนการบนทกรายละเอยดเกยวกบอาการการตดเชอในโรงพยาบาลทเกดขน คอวนทมอาการเปลยนแปลง วนทมการใชเครองมอพเศษตางๆ วนทมการพบเชอ รายการการใชยาปฏชวนะทใชรกษาการตดเชอในโรงพยาบาลในต าแหนงนนๆ เปนตน สวนท 5 แบบประเมนประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล เปนแบบบนทกขอมลของผปวยทกรายทรบไวในหอผปวย ประกอบดวยขอมลพนฐานของผปวยแตละราย ขอมลพนฐาน คอเพศ อาย การวนจฉย วนทเขารบรกษาในโรงพยาบาล การตดเชอในโรงพยาบาล ระบบทมการตดเชอ วนทพบการตดเชอ การใชปฏชวนะ เปนตน ใชบนทกเมอสรปขอมลผปวยในคราวทจะประเมนประสทธภาพการเฝาระวงในเวลาหนง เวลาเดยว เปนการบนทกของ ICN และวธการประเมนประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลใชแนวทางของ CDC

ผลการวจยพบวา กลมประชากรทศกษาจ านวน 128 คน เปนเพศหญงทงหมด และ มอายระหวาง 46 – 50 ป มากทสดคอ 47 คน คดเปนรอยละ 36.6 ต าแหนงทด ารงในปจจบนกลมประชากรมต าแหนงเปนหวหนาหอผปวย และ พยาบาลควบคมการตดเชอประจ าหอผปวย มจ านวนเทากนคอ 64 คนคดเปนรอยละ 50.0 ประสบการณในการท างานในต าแหนงปจจบน มากทสดคอ ตงแต 5 ป ขนไป 115 คน คดเปนรอยละ 89.9 ส าหรบเรองการไดรบความรเรองการปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล ในรอบ 3 ป ทผานมา กลมประชากรเคยไดรบความร จ านวน 120 คน คดเปนรอยละ 78.9 และเคยไดรบความรเรองการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล เปนจ านวน 112 คน คดเปนรอยละ 87.5 ดานทศนคตของกลมประชากร คาเฉลยทศนคตของกลมประชากรทศกษา พบวามคาเฉลยทศนคตเพมขน จากรอยละ 71.03 เพมขนเปนรอยละ 84.28 โดยขอทมผลตางของคะแนนเพมขนมากทสด 3 ล าดบแรก ไดแก การเฝาระวงการตดเชอเปนเรองนาสนใจ ทานคดวาการตดเชอในโรงพยาบาลเปนเรองใกลตวทเกยวของกบทกคน และ ทานคดวาการพบผปวยมการตดเชอในโรงพยาบาลไมใชเรองนาอาย โดยเพมขนรอยละ 18.48, 18.44 และ 17.65 ตามล าดบ



ขอเสนอแนะในการน าผลวจยไปใช

1. ควรก าหนดเปนนโยบายใหมการมอบหมายงานเกยวกบการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลใหชดเจน และเปนลายลกษณอกษร สงขอมลการตดเชอยอนกลบใหหนวยงานอยางสม าเสมอ เพอใหทมการพยาบาลทกคนไดทราบ อนจะน าไปสการจดการความรในการเฝาระวง

2. ควรสนบสนนสงเสรม และนเทศอยางใกลชดสม าเสมอ เพอใหกจกรรมการ เฝาระวงมความตอเนอง

3. บคลากรทางการพยาบาล ควรมสวนรวมแสดงความคดเหนในการแกปญหาดานการปฏบตตอผบรหารโดยเฉพาะหวหนาหอผปวย เพอจะไดปรบปรงใหหลกการมความเปนไปไดและมความเหมาะสมในทางปฏบต

4. บคลากรพยาบาลควรมการกระตนเตอนตนเองและเพอนรวมงานเสมอ ในการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล เพอใหเกดเปนความเคยชน

5. ควรมการปฐมนเทศนกศกษา และนเทศในการปฏบตงานเรองการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

1. ควรศกษาปจจยทเกยวของกบประสทธภาพการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล 2. ศกษาถงวธการปฏบตทท าใหเกดความยงยนในการเฝาระวง

ผวจยขอขอบคณ หวหนาหอผปวย ทมพยาบาลควบคมการตดเชอประจ าหอผปวย และบคลากรทางการพยาบาลทกทานทชวยเกบรวบรวมขอมล ขอบคณผอ านวยการโรงพยาบาลทใหการสนบสนนการวจย ขอบคณผทรงคณวฒทง 5 ทานทใหความอนเคราะหตรวจสอบแกไขเครองมอทใชในการวจยและใหขอเสนอแนะเปนอยางด และขอบคณหวหนาพยาบาล ทใหการสนบสนนทกๆ ดาน ในการวจยครงนใหส าเรจลลวงไปดวยด ซงน าไปสประโยชนในการพฒนาระบบงานปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลตอไป

กนวรรณ ประวาลพทย. (2540). ผลของรปรแกรมกำรใหควำมร ตอควำมร ทศนคต และพฤตกรรมในกำรเฝำระวงกำรตดเชอในรรงพยำบำล ของพยำบำลรรงพยำบำลพระปกเกลำจนทบร. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลดานการควบคมการตดเชอ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

กาญจนา เตมศรพนธ. (2539). ปจจยทมผลตอประสทธภำพกำรเฝำระวงรรคตดเชอในรรงพยำบำลพระปกเกลำ จนทบร. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวทยาการระบาด บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.






งานปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลโรงพยาบาลสรรพสทธประสงค. (2552). รำยงำนกำรเฝำระวงกำรตดเชอในรรงพยำบำล กลมกำรพยำบำล รรงพยำบำลสรรพสทธประสงค.

ศรณยา นมตกล. (2543). ผลของกลมควบคมคณภำพตอประสทธภำพกำรเฝำระวงกำรตดเชอในรรงพยำบำลของ พยำบำลควบคมกำรตดเชอประจ ำหอผปวยในรรงพยำบำลตรง. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลดานการควบคมการตดเชอ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. .

สมศกด วฒนศร และอะเคอ อณหเลขก. ทศวรราของกำรควบคมปองกนและควบคมรรคตดเชอในรรงพยำบำลของกระทรวงสำธำรณสข พ.ศ. 2525 – 2535. รายงานการเฝาระวงโรคประจ าสปดาห 2553; 23 (27) : 369 – 381.

สมหวง ดานชยวจตร. (2544). รรคตดเชอในรรงพยำบำล ในสมหวง ดำนชยวจตร บรรณำธกำร. โรคตดเชอในโรงพยาบาล. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : แอล ท เพรส.

อะเคอ อณหเลขกะ. กำรปองกนกำรตดเชอในรรงพยำบำล. เชยงใหม. โรงพมพมงเมอง, 2544.

ตำรำงท 1 รอยละของคะแนนทศนคตของกลมประชากร เปรยบเทยบกอนและหลงการสงเสรมความร จ าแนกเปนรายขอ

ทศนคตตอกำรเฝำระวงกำรตดเชอในรรงพยำบำล คะแนน (กอน)

คะแนน (หลง)

ผลตำง

รอยละ

1. ทานคดวาการเฝาระวงถอเปนหนาทความรบผดชอบของทาน 69.84 82.50 12.66

2. ทานอยากใหบคลากรทกระดบมสวนรวมกบการเฝาระวง 74.84 86.87 12.03

3. การเฝาระวงเปนกจกรรมทส าคญในการปองกนและควบคมการตดเชอ 76.71 83.10 6.39

4. เหตทท าใหประสทธภาพการเฝาระวงไมดเพราะบคลากรไมมความตระหนก 74.53 85.15 10.62

5. ทานคดวาการตดเชอในโรงพยาบาลจะลดลงเองถามการเฝาระวงการตดเชออยางจรงจงและถกตอง

79.37 88.28 8.91

6. ทานคดวามหลายปจจยทท าใหผปวยตดเชอในโรงพยาบาล 68.43 83.28 14.85

7. ทานคดวาการพบผปวยมการตดเชอในโรงพยาบาลไมใชเรองนาอาย 63.75 81.40 17.65

8. ทานคดวาการตดเชอในโรงพยาบาลเปนเรองใกลตวเกยวของกบทกคน 64.37 82.81 18.44

9. การเฝาระวงการตดเชอเปนเรองนาสนใจ 64.80 83.28 18.48



ทศนคตตอกำรเฝำระวงกำรตดเชอในรรงพยำบำล คะแนน (กอน)

คะแนน (หลง)

ผลตำง

รอยละ

10.ทานคดวาการเฝาระวงเปนกจกรรมทไมยงยาก 66.71 80.78 14.07

11. หากมการตดเชอในโรงพยาบาลทานคดวาทานมสวนท าใหเกดการตดเชอนน 69.68 80.62 10.94

12.ทานกลาเตอนเพอนเมอเหนเพอนไม ปฏบตตามแนวทางการเฝาระวง 69.84 84.37 14.53

13. ทานกลาเตอนเพอน คดวาบคลากรนนจะทราบถงวธการปฏบตดแลว 69.06 85.00 15.94

14. หากไดรบมอบหมายจากหวหนาตกท าใหทานกลาเตอนเพอนใหปฏบตตามแนวทางการเฝาระวง

74.53 82.03 7.50

15. หากมการเฝาระวงอยางครอบคลมจะท าใหขอมลนถกตอง แมนย าเพอน าไปแกปญหา

82.96 87.50 4.54

16. การเฝาระวงการตดเชอชวยใหทานทราบขอมลการเกดและการระบาดของการตดเชอ 74.37 86.40 12.03

17. ขอมลทไดจากการเฝาระวงชวยใหหนวยงานของทานสามารถปองกนและควบคมการตดเชอไดตรงกบปญหาทเกดขนในหนวยงาน

71.25 85.78 14.53

18. ขอมลการตดเชอ จะชวยใหหนวยงานของทานทราบวามาตรการในการปองกนและควบคมการตดเชอในหนวยงานมประสทธภาพหรอไม

75.31 86.71 11.40

19. ขอมลการตดเชอทรวบรวมได ชวยใหทานตระหนกถงความส าคญของการปองกนและควบคมการตดเชอในหนวยงาน

67.96 84.21 16.25

20. ทกคนในหนวยงานสามารถรายงานการตดเชอได 63.28 85.62 22.34

รวม 71.03 84.28 13.25



ตำรำงท 2 เปรยบเทยบความรในเรองการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลกอนและหลงการการใหความรของหวหนาหอผปวยและพยาบาลควบคมการตดเชอประจ าหนวยงาน (ICWN) โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน (N=128)

เรอง คะแนนควำมร

กอน หลง

1. การวนจฉยการตดเชอในโรงพยาบาล 81 (63.28) 120 (93.75)

2. อาการแรกเรมทบงชถงการมการตดเชอ 96 (75.0) 126 (98.44)

3. การหาขอมลเพมเตมเพอวนจฉยการตดเชอ 56 (43.75) 114 (89.06)

4. กลวธส าคญของงานควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล 32 (25.0) 98 (76.56)

5. การแยกผปวยตดเชอระบบ airborne 85 (66.41) 128 (100)

6. การพฒนางานควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล 46 (35.94) 94 (73.44)

7. ความส าคญของงานควบคมการตดเชอ 32 (25.0) 98 (76.56)

8. ความหมายของการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล 65 (50.78) 105 (82.03)

9. ประโยชนของการเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล 98 (76.56) 112 (87.50)

10. ผทท าหนาทเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาล 68 (53.13) 128 (100)

11. ขนตอนการด าเนนงานเฝาระวงการตดเชอ 45 (35.16) 97 (75.78)

12. วธของการเฝาระวงการตดเชอ 51 (39.84) 95 (74.22)

13. ขอจ ากดของการเฝาระวงแบบ Retrospective surveillance 34 (26.56) 99 (77.34)

14. ความหมายของการเฝาระวงแบบ Targeted surveillance 66 (51.56) 117 (91.41)

15. วธการรวบรวมขอมลจากเวชระเบยนผปวย 73 (57.03) 86 (67.19)

16. วธการเฝาระวงทเหมาะสมในหนวยงานทมอตราการตดเชอสงและเกดโรคระบาดไดงาย

43 (33.60) 120 (93.75)

17. การวนจฉยการตดเชอปอดอกเสบ 81 (63.28) 99 (77.34)

18. การวนจฉยการตดเชอระบบกระแสโลหตในทารกแรกเกด 57 (44.53) 86 (67.19)



เรอง คะแนนควำมร

กอน หลง

19. เทคนคการนเทศหนางานเกยวกบการปองกนการตดเชอ 96 (75.0) 120 (93.75)

20. การวนจฉยการตดเชอปอดอกเสบทสมพนธกบการใชเครองชวยหายใจ 94 (73.44) 118 (92.19)

21. วธปองกนโรคตดเชอใน รพ. ทมประสทธภาพดทสด 126 (98.44) 128 (100)

22. การวนจฉยการตดเชอในโรงพยาบาลจากผลการตรวจทางหองปฏบตการ 87 (67.97) 123 (96.09)

23. การตรวจทางหองปฏบตการสนบสนนการวนจฉยการตดเชอในโรงพยาบาล

65 (50.78) 124 (96.88)

24. การปองกนการแพรกระจายเชอ 94 (73.44) 126 (98.44)

25. การวนจฉยการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะทแมนย าทสด 63 (49.22) 110 (85.94)

รวม 1734 (54.18) 2771 (86.59)

Abstract

Nosocomial Infection (NI) surveillance is an essential of infection control. With effective NI surveillance, a hospital could establish appropriate infection control guideline to reduce the real NI rate. Sunpasittiprasong hospital is Tertiary 1100 bed hospital, 64 ward. With operations of Nosocomial infection surveillance since 1984. Now by 4 Infection Control Nurse (ICN) can not do all. Main supporting factor is 64 Infection control Ward Nurse (ICWN) who collect data of Nosocomial Infection in each ward and sent to ICN. Estimation to Efficiency of Nosocomial Infection Surveillance by sensitivity between ICN and ICWN can Indicate Diagnosis NI of ICWN . Evaluation of Efficiency of Nosocomial Infection Surveillance in Sunpasittiprasong hospital since 2007 to 2010 is 84,81,63 and 53.8 Percentage. Standard is above 80 Percentage.This Action research is Improvement to Efficiency of Nosocomial Infection Surveillance by 128 Head Nurse (HN) and ICWN between April 2011 to February 2012. The result showed Compare Evaluation of Efficiency of Nosocomial Infection Surveillance in Sunpasittiprasong hospital between before and after intervention is up 58.6 to 81.2



P 1.10 กำรพฒนำรปแบบกำรใหขอมลผสงอำยศลยกรรมฉกเฉน/ครอบครวตอกำรรบรขอมล กอนจ ำหนำย

กอบแกว ทองตด* จราพร ศรโชค* องคณา หรองบตรศร* สมญญา ขนรกษา*

ความกาวหนาทางการแพทยและเทคโนโลยในการรกษาพยาบาลมประสทธภาพเพมขน ท าใหประชากรผสงอายทเพมขนอยางรวดเรว การเปลยนแปลงของรางกายทงโครงสรางและการท าหนาทลดลง มผลตอความสามารถในการท าหนาทของรางกาย การรบรและความสามารถในการเรยนรสงใหม และความสามารถในการดแลตนเองลดลงเมออายเพมขน1 การเจบปวยจะเพมมากขนเมอมอายเพมขน2 ความเสอมถอยในการท าหนาทจะเพมขนเปน 2 เทา เมอตองเขารบการรกษาในโรงพยาบาล 3 ตองการการชวยเหลอเกยวกบกจวตรประจ าวน การดแลตอเนองหลงจ าหนายออกจากอบตเหตและฉกเฉน4 และความเสอมถอยในการท าหนาทจะเพมมากขนในผปวยทมอายมากกวา 75 ปขนไป5 อตราการเขารบบรการในแผนกอบตเหตและฉกเฉนของผสงอายมากกวาวยอนๆ รอยละ 12-21 อาย 65 ปขนไป อยในหองตรวจเปนเวลานานมากกวา 5 ชวโมง6 ผสงอายตองการการตรวจวนจฉยทซบซอน และ 2 ใน 3 ของผสงอายตองรบไวรกษาในโรงพยาบาลหรอตองกลบมารบการรกษาซ าโดยไมไดวางแผน(readmission) หลงจ าหนาย7 ลกษณะการเจบปวยของผสงอายแตกตางจากวย ผสงอายมกมภาวะเจบปวยเรอรง เกดการเจบปวยในลกษณะของโรครนแรงขนและเปนการเจบปวยเฉยบพลนในภาวะเจบปวยเรอรง มพยาธสภาพหลายระบบ จากความเปลยนแปลงจากกระบวนการสงอายและปจจยเสยงจากโรคเรอรงสะสม เกดปฏสมพนธระหวางความเปลยนแปลงของวยสงอายกบโรค โรคกบโรค และปฏสมพนธของการรกษา ท าใหโรครนแรงและเกดอาการขางเคยงจากการใชยาหรอตองการตรวจวนจฉยมากกวาวยอนๆ รวมทงการวนจฉยผดพลาดจากการคดวาเปนอาการปกตในผสงอาย อาการน าสวนใหญมกเปนความสามารถในการท ากจกรรม การเคลอนไหวรางกายลดลงหรอมภาวะพงพา8 การตอบสนองตอการเจบปวยของผสงอาย มกจะเขารบการรกษาลาชาเนองจากคดวาเปนอาการปกตจากการสงอาย จงมาโรงพยาบาลเมออาการรนแรงหรอดวยปญหาเรงดวน มการศกษาพบวารอยละ 63 ของผสงอายทเขารบการรกษาในแผนกอบตเหต-ฉกเฉน มความรนแรงของการเจบปวยอยในระดบเรงดวนและ เรงดวนมาก9 และจ าเปนตองรบไวรกษาในโรงพยาบาลรอยละ 32-6810

การใหขอมลเพอเปนการฟนฟและการสงเสรมสขภาพหลงการรกษาเปนบทบาทอสระของพยาบาล ซงการใหขอมลเกยวกบโรคและการดแลตนเองเมอกลบบานจะชวยใหมความเขาใจโรคและความเจบปวย และลดความวตกกงวลของผสงอาย/ครอบครว การใหขอมลทถกตองครอบคลมปญหาการเจบปวยของผสงอาย จะท าใหผสงอาย/ครอบครวมความมนใจในการดแล การใหขอมลทตรงตามปญหาและความตองการจะชวยใหสามารถเรยนรและปรบตวไดดกวา การใหขอมลดวยการแนะน าอยางเดยว การใชคมอเพอชวยใหผสงอาย /ครอบครวท าการศกษาเพมเตมและสามารถทบทวนความจ าและศกษาซ าดวยตนเองอยางอสระ นอกเหนอจากการมปฏสมพนธกบพยาบาล11

ค ำส ำคญ: การใหขอมล ผสงอาย/ครอบรว การรบรขอมล

*พยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน จงหวดขอนแกน




การมอบหมายงานในการปฏบตกจกรรมบรการพยาบาลทสงผลตอผลลพธทดในกลมการสอน การฝกทกษะการดแลตนเอง และการฟนฟสภาพนนขาดความตอเนอง และการมอบหมายปจจบนมการหมนเวยนไปตามตารางการปฏบตงานและตามสมรรถนะของพยาบาลสงผลใหพยาบาลผรบผดชอบโดยตรงไมสามารถปฏบตกจกรรมดงกลาวไดอยางมประสทธภาพและเปนการพฒนาคณภาพการใหบรการ จงควรพฒนาการปฏบตการพยาบาลทจะสงผลใหผสงอายมทกษะในการดแลตนเองทบานเพมขนโดยผานการตดตามอตราการรบรขอมลผปวยกอนจ าหนาย

1. เพอทราบระดบความสามารถในการท าหนาทของรางกายผสงอายศลยกรรมฉกเฉนกอนจ าหนาย 2. เพอพฒนารปแบบการใหขอมลผสงอายศลยกรรมฉกเฉน/ครอบครวและการรบรกอนจ าหนาย

การวจยเชงปฏบตการ เพอพฒนางานประจ าโดยใชกระบวนการวจย ผวจยรวมกบผรวมงาน วเคราะห ปรบปรงงาน ใหมความเหมาะสมและสอดคลองตอการน าไปใชในการปฏบตของหนวยงาน เปาหมายในการด าเนนงานคอ เพมการรบรขอมลการจ าหนายและลดอตราการกลบเขารบการรกษาโดยไมไดวางแผนลวงหนา เปนการพยาบาลทชวยใหผปวยสงอาย/ครอบครวไดรบขอมลการเจบปวย การปฏบตและการดแลตอเนองกอนกลบบาน โดยพยาบาลเปนผขบเคลอนสกระบวนการวจย ผใหขอมลเปนกลมผรวมวจยเปนบคคลากรทางการพยาบาลทมหนาทในการใหการดแลผปวย และกลมผรวมวจยทเปนครอบครว/ญาตผปวยหรอผดแล ผใหขอมลหลก ประกอบดวย 1) กลมผรวมวจย เปนทมการพยาบาลประจ าการ 4 คน ทปฏบตงานในหอผปวยอบตเหตฉกเฉน 1 เปนกลมทรวมคดและวางแผนการวจย มการประชมกลม 2) กลมทเขารวมกจกรรม เปนพยาบาล ผชวยพยาบาลหอผปวยอบตเหตฉกเฉน 1 เปนกลมทเขาฟงการสะทอนขอมล และ3) กลมผสงอาย/ครอบครว

ผสงอายทศกษาจ านวน 32 ราย ผสงอายทศกษามอายเฉลย 71.43 ป เปนผสงอายวยตนรอยละ 43.75

และรองลงมาเปนผสงอายวยกลางรอยละ 37.5 เพศ เปนเพศชายมากกวาเพศหญง สวนมากมโรคประจ าตวรอยละ 53.13 สามอนดบแรกไดแกโรคความดนโลหตสง โรคมะเรงและโรคเบาหวานเทากน การใชยา






ผสงอายมการใชยาสามอนตบแรกไดแก ยารกษาเบาหวาน รกษาโรคความดนโลหตสง และยารกษาโรคหวใจ สวนใหญเปนโรคหลอดเลอดแดงชองทองโปงพอง รอยละ 46.87 มะเรงทอทางเดนน าดรอยละ 28.13 และล าไสอดตนรอยละ 25 ระยะแรกการใหขอมลตามขนตอนการวจย ไมสามารถประเมนไดเนองจาก ลกษณะการใหบรการของหอผปวยทใหการบรการตลอด 24 ชวโมง และสามารถยายไดตลอด 24 ชวโมงเชนเดยวกน และผสงอายบางรายมแผนการรกษาดวยวธรกษาดานอนรวมดวย จงท าใหไมสามารถเกบขอมล ประเมนการรบรและภาวะสขภาพกอนจ าหนาย และไมสามารถประเมนความสมบรณของแบบบนทกทางการพยาบาลได และมผสงอายทสามารถประเมนไดครบนอย จงมการปรบแกกระบวนการเกบขอมลในระยะท 2 เพอใหไดขอมลทเปนจรงกบบรบทการปฏบตงานในสถานการณจรง มการปรบวธการใหขอมลและการประเมนผล หลงการประเมนภาวะสขภาพ และมการใหขอมลผสงอาย/ครอบครว โดยพยาบาลทไมใชผรวมวจยเปนผประเมนการรบรและความพงพอใจตอวธการใหขอมล หลงการประเมนปญหาและใหขอมลครอบคลมจงประเมนผล การประเมนความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน กอนจ าหนายหรอยายหอผปวย ในกรณทยายในเวลาท ไมมผวจยไปเกบขอมล และมขอจ ากดในเรองของความรบดวนในการยายผปวยไมสามารถประเมนได ท าใหสามารถประเมนไดเฉพาะในรายทจ าหนายออกจากหอผปวยในกรณทกลบบานเทานน เปนการปฏบตจรงในสถานการณ และการตดตามการประเมนความสมบรณของแบบนทกทางการพยาบาล ประเมนไดในกรณจ าหนายกลบบานเทานน และการสมตรวจสอบจะมทงประวตทเปนกลมตวอยางและไมใชกลมตวอยางทศกษา น ามาวเคราะหรวมกน จงไมสามารถใชเปนเครองมอในการประเมนทงหมดได

การปฏบตของพยาบาลในการพฒนาแนวปฏบตการใหขอมลผสงอายศลยกรรมฉกเฉน/ครอบครวตอการรบรขอมลกอนจ าหนาย การประเมนภาวะสขภาพเมอแรกรบสวนใหญผสงอายมความบกพรองในการท ากจวตรประจ าวนรอยละ 75 ภาวะเจบปวยเฉยบพลนและอาการของโรคทรนแรงขนมผลตอความสมามารถในการท ากจวตรประจ าวน แบบการประเมนการรบรกอนกลบบาน สวนใหญผสงอาย/ครอบครวไดรบรขอมลกอนจ าหนายคดเปนรอยละ 90 มการใหขอมลโดยพยาบาลเจาของไขทมประสบการณในการปฏบตงานตงแต 10 ปขนไป ประเมนความพรอมของผสงอาย/ครอบครวและ ตดตามการใหขอมล การมสวนรวมในการการดแลของครอบครวระหวางเขารบการรกษา การใหขอมลควบคกนทงผสงอาย/ครอบครว มการประเมน และใหขอมลตามลกษณะปญหาและความตองการทแทจรง ท าใหมผลตอการรบรขอมลกอนจ าหนาย ผลของโรคตอการด าเนนชวตเมอกลบบาน อปสรรคของการรบรขอมลของผสงอายเปนปจจยส าคญสมพนธกบตวผสงอายเองเนองจากความสามารถในการรบรอาจมขอจ ากด เชน อายมาก การเจบปวย ทกษะความสามารถในการเรยนรลดลง และในสวนของพยาบาลผใหขอมล กระบวนการเรยนรและระบบการดแลรกษา ซงพยาบาลมกใหขอมลอยบนพนฐานทางวชาการ และมขอจ ากดดานเวลา ผสงอาย /ครอบครวขาดการเตรยมพรอมและแรงจงใจ รวมทงอปสรรคดานรางกายและจตใจ (Redman, 1997)13 สอดคลองกบการศกษาทพบวาการใหขอมลแกผปวยอยางครบถวนในเรองการรกษา ชวยใหผปวยเกดความรสกปลอดภยและสามารถควบคมสงตางๆ ได การใหขอมลม 2 แบบ คอ การพดอธบาย และการใหเอกสาร ผลการศกษาการใหขอมลกอนผาตดในรปเอกสารชวยลดความวตกกงวล ลดระยะเวลาอยโรงพยาบาล และฟนหายไดเรว การใหขอมลดวยการพดอธบายจะขาดความชดเจนแมนย า14 และเนองจากผทมความวตกกงวลจะสามารถเกบขอมล ไวไดเพยงรอยละ 30-40 ของขอมลทไดรบ14

การใหขอมลทสอดคลองกบความตองการและความพรอมของ ผปวยไมท าใหผปวยมความวตกกงวลเพมขน และการไดรบขอมล ขาวสารยงเปนสทธขนพนฐานทผปวยตองไดรบจากผประกอบวชาชพสขภาพ เมอ



อยในระยะปฏเสธการเจบปวยและวตกกงวล ความเหนอยลา จงท าใหรบรวาไมไดรบขอมลหรอไดรบขอมลไมชดเจน ไมสามรถน าไปปฏบตได ซงเปนปจจยหนงทท าใหไมสามารถควบคมอาการและตองกลบเขารบการรกษาโดยไมไดวางแผน16 และมศกษาการรบรขอมลของญาตผมารบบรการทงานอบตเหตและฉกเฉนโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร พบวาญาตผมารบบรการรบรขอมลโดยรวมอยในระดบปานกลาง และการรบรขอมลของญาตระยะเมอมาถงและระยะกอนจ าหนายจากตกอบตเหตกรณนอนโรงพยาบาลอยในระดบสง สวนการรบรขอมลขณะเขารบการรกษาพยาบาลและจ าหนายกลบบานอยในระดบปานกลาง17 ความพงพอใจสวนใหญมความพงพอใจตอการไดรบขอมลและวธการใหขอมลในระดบมากทสดเทากนรอยละ 90 และระดบมากรอยละ 10 ในระหวางการศกษา การสรางสมพนธภาพกบผสงอาย/ครอบครว มการตดตามประเมนปญหาสขภาพและการใหขอมลตามสภาพปญหาทเกดขน ตรงตามความตองการจงท าใหผสงอาย/ครอบครวมความพงพอใจในระดบมากทสดรอยละ90 สอดคลองกบการศกษาของ พรทวา มสวรรณและขนษฐา นาคะ (2008)14 ศกษาการรบรความรนแรงของการเจบปวย ความตองการขอมลและความวตกกงวลของผปวยกอนไดรบการผาตดห คอ จมก ในโรงพยาบาลสงขลานครนทร ทพบวาระดบการรบรความรนแรงของการเจบปวยของกลมตวอยางมคาเฉลยในระดบปานกลาง โดยรบรความรนแรงของอาการเจบปวยมากทสด รองลงมาคอ รบรภาวะแทรกซอนของโรค โอกาสเสยชวต และโอกาสหายดวยการผาตด ขอทมความตองการมากเปนอนดบหนงคอ ผลการผาตด รองลงมาคอการปฏบตตวหลงผาตด การปฏบตตวเพอปองกนภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนจากการผาตด การปฏบตตวเมอกลบไปอยบานและภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนจากการผาตด

ในการศกษาครงนเปนการวจยเชงปฏบตการ (Action research) เพอพฒนารปแบบการใหขอมลผสงอายศลยกรรมฉกเฉน/ครอบครว และเพอศกษาความสามารถการท าหนาทของรางกายผสงอายศลยกรรมฉกเฉนกอนจ าหนาย ในผทอายตงแต 60 ปขนไปทงเพศชายและเพศหญง ทไดรบการวนจฉยเปน หลอดเลอดแดงใหญในชองทองโปงพอง ทางเดนอาหารอดตน เนอตายเนา ถงน าดอกเสบ และมะเรงทอน าด เขารบการรกษาในหอผปวยอบตเหตและฉกเฉน 1 ตงแต เดอนกนยายน 2554-กมภาพนธ 2555 แผนกการพยาบาลอบตเหตและฉกเฉน โรงพยาบาลศรนครนทร มหาวทยาลยขอนแกน รปแบบการใหขอมลผสงอายศลยกรรมฉกเฉน/ครอบครว ประกอบดวย 1) การประเมนความตองการและ ความพรอมของผสงอาย/ครอบครวทงทางดานรางกาย จตใจ เพอใหทราบถงปญหาและความตองการ กอนใหขอมลมความส าคญตอการตอบสนองความตองการ และความสามารถในการรบรขอมล 2) การใหขอมลระหวางเขารบการรกษาตามสถานการณการเจบปวยและความตองการ เมอการเจบปวยเขาสระยะฟนฟผสงอาย/ครอบครว มสวนรวมในการวางแผนการดแล จะชวยใหลดความวตกกงวลและเพมความสามารถในการรบรและน าสปฏบตไดดกวา 3) ระบบการมอบหมายหนาทเปนระบบพยาบาลเจาของไข และตองไดรบการเตรยมความพรอมมากอน เพอใหพยาบาลปฏบตการใหขอมลทจ าเปนไดอยางเปนระบบและจดสรรเวลาใหสอดคลองกบการปฏบตงานจรงได 4) การเตรยมอปกรณเอกสารเกยวกบขอมลทจ าเปนตามกลมโรคไดแก หลอดเลอดแดงใหญในชองทองโปงพอง ล าไสอดตน แผลเนอตายเนา ถงน าดอกเสบ และมะเรงทอน าด เพอใหเปนสอในการอธบายและเกดการศกษาซ าเมอพบปญหาและภาวะหลงลมของผ สงอาย/ครอบครว




1. ประเสรฐ อตสนตชย. (บรรณาธการ). (2552ข). โรคความดนเลอดสงในผสงอายและการปองกน. ปญหำสขภำพทพบบอยในผสงอำย และกำรปองกน. (หนา 1-13). กรงเทพฯ: ยเนยน ครเอชน.

2. จนทรเพญ ชประภาวรรณ. (2543). สถำนะสขภำพคนไทย ป พ.ศ. 2543: สถำนะสขภำพคนไทย. กรงเทพฯ: อษาการพมพ.

3. Rowland K, Maitra AK, Richardson DA, et al. (1990). The discharge of patients from an accident and emergency department: functional changes and risk of readmission. Age Ageing, (19): 415-418.

4. Lowenstein SR, Crescenzi CA, Kern DC, et al. (1986). Care of the elderly in the emergency department.Ann Emerg Me, (15): 528-535.

5. Robinson S, Mercer S. (2007). Older adult care in identifying strategies that foster best practice. Journal of Gerontological Nursing. 40-47.

6. Aminzadeh F, Dalziel W.B. (2002). Older adult in the emergency department: A systematic review of patterns of use, adverse outcome, and effectiveness of intervention. Annals of Emergency Medicine, 39(3): 238-247.

7. Basic D, Conforti D & Rowland J. (2002). Standardised assessment of older patients by a nurse in an emergency department. Australian Health Review. 25(4): 50-58.

8. Salvi et al.(2009). Older adult use the emergency departmentappropiately. Intern Emergency Med. 93-94

9. Baum SA, Rubenstein LZ. (1987). Old people in the emergency room: age-related differences in emergency department use and care. J Am Geriatr Soc. (35): 398-404.

10. วระวรรณ องอราม. (2545). ผลของรปรแกรมกำรใหขอมลเกยวกบสงเรำตอกำรปรบตวของผปวยผำตดหลอดเลอดหวใจ, วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑตสาขาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

11. Redman, B. K. (1997). The Practice of patient education. (8th ed). St. Louis: Mosby. 12. พรทวา มสวรรณ และ ขนษฐา นาคะ. (2551). การรบรความรนแรงของการเจบปวย ความตองการ

ขอมลและความวตกกงวลของผปวยกอนไดรบการผาตดห คอ จมก ในโรงพยาบาลสงขลานครนทร สงขลำนครนทรเวชสำร. 26 (2)

13. สมคด ปณะศร, จนตจฑา รอดพาล, สมคด ตรราภ, วราวรรณ จนทมล. (2552). ผลของการใชโปรแกรมการเสรมสรางพลง อ านาจตอ ความสามารถในการดแลของผดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมอง. วำรสำรกองกำรพยำบำล. 36 (3)

14. ศรอร สนธ & ศรลกษณ ศรประสงค. (2544). ภาวะสขภาพและระดบกจกรรมของผปวยกลามเนอหวใจตายในระยะพกฟนหลงออกจากโรงพยาบาล. วำรสำรสภำกำรพยำบำล. 16(2) 52-68.

15. กรณา แดงสวรรณ และคณะ. (2555). การรบรขอมลของญาตผมารบบรการทงานอบตเหตและฉกเฉนโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร.วำรสำรมหำวทยำลยนรำธวำสรำชนครนทร. 4 (2)




P 1.11 ปจจยทมผลตอพฤตกรรมกำรดมกำแฟของประชำชนวยท ำงำนในเขตเทศบำลนคร อบลรำชธำน

วลาวรรณ ประวทยธนา*

เครองดมผสมคาเฟอนเปนทรจกและนยมบรโภคกนอยางแพรหลายโดยเฉพาะกาแฟในประชาชนวยท างาน ทคดวาการดมกาแฟท าใหสดชน ไมงวงนอน และสามารถลดความเหนอยลาจากการท างาน ซงกาแฟมทงประโยชนและโทษตอรางกาย เมอไดรบในปรมาณมากกจะกอใหเกดอนตรายตอรางกายได การวจยครงนม วตถประสงคเพอศกษาพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน ในเขตเทศบาลนครอบลราชธาน และปจจยท านายพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างานในเขตเทศบาลนครอบลราชธาน กลมตวอยางทใชในการศกษาครงนเปนประชาชนวยท างานทมอาย 15-59 ป จ านวน 400 คน ซงไดจากการสมตวอยางแบบโควตา เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถาม ซงไดผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหาโดยผทรงคณวฒ และหาคาความเชอมนของแบบสอบถาม โดยค านวณหาคาสมประสทธแอลฟาของคอนบาค โดยคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบเทากบ .87 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คาเฉลย รอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหถดถอยพหคณ

ผลการวจยพบวา 1) พฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน โดยรวมอยในระดบปานกลาง 2) ตวแปรพยากรณทดของพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน ไดแก สถานทจ าหนายกาแฟ รสชาตของกาแฟ สอโฆษณา แรงสนบสนนจากเพอนรวมงาน และการรบรประโยชนของการดมกาแฟ 3) ตวแปรพยากรณทง 5 นสามารถรวมกนพยากรณพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างานได รอยละ 68 และมความคลาดเคลอนมาตรฐานในการพยากรณเทากบ 3.70 ผลการวจยน ควรน าไปใชเปนขอมลในการวางแผนการด าเนนงานของหนวยงานสาธารณสข ในการจดท านโยบายและยทธศาสตรในการสรางเสรมสขภาพ และควรจดกจกรรมโดยใชปจจยตาง ๆ เชน การใชสอตางๆ ปายโฆษณา เพอใหความร ความเขาใจเกยวกบประโยชนและโทษของการดมกาแฟ เพอปรบเปลยนพฤตกรรมในการดมกาแฟหรอเครองดมทผสมคาเฟอนไดอยางถกตอง เหมาะสม

ค ำส ำคญ: ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการดมกาแฟ ประชาชนวยท างาน

*อาจารย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชธาน จงหวดอบลราชธาน

บทคดยอ



สถานการณการบรโภคเครองดมผสมคาเฟอนในประเทศไทยมอตราการขยายตวเพมสงขนประมาณ 991.06 ลานลตร ใน พ.ศ. 2549 (กระทรวงสาธารณสข, 2548; 2550) ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา สถาบนวจยโภชนาการ ไดท าการส ารวจพฤตกรรมการดมเครองดมผสมคาเฟอนในป พ.ศ. 2543 พบวา คนไทยอาย 12 ปขนไป ดมเครองดมผสมคาเฟอนรอยละ 36.8 ดมเครองดมกาแฟ ชา รอยละ 66.6 ดมน าอดลม รอยละ 77 (กระทรวงสาธารณสข, 2548; 2550)

ความตองการของผบรโภคท าใหเครองดมผสมคาเฟอนเปนทรจกและนยมบรโภคกนอยางแพรหลาย เครองดมประเภทนมสวนผสมคาเฟอน ซงคาเฟอน คอสารประกอบทพบตามธรรมชาตในพชกวา 60 ชนด ทส าคญไดแก กาแฟ ชา และโคลา จดเปนอาหารควบคมเฉพาะตามประกาศกระทรวงสาธารณสขทมการควบคมสารคาเฟอนไมใหเกน 50 มลลกรมตอหนวยบรรจ และตองแสดงปรมาณคาเฟอนและสวนประกอบพรอมค าเตอนบนฉลากอยางชดเจน และคนทวไปควรไดรบไมเกน 100-300 มลลกรมตอวน (ภทรยา บาบญ, 2554) ปจจบนเครองดมผสมคาเฟอนมแนวโนมทจะบรโภคเพมขนเรอย ๆ โดยเฉพาะกาแฟซงเปนเครองดมผสมคาเฟอนชนดหนง ทเขามามบทบาทในชวตประจ าวนอยางแพรหลาย โดยเฉพาะในกลมนสตนกศกษา ประชาชนวยท างาน ทคดวาการดมกาแฟท าใหสดชน ไมงวงนอน และสามารถลดความเหนอยลาจากการท างาน ซงกาแฟมทงประโยชนและโทษตอรางกาย เมอไดรบในปรมาณมากกจะกอใหเกดอนตรายตอรางกายได (กระทรวงสาธารณสข, 2547) สารคาเฟอนในกาแฟมทงประโยชนและโทษตอรางกาย จะออกฤทธกระตนใหสมองตนตว รางกายรสกกระชมกระชวย ไมงวงมสมาธในการท างานยงท าใหความสามารถในการท างานดขน กาแฟชวยลดอาการหงดหงดและความเครยด เปนตน หากดมในปรมาณทเหมาะสมจะไมมการสะสมหรอตกคางในรางกาย แตถาหากไดรบในปรมาณทสง การกระตนนจะกลายเปนท าใหรสกกงวล กระวนกระวายและมอาการมอสน กระสบกระสายและนอนหลบยาก ถาดมเปนประจ าจะสงผลเสยตอสขภาพได (กระทรวงสาธารณสข, 2547) เพราะฉะนนการดมกาแฟจงมทงประโยชนและโทษหากดมในปรมาณทเหมาะสมยอมมประโยชนตอรางกาย เชนเดยวกนหากดมกาแฟมากเกนไป ยอมเปนโทษ จากผลการวจยในตางประเทศสวนใหญกลาววาการดมกาแฟนนควรดมเพยง 2-4 ถวยเทานน (กระทรวงสาธารณสข, 2550)

ปจจบนไดมการพฒนาเปลยนแปลงรปแบบและรสชาตของกาแฟ ใหเปนทนยมของผบรโภคมากขน เชน กาแฟส าเรจรป กาแฟสดรสชาตตาง ๆ หรอการน ากาแฟไปเปนสวนผสมของอาหารบางชนด ไอศกรม ขนม อาหาร เปนตน ท าใหหลายคนนยมดมกาแฟโดยเฉพาะในวยรนและวยท างาน เพราะคดวากาแฟชวยใหท างานไดมากขนหรออานหนงสอไดมากขน ในกลมผใชแรงงานท าใหสดชน กระปรกระเปรา ประกอบกบปจจบนมธรกจรานอาหาร รานสะดวกซอ รวมถงรานขายกาแฟทเพมมากขน ท าใหมการบรโภคกาแฟกนอยางแพรหลาย ซงในการดมกาแฟนนจะตองใสสวนผสม เชน น าตาล คอฟฟเมท เพอใหไดรสชาตทหวาน หอม มน อรอย ตามทตองการ เมอดมบอย ๆ จะท าใหรางกายไดรบน าตาลและไขมนซงเปนอนตรายตอสขภาพตามมา

ในประชาชนทมอาย 15-59 ป ซงเปนวยท างาน จะตองใชสมองคด หรอใชแรงงานในการท างาน บางครงตองท างานหนกทงกลางวนกลางคน ท าใหพกผอนไมเพยงพอจงตองแสวงหาเครองดมทชวยใหรางกาย




ไมงวงนอน รสกกระปรกระเปรา กาแฟเปนทางเลอกหนงทดมแลวมฤทธกระตนประสาทท าใหตนตว หายเหนอย ชวยเพมก าลงในการท างาน แตถาดมกาแฟเปนประจ าจะท าใหตดกาแฟ ซงกาแฟมทงประโยชนและโทษดงทกลาวมาแลวขางตน ถาดมในปรมาณทไมเหมาะสมจะสงผลเสยตอสขภาพได ดงนนผวจยจงสนใจศกษาเกยวกบพฤตกรรมการดมกาแฟและปจจยทมอทธพลตอการดมกาแฟของประชาชนวยท างานในเขตเทศบาลนครอบลราชธาน

1. เพอศกษาพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน ในเขตเทศบาลนครอบลราชธาน 2. เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจยน า ปจจยเออ ปจจยเสรม กบพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างานในเขตเทศบาลนครอบลราชธาน 3. เพอศกษาปจจยท านายและสรางสมการท านายพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างานในเขตเทศบาลนครอบลราชธาน

ประชำกร ประชากรในการศกษาครงน คอ ประชาชนทมอาย 15 – 59 ป ทอาศยอยในเขตเทศบาลนครอบลราชธาน จงหวดอบลราชธาน

กลมตวอยำง กลมตวอยางทใชในการศกษา ประชาชนทมอาย 15 - 59 ป ทอาศยอยในเขตเทศบาลนครอบลราชธาน จงหวดอบลราชธาน จ านวน 400 คน ซงไดมาโดยการค านวณกลมตวอยาง โดยใชสตรของของ Yamane (1973: 887 อางถงใน ธรวฒ เอกะกล, 2546: 135) โดยผวจยก าหนดใหระดบความคลาดเคลอนเทากบ 0.05

เครองมอทใชในกำรเก บรวบรวมขอมล เปนแบบสอบถาม ซงผวจยสรางขนตามกรอบแนวคดและวตถประสงคการวจย โดยการทบทวนแนวคด ทฤษฎท เกยวของ โดยแบงเปน 5 สวน ไดแก แบบสอบถาม 1) ขอมลสวนบคคลเปนแบบเตมค าในชองวาง 2) สวนดานปจจยน า 3) ปจจยเออ 4)ปจจยเสรม 5) ดานพฤตกรรมการดมกาแฟ เปนขอค าถามปลายปดใชแบบวดมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ ผวจยน าแบบสอบถามไปทดลองใช (Try-Out) กบประชาชนวยท างานในเขตเทศบาลนครอบลราชธาน จ านวน 30 คน ซงเปนกลมประชากรทคณสมบตใกลเคยงกนกบกลมตวอยางทจะใชศกษาวจย ดวยการสมตวอยางงาย (Simple Random Sampling) เพอหาคาอ านาจจ าแนกรายขอ และคาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถามทงฉบบ โดยวธหาคาสมประสทธแอลฟาของ Cronbach (Conbach’s Alpha Coeffcient (ธรวฒ เอกะกล 2544: 182-183) ภาพรวมทงฉบบมคาความเชอมนเทากบ .87





กำรเก บรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดด าเนนการดงน 1) ผวจยขอรบสมครผชวยเกบขอมล และอธบายเพอท าความเขาใจกบผชวยเกบขอมล 2) เกบขอมลตามรานขายกาแฟในเขตเทศบาลนครอบลราชธาน 3) น าแบบสอบถามมาตรวจสอบความสมบรณ 4) ท าการวเคราะหขอมล กำรวเครำะหขอมล สถตทใชในการวเคราะหขอมล ค านวณหาคารอยละ คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และสถตวเคราะหการถดถอยพหคณวธ Stepwise Method และ Enter โดยใชโปรแกรมส าเรจรป

1. พฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน พบวา พฤตกรรมการดมกาแฟโดยรวมอยในระดบปานกลาง ( X =2.22)

2. ปจจยสวนบคคล ไดแก อาย เพศ ระดบการศกษา รายได ความรเกยวกบเครองดมกาแฟ ทศนคตเกยวกบการดมกาแฟ การรบรประโยชนของการดมกาแฟ การรบรความรนแรงของอาการทเกดจากการดมกาแฟ สถานทจ าหนายกาแฟ สอโฆษณา รสชาตของกาแฟ ปจจยดานแรงสนบสนนจากเพอนรวมงาน มความสมพนธในเชงเสนตรงกบพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน ในเขตเทศบาลนครอบลราชธานอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 มคาสมประสทธสหสมพนธพหคณ เทากบ .83 และสามารถอธบายความแปรปรวนของพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน ระดบอดมศกษาในจงหวดอบลราชธานไดรอยละ 68 โดยตวแปรทสงผลตอพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างานในเขตเทศบาลนครอบลราชธาน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 คอ การรบรประโยชนของการดมกาแฟ (X9) (β =-.10) สถานทจ าหนายกาแฟ (X11) (β =.35) สอโฆษณา (X12) (β =.27) รสชาตของกาแฟ (X13) (β =.27) และแรงสนบสนนจากเพอนรวมงาน (X14) (β =.23) 3. ตวแปรพยากรณทดของพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน ไดแก สถานทจ าหนายกาแฟ รสชาตของกาแฟ สอโฆษณา แรงสนบสนนจากเพอนรวมงาน และการรบรประโยชนของการดมกาแฟ ซงตวแปรพยากรณทง 5 นสามารถรวมกนพยากรณพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างานได รอยละ 68.00 และมความคลาดเคลอนมาตรฐานในการพยากรณเทากบ 3.70

4. สมการพยากรณพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน เขยนในรปคะแนนดบและคะแนนมาตรฐาน ไดดงน

สมกำรพยำกรณในรปคะแนนดบ

Y = -5.69 + .76X11 + .64X13+.60X12 + .42X14 - .17X9

สมกำรพยำกรณในรปคะแนนมำตรฐำน

Z = .35Z11 +.26Z13 + .27Z12 + .23Z14 - .11X9




1. พฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน โดยรวมอยในระดบปานกลาง อธบายไดวา ประชาชนวยท างานก าลงอยในชวงการท างาน จงตองการดมกาแฟเพอใหเกดความสดชน กระปรกระเปรา และสามารถท างานไดมากขน 2. ปจจยสวนบคคล ไดแก อาย เพศ ระดบการศกษา รายได ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน อธบายไดวา ปจจยสวนบคคลของกลมตวอยาง แตละคนมความหลายหลาย และการทประชาชนจะดมกาแฟนาจะเปนเพราะเหตผลอนทท าใหผดมอยากดมกาแฟ และมปจจยอนทมความสมพนธมากกวาปจจยสวนบคคล 3. ปจจยน า ไดแก การรบรประโยชนของการดมกาแฟ มความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน นนคอ ประชาชนมการรบรประโยชนของการดมกาแฟมาก แตยงมการดมกาแฟระดบปานกลาง อาจเนองจากประชาชนยงรบรถงความรนแรงของอาการทเกดจากการดมกาแฟอยจงไมดมมาก สวนดานความรเกยวกบเครองดมกาแฟ ทศนคตเกยวกบการดมเครองดมกาแฟ การรบรความรนแรงของอาการทเกดจากการดมกาแฟ ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน ไมสอดคลองกบอรณธร ลาสด(2551: 55) ศกษาปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคเครองดมผสมคาเฟอนของประชาชนวยท างานในเขตเทศบาลสวางแดนดน อ าเภอสวางแดนดน จงหวดสกลนคร พบวาปจจยน า การรบรเครองดมผสมคาเฟอน การรบรความรนแรง และคานยมในการบรโภคเครองดมผสมคาเฟอนมความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคเครองดมผสมคาเฟอนของประชาชนวยท างานในเขตเทศบาลสวางแดนดน อ าเภอสวางแดนดน จงหวดสกลนคร 4. ปจจยเออ ไดแก สถานทจ าหนายกาแฟ สอโฆษณา รสชาตของกาแฟ มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน อธบายไดวา ปจจบนสอโฆษณาตาง ๆ เขามามบทบาทในการด าเนนชวตประกอบกบปจจบนกาแฟมจ าหนายมากขน มขายตามรานสะดวกซอ มนมารท และรานขายกาแฟ ซงพยายามปรบปรงรสชาตของกาแฟใหหลากหลาย เพอใหผซอไดเลอกซอ สอดคลองกบการศกษาของ อรณธร ลาสด (2551:55) ศกษาปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคเครองดมผสมคาเฟอนของประชาชนวยท างานในเขตเทศบาลสวางแดนดน อ าเภอสวางแดนดน จงหวดสกลนคร พบวา สถานทจ าหนาย สอโฆษณามความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคเครองดมผสมคาเฟอนของประชาชนวยท างานในเขตเทศบาลสวางแดนดน อ าเภอสวางแดนดน จงหวดสกลนคร 5. ปจจยเสรม ไดแก แรงสนบสนนจากเพอนรวมงาน มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน อธบายไดวา ไมสอดคลองกบอรณธร ลาสด (2551: 55) ศกษาปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคเครองดมผสมคาเฟอนของประชาชนวยท างานในเขตเทศบาลสวางแดนดน อ าเภอสวางแดนดน จงหวดสกลนคร พบวา อทธพลจากบคคลและกลมเพอนไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดมเครองดมผสมคาเฟอน 6. ตวแปรพยากรณทดของพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน ม 5 ตว เรยงตามล าดบความส าคญดงน สถานทจ าหนายกาแฟ รสชาตของกาแฟ สอโฆษณา แรงสนบสนนจากเพอนรวมงาน และการรบรประโยชนของการดมกาแฟ ซงตวแปรทง 5 ตวรวมกนสามารถพยากรณพฤตกรรมการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน ไดรอยละ 68และมคาความคลาดเคลอนมาตรฐานในการพยากรณเทากบ 3.70 อธบายไดวา ตวแปรทง 5 ตวมมอทธพลตอการดมกาแฟของประชาชนวยท างาน




1. ขอเสนอแนะส าหรบการน าผลการวจยไปใชประโยชน 1.1 หนวยงานทเกยวของควรจดกจกรรม โดยใชปจจยตาง ๆ เชน การใชสอตางๆ ปายโฆษณา เพอใหความร ความเขาใจเกยวกบประโยชนและโทษของการดมกาแฟ เพอปรบเปลยนพฤตกรรมในการดมกาแฟหรอเครองดมทผสมคาเฟอนไดอยางถกตอง เหมาะสม 1.2 ผลการวจยน ควรน าไปใชเปนขอมลในการวางแผนการด าเนนงานของหนวยงานสาธารณสข ในการจดท านโยบายและยทธศาสตรในการสรางเสรมสขภาพ 1.3 ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการดมกาแฟมหลายปจจยดวยกน แตไมควรละทงปจจยทไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดมกาแฟ เนองจากบางปจจยไมมความสมพนธแตอาจมผลตอพฤตกรรมการดมกาแฟ 2. ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป 2.1 การศกษาครงนเปนการศกษาเฉพาะในเขตเทศบาลนครอบลราชธาน เพอใหไดองคความรเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการดมกาแฟใหครอบคลมทกกลม จงควรศกษาพนทอน ๆ ดวย 2.2 ควรศกษาพฤตกรรมการดมเครองดมผสมคาเฟอนประเภทอน เชน ชา น าอดลม เพอใหทราบถงขอมลหลากหลายยงขน 2.3 ควรมการศกษาในกลมผปวยโรคเรอรง เชน เบาหวาน โรคความดนโลหตสง เพอหาความสมพนธ ของอาการทเกดขนหลงดมเครองดมผสมคาเฟอน 2.4 ในการวจยครงตอไปควรมการศกษาเชงคณภาพ เพอใหไดขอมลทเปนประโยชนมากขน

งานวจยฉบบนส าเรจได ขอขอบคณผทรงคณวฒ รศ.ดร.จ าลอง ชโต คณบดคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยราชธาน ดร. ปฐพร แสงเขยว ดร.พรพก สร าไพ ทไดสละเวลาในการตรวจสอบความตรงเชงเนอหา และใหค าแนะน าในการแกไขปรบปรงเครองมอในการวจยครงน

กระทรวงสาธารณสข. เอกสำรเผยแพร กลมพฒนำระบบ. (ออนไลน) 2547 (อางเมอ 15 ธนวาคม 2554). จาก http://www.kasikornresearch.com/portal/site/KResearch. ธระวฒ เอกะกล. (2546).ระเบยบวธวจยทำงพฤตกรรมศำสตรและสงคมศำสตร. พมพครงท 3.

อบลราชธาน: วทยาการพมพ. ภทรยา บาบญ. คำเฟอน มหนตภยใกลตวคณ. (ออนไลน) 2551 (อางเมอ 15 ตลาคม 2554). จาก http://www.academic.hcu.ac th/forum. อรณธร ลาสด. (2551). ปจจยทมควำมสมพนธกบพฤตกรรมกำรบรรภคเครองดมผสมคำเฟอนของ ประชำชนวนท ำงำนในเขตเทศบำลสวำงแดนดน อ ำเภอสวำงแดนดน จงหวดสกลนคร. วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตร ศาสตร.




http://www.kasikornresearch.com/portal/site/KResearch

http://www.academic.hcu.ac/



Factors Affecting Drinking Coffee Behavior of Working People in Municipal of Ubon Rachathani City

Wilawan Prawithana*

The purposes of this research were to 1) study of factors affecting drinking coffee behavior of working people, in Municipal of Ubon Rachathani city; 2) study of relationship between personal factors, Predisposing factors, Enabling, Reinforcing factors and factors affecting drinking coffee behavior of working people, in Municipal of Ubon Rachathani city; and 3) identify good predictors of drinking coffee behavior of working people, in Municipal of Ubon Rachathani city. The research samples consisted of 400 drinking coffee behavior of working people, in Municipal of Ubon Rachathani city who were 15-59 years old. Metropolis selected by Quota sampling. The instrument for the study was a questionnaire that included the personal factors, Predisposing factors, Enabling, Reinforcing factors and coffee behavior of working people, in Municipal of Ubon Rachathani city. Content validity for all questionnaires were reviewed by a panel of experts. Internal consistency reliability for the instruments determined by Conbach’s alpha value of .87 respectively. Statistics for data analysis were percentage, mean, standard deviation, and multiple regression analysis.

The research findings were as follows: 1) Drinking coffee behavior of working people, in Municipal of Ubon Rachathani city were moderate level. 2) Personal factors included age, sex, educational level, income. Predisposing factor included Knowledge of drinking coffee, attitude of drinking coffee, perceived benefits of drinking coffee, perceived severity of drinking coffee, Enabling factors included coffee shop, advertising media, taste of coffee, Reinforcing factors included friends support had significant linear correlation at the .05 level with drinking coffee behavior of working people, in Municipal of Ubon Rachathani city. The multiple correlation coefficient was .83, indicating that this group of factors could, together predict the drinking coffee behavior of working people, in Municipal of Ubon Rachathani city with 68 percent accuracy. 3) Five best predictor for the drinking coffee behavior of working people, in Municipal of Ubon Rachathani city were ranked according to their importance as follows: coffee shop, advertising media, taste of coffee, Reinforcing factors included friends support, perceived benefits of drinking coffee and body perceptions this group of predicting variable could predict drinking coffee behavior of working people, in Municipal of Ubon Rachathani city with 68 percent and the standard error of the estimation of 3.70

Abstract



P 2.1 ปจจยคดสรรทมควำมสมพนธกบภำวะซกมเศรำของผสงอำยในเขต ต ำบลรพนเมอง อ ำเภอเหลำเสอรกก จงหวดอบลรำชธำน

หงษ บนเทงสข พย.ม.* สดาวรรณ อราสาย ศษ.ม*

การวจยครงนเปนการวจยเชงบรรยายมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาระดบภาวะซมเศราของผสงอายในเขต ต าบลโพนเมอง อ าเภอเหลาเสอโกก จงหวดอบลราชธาน 2) ศกษาปจจยทมความสมพนธกบภาวะซมเศราของผสงอายในเขต ต าบลโพนเมอง อ าเภอเหลาเสอโกก จงหวดอบลราชธาน ตวแปรทศกษาไดแก ปจจยสวนบคคล การสนบสนนทางสงคม กลมตวอยางคอ ผสงอายทมอาย 60 ปขนไป ทอาศยอยในเขตต าบลโพนเมอง อ าเภอเหลาเสอโกก จงหวดอบลราชธาน จ านวน 260 คน เลอกกลมตวอยางโดยวธการสมแบบกลม เครองมอในการวจยคอ แบบสมภาษณการสนบสนนทางสงคม แบบวดภาวะซมเศราในผสงอายไทย ซงผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหา และหาคาความเทยงของเครองมอทกฉบบ วเคราะหขอมลโดยหาคาเฉลย รอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน ผลการวจยพบวาภาวะซมเศราของผสงอายในเขต ต าบลโพนเมอง อ าเภอเหลาเสอโกก จงหวดอบลราชธาน ไมมภาวะซมเศราจ านวนสงสด คดเปนรอยละ 66.50 รองลงมาคอมภาวะซมเศราเลกนอย คดเปนรอยละ 31.20 และมเพยงรอยละ 6 .00 เทานนทมภาวะซมเศราระดบปานกลาง การสนบสนนทางสงคมดานการมโอกาสเออประโยชนตอผอน และดานการยอมรบวาเปนผมคณคา มความสมพนธทางลบในระดบต ากบภาวะซมเศรา r= -.127 ,-.185 ตามล าดบ

ผลการศกษาครงน สามารถน าไปใชเปนแนวทางสงเสรมเพอปองกนการเกดภาวะซมเศราของผสงอาย โดยสงเสรม การสนบสนนทางสงคมดานการมโอกาสเออประโยชนตอผอน และดานการยอมรบวาเปนผมคณคา

ค ำส ำคญ: ผสงอาย/ ภาวะซมเศรา *อาจารยประจ า คณะพยาบาลพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชธาน

ในปจจบนจ านวนประชากรผสงอายในประเทศไทย มแนวโนมสงขนทงนอาจเปนผลมาจากการด าเนนนโยบายลดอตราการเพมของประชากรในประเทศตงแต พ .ศ. 2513 เปนตนมา ซงจากขอมลการคาดการณของส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตการคาดประมาณประชากร ป พ.ศ. 2543 – 2573 พบวาป พ.ศ. 2543 มจ านวนผสงอาย 5.8 ลานคน ป พ.ศ. 2553 เพมเปน 8 ลานคน และคาดวาป พ.ศ. 2563 จะมจะมผสงอายเพมเปน 12.3 ลานคน และจะเพมเปน 17 ลานคน ในป พ.ศ.2573 (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2553)

บทคดยอ




http;//social.nesdb.go.th/social stat/statreport_Final.aspx) ปจจบนผสงอายประสบปญหาหลายดานอาจเปนผลมาจากการเปลยนแปลงปจจยภายในและปจจยภายนอกรางกายของผสงอาย ปญหาดานสขภาพจตทเปนปญหาส าคญของผสงอายคอ โรคซมเศรา ซงโรคซมเศราถกจดเปนหนงในสบอนดบของความเจบปวยทเปนสาเหตของความบกพรองในการด าเนนชวตของประชากรโลก และเปนอนดบสในประเทศทก าลงพฒนา (อรพรรณ ทองแตง, 2544)

ภาวะซมเศราในผสงอายเปนการเจบปวยทางจตใจชนดหนงทตอบสนองตอความผดหวง ความสญเสย หรอการถวลหาสงทขาดหายไป จากการศกษาพบวามความชกของโรคซมเศรารอยละ 5-8 ของประชากรโลกหรอรอยละ 15 ในผทมอายมากกวา 65 ปขนไป (สรนดา นอยสข, 2545) เมอเกดขนแลวจะท าใหผสงอายรสกไมมความสข จตใจหมนหมอง หดห หมดความกระตอรอรน เบอหนายสงตางๆรอบตว แยกตวเองอยคนเดยวทอแท บางครงรสกสนหวง มองชวตไมมคณคา มองตนเองไรคา เปนภาระตอผอน ถามอาการรนแรงจะมอนตรายจากการท ารายตนเอง ซงจากรายงานการฆาตวตายในผสงอายพบวารอยละ 90 มความสมพนธกบภาวะซมเศรา (อาฬสา หตะเจรญ, 2553) และพบวาผสงอายทเศรามากๆ แกปญหาไมไดมกจะฆาตวตาย

การสนบสนนทางส งคมไดมผ ศกษาไว วามความเก ยวของกบภาวะซม เศร าในผ ส งอาย สอดคลองกบการศกษาบลาเซอร (Blazer. 1982) พบวา พนฐานทางสงคมทเกยวของกบภาวะซมเศราในผสงอาย ไดแก การมเหตการณตงเครยดในชวต มปฏสมพนธทางสงคมลดลง สญเสยบทบาททส าคญ และการไดรบการสนบสนนทางสงคมลดลง เปนสาเหตทเพมความรนแรงของภาวะซมเศราดงนนพอจะสรปไดวาการสนบสนนทางสงคมมความสมพนธกบภาวะซมเศราโดยผสงอายสวนใหญทไดรบการสนบสนนทางสงคมจากครอบครวและสงคมมากจะท าใหมภาวะซมเศราลดลงได

ในการศกษาครงนมงศกษาภาวะซมเศราในผสงอายและปจจยทเกยวของคอปจจยสวนบคคลประกอบดวยเพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ ซงพบวาผสงอายเพศหญงจะมสดสวนของผทมปญหาทางจตใจ เหงา วาเหวมากกวาผสงอายชาย (มาลน วงศสทธ และ ศรวรรณ ศรบญ, 2544) และจากการศกษาของนล (Neal, 1986 อางใน สมหมาย จนน, 2538) ทท าการศกษากลมตวอยางทมปญหากบภาวะซมเศรา พบวาผสงอายเพศหญงมภาวะซมเศราสงกวาเพศชาย สวนระดบการศกษาพบวาผสงอายทมระดบการศกษาประถมปท 4 และสงกวา มอตราสวนและระดบของการกวา มปญหาทางจตใจ เหงาวาเหว ต ากวาผสงอายทมการศกษาระดบต ากวา (มาลน วงศสทธ และศรวรรณ ศรบญ, 2544)

ผวจยไดเลงเหนความส าคญและปญหาทางดานสขภาพจตของผสงอาย จงสนใจทจะศกษาเกยวภาวะซมเศราและปจจยสวนบคคลทเกยวของไดคดเลอกกลมตวอยางทอยในเขตต าบลโพนเมอง อ าเภอเหลาเสอโกก จงหวดอบลราชธาน เพอใชประกอบในการวางแผนชวยเหลอผสงอายใหไดรบการเอาใจใส และบรการดานตางๆ จากสงคมไดดขนซงในความเปนจรงแลวภาวะซมเศราในผสงอายเปนสงทหลกเลยงหรอปองกนได หากผสงอายไดรบการเตรยมพรอมดานรางกายและจตใจกอนทจะเขาสวยสงอาย เพอใหทราบแนวทางในการปฏบตหรอแนวทางการดแลตนเองเพอชวยใหผสงอายปรบตวตอการเปลยนแปลงสามารถด ารงชวตอยไดอยางมคณคา มความสขและมคณภาพชวตทดตอไป



1. เพอศกษาระดบภาวะซมเศราของผสงอายในเขต ต าบลโพนเมอง อ าเภอเหลาเสอโกก จงหวดอบลราชธาน

2. ศกษาปจจยทมความสมพนธกบภาวะซมเศราของผสงอายเขตใน ต าบลโพนเมอง อ าเภอเหลาเสอโกก จงหวดอบลราชธาน

การวจยครงนเปนการวจยเชงบรรยาย (Descriptive Research) โดยมวตถประสงคเพอตองการศกษาระดบของภาวะซมเศรา และปจจยทมความสมพนธกบภาวะซมเศราในผสงอายทอาศยอยในเขต ต าบลโพนเมอง อ าเภอเหลาเสอโกก จงหวดอบลราชธาน ประชำกรและกลมตวอยำง ประชากรในการวจยครงนคอ ผสงอายทมอาย 60 ปขนไปทอาศยอยในเขต ต าบลโพนเมอง อ าเภอเหลาเสอโกก จงหวดอบลราชธานสวนกลมตวอยางในการวจยครงนคอ ผสงอายทมอาย 60 ปขนไปทอาศยอยในเขต ต าบลโพนเมอง อ าเภอเหลาเสอโกก จงหวดอบลราชธาน ก าหนดขนาดของกลมตวอยางจากสตร Taro Yamane (1973) จ านวน 260 คน เครองมอทใชในกำรวจย เครองมอทใชในการวจยนแบงเปน 3 สวน สวนท 1 แบบสมภาษณขอมลทวไป เปนแบบสมภาษณเกยวกบ เพศ อาย สถานภาพสมรส ศาสนา ระดบการศกษา ความเพยงพอของรายได ภาวะสขภาพ และการมโรคประจ าตว สวนท 2 แบบสมภาษณการสนบสนนทางสงคม เปนแบบสมภาษณทผวจยน ามาจากของ ชลธชา บญศร (2550) ทใชวดการสนบสนนทางสงคมในผสงอาย มเนอหาครอบคลมการสนบสนนทางสงคม 5 ดาน คอ ดานความใกลชดและรกใครผกพน ดานการเปนสวนหนงของสงคม ดานการมโอกาสเออประโยชนตอผอน ดานการยอมรบวาเปนผมคณคา ดานการไดรบความชวยเหลอในดานตางๆ มคาความเชอมนของเครองมอ 0.84 สวนท 3 แบบวดภาวะซมเศราในผสงอาย มเนอหาครอบคลมอาการของความผดปกตดานอารมณ ความรสก ดานการคดร และพฤตกรรมทแสดงออก ซงผวจยไดใชแบบวดความซมเศราในผสงอายไทย (TGDS) ซงเปนแบบวดทสรางขนโดยกลมฟนฟสมรรถภาพสมองของไทย ทไดรวมกลมบรรดาแพทยผเชยวชาญดานประสาทวทยา จตเวชศาสตร แพทยโรคผสงอาย พยาบาลจตเวช นกจตวทยา จากหลายสถาบนทวประเทศไทย ลกษณะของแบบวดความซมเศรา TGDS และไดหาคาความเชอมนของแบบวดภาวะซมเศราเทากบ 0.82





กำรวเครำะหขอมล

1. ขอมลทวไปเพศ อาย สถานภาพสมรส เพศ อาย สถานภาพสมรส ศาสนา ระดบการศกษา ความเพยงพอของรายได ภาวะสขภาพ การมโรคประจ าตว ระดบภาวะซมเศราใชสถตจ านวนและ รอยละ

2. ระดบการสนบสนนทางสงคม ใชสถต คาเฉลย จ านวน รอยละ และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ว เคราะหความสมพน ธระหวาง อาย การสนบสนนทางส งคมและภาวะซม เศร า โดยใ ช สมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s product moment correlation)

พบวาผสงอายทเปนกลมตวอยาง สวนใหญเปนเพศหญง คดเปน รอยละ 53.10 รองลงมาคอเพศชาย

คดเปนรอยละ 46.90 มสถานภาพสมรสค คดเปนรอยละ 79.20 จบการศกษาชนประถมศกษา คดเปนรอยละ 86.90 นบถอศาสนาพทธ คดเปนรอยละ 100 ความเพยงพอของรายไดมเพยงพอไมเหลอเกบ คดเปนรอยละ 51.92 และมผสงอาย รอยละ 16.54 ทรายไดไมเพยงพอและมหนสน จากตารางท 1 พบวาผสงอายทเปนกลมตวอยางมระดบภาวะซมเศราอยในระดบไมมภาวะซมเศราจ านวนสงสด คดเปนรอยละ 66.50 รองลงมาคอมภาวะซมเศราเลกนอย คดเปนรอยละ 31.20 และมเพยงรอยละ 6 .00 เทานนทมภาวะซมเศราระดบปานกลาง นอกจากนไมพบวากลมตวอยางมระดบภาวะซมเศราระดบรนแรงเลย จากตารางท 2 พบวาผสงอายทเปนกลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยการสนบสนนทางสงคม ดานความใกลชดและรกใครผกพน ระหวาง 3.75 ถง 5.00 คะแนน โดยเฉลย 4.65 อยในระดบสงมากดานการมสวนรวมหรอเปนสวนหนงของสงคม 4.00 ถง 5.00 โดยเฉลย 4.54 คะแนนอยในระดบสงมาก ดานการมโอกาสเออประโยชน ตอผอน 3.38 ถง 4.75 โดยเฉลย 4.31 คะแนน อยในระดบสง ดานการไดรบการยอมรบวาเปนผทมคณคา 3.50 ถง 4.88 โดยเฉลย 4.10 อยในระดบสง ดานการไดรบความชวยเหลอในดานตางๆ 2.00 ถง 4.63 โดยเฉลย 4.14 คะแนน อยในระดบสง สวนการสนบสนนทางสงคมโดยรวมมคาคะแนนเฉลย 3.88 ถง 4.55 โดยเฉลย 4.35 คะแนน อยในระดบสง

จากตารางท 3 พบวา อายไมมความสมพนธกบภาวะซมเศรา แตมความสมพนธทางดานลบในระดบต า กบการสนบสนนทางสงคมดานความรสกใกลชดผกพน r= -.204 การสนบสนนทางสงคมดานความรสกใกลชดผกพนมความสมพนธดานบวกในระดบต ากบการเปนสวนหนงของสงคม r=.295 ดานการเออประโยชน r=.245 และดานการยอมรบวาเปนผมคณคา r=.235 มความสมพนธดานบวกในระดบปานกลางกบดานการไดรบการชวยเหลอในดานตางๆ r= .300 และพบวาการเปนสวนหนงของสงคมมความสมพนธดานบวกในระดบปานกลางกบดานการเออประโยชน r=.413 มความสมพนธดานบวกในระดบต ากบดานการยอมรบวาเปนผมคณคา r=.249 และดานการไดรบการชวยเหลอในดานตางๆ r= .125 สวนการสนบสนนทาง




สงคมดานการเออประโยชนมความสมพนธดานบวกในระดบปานกลางกบดานการยอมรบวาเปนผมคณคา r=.334 และมความสมพนธดานบวกในระดบต ากบดานการไดรบการชวยเหลอในดานตางๆ r= .176 นอกจากนการสนบสนนทางสงคมดานการยอมรบวาเปนผมคณคามความสมพนธดานบวกในระดบกานกลางกบดานการไดรบการชวยเหลอในดานตางๆ r= .357 และพบวาการสนบสนนทางสงคมดานการมโอกาสเออประโยชนตอผอน และดานการยอมรบวาเปนผมคณคา มความสมพนธทางลบในระดบต ากบภาวะซมเศรา r= -.127 ,-.185 ตามล าดบ ผลการวเคราะหขอมล ปจจยคดสรรทมความสมพนธกบภาวะซมเศราของผสงอายในเขต ต าบลโพนเมอง อ าเภอเหลาเสอโกก จงหวดอบลราชธาน สามารถน ามาอภปรายไดดงน

1. ภาวะซมเศราของผสงอายอยในระดบไมมภาวะซมเศราจ านวนสงสด คดเปนรอยละ 66.50 รองลงมาคอมภาวะซมเศราเลกนอย คดเปนรอยละ 31.20 และมเพยงรอยละ 6 .00 เทานนทมภาวะซมเศราระดบปานกลาง นอกจากนไมพบวากลมตวอยางมระดบภาวะซมเศราระดบรนแรงเลย สอดคลองกบการศกษาของวนดา สองจนทร (2548) ศกษาภาวะซมเศราของผสงอายในเขตรบผดชอบสถานอนามยบานเสอเฒา ต าบลเสอเฒา อ าเภอเชยงยน จงหวดมหาสารคาม พบวา ระดบภาวะซมเศราผสงอายมภาวะปกต รอยละ 86.67 มภาวะซมเศราเลกนอย รอยละ 10.00 มภาวะซมเศราปานกลาง รอยละ 3.33 และไมมภาวะซมเศรารนแรง ทงนอาจเนองมาจาก กลมตวอยางโดยสวนใหญมสถานภาพสมรสค จ านวน 206 คน คดเปนรอยละ 86.90 ซงพบวาภาวะซมเศราพบในผทมปญหาดานจตใจ เชน การหยาราง หรอการสญเสยคชวต ภาวะซมเศราอยางรนแรงเกดขนหลงจากสญเสยบคคลอนเปนทรกโดยการตาย หรอจากอารมณทถกปฏเสธ หรอการสญเสยจากการครนคดเกยวกบคณคาแหงตน นอกจากนยงพบวาผสงอายทเปนกลมตวอยางมระดบของความเพยงพอของรายไดอยในระดบเพยงพอแตไมเหลอเกบ รอยละ 51.92 ซงอธบายไดวา ระดบรายไดต ามความสมพนธกบอาการซมเศราสง นอกจากนกลมตวอยางโดยสวนใหญมสขภาพเจบปวยเลกนอย จ านวน 183 คน คดเปนรอยละ 70.4 ซงเปนสวนหนงทท าใหผสงอายไมมภาวะซมเศราเนองจาก สขภาพรางกายมผลตอระดบภาวะซมเศราโดยผลการวจยแทบทกรายงานไดสรปวาโรคภยไขเจบเปนสาเหตส าคญของภาวะซมเศรา เชน Brown และคณะ (1995) พบวาบคคลทมภาวะสขภาพอยในเกณฑดจะมอตราการเกดภาวะซมเศราต าสด นอกจากนน Blazer และคณะ (1991) กยงพบวาความเจบปวยเรอรงมความสมพนธกบภาวะซมเศรา และ Murphy (1992) ศกษาเปรยบเทยบผสงอายซมเศราและผสงอายปกตพบวา สขภาพรางกายทย าแยมความสมพนธกบภาวะซมเศราในผสงอาย และรายงานของ Williamson และคณะ (1995) พบวาความเจบปวยทคกคามตอชวต และความไรความสมรรถภาพจากรางกายมความพการเปนเหตการณทท าใหเกดภาวะซมเศราได ความสามารถในการท ากจวตรประจ าวน การทสามารท ากจวตรประจ าวนไดดวยตนเองมความสมพนธกนอยางใกลชดกบภาวะซมเศราในผสงอาย ทงในแงความถของการเกด




โรคและความเรอรงของโรค มรายงานวจยจ านวนหนงทพบวา อตราความชกของโรคซมเศราจะสงเปนพเศษในผสงอายทมความบกพรองในการท ากจวตรประจ าวน

นอกจากนกลมผสงอายทเปนกลมตวอยางมระดบของการสนบสนนทางสงคมโดยรวมอยในระดบสง คาเฉลย 4.35 คะแนน จงท าใหไมมภาวะซมเศราทงนเพราะ การดแลเอาใจใสของสมาชกในครอบครว ผสงอายเปนผทตองการดแลเอาใจใสทงในดานวตถ รางกายและจตใจจากครอบครว นอกจากนนยงตองการความรสกวาเปนสวนหนงของครอบครว และตองการตดตอจากเครอญาตดวย ในสงคมไทยถอ วาครอบครวเปนสถาบนทมหนาทการดแลเอาใจใสผสงอาย และมสวนชวยใหผสงอายในบนปลายชวต ซงถาผสงอายขาดสงนกมผลท าใหเกดภาวะซมเศราได 2. พบวาการสนบสนนทางสงคมดานการมโอกาสเออประโยชนตอผอน และดานการยอมรบวาเปนผมคณคา มความสมพนธทางลบในระดบต ากบภาวะซมเศรา r= -.127 ,-.185 ตามล าดบอธบายไดวาเมอผสงอายไดโอกาสเออประโยชนตอผอนนอยและไดรบการยอมรบวาเปนผมคณคานอยจะมระดบภาวะซมเศราในระดบสง เพราะการสนบสนนและชวยเหลอจากสงคม จะชวยลดความรนแรงของความเครยดหรอปญหา ผปวยซงมเครอขายการชวยเหลอเปนอยางดจะผานพนสถานการณวกฤตไดดกวาผทอยอยางโดดเดยว หรอไมสามารถรบความชวยเหลอจากผอน นอกจากนการมโอกาสเออประโยชนตอผอน เปนการทบคคลไดมโอกาสเลยงด หรอชวยเหลอผอน ท าใหเกดความรสกวาตนเปนทตองการ และเปนสงทพงของผอนได มการแลกเปลยนประโยชนซงกนและกน บคคลทขาดการสนบสนนทางสงคมชนดนจะรสกวาชวตของตนเองไรคา และความมนใจในความมคณคาแหงตน เปนการทบคคลไดรบการเคารพนบถอเหนคณคา ยกยองและชนชมความสามารถตามบทบาทของสงคม รวมถงการใหอภย ใหโอกาสในการปรบปรงตนเอง ถาบคคลไมไดรบการสนบสนนทางสงคมชนดน จะรสกขาดความเชอมน และรสกวาตนเองไรประโยชน ( Brandt & Weinert, 1981 อางใน สรนดา นอยสข, 2545)

พยาบาลควรใหความรแกชมชน ครอบครว ใหมความเขาใจเกยวลกษณะของผสงอาย เนนใหสมาชก

ในครอบครวใหความส าคญกบผสงอาย สนบสนนใหผสงอายไดมโอกาสเขารวมกจกรรมของสงคมและครอบครว มโอกาสเออประโยชนตอคนอน และยอมรบความมคณคา ซงจะท าใหผสงอายลดภาวะซมเศราลงได ขอเสนอแนะในการท าวจยในครงตอไป 1) ควรท าการศกษาเปรยบเทยบระดบภาวะซมเศรา โดยใชกลมตวอยางผสงอายทอยในเขตเมองกบชนบท 2) ควรท าวจยเชงทดลองในรปแบบของโปรแกรมการสนบสนนทางสงคม เพอพฒนาใหเปนโปรแกรมส าหรบดแลผสงอายเพอใหผสงอายมคณภาพชวตทดตอไป




งานวจยนส าเรจไดดวยความอนเคราะหจากบคลากรและหนวยงานทเกยวของ ซงผวจยรสกซาบซงและกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน และขอขอบคณมหาวทยาลยราชธานทสนบสนนทนส าหรบการวจยครงน มาลน วงษสทธ และศรวรรณ ศรบญ. (2544). ประชำสงคมกบกำรเกอหนนผสงอำย. กรงเทพฯ: วทยาลยประชากรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สรนดา นอยสข. (2545). กำรสนบสนนทำงสงคมของผสงอำยทรบบรกำรในคลนกจตเวช. วทยำนพนธ พย.ม. (สขภำพจตและกำรพยำบำลจตเวช). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย เชยงใหม. สมหมาย จนณ. (2538). กำรลดควำมซกมเศรำของผสงอำยเพศหญงในสถำนสงเครำะหคนชรำบำนบำงแครดยใชกำรสนบสนนทำงสงคม. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาพฒนาการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. อรพรรณ ทองแตง. (2544). สำระนำรเพอผสงอำย. กรงเทพฯ: คณะแพทยศาสตร ศรราชพยาบาล. อาฬสา หตะเจรญ. (2547, 17 ตลาคม). ภำวะซกมเศรำในผสงอำย. กรงเทพวนอาทตย. 16(5959). สบคนเมอ 15 มถนายน 2548, จาก http://www.anamai.moph.go.th/advisor/241/24108.html. Blazer, D.G. (1982). Depression in Late Life. St.Louis: Mosby. Brown DR.; Mieburn NG.; & Gary LE. (1992). Symtoms of Depression among Older African- Americans. An Analysis of Gender Differences, Gerontogist, 32(6): 789. William Lee Bothell; Joel Fischer; & Cullen Hayashidg. (1992). Social Support and Depression Among Low Income Elderly. Retrieved June 7, 2005, from http://www.haworthpress.com/store/ArticleAbstract.asp?sid=8AV3DE2GOWH49H03 4PSG6LC4FUB1BSQ4&ID=7672.



http://www.anamai.moph.go.th/advisor/241/24108.html

http://www.haworthpress.com/store/ArticleAbstract.asp?sid=8AV3DE2GOWH49H03



ตำรำงท 1 จ านวน และรอยละของระดบภาวะซมเศราของผสงอาย ในเขต ต. โพนเมอง อ. เหลาเสอโกก จ. อบลราชธาน จ าแนกตามระดบภาวะซมเศรา

ตวแปร จ านวน รอยละ ภาวะซมเศรา ไมมภาวะซมเศรา มภาวะซมเศราเลกนอย มภาวะซมเศราปานกลาง

173 81 6

66.50 31.20 2.30

ตำรำงท 2 คาพสย คาเฉลย (X) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (SD) ของ การสนบสนนทางสงคม แบงตามรายดาน

ตวแปร Range X SD ระดบ การสนบสนนทางสงคม ดานความใกลชดและรกใครผกพน ดานการมสวนรวมหรอเปนสวนหนงของสงคม ดานการมโอกาสเออประโยชนตอผอน ดานการไดรบการยอมรบวาเปนผทมคณคา ดานการไดรบความชวยเหลอในดานตางๆ โดยรวม

3.75- 5.00 4.00- 5.00 3.38- 4.75 3.50- 4.88 2.00- 4.63 3.88- 4.55

4.65 4.54 4.31 4.10 4.14 4.35

0.26 0.16 0.17 0.18 0.22 0.13

สงมาก สงมาก

สง สง สง สง

ตำรำงท 3 แสดงคาสมประสทธสหสมพนธระหวาง ปจจยสวนบคคล การสนบสนนทางสงคม กบภาวะซมเศรา

ตวแปร เพศชาย

อาย ใกลชดผกพน

สวนหนงของสงคม

เออประโยชน

เปนผมคณคา

ความชวยเหลอ

ภาวะซมเศรา

เพศชาย อาย ใกลชดผกพน สวนหนงของสงคม เออประโยชน เปนผมคณคา การไดรบความชวยเหลอ ภาวะซมเศรา

1000 .085 -.240 -.044 -.064 -.016 .056 -085

1000 -.204* 0.46 .085 .090 .121 -.102

1000 .298* .246** .236** .300** -.002

1000 .413** .249** .125* -.094

1000 .334** .176** -.127*

1000 .357** -.185**

1000 -.113

1000



Select Factor have to Relationship with depression of the Elderly resided in Ponmaung

Municipality within Lao Suea Kok district of Ubon Ratchathani Hong Bantengsuk, M.N.S.

Sudawan Urasai M.Ed.* The purpose of this descriptive research were to study the degree of depression of the Elderly resided in Ponmaung Municipality within Lao Suea Kok district of Ubon Ratchathani and study factor have to the relationship with depression of the Elderly resided in Ponmaung Municipality within Lao Suea Kok district of Ubon Ratchathani The variable to study Personal Factor ,Social Support and Depression. The Sample in this study were 260 elderly have age up to 60 year who were randomly selected in group using the unequal cluster sampling technique. The instruments for research were social support, Thai Geriatric Scale –TGDS. All instruments were tested for content validity and determined its reality. Statistical technique utilized in data analysis were percentage, mean, standard deviation, Pearson’ product moment correlation. Major findings were as follows: Depression of of the Elderly resided in Ponmaung Municipality within Lao Suea Kok district of Ubon Ratchathani was normal level 66.50 %, were found having mild depression 31.20 % and 6 .00% had a moderate depression. Social support mode was negatively related to depression ( r = -.127) and Social support mode was negatively related to depression ( r = -.185)



P 2.2 กำรศกกาำภำวะสขภำพจตหญงตงครรภในเขตชมชน อ ำเภอเมอง จงหวดอบลรำชธำน กำรศกกาำภำวะสขภำพจตหญงตงครรภในเขตชมชน อ ำเภอเมอง จงหวดอบลรำชธำน

สจตรา กฤตยาวรรณ พย.ม.*

การศกษาครงนเปนวจยเชงส ารวจ มวตถประสงคเพอศกษาภาวะสขภาพจตของหญงตงครรภในเขตชมชน อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน กลมตวอยางเปนหญงตงครรภในเขตความรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพหนองแก โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพหนองขอน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพดามพรา จ านวน 141 คน ด าเนนการเกบขอมลในชวงเดอน มนาคม-เมษายน 2555 เครองมอทใช คอ แบบสมภาษณทผวจยสรางขน และแบบประเมนภาวะสขภาพจตในหญงตงครรภของกรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข สถตทใช คอ สถตเชงพรรณนา ผลการศกษาพบวา หญงตงครรภสวนใหญมความเครยดอยในเกณฑปกตถงเลกนอย รอยละ 83.69 มความเครยดระดบปานกลาง รอยละ 12.06 และมความเครยดระดบสง รอยละ 4.25

ขอเสนอแนะจากการวจยครงน คอ ควรมการประเมนภาวะสขภาพจตในหญงตงครรภทกรายทมารบบรการตรวจครรภ ในรายทพบปญหาควรใหค าปรกษาตามสภาพปญหาและสงตอเพอรบการวนจฉยและรกษาเมอมอาการขนรนแรง

ค ำส ำคญ: หญงตงครรภ/ ภาวะสขภาพจต

*อาจารยประจ าภาควชาสขภาพจตและการพยาบาลจตเวช คณะพยาบาลพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชธาน

เพศหญงมปญหาสขภาพจตและอารมณจะพบบอยมากกวาเพศชายถง 2 เทา (อรพรรณ ลอบญธวชชย, 2543) ปจจยทท าใหเพศหญงเกดปญหาสขภาพจตมากกวาผชาย ไดแก การมครอบครว การท างานหนก การตงครรภ การเปลยนวย การสญเสยคครองและการตดสารเสพตด นอกจากนผหญงมกจะเผชญกบความเสยงกบภาวะวกฤตในบทบาททเกยวกบการเลยงดบตร ท างานบาน และปญหาสขภาพทเกยวกบการเจรญพนธมากกวาเพศชาย ปญหาสขภาพจตทพบบอยในเพศหญง ไดแก เศรา วตกกงวล มความคดอยากฆาตวตาย สนหวง สญเสย ชวยเหลอตนเองไมได กระวนกระวาย รสกวาตนเองไมมคณคา ต าหน ลงโทษตนเอง หมดแรง มความสนใจในสงตางๆและตนเองลดลง ไมมสมาธ มปญหาการนอน ไมอยากรบประทานอาหาร ทรนแรงมาก คอ มพฤตกรรมท ารายตนเอง (สมพร รงเรองกลกจ, 2553)

บทคดยอ




การตงครรภเปนชวงเวลาเกดการเปลยนแปลงทงทางรางกาย จตใจ อารมณ และสงคม มความรสก

ปต ยนด มความสข ขณะเดยวกนถอเปนขนวกฤตของพฒนาการของผหญง (Development Crisis) ดงทไดมการศกษาพบวา หญงตงครรภประมาณรอยละ 16 มปญหาดานอารมณ (Lee SH,Grubbs LM.,1994 อางใน ศรณธร มงคะมณ, 2552) หญงตงครรภมกมความเครยด ความวตกกงวลจากการเปลยนแปลงของรปรางท าใหกงวลวาจะไมสวยงามเหมอนเดม ความกลวในการท าหนาทแม ความวนวายใจ อบอาย หรอพยายามจะปกปดครรภของตนเอง (Juanita H. Willium, 1974 อางใน ศรณธร มงคะมณ, 2552) ซงสขภาพจตของแมมความสมพนธกบการเจรญเตบโตของลกในครรภ เมอแมมความเครยด วตกกงวล หงดหงด ซมเศรา กนไมได นอนไมหลบ ซบซด ขาดอาหาร ระบบไหลเวยนโลหตของแมไมด ยอมสงผลไปยงลกในครรภท าใหเจรญเตบโตไมดเทาทควร (นนทา อวมกล, 2541) การศกษาสขภาพจตของหญงตงครรภพบวา หญงมครรภมระดบสขภาพจตในทกๆ ดานอยในระดบปกต โดยหญงมครรภทมอายแตกตางกน มระดบสขภาพจตแตกตางกน หญงมครรภทมจ านวนบตรนอย มระดบสขภาพจตดกวาหญงมครรภทมจ านวนบตรมาก หญงมครรภทมล าดบการตงครรภทไมใชครงแรกมระดบสขภาพจตดกวาหญงมครรภทมล าดบของการตงครรภเปนครงแรก (ไพบลย ชาวสวนศรเจรญ, 2534) ในขณะทศรณธร มงคะมณ ศรพร ชดเจอจน และปยวชร ประมวลรตน พบวา หญงตงครรภ สวนใหญมระดบความเครยดอยในเกณฑปกตถงเครยดเลกนอยรอยละ 83.5 ภาวะสขภาพจตของหญงตงครรภแตกตางกนจากการทมอาย เพศของบตร ภาวะเสยงในการตงครรภ จ านวนครงของการตงครรภ จ านวนบตร และอายบตรคนสดทองแตกตางกน (ศรณธร มงคะมณ ศรพร ชดเจอจน และปยวชร ประมวลรตน, 2552) เหนไดวาสขภาพของลกในครรภจะสมบรณแขงแรงได ขนอยกบสขภาพของแม และปจจยสวนบคคลและปจจยดานการตงครรภ หญงตงครรภทกคนควรไดรบการดแลและเอาใจใสทงดานสขภาพรางกายและสขภาพจต เพอเฝาระวงปญหาสขภาพทอาจเกดขนตงแตเรมตงครรภ การคลอดบตร จนกระทงหลงคลอด

ซงสพฒนา เดชาตวงศ ณ อยธยา ไดตงขอสงเกตวาการฝากครรภ แมในโรงพยาบาลทนสมยทสดกยงมงดแลรกษาแตเพยงรางกายและครรภของผทจะเปนมารดาเทานน (สพฒนา เดชาตวงศ ณ อยธยา, 2526) การดแลสตรมครรภ ควรเพมการดแลดานจตใจดวย ใชแบบคดกรองสขภาพจตรวมดวยและเมอพบผทสงสยวามความผดปกตควรสงปรกษาจตแพทย (นนทวช สทธรกษและคณะ, 2553) จากกรอบทศทางการพฒนางานสขภาพจตและแผนยทธศาสตรกรมสขภาพจต ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555–2559) มเปาหมายคนไทยทกคนไดรบการพฒนาทงทางรางกายและจตใจ มอนามยการเจรญพนธทเหมาะสมในทกชวงวย มความร ความสามารถในการคด วเคราะห โดยการพฒนาความรและทกษะในการดแลสขภาพของตนเอง ครอบครว ชมชน และลดปจจยเสยงจากสภาพแวดลอมทมผลตอสขภาพ มงสรางกระบวนการมสวนรวมในการพฒนานโยบายสาธารณะทเออตอสขภาพ การใชประโยชนจากยาสมนไพรเพอการปองกนและการรกษาเบองตน และการใชเทคโนโลยสมยใหมในการสอสารสงคมเพอการสงเสรมสขภาพเชงรก (กรมสขภาพจต, 2554)

การศกษาสภาวะสขภาพจต ของหญงตงครรภในเขตชมชน อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธานนเปนงานวจยสวนหนงของการด าเนนสงเสรมสขภาพจตในหญงตงครรภ เพอใหมอนามยการเจรญพนธทเหมาะสม ลดปจจยเสยงดานสขภาพ เสรมสรางสขภาวะและพฒนาคณภาพระบบบรการสาธารณสข ใหประชาชนมความสมบรณแขงแรงทงรางกายและจตใจตอไป



เพอศกษาสขภาพจตของหญงตงครรภในเขตชมชน อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน

การวจยครงนเปนการวจยเชงส ารวจเพอประเมนภาวะสขภาพทวไปของหญงตงครรภ ในเขตทอยในเขตความรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ 3 แหงในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ไดแก โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพหนองแก โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพหนองขอน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพดามพรา กลมตวอยาง คอ หญงตงครรภทอยในเขตพนทรบผดชอบของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพทง 3 แหง จ านวน 141 คน เกบรวบรวมขอมลในชวงเดอนมนาคม-เมษายน พ.ศ. 2555

เครองมอทใชในกำรวจย ในการเกบรวบรวมขอมลการวจยครงนผวจยไดใชแบบสมภาษณตามแนวแบบคดกรองภาวะสขภาพจตในหญงตงครรภ ทจดท าขนโดยกรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสขโดยเพมเตมการสมภาษณในสวนปจจยดานบคคลของหญงตงครรภ และขอมลเกยวกบการตงครรภ โครงสรางของแบบสมภาษณเปนดงน

สวนท 1 ขอมลปจจยสวนบคคล และขอมลปจจยการตงครรภ จ านวน 8 ขอ ประกอบดวย ขอมลปจจยสวนบคคล คอ อาย ระดบการศกษา อาชพ รายไดตอเดอนและสถานภาพการสมรส ขอมลปจจยการตงครรภ ประกอบดวย จ านวนครงของการตงครรภ อายครรภ และภาวะเสยงขณะตงครรภ

สวนท 2 แบบประเมนภาวะสขภาพจตหญงตงครรภ ขอค าถามเพอประเมนภาวะสขภาพจตในหญงตงครรภ โดยกรมสขภาพจต จ านวน 15 ขอ เพอประเมนความมากนอยของปญหา โดยขอค าถามทก าหนดใหตอบเปนแบบประเมนคา หรอมาตราจดอนดบ (Rating Scale)

กำรรวบรวมขอมลและวเครำะหขอมล ผวจยท าหนงสอถงผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพทง 3 แหง เพอขอความรวมมอบคลากรในการเกบรวบรวมขอมล แลวชแจงแนวทางในการเกบรวบรวมขอมลแกบคลากรของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ และอาสาสมครสาธารณสข (อสม.) ในพนท จากนนผวจยเกบรวบรวมแบบสอบถาม ตรวจสอบความสมบรณของขอมลเพอน ามาวเคราะหดวยวธการทางสถต โดยใชโปรแกรมส าเรจรป SPSS/PC++ สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก สถตพรรณนา (Descriptive Statistics) เพอหาคาความถ รอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสงสด คาต าสดของขอมล





ปจจยดานบคคล พบวา สวนใหญอายระหวาง 20-24 ป รอยละ 33.8 และมอาย 40 ปขนไปนอยทสด รอยละ 2.8 สวนใหญมระดบการศกษาระดบมธยมศกษา รอยละ 40.4 และนอยทสดคอไมไดเรยนหนงสอ รอยละ 2.8 สวนใหญมอาชพแมบาน รอยละ 26.2 และนอยทสด คอ นกเรยน/นกศกษา รอยละ 3.5 สวนใหญมรายได 3,501-5,000 บาทตอเดอน รอยละ 24.1 และมากกวา 20,000 บาทตอเดอน รอยละ 7.1 สวนใหญสมรสและอยดวยกน รอยละ 66.7 และสมรสแตไมไดอยดวยกน รอยละ 0.7

ปจจยการตงครรภ พบวา สวนใหญตงครรภแรก รอยละ 43.3 รองลงมา คอ ครรภท2 รอยละ 38.3 ครรภท 3 รอยละ 11.3 ครรภท 4 รอยละ 6.4 และครรภท 4 ขนไป รอยละ 0.7 มอายครรภสวนใหญระหวาง 9-16 สปดาห รอยละ 28.4 รองลงมา คอ 17-24 สปดาห รอยละ 24.8 และนอยทสด คอ อายครรภระหวาง 2-8 สปดาห รอยละ 9.2 กลมตวอยางสวนใหญไมมภาวะเสยงในการตงครรภ รอยละ 71.6 และมภาวะเสยงในการตงครรภ รอยละ 28.4 ขอมลเกยวกบระดบความเครยดจากแบบทดสอบสขภาพจตของหญงตงครรภ

1. ปญหาสขภาพจตของหญงตงครรภ เมอพจารณาจากระดบความเครยดทสมภาษณโดยใชแบบทดสอบสขภาพจตของหญงตงครรภ ของกรมสขภาพจตเปนรายขอ รายละเอยดดงน

2. ปญหาระดบบอยๆ 3 ล าดบแรก ไดแก ขอ 3 ความรสกกลวเรองลก รอยละ 10.6 รองลงมา คอ ขอ 1 รสกหงดหงด อารมณไมด โมโหงาย รอยละ 7.8 และขอ 10 รสกนอยใจทสามไมเอาใจใส รอยละ 7.1

ระดบไมมปญหา 3 ล าดบแรก ไดแก ขอ 14 คดหรอพดวาอยากท ารายตนเอง รอยละ 92.2 รองลงมา คอ ขอ 13 ความรสกเบอหนาย ทอแท หมดหวงในชวต รอยละ 82.3 และขอ 12 รสกตนเองไมมคา ไมมความส าคญ รอยละ 80.9 (ตารางท 1)

เมอจ าแนกระดบความเครยดตามปญหาสขภาพจตในภาพรวม จะพบวาสวนใหญหญงตงครรภมความเครยดในระดบปกต ถงเลกนอย รอยละ 83.69 ในระดบปานกลาง รอยละ 12.06 สวนในระดบสงมเพยงรอยละ 4.25 (ตารางท 2)

ลกาณะสวนบคคลของหญงตงครรภ อายของหญงตงครรภ หญงตงครรภสวนใหญมอาย 20-24 ป (รอยละ 33.3) สอดคลองกบการศกษา

ของศรณธร มงคะมณและคณะ (2551) ทพบวาหญงตงครรภสวนใหญมอาย 20-25 ป เมอพจารณาภาวะสขภาพจตของหญงตงครรภ สวนใหญมความเครยดในระดบปกต -เลกนอย ทงนเปนผลจากการทอายเปนปจจยทบงชถงวฒภาวะ ความสามารถในการเรยนร เขาใจ ตดสนใจ เผชญปญหาและแกไขปญหาในเรองตางๆ (จไรรตน มตรทองแท, 2532) มการศกษาทพบวาหญงมครรภทมอายแตกตางกน มระดบสขภาพจตแตกตางกน (ไพบลย ชาวสวนศรเจรญ, 2534) และ(ศรณธร มงคะมณ, 2551) โดยหญงตงครรภในวยผใหญจะมพฤตกรรมการปฏบตตนเพอคงไวซงภาวะสขภาพทดกวาหญงตงครรภทเปนวยรนเนองจากมวฒภาวะมากกวา





(กรรณการ กนธะรกษา, 2542) และอายของมารดามความสมพนธในเชงผกผนกบระดบความวตกกงวลในระยะคลอด (เออมพร ทองกระจาย และคณะ, 2527)

หากพจารณากลมอายทหากตงครรภจะมภาวะเสยง ในการศกษาครงนพบวามหญงตงครรภทมอาย 15-19 ป (รอยละ 11.3) ซงเกณฑมาตรฐานขององคการอนามยโลกก าหนดวารอยละของผหญงอายต ากวา 20 ปบรบรณทตงครรภตอผหญงทกกลมอายทตงครรภ ตองไมเกนรอยละ 10 แตในป 2552 จงหวดอบลราชธานมหญงตงครรภทมอายต ากวา 20 ปรอยละ 15.02 จงควรมการประชาสมพนธในกลมเสยงตางๆ ครอบครวและสงคมควรมทศนคตทดเพอเปนพนฐานในการแกไขและปองกนปญหา (ตรงเนตร พรรณดวงเนตร, 2538) ในขณะทหญงตงครรภทมอายมากกวา 40 ป (รอยละ 16.3) มความเสยงมากในการเกดความผดปกตในทารกโดยเฉพาะ Down’s Syndrome ควรไดรบการตรวจคดกรอง และควรใหขอมลในเรองการดแลสขภาพทงทางรางกายและจตใจเพอสงเสรมและปองกนปญหาสขภาพจตทอาจเกดขน (วชย ชวาลยไพบลย, 2551)

ระดบการศกษา บคคลทมระดบการศกษานอยจะมปญหาทางสขภาพจตสง (บษกร อนทรวชย, 2539, ธนา นลชยโกวทย, จกรกฤษณ สขยงและชชวาล ศลปะกจ, 2539)) การศกษาท าใหบคคลมโอกาสและสามารถแสวงหาแหลงชวยเหลอตางๆไดมากเมอเกดความเครยด (Supuckwanich, 2000) ทงนเพราะการศกษาทดชวยใหบคคลสามารถพจารณา ตดสนใจเพอเผชญปญหาไดอยางเหมาะสม และการศกษาครงนพบวาหญงตงครรภสวนใหญจบการศกษาระดบมธยมศกษา (รอยละ 40.4) แตอยางไรกตามในการศกษาครงนมหญงตงครรภทไมไดเรยนหนงสอ (รอยละ 2.8) ซงบคลากรทางสาธารณสขควรใหความรขอมลและแหลงประโยชนทจ าเปนในการสงเสรมภาวะสขภาพดวย

อาชพ ผลการศกษาครงนพบวาหญงตงครรภสวนใหญมอาชพแมบาน (รอยละ 26.2) สอดคลองกบการศกษาของบวงาม นวฒนกาญจนา (2531) พบวาหญงมครรภมากกวารอยละ 50 เปนแมบาน และหญงมครรภทมอาชพแตกตางกน มระดบสขภาพจตแตกตางกน (ไพบลย ชาวสวนศรเจรญ, 2534) ทงนเนองจากหญงตงครรภทท างานนอกบานตองมการตดสนใจส าคญๆมขอขดแยงระหวางหนาทการงานกบหนาทของมารดาทขยายออกไป เชน ระยะเวลาการลาคลอดเมอตองกลบไปท างานจะดแลบตรหลงคลอดอยางไร จะท าใหเกดความสมดลในครอบครวดานอนอยางไร (สมภพ เรองตระกล, 2550)

รายได ผลการศกษาพบวาหญงตงครรภสวนใหญมรายไดตอเดอน 3,501-5,000 บาท จากการศกษาของศรณธร มงคะมณ (2552) พบวาหญงตงครรภทมรายได 3,501-5,000 ตอเดอน มปญหาสขภาพจตต า เพราะรายไดเปนปจจยทบงชถงความเปนอยของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจ ความเพยงพอ ความพงพอใจ สงผลถงความผาสกในชวต หากรายไดไมเพยงพออาจท าใหผนนไม สบายใจ คบของใจจนมอาการทางจตประสาทได (อมพร โอตระกล, 2540)

สถานภาพสมรส ผลการศกษาครงนพบวา หญงตงครรภสวนใหญมสถานภาพสมรสคและอาศยอยดวยกน (66.7) สอดคลองกบการศกษาของศรณธร มงคะมณ (2552) และเมอพจารณาภาวะสขภาพจตพบวาหญงตงครรภสวนใหญมความเครยดระดบปกต-เลกนอย เปนผลจากการทหญงตงครรภมคสมรสจะไดรบแรงสนบสนนทางสงคมมากกวาบคคลทไมมคสมรส เมอรสกเครยดคสมรสจะมสวนท าใหรสกอบอน มนคง



ปลอดภย เกดก าลงใจในการตอสและเผชญปญหา คสมรสจงเปรยบเสมอนแหลงประโยชนทชวยสงเสรมและด ารงไวซงภาวะสขภาพทงทางรางกายและจตใจ (บษกร อนทรวชย, 2539) อยางไรกตามในการศกษาครงนมกลมหญงตงครรภทไมไดสมรสแตอยดวยกนมากถงรอยละ 24.1 หญงตงครรภกลมนจงเปนควรไดรบความสนใจและเฝาระวงปญหาสขภาพจตทอาจจะเกดขนไดดวย

ปจจยดำนกำรตงครรภของหญงตงครรภ ล าดบการตงครรภ ผลการศกษาครงนพบวา หญงตงครรภสวนใหญเปนครรภแรก (รอยละ 43.3) แต

มการศกษาพบวาหญงตงครรภทมจ านวนครงของการตงครรภตางกนมภาวะสขภาพจตตางกน (ศรณธร มงคะมณ, 2551) หญงมครรภทมล าดบการตงครรภทไมใชครงแรกมระดบสขภาพจตดกวาหญงมครรภทมล าดบการตงครรภเปนครงแรก (ไพบลย ชาวสวนศรเจรญ, 2534) จ านวนครงของการตงครรภมความสมพนธในเชงผกผนกบระดบความวตกกงวลกอนคลอด (เออมพร ทองกระจาย และคณะ, 2527) จงควรใหความส าคญในการดแลภาวะสขภาพจตของหญงตงครรภทเปนครรภแรกมากเปนพเศษแมการศกษาครงนพบวาสขภาพจตของหญงตงครรภสวนใหญมภาวะเครยดระดบปกต-เลกนอยกตาม

อายครรภ ผลการศกษาครงนพบวาหญงตงครรภสวนใหญมอายครรภ 9-16 สปดาห (รอยละ 28.4) สอดคลองกบการศกษาของศรณธร มงคะมณ (2551) ทพบวาหญงตงครรภสวนใหญทท าการศกษามอายครรภ 9-17 สปดาห (รอยละ 46.3) ซงเปนชวงอายครรภมปญหาสขภาพจตสงสด สวนชวงอายครรภทมปญหาทางสขภาพจตนอย คอ ตงแต 27 สปดาหขนไป จงควรสงเสรมสขภาพจตของหญงตงครรภใหสอดคลองกบอายครรภและสภาพปญหาเฉพาะของแตละบคคล

ภาวะเสยงในการตงครรภ การศกษาครงนพบวาหญงตงครรภสวนใหญไมมภาวะเสยงขณะตงครรภ (71.6) ซงไมสอดคลองกบการศกษาของศรณธร มงคะมณ (2552) ทพบวาหญงตงครรภสวนใหญมภาวะเสยงในการตงครรภ รอยละ 58 แมจะมหญงตงครรภทมภาวะเสยงรอยละ 29.4 กลมนกควรไดรบความสนในเปนพเศษในการดแล และใหการสงเสรมสขภาพจตเนองจากหญงตงครรภในกลมทมและไมมความเสย งมภาวะสขภาพจตทแตกตางกน (ศรณธร มงคะมณ, 2552)

ภาวะสขภาพจตของหญงตงครรภ ผลการศกษาครงนพบวาหญงตงครรภสวนใหญมความเครยดระดบปกต -เลกนอย (83.69) และม

ความเครยดระดบสง 4.25 คาเฉลยคะแนนสขภาพจต 5.69 สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) 5.11 สอดคลองกบการศกษาของไพบลย ชาวสวนศรเจรญ (2534) จนทนา สการกล (2547) และศรณธร มงคะมณ (2552) พบวาหญงมครรภมระดบสขภาพจตในทกๆ ดานอยในระดบปกต ทงนแมวาการตงครรภจะมผลอยางมากตออารมณและจตใจโดยทวไป แตจะชวยปองกนผหญงจากการปวยดวยโรคทางจตเวชนอกจากหญงตงครรภจะมความผดปกตของจตใจอยกอน (สมภพ เรองตระกล, 2550) และหากพจารณาเปนรายขอพบวาหญงตงครรภสวนใหญมปญหา 3 ล าดบแรก คอ ความรสกกงวลเรองลก (10.6) รสกหงดหงด อารมณไมด โมโหงาย (7.8) และรสกนอยใจทสามไมเอาใจใส (7.1)

ความรสกกงวลเรองลก หญงตงครรภมความรสกกงวลเรองลก (รอยละ 10.6) สอดคลองกบการศกษาของศรณธร มงคะมณทพบวาขอทหญงตงครรภมคะแนนในระดบมากเปนอนดบท 1 คอ ความรสกวตกกงวลเรองลก เชน ลกไมสมประกอบ เลยงดยากหรอไมไดเพศตามทตองการ (ศรณธร มงคะมณ, 2552) ตงครรภสวนใหญวตกกงวลเกยวกบบตรในครรภมากทสด คอ กลววาบตรสขภาพไมสมบรณแขงแรง (รตนา เครอรตนไพบลย และคณะ, 2542) รสกหงดหงด อารมณไมด โมโหงาย หญงตงครรภมความรสกหงดหงด



อารมณไมด โมโหงาย (รอยละ 7.8) สอดคลองกบการศกษาของศรณธร มงคะมณ (2552) ทพบวาขอทหญงตงครรภมคะแนนในระดบมากเปนอนดบท 3 คอ รสกหงดหงด อารมณไมด โมโหงาย หญงตงครรภจงตองควบคมอารมณตนเองใหได เพราะการแสดงอารมณ หงดหงด ใจนอย ขโมโห อาละวาดเสยงดง ท าลายขาวของ หากแสดงออกบอยจะตดเปนนสยและจะมความรนแรงเพมขนเรอยๆ (วชย ชวาลไพบลย, 2550)

รสกนอยใจทสามไมเอาใจใส หญงตงครรภรสกนอยใจทสามไมเอาใจใส (รอยละ 7.1) หากสมพนธภาพระหวางหญงตงครรภกบสามไมด จะรสกขาดก าลงใจ และขาดผทจะคอยประคบประคองใหการตงครรภผานไปไดดวยด หากความถของการทะเลาะมากขนจะเพมความเครยดใหกบหญงตงครรภเปนเทาตว สามจงควรเปนผทใหอภยและเหนอกเหนใจภรรยาใหมาก ควรปรกษา แกไขปญหาความสมพนธทม ปรบตวเขาหากนเพอเตรยมตวเปนพอ-แมทด (วชย ชวาลไพบลย, 2550) หญงตงครรภทไมมการทะเลาะเบาะแวงกบสามเลยมสขภาพจตดกวาหญงตงครรภททะเลาะเบาะแวงกบสาม อมาพร ชนโสตร (2541) เพราะการทหญงตงครรภทขาดการสนบสนนใหก าลงใจจากคครองมแนวโนมสงทจะมภาวะซมเศราหลงคลอดได นอกจากนปญหาในครอบครว สามไมดแลเอาใจใส ขาดความอบอน ถกทอดทง วาเหว ไมมคนใกลชด สนทสนมดแลในหญงตงครรภทคลอดบตรคนแรกมโอกาสเปนโรคจตหลงคลอด (Puerperal Psychosis) มากกวาผทเคยมบตรแลว (สมภพ เรองตระกล, 2542)

และเมอพจารณารายขอทหญงตงครรภสวนใหญไมพบหรอไมมปญหา 3 ล าดบแรก คอ คด/พดวาอยากท ารายตนเอง (รอยละ 92.2) ความรสกเบอหนาย ทอแท หมดหวงในชวต (รอยละ 82.3) รสกตนเองไมมคา ไมมความส าคญ (รอยละ 80.9) ซงขอค าถามทงสามขอนเปนลกษณะบงชถงภาวะซมเศรา ความชกของหญงตงครรภทมภาวะซมเศรามรอยละ 35.84 เมอตดตามวดภาวะซมเศราในกลมนตอนปลายไตรมาสทสองและสาม พบวา หญงตงครรภทมภาวะซมเศรามรอยละ 42.9 และ 35.2 ตามล าดบ (วลน แสงหรญ, 2536) เปนการแสดงวากลมหญงตงครรภทศกษาครงนทแนวโนมทจะมภาวะซมเศรานอยมาก ทงนอาจเนองจากการตงครรภและการเปนมารดาเปนปจจยปกปองการฆาตวตาย (สมภพ เรองตระกล, 2550)

1. บคลากรทใหบรการในคลนกฝากครรภ ควรมความรและความสามารถในการใหค าปรกษา การคลายเครยด การลดความวตกกงวล การแสดงออกทางอารมณทเหมาะสม แหลงประโยชนทงในภาครฐ เอกชน และองคกรสาธารณะ (NGO)

2. สถานบรการสาธารณสขทกแหงทใหบรการฝากครรภ ควรบรการคดกรองภาวะสขภาพจตแกหญงมครรภทกราย โดยใชแบบประเมนภาวะสขภาพจตของหญงตงครรภ แบบประเมนความสขคนไทย แบบประเมนซมเศราและการฆาตวตายทง 3 สวน (2Q 9Q และ 8Q) โดยก าหนดใหประเมนเปนระยะหรอตามไตรมาสของการตงครรภ ในรายทพบปญหาควรใหการดแลอยางใกลชด ตอเนอง และมกระบวนการสงตอสถานพยาบาลหรอผเชยวชาญเฉพาะทางเพอใหการรกษาอยางทนทวงท

3. ควรใหการดแลสขภาพจตอยางใกลชดและตอเนองในหญงตงครรภทมปจจยสวนบคคลและปจจยการตงครรภทสมเสยงในการเกดปญหาสขภาพจต ไดแก หญงตงครรภทมอายต ากวา 20 ป อายมากกวา 35 ป




ไมไดเรยนหนงสอหรอจบชนประถมศกษา ไมไดสมรสแตอยดวยกนกบสาม ตงครรภแรกและมภาวะเสยงในการตงครรภ

4. การใหสขศกษาแกหญงตงครรภเนนเรองการปฏบตตนขณะตงครรภ ควบคกบการใหสขภาพจตศกษาในเรองการผอนคลายความเครยด การจดการกบอารมณและสมพนธภาพกบสาม และหากหญงตงครรภรายใดมปญหาทางสขภาพจตควรใหค าปรกษาเปนรายบคคลใหสอดคลองตามสภาพปญหา

ขอเสนอแนะส าหรบการศกษาครงตอไป 1. ควรมการศกษาเรองภาวะสขภาพจตและการเผชญปญหา ของหญงตงครรภทมความเสยงในการเกด

ปญหาสขภาพจต เชน ในวยรน ผตองขงหญง แรงงานตางดาว ผปวยจตเวช และในหญงทประสบกบความรนแรงในครอบครว

2. ศกษาเปรยบเทยบภาวะสขภาพจตของหญงตงครรภตามระยะไตรมาสของการตงครรภ

งานวจยนส าเรจไดดวยความอนเคราะหจากบคลากรและหนวยงานทเกยวของ ซงผวจยรสกซาบซงและกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน และขอขอบคณมหาวทยาลยราชธานทสนบสนนทนส าหรบการวจยครงน

กรรณการ กนธะรกษา. (2542). กำรตรวจครรภ. เชยงใหม:โครงการต าราคณะพยาบาลศาสตร. กรมสขภาพจต. (2554). กรอบทศทำงกำรพฒนำงำนสขภำพจตและแผนยทธศำสตร กรมสขภำพจต แผน

11 พ.ศ. 2555-2559. นนทบร กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. จนทนา สการกล. (2547). ปจจยทมผลตอสขภำพจตของหญงตงครรภ: กรณศกกาำคลนกฝำกครรภ

รรงพยำบำลบ ำรำศนรำดร จงหวดนนทบร. วทยานพนธหลกสตรสงคมสงเคราะหศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

จไรรตน มตรทองแท. (2532). ควำมสมพนธระหวำงปจจยบำงประกำรและผลกระทบของควำมเจ บปวยเรอรงกบสขภำพจตในคสมรสของผปวยรรคเรอรง.วทยานพนธหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลแมและเดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

ตรงเนตร พรรณดวงเนตร.(2534). บรกำรสงคมทหญงตงครรภไมพกงปรำรถนำตองกำร.วทยานพนธหลกสตรสงคมสงเคราะหศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ธนา นลชยโกวทยและคณะ.(2539). ปจจยทมควำมสมพนธกบปญหำสขภำพจตของประชำชนเขตหนองจอก. กรงเทพมหานคร.วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย,41(3),191-202.





นนทวช สทธรกษและคณะ.(2553). ควำมชกของรรคซกมเศรำในสตรมครรภทเขำรบกำรฝำกครรภในคลนก

ฝำกครรภ รรงพยำบำลศรรำช.วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย.55(1):15-26. บวงาม นวฒนกาญจนา.(2531). กำรศกกาำสขภำพจตของหญงมครรภในรรงพยำบำลจฬำลงกรณ.

วทยานพนธหลกสตรสงคมสงเคราะหศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

บษกร อทรวชย.(2539). ควำมสมพนธระหวำงปจจยสวนบคคลและกำรเจ บปวยของบตร กำรสนบสนนทำงสงคมกบภำวะสขภำพจตของมำรดำเด กปวยดวยรรคเรอรง.วทยานพนธหลกสตรพยาบาลศาสตร มหาบณฑต สาขาการพยาบาลแมและเดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

ไพบลย ชาวสวนศรเจรญ. (2534). สขภำพจตของหญงมครรภในจงหวดนครปฐม.วทยานพนธหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

รตนา เครอรตนไพบลยและคณะ. (2542). ควำมวตกกงวลของหญงตงครรภทมำฝำกครรภ รรงพยำบำลก ำแพงเพชร.กำรประชมวชำกำร กระทรวงสำธำรณสข ครงท 7.นนทบร:กระทรวงสาธารณสข.

วลน แสงหรญ.(2536). ผลกระทบของภำวะซกมเศรำตอพฤตกรรมกำรดแลสขภำพของหญงตงครรภในรรงพยำบำลรำชวถ. วทยานพนธหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลแมและเดก บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วชย ชวาลไพบลย.(2551). คลนกแมทอง 24 ชวรมง.กรงเทพฯ:วปรนท. ศรณธร มงคะมณ. (2552). กำรศกกาำภำวะสขภำพจตของหญงตงครรภทรบบรกำรฝำกครรภ ณ

รรงพยำบำลเจำพระยำยมรำช จ.สพรรณบร.วารสารการพยาบาลและการศกษา.3(1).ธนวาคม-มกราคม.29-40.

สมพร รงเรองกลกจ.(2553). เพศภำวะกบสขภำพจต.วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย.55(1).109-118.

สมภพ เรองตระกล.(2542). ต ำรำจตเวชสำสตร.พมพครงท 6.กรงเทพฯ:เรอนแกวการพมพ. สมภพ เรองตระกล.(2550). กำรตงครรภรรคทำงจตเวชและกำรรกาำ.กรงเทพฯ:เรอนแกวการพมพ. สพฒนา เดชาตวงศ ณ อยธยา.(2526). จตวทยำสตร. กรงเทพฯ :บรรณกจ. อรพรรณ ลอบญธวชชย.(2543). กำรพยำบำลสขภำพจตและจตเวช.กรงเทพฯ:โรงพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. อมพร โอตระกล.(2540). สขภำพจต.กรงเทพฯ:วทยพฒน. อมาพร ชนโสตร.(2531). อทธพลของครอบครวทสงผลตอสขภำพจตหญงมครรภ:การศกษาเฉพาะศนย

สงเสรมสขภาพเขต 7 ราชบร.วทยานพนธหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลแมและเดก บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

เออมพร ทองกระจายและคณะ.(2527). กำรศกกาำเกยวกบควำมวตกกงวลของมำรดำในระยะตงครรภ ระยะคลอดและระยะหลงคลอด.ขอนแกน:คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.



Supuckwanich,P.(2000). Mental Health and Caring behaviors of caregivers of children with autism.Master’s Thesis ,Psychiatric Mental Health Nursing Faculty of Graduate studies.Mahodol University.

ตำรำงท 1 จ านวนและรอยละของหญงตงครรภ จ าแนกตามการมปญหาสขภาพจตเปนรายขอ

ขอค าถาม

ระดบปญหาสขภาพจต N=141

ไมม มเลกนอย มมาก/มบอยครง รอยละ

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ (100.0)

1. รสกหงดหงดอารมณไมด โมโหงาย 32 22.7 98 69.5 11 7.8 100.0

2. มอาการนอนไมหลบ 74 52.5 64 45.4 3 2.1 100.0

3. รสกกลวเรองลก เชน ลกไมสมประกอบ เลยงดยาก เพศบตร

31 22.0 95 67.4 15 10.6 100.0

4. รสกออนเพลยจนท างานประจ าวนไมได 86 61.0 51 36.2 4 2.8 100.0

5. มอาการปวดศรษะเวลาคด 87 61.7 50 35.5 4 2.8 100.0

6. รสกเบอในสงทเคยชอบหรอเคยท าอะไรไมมเหตผล

94 66.7 44 31.2 3 2.1 100.0

7. รสกไมมความสขและเศราหมอง 102 72.3 35 24.8 4 2.8 100.0

8. รสกนอยใจอยากรองไหและรสกถกทอดทง 104 73.8 32 22.7 5 3.5 100.0

9. เบออาหารละน าหนกลดลง 109 77.3 31 22.0 1 0.7 100.0

10. นอยใจวาสามไมเอาใจใส 92 65.2 39 27.7 10 7.1 100.0

11. คดเรองอะไรเปนจรงจงไปหมด 105 74.5 30 21.3 6 4.3 100.0

12 รสกวาตนเองไมมคณคาไมมความส าคญ 114 80.9 25 17.7 2 1.4 100.0

13. รสกเบอหนาย ทอแท หมดหวงในชวต 116 82.3 24 17.0 1 0.7 100.0

14. เคยคดหรอพดวาอยากท ารายตวเอง 130 92.2 10 7.1 1 0.7 100.0

15. อยากอยคนเดยวไมอยากพดกบใครแมแตคนสนท

111 78.7 25 17.7 5 3.5 100.0



ตำรำงท 2 จ านวนและรอยละของหญงตงครรภ จ าแนกตามระดบความเครยด

ระดบควำมเครยด (คะแนน) จ ำนวน (n = 141) รอยละ (100.0)

ปกต – เลกนอย (0 – 10) 118 83.69

ปานกลาง (11 – 16) 17 12.06

สง (17 – 30) 6 4.25

คาเฉลย 5.69 สวนเบยงเบนมาตรฐาน = 5.11

Study mental health status of pregnant women in community of Muang Ubon District

Ubon Ratchathani Province Sujitra Kitiyawan M.N.S.*

This survey research was aimed to study mental health status of pregnant women in

community of Muang Ubon District Ubon Ratchathani Province. Samples were 141 pregnancy women who in the area of Nong Kea, Nong Khon and Dam Pra ‘s Health Promoting Hospitals during March to April 2012. The study instruments were interview questionnaire and The

Mental Health Status Assessment for pregnant women by mental health office, ministry of public health. Statistics used in this Study were descriptive statistics. The result were most of pregnant women (83.69) had stress level between a normal level to mild level, 12.06 in moderate level, and 4.25 in a high level.

This Study suggested the mental health care staff of pregnant women should evaluated mental health of all pregnant women who came to attend ANC. service. For the case with mental health, nurse should counseling according to problem or situation and referred any severe case for further appropriate diagnosis and treatment.

Abstract



P 2.7 พฤตกรรมกำรปองกนรรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกกาำปท 6 ในเขตอ ำเภอเมอง จงหวดอบลรำชธำน

ชลธชา อรณพงษ*

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) วเคราะหพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน 2) เปรยบเทยบความสมพนธระหวางปจจยทาง ชวสงคม ปจจยน า ปจจยเออ และปจจยเสรม กบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน และ 3) สงเคราะหตวแปรทรวมกนพยากรณพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน กลมตวอยางทใชในการวจยครงนไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนมธยมศกษาในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน จ านวน 348 คน ท าการสมตวอยางโดยวธการสมตวอยางแบบแบงชนภม (Stratified Random Sampling) เครองมอทใชในการวจยเปนแบบทดสอบและแบบสอบถาม ผลการวจยพบวา พฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนมธยมศกษาในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน อยในระดบปฏบตทกครง ตวแปรพยากรณทดของพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ม 7 ตว คอ แรงสนบสนนจากโรงเรยน แรงสนบสนนจากเพอน ความรเกยวกบโรคอวน ไมมประวตโรคอวนในครอบครว การรบรความสามารถของตนเองในการปองกนโรคอวน แรงสนบสนนจากครอบครว และ รายไดเฉลยตอเดอน ซงตวแปรพยากรณทง 7 ตวรวมกนสามารถอธบายความแปรปรวนของพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษา ปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ไดรอยละ 26.70 และมความคลาดเคลอนมาตรฐานในการพยากรณเทากบ .214

ค ำส ำคญ: พฤตกรรมการปองกนโรคอวน วยรน *อาจารยคณะพยาบาลพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชธาน

ภาวะน าหนกเกนมาตรฐานเปนปญหาสาธารณสขทส าคญปญหาหนงท เกดเนองจากการ

เปลยนแปลงของสงคม และนบวนปญหานจะเพมความรนแรงมากขนเรอยๆในอนาคต ซงภาวะน าหนกเกนมาตรฐานเปนสาเหตของการเกดโรคตางๆ เชน โรคหวใจ เบาหวาน ไขมนในเลอดสง โรคขอเพราะแบกรบน าหนกมาก โรคเกาต นวในถงน าด มลกยาก เกดความบกพรองของระบบทางเดนอาหาร ภาวะแทรกซอนในระยะตงครรภ หรอคลอด (พรทตา ชยอ านวย, 2546: 3) ส าหรบประเทศไทย ในอดต ความอวนไมถอวาเปน

บทคดยอ




โรคภยไขเจบ แตถอวาเปนภาวะทมน าหนกตวมากเกนไป ซงเกดจากการรบประทานอาหารจ านวนมาก ออกก าลงกายนอย ท าใหเกดการสะสมของพลงงานสวนเกนทไดจากอาหารไวในรปของไขมน แตปจจบนวงการแพทยถอวาโรคอวนเปนโรคเรอรงชนดหนงทตองเรงแกไข ซงพบวาคนทเปนโรคอวนจะมอตราการตาย และเจบปวยโดยโรคแทรกซอนทรายแรงมากกวาและรวดเรวกวาคนปกต สถานการณโรคอวนในประเทศไทยมอตราเพมขนอยางตอเนอง จากขอมลกรมอนามย กระทรวงสาธารณสขป พ.ศ. 2550 พบวาประชากรทเปนโรคอวนมจ านวน 10.2 ลานคน ซงสวนใหญอาศยอยในเขตเมอง โดยประชากรอาย 15 ปขนไปพบปญหาโรคอวนรอยละ 24 ในเพศชาย และรอยละ 61.5 ในเพศหญง ในอดตปญหาโรคอวนมกพบในวยผใหญแตปจจบนโรคอวนพบไดตงแตวยเดก และจากการศกษาทางระบาดวทยาของโรคอวนในตางประเทศ พบวาเดกและวยรนทอวนมโอกาสเปนผใหญอวนประมาณรอยละ 20 และรอยละ 75 ตามล าดบ สะทอนใหเหนถงการมน าหนกเกนในวยรนสมพนธกบความอวนในวยผใหญมากกวาในเดก (วรรณภา เลกอทย และคณะ, 2554: 299 )

เดกวยเรยนเปนวยทก าลงเจรญเตบโตเปนวยทมการเรยนรและเสรมสรางประสบการณ ตลอดจนมกจกรรมการเลนหรอการออกก าลงกายสงกวาวยอนๆ รางกายจงมความตองการสารอาหารตางๆใหเพยงพอกบความตองการของรางกายในสดสวนท เหมาะสมเพอชวยใหรางกายเจรญเตบโตแขงแรง หากไดรบสารอาหารมากเกนความจ าเปนตอรางกายและออกก าลงกายนอยจะท าใหเกดปญหาภาวะโภชนาการเกนในเดกวยเรยนได ซงสงผลกระทบตอสขภาพคนทเปนโรคอวนจะมโอกาสสงทจะเปนโรคเรอรงอนๆไดงายกวาคนทมภาวะโภชนาการปกต (อบเชย วงศทอง, 2541: 14 ) สาเหตของโรคอวนท าใหรางกายมน าหนกมากเกนขนาดนนเนองจากการรบประทานอาหารมากกวาทรางกายจ าเปนตองใชอาหารส วนเกนนเมอรางกายใชไมหมดจะถกเกบสะสมไวในรางกายในรปของไขมน ไมวาอาหารนนจะเปนขาว ขนม ไขมน หรอเนอสตวกตาม ถารบประทานมากเกนไปรางกายจะเปลยนเปนไขมนไดหมดและเกบเอาไวในรางกาย เมอเปนเชนนนานๆน าหนกกจะคอยเพมขน โดยเหตนคนทเปนโรคอวนจงเปนผทมไขมนสะสมในรางกายมากกวาปกต สงผลใหเกดความไมสมดลระหวางการรบพลงงานหรอการรบประทานอาหารกบการใชพลงงานหรอการเคลอนไหวรางกาย ( จตตวฒน สประสงคสน, 254: 25 )

จากการศกษาดงกลาวขางตน พบวาปญหาตางๆ ทเกดจากโรคอวน ซงมแนวโนมจะขยายตวมากขน โดยเฉพาะในกลมนกเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ซงจดวาเปนทรพยากรบคคลทส าคญของประเทศชาตในอนาคต ถาอนาคตของชาตเปนเดกอวนกจะเตบโตเปนผใหญทอวนดวย ซงสงตางๆ เหลานไมกอใหเกดประโยชนทงตอตวเอง ครอบครว ชมชนและสงคมเลย ประเทศชาตจะไมพฒนาถาเยาวชนของชาตเปนเดกอวนซงจะกอใหเกดโรคหลอดเลอดหวใจไดงาย ผวจยจงมความตระหนกในปญหาน สนใจทจะศกษาพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน โดยไดน าแนวคดแบบจ าลอง PRECEDE ซงประกอบดวยการวเคราะหปจจยน า ไดแก ความรเกยวกบโรคอวน ทศนคตตอโรคอวน การรบรความรนแรงของโรคอวน การรบรความสามารถของตนเองในการปองกนโรคอวน ปจจยเออ ไดแก การใชเวลาวาง และปจจยเสรม ไดแก แรงสนบสนนจากครอบครว แรงสนบสนนจากเพอน และแรงสนบสนนจากสถานศกษา ตลอดจนแนวคดเกยวกบแบบแผนความเชอดานสขภาพ และแนวคดเกยวกบทฤษฎแรง



สนบสนนทางสงคม โดยการศกษาในครงนศกษาพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน เพอทจะน าขอมลทไดมาใชในการวางแผนเพอแกไขปญหาโรคอวน และสงเสรมพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสม เพอใหนกเรยนซงเปนเยาวชนของชาตเตบโตเปนผใหญทมคณภาพเปนก าลงส าคญในการพฒนาประเทศชาตตอไป

1. วเคราะหพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน

2. เปรยบเทยบความสมพนธระหวางปจจยทาง ชวสงคม ปจจยน า ปจจยเออ และปจจยเสรม กบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน

3. สงเคราะหตวแปรทรวมกนพยากรณพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน

ประชากรทใชในการศกษาครงน ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 โรงเรยนมธยมศกษาในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ภาคการศกษาท 2 ปการศกษา 2554 มจ านวนทงหมด 2,649 คน

กลมตวอยางทศกษาครงน เปนกลมทมจ านวนแนนอน (Finite Population) จงใชสตรของ Yamane (1973, p. 887, อางถงใน ธรวฒ เอกะกล, 2546: 135) จากการค านวณไดกลมตวอยาง 348 คน

ผวจยใชการสมตวอยางโดยใชวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) มการสมตวอยาง ดงน

ขนตอนท 1 เลอกตวแทนในแตละโรงเรยน โดยใชวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) ใหไดโรงเรยน จ านวนรอยละ 60 จากทงหมด 9 โรงเรยนซงจะได 6 โรงเรยน โดยมโรงเรยนทสมไดคอ โรงเรยนเบญจะมะมหาราช โรงเรยนนารนกล โรงเรยนปทมพทยาคม โรงเรยนศรปทมพทยาคาร

โรงเรยนหนองบอสามคควทยา และโรงเรยนหนองขอนวทยา

ขนตอนท 2 เลอกตวแทนในแตละเพศโดยใชวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) ใหไดกลมตวอยางโดยการเทยบบญญตไตรยางศ จ านวน 348 คน เพศชาย 129 คน เพศหญง 219 คน

เครองมอทใชในการวจยเปนแบบทดสอบและแบบสอบถาม สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสมประสทธสหสมพนธเพยรสน และการวเคราะหถดถอยพหคณ





1. ระดบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน อยในระดบปฏบตทกครง ( X = 3.34 , S = .24)

3. ตวแปรพยากรณทดของพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ม 7 ตว คอ แรงสนบสนนจากโรงเรยน แรงสนบสนนจากเพอน ความรเกยวกบโรคอวน ไมมประวตโรคอวนในครอบครว การรบรความสามารถของตนเองในการปองกนโรคอวน แรงสนบสนนจากครอบครว และ รายไดเฉลยตอเดอน ซงตวแปรพยากรณทง 7 ตวรวมกนสามารถอธบายความแปรปรวนของพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ไดรอยละ 26.70 และเขยนเปนสมการพยากรณพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ในรปคะแนนดบและคะแนนมาตรฐานดงน สมการพยากรณในรปคะแนนดบ

Y = 2.082 + .318X12 + .176X11 - .102 X5 + .113 X4 - .078X8 + .109 X10 -.005 X3

สมการพยากรณในรปคะแนนมาตรฐาน

Z = .381 Z12 + .232Z11 - .184 Z5 + .127 Z4 - .117 Z8 + .131 Z10 + .100 Z3

จากสรปผลการวจย พฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน มประเดนส าคญทควรน ามาอภปรายผลดงน

1. ปจจยดานชวสงคม เปนปจจยทสงผลทางออมตอพฤตกรรมการปองกนโรคอวน ไดแก เพศ ผลการเรยน รายไดเฉลยตอเดอน และประวตโรคอวนในครอบครว พบวา

1.1 เพศ ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ซงอธบายไดวา ในยคสมยปจจบนหญงและชายมความเทาเทยมกน ไมวาจะเปนดานสงคม หนาทการงาน หรอแมแตเรองความสวยความงามและสขภาพ ดงนนไมวาจะเปนหญงหรอชาย กใหความส าคญกบเรองสขภาพและความงามเทาๆกนรวมถงพฤตกรรมการปองกนโรคอวนดวย

1.2 ผลการเรยน ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกน โรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน อธบายไดวา แมความรจะมสวนส าคญในการท าใหบคคลมความเขาใจในสงตางๆไดอยางถองแท แตหากบคคลมความรแตเพยงอยางเดยวโดยขาดความตระหนก





กอาจท าใหบคคลไมเหนความส าคญของความรทตนม เชนเดยวกบความรเกยวกบโรคอวน หากบคคลมแตเพยงความรแตขาดความตระหนกไมเหนความส าคญกไมมผลตอพฤตกรรมการปองกนโรคอวน

1.3 รายไดเฉลยตอเดอน มความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน อธบายไดวา นกเรยนทมรายไดมากนอกจากจะใชจายในดานการเรยนแลวกจะยงคงมเ งนเหลอในการใชซออาหารจ าพวก ฟาสตฟด ขนมหวาน ขนมขบเคยว ไดมากกวานกเรยนทไดรบคาใชจายตอเดอนนอย

1.4 ประวตโรคอวนในครอบครว มความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน อธบายไดวาครอบครวเปนสถาบนทอยใกลชดกบนกเรยนมากทสดพฤตกรรมตางๆ ทบคคลในครอบครวแสดงออก หรอประพฤตปฏบตจะมอทธพลตอพฤตกรรมตางๆของนกเรยนอยางมากรวมทงพฤตกรรมการปองกนโรคอวนดวย หากบคคลในครอบครวเปนโรคอวนกจะมพฤตกรรมการปองกนโรคอวนในดานไมด ซงกจะมอทธพลตอพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนดวย

2. ปจจยน าทมผลโดยตรงตอพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน พบวา โดยรวมมระดบปจจยน าอยในระดบเหนดวย โดยเฉพาะดานการรบรความสามารถของตนเองของนกเรยนในการปองกนโรคอวน ซงอธบายไดวาถาบคคลรบรไดในความสามารถของตนเองทจะประพฤตปฏบตพฤตกรรมใดๆ ในดานทดแลว กจะสามารถปฏบตพฤตกรรมนนๆ ในทางทดไดดวย โดยเฉพาะพฤตกรรมสขภาพในดานตางๆ เชนเดยวกนกบพฤตกรรมการปองกนการดมเครองดมแอลกอฮอลของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายในจงหวดอบลราชธาน ซงสอดคลองกบทฤษฎการรบรสมรรถนะแหงตนของแบนดรา Bandura (1989 ,p. 31, อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต,2539: 47) ทกลาววา การทบคคลเชอวาตนมความสามารถ จะมความอตสาหะ อดทน ไมทอถอยไดโดยงายและจะประสบความส าเรจในทสด การรบรความสามารถของตนเองจงมผลตอการกระท าของบคคล บคคลสองคนอาจมความสามารถไมแตกตางกนแตประสทธภาพของการแสดงออกอาจแตกตางกนไดถามการรบรความสามารถของตนเองตางกน แมในบคคลเดยวกนกเชนกนถามการรบรความสามารถของตนเองในแตละสถานการณแตกตางกน กจะแสดงพฤตกรรมออกมาไดตางกนดวย ทงนการทจะมพฤตกรรมในดานทดไดตองมความรเปนองคประกอบดวย และในการวจยครงนพบวา การมความรเกยวกบเครองดมแอลกอฮอลสวนใหญอยในระดบปานกลางสามารถสงผลตอพฤตกรรมการปองกนการดมแอลกอฮอลในระดบปฏบตทกครงไดดวย ซงสอดคลองกบแนวคดของ Green and Kreuter เกยวกบปจจยน าทมผลตอพฤตกรรมสขภาพ โดยไดกลาวไววา ความร เปนปจจยน าทส าคญในการทจะสงผลตอการแสดงพฤตกรรม แตความรไมกอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมเสมอไป ถงแมวาความรจะมความสมพนธกบพฤตกรรมและเปนสงจ าเปนทจะกอใหเกดการแสดงพฤตกรรม แตความรเพยงอยางเดยวไมพอทจะกอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพได จะตองมปจจยอนๆ ประกอบดวย (Green and Kreuter 1991 ,p.123, อางถงใน วารนทร ปยทอง, 2547: 32) และผลการวจยในครงนกพบวา ความรเกยวกบเครองดมแอลกอฮอลรวมกบการรบรความสามารถของตนเองของนกเรยนในการปองกนการดมเครองดมแอลกอฮอลสงผลตอพฤตกรรมการปองกนการดมเครองดมแอลกอฮอลของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายในจงหวดอบลราชธานไดในระดบปฏบตทกครง



3. ปจจยเออ เปนปจจยทจะผลกดนหรอสนบสนนใหบคคลมพฤตกรรมสขภาพทดซงในครงนคอพฤตกรรมการปองกนโรคอวน โดยพบวาปจจยเออดานการใชเวลาวางของนกเรยนอยในระดบปานกลางซงไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวน อธบายไดวา ถานกเรยนใชเวลาวางไปในทางทเปนประโยชนและสรางสรรคกจะชวยใหไมปฏบตพฤตกรรมในดานทไมดได หากนกเรยนมปจจยเออดานการใชเวลาวางอยในระดบมากทสดกจะมความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวน

4. ปจจยเสรม ไดแก แรงสนบสนนจากครอบครว แรงสนบสนนจากเพอน และแรงสนบสนนจากโรงเรยน มความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน อธบายไดวาการอบรมเลยงดของครอบครวและการไดรบการอบรม ไดรบค าแนะน า สงสอน และการไดรบขอมลขาวสารทถกตองเกยวกบโรคอวน จากเพอน อาจารย และบคลากรในโรงเรยนมผลตอการแสดงออกของพฤตกรรมในดานตางๆ รวมถงพฤตกรรมการปองกนโรคอวนดวย นกเรยนทไดรบค าแนะน าทถกตองเกยวกบโรคอวน จากครอบครว เพอนและโรงเรยน กจะสงผลตอพฤตกรรมในดานบวกดวยซงสอดคลองกบแนวคดทฤษฎแรงสนบสนนทางสงคม (Social Support Theory) ทกลาวไววาบคคล ทไดรบขอมลขาวสารจากการมปฏสมพนธระหวางบคคลทท าใหผรบเชอวาไดรบความรก ความอบอน รสกมคณคาในตนเอง เปนทตองการของบคคลอนโดยไดรบจากกลมคนในระบบสงคมนนๆ เปนผใหการสนบสนนดานจตใจ อารมณ วสด อปกรณ ขาวสาร ค าแนะน า กจะท าใหบคคลสามารถด ารงอยในสงคมไดอยางเหมาะสม

5. พฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน โดยรวมอยในระดบปฏบตทกครง ซงไมเปนไปตามสมมตฐานขอท 1 ทตงไววาพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมองจงหวดอบลราชธาน อยในระดบปฏบตบางครง ซงผวจยเหนวา การวจยในครงนศกษาในหลายปจจยทท าใหสงผลตอพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน สนบสนนแนวคดของ Green (1980 ,p. 44, อางถงใน วารนทร ปยทอง, 2547:32) ทมแนวคดวา “พฤตกรรมของบคคลมสาเหตมาจากสหปจจย (Multiple Factors)” ในการวจยครงนประกอบดวย ปจจยชวสงคม ปจจยน า ปจจยเออ และปจจยเสรม โดยการมปจจยน าดานทศนคตตอโรคอวนอยในระดบเหนดวย มการรบรโอกาสเสยงตอการเปนโรคอวนอยในระดบเหนดวย และมการรบรความสามารถของตนเองในการปองกนโรคอวนอยในระดบเหนดวย โดยมความรเกยวกบโรคอวน อยในระดบปานกลางเปนสวนใหญ มปจจยเออดานการใชเวลาวางของนกเรยนอยในระดบปานกลาง นกเรยนไดรบปจจยเสรมดานแรงสนบสนนจากครอบครว อยในระดบมาก ไดรบปจจยเสรมดานแรงสนบสนนจากเพอนอยในระดบมาก และไดรบปจจยเสรมดานแรงสนบสนนจากโรงเรยนอยในระดบมาก จงรวมกนสงผลตอพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ในระดบปฏบตทกครงดวย

6. ตวแปรพยากรณทดของพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธานม 7 ตวเรยงล าดบตามความส าคญ ดงนคอ แรงสนบสนนจากโรงเรยน แรงสนบสนนจากเพอน ความรเกยวกบโรคอวน ไมมประวตโรคอวนในครอบครว การรบรความสามารถของตนเองในการปองกนโรคอวน แรงสนบสนนจากครอบครว และ รายไดเฉลยตอเดอน ซงตวแปรพยากรณทง 7



ตวรวมกนสามารถอธบายความแปรปรวนของพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ไดรอยละ 26.70 และมคาความคลาดเคลอนมาตรฐานในการพยากรณเทากบ .214 อธบายไดวา ปจจยทางชวสงคม ปจจยน า ปจจยเออ และปจจยเสรม สามารถรวมกนท านายพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมองจงหวดอบลราชธานไดดกวาการท านายโดยตวแปรใดตวแปรหนงเพยงตวแปรเดยว

1. ขอเสนอแนะส าหรบการน าผลวจยไปใชประโยชน

1.1 จากการวจยครงนพบตวแปรพยากรณทส าคญทสงผลตอพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน คอ แรงสนบสนนจากโรงเรยน แรงสนบสนนจากเพอน ความรเกยวกบโรคอวน ไมมประวตโรคอวนในครอบครว การรบรความสามารถของตนเองในการปองกนโรคอวน แรงสนบสนนจากครอบครว และ รายไดเฉลยตอเดอน ดงนน โรงเรยนตองใหความรเกยวกบโรคอวนรวมกบสรางความตระหนกในพฤตกรรมการปองกนโรคอวนแกนกเรยนเพอใหนกเรยนรบรในความสามารถของตนเองในการปองกนโรคอวนใหได อกทงครอบครวตองใหความส าคญกบโรคอวนและสนบสนนสงเสรมใหนกเรยนมพฤตกรรมสขภาพทดโดยเฉพาะพฤตกรรมการปองกนโรคอวน และผปกครองควรใหเงนแกนกเรยนเปนคาใชจายในแตละเดอนใหเหมาะสม

1.2 ผลการวจยนควรน าไปใชเปนขอมลในการวางแผนการด าเนนงานของหน วยงานทางสาธารณสขในการจดท านโยบายและยทธศาสตรในการสรางเสรมพฤตกรรมสขภาพโดยเฉพาะพฤตกรรมการปองกนโรคอวนเพอนกเรยนทจะเตบโตเปนอนาคตของชาตตอไป

1.3 รฐควรมงบประมาณสนบสนนใหโรงเรยนมการด าเนนงานในการสรางเสรมพฤตกรรมสขภาพและโรงเรยนควรจดสรรงบประมาณในการสรางเสรมพฤตกรรมสขภาพใหมากขน

2. ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป

2.1 ควรศกษาพฤตกรรมการปองกนโรคอวนในกลมทมบรบทแตกตางกน ซงจะเปนประโยชนในการวางแผนการด าเนนงานการสรางเสรมพฤตกรรมสขภาพทมประสทธภาพ อนจะท าใหเยาวชนของชาตเตบโตเปนผใหญทมสขภาพดในอนาคต

2.2 ควรศกษาถงผลกระทบทจะเกดกบนกเรยนทมโรคอวนทงผลตอรางกาย จตใจ และสงคม เพอน ามาใชแกไขปญหานกเรยนทมภาวะโรคอวน

2.3 ส าหรบตวแปรพยากรณทไมสงผลตอพฤตกรรมการปองกนโรคอวนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ในการวจยครงน กไมไดหมายความวาไมมความส าคญตอการวจยอนๆ ดงนนในการวจยครงตอไปกควรน าตวแปรพยากรณ ทไมสงผลในงานวจยครงน น าไปใชศกษาในบรบททแตกตางในครงตอๆ ไปดวย




งานวจยเรองนส าเรจไดดวยความอนเคราะหของบคคลและหนวยงานทเกยวของหลายแหงซงไมอาจน ามากลาวไดทงหมด ผวจยขอกราบขอบพระคณ ดร.วลาวณย ตนวฒนะพงษ อธการบด มหาวทยาลยราชธาน ทไดใหความชวยเหลออยางดยงโดยไดใหค าแนะน า และใหก าลงใจแกผ วจยตลอดมา ขอขอบพระคณส านกวจยและงานสรางสรรค ฝายวจยและวางแผน มหาวทยาลยราชธาน ทกรณาเกบรวบรวมขอมลวจยใหในครงน นอกจากนผวจยขอขอบพระคณผอ านวยการโรงเรยนมธยมศกษา ทง 6 แหง ทกรณาอ านวยความสะดวกในการจดเกบรวบรวบขอมล ขอขอบคณนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ทกคน ทใหความกรณาตอบแบบสอบถามงานวจยในครงน และผวจยขอขอบพระคณหวหนางาน และเพอนรวมงานทกคนทใหการสนบสนนและใหก าลงใจตลอดมา คณคาและประโยชนทพงมจากงานวจยนผวจยขอมอบใหบรพาจารยทไดใหการศกษาและผมพระคณแกผวจยตลอดจนนกวชาการสาขาตางๆ ทผวจยอางองดงปรากฏในงานวจยนทกทาน

จรยา ปณฑวงกร. (2550). พฤตกรรมศำสตรและพฤตกรรมสขภำพในงำนสำธำรณสข. พมพครงท 2. อบลราชธาน: วทยาการพมพ. เฉลมพล ตนสกล. (2543). พฤตกรรมศำสตรสำธำรณสข. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ภาควชาสขศกษา และพฤตกรรมศาสตร คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล. ธรวฒ เอกะกล. (2546). ระเบยบวธวจยทำงพฤตกรรมศำสตรและสงคมศำสตร. พมพครงท 3. อบลราชธาน: วทยาการพมพ. พรทตา ชยอ านวย. (2546). ผลกระทบทเกดจำกรรคอวนในเด ก (ออนไลน). (อางเมอ 28 มนาคม 2555).

จาก http://www.teenpath.net/content.asp พวงทอง ไกรพบลย. (2555). รรคอวน และ น ำหนกตวเกน (Obesity and overweight) (ออนไลน).

(อางเมอ 28 มนาคม 2555). จาก http://haamor.com/knowledge. พมล ศรวกรม. (2542). พฤตกรรมผบรรภค. กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. วารนทร ปยทอง. (2547). ปจจยทมควำมสมพนธกบพฤตกรรมกำรสงเสรมสขภำพของประชำชน ในเขต

องคกำรบรหำรสวนต ำบลวงดง อ ำเภอเมอง จงหวดกำญจนบร. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วรรณภา เลกอทยและคณะ.(2554). ปจจยทมผลตอกำรเกดรรคอวนในกลมนกศกกาำระดบปรญญำตรในจงหวดเชยงใหม. วารสารวจยระบบสาธารณสข สถาบนวจยระบบสาธารณสข, 5(3)

สรพนธ จลกรงคะ. (2542). โภชนศาสตรเบองตน (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สมโภชน เอยมสภาษต. (2539). ทฤาฎและเทคนคกำรปรบพฤตกรรม. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวยาลย. เสร วงษมณฑา. (2542). กำรวเครำะหพฤตกรรมผบรรภค. กรงเทพฯ: ธระฟลมและไฮเทกซ.



http://www.teenpath.net/content.asp

http://haamor.com/knowledge



เสถยร ธรรมทวธกล . (2549). ศลยกรรมกำรรกาำรรคอวน. (ออนไลน) (อางเมอ 28 มนาคม 2555). จาก http://www.vichaiyut.co.th/html/jul/33-2549/p36-39_33.asp.

ยวด ถนถาวร . (2550). ผลกำรใหค ำปรกกาำตำมหลกรภชนบญญต 9 ประกำรและกำรออกก ำลงกำยตอกำรลดน ำหนกของนกเรยนทเปนนรรคอวน. การคนควาแบบอสระวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

อดลย จาตรงคกล. (2543). พฤตกรรมผบรรภค. พมพครงท 6. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร อบเชย วงศทอง . (2541). รภชนศำสตรครอบครว. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : ส านกพมพ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร Cataldo C.B, Brunye L.K and Whitney E.N. (1999). Nutrition and diet therapy. Belmont :

West Wads Worth. Cobb, S. (1979). Social Support as a Moderator for Life Stress. New York: Psychosomatic

Medicine. Harris, D. M., and S. Guten. (1979). “ Health-Promotion Behavior : An Exploratory Study,”

Journal of Health and Social Behavior. Pender, N. J. (1987). Health Promotion in Nursing Practice. 2nd ed New York: Appleton

and Lange. ______________. (1996). Health Promotion in Nursing Practice. 3rd ed. New York: Appleton and

Lange. Rosenstock, I. M. (1974) . “Historical Origins of the Health Belief Model,” In The Health

Belief Model and Personal Behavior. p. 328-335. New Jersey: Charles B. Slack. Schaefer, D. and Others. (1981). Social Support. New York: N. P. World Health Organization. (2011). WHO Definition of Health (Online) (2012 Jan 15). Available

from: http:// www.who.int/about/definition/en/print.html

http://www.vichaiyut.co.th/html/jul/33-2549/p36-39_33.asp

http://www.who.int/about/definition/en/print.html



Protective Behaviors from Obesity Among Matthayom 6 Student in Amphoe Mueang Ubon Ratchathani Province

Chonthicha Arunphong*

This research aimed to 1) analyze of Protective Behaviors from obesity Among Matthayom 6 Student in Amphoe Mueang Ubon Ratchathani Province; 2) study of relationship between Bio-social factors Predisposing factors Enabling factors and Reinforcing factors on Protective Behaviors from obesity Among Matthayom 6 Student in Amphoe Mueang Ubon Ratchathani Province; and 3) synthetic good predictors of Protective Behaviors from obesity Among Matthayom 6 Student in Amphoe Mueang Ubon Ratchathani Province. The subjects were 348 Matthayom 6 students in Amphoe Mueang Ubon Ratchathani Province. Sampling was done by Stratified Random Sampling technique. The instrument was a test and a questionnaire. The research finding were as follows: Protective Behaviors from obesity Among Matthayom 6 Student in Amphoe Mueang Ubon Ratchathani Province were rated at do everytime level. Seven best predictor for the protective behaviors from obesity Among Matthayom 6 Student in Amphoe Mueang Ubon Ratchathani Province were ranked according to their importance as follows : school support, friends support, knowledge of obesity, no obesity in family ,perceived protective self-efficacy from obesity, family support and income per month altogether this group of predicting variable could predict protective behaviors from obesity Among Matthayom 6 Student in Amphoe Mueang Ubon Ratchathani Province with 26.70 percent accuracy and the standard error of the estimation of . 214 .

Abstract



P 2.8 ปจจยทมผลตอพฤตกรรมกำรลดน ำหนกของนกศกกาำหญงระดบอำชวศกกาำ ในจงหวดอบลรำชธำน

กาญจนา อยเจรญสข*

วยรนเปนวยทก าลงเจรญเตบโต โดยเฉพาะในวยรนหญงมการเปลยนแปลงทางดานรางกายอยางชดเจน วยรนทอวนจะใชวธการลดน าหนกทไมถกตอง อาจท าใหเกดผลเสยตอภาวะสขภาพได ดงนนถาเขาใจถงปจจยทมผลตอพฤตกรรมการลดน าหนกของวยรน จะท าใหทราบถงแนวทางการ สงเสรม ปองกน และแกไขปญหาพฤตกรรมการลดน าหนกทไมเหมาะสมได การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาความสมพนธระหวางปจจยดานชวสงคม ปจจยการรบรและอารมณทมตอพฤตกรรมกบพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง และคนหาตวแปรพยากรณทดของพฤตกรรมการลดน าหนก กลมตวอยางทใชในการศกษาเปนนกศกษาหญงระดบ ปวช. ชนปท 1-3 ทก าลงศกษา สถาบนอาชวศกษา 3 แหง ในจงหวดอบลราชธานและลดน าหนก จ านวน 250 คน ซงไดจากการสมตวอยางแบบหลายขนตอน เครองมอทใชเปนแบบสอบถาม ซงไดผานการตรวจสอบความตรงตามเนอหาโดยผทรงคณวฒ และค านวณหาคาสมประสทธแอลฟาของคอนบาค โดยคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบเทากบ .84 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คาเฉลย รอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหถดถอยพหคณ ผลการวจยพบวา พฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง โดยรวมอยในระดบปานกลาง ตวแปรพยากรณทดของพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง ไดแก การรบรสมรรถนะแหงตนในการลดน าหนก อทธพลระหวางบคคล อทธพลดานสถานการณ และการรบรรปรางอวน ซงตวแปรพยากรณทง 4 นสามารถรวมกนพยากรณพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญงได รอยละ 49 และมความคลาดเคลอนมาตรฐานในการพยากรณเทากบ 6.72 ผลการวจยครงนควรน าไปใชเปนขอมลในการวางแผนการด าเนนงานของหนวยงานสาธารณสข และสถานศกษา ในการจดท านโยบายและยทธศาสตรในการสรางเสรมสขภาพ โดยเฉพาะในวยรน เพอเปนการสงเสรมใหวยรนมการเจรญเตบโต พฒนาการทสมวย และมสขภาพทด เพอจะท าหนาทในการพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนาตอไปอยางมประสทธภาพ

ค ำส ำคญ: ปจจยทมผลตอพฤตกรรม การลดน าหนก

*อาจารยประจ า คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชธาน อบลราชธาน จงหวดอบลราชธาน

บทคดยอ



วยรนเปนชวงทมการเจรญเตบโตอยางรวดเรว มการเปลยนแปลงทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ

สงคม ความคด และสตปญญา (ศรเรอน แกวกงวาล, 2540 ) โดยเฉพาะวยรนหญงพฒนาการทางดานรางกายจะมการเปลยนแปลงอยางชดเจนทสด มการสะสมของไขมนตามสวนตางๆ ของรางกายมากขน ท าใหเอาใจใสรปรางของตนเอง และใชเวลาสวนใหญกบการท าใหรางกายของตนเองเปนทดงดดใจผอน ซงปจจบนสงคมใหความนยมบคคลทมรปรางผอมบาง เปนคนมบคลกด เชน นางแบบสวนใหญจะมรปรางผอมบาง เสอผากจะผลตหรอตดเยบมาเฉพาะคนทมรปรางผอมเปนสวนใหญ โดยคานยมเหลานจะสอออกมาในรปแบบ ละครทว ภาพยนตร นตยสาร แฟชน เสอผา การโฆษณาขายสนคาตาง ๆ การโฆษณาท สรางอคตตอความอวน สงผลใหวยรนมทศนคตและคานยมบางประการทไมเหมาะสม ท าใหเกดการเลยนแบบ คานยมลกษณะนกอใหเกดปมดอยแกผทไมผอมแมจะไมอวนกตาม จงมการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอลดน าหนกในรปแบบตาง ๆ เชน การควบคมอาหาร การออกก าลงกาย เหลานตองอาศยระยะเวลานานกวาจะเหนผล จงท าใหเกดความทอแท เบอหนายไมสามารถลดน าหนกไดส าเรจ ท าใหวยรนแสวงหาวธการเพอลดน าหนกของตนเองทไดผลรวดเรวจากการอานหนงสอ วารสาร สอโฆษณา หรอการบอกตอ ๆ กนมาท าใหเลอกใชวธการลดน าหนกบางวธ เชน การใชผลตภณฑอาหารหรอยาลดน าหนก การรบบรการทสถานบรการลดน าหนก การสวมชดขบเหงอ การใสกางเกงหรอเขมขดลดไขมน การอดอาหาร การออกก าลงกายอยางหกโหม เปนตน วธการดงกลาวถาปฏบตเปนประจ า จะท าใหเกดผลเสยตอภาวะสขภาพได

จากความส าคญทกลาวมาขางตนจะเหนไดวาการลดน าหนก มความส าคญควรไดรบการปฏบตทถกวธ ถาเขาใจถงปจจยทมผลตอพฤตกรรมการลดน าหนกของวยรน จะท าใหทราบถงแนวทางการ สงเสรม ปองกน และแกไขปญหาพฤตกรรมการลดน าหนกทไมเหมาะสมได ซงการวจยครงนผวจยจะศกษาพฤตกรรมการลดน าหนกของวยรนหญงทเขามาศกษาระดบอาชวศกษาในจงหวดอบลราชธาน มอายระหวาง 15-18 ป และถอวาเปนวยรนตอนตน (ศรเรอน แกวกงวาล, 2540 ) โดยเลอกใชแบบจ าลองการสงเสรมสขภาพของ Pender (Health Promotion Model) เปนกรอบแนวคดในการศกษา

1. เพอศกษาพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง 2. เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจยดานชวสงคม ปจจยดานการรบรและอารมณทมตอ

พฤตกรรม กบพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง 3. เพอคนหาตวแปรพยากรณทด ของพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง

ประชำกร ประชากรในการศกษาครงน คอ นกศกษาหญงทก าลงศกษา ระดบปวช. ชนปท 1–ชนปท 3 ภาคปกต ในสถาบนอาชวศกษา จงหวดอบลราชธาน ปการศกษา 2554 ทงหมด 3 แหง ไดแก วทยาลยอาชวศกษา วทยาลยโปลเทคนคภาคตะวนออกเฉยงเหนอ วทยาลยเทคนคอบลราชธาน จ านวน 3,260 คน






(ฝายทะเบยนสถานศกษาระดบอาชวศกษาทง 3 แหง ในเขตจงหวดอบลราชธาน, 2554) และส ารวจนกศกษาหญงทลดน าหนก จ านวน 540 คน กลมตวอยำง กลมตวอยางทใชในการศกษา เปนนกศกษาหญงทลดน าหนกและก าลงศกษา ระดบปวช. ในสถาบนอาชวศกษา จงหวดอบลราชธาน ทงหมด 3 แหง จ านวน 250 คน ซงไดมาโดยการค านวณกลมตวอยาง โดยใชสตรของของ Yamane (1973: 887, อางถงใน ธรวฒ เอกะกล, 2546) โดยผวจยก าหนดใหระดบความคลาดเคลอนเทากบ 0.05 เครองมอทใชในกำรเก บรวบรวมขอมล เปนแบบสอบถาม ซงผวจยสรางขนตามกรอบแนวคดและวตถประสงคการวจย โดยการทบทวนแนวคด ทฤษฎท เกยวของ โดยแบงเปน 5 สวน ไดแก แบบสอบถามขอมลดานชวสงคมเปนแบบเตมค าในชองวาง สวนดานการรบรประโยชน ดานการรบรอปสรรค ดานการรบรสมรรถนะแหงตน ดานอทธพลระหวางบคคล ดานอทธพลดานสถานการณ และดานพฤตกรรมการลดน าหนก เปนขอค าถามปลายปดใชแบบวดมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ ผวจยไดน าแบบสอบถามไปทดลองใช(Try-Out) กบนกศกษาหญงระดบ ปวช. ชนปท 1-3 วทยาลยอาชวศกษา จ านวน 30 คน ซงเปนกลมประชากรทคณสมบตใกลเคยงกนกบกลมตวอยางทจะใชศกษาวจย ดวยการสมตวอยางงาย (Simple Random Sampling) เพอหาคาอ านาจจ าแนกรายขอ และคาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถามทงฉบบ โดยวธหาคาสมประสทธแอลฟาของ Cronbach (Conbach’s Alpha Coeffcient (ธรวฒ เอกะกล, 2544: 182-183) ภาพรวมทงฉบบมคาความเชอมนเทากบ .84 กำรเก บรวบรวมขอมล 1. ผวจยขอหนงสอจากส านกวจย มหาวทยาลยราชธาน เพอขอความรวมมอในการท าวจย ถงอธการบดวทยาลยอาชวศกษา วทยาลยโปลเทคนคภาคตะวนออกเฉยงเหนอ วทยาลยเทคนคอบลราชธาน 2. สงหนงสอขออนญาตเกบขอมล ถงอธการบด วทยาลยทง 3 แหง พรอม ตวอยางแบบสอบถามจ านวน 1 ชด แลวเกบรวบรวมขอมลในสถานศกษาทง 3 แหง 3. น าแบบสอบถามมาตรวจสอบความสมบรณ 4. ท าการวเคราะหขอมล กำรวเครำะหขอมล สถตทใชในการวเคราะหขอมล ค านวณหาคารอยละ คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และหาตวแปรพยากรณพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง โดยใชสถตวเคราะหการถดถอยพหคณวธ Stepwise Method และ Enter โดยใชโปรแกรมส าเรจรป

1. พฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง พบวา พฤตกรรมการลดน าหนกโดยรวมอยใน

ระดบปานกลาง ( X =2.10) โดยแยกเปนรายดานไดแก ดานการควบคมอาหารอยในระดบปานกลาง ( X = 2.48) ดานการออกก าลงกายอยในระดบปานกลาง ( X =1.94) การใชผลตภณฑอาหาร หรอยาลดน าหนกอยในระดบนอย ( X = .88)




2. ปจจยชวสงคม ปจจยดานการรบรและอารมณทมตอพฤตกรรม มความสมพนธในเชงเสนตรงกบพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญงระดบอาชวศกษา ในจงหวดอบลราชธานอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยตวแปรทสงผลตอพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญงระดบอาชวศกษาในจงหวดอบลราชธาน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 คอ การรบรรปรางอวน (X6)(β = 19) การรบรประโยชนของการลดน าหนก (X7)(β =.12) การรบรอปสรรคของการลดน าหนก (X8)(β = -.10) การรบรสมรรถนะแหงตนในการลดน าหนก (X9)(β = .36) อทธพลระหวางบคคล (X10)(β = .25) และอทธพลดานสถานการณ (X11)(β = .19) 3. ตวแปรพยากรณทดของพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง ไดแก การรบรสมรรถนะแหงตนในการลดน าหนก อทธพลระหวางบคคล อทธพลดานสถานการณ และการรบรรปรางอวน ซงตวแปรพยากรณทง 4 นสามารถรวมกนพยากรณพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญงได รอยละ 49 และมความคลาดเคลอนมาตรฐานในการพยากรณเทากบ 6.72

1. พฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง โดยรวมอยในระดบปานกลาง โดยดานการควบคมอาหารและ การออกก าลงกายอยในระดบปานกลาง การใชผลตภณฑอาหารหรอยาลดน าหนก อยในระดบนอย แสดงวา นกศกษาหญงก าลงอยในชวงวยรนตอนปลายและเตรยมพรอมทจะเปนผใหญ ตอนตน ดงนนจงมความเปนอสระในความคด และคดอยางมวจารณญาณมากขน จงมองเหนประโยชนของการลดน าหนกดวยการควบคมอาหารและการออกก าลงกาย สนบสนนแนวคดของเพนเดอร (Pender, 1987) ทกลาววา การทบคคลรบรพฤตกรรมทตนกระท านน มประโยชนตอตนเอง จะสงผลใหบคคลมสวนรวมในกจกรรมมากขน เมอพจารณาดานการควบคมอาหาร พบวา นกศกษางดรบประทานอาหารเยน มคาเฉลยอยในระดบปานกลาง แสดงวานกศกษาคดวาการงดอาหารเยนจะท าใหน าหนกลดได นกศกษายงขาดความร ความเขาใจเกยวกบการรบประทานอาหารเพอลดน าหนก หรออาจจะมความรแตเนองจากตอนเยนนกศกษาคดวาหลงรบประทานอาหารเยน เปนเวลาพกผอน ท าใหรางกายเผาผลาญพลงงานนอย เมอรบประทานอาหารเยนจะท าใหเกดการสะสมของไขมนในรางกาย ท าใหลดน าหนกไมส าเรจ สอดคลองกบการศกษาของผกาทพย นาคปรชา (2548) ทศกษาเรองปจจยคดสรรทมความสมพนธกบพฤตกรรมการควบคมน าหนกของวยรนในเขตเทศบาลเมอง จงหวดสระบร พบวา วยรนสวนใหญมพฤตกรรมการควบคมน าหนกโดยรวมอยในระดบปานกลาง รอยละ 69.7 ซงพบวาวยรนสวนใหญควบคมน าหนกดวยวธดานการบรโภคอาหารเพอควบคมน าหนก เชน งดอาหารบางมอ รบประทานแตผกหรอผลไมอยางเดยว 2. ปจจยดานชวสงคม ไดแก ปจจยดานอาย รายได และระดบชนป พบวา อายไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง อธบายไดวา กลมตวอยางทศกษามอายใกลเคยงกน ซงบคคลทมวฒภาวะทใกลเคยงกนยอมมการตดสนใจและแสดงพฤตกรรมออกมาคลายคลงกน และนกศกษาอยในวยทสามารถชวยเหลอตนเองและบรหารจดการกบบางเรองไดดวยตนเอง เชน การไดรบเงนจากผปกครองหรอบดามารดาเปนคาใชจายตอเดอน นกศกษาหญงทมฐานะเศรษฐกจครอบครวปานกลางหรอต า อาจเกบเงนไปซอผลตภณฑอาหารและ/หรอยาลดน าหนกได สอดคลองกบผกาทพย นาคปรชา (2548)




ทศกษาเกยวกบปจจยคดสรรทมความสมพนธกบพฤตกรรมการควบคมน าหนกของวยรนในเขตเทศบาลเมอง จงหวดสระบร พบวา อาย ระดบการศกษา รายได ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการควบคมน าหนกของวยรนในเขตเทศบาลเมอง จงหวดสระบร ปจจยดานคาดชนมวลกาย พบวา คาดชนมวลกายไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง เมอพจารณาคาดชนมวลกายของกลมตวอยางพบวา กลมตวอยางสวนใหญมคาดชนมวลกายอยในระดบพอด รอยละ 67.14 รองลงมาคอคาดชนมวลกายผอม รอยละ 19.71 มเพยงรอยละ 13.14 เทานนทมคาดชนมวลกายอยในระดบอวน อธบายไดวา นกศกษาทมคาดชนมวลกายพอดหรอผอมอาจจะตองการลดเฉพาะสวนทเกน เชน ตนแขน ตนขา หนาทองและนกศกษาทคาดชนมวลกายผอมแตยงลดน าหนกเพราะวาอาจมปจจยทมอทธพลท าใหนกศกษาหญงซงอยในชวงใหความส าคญกบความพงพอใจในรปรางตนเองมากกวา จงพยายามทจะลดน าหนก ซงสอดคลองกบผกาทพย นาคปรชา (2548) ทศกษาเกยวกบปจจยคดสรรทมความสมพนธกบพฤตกรรมการควบคมน าหนกของวยรนในเขตเทศบาลเมอง จงหวดสระบร พบวา คาดชนมวลกายไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการควบคมน าหนกของวยรนในเขตเทศบาลเมอง จงหวดสระบร 3 ปจจยดานการรบรรปราง มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง หมายความวา นกศกษาหญงทมการรบรรปรางอวนอยในระดบมาก จะมพฤตกรรมการลดน าหนกอยในระดบมากเชนกน อธบายไดวา นกศกษาหญงอยในชวงวยรน ซง จะใหความส าคญกบรปรางของตนเอง และตองการมรปรางผอมบางตามสมยนยม จงท าใหคนทคดวาตนเองอวนพยายามทจะลดน าหนก ซงสอดคลองกบ Chutchanok Boonchai (2001) ทศกษาการรบรรปรางและพฤตกรรมการลดน าหนกของวยรนหญงเปนนกศกษาชนปท 3 อาย 20-22 ป ของสถาบนราชภฏสวนดสต จ านวน 250 คน พบวา การรบรรปรางของนกศกษามความสมพนธกบพฤตกรรมการลดน าหนก ของวยรนหญงเปนนกศกษาชนปท 3 อาย 20-22 ป ของสถาบนราชภฏสวนดสต 4. ปจจยดานการรบรและอารมณทมตอพฤตกรรมการลดน าหนก ไดแก 4.1 ปจจยดานการรบรประโยชนของการลดน าหนก พบวา การรบรประโยชนของการลดน าหนกมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง อธบายไดวา นกศกษาหญงทลดน าหนก จะค านงถงประโยชนทไดรบจากการลดน าหนก ซงนกศกษาหญงทมความสนใจ เอาใจใสรปรางของตนเอง จะพยายามลดน าหนก เพอใหรปรางไดสดสวน สวยงาม สอดคลอง กบ เพนเดอร(Pender, 1996) ทกลาววา การรบรประโยชนของการกระท าของบคคลนน เกดจากการรบรทางสตปญญาหรอตามความรสกนกคดของบคคลเกยวกบการรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมนน หากบคคลมการรบรประ โยชนในการปฏบตพฤตกรรมสง กจะมการปฏบตพฤตกรรมสขภาพนนสงดวย ดงนนการรบรประโยชนทจะไดรบจากการลดน าหนก จงเปนแรงจงใจใหปฏบตพฤตกรรมลดน าหนก สอดคลองกบทารกา ทาสม (2547) ทศกษาปจจยคดสรรทสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตวของผใหญทมน าหนกเกนมาตรฐาน กรงเทพมหานคร พบวา การรบรประโยชนของพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตว มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตวของผใหญทมน าหนกเกนมาตรฐาน กรงเทพมหานคร 4.2 ปจจยดานการรบรอปสรรคของการลดน าหนก พบวา การรบรอปสรรคของการลดน าหนกมความสมพนธกบพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญงระดบ อดมศกษาในจงหวดอบลราชธาน อธบายไดวา เมอนกศกษาหญงรบรถงอปสรรคของการลดน าหนก กจะท าใหมการปฏบตพฤตกรรมการลดน าหนกนอยลง สอดคลองกบทฤษฎการสงเสรมสขภาพของ Pender (1996) ทกลาววา เมอบคคลพรอมทจะ



ปฏบตพฤตกรรมต า แตมอปสรรคสง การปฏบตนนจะเกดขนไดยาก ในขณะทเมอบคคลมความพรอมทจะปฏบตพฤตกรรมสง แตมอปสรรคต า การปฏบตกจะเกดขนไดมากกวา การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมนนมผลโดยตรงตอการปฏบตพฤตกรรมท าใหพฤตกรรมนนตองหยดชะงก สอดคลองกบทารกา ทาสม (2547) ทศกษาปจจยคดสรรทสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตวของผใหญทมน าหนกเกนมาตรฐาน กรงเทพมหานคร พบวา การรบรอปสรรคในการปฏบตพฤตกรรมสขภาพในการควบคมน าหนกตวมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตวของผใหญทมน าหนกเกนมาตรฐาน กรงเทพมหานคร 4.3 ปจจยดานการรบรสมรรถนะแหงตนในการลดน าหนก พบวา การรบรสมรรถนะแหงตนในการลดน าหนกมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง อธบายไดวา เมอนกศกษาหญงมการความเชอมนในความสามารถตนเอง ทจะลดน าหนกได กท าใหพยายามทจะลดน าหนก สอดคลองกบทฤษฎการสงเสรมสขภาพของเพนเดอร (Pender, 1996) ทกลาววา การรบรความสามารถของตนเอง เปนการตดสนความสามารถของตนเองวา จะสามารถท างานไดระดบใด การรบรทกษะและความสามารถของตนเองเปนตวกระตนใหบคคลเขารวมในการปฏบตพฤตกรรม เฉพาะทเหนวามคณคาและมเปาหมายส าหรบตนเองมากกวา สอดคลองกบทารกา ทาสม (2547) ทศกษาปจจยคดสรรทสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตวของผใหญทมน าหนกเกนมาตรฐาน กรงเทพมหานคร พบวา การรบรสมรรถนะแหงตนในการควบคมน าหนกตวของผใหญทมน าหนกเกนมาตรฐาน กรงเทพมหานคร มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในการควบคมน าหนกตวของผใหญทมน าหนกเกนมาตรฐาน กรงเทพมหานคร และสอดคลองกบรสรนทร แกวตา (2551) ทพบวา การรบรความสามารถของตนเองมความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและออกก าลงกายของบคลากร คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด 4.4 ปจจยดานอทธพลดานสถานการณ พบวา มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง แสดงวา การไดรบขอมลขาวสารจากสอ โฆษณา เกยวกบการลดน าหนก ท าใหนกศกษาหญงเกดความสนใจ และตองการลดน าหนก สอดคลองกบทฤษฎการสงเสรมสขภาพของเพนเดอร(Pender, 1996 ) ทกลาววา อทธพลดานสถานการณเปนการรบรและความร ความเขาใจของบคคลในสถานการณหรอสงแวดลอม สามารถสงเสรมหรอขดขวางการปฏบตพฤตกรรมได สอดคลองกบรสรนทร แกวตา (2551) ทศกษาปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและออกก าลงกายของบคลากร คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด พบวาการไดรบขอมลขาวสารเกยวกบสขภาพ มความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารและออกก าลงกายของบคลากร คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด 4.5 ปจจยดานอทธพลระหวางบคคล พบวา อทธพลระหวางบคคลมความสมพนธทาวบวกกบพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง อธบายไดวา นกศกษาหญงทลดน าหนกเพราะอยากใหเพอนตางเพศสนใจ สอดคลองกบทฤษฎการสงเสรมสขภาพของเพนเดอร(Pender, 1996) ทกลาววา อทธพลระหวางบคคล คอความคดเกยวกบพฤตกรรมความเชอหรอทศนคตของบคคลอน ความคดเหลานอาจตรงหรอไมตรงกบความจรงกได อทธพลระหวางบคคลทมผลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ คอ ครอบครวและกลมเพอน สอดคลองกบชตมา ศรหามาตย (2548) ศกษาการใชผลตภณฑอาหารเพอลดน าหนกของนกเรยนหญง ระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนขอนแกนวทยายน จงหวดขอนแกน พบวา



อทธพลของเพอน มความสมพนธทางบวกกบทศนคตเกยวกบผลตภณฑอาหารเพอลดน าหนก อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 5. ตวแปรพยากรณทดของพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง ม 4 ตว เรยงตามล าดบความส าคญดงน การรบรสมรรถนะแหงตนในการลดน าหนก อทธพลระหวางบคคลไดแก เพอนตางเพศ อทธพลดานสถานการณ ไดแก สอ และการรบรรปรางอวน ซงตวแปรทง 4 ตวรวมกนสามารถพยากรณพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง ไดรอยละ 49 และมคาความคลาดเคลอนมาตรฐานในการพยากรณเทากบ 6.72 สอดคลองกบภทรจต นลราช (2546) ทศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของพยาบาลสตร ในจงหวดสงขลา พบวา การรบรสมรรถนะแหงตนของการสงเสรมสขภาพ การรบรอปสรรคของการสงเสรมสขภาพและอทธพลดานสถานการณของการสงเสรมสขภาพ สามารถรวมกนท านายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพไดรอยละ 45.2

1. ขอเสนอแนะส าหรบการน าผลการวจยไปใชประโยชน 1.1 นกศกษาหญง สวนมากมการลดน าหนกโดยการควบคมอาหารและออกก าลงกาย แตมบางคนยงปฏบตไมถกหลกการควบคมอาหารเพอลดน าหนก เชน การควบคมอาหารเพอลดน าหนก โดยการรบประทานอาหารนอยกวา 3 มอ ซงเปนวธทไมถกตอง และสงผลกระทบตอสขภาพ ดงนนหนวยงานทเกยวของและสถานศกษา ควรเนนใหความร เกยวกบการลดน าหนก และวธการทเหมาะสม เพอใหนกศกษาหญงมความร ความเขาใจ เกยวกบการลดน าหนกดวยวธตาง ๆ อยางถกตอง 1.2 จากการศกษาพบวา นกศกษาทลดน าหนก มเพยงรอยละ 23.6 ทมคาดชนมวลกายเกน แสดงใหเหนวานกศกษาหญง มการประเมนรปรางของตนเองไมตรงกบความเปนจรง โดยคดวาตนเองอวนแตทจรงไมอวนหรอบางคนอาจมรปรางผอมไป แตพยายามลดน าหนกเพอใหเปนทสนใจของเพอนและเพศตรงขาม ดงนนสถานศกษาและหนวยงานทรบผดชอบในเรองนควรใหความส าคญในการสรางคานยม เกยวกบการประเมนรปรางของตนเองอยางถกตอง โดยใชเพศตรงขามเปนสอ ในการปรบเปลยนทศนคตใหถกตอง 1.3 ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการลดน าหนกของนกศกษาหญง ไดแก การรบรสมรรถนะแหงตนในการลดน าหนก อทธพลของเพศตรงขาม อทธพลดานสอ และการรบรรปรางตนเอง ดงนนสถานศกษาและหนวยงานทรบผดชอบในเรองนควรจดกจกรรม โดยใชปจจยดงกลาว เชน การใชสอตางๆ ปายโฆษณา เพอใหนกศกษามความร ความเขาใจเกยวกบประโยชนและอปสรรคของการลดน าหนก และใหนกศกษารบรเกยวกบสมรรถนะของตนเองในการลดน าหนก และสามารถเลอกใชวธการลดน าหนกไดอยางถกตอง เหมาะสม 1.4 ผลการวจยน ควรน าไปใชเปนขอมลในการวางแผนการด าเนนงานของหนวยงานสาธารณสข และสถานศกษา ในการจดท านโยบายและยทธศาสตรในการสรางเสร มสขภาพ โดยเฉพาะในวยรน เพอเปนการสงเสรมใหวยรนมการเจรญเตบโต พฒนาการทสมวย และมสขภาพทด เพอจะท าหนาทในการพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนาตอไปอยางมประสทธภาพ




2. ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป 2.1 การศกษาครงนเปนการศกษาเฉพาะในเขตจงหวดอบลราชธาน เพอใหไดองคความรเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการลดน าหนกของวยรนใหครอบคลมทกกลม จงควรศกษากลมวยรนในพนทอน ๆ และ ศกษาในชนมธยมศกษาซงเปนวยรนตอนตนดวย 2.2 ควรมการศกษาปจจยอนทอาจมผลตอพฤตกรรมการลดน าหนกของวยรน เชน ระดบสตปญญา โดยมการส ารวจขอมลเรองผลการเรยนของวยรนในแตละปการศกษาเพมเตม เพอใหทราบถงขอมลเกยวกบการลดน าหนกไดชดเจนยงขน 2.3 ในการวจยครงตอไปควรมการศกษาเชงคณภาพ เพอใหไดขอมลทเปนประโยชนมากขน

งานวจยฉบบนส าเรจได ขอขอบคณผทรงคณวฒ รศ.ดร.จ าลอง ชโต คณบดคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยราชธาน ดร.ปฐพร แสงเขยว ดร. พรพก สร าไพ ทไดสละเวลาในการตรวจสอบความตรงเชงเนอหา และใหค าแนะน าในการแกไขปรบปรงเครองมอในการวจยครงน

ชตมา ศรหามาตย. (2548). กำรใชผลตภณฑอำหำรเพอกำรลดน ำหนกของนกเรยนหญงระดบมธยมศกกาำตอนปลำย รรงเรยนขอนแกนวทยำยน จงหวดขอนแกน. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยขอนแกน.

ทารกา คาสม. (2547). ปจจยคดสรรทสมพนธกบพฤตกรรมสงเสรมสขภำพในควบคมน ำหนกตวของผใหญทมน ำหนกมำตรฐำน กรงเทพมหำนคร. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธระวฒ เอกะกล .(2546). ระเบยบวธวจยทำงพฤตกรรมศำสตรและสงคมศำสตร . พมพครงท 3.อบลราชธาน : วทยาการพมพ.

ผกาทพย นาคปรชา. ( 2548). ปจจยคดสรรทมควำมสมพนธกบพฤตกรรมควบคมน ำหนกของวยรน ในเ ขต เ ทศบำล เ ม อ ง จ ง ห วด ส ระ บร . ว ท ย า น พน ธพย าบ า ล ศา ส ตร มห า บณฑ ต มหาวทยาลยขอนแกน.

ภทรจต นลราช.( 2546). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภำพของพยำบำลวชำชพสตร จงหวดสงขลำ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

รสรนทร แกวตา. (2551). ปจจยทมควำมสมพนธกบพฤตกรรมกำรรบประทำนอำหำรและออกก ำลงกำยของบคลำกร คณะแพทยศำสตร รรงพยำบำลรำมำธบด. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล.

ศรเรอน แกวกงวาล. (2540). จตวทยำพฒนำกำรชวตทกชวงวย: วยรน-วยสงอำย เลม 2. พมพครงท 7. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร.





Chutchanok Boonchai. (2001). Body perception and weight loss behavior among female adolescents. Master’s thesis in science (public health) major in nutrition, Faculty of Graduate studies, Mahidol University.

Pender, J. and Pender, R. (1986). Attitudes, subjective norms, and intentions to engage in health behaviors. Nursing Research. 35(1): 15-18.

Factors Affecting Weight Loss Behavior of Female Vocational Students, in Ubon Rachathani Province

Kanchana Yoocharoensuk*

Teen-age gets into trouble about the fatness, make have losing weight behaviour that dishonestly.the purposes of this research were to study of relationship between bio-social factors, perceived factors and losing weight behavior of female vocational students, in Ubon Rachathani Province; and identify good predictors of losing weight behavior of female vocational students, in Ubon Rachathani Province The research samples consisted of 250 weight loss behavior of female vocational students, in Ubon Ratchathani who were first to third years college students. Metropolis selected by multi-stage random sampling. The instrument for the study was a questionnaire. Content validity for all questionnaires were reviewed by a panel of experts. Internal consistency reliability for the instruments determined by Conbach’s alpha value of .84 respectively. Statistics for data analysis were percentage, mean, standard deviation, and multiple regression analysis. The research findings were as follows: weight loss behavior were moderate level. Four best predictor for the weight loss behavior of female vocational students, in Ubon Ratchathani were ranked according to their importance as follows: perceived self-efficacy interpersonal influences, situational influences, and body perceptions this group of predicting variable could predict weight loss behavior of female vocational students, in Ubon Ratchathani with 49 percent and the standard error of the estimation of 6.72

Abstract



P 2.10 ปจจยทมควำมสมพนธตอพฤตกรรมกำรตรวจเตำนมดวยตนเองของสตรอำย 35-59 ป ในเขต ต ำบลขำมใหญ อ ำเภอเมอง จงหวดอบลรำชธำน

ลลดา ปกเขมายง* การวจยครงเปนการวจยเชงส ารวจ เพอศกษาพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง ศกษาความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล ปจจยน า ปจจยเออ และปจจยเสรมกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง กลมตวอยางคอ สตรอาย 35-59 ป ต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ค านวณขนาดกลมตวอยางโดยเปดตาราง Krejcie and Morgan ไดกลมตวอยางจ านวน 361 คน เกบขอมลโดยแบบสอบถาม วเคราะหขอมลโดยใช ความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviations) และสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson ,s Product Moment Correlation Coefficient) ผลการวจย 1) พฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตร โดยรวมอยในระดบปฏบตเปนบางครง 2) การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคมะเรงเตานม การรบรความรนแรงของโรคมะเรงเตานม การรบรอปสรรคของการตรวจเตานมดวยตนเอง ความสะดวกในการตรวจเตานมดวยตนเอง การไดรบขอมลขาวสารเกยวกบโรคมะเรงเตานมอยในระดบปานกลาง การรบรประโยชนของการตรวจเตานมดวยตนเองอยในระดบมาก 3) การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคมะเรงเตานมและการรบรความรนแรงของโรคมะเรงเตานมมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง การรบรประโยชนของการตรวจเตานมดวยตนเองและการรบรอปสรรคของการตรวจเตานมดวยตนเองมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ค ำส ำคญ: พฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง *อาจารยประจ า คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชธาน อบลราชธาน จงหวดอบลราชธาน

โรคมะเรงเปนสาเหตการเสยชวตรอยละ13 ของคนเสยชวต ทวโลกมผปวยมะเรงมากกวา 18 ลานคนและมผปวยรายใหมประมาณ 9 ลานคน ในทกๆ ป ทกๆ 6วนาทจะมผเสยชวตดวยโรคมะเรง 1 คน1 ส าหรบประเทศไทยจากขอมลของสถาบนมะเรงแหงชาต ในปพ.ศ. 2550-2554 พบจ านวนผปวยมะเรงรายใหม 3,167; 2,949; 3,314; 3;136 และ 3,3412 รายตามล าดบ มผเสยชวตจากโรคมะเรงจ านวน 53,434; 55,403 56,058; 58,076 และ 61,082 ราย และมอตราตายรวมทงประเทศ 84.9; 87.6; 88.3; 91.2; 95.2 ตอแสนประชากร3 โรคมะเรงเตานมเปนสาเหตการปวยและเสยชวตอนดบ 1 ของสตรไทย2 อตราการปวยและตายม

บทคดยอ




แนวโนมสงขนทกป จากการรายงานของส านกนโยบายและยทธศาสตร ในป พ.ศ. 2550-2554 มผเสยชวตจากโรคมะเรงเตานมจ านวน 2,172; 2,347; 2,358; 2,500; 2,724 ราย มอตราตาย 6.8; 7.3; 7.3; 7.7 และ 8.4 ตอแสนประชากร4 ในปพ.ศ. 2552-2554 มอตราปวยคดเปนรอยละ 37; 47.8; 37.5 ตามล าดบ2 ส าหรบจงหวดอบลราชธาน พบมผปวยมะเรงเตานมในป พ.ศ. 2550-2553 พบจ านวน 385; 408; 315 และ 378 รายตามล าดบ5 สาเหตของโรคนยงไมทราบแนชด แตปจจยเสยงทเชอวามความสมพนธตอการเกดมะเรงเตานม ไดแก สตรทมอาย 30 ปขนไป การเรมมประจ าเดอนครงแรกกอนอาย 12 ป หมดประจ าเดอนชากวา 55 ป การไมมบตร ประวตบคคลในครอบครวเปนมะเรงเตานม ประวตการเปนมะเรงทอนมากอน แตอยางไรกตามโรคมะเรงเตานมเปนโรคทสามารถรกษาใหหายขาดไดและการพยากรณโรคคอนขางด ถาสามารถตรวจคนหาโรคและใหการรกษาในระยะเรมแรก ความรนแรงของโรคขนอยกบระยะของโรคขณะตรวจพบ ถาพบวาโรคมะเรงยงคงเปนอยเฉพาะทเตานมและไดรบการรกษา ผปวยจะมอตราการรอดชวตในระยะเวลา 5 ป ถงรอยละ 85 และอตราการอยรอดจะลดลงเหลอเพยงรอยละ 56 ในระยะเวลา 5 ป ถามะเรงแพรกระจายไปยงตอมน าเหลองบรเวณรกแรและการพยากรณโรคจะเลวลง6 และรอยละ 80 ของผปวยมาพบแพทยในระยะลกลามแลว1 ดงนนวธการปองกนมะเรงเตานมทดทสดคอ การตรวจคนหามะเรงเตานมในระยะเรมแรกม 3 วธ ไดแก 1) การตรวจเตานมดวยตนเอง (Breast self- examination) อยางนอยเดอนละครง 2) การตรวจเตานมโดยแพทย (Breast physical examination) 3) การตรวจดวยเครองแมมโมแกรม (mammography) เปนวธทดทสดทจะคนพบมะเรงในระยะเรมแรก แตรอยละ 95 โรคมะเรงเตานมตรวจพบโดยผปวยเอง6 ดงนนการตรวจเตานมดวยตนเองเปนวธทดและงายทสดส าหรบผหญงในการระวงตนเองจากมะเรงเตานมเพราะหากมการเฝาระวงทดจะสามารถคนพบมะเรงไดตงแตตน น าไปสการรกษาทปลอดภยและหายขาดได และจากการส ารวจพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาสาสมครสาธารณสขจงหวดอบลราชธาน พบวา สตรอาย 35 ปขนไป โดยรวมมการตรวจเตานมดวยตนเองเปนประจ า ตรวจเปนประจ าเดอนละครงรอยละ 77.10 ตรวจเมอนกไดรอยละ 10.20 และตรวจนานๆ ครงรอยละ 11.607

ดงนนการตรวจมะเรงเตานมดวยตนเอง เปนพฤตกรรมอนามยทส าคญประการหนงทสตรทกคนควรใหความส าคญและปฏบตอยางสม าเสมอ เพอเปนแนวทางในการวางแผนเฝาระวงและปองกนโรค สงเสรมพฤตกรรมสขภาพและแกไขปญหาสขภาพอนามยของสตร อนเปนวธหนงทจะชวยพฒนาสขภาพอนามยสตร ในการคนหาโรคมะเรงเตานมใหพบในระยะเรมแรกเพอใหการรกษาไดทนทวงท ชวยลดความสญเสยทรพยากรบคคล เศรษฐกจและลดอตราการเสยชวตของผปวยมะเรงเตานมใหนอยลง 1. เพอศกษาพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาย 35-59 ปในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน

2. เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล ปจจยน า ปจจยเออและปจจยเสรมกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาย 35-59 ปในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน




การวจยครงนผวจยไดน ากรอบแนวคดของ PRECEDE Framework มาใชในการศกษา โดยใชการ

วเคราะหทางการศกษา ไดแก ปจจยดานชวสงคม ปจจยน า ปจจยเออ ปจจยเสรม8 ปจจยดานชวสงคม หมายถง ปจจยภายในตวบคคลทเปนพนฐานทกอใหเกดแรงจงใจในการแสดง

พฤตกรรมของบคคลประกอบดวย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา รายได ปจจยน า (Predisposing Factor) หมายถง ปจจยทเปนพนฐานและกอใหเกดแรงจงใจในการแสดง

พฤตกรรมของบคคล ไดแก ความร ความเขาใจ การรบร เจตคต ทาทและคานยม ปจจยเออ (Enabling Factor) หมายถง สงทเปนแหลงทรพยากรทจ าเปนในการแสดงพฤตกรรมของ

บคคล ชมชน รวมทงความสามารถทจะใชแหลงทรพยากรตางๆซงมสวนเกยวของ ปจจยเสรม (Reinforcing Factor) หมายถง สงทบคคลจะไดรบหรอคาดวาจะไดรบจากบคคลอนซง

เปนผลจากการกระท าของตน สงทบคคลจะไดรบอาจเปนรางวลทเปนสงของ

ในการวจยครงนเปนการวจยเชงส ารวจ ผวจยไดน าเสนอตามหวขอดงตอไปน ประชำกร ทใชในการวจยครงนคอ สตรอาย 35-59 ปในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน จ านวน 6,195 คน (ออนไลน : 2555)9

กลมตวอยำง ในการวจยคอสตรอาย 35-59 ปในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ค านวณขนาดกลมตวอยางโดยเปดตาราง Krejcie and Morgan10 ไดกลมตวอยางจ านวน 361 คน ตวแปรทศกกาำ ตวแปรอสระ ไดแก ปจจยสวนบคคล ไดแก สถานภาพสมรส ระดบการศกษา และรายได ปจจยน า ไดแก การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคมะเรงเตานม การรบรความรนแรงของโรคมะเรงเตานม การรบรประโยชนของการตรวจเตานมดวยตนเองและการรบรอปสรรคของการตรวจ เตานมดวยตนเอง ปจจยเออ ไดแก ความสะดวกในการตรวจเตานมดวยตนเอง ปจจยเสรม ไดแก การไดรบขอมลขาวสารเกยวกบโรคมะเรงเตานมและการตรวจ เตานมดวยตนเอง ตวแปรตำม ไดแก พฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง

เครองมอทใชในกำรวจย เครองมอทใชในการวจยครงน แบบสอบถามความเชอดานสขภาพเกยวกบโรคมะเรงเตานมและพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาย 35-59 ปในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ทผวจยสรางขนบนพนฐานแนวคดและทฤษฏ ตามกรอบแนวคดและวตถประสงคในการวจย โดยแบงออกเปน 5 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลสวนบคคลเกยวกบตวผตอบแบบสอบถาม ไดแก สถานภาพสมรส ระดบการศกษา และรายได จ านวน 3 ขอ ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบตรวจสอบรายการ (Check list)





สวนท 2 แบบสอบถามเกยวกบปจจยน าประกอบดวย การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคมะเรง เตานม การรบรความรนแรงของโรคมะเรงเตานม การรบรประโยชนของการตรวจเตานมดวยตนเอง และการรบรอปสรรคของการตรวจเตานมดวยตนเอง ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) แบงออกเปน 3 ระดบ คอ เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย10 ขอค าถามเปนขอค าถามเชงบวกและเชงลบ มเกณฑการใหคะแนน ดงน ขอค าถามเชงบวก ขอค าถามเชงลบ เหนดวย มคาคะแนน 3 คะแนน เหนดวย มคาคะแนน 1 คะแนน ไมแนใจ มคาคะแนน 2 คะแนน ไมแนใจ มคาคะแนน 2 คะแนน ไมเหนดวย มคาคะแนน 1 คะแนน ไมเหนดวย มคาคะแนน 3 คะแนน เกณฑการประเมนผลคะแนนระดบความเชอเกยวกบโรคมะเรงเตานม มการรบรในระดบมาก คะแนนมากกวา = 2.34 - 3.00 มการรบรอยในระดบปานกลาง คะแนนอยระหวาง = 1.67 - 2.33 มการรบรในระดบต า คะแนนนอยกวา = 1.00 - 1.66 สวนท 3 แบบสอบถามเกยวกบปจจยเออไดแก ความสะดวกในการตรวจเตานมดวยตนเอง ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) แบงออกเปน 3 ระดบ คอ เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย10 ขอค าถามเปนขอค าถามเชงบวกและเชงลบ มเกณฑการใหคะแนน ดงน ขอค าถามเชงบวก ขอค าถามเชงลบ เหนดวย มคาคะแนน 3 คะแนน เหนดวย มคาคะแนน 1 คะแนน ไมแนใจ มคาคะแนน 2 คะแนน ไมแนใจ มคาคะแนน 2 คะแนน ไมเหนดวย มคาคะแนน 1 คะแนน ไมเหนดวย มคาคะแนน 3 คะแนน เกณฑการประเมนผลคะแนนระดบความเชอเกยวกบโรคมะเรงเตานม

มความสะดวกในระดบสง คะแนนมากกวา = 2.34 - 3.00 มความสะดวกในระดบปานกลาง คะแนนอยระหวาง = 1.67 - 2.33

มความสะดวกในระดบต า คะแนนนอยกวา = 1.00 - 1.66 สวนท 4 แบบสอบถามเกยวกบปจจยเสรมไดแก การไดรบขอมลขาวสารเกยวกบโรคมะเรงเตานมและการตรวจเตานมดวยตนเอง ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating scale) แบงออกเปน 3 ระดบ คอ เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย10 ขอค าถามเปนขอค าถามเชงบวกและเชงลบ มเกณฑการใหคะแนน ดงน ขอค าถามเชงบวก ขอค าถามเชงลบ เหนดวย มคาคะแนน 3 คะแนน เหนดวย มคาคะแนน 1 คะแนน ไมแนใจ มคาคะแนน 2 คะแนน ไมแนใจ มคาคะแนน 2 คะแนน ไมเหนดวย มคาคะแนน 1 คะแนน ไมเหนดวย มคาคะแนน 3 คะแนน เกณฑการประเมนผลคะแนนระดบความเชอเกยวกบโรคมะเรงเตานม

มการไดรบขาวสารในระดบสง คะแนนมากกวา = 2.34 - 3.00 มการไดรบขาวสารในระดบปานกลาง คะแนนอยระหวาง = 1.67 - 2.33

มการไดรบขาวสารในระดบต า คะแนนนอยกวา = 1.00 - 1.66



สวนท 5 แบบสอบถามเกยวกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง ทผวจยสรางขนจากการศกษาต ารา วาสารและงานวจยทเกยวของลกษณะแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) แบงออกเปน 3 ระดบ คอ ปฏบตเปนประจ า ปฏบตบางครง และไมปฏบตเลย10 มเกณฑการใหคะแนน ดงน

ขอค าถามเชงบวก ขอค าถามเชงลบ ปฏบตเปนประจ า ให 3 คะแนน ปฏบตเปนประจ า ให 1 คะแนน ปฏบตบางครง ให 2 คะแนน ปฏบตบางครง ให 2 คะแนน ไมปฏบตเลย ให 1 คะแนน ไมปฏบตเลย ให 3 คะแนน เกณฑการประเมนผลคะแนนพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง

มการปฏบตในระดบเปนประจ า คะแนนมากกวา = 2.34 - 3.00 มการปฏบตในระดบเปนบางครง คะแนนอยระหวาง = 1.67 - 2.33

ไมมการปฏบตในระดบไมปฏบตเลย คะแนนนอยกวา = 1.00 - 1.66 กำรเก บรวบรวมขอมล 1) ผวจยเกบขอมลดวยตนเอง 2) น าแบบสอบถามมาตรวจสอบความสมบรณ ครบถวนของขอมลและวเคราะหขอมล สถตทใชในกำรวเครำะหขอมล สถตทใชในการวเคราะห มดงน 1. หาความเชอมนของแบบสอบถามโดยค านวณคาสมประสทธ Alpha ของ Cronbach

2. ค านวณคาสถตพนฐานของตวแปรดานปจจยสวนบคคลไดแก สถานภาพสมรส ระดบการศกษา รายได ค านวณดวยคาความถ คารอยละ 3. ค านวณคาสถตพนฐานของตวแปรดาน ปจจยน า ปจจยเออ ปจจยเสรม และพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง วเคราะหหาคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน 4. การวเคราะหหาความสมพนธระหวางตวแปรเปนคๆของปจจยสวนบคคล ปจจยน า ไดแก การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคมะเรงเตานม การรบรความรนแรงของโรคมะเรงเตานม การรบรประโยชนของการตรวจเตานมดวยตนเองและการรบรอปสรรคของการตรวจเตานมดวยตนเอง ปจจยเออไดแก ความสะดวกในการตรวจเตานมดวยตนเอง ปจจยเสรมไดแก การไดรบขอมลขาวสารเกยวกบโรคมะเรงเตานมและการตรวจเตานมดวยตนเองกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง โดยใชสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson ,s Product Moment Correlation Coefficient) จรยธรรมกำรวจย เนองจากเปนการวจยเชงส ารวจ ไมไดท าใหเกดผลเสยตอดานรางกายและจตใจ กลมตวอยางเปนกลมเสยงตอการเกดโรค ซงไมไดอยในภาวะเจบปวยและใหความยนยอมในการตอบแบบสอบถาม จงไมผานการขอจรยธรรม

1. พฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตร โดยรวมอยในระดบปฏบตเปนบางครง ตรวจเปนประจ าเดอนละครง จ านวน 76 คน คดเปนรอยละ 23.82 และปฏบตเปนบางครง

จ านวน 275 คน คดเปนรอยละ 76.18 ตรวจเปนประจ าเดอนละครง จ านวน 76 คน ตรวจถกตอง 76 คน คดเปนรอยละ 100




ปฏบตเปนบางครงจ านวน 275 คน ตรวจถกตอง 200 คน คดเปนรอยละ 72.73 ตรวจไมถกตอง 75

คน คดเปนรอยละ 27.27 2. ปจจยน า ไดแก การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคมะเรงเตานม การรบรความรนแรงของ

โรคมะเรงเตานม การรบรอปสรรคของการตรวจเตานมดวยตนเองอยในระดบปานกลาง การรบรประโยชนของการตรวจเตานมดวยตนเองอยในระดบมาก ปจจยเออไดแกการ ความสะดวกในการตรวจเตานมดวยตนเองอยในระดบปานกลาง ปจจยเสรมไดแก การไดรบขอมลขาวสารเกยวกบโรคมะเรงเตานมอยในระดบปานกลาง

3. ปจจยน า ไดแก การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคมะเรงเตานมและการรบรความรนแรงของโรคมะเรงเตานมมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง สวนการรบรประโยชนของการตรวจเตานมดวยตนเองและการรบรอปสรรคของการตรวจเตานมดวยตนเองมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

พฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาย 35-59 ปในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง

จงหวดอบลราชธาน โดยรวมอยในระดบปฏบตเปนบางครง แสดงใหเหนวากลมตวอยางไมไดปฏบตพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองอยางสม าเสมอ อาจเนองจากการรบรปจจยในทกดานอยในระดบปานกลาง จงท าใหไมสามารถทคาดหวงถงผลลพธหรอประโยชนทจะไดรบ จงไมเกดความมงมนในการทจะปฏบต ในทางตรงกนขามถาบคคลมการรบรวาพฤตกรรมทตนเองปฏบตนนมประโยชนตอสขภาพ กจะเกดแรงจงใจในการปฏบตพฤตกรรมนน สอดคลองกบงานวจยของ ปราณปรยา โคสะส7 ไดศกษาพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาสาสมครสาธารณสข จงหวดอบลราชธาน พบวา สตรอาสาสมครสาธารณสขมพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองในระดบมการปฏบตเปนประจ า ปจจยทำงชวสงคม สถำนภำพสมรส ผลการวจยพบวา สถานภาพสมรสไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาย 35-59 ป ในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน เนองจากกลมตวอยางสถานภาพสมรสค ลกษณะครอบครวเปนครอบครวขยายเปนสวนใหญมญาตพนองทใหความอบอน ดงนนไมวากลมตวอยางจะมสถานภาพสมรสเปนอยางไรพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองกไมแตกตางกน สอดคลองกบการศกษาของ มนา ชใจ11 ไดศกษาความสมพนธระหวางการรบรสมรรถนะแหงตนในการดแลตนเองตอคณภาพชวตผปวยมะเรงเตานมภายหลงการผาตดเตานม จงหวดราชบร พบวา สถานภาพสมรสไมมความสมพนธกบคณภาพชวตของผปวยมะเรงเตานมภายหลงการผาตดเตานม ระดบกำรศกกาำ ของสตรอาย 35-59 ป ในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง อาจเนองกลมตวอยางสวนใหญมการศกษาระดบประถมศกษา รองลงมาคอระดบมธยมศกษาตอนตน เนองจากปจจบนแนวทางการไดรบขอมลขาวสารดานสขภาพมความสะดวก เชน โทรทศน วทย และสอโฆษณาตางๆททนสมย รวมทงการใหขอมลขาวสารของเจาหนาทสาธารณสขครอบคลมและทวถงกลมเปามากขน จงอาจสงผลใหระดบการศกษาไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง สอดคลองกบงานวจยของปราณปรยา โคสะส7 ไดศกษาพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาสาสมครสาธารณสข จงหวดอบลราชธาน พบวา ระดบการศกษาไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาสาสมครสาธารณสข




รำยได จากผลการวจยพบวา รายไดของสตรอาย 35-59 ป ในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวด

อบลราชธาน กลมตวอยางสวนใหญมรายได ต ากวา 5,000 บาท/เดอน และรายไดไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาย 35-59 ป ในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน แสดงวารายไดไมมผลตอพฤตกรรมการตรวจเตานม แมวารายไดจะเปนสวนหนงของการด าเนนชวต แตในปจจบนรฐบาลใหการดและชวยเหลอผทเจบปวยจงไมเปนภาระของผปวย เนองจากคาใชจายกอนและหลงเจบปวยไมตางกน สอดคลองกบงานวจยของปราณปรยา โคสะส7 ไดศกษาพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาสาสมครสาธารณสข จงหวดอบลราชธาน พบวา รายไดไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาสาสมครสาธารณสข จงหวดอบลราชธาน ปจจยน ำ

กำรรบรรอกำสเสยงตอกำรเกดรรคมะเร งเตำนม อยในระดบปานกลางและมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาย 35-59 ป ในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน ซงแสดงใหเหนวากลมตวอยางยงไมแนใจวาตนเองมโอกาสเสยงตอการเกดโรคมะเรงเตานม ซงอาจเกดจากการขาดการตระหนกรและขาดการตดตามการเฝาระวงการเกดโรคในกลมเสยงของบคคลากรทางดานสาธารณสขจงท าใหการรบรอยในระดบปานกลาง สอดคลองกบการศกษาของปราณปรยา โคสะส7 ไดศกษาพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาสาสมครสาธารณสข จงหวดอบลราชธาน พบวา การรบรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคมะเรงเตานมอยในระดบปานกลางและมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง สตรอาสาสมครสาธารณสข

กำรรบรควำมรนแรงของรรคมะเร งเตำนม อยในระดบปานกลางและมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง ของสตรอาย 35-59 ป ในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน แสดงใหเหนวากลมตวอยางยงไมแนใจวาโรคมะเรงเตานมถาเกดขนแลวมอนตรายหรอผลกระทบทรนแรงตอสขภาพของตน อาจเนองมาจากการไดรบความรเกยวกบโรคมะเรงเตานมไดไมดพอหรอไมเพยงพอ และในปจจบนมวธการรกษาททนสมยมากขนท าใหการรบรความรนแรงของโรคมะเรงเตานมอยในระดบปานกลาง สอดคลองกบการศกษาของปราณปรยา โคสะส7 ไดศกษาพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาสาสมครสาธารณสข จงหวดอบลราชธาน พบวาการรบรความรนแรงของการเกดโรคมะเรงเตานมอยในระดบดและมความสมพนธกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง

กำรรบรประรยชนของกำรตรวจเตำนมดวยตนเอง อยในระดบมากและมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาย 35-59 ป ในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน แสดงใหเหนวากลมตวอยางมการรบรวาการตรวจเตานมดวยตนเองมประโยชนชวยคนหามะเรงเตานมในระยะเรมแรก ถาตรวจพบจะไดรบการรกษาไดทนทวงทและชวยลดความรนแรงของโรคมะเรงเตานม สอดคลองกบปราณปรยา โคสะส7 ไดศกษาพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาสาสมครสาธารณสข จงหวดอบลราชธาน พบวาการรบรการรบรประโยชนของการตรวจเตานมอยในระดบปานกลางและมความสมพนธกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง

กำรรบรอปสรรคของกำรตรวจเตำนมดวยตนเอง อยในระดบปานกลาง และมความสมพนธกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาย 35-59 ป ในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน แสดงใหเหนวากลมตวอยางไมสามารถปฏบตการตรวจเตานมดวยตนเองไดเนองจากยงมสงทเปนอปสรรคตอการตรวจเตานมดวยตนเอง เชน เวลา สถานท รวมทงความรเกยวกบวธการตรวจทถกตองสอดคลองกบงานวจยของปราณปรยา โคสะส7 ไดศกษาพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตร



อาสาสมครสาธารณสข จงหวดอบลราชธาน พบวา การรบรอปสรรคของการตรวจเตานมดวยตนเองอยในระดบปานกลาง ปจจยเออ

ควำมสะดวกในกำรตรวจเตำนมดวยตนเอง อยในระดบปานกลาง และไมมความส าพนธกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาย 35-59 ป ในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน แสดงวาความสะดวกในการตรวจเตานมดวยตนเองมผลตอพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง เชน เวลา สถานท จงท าใหไมสามารถตรวจเตานมดวยตนเองไดทกเดอน ซงไมสอดคลองกบงานวจยของ ปราณปรยา โคสะส7 ไดศกษาพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาสาสมครสาธารณสข จงหวดอบลราชธาน พบวา ความสะดวกในการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาสาสมครสาธารณสข จงหวดอบลราชธาน มความสมพนธกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง ปจจยเสรม

กำรไดรบขอมลขำวสำรเกยวกบรรคมะเร งเตำนมและกำรตรวจเตำนมดวยตนเอง อยในระดบปานกลาง และไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาย 35-59 ป ในเขตต าบลขามใหญ อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน แสดงวาการไดรบขอมลขาวสารเกยวกบโรคมะเรงเตานมและการตรวจเตานมดวยตนเองไมมากพอทจะท าใหมผลตอการเกดพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง ไมสอดคลองกบงานวจยของปราณปรยา โคสะส7 ไดศกษาพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาสาสมครสาธารณสข จงหวดอบลราชธาน พบวา การไดรบขอมลขาวสารเกยวกบโรคมะเรงเตานมและการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาสาสมครสาธารณสข จงหวดอบลราชธาน มความสมพนธกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง

1. หนวยงานทเกยวของควรมการวางแผนและด าเนนงานในการสงเสรมใหเกดพฤตกรรมการตรวจเตา

นมดวยตนเองของสตรอยางจรงจงและมการตดตามอยางสม าเสมอ ครอบคลมทกกลมเปาหมาย 2. ควรมการตดตามการปฏบตงานของอาสาสมครสาธารณสขอยางตอเนองเปนรปธรรม เพอเปน

ตวแทนทางดานสขภาพในการใหความรและใหค าแนะน าแกสตรทวไป เนองจากทกหมบานม อาสาสมครสาธารณสขซงสามารถเขาถงไดทกครวเรอน

3. ควรจะศกษาเชงคณภาพซงจะท าใหไดขอมลเชงประจกษมากขน รายงานวจยฉบบนส าเรจไดดวยความกรณาอยางสงจากผทรงคณวฒ ผศ.ดร.จ าลอง ชโต คณบด

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชธาน อ.ดร.ปฐพร แสงเขยว ผชวยคณบดฝายวชาการ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชธาน อาจารยภาวน ศรสนต อาจารยประจ าคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชธาน ทกรณาตรวจสอบแบบสอบถาม

1. Bureau of Policy and Strategy. Thailand Healthy Lifestyle Strategic Plan B.E. 2011-2020. [database on the internet]. 2011 [cited 2012 Jun 1]. Available from : http://www.moph.go.th/ops/oic




http://www.moph.go.th/ops/oic



2. National Cancer Institute. Hospital - based cancer registry 2008-2012. [database on the

internet]. 2008-2012 [cited 2012 Jun 1]. Available from : http://www.nci.go.th

3. Bureau of Health Policy and Strategy. สถานะสขภาพ. [database on the internet] . 2012 [cited 2012 December 30]. Available from: http://bps.ops.moph.go.th/index.php

4. Bureau of Health Policy and Strategy. Number and Death Rate per 100,000 Population of First 10 Leader Couse Group of Death 2007-2011 [database on the internet]. 2012 [cited 2012 December 30]. Available from : http://bps.ops.moph.go.th/index.php

5. Office of the Permanent Secretary for Public Health. Number of In-Patient by Cause Groups According From Health Service 2007-2010 [database on the internet]. 2011 [cited 2012 January 30]. Available from : http://ubon.nso.go.th

6. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พยาบาลศาสตร. เอกสารการสอนชดวชาการพยาบาลผใหญและผสงอายหนวยท 11-15. พมพครงท 11. ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2553.

7. Pranpreeya Kosasu. Self - Breast Examination Behavior Female Village Health Volunteer in Ubon Ratchathani Province. [Thesis]. Ubon Ratchathani : Ubon Ratchathani Rajabhat University; 2009.

8. สขศกษา, กอง. การใชทฤษฏปรบพฤตกรรม. นนทบร : กระทรวงสาธารณสข, 2542. 9. Thailand Information center. ขอมลประชากรต าบลขามใหญ 2554-2555 (database on the

internet) : 1 march 2012, ( cited 2012 Jun 1). Available from : http://ubonratchathani.kapook.com

10. บญชม ศรสะอาด. กำรวจยเบองตน. พมพครงท 7. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน จดพมพ, 2545. 11. Meena Choojai. The Relationship Between Self Care Efficacy And Quality of Life

Among Breast Cancer Patients With Mastectomy, Ratchaburi Province. [Thesis]. Bangkok: Mahidol University; 2009.

http://ubonratchathani.kapook.com/



Factors Related to Breast Self – Examination Behaviors of Women, Ages 35 – 59 years old, in Khamyai Sub-District, Muang District, Ubon Ratchathani Province.

Lalida pukemayung*

The purposes of this study were to 1) study the breast self – examination behaviors of Women. 2) study the relationships of bio-social factors, predisposing factors, enabling factors, and reinforcing factors and the breast self – examination behaviors of Women. The samples group consisted of 361 women, between the ages of 35 – 59 years old, who live in Khamyai Sub-district, Muang District, Ubon Ratchathani. This sample size was calculated by using the Krejcie and Morgan statistical table. The data collecting instrument was a questionnaire. Statistics for data analysis were based of Frequency, percentages with mean, standard deviation, and Pearson correlation.

Research findings were as the following: 1. The breast self – examination behaviors of women were rated at a moderate level. 2. The awareness for the risk of breast cancer, perception of the severity of breast cancer, perceived barriers of breast self – examination, convenience in having a breast self–examination, receiving news and having a basic level of knowledge on breast cancer and breast self – examination were rated at a moderate level. The awareness of the advantage of breast self – examination was also at a More level. 3. It was found that the awareness of breast cancer risk–taking and awareness of the illness severity of breast cancer is statistically relevant to the breast self – examination at the significant level of .01. Furthermore, the awareness of advantages of breast self–examination and the awareness of perceived barriers of breast self – examination were negatively correlated with breast self-examination behavior at the significant level of .01. Keywords: Breast Self – Examination Behaviors * Faculty of Nursing Ratchathani University

Abstract



P 5.1 นวตกรรม “ขำหยงท ำแผล: Khemmarat Wound Chair”

จกรพงศ ปตโชคโภคนท * ใบศร จงมนคง * นนทนภส ปตโชคโภคนท**

อบตเหต-ฉกเฉน โรงพยาบาลเขมราฐ เปนหนวยงานทใหบรการการตรวจรกษาโรคทวไปนอกเวลา

ราชการ และใหบรการผปวยอบตเหตและผปวยฉกเฉน รวมทงผปวยทท าหตการตางๆ ตลอด 24 ชวโมง จากสถตการใหบรการพบวาหตถการทพบมากล าดบแรกคอการท าแผล รองลงมาคอการฉดยาและการพนยาตามล าดบ การท าแผลพบเฉลยตอวนจ านวน 50 ราย โดยพบผปวยทมแผลทเทาและตองนงรถเขนเพอมาท าแผล จ านวน 10 รายตอวน ผรบบรการกลมนมปญหาในการเคลอนยายขนไปบนเตยงล าบากและตองใชบคลากรในการเคลอนยายเพราะมขอจ ากดทางดานรางกายและภาวะของโรคเวลาเฉลยทใชในเคลอนยายผปวยจากรถเขนขนและลงเตยง 6 นาท/ราย จากการทบทวนความเสยงป 2554 พบอบตการณพลดตกหกลมระหวางการท าแผลและจากการเคลอนยายกอนท าแผล 3 ราย สภาพดงกลาวจงจ าเปนตองใหบรการลางแผลบนรถเขนทนงมา แพทยหรอพยาบาลทท าแผลใหจะใชเกาอบนไดพกเทา เปนทวางเทาผปวยซงเกาอบนไดพกเทานมความแขง ขาหรอเทาของผรบบรการเคลอนหลดไปมา และตองใชผชวยเหลอคนไขหรอญาตมาจบขาไวเพอไมใหเคลอนไปมาหรอหลดตกจากเกาอ งานอบตเหต-ฉกเฉน จงไดคดนวตกรรม ขาหยงท าแผล : Khemmarat Wound Chair ขนมาซงสามารถใชรองหรอประคองขาและเทาของผปวยทมแผลทเทาขณะท าแผลได

ค ำส ำคญ: นวตกรรม ขาหยงท าแผล * งานอบตเหต-ฉกเฉน โรงพยาบาลเขมราฐ จงหวดอบลราชธาน ** งานวสญญพยาบาลหองผาตดโรงพยาบาลเขมราฐ จงหวดอบลราชธาน

1. เพอพฒนาประสทธภาพของอปกรณทใชรองขาและเทาผมารบบรการท าแผล 2. เพอพฒนาและเพมคณภาพการใหบรการการพยาบาลผปวยของหนวยงาน

การด าเนนการศกษาวจยในครงนใชระเบยบวธวจยเชงปฏบตการ (Action Research) มขนตอนการด าเนนงานผสมผสานกบวงจรแหงการพฒนางานคณภาพ (PDSA Cycle) รวมดวย โดยมการวางแผนการ (Plan) การปฏบตตามแผน (Do) การศกษาผล/ประเมนผลงาน (Study) และการสรางมาตรฐานน ามาปฏบต (Action) ม 4 ขนตอน ดงน






1. คนหาปญหาวเคราะหปญหาสถานการณและบรบทหนวยงาน ประเดนส าคญ รวบรวมขอมลแจงใหหวหนาหนวยงานทราบ 2. ก าหนดวตถประสงคตวชวด หาแนวทางการแกไขปญหาอปสรรคออกแบบนวตกรรมขาหยงท าแผล :Khemmarat Wound Chair รวมกนประชมและบอกแนวทางในการจดท า/การปฏบตการใชนวตกรรมตอบคลากรทเกยวของเพอใหปฏบตไปในทางเดยวกน 3. ด าเนนการจดท านวตกรรม น ามาทดสอบและทดลองใชงาน/แกไขและเปรยบเทยบ ศกษาประสทธผล ส ารวจความพงพอใจจากบคลากรแพทย พยาบาล เวชกจฉกเฉนและผรบบรการ 4. ตดตามตวชวด/น ามาวเคราะห สรปผลประเมนผล / น ามาปฏบตใชงานจรง และเผยแพรยงหนวยงานอนๆของโรงพยาบาล รวมทงเครอขาย โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล

: Khemmarat Wound Chair

กลมเปำหมำย/กลมตวอยำง ผปวยทมแผลทขาและเทามารบบรการท าแผลลางแผลของโรงพยาบาลเขมราฐในปงบประมาณ 2555 ก าหนดกลมตวอยางแบบเจาะจง คอ บคลากรทท าหนาทในการลางแผลใหผปวย ไดแก แพทย 4 คนพยาบาลวชาชพ 11 คน เวชกจฉกเฉน 3 คน ผชวยเหลอคนไข 2 คน รวมทงหมด 20 คน สถตและเครองมอทใช สถตทใชคอจ านวน รอยละ สดสวน และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

เครองมอทใชคอแบบประเมนผลแนวนวตกรรมจากผปวยทมแผลทขาและเทา



แบบประเมนความพงพอใจและแบบประเมนคณภาพการใหบรการผปวย แบบรายงาน/ผลการรายงานอบตการณความเสยง

วธการประเมนผล ประเมนความพงพอใจโดยใชแบบประเมนผลนวตกรรมจากผปวยทมแผลทขาและเทาทมารบบรการท าแผลลางแผล ทงานอบตเหต-ฉกเฉนในปงบประมาณ 2555, ประเมนผลความพงพอใจจากบคลากรผใหบรการท าแผลผปวยทมแผลทขาและเทา ไดแกแพทย 4 คน พยาบาลวชาชพ 11 คน เวชกจฉกเฉน 3 คน ผชวยเหลอคนไข 2 คน รวมทงหมด 20 คน ประเมนผลดานความพรอมและความเหมาะสมแขงแรง มสะดวกในการใหบรการและการจดเกบ/ มปลอดภยตอผมารบบรการหรอไมจากผลของการรายงานอบตการณความเสยง แลวน ามาสรปผล ระยะเวลำ ระยะเตรยมการ: ธนวาคม พ.ศ. 2554, ระยะเวลาในการด าเนนการ: มกราคม พ.ศ. 2555 – พฤศจกายน พ.ศ. 2555 ระยะเวลาในการประเมนผลงาน: มถนายน พ.ศ. 2555 และ พฤศจกายน พ.ศ. 2555 วสดและอปกรณ

1. เสาเสาน าเกลอทช ารดหรอขาเกาอทช ารด 2.ชดขาหยง(ทรองขอพบขา)ทสวนประกอบจากเตยงตรวจภายในทช ารด/ชดขาหยงทออกแบบแลวสงท า 3. สวานไฟฟา 4. นอตยดเสากบตวขาหยงรองขาและเทา 5. เลอยตดเหลก 6. สสเปรย 7. กลามปตวผและตวเมยพรอมสายรดขา 8. ฟองน าแบบแผน 9. คตเตอร 10. เขม / ดาย 11. กาวสองหนา



ขอดของวสดอปกรณ คอ วสดอปกรณหาไดงาย ราคาถก เปนสงทเหลอใชจากการด าเนนกจกรรม 5 ส ของ โรงพยาบาล แลวน ากลบมาใชใหม

วธกำรจดท ำนวตกรรม 1.จดหาเสาน าเกลอทช ารดหรอขาเกาอทช ารดมาเลอยตดเอาขาแบบลอเลอนชนด 4 ขา หรอ 5 ขา ใหเหลอความสง 15 -20 ซ.ม. 2.จดหาชดขาหยงทช ารดเอามาซอมใหใชรองขาได โดยเลอยตดแกนใหเหลอยาว 15 ซ.ม. หรอจดท าขาหยงขนเอง สงจากรานเหลกใหจดท าให จะไดราคาตวละ 450 บาท ซงถกกวาสงในรานครภณฑซงมราคาสงถงตวละ 4,800 บาท 3.ใชสวานไฟฟาเจาะรเสาน าเกลอหรอขาเกาอแลวขาหยงมาประกอบเขาดวยกนโดยใชนอตเปนยดไวเวลาเลอนขนลง ใหไดความสงพอเหมาะกบการใชงาน 4.ท าความสะอาดใหแหงแลวตกแตงพนสใหสวยงามแลวเยบสายรดและกลามปตดเพอผกยดขา 5.น าแผนฟองน ามาตดตามรปแผนรองขาใชกาวสองหนายด เพอเพมความนมเพมสขสบายไมเยนหรอไมเจบขาหรอเทา 6.จดท าตามขนาดขาและเทา เดก/ผใหญ



รปภำพประกอบวธกำรจดท ำนวตกรรม





ตวชวดและผลลพธ

เครองชวด เปำหมำย รอยละ (%)

ผลลพธ 2554 (กอนท ำ)

2555 (หลงท ำ)

1.แพทย พยาบาลและบคลากรทใชนวตกรรมมความพงพอใจมาก 90 90.26 100 2. ผใชบรการและญาตมความพงพอใจมาก 90 80.00 100 3.อบตการณการเลอนหลด/พลดตกหกลมระหวางการท าแผล และจากการเคลอนยาย

0 2.25 0

4.ระยะเวลาในการเคลอนยายผปวยจากรถเขน ขน – ลง บนเตยง

ไมมการเคลอนยาย

6 นาท/ราย

ไมมการเคลอนยาย

4.ประสทธภาพของนวตกรรม มความพรอมใช ท าความสะอาดงาย ความสะดวกตอการใชและการจดเกบ มความแขงแรง

> 95 ND 98.00

5.ลดตนทนการใหบรการ จากการจดซอวสดอปกรณ > 50 ขาหยงราคา 4,800

บาท/ตว

ราคาทท านวตกรรม

500 บาท/ตว

จากผลการด าเนนงาน ระหวางวนท 1 ธนวาคม 2554 ถง 30 พฤศจกายน 2555 มผมารบ

บรการท าแผลทเทา ในป 2555 จ านวน 368 ราย พบวาสามารถพฒนาวสดอปกรณมาเปนนวตกรรมขาหยงท าแผลทเทาทจดท าขนดวยวสดอปกรณทหางายเหลอจากการใชงานแลวน ากลบมาซอมใหสามารถใชงาน ไดใหม ทงยงมความเหมาะสมแขงแรง สะดวกในการใหบรการและการจดเกบ สามารถท าความสะอาดงาย มปลอดภยตอผมารบบรการลอกหรอรดขาไวไดโดยไมพบวามอบตการณการเลอนหลด/พลดตกหกลมระหวางการท าแผล สามารถใหบรการท าแผลไดเลยโดยไมตองเคลอนยายผปวยลงจากรถเขนนงขนบนเตยงท าแผลท าใหประหยดเวลาและลดภาระงานของเจาหนาทและญาตทตองมาคอยจบขาผปวยหรอเคลอนยายผปวยลงจากรถเขนนง ขนลงบนเตยงรวมทงยงเพมความสขสบายใหกบผปวย ชวยลดอบตการณความเสยงในการเคลอนยายไมพบอบตการณความเสยงจากการพลกตกหกลม สวนความพงพอใจแพทย พยาบาลบคลากรทใชนวตกรรมพงพอใจมากรอยละ 95 ใชบรการและญาตมความพงพอใจระดบมากรอยละ100 ลดตนทนการใหบรการจากราคาทท านวตกรรม 500/ตวถาสงซอเฉพาะขาหยงรองขาราคา 4,800 บาท/ตว




สรปไดวานวตกรรมเกาอท าแผลทเทา: Khemmarat Wound Chair นมมความเหมาะสมในการ

ใหบรการท าแผลผปวยทมแผลทขาและเทาเปนอยางด มสะดวกรวดเรวในการใชงานและการจดเกบอกทงยงจดท าไดงายจากวสดอปกรณทช ารดเหลอใชเพอลดคาใชจายในการจดซอวสดอปกรณของหนวยงาน น ามาสการพฒนาประสทธภาพและคณภาพการใหบรการใหเพมขน การเรยนรทไดรบ การทบทวนการดแลผปวย เมอพบปญหาท าใหเกดกระบวนการแกปญหา เกดการเรยนรสการพฒนาอยางตอเนองและเพมคณภาพงานประจ าทท าอยสการใหบรการทดตอไปอยดวย การใหบรการทใชหวความเปนมนษยในการใหบรการ เหนอกเหนใจและเขาใจผรบบรการ

OR , Ward

ควรน าไปเผยแพรใหทกๆหนวยงานในโรงพยาบาลหรอหนวยงานอนทใหบรการท าแผล รวมทง

เครอขาย โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และควรท าขนาดเลกดวยเพอใหบรการเดกและขาหยงควรทจะสามารถลอกหรอยดลอได









P 5.2 กลองยำฉกเฉน Khemmarat Emergency Drug Box: KED Box

จกรพงศ ปตโชคโภคนท* สภาพร เจรญวงศ* กลยาณ พลากล*

โรงพยาบาลเขมราฐ เปนโรงพยาบาลชมชนขนาด 60 เตยง ซงอยในเขตชายแดนไทยลาว หางไกลจากจงหวดอบลราชธาน 110 กโลเมตรไมมแพทยเฉพาะทาง เมอมผปวยฉกเฉน ผปวยวกฤตมาใชบรการ ไมวาจะมาเองหรอมาโดยระบบการแพทยฉกเฉนจะมการสงตอไปรกษาและวนจฉยขนสงตอยงโรงพยาบาลศนยสรรพสทธประสงคอบลราชธาน ท าใหมอตราการสงตอผปวยในปงบประมาณ 2554 จ านวน 3,204 ราย ในจ านวนนมการประเมนเกณฑคณภาพ 5 ดาน ไดแก 1) การดแลทางเดนหายใจ 2) การชวยหายใจ 3) การดาม 4) การหามเลอด 5) การใหยาและสารน า ของศนยสงตอในระดบจงหวดพบวาผานรอยละ 90.50 (เกณฑคณภาพทก าหนดใหผานเกณฑรอยละ95) สวนมากจะพบปญหาดานการใหยาและสารน า รอยละ50 ของการประเมนทง 5 ดาน จากการทบทวนปญหาทพบไดแก 1) ยามไมพรอมใชและมไมเพยงพอหรอไมม 2) ยาหายากหรอหาไมพบท าใหเกดความไมสะดวกในการใหยา 3) เกดความลาชาในการใหยา/ระยะเวลาในการใหยานานเกน 10 นาท 4) หลอดยาแตกช ารดหรอสญหาย 5) พยาบาลสงตอเกดความพงพอใจในการใชยาฉกเฉนในรถรบสงตอผปวยรอยละ 50 จากปญหาดงกลาวในดานการใหยาและสารน านบวาเปนดานทส าคญในการรกษาพยาบาลผปวยทวกฤตฉกเฉนทเกดอาการเปลยนแปลงระหวางการสงตอ เพราะถาแพทยสงการรกษาหรอคนไขเกดการเปลยนจะท าใหคนไขไมไดรบการรกษาดวยยาตามมาตรฐานผลอาจเกดความเสยงตอการเสยชวตได ดงนนงานอบตเหต-ฉกเฉนซงรบผดชอบงานการรบและการสงตอผปวยของโรงพยาบาลจงไดจดท า นวตกรรม “กลองยาฉกเฉน Khemmarat Emergency Drug Box: KED Box” ขน ค ำส ำคญ: นวตกรรม กลองยาฉกเฉน *งานอบตเหต-ฉกเฉน โรงพยาบาลเขมราฐ จงหวดอบลราชธาน

วตถประสงคเพอใหเกดความพรอม ความเพยงพอ ความสะดวก ความรวดเรวในการใชยาฉกเฉนในรถรบสงตอผปวยสงผลใหเกดปลอดภยในการใชยา ลดความคลาดเคลอนทางยาและเพอเพมความพงพอใจในการใชยาของบคลากรทท าหนาทรบสงตอผปวย *งานอบตเหต-ฉกเฉน โรงพยาบาลเขมราฐ จงหวดอบลราชธาน





การวจยในครงนใชระเบยบวธวจยเชงปฏบตการ มขนตอน 4 ขนตอน คอ การด าเนนงานผสมผสานกบวงจรแหงการพฒนางานคณภาพ (PDSA Cycle) รวมดวย โดยมการวางแผนการ (Plan) การปฏบตตามแผน (Do) การศกษาผล/ประเมนผลงาน (Study) และการสรางมาตรฐานน ามาปฏบต (Action) ม 4 ขนตอน ดงน

1. คนหาปญหาและวเคราะหปญหาจากการรบสงตอผปวยและผลการประเมนการสงตอแลวสรปปญหาใหผบรหารรบทราบ

2. ออกแบบหาแนวทางการแกไขโดยออกแบบนวตกรรมกลองยาฉกเฉน KED Box จากกลองชดชวยหายใจ (Ambu-Bag)

3. ด าเนนการปฏบตการโดยใชกลองพลาสตก Ambu-Bagทเหลอใชมาจดท านวตกรรม KED Box จดหมวดหมยาและตดปายยาฉกเฉนเรยงตามล าดบอกษร เพอสะดวกงายตอการใชน ามาทดสอบและทดลองใชงาน/แกไขและเปรยบเทยบ ส ารวจความพงพอใจจากบคลากรแพทย พยาบาลและเภสชกร

4. วเคราะหสรปผลน ามาปฏบตใชงานจรงและเผยแพรยงหนวยงานอนๆของโรงพยาบาล

กล องยำ กเ น KED Box




กลมเปำหมำย/กลมตวอยำง ผปวยทไดรบการสงตอโดยรถและพยาบาลโรงพยาบาลเขมราฐ ในปงบประมาณ 2555, กลมตวอยางไดแก แพทย เภสชกร พยาบาล เวชกจฉกเฉนทเกยวของกบการรบ -สงตอผปวยจ านวน 35 คน ก าหนดกลมตวอยางแบบเจาะจง สถตและเครองมอทใช สถตทใชคอ จ านวน รอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน

เครองมอทใช คอ แบบประเมนประสทธภาพนวตกรรมแบบประเมนความพงพอใจและคณภาพการรบ-สงตอผปวย วธกำรประเมนผล ประเมนผลจากการประเมนเมนคณภาพการรบและการสงตอผปวยทง 5 ดานของศนยสงตอระดบจงหวด โดยเนนการตรวจสอบดานการใหยาและการใหสารน า , ประเมนผลจากแบบประเมนความพงพอใจและแบบประเมนการใหยาระหวางรบสงตอผปวยเรองระยะเวลาการใหยา เรองความพรอมของการใหยาของพยาบาลสงตอและเวชกจฉกเฉน แลวน าแบบประเมนตางๆมาวเคราะหสรปผล ระยะเวลำในกำรด ำเนนกำร ระยะเตรยมการ: กนยายน พ.ศ. 2554, ระยะเวลาในการด าเนนการ: ตลาคม พ.ศ. 2554 – กนยายน พ.ศ. 2555, ระยะเวลาในการประเมนผลงาน: มนาคม พ.ศ. 2555 และ กนยายน พ.ศ. 2555) วสดอปกรณ

1.กลองพลาสตกAmbu-Bagทเหลอใช หรอกลองพลาสตกขนาด35ช.มX15ช.ม. 2.แผนโฟมทตดจากกลองโฟมเหลอใช 3.สตกเกอรส 4.กระดาษสเหลอง+สน าเงน 5.พลาสตกใส 6.รายการยาฉด HAD 11 รายการ 7.รายการยาทาน 3 รายการ ASA gr. V , Plavix(75) , Isordil(5)

กอนท ำ หลงท ำ



วธกำรจดท ำนวตกรรม 1. จดหากลองพลาสตก Ambu-Bag ทเหลอใชหรอกลองพลาสตกขนาด 35 ช.ม. X15 ช.ม.X 15 ช.ม. 2. จดหมวดหมยาและตดปายยาฉกเฉนเรยงตามล าดบอกษร เพอสะดวกงายตอการใช น ามาทดสอบ และทดลองใชงาน/แกไขและเปรยบเทยบ 3. ใชแผนโฟมทตดจากกลองโฟมเหลอใชมาวางลงในกลองใหเตมพนทกนกลอง 4. ตดสตกเกอรสลงทแผนโมตามสทชอบใหดสบายตา ตดสตกเกอรชอรายการยาทกลองวางยาดานใน และตดลงทแผนโฟมไปทางเดยวกน 5. จดวางยาลงในแผนโฟมและกลองยา ตดสตเกอรรายการยาทกประเภททผนงกลองดานหนา 6. ด าเนนการปฏบตการโดยใชกลองพลาสตก Ambu-Bagทเหลอใชมาจดท านวตกรรม KED Box 7. ตรวจสองรายการยาทกครงกอนการออกปฏบตการรบและสงตอ ตวชวดและผลลพธ

เครองชวด เปำหมำย รอยละ (%)

ผลลพธ 2554 (กอนท ำ)

2555 (หลงท ำ)

1.แพทย พยาบาลและบคลากรทใชนวตกรรมมความพงพอใจมาก 90 90.26 95 2. ผใชบรการละญาตมความพงพอใจมาก 90 80 100 3.ยาฉกเฉนในรถรบสงตอผปวยยามพรอมใชและมเพยงพอ > 95 50 100

4.เกดความรวดเรวในการใหยา ( หลงสงใหยาใหไดภายใน ) 1 นาท 10 นาท 1 นาท

5.มการตรวจสอบยาหลงจากการใชงาน 100 43.50 100

6.ประสทธภาพของนวตกรรม ความสะดวกตอการใชและการจดเกบ มความแขงแรง ยามความปลอดภยไมแตกช ารดหรอสญหาย

มากกวา 95 ND 98

7.ผลการประเมนคณภาพการรบและการสงตอผปวย(ดานการใหยาและสารน า)

> 95 50 100

จากผลการด าเนนงาน ระหวางวนท 1 กนยายน 2554 ถง 30กนยายน 2555 พบวายาฉกเฉน

ในรถรบสงตอผปวยยามพรอมใชและมเพยงพอ ไมพบอบตการณความไมพรอมใชงาน เกดความรวดเรวและ




ระยะเวลาในการใหยาสามารถใหยาไดภายใน1นาทหลงจากรบค าสง ลดระยะเวลาได 9 นาท ไมพบอบตการณหลอดยาแตกช ารดหรอสญหายโดยมการตรวจสอบยาหลงจากการใชงานโดยพยาบาลหวหนาเวรทกเวร ,แพทย เภสชกร พยาบาลสงตอและเวชกจฉกเฉนเกดความพงพอใจรอยละ 95 , ผลการประเมนคณภาพการรบและการสงตอผปวยทง 5 ดานของศนยสงตอระดบจงหวด ผานเกณฑรอยละ 98.25 ในรอยละ 1.75 ทไมผานเกณฑคอดานการดามและการหามเลอด สวนดานการใหยาและสารน าไมพบอบตการณความไมเหมาะสม ดานราคาเฉลย 180บาท/กลอง เมอเทยบกบราคากระเปายาฉกเฉนตามทองตลาดราคา 1,500 บาท/ชน

นวตกรรมดงกลาวเปนนวตกรรมทประดษฐจากวสดอปกรณทเหลอใชในงานหางายราคาประหยด

ตอบสนองความตองการของผใชไดด จงเปนรปแบบกลองยาและการบรหารจดการดานยาฉกเฉนทดมประสทธภาพและคณภาพเปนอยางด น ามาสมาตรฐานการรกษาผปวยทดและไมมความเสยงเกดขน

ควรน าไปเผยแพรใหทกๆหนวยงานในโรงพยาบาลจดกลองยาฉกเฉนทมความเสยงสงไวเพอใหเกด

ความพรอมใชงาน การเรยนรทไดรบ การทบทวนปญหาและการรายงานปญหาทพบ แลวน ามาปรบปรงแกไขถอเปนโอกาสการพฒนาและสรางสรรคทด สวนการคดคนนวตกรรมใหมในงานทท าอยโดยใชวสดทมอยนนถอเปนการบรหารจดการทรพยากรทดสงผลใหเกดการพฒนาการท างานของตนและหนวยงานใหดยงขนไป







ภำคผนวก



รครงกำร ประชมสำมญและประชมวชำกำร ประจ ำป 2556

สมำคมพยำบำลแหงประเทศไทย ฯ สำขำภำคตะวนออกเฉยงเหนอ “กำรพยำบำลทเปนนเลศ : กญแจสชมชนสขภำพในยคเศราฐกจอำเซยน”

(Nursing Excellence : A Key to Healthy Community in AEC era) ระหวำง วนท 2-3 สงหำคม 2556

ณ โรงแรมสนยแกรนด แอนดคอนเวนชนเซนเตอร จงหวดอบลราชธาน 1. หลกกำรและเหตผล

“ประชาคมอาเซยน” มเปาหมายเพอการรวมตวกนของประเทศสมาชกอาเซยน ใหมอ านาจในการตอรอง รวมทงกระตนใหเกดการแขงขนระหวางประเทศของอาเซยนในทกดาน ใหสมาชกมความสามารถรบมอกบปญหาใหมในระดบโลกทสงผลกระทบมาถงภมภาคอาเซยน เชน ภาวะโลกรอน หรอ การกอการราย ดงนนการเปนประชาคมอาเซยน จงเปนการรวมตวกนส “ชมชนเดยวกน” ใหเกดความสข ความเขมแขงสามารถดแลสมาชกในชมชนใหปลอดภย มชวตความเปนอยทด และเปนชมชนสขภาวะ สมาชกมความผาสกอยางเทาเทยมกน

การพฒนาบรการพยาบาลทเปนเลศสสขภาวะของชมชนในยคเศรษฐกจอาเซยนจงเปนทงโอกาสและความ ทาทายตอกระแสการเปลยนแปลงของสงคมโลก ทงดานเศรษฐกจ การเมอง การปกครอง ความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ตลอดจนกระแสการเปลยนแปลงทางการศกษาและวฒนธรรมของสงคมโลก ทสงผลกระทบตอสขภาพของประชาชนใหมปญหาการเจบปวยทงลกษณะวกฤตและเรอรง มความสลบซบซอนและรนแรงขน จนท าใหสงคมตองการบรการสขภาพและบรการพยาบาลทสามารถแกไขปญหาสขภาพอนสลบซบซอนนได ขณะเดยวกนพยาบาลทใหบรการทงในภาครฐและเอกชนกไดรบผลกระทบเชนกน บรการพยาบาลทเรงรบ เรงรด หนกหนวง ดวยความตองการการบรการดานสขภาพของประชาชนมมากขน จงสงผลกระท าตอคณภาพบรการ การบรการสขภาพทมคณภาพมาตรฐาน เปนทพงพอใจและยอมรบของผใชบรการอยางมประสทธผลและประสทธภาพ โดยค านงถงคณภาพ และคมคาใชจาย เพมผลลพธทางการพยาบาล รวมทงการสงเสรมภาพลกษณทดของพยาบาลและองคกรวชาชพ เพอมงสบรการพยาบาลทเปนเลศ ตอบสนองความตองการในระบบสขภาพ มงสเปาหมายสดทาย คอ ประชาชนสขภาพด ซงการพยาบาลทเปนเลศ เปนกระบวนการปรบปรงการปฏบตการพยาบาล ใหมประสทธภาพมากทสด เปนการปฏบตงานทไดมาตรฐานขนไป ไรขอผดพลาด มคณภาพสง คมคาคมทน ใชความรโดยใชงานวจยเปนฐานในการตดสนใจการปฏบตการพยาบาล สงผลให เพมคณภาพชวตและผรบบรการมความพงพอใจ

สมาคมพยาบาลแหงประเทศไทย ฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอจงไดรวมกบศนยวจยและฝกอบรมเพอสงเสรมคณภาพชวตคนวยแรงงาน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน จดประชมวชาการในเรองนขน โดยมงหวงใหพยาบาลไดมเวทเผยแพรผลงาน และแลกเปลยนประสบการณซงกนและกน รวมทงการพฒนาผลงานเพอน าเสนอในเวทการประชมนานาชาตตอไป 2. วตถประสงค เพอใหพยาบาลผรวมประชมสามารถ 2.1 เขาใจความหมายของการพยาบาลทเปนเลศ (Excellence Nursing) 2.2 ระบบทบาทของพยาบาลและแนวทางพฒนาบรการพยาบาลทเปนเลศในยคเศรษฐกจอาเซยน 2.2 จดเวทแลกเปลยนเรยนร เผยแพรงานวจย นวตกรรม และกระบวนการในการพฒนาคณภาพบรการ

พยาบาล ประกวดผลงานวชาการของสมาชกสมาคมพยาบาลฯ และบคลากรดานสาธารณสข



2.3 ประชมสามญประจ าปของสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 2.4 เพอเชดชเกยรตพยาบาลดเดนทเปนแบบอยางทดแกผประกอบวชาชพการพยาบาล 2.5 เพอแสดงมทตาจตแดพพยาบาลผเกษยณอายราชการ 3. กลมเปำหมำย:

สมาชกสมาคมพยาบาลในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและบคลากรทางการพยาบาลทสนใจจ านวน 500 คน

4. ระยะเวลำด ำเนนกำร: 2 – 3 สงหาคม 2556 เปนเวลา 2 วน 5. สถำนท: ณ โรงแรมสน อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน 6. คำลงทะเบยน: ส าหรบสมาชกคนละ 2,500 บาท (สองพนหารอยบาทถวน)

ไมเปนสมาชกคนละ 2,800 บาท (สองพนแปดรอยบาทถวน)

7. กำรประเมนผล: จากการสงเกตและแบบสอบถามผเขารวมประชมหลงสนสดการประชม

8. ประรยชนทคำดวำจะไดรบ: ผเขารวมประชม 8.1 มองคความร มความเขาใจ มความพรอมในการเตรยมตวเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน และใช

ประโยชนจากการเขาประชาคมฯ ใหไดอยางสงสด 8.2 เกดการแลกเปลยนเรยนรเพอก าหนดวธพฒนาศกยภาพ วธสรางสงแวดลอมใหเออตอการพฒนา

บรการสความเปนเลศ 8.3 ไดแนวทางในการพฒนางานวจยดานสขภาพ หรอ นวตกรรมตาง ๆ 8.4 บคลากรทางการพยาบาลไดรบทราบขาวสารของสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ ลงชอ .......................................... ผเสนอโครงการ

(ผศ.ดร.นงลกษณ เมธากาญจนศกด)

ประธานฝายวชาการ

กรรมการอ านวยการสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

วนท ....4.....เดอน พฤษภาคมคม พ.ศ. 2556

ลงชอ ................................. ผอนมตโครงการ (รศ.ดร.สมจต แดนสแกว)

นายกสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

วนท ...4......เดอน พฤษภาคมคม พ.ศ. 2556



รครงกำร ประชมสำมญ และประชมวชำกำร ประจ ำป 2556

สมำคมพยำบำลแหงประเทศไทยฯ สำขำภำคตะวนออกเฉยงเหนอ “กำรพยำบำลทเปนนเลศ : กญแจสชมชนสขภำพในยคเศราฐกจอำเซยน” (Nursing Excellence : A Key to Healthy Community in AEC era)

ระหวำง วนท 2-3 สงหำคม 2556 ณ โรงแรมสนยแกรนด แอนดคอนเวนชนเซนเตอร จงหวดอบลราชธาน

วนท 1 สงหำคม 2556 16.00 – 20.00 น. ลงทะเบยน วนท 2 สงหำคม 2556 08.00 - 08.30 น. ลงทะเบยน 08.30 – 08.45 น. กลาวเปดงาน โดย ผวาราชการจงหวดอบลราชธาน

กลาวรายงาน โดย รศ.ดร.สมจต แดนสแกว นายกสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

08.45 – 09.45 น. ปาฐกถาพเศษ เรอง “ชมชนสขภำพในยคเศราฐกจอำเซยน” (Healthy Community in AEC Era) โดย รองนายกสภาการพยาบาล ประเทศไทย รศ.ดร. สจตรา เหลองอมรเลศ

09.45 – 10.15 น. มอบรางวลพยาบาลดเดนและนกศกษาพยาบาลดเดน โดย นายกสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ บนทกภาพความทรงจ า

10.15 - 10.30 น. พกรบประทานอาหารวาง 10.30 – 11.20 น. ปาฐกถาพเศษ เรอง “บทบาทและความรบผดชอบของพยำบำลในยคเศราฐกจอำเซยน” (Defining

Nurses Role / responsibilities in AEC era) โดย นายกสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รศ.ดร. สมจต แดนสแกว

11.20 - 12.00 น. บรรยายเรอง “ความสามารถในงานของพยาบาล” (Nurses’ Work Abilities) โดย รศ.ดร. เกษราวลณ นลวรางกร ผอ านวยการศนยวจยและฝกอบรมเพอสงเสรมคณภาพชวตคนวยแรงงาน คณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

12.00 - 13.00 พกรบประทานอาหารเทยง Luncheon talk ทมประชาสมพนธ 13.00 - 14.00 น. บรรยายเรอง Defining Nursing Excellence through Positive Practice Environment, PPE

โดย ดร.นฤมล สงหดง ส านกวชาพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร 14.00 – 17.30 น. น ำเสนอและประกวดผลงำนพฒนำคณภำพ/ผลงำนวจย Oral presentation งานวจย และ R2R

หองท 1 การพฒนาระบบการดแลส าหรบผปวยเรอรง (Care System Development for People with Chronic Conditions) ผศ.ดร.เสาวมาศ เถอนนาด คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ดร.วารวรรณ ศรวาณชย วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครราชสมา ดร.สเพยร โภคทพย โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน กรรมการอ านวยการสมาคมพยาบาลฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ หองท 2 การพฒนาระบบการดแลส าหรบผปวยวกฤต (Care System Development for People



with Critical Care) ผศ.ดร.วาสนา รวยสงเนน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ดร.เพญศร รกษวงค โรงพยาบาลมหาราช นครราชสมา คณอรชร มาลาหอม โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน กรรมการอ านวยการสมาคมพยาบาลฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ หองท 3 สขภาพและคณภาพชวตคนวยแรงงาน (Health and Quality of Life of Working-Age People) รศ.ดร. เกษราวลณ นลวรางกร ผอ านวยการศนยวจยและฝกอบรมเพอสงเสรมคณภาพชวตคนวยแรงงาน คณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน รศ.ดร. วลยพร นนทศภวฒน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยรงสต ดร.สรย ธรรมกบวร คณบด คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน คณปยนช บญกอง รพ.สกลนคร กรรมการอ านวยการสมาคมพยาบาลฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ หองท 4 งานนวตกรรมและ ผลงานวชาการของนกศกษาพยาบาล ดร. สพตรา เศลวฒนะกล วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สรนทร อ. รจนา วรวทยศรางกร วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน อดรธาน อ.รตนดาวรรณ คลงกลาง วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน กรรมการอ านวยการสมาคมพยาบาลฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

18.00 – 22.00 น. มทตาจตแดผเกษยณอายราชการ วนท 3 สงหำคม 2556 08.00 – 9.00น. น าเสนอและประกวดผลงาน Poster presentation

ประธาน ผศ.ดร. นงลกษณ เมธากาญจนศกด คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน รองประธาน เออมพร กาญจนรงสชย โรงพยาบาลมหาราช นครราชสมา เลขานการ นางธนดา ตงยงยง โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน กลมท 1 Integrative research ประธาน ดร. เพญศร รกษวงค โรงพยาบาลมหาราช นครราชสมา รองประธาน ดร. ประภาพร สวรตนชย โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน เลขานการ คณปยนช บญกอง รพ.สกลนคร ผชวยเลขานการ นายศวานนท รตนกนกชย โรงพยาบาลขอนแกน กลมท 2 Basic research ประธาน ดร. ปารชาต มาลย ขาราชการบ านาญ เขตอบลราชธาน รองประธาน คณวไลวรรณ เนอง ณ สวรรณ โรงพยาบาลขอนแกน เลขานการ คณดรณ บงทอง โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน เลขานการ ประภารตน ประยรพรม โรงพยาบาลชยภม ผชวยเลขานการ นางทศนย จงกาจตต โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน กลมท 3 R2R ประธาน ดร. สพตรา เศลวฒนะกล วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน สรนทร รองประธาน คณนวลจนทร พลสมบต ขาราชการบ านาญ เลขานการ คณศรทพย สงวนวงศวาน โรงพยาบาลสรรพสทธประสงคอบลราชธาน เลขานการ คณศรยพา จกรสวรรณ โรงพยาบาลมหาราช นครราชสมา ผชวยเลขานการ อ.รตนดาวรรณ คลงกลาง



กลมท 4 CQI ประธาน วงเดอน ฤาชา โรงพยาบาลชยภม รองประธาน คณสวรรณา ธาดาพพฒน โรงพยาบาลขอนแกน เลขานการ คณเออมพร ชมภม โรงพยาบาลสรรพสทธประสงคอบลราชธาน เลขานการ อ.ปราณ แสดคง วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน ผชวยเลขานการ คณบหลน เปลยนธงชย โรงพยาบาลบรรมย กลมท 5 Innovation ประธาน ผศ.ดร. วาสนา รวยสงเนน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน รองประธาน ดร. นฤมล สงหดง ส านกวชาพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร เลขานการ คณศศธร ช านาญผล โรงพยาบาลสรรพสทธประสงคอบลราชธาน เลขานการ คณโสภดา ดาวสดใส โรงพยาบาลธญญกษ ขอนแกน ผชวยเลขานการ คณชตมา ดสวสด โรงพยาบาลบรรมย

09.00 – 10.00 น. บรรยาย เรอง ผลลพธทางการพยาบาลสความเปนเลศ (Nursing outcomes toward excellent)” ดร. สเพยร โภคทพย โรงพยาบาลสรรพสทธประสงคอบลราชธาน

10.00 – 10.15 น. พกรบประทานอาหารวาง 10.15 – 11.30 น. Panel Discussion : Best Practice in Nursing from Various Cultural Perspective

โดย 1) Ms Fitri Aroflati, University Muhammadiyah, Yogyakarta, Indonesia, 2) Ms. DO THI HA, Pham Ngoc Thach University of Medicine, Ho Chi Minh City, Vietnam

3) Mrs. Anousone Sisoulath, Faculty of nursing, University of health sciences, Vientiane Capital City, Lao People Democratic Republic.

ด าเนนการอภปราย โดย ผศ. ดลววฒน แสนโสม คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 11.30 – 12.00 น. ประชมสามญประจ าป แถลงผลงานและแผนการด าเนนงานของสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขา

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดย รศ.ดร.สมจต แดนสแกว นายกสมาคมพยาบาลฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

12.00 – 12.30 น. - พธมอบรางวลผลงานวจย/ นวตกรรม ดเดน โดย รศ.ดร.สมจต แดนสแกว นายกสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

12.30 – 13.30 น. พกรบประธานอาหารเทยง 13.30 – 14.00 น. - ประเมนผลและ อภปรายปญหาทวไป

โดย คณสมพร เทพสรยานนท อปนายกสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เขตอบลราชธานและทมงานเขต อบลราชธาน

14.00 – 15.30 น. น าเสนอผลงาน 3 ปยอนหลง 15.30 – 16.00 น. พธปด

พธกรตลอดงาน คณโสภดา ดาวสดใส โรงพยาบาลธญญกษ ขอนแกน

อ. รจนา วรวทยศรางกร วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน อดรธาน คณนรากร สารแหล โรงพยาบาลธญญกษ อดรธาน ประชาสมพนธ ดแลการแถลงขาว คณสราวฒ ทด โรงพยาบาลปราสาท จงหวดสรนทร



ประกำศสมำคมพยำบำลแหงประเทศไทยฯ สำขำภำคตะวนออกเฉยงเหนอ

ฉบบท ๘/๒๕๕๖

เรอง แตงตงคณะกรรมกำรจดกำรประชมวชำกำร สมำคมพยำบำลแหงประเทศไทยฯ สำขำภำคตะวนออกเฉยงเหนอ ประจ ำป ๒๕๕๖”

…………………………………………………………………………….. ดวยสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ก าหนดใหมการจดประชมวชาการ ประจ าป ๒๕๕๖ เรอง “การพยาบาลทเปนเลศ : กญแจสชมชนสขภาพในยคเศรษฐกจอาเซยน”ระหวางวนท ๒ – ๓ สงหาคม ๒๕๕๖ ณ โรงแรมสนยแกรนด จงหวดอบลราชธาน โดยมวตถประสงคเพอใหพยาบาลวชาชพ เขาใจ ความหมาย การพยาบาลทเปนเลศ (Excellent Nursing) บทบาทและแนวทางการพฒนาบรการพยาบาล รวมทงการแลกเปลยน เรยนร เผยแพรงานวจย นวตกรรม และกระบวนการในการพฒนาบรการพยาบาล พรอมทงเพอเชดชพยาบาลดเดนทเปนแบบอยางทดแกผประกอบวชาชพการพยาบาล และแสดงมฑตาจตแกผเกษยณอายราชการ นน เพอใหการด าเนนงานของการประชมดงกลาว เปนไปดวยความเรยบรอย และบรรลวตถประสงค จงแตงตงคณะกรรมการด าเนนงาน ดงตอไปน ๑. คณะกรรมกำรทปรกกาำ

๑.๑ ผตรวจราชการกระทรวงสาธารณสข เขต ๑๐ ประธานคณะกรรมการทปรกษา ๑.๒ นายแพทยสาธารณสขจงหวดอบลราชธาน กรรมการทปรกษา ๑.๓ ผอ านวยการโรงพยาบาลสรรพสทธประสงค จงหวดอบลราชธาน กรรมการทปรกษา ๑.๔ ผอ านวยการโรงพยาบาลชมชนทกแหง ในจงหวดอบลราชธาน กรรมการทปรกษา ๑.๕ นางประภาศร ศษลวรณ นายกกตตมศกด สมาคมพยาบาลแหงประเทศไทย สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ กรรมการทปรกษา ๑.๖ นางนวลจนทร ประเคนร อดตนายกสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ กรรมการทปรกษา ๑.๗ ดร.ปารชาต มาลย กรรมการทปรกษาสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทยฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ กรรมการทปรกษา

๒. คณะกรรมกำรอ ำนวยกำร ๒.๑ ผอ านวยการโรงพยาบาลสรรพสทธประสงค อบลราชธาน ประธานกรรมการ ๒.๒ รองผอ านวยการฝายการแพทย รองประธานกรรมการ ๒.๓ น.ส.สมพร เทพสรยานนท หวหนากลมภารกจดานการพยาบาล และรองผอ านวยการฝายการพยาบาล รองประธานกรรมการ ๒.๔ น.ส.สะอาดศร ชารรตน กรรมการ ๒.๕ นางวลาวรรณ ชมาฤกษ กรรมการ ๒.๖ หวหนากลมงานการพยาบาล กรรมการ ๒.๗ หวหนาหอผปวยทกทาน กรรมการ ๒.๘ นางสชาดา เสตพนธ กรรมการและเลขานการ

สมำคมพยำบำลแหงประเทศไทย ในพระรำชปถมภสมเด จพระศรนครนทรำบรมรำชชนน

สำขำภำคตะวนออกเฉยงเหนอ



๒.๙ น.ส.ยวด เทยมสวรรณ กรรมการและผชวยเลขานการ ๒.๑๐ นางทศนย จงกาจตต กรรมการและผชวยเลขานการ ๒.๑๖ นางพมลพนธ เจรญศร กรรมการและผชวยเลขานการ

มหนำทและควำมรบผดชอบ ดงน ๑. วางแผนจดการประชม เตรยมการประชมตลอดจนแกไขปญหา อปสรรคตางๆ เพอใหการประชมบรรลตาม

วตถประสงคทวางไว ๒. การพจารณาแตงตงคณะอนกรรมการชดตาง ๆ ไดตามเหมาะสม ๓. สนบสนน ชวยเหลอและเสนอแนะการด าเนนงานของคณะกรรมการชดตางๆ ๔. จดท าหนงสอ/เอกสารประสานงาน ขอรบการสนบสนนตางๆ

๓. คณะกรรมกำรฝำยวชำกำร

๓.๑ คณะกรรมกำรฝำยวชำกำรและประเมนผลงำนทำงวชำกำร ๑. น.ส.พชน ทองประเสรฐ ประธานกรรมการ ๒. นางธนดา ตงยงยง รองประธานกรรมการ ๓. น.ส.อรชร มาลาหอม กรรมการ ๔. ดร.ประภาพร สวรตนชย กรรมการ ๕. นางเออมพร ชมพม กรรมการ ๖. น.ส.รชน วระสขสวสด กรรมการ ๗. น.ส.เยาวเรศ เอออารยเลศ กรรมการ ๘. นางดษฎ อารยะวงศชย กรรมการ ๙. นางปารชาต ใจสภาพ กรรมการ

๑๐. น.ส.ศศธร ช านาญผล กรรมการและเลขานการ ๑๑. ดร.สเพยร โภคทพย กรรมการและผชวยเลขานการ ๑๒. น.ส.มาล นมพงษพนธ กรรมการและผชวยเลขานการ

มหนำทควำมรบผดชอบ ดงน ๑. จดหาประธานและเลขานการประจ าวน เพอด าเนนการประชม ตามหวขอการบรรยายทงแบบ Key Note

Speech และ Symposium ๒. คดเลอกผลงานวชาการเพอรวมน าเสนอผลงานในการประชม ควบคมเวลาในการน าเสนอผลงานวชาการ ๓. ก าหนดรปแบบ แนวทางการน าเสนอผลงานวชาการ ๔. จดท าแบบประเมนและก าหนดเกณฑการใหคะแนนผลงานวชาการ ๕. ด าเนนการประเมนผลงานวชาการ ใหคะแนน และตดสนผลงานโปสเตอรวชาการดเดน ๖. ประสานงานการจดท าโปสเตอรเสนอผลงานวชาการ ๗. จดท าเกยรตบตร/โล เพอมอบใหผน าเสนอผลงานทกทาน ๘. ประสานงานกบคณะกรรมการจดเตรยมสถานทเกยวกบจดสถานทจดบอรดนทรรศการตาง ๆ ๙. อ านวยความสะดวกแกวทยากรในหองประชม และหองน าเสนอผลงานวชาการ

๓.๒ คณะกรรมกำรฝำยวชำกำร พจำรณำบทคดยอและจดเตรยมขอมลท ำเอกสำรประกอบกำรประชมวชำกำร ๑. ผศ.ดร. นงลกษณ เมธากาญจนศกด ประธานกรรมการ ๒. ผศ. ดลววฒน แสนโสม รองประธานกรรมการ ๓. ดร. นฤมล สงหดง กรรมการ ๔. ดร.วารวรรณ ศรวาณชย กรรมการ



๕. รศ. เพชรไสว ลมตระกล กรรมการ ๖. รศ.ดร. พนษฐา พานชาชวะกล กรรมการ ๗. รศ. ดร.กฤตยา แสวงเจรญ กรรมการ ๘. รศ.ดร. วรรณชนก จนทชม กรรมการ ๙. รศ.สมพร วฒนนกลเกยรต กรรมการ ๑๐. รศ. ดร.อมพรพรรณ ธรานตร กรรมการ ๑๑. รศ.ดร.สวรรณา บญยะลพรรณ กรรมการ ๑๒. รศ.ดร. วลยพร นนทศภวฒน กรรมการ ๑๓. รศ. ดร. เกษราวลณ นลวรางกร กรรมการ ๑๔. ผศ.ดร. วาสนา รวยสงเนน กรรมการ ๑๕. รศ.ดร. สมจต แดนสแกว กรรมการ ๑๖. ผศ.ดร. จตภนนท ศรจกรโคตร กรรมการ ๑๗. รศ. อ าพล ศรรกษา กรรมการ ๑๘. รศ.ดร. พรอมจตร หอนบญเหม กรรมการ ๑๙. รศ.ดร. จราภา ศรวฒนเมธานนท กรรมการ ๒๐. ผศ.ดร. เสาวมาศ เถอนนาด กรรมการ ๒๑. นางรจนา วรวทยศรางกร กรรมการ ๒๒.ดร. เกศน สราญฤทธชย กรรมการและเลขานการ ๒๓. ผศ. วจตรา เสนา กรรมการและผชวยเลขานการ ๒๔. อาจารยสทธนนท สบนด กรรมการและผชวยเลขานการ

รดยมหนำทดงน

๑. จดใหมการน าเสนอผลงานคณภาพทางการพยาบาลทงประเภท Oral presentation และ Poster presentation

๒. ตดสนผลงานวชาการดเดน ๓. สรปผลงานการจดประกวดผลงานวชาการ ๔. ประสานงานกบคณะอนกรรมการฝายตาง ๆ เพอใหการด าเนนงานเปนไปดวยความเรยบรอย ๕. งานอน ๆ ตามทไดรบมอบหมายจากคณะทปรกษาและคณะกรรมการอ านวยการ

๔. คณะกรรมกำรเอกสำรและรำยงำน

๑. นางอรพรรณ จงเจรญ ประธานกรรมการ ๒. นางศรวฒน ปนสวรรณ รองประธานกรรมการ ๓. นางมะลวรรณ โกละสต กรรมการ ๔. น.ส.เพยงใจ ตงตรงมตร กรรมการ ๕. น.ส.ชตมา ศรส าอางค กรรมการ ๖. นางจระวฒน บรพนธ กรรมการ ๗. น.ส.สวมล ทพยโอสถ กรรมการ ๘. น.ส.สวรรณา สลบศร กรรมการ ๙. นางเกศรา ศรส าอางค กรรมการ ๑๐. น.ส.วนเพญ เกณฑสาค กรรมการ



๑๑.นางวรรณา ยาน กรรมการ ๑๒. นางเพยรใจ เฟองงาม กรรมการและเลขานการ ๑๓. นางกนกลกษณ แสงสวาง กรรมการและผชวยเลขานการ ๑๔. นางสายฝน ดเมองปก กรรมการและผชวยเลขานการ

มหนำทควำมรบผดชอบ ดงน

๑. ประสาน ตดตอขอตนฉบบของผลงาน บทคดยอทผานการพจารณาจากสวนกลาง รวมกบคณะกรรมการวชาการและคณะกรรมการเอกสารและรายงาน

๒. ประสานวทยากร ประสานงานการจดเตรยมเอกสารประกอบการบรรยาย ๓. จดท าเอกสารประกอบการประชม หนงสอ คมอ ประกอบการประชม ๔. รวบรวมและสรปเนอหาจากการประชมวชาการ ๕. ประสานงานกบกรรมการประชาสมพนธสอสาร ท าหนงสอพมพ ฯลฯ ๖. รวบรวมประวตผเกษยณ รปภาพ เพอประสานใหฝายโสตฯ วดทศนผเกษยน ๗. จดท าโบวตดรางวลผลงานดเดน

๕. คณะกรรมกำรฝำยพธกำรจดประชม

๑. น.ส.สะอาดศร ชารรตน ประธานกรรมการ ๒. น.ส.รงเพชร กรตมหาตม รองประธานกรรมการ ๓. นางพชญดา ดาทว กรรมการ ๔. นางทพวรรณ บวทอง กรรมการ ๕. น.ส.จนดารตน เศรษฐา กรรมการ ๖. นางอญชล วเศษชณหศลป กรรมการและเลขานการ ๗. นางวชราภรณ สายทอง กรรมการและผชวยเลขานการ ๘. น.ส.วระนช มยเรศ กรรมการและผชวยเลขานการ


๑. จดหาและเตรยมพธกรส าหรบด าเนนการดานพธกรในการประชมวชาการเตรยมพธการเปด – ปด ๒. เตรยมค ากลาวรายงานค ากลาวตอนรบและค ากลาวในพธเปด ๓. ประสานงานฝายหารายได เพอเตรยมของทระลกส าหรบวทยากร ๔. เตรยมความพรอมและประสานงานกบประธานรวมตลอดจนผวพากษและกรรมการประจ าหองน าเสนอผลงาน ๕. ล าดบพธการ ควบคมเวลาการจดประชมและการน าเสนอผลงาน ๖. จดท าปายชอวทยากรและคณะกรรมการ ๗. จดท าปายตงโตะของวทยากร ประธาน และประธานรวม ๘. ประสานงานกบคณะกรรมการจดสถานทและโสตทศนปกรณเพอเตรยมการและขณะด าเนนการจดประชมและ

งานเลยงเพอความเรยบรอย ๖. คณะกรรมกำรฝำยลงทะเบยนและประเมนผลกำรประชม

๑. นางศรรตน เชาวรตน ประธานกรรมการ ๒. นางวฒนา ประดบวงศ รองประธานกรรมการ



๓. นางสกญญา ผลวสทธ กรรมการ ๔. น.ส.บงอร สงหแกว กรรมการ ๕. นางวรลกษณ บญเกด กรรมการ ๖. นางเกสร ราชวงศ กรรมการ ๗. น.ส.สรมนต ด ารห กรรมการ ๘. นางจฑารตน สพรรณจตวนา กรรมการ ๙. นางสรางค แกวกลม กรรมการ ๑๐. นางวมลรตน ผลพบลย กรรมการ ๑๑. นางเทยมจนทร สดหา กรรมการ ๑๒. นางจราวรรณ ประคองพนธ กรรมการ ๑๓. นางพรรณเพญ มลศลป กรรมการ ๑๔. น.ส.ชมพ ขาววงศ กรรมการ ๑๔. น.ส.กลยา อนทรชม กรรมการ ๑๕.นางทศนย จงกาจตต กรรมการและเลขานการ ๑๖. น.ส.นภดล ค าเตม กรรมการและผชวยเลขานการ ๑๗. นางสมบรณ นนตโลหต กรรมการและผชวยเลขานการ


๑. จดเตรยมสถานทและตงโตะลงทะเบยน ๒. รวบรวม และจดพมพรายชอวทยากร ผเขารวมประชม และคณะกรรมการ ๓. จดท าปายชอผเขารวมประชม และคณะกรรมการทกดาน ๔. รบลงทะเบยนและจดท ารายชอผเขารวมประชม ๕. สรปและประเมนผลการด าเนนงานและรายงานผลการด าเนนงานในภาพรวม

๗. คณะกรรมกำรดำนประชำสมพนธ

๑. นางวนเพญ ดวงมาลา ประธานกรรมการ ๒. นางดรณ บงทอง รองประธานกรรมการ ๓. นางกฤษณา สอนถม กรรมการ ๔. น.ส.กรรณการ จนทรกขา กรรมการ ๕. นายบญฤทธ สงหเรอง กรรมการ ๖. นายสทธพงษ เกษเจรญคณ กรรมการ ๗. นายสต ปจฉาภาพ กรรมการและเลขานการ ๘. น.ส.นชจรย ไสยสมบต กรรมการและผชวยเลขานการ ๙. น.ส.วชราภรณ สายพมพ กรรมการและผชวยเลขานการ


๑. จดท าสอ /สปอรท ประชาสมพนธการจดประชมวชาการ ทงระยะกอนและระหวางการประชม ๒. จดหนวยและด าเนนการประชาสมพนธ เพอใหขอมลขาวสารแกผเขารวมประชม แนะน าการทองเทยว



๓. ประสานงานเครอขายสอมวลชนทกประเภท ในการจดขาวประชม/แถลงขาว/ใหสมภาษณ ๔. ใหการตอนรบแกผเขารวมประชมในทกจดอ านวยความสะดวกทงกอน/ระหวางและหลงการประชม ๕. ประสานงานกบคณะท างานตาง ๆ ตามก าหนดการจดเตรยมพธเปด – ปดงาน ๖. ประสานงานฝายพธการเพอจดสงความเปนมา วตถประสงคการจดงาน และค ากลาวรายงาน/ค ากลาวเปดงานแก

สอมวลชน ๗. จดสงขอมล ภาพการประชมเพอเผยแพรใหแกหนวยงานตางๆเมอสนสดการประชม

๘. คณะกรรมกำรยำนพำหนะ กำรสอสำรและควำมปลอดภย ๑. นางสมรรตน สภาคาร ประธานกรรมการ ๒. น.ส.กฤษณา แกวกลา รองประธานกรรมการ ๓. น.ส.ระพพรรณ กลดเนยม กรรมการ ๔. นายเสรมสข สวรรณ กรรมการ ๕. นางจนทนา พรมเกต กรรมการ ๖. นางชนนนท พมสถตย กรรมการและเลขานการ ๗. น.ส.วนทนย คปวานชพงษ กรรมการและเลขานการ ๘. นางอนามย มณสาย กรรมการและผชวยเลขานการ

มหนำทควำมรบผดชอบ ดงน ๑. จดตงศนยประสานงานดานยานพาหนะและสอสาร ๒. จดเตรยมยานพาหนะและพนกงานขบรถส าหรบผบรหารวทยากร และคณะกรรมการด าเนนการจดประชม ๓. จดระบบสอสารทางวทย ระหวางการประชม ๔. จดท าหนงสอประสานงานกบหนวยงานตาง ๆ เพอขอความรวมมอสนบสนนยานพาหนะและวทยากร ๕. ใหแตงตงคณะท างานตามความเหมาะสม

๙. คณะกรรมกำรดำนสำรสนเทศและรสตทศนปกรณ

๑. น.ส.วารณ จระไชย ประธานกรรมการ ๒. นางศรทพย สงวนวงศวาน รองประธานกรรมการ ๓. น.ส.กาญจนา โสมเกษตรนทร กรรมการ ๔. นางนษฐา ศรสาร กรรมการ ๕. นายศภศลป ภยาทพย กรรมการ ๖. นายเสฐยรพงษ มณขาว กรรมการ ๗. นายศกดา ยอดสงห กรรมการ ๘. นายเดนชย อนทรงาม กรรมการ ๑๒. นายปญญา ทพยโอสถ กรรมการ ๑๓. น.ส.นนทาศณ พรยะเศรษฐโสภณ กรรมการและเลขานการ ๑๔. นายกตตศกด พลศกด กรรมการและผชวยเลขานการ ๑๕. น.ส.ปราณ บญถก กรรมการและผชวยเลขานการ




๑. จดเตรยมอปกรณโสตทศนปกรณ คอมพวเตอรเพอใชในการประชม และงานสงสรรคกลางคน ๒. บนทกภาพและวดโอในการประชมวชาการและงานสงสรรคกลางคน ๓. ด าเนนการใหมการถายทอดโทรทศนวงจรปดภายในบรเวณการประชม ๔. ประสานงานกบคณะกรรมการอาคารสถานทในการจดเตรยมอปกรณโสตทศนปกรณตางๆ ๕. จดเครองหองทดลอง / สออปกรณ การน าเสนอผลงานและหองนทรรศการ ๖. ดแลและด าเนนการใชคอมพวเตอรและอปกรณสารสนเทศในการน าเสนอผลงานวชาการภายในหองประชม ๗. ประสานงานฝายเอกสารเพอรวบรวมประวต ผลงานผเกษยน และจดท าวดทศนน าเสนอในงานเลยงแสดงมฑตาจต

๑๐. คณะกรรมกำรดำนอำหำร

๑. นางจตตสมพนธ รอดกลาง ประธานกรรมการ ๒. นางจรนทรเลศ สงหเดช รองประธานกรรมการ ๓. นางพรรณรตน ไชยสนท กรรมการ ๔. นางศศนา วองไว กรรมการ ๕. น.ส.สกลยา สพชญ กรรมการ ๖. น.ส.กรรณการ ยภาศ กรรมการ ๗. นางสจาร ตงเสงยมวสย กรรมการ ๘. น.ส.จนตนา ชนาภาษ กรรมการ ๙. นางกนกวรรณ ศภนธนนท กรรมการและเลขานการ ๑๐. น.ส.อญชล สธรรมวงษ กรรมการและผชวยเลขานการ ๑๑. นางอญชล ศศวรรณพงศ กรรมการและผชวยเลขานการ มหนำทควำมรบผดชอบ ดงน

๑. ประสานงานเรองอาหาร เครองดม ส าหรบผเขาประชม ผน าเสนอผลงาน และวทยากร ๒. ประสานงานเรองงานเลยงรบรอง และงานเลยงกลางคน ๓. ดแลความเรยบรอย ความพรอมการใหบรการเรองอาหารและเครองดมตลอดการจดประชมและงานเลยงกลางคน ๔. จดเตรยมอาหาร อาหารวาง อาหารเยน ส าหรบวทยากร แขก VIP และคณะกรรมการ

๑๑. คณะกรรมกำรงำนเลยงแสดงมฑตำจต ผเกายนอำยรำชกำร ๑. น.พ.เพยรศกด แซหวอง ประธานกรรมการ ๒. น.ส.สะอาดศร ชารรตน รองประธานกรรมการ ๓. นางกลยา ชาญเฉลม กรรมการ ๔. นางศศนาภรณ อยสข กรรมการ ๕. น.ส.ราตร บญช กรรมการ ๖. นางสมตรา วระกล กรรมการ ๗. น.ส.สรมนต ด ารห กรรมการ ๘. นางฤด แกวค าไสย กรรมการ



๙. นางธนนตพร ตรบดด กรรมการ ๑๐. นายสทธพงษ เกษเจรญคณ กรรมการ ๑๑. นายบญญฤทธ สงหเรอง กรรมการ ๑๒. น.ส.พรมเพชร ขนยา กรรมการและเลขานการ ๑๓. น.ส.เพชรา แสงมณ กรรมการและผชวยเลขานการ ๑๔. น.ส.วชราภรณ สายพมพ กรรมการและผชวยเลขานการ

มหนำทควำมรบผดชอบ ดงน ๑. ก าหนด Concept และ script งานเลยงแสดงมฑตาจต กลางคน ๒. เตรยมและจดหาการแสดง นนทนาการตลอดงานในงานเลยงแสดงมฑตาจต กลางคน ๓. จดเตรยมพธการงานเลยงกลางคน ขนตอนการด าเนนงานและพธเปด – ปดงาน ๔. ใหการตอนรบแกผเขารวมงานเลยงสงสรรคกลางคน ๕. ประสานงานกบคณะอนกรรมการอาหาร ในเรองอาหารและเครองดมในงานเลยงกลางคน

๑๒. คณะกรรมกำรปฐมพยำบำล

๑. นายชยพร บญศร ประธานกรรมการ ๒. น.ส.วมลวรรณ พลบร รองประธานกรรมการ ๓. นางสมปอง กาฬเนตร กรรมการ ๔. นางสปราณ ทามณ กรรมการ ๕. น.ส.จนทนา อนทรชม กรรมการ ๖. น.ส.วาสนา อปสาร กรรมการ ๗. ดร.ประภาภรณ สวรตนชย กรรมการและเลขานการ ๘. น.ส.ลดดา ภทรพรนนท กรรมการและผชวยเลขานการ ๙. นางอนามย มณสาย กรรมการและผชวยเลขานการ

มหนำทควำมรบผดชอบ ดงน ๑. จดหนวยปฐมพยาบาล พรอมเครองมอและเวชภณฑประจ า ณ สถานทจดประชม ๒. จดทมแพทยทปรกษา ส าหรบใหการดแลผเขาประชม วทยากร คณะกรรมการทเจบปวยระหวางการประชม ๓. จดเตรยมหองส ารองในโรงพยาบาลส าหรบผเขารวมประชม วทยากร คณะกรรมการทเจบปวยระหวางการประชม

๑๓.คณะกรรมกำรดำนกำรเงนและบญชและจดหำรำยได ๑. นางพมลพนธ เจรญศร ประธานกรรมการ ๒. นางนวลนอย โหตระไวศยะ รองประธานกรรมการ ๓. นางมะลวรรณ โกลละสต กรรมการ ๔. น.ส.กฤตกา วงศาวาล กรรมการ ๕. นางดษฎ อารยะวงศชย กรรมการ ๖. นางวไล ค าพรหม กรรมการ ๗. นางชศร ทองกลม กรรมการและเลขานการ ๘. นางทศพร วฒนราษฎร กรรมการและผชวยเลขานการ




๑. ประชาสมพนธตดตอประสานงานเชญชวนบรษท/เอกชนมาจดแสดงสนคา ๒. กบตวแทนบรษท ทจะมาแสดงสนคา ๓. ตดตอประสานงานกบคณะท างานดานสถานท เพอก าหนดพนทการตงรานแสดงสนคา ๔. สรปจ านวนรานแสดงสนคา และสรปจ านวนรายได ๕. จดหากระเปาเอกสารการประชม และอปกรณ(ปากกา ดนสอ สมด) ๖. จดหาของทระลกส าหรบวทยากร ๗. จดท าใบตอบขอบคณ / ใบเสรจรบเงนแกรานแสดงสนคา ๘. ด าเนนการเบก – จายงบด าเนนการทงหมด และสรปรายงานทางการเงนตามระเบยบการใชเงนของทางราชการ ๙. รวบรวมใบส าคญรบเงน เอกสารเกยวกบการ รบ – จายเงน ๑๐. ออกใบเสรจรบเงน

๑๔. คณะกรรมกำรทพก และสถำนท

๑. น.ส.ยวด เทยมสวรรณ ประธานกรรมการ ๒. นางนภา ทองทบ รองประธานกรรมการ ๓. นางบงอร ปรสพนธ กรรมการ ๔. น.ส.สภรณ โรจนครนทร กรรมการ ๕. นางสร าไพ ศรเพชร กรรมการ ๖. นางเกยรตกล เพยงจนทร กรรมการ ๗. นางวภาพรรณ คงชนะ กรรมการและเลขานการ ๘. นางวงเดอน สรนทร กรรมการและผชวยเลขานการ ๙.นางสปรยา สบศร กรรมการและผชวยเลขานการ


๑. ประสานจดเตรยมหองประชม หองจดนทรรศการ หองจดเลยงงานกลางคน หองเตรยมน าเสนอผลงาน ๒. ประสานงานฝายโสตฯ เตรยมความพรอมของหองประชม การใชสอตาง ๆ ในการน าเสนอผลงาน ๓. ประสานเรองทพกส าหรบผบรหาร กรรมการจากสวนกลาง วทยากร ๔. ก าหนดรปแบบการจองทพก ๕. ประสานการจดท าปายชองาน ชอวทยากร ปายตอนรบ ฯลฯ กบสถานทจดงาน ๖. ประสานกบกรรมการคณะตาง ๆ ในการจดเตรยมสถานท

๑๕. คณะกรรมกำรฝำยปฏคม ๑. นางนารถฤด มาพทกษ ประธานกรรมการ

๒.น.ส.อรณ รตนนเทศก รองประธานกรรมการ ๓. นางบงอร ปรสพนธ กรรมการ ๔. นางศศนาพร อยสข กรรมการ ๕. นางอมรรตน ถนขาม กรรมการ ๖. นางอญชล ธระกล กรรมการ



๗. นางสายสนธ กอมณ กรรมการ ๘. นางหทยรตน จงสวด กรรมการ ๙. นางปารชาต ศรหนา กรรมการ ๑๐. นางณชฏาพร จนทรา กรรมการ ๑๑. นางสนนทา ทรพยานนท กรรมการ ๑๒. นางไพจตร ประเสรฐศร กรรมการ ๑๓. นางสภาพร พรหมสวรรณ กรรมการ ๑๔. น.ส.ทศนยา ไกรสรสวสด กรรมการ ๑๕. นางนตยา กรายทอง กรรมการ ๑๖. นางจรรยา ไชยประณธาน กรรมการ ๑๗. นางเกศรา ศรส าอาง กรรมการ ๑๘. นางจนตนารกษ สมสกลชย กรรมการ ๑๙ นางภาวนา เชดสงเนน กรรมการ ๒๐ นางสกญญา ผลวสทธ กรรมการ ๒๑ น.ส.ศรเอมอร วชาชาต กรรมการ ๒๒ นางพรทภา ธวงศ กรรมการ ๒๓ นางสมสมย บญสอง กรรมการ ๒๔ นางปาณบงกช มลสน กรรมการและเลขานการ ๒๕ นางนตยา เลศวฒนกตต กรรมการและผชวยเลขานการ ๒๖ นางจรฐกา เยนา กรรมการและผชวยเลขานการ

มหนาทความรบผดชอบ ดงน ๑. ใหการตอนรบ – สง และอ านวยความสะดวกแกผบรหาร คณะกรรมการและแขกผมเกยรต ๒. ใหการตอนรบและอ านวยความสะดวกแกผสอขาว ๓. ใหการตอนรบและอ านวยความสะดวกแกผเขารวมประชม ๔. ประสานฝายอาหารเพอดแลอาหารวาง เครองดม อาหารกลางวนวทยากร ๕. ประสานฝายพธการเพออ านวยความสะดวกแกผมเกยรต วทยากร ๖. ประสานงานการเดนทาง และ Check in ตวเครองบนวทยากร ๗. ประสานงานหนวยงานทเกยวของ และอ านวยความสะดวก การจด City tour แกผเขารวมประชม

ขอใหผไดรบการแตงตงปฏบตหนาท ตามไดรบมอบหมายใหด าเนนการบรรลวตถประสงค หากเกดปญหา อปสรรประการใด ใหรายงานใหคณะกรรมการอ านวยการทราบ เพอแกไขปญหาตอไป

ทงน ตงแตบนนเปนตนไป

สง ณ วนท ๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๖

(รศ.ดร. สมจต แดนสแกว)

นายกสมาคมพยาบาลแหงประเทศไทย ฯ สาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

Documents

การประชุมวิชาการและประชุม ...natne.or.th/images/03_Working/01_Academic/03_Year-Conf... · 2014. 7. 4. · Presentation ในงานประชุมวิชาการและประชุมสามัญประจ