วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

184

การเสรมสรางประสทธภาพขององคกรปกครองสวนทองถน เพอความเปนเลศในดานการจดเกบรายได

ไททศน มาลา *

วไลลกษณ เรองสม** วลยพร ชณศร***

บทคดยอ

บทความวจยน มวตถประสงค คอ (1) เพอศกษาโครงสรางและกระบวนการจดเกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน (2) เพอศกษาและวเคราะหถงขอจ ากดในการจดเกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน และ (3) เพอศกษาและวเคราะหถงแนวทางในการเสรมสรางประสทธภาพในการจดเกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน ผลการศกษาพบวา โครงสรางรายไดทจดเกบเองขององคกรปกครองสวนทองถนถงแมจะคดเปนสดสวนทนอยทสดเมอเทยบกบรายไดประเภทอนๆ กตาม ทวาในภาพรวมแลว พบวา ทองถนมความพยายามในการจดเกบรายไดและประสบความส าเรจในการจดเกบรายไดพอสมควร กลาวคอ การทองคกรปกครองสวนทองถนมสดสวนจากรายไดทจดเกบเองในอตราทสงขนเมอเทยบกบปทผานมา และสามารถจดเกบรายไดไดตามเปาหมายหรอประมาณการทตงไว โดยมการออกแบบระบบกลไกในการจดเกบรายไดทเออตอการสรางความเชอมนใหแกประชาชนในการช าระภาษและการตดตามประเมนผลการท างานขององคกรปกครองสวนทองถน ยอมสะทอนใหเหนวาองคกรปกครองสวนทองถนขางตนมศกยภาพในการจดเกบรายไดและมความพยายามในการเพมประสทธภาพในการจดเกบรายไดบนพนฐานของขอจ ากดตางๆ ทมอย ส าหรบขอจ ากดในการจดเกบภาษนน พบวา มอยางนอย 4 ดานดวยกน คอ ดานการบรหารจดการองคกรทยงคงเปนแบบอนรกษนยมในการจดเกบรายได ดานภาษหรอคาธรรมเนยมทมฐานภาษแคบและไมสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจปจจบน ดานบคลากรทมอยอยางจ ากดและขาดการพฒนาทกษะความเชยวชาญ และดานการรบรของประชาชนสงผลตอความยนดทจะจายภาษ แนวทางในการเสรมสรางประสทธภาพในดานการจดเกบรายได คอ ดานการบรหาร

* อาจารย, ดร., อาจารยประจ าสาขารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ จงหวดปทมธาน โครงการวจยภายใตทนสนบสนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) ประจ าปงบประมาณ 2557

** อาจารยประจ าสาขารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ จงหวดปทมธาน *** นกศกษาปรญญาเอก หลกสตรรฐประศาสนศาสตรดษฎบณฑต (นโยบายสาธารณะและการจดการภาครฐ) มหาวทยาลยมหดล

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

185

องคกรควรมการใชเทคโนโลยและสารสนเทศเพอใหเพมประสทธภาพในการจดเกบรายได ดานโครงสรางและกฎระเบยบ ควรมการปรบปรงกฎหมายใหมความสอดคลองกบสถานการณในปจจบน ดานฐานภาษควรมฐานภาษเพมขนกวาทเปนอย ดานบคลากรตองมความรความสามารถและมความรบผดชอบทสงยง และดานประชาชนควรประชาสมพนธใหเกดความตระหนกและยนดทจะจายภาษ

ค าส าคญ: องคกรปกครองสวนทองถน/ การกระจายอ านาจทางการคลง/ การจดเกบรายได

Enchaining Effectiveness in Revenue Collections of Local Authorities Titus Mala*

Wilailuk Ruangsom** Walaiporn Chinnasri***

Abstract

The objectives of this research are 1) to study structure and processes of revenues collections of the authorities, 2) to study and analyze the limitations of revenues collections of the authorities, and 3) to study and analyze guideline for enhancing effectiveness of the authorities toward revenues collections.The research findings were as follows: The findings found that although the authorities’ revenues collections created the lowest revenue compared to other revenues that have collected by the authorities. The authorities have put effort and success in collecting the revenue at some points. For example, the ratio of revenue collected by the authorities themselves are quite high when comparing with total revenue, and be able to collect the revenue as target or estimated amount. By designed mechanism of collecting the revenue that helped creates creditability of tax payers and to monitor the evaluation of the authority. This implied that the local authorities mentioned above are competent in revenues collections, and have effort to enhance their effectiveness in order to collect the revenue under limitations that they have to manage. For limitations, the finding found that there are at least four limitations. These limitations are 1)

* Lecturer, Dr., Lecturer of Public Administration Program at Valaya Alongkorn Rajabhat University ** Lecturer of Public Administration Program at Valaya Alongkorn Rajabhat University *** Lecturer of Public Administration Program at Valaya Alongkorn Rajabhat University

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

186

organizational administrative issue that revenue collections are still conservative, 2) taxes or service charges issue that tax base is quite narrow and not align with current economic situation, 3) officer issue that limited and lack of developing expert skills, and 4) awareness of people on willingness to pay taxes. The solutions to an improvement of revenues collection were, in the aspect of organizational management, there should be information technology used to increase the efficiency of revenues collections. Regarding structure and rules, there should be some improvements to make it compatible with the current situations. In the aspect of taxes bases, there should be some expansions in taxes bases. In the aspect of personnel, there should be increases in competencies and responsibilities. And, concerning the aspect of people, there should be announcements to make them realize the importance of taxes paying and yield the taxes.

Keywords: Local Authorities/ Fiscal Decentralization/ Revenues Collections บทน า การกระจายอ านาจทางการคลงไดรบการยอมรบวาเปนแกนหลกของแนวคดดานการกระจายอ านาจสทองถน โดยสามารถใชเปนดชนชวดถงระดบความกาวหนาในการกระจายอ านาจ โดยเฉพาะอยางยงองคกรปกครองสวนทองถนจะประสบผลส าเรจในการจดท าบรการสาธารณะไดนน ยอมตองมรายไดทเพยงพอไมวาจะมาจากการจดเกบรายไดในทองถนหรอไดรบการถายอ านาจโอนจากรฐบาลกลางกตาม (ดเรก ปทมสรวฒน, 2549; จรส สวรรณมาลา, 2541; สกนธ วรญญวฒนา, 2551; Shah, 2007) แตการจดสรรรายไดใหแกทองถนในปจจบนพบวายงสงผลท าใหเกดความเหลอมล าดานรายไดมากยงขน ดงนนการกระจายอ านาจสทองถนควรใหความส าคญกบกระบวนการกระจายอ านาจทางการคลงบนพนฐานของความเปนอสระ ความมประสทธภาพและประสทธผล ความเปนธรรม ความยดหยน และความรบผดชอบทางการเมอง เพอเสรมสรางประสทธภาพในการจดเกบรายได (วลยพร ชณศร, 2556; ไททศน มาลา, 2554; ไททศน มาลา และคณะ, 2557) ทงนการเสรมสรางประสทธภาพขององคกรปกครองสวนทองถนเพอความเปนเลศในดานการจดเกบรายได จงเปนทมาของการศกษานและเปนสงส าคญส าหรบการสรางสภาพแวดลอมทสนบสนนการกระจายอ านาจทางการคลงทดสองคกรปกครองสวนทองถน เพอพฒนากลไกทสงผลตอการสรางความเชอมนใหแกประชาชนในการช าระภาษและการตดตามประเมนผลการท างานขององคกรปกครองสวนทองถนตอไป

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

187

วตถประสงคของการวจย จากการรวบรวมแนวคด ทฤษฎ ไดแก แนวคดการกระจายอ านาจสทองถน การกระจายอ านาจทางการคลง การเสรมสรางประสทธภาพในการจดเกบรายได และความเปนอสระของทองถนในการปกครองตนเอง ภายใตกรอบการศกษา 4 ดาน คอ การบรหารจดการองคกร ภาษและคาธรรมเนยม บคลากร และดานประชาชน คณะผวจยจงก าหนดวตถประสงคของการวจย 3 ประการ คอ (1) เพอศกษาโครงสรางและกระบวนการจดเกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน (2) เพอศกษาและวเคราะหถงขอจ ากดในการจดเกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน และ (3) เพอศกษาและวเคราะหถงแนวทางในการเสรมสรางประสทธภาพในการจดเกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน วธด าเนนการวจย การศกษาวจยเรองการเสรมสรางประสทธภาพขององคกรปกครองสวนทองถนเพอความเปนเลศในดานการจดเกบรายได คณะผวจยไดเลอกใชวธการวจยแบบผสม (Mixed Research) ดงน 1. การวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยเรมจากการศกษาเอกสารจากแนวคด ทฤษฎ ทเกยวของกบการกระจายอ านาจทางการคลง ปญหาการจดเกบรายได แนวทางในการเพมประสทธภาพในการจดเกบรายได ศกษาแนวทางในการเพมประสทธภาพการจดเกบรายไดจากฐานขอมลของกรมสงเสรมการปกครองทองถน กฎหมายทเกยวของ รวมทงขอมลการจดเกบรายไดจากทองถนทศกษา จากนนจงท าการการคดเลอกองคการบรหารสวนต าบล (อบต.) ทเปนพนทเปาหมายทใชในการศกษา จ านวน 4 แหง โดยพจารณาจากองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดปทมธานทไดรบรางวลองคกรปกครองสวนทองถนทมการเพมประสทธภาพในการจดเกบรายได ประจ าปงบประมาณ 2554 แลวด าเนนการลงพนทเกบขอมลจากพนทเปาหมายทใชในการศกษา จ านวน 4 แหง โดยวธการสมภาษณเชงลกหรอสอบถามความเหนของผเกยวของ การสมมนาหรอการจดประชมกลมยอย และการสงเกตการณ 2. การวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) วเคราะหขอมลเชงปรมาณจากแบบสอบถาม โดยส ารวจจากองคการบรหารสวนต าบลทงหมดในจงหวดปทมธานจ านวน 37 แหง มกลมตวอยางทงจากฝายผบรหารองคกร ปลดหรอรองปลดองคการบรหารสวนต าบล และผอ านวยการกองคลงหรอเจาหนาทจดเกบรายได จ านวน 111 ราย แลวน าขอมลทไดมาท าการวเคราะหในเชงสถตโดยใชโปรแกรมส าเรจรปส าหรบการวจยทางสงคมศาสตรมาประมวลผลจาก โดยใชสถตพรรณนา ไดแก ความถ รอยละ และคาเฉลย

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

188

โครงสรางรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน คณะผวจยเลอกใชเปนพนททใชในการเกบขอมลเชงคณภาพเปนองคการบรหารสวนต าบลในจงหวดปทมธาน ประกอบดวย (1) องคการบรหารสวนต าบลคลองหก อ าเภอคลองหลวง (2) องคการบรหารสวนต าบลบงบา อ าเภอหนองเสอ (3) องคการบรหารสวนต าบลคลองสาม อ าเภอคลองหลวง และ (4) องคการบรหารสวนต าบลบงค าพรอย อ าเภอล าลกกา ทงนมโครงสรางรายได ในชวงระยะเวลา 3 ปยอนหลง ซงไดแกปงบประมาณ 2554, 2555 และ 2556 ผลการศกษา พบวา สวนใหญแลวมประเภทรายไดทมาจากรายไดทรฐจดสรรใหและแบงให รองลงมาคอเงนอดหนนจากรฐบาล และรายไดททองถนจดเกบเอง ตามล าดบ ยกเวนกรณขององคการบรหารสวนต าบลคลองสามทรายไดจากการจดเกบเองมสดสวนนอยกวารายไดประเภทอนๆ ทงนในสวนของรายไดทจดเกบเองของทองถนนนสวนใหญ มาจากภาษโรงเรอนและทดน เนองจากภาษโรงเรอนและทดนเปนภาษทจดเกบจากสงปลกสรางหรออาคารพาณชยตางๆ กลาวอกนยหนงคอ หากพนททองถนใดมลกษณะเปนพนทเศรษฐกจหรอมสถานประกอบการเปนจ านวนมาก ทองถนนนกมกจะสามารถทจะจดเกบภาษโรงเรอนและทดนไดมากเชนเดยวกน โดยโครงสรางรายไดขององคกรปกครองสวนทองถนทใชในการศกษาขางตนสามารถพจารณาไดจากตารางดงน ตารางท 2 รายไดจดเกบเองขององคกรปกครองสวนทองถน จ าแนกตามปงบประมาณ

รายไดจดเกบเอง แตละประเภท

รายไดททองถนจดเกบเอง (บาท)

2554 2555 2556

1. องคการบรหารสวนต าบลคลองหก

ก. หมวดภาษอากร 7,312,218.59 5,338,454.87 12,918,024.36

(1) ภาษโรงเรอนฯ 6,547,711.33 4,755,041.39 12,107,737.00

(2) ภาษบ ารงทองท 536,451.06 402,182.48 402,034.36

(3) ภาษปาย 228,056.20 181,231.00 408,253.00

ข. หมวดคาธรรมเนยม 1,072,611.50 1,104,542.00 1,696,510.90

ค. สาธารณปโภค/ พาณชย 4,396,755.00 3,070,251.66 3,226,835.00

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

189

ง. หมวดรายไดอนๆ 320,848.83 529,679.11 461,271.38

รวมรายไดจดเกบเอง 13,102,434.00 10,042,928.00 18,476,242.00

2. องคการบรหารสวนต าบลบงบา

ก. หมวดภาษอากร 938,899.58 627,399.57 707,794.32

(1) ภาษโรงเรอนฯ 617,793.00 381,400.00 420,548.57

(2) ภาษบ ารงทองท 290,147.12 216,876.57 255,965.75

(3) ภาษปาย 30,959.46 29,123.00 31,280.00

ข. หมวดคาธรรมเนยม 298,485.00 451,679.00 1,712,254.63

ค. สาธารณปโภค/พาณชย 1,023,738.00 1,006,373.00 1,161,760.00

ง. หมวดรายไดอนๆ 320,800.23 833,780.32 250,532.63

รวมรายไดจดเกบเอง 2,581,922.81 2,919,231.89 3,832,341.58

3. องคการบรหารสวนต าบลคลองสาม

ก. หมวดภาษอากร 4,726,755.84 3,759,442.02 4,957,527.57

(1) ภาษโรงเรอนฯ 3,730,136.00 2,905,811.00 3,853,279.00

(2) ภาษบ ารงทองท 206,842.84 187,005.02 185,370.57

(3) ภาษปาย 789,777.00 666,626.00 918,878.00

ข. หมวดคาธรรมเนยม 2,240,745.98 1,220,339.60 2,371,236.40

ค. สาธารณปโภค/พาณชย 6,619,555.00 5,120,635.00 5,773,375.00

ง. หมวดรายไดอนๆ 9,896,288.29 3,343,781.49 5,247,785.27

รวมรายไดจดเกบเอง

23,483,345.11 13,444,198.11 18,349,924.24

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

190

4. องคการบรหารสวนต าบลบงค าพรอย

ก. หมวดภาษอากร 16,129,813.57 14,239,891.94 22,414,420.13

(1) ภาษโรงเรอนฯ 13,813,130.67 12,523,778.00 20,457,482.00

(2) ภาษบ ารงทองท 294,812.50 200,750.04 225,986.13

(3) ภาษปาย 2,021,870.40 1,515,363.90 1,730,952.00

ข. หมวดคาธรรมเนยม 4,550,814.50 4,373,960.05 4,839,445.60

ค. หมวดรายไดอนๆ 1,549,777.05 1,650,530.81 2,851,687.55

รวมรายไดจดเกบเอง 22,230,405.12 20,264,382.80 30,105,553.28

หากเปรยบเทยบสดสวนรอยละของการเพม/ลด รายไดททองถนจดเกบเองจ านวน 3 ปยอนหลงคอตงแตปงบประมาณ 2554-2556 ของพนททใชในการศกษาครงน สามารถได ดงตอไปน

อบต.คลองหก ป 2554 มรายไดทจดเกบเองจ านวน 13.10 ลานบาท เพมขนจากเดมรอยละ 2.26 ป 2555 จ านวน 10.04 ลานบาท ลดลงจากเดมรอยละ 23.36 และป 2556 มรายไดทจดเกบเอง 18.48 ลานบาท เพมขนจากเดมรอยละ 84.06 ทงนหากเปรยบเทยบการเพมขนโดยรวม 3 ปยอนหลงพบวามรายไดทจดเกบเองเพมขนปละประมาณรอยละ 20.99 อบต.บงบา ป 2554 มรายไดทจดเกบเองจ านวน 2.58 ลานบาท เพมขนจากเดมรอยละ 24.04 ป 2555 จ านวน 2.92 ลานบาท เพมขนจากเดมรอยละ 13.17 และป 2556 จ านวน 3.83 ลานบาท เพมขนจากเดม 31.16 ทงนหากเปรยบเทยบการเพมขนโดยรวม 3 ปยอนหลงพบวามรายไดทจดเกบเองเพมขนปละประมาณรอยละ 22.79

อบต.คลองสาม ป 2554 มรายไดทจดเกบเองจ านวน 23.48 ลานบาท เพมขนจากเดมรอยละ 46.84 ป 2555 จ านวน 13.44 ลานบาท ลดลงจากเดมรอยละ 42.76 และป 2556 จ านวน 18.35 ลานบาท เพมขนจากเดม 36.90 ทงนหากเปรยบเทยบการเพมขนโดยรวม 3 ปยอนหลงพบวามรายไดทจดเกบเองเพมขนปละประมาณรอยละ 13.66

อบต.บงค าพรอย ป 2554 มรายไดทจดเกบเองจ านวน 22.23 ลานบาท เพมขนจากเดมรอยละ 15.66 ป 2555 จ านวน 20.26 ลานบาท ลดลงจากเดมรอยละ 8.86 และป 2556 จ านวน 30.11 ลานบาท เพมขนจากเดม 48.62 ทงนหากเปรยบเทยบการเพมขนโดยรวม 3 ปยอนหลงพบวามรายไดทจดเกบเองเพมขนปละประมาณรอยละ 18.47

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

191

สะทอนใหเหนวาแมรายไดทจดเกบเองจะเปนสดสวนทนอยทสดเมอเทยบกบรายไดประเภทอนๆ ทวาในภาพรวมนนถอวามความพยายามในการจดเกบรายไดทประสบความส าเรจเทาทควร กลาวคอ เมอเปรยบเทยบการเพมขนของรายไดททองถนจดเกบเองในระยะเวลา 3 ปยอนหลงแลว ปรากฏวา องคการบรการสวนต าบลทใชในการศกษาทง 4 แหง มอตราการเพมขนของรายไดประเภทจดเกบเองทกองคกร แมวาในชวงปลายป 2554 จงหวดปทมธานจะไดรบผลกระทบจากมหาอทกภยและสงผลกระทบตอการจดเกบรายไดของทองถนกตาม โดยสรปแลว องคการบรหารสวนต าบลซงเปนพนททใชในการศกษาทง 4 แหง มรายไดทจดเกบเองเพมขนปละประมาณรอยละ 18.97 ซงเปนจ านวนทสงกวาเกณฑมาตรฐานโดยทวไปยอมสะทอนใหเหนวามศกยภาพและความพยายามในการจดเกบรายได และแมทองถนบางแหงจะเปนทองถนขนาดเลกอยในเขตชนบท มงบประมาณนอย และมมลคาของรายไดทจดเกบเองจ านวนนอยกตาม ทวาหากพจารณาจากสดสวนทเพมขนของรายไดทจดเกบเองแลวจะพบวาทองถนขนาดเลกอาจมอตราการเพมขนเฉลยสงกวาทองถนขนาดใหญในชมชนเมองกได กระบวนการจดเกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน

ผลการศกษา พบวา ทองถนไดมการด าเนนการจดท าแผนปฏบตการจดเกบภาษ นอกจากนยงไดมการแตงตงบคคลจากภายนอกองคกรเขามารวมในกระบวนการจดเกบภาษ การพจารณาคารายปกรณภาษโรงเรอนและทดน และการพจารณาค ารองอทธรณเกยวกบภาษ เชน นายอ าเภอ ปลดอ าเภอ อตสาหกรรมจงหวด ก านน ผใหญบาน ผน าชมชน รวมถงราษฎรผทรงคณวฒในพนทเขามารวมในการเปนคณะกรรมการประเภทตางๆ โดยกอนถงชวงเวลาการด าเนนการจดเกบภาษองคกรปกครองสวนทองถนจะมการจดเตรยมแบบพมพตางๆ ใหครบถวน การจดท าค าสงในกรณมการเปลยนแปลงพนกงานเจาหนาท การจดท าประกาศและออกหนงสอแจงเวยนใหผเสยภาษทราบลวงหนาเพอจะไดมายนแบบพมพภายในระยะเวลาทก าหนด ขนตอไปคอขนด าเนนการซงจะประกอบดวยการจดท าประกาศประชาสมพนธใหประชาชนทราบลวงหนา การแตงตงเจาหนาทผรบผดชอบเพอด าเนนการ การแจงใหประชาชนผเสยภาษยนแบบแสดงรายการทรพยสน รวมถงการจดท าแผนพบหรอประชาสมพนธในรปแบบตางๆ เพอใหผเสยภาษไดทราบ นอกจากการด าเนนการตามแผนการจดเกบภาษแลว ทองถนยงไดมโครงการหรอกจกรรมตางๆ ทสะทอนใหเหนถงความพยายามในการจดเกบภาษ ตวอยางเชน โครงการการจดประชมอบรมท าความเขาใจเกยวกบการช าระภาษแกประชาชนและผประกอบการ โครงการลดขนตอนและระยะเวลาการปฏบตราชการเพอประชาชนดานการจดเกบภาษ โครงการใหบรการลวงหนากอนเวลาท าการและการใหบรการในชวงพกกลางวน โครงการจดใหมกลองและตรบฟงความคดเหนจาก

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

192

ประชาชน โครงการนายกฯ คยกบประชาชน โครงการคนก าไรผช าระภาษ โครงการประชาสมพนธการช าระภาษเพอเพมประสทธภาพในการจดเกบรายได โครงการปรบปรงแผนทภาษและทะเบยนทรพยสน โครงการพฒนาระบบการจดเกบรายได รวมถงบางแหงไดมการใชเทคโนโลยเปนเครองมอในการจดเกบรายได เชน โปรแกรมแผนทภาษและทะเบยนทรพยสน LTAX3000 และ LTAXGIS และการใชโปรแกรมส าเรจรปเกยวกบการจดเกบคาน าประปา เปนตน นอกจากนการท อบต.ใหความส าคญกบการลงพนทส ารวจพนทเพอประเมนฐานภาษถอเปนสงส าคญยงตอการพฒนาศกยภาพในการจดเกบรายได ทงนเพอเปนการส ารวจขอมลผเสยภาษใหมความทนสมยและปองกนปญหาการรวไหลของภาษ โดยขอมลจากการศกษาจ านวนครงของการประเมนภาษของ อบต. กลมตวอยาง พบวา สวนใหญมการประเมนฐานภาษเปนประจ าทกป จ านวน 32 แหง และไมมการประเมนฐานภาษจ านวน 5 แหง โดยเฉพาะ อบต. ทมการประเมนฐานภาษสวนใหญไดประเมนฐานภาษจ านวน 1 ครงตอป จ านวน 21 แหง รองลงมาคอประเมนฐานภาษ 2 ครงตอป และ 3 ครงตอป ตามล าดบ ส าหรบผลการศกษาดานความจ าเปนในการน าแผนทภาษมาใชในการจดเกบรายไดนน จากกลมตวอยางมจ านวน 111 คน พบวา สวนใหญเหนวามความจ าเปนในการน าแผนทภาษมาใชในการจดเกบรายได โดยผอ านวยการกองคลงและเจาหนาทจดเกบรายได ตอบวามความจ าเปนมากถงรอยละ 96.6 รองลงมาคอผบรหารตอบวามความจ าเปนรอยละ 96.0 และปลดหรอรองปลดฯรอยละ 89.3 ตามล าดบ ดงน นจงสามารถสรปไดวาแผนทภาษมความจ าเปนในกระบวนการจดเกบรายไดของทองถน โดยสรปแลว จากการศกษาวจยกระบวนการจดเกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถนคณะผวจยพบวาองคกรปกครองสวนทองถนมความพยายามในการพฒนากระบวนการจดเกบรายไดในประเดนตางๆ อนไดแก การจดท าแผนปฏบตการจดเกบภาษ การจดท าแผนทภาษและทะเบยนทรพยสน การส ารวจและประเมนฐานภาษอยางตอเนอง การใชเทคโนโลยทเหมาะสมเปนเครองมอในการจดเกบ การสรางความรวมมอกบประชาชน การสรางแรงจงใจและประชาสมพนธเชงรก การออกหนวยบรการเคลอนทลดขนตอนในการช าระภาษ และการจดกจกรรมตางๆ เพอสงเสรมกระบวนการจดเกบรายได ดงตอไปน

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

193

ภาพท 1 การพฒนากระบวนการจดเกบรายได

ขอจ ากดทน าไปสแนวทางการเสรมสรางประสทธภาพในการจดเกบรายได

ดานการบรหารจดการองคกร ผบรหารทองถนคอผทมบทบาทส าคญทงในดานการก าหนดนโยบายและการบรหารจดการงานในทองถน ดงนน ผบรหารควรจะสงเสรมและสนบสนนใหทกคนในองคกรไดเหนถงความส าคญของการจดท าแผนพฒนาการจดเกบรายไดในเชงรก ไมวาจะเปนการใหความส าคญกบการจดท าแผนทภาษและทะเบยนทรพยสน การน าเทคโนโลยและระบบสารเทศมาใชเปนเครองมอในการเพมประสทธภาพในการจดเกบรายได และทส าคญคอการใหประชาชนไดเหนถงความส าคญและประโยชนทจะไดรบจากการจายภาษเพอทจะไดมความยนดหรอพงพอใจทจะจาย เพราะเชอมนวาภาษดงกลาวจะกลบมาเปนงบประมาณพฒนาพนทไดอยางเตมศกยภาพ แตการจายภาษบางประเภท เชน ภาษโรงเรอนและทดนในบางพนทมการแทรกแซงจากฝายการเมองหรอขาราชการในพนทเพอตอรองขอลดหยอนภาษ นอกจากนยงมขอจ ากดในเรองการประสานงานกบส านกงานทดนในเขตพนท เนองจากในหลายกรณมการเปลยนตวผครอบครองทดน ซงการขอขอมลดงกลาวนยงคงตองอาศยความสมพนธสวนตวระหวางผบรหารขององคกรทงสองฝายและตองมคาใชจายในการขอขอมลในอตราทสงอกดวย

แผนปฏบต

การจดเกบแผนทภาษ

และทะเบยน

การประเมน

ฐานภาษ

การใช

เทคโนโลยทการสราง

ความรวมมอ

การสราง

แรงจงใจและ

การออก

หนวย

กจกรรม

สงเสรมการ

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

194

ทงนจากการส ารวจขอมลดานการบรหารจดการองคกร พบวา องคการบรหารสวนต าบลมขอจ ากดในดานการจดเกบรายได ตามล าดบความส าคญดงน (1) การทองคกรขาดเทคโนโลยสารสนเทศทเหมาะสมในการจดเกบรายได (2) การทองคกรขาดการประชาสมพนธเชงรกในการท าความเขาใจเกยวกบการช าระภาษ (3) การทองคกรมอปกรณหรอเครองมอทไมเพยงพอตอการจดเกบรายได (4) องคกรมงบประมาณไมเพยงพอตอการจดเกบรายได (5) วสยทศนและนโยบายของผบรหารสงผลตอการจดเกบรายไดทนอยลงขององคกร และ (6) การทองคกรมการบรหารการจดเกบรายไดทยงขาดความโปรงใสตรวจสอบไดอยางแทจรง ดานภาษและคาธรรมเนยม โครงสรางกฎระเบยบเกยวกบภาษและคาธรรมเนยมสงผลตอประสทธภาพในการจดเกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน เพราะกฎระเบยบทใชอยในปจจบนยงขาดความทนสมยและสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจในปจจบน ไดแก ภาษบ ารงทองท ภาษโรงเรอนและทดน และภาษปาย จากผลการศกษา พบวา แตละประเภทยงมขอจ ากดคอ

ภาษบ ารงทองท เปนไปตามพระราชบญญตภาษบ ารงทองทซงกฎหมายมมาตงแตป พ.ศ. 2508 และแกไขเพมเตมฉบบท 3 ป 2543 ก าหนดใหการตราคาปานกลางของทดนอยในรอบของป 2521-2524 หรอเมอ 30 กวาปทแลว (มาตรา 14) ซงในทางปฏบตแลวถอวามการตราคาปานกลางของทดนในอตราทต าและไมเปนไปตามสถานการณเศรษฐกจในปจจบน

ภาษโรงเรอนและทดน จดเกบภาษตามพระราชบญญตภาษโรงเรอนและทดน พ.ศ. 2475 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตภาษโรงเรอนและทดน (ฉบบท 4) พ.ศ. 2534 ไดบญญตเกยวกบทรพยสนทไดรบการยกเวนโดยไมตองเสยภาษเปนจ านวนมาก เชน สถานทราชการตางๆ นอกจากนองคกรปกครองสวนทองถนยงมขอจ ากดในเรองของขอมลการท าธรกรรมเกยวกบทดนททองถนไมมขอมลททนสมย เนองจากยงคงเปนอ านาจโดยตรงของราชการสวนกลางอย

ภาษปาย การจดเกบภาษปายนนอาศยอ านาจตามกฎกระทรวงฉบบท 5 (พ.ศ. 2535) ออกตามความในพระราชบญญตภาษปาย พ.ศ. 2510 ซงไมสอดคลองกบสภาวะเศรษฐกจปจจบน ทมปายคอมพวเตอรเพยงปายเดยวแตสามารถโฆษณาสนคาหรอขอความไดหลากหลายประเภท แตกระบวนการจดเกบภาษในทางปฏบตนนเจาหนาทยงเกดขอจ ากดในเรองของการตความขนาดปายและภาษาทใชโฆษณา ตลอดจนการบงคบใชกฎหมายวาครอบคลมถงปายโฆษณาดงกลาวหรอไม

นอกจากนแลว อ านาจในการจดเกบภาษของทองถนในปจจบนยงถอวามฐานภาษทแคบ จงเปนเหตผลส าคญทท าใหสดสวนของรายไดทจดเกบเองมอตราสวนทนอยเมอเทยบกบรายไดทงหมด สงผลตอความเปนอสระและความเขมแขงดานการคลงตอองคกรปกครองสวนทองถนโดยตรงทงในระยะสนและระยะยาว เพราะขอจ ากดดงกลาวจะสงผลท าใหทองถนมแนวโนมทจ าเปนจะตองพงพาเงนภาษและเงนอดหนนจากรฐบาล จากการวจย พบวา องคการบรหารสวนต าบลมขอจ ากดในดาน

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

195

การจดเกบรายได ตามล าดบความส าคญดงน (1) โครงสรางภาษยงอาศยฐานขอมลในอดตไมมการปรบปรงขอมลใหเปนไปตามสถานการณปจจบน (2) กฎระเบยบเกยวกบการจดเกบรายไดขององคกรมความลาสมย ไมสอดคลองกบสถานการณปจจบน (3) โครงสรางภาษและกฎระเบยบเปนปญหาและอปสรรคตอการจดเกบรายได (4) องคกรขาดโอกาสในการก าหนดโครงสรางและกฎระเบยบเกยวกบการจดเกบภาษไดเอง (5) องคกรไมมโอกาสในการก าหนดโครงสรางและกฎระเบยบเกยวกบการจดเกบภาษไดเอง (6) ความแตกตางระหวางชมชนเมองกบชนบทมผลตอการจดเกบรายไดทไมเทาเทยมกน (7) กฎระเบยบปจจบนเออตอการรวไหลของภาษและคาธรรมเนยม และ (8) การมฐานภาษแคบและขาดความยดหยน ดานบคลากร ดวยเหตทองคการบรหารสวนต าบล (อบต.) ถอวาเปนองคกรปกครองสวนทองถนทมขนาดเลกและมกประสบปญหาเกยวกบการขาดแคลนบคลากรทมความเชยวชาญและช านาญเฉพาะดาน ทงในดานประสบการณ ทกษะ และการใชระบบสารสนเทศเพอเพมประสทธภาพในการจดเกบรายได โดยเฉพาะอยางยงต าแหนงเจาหนาทดานการจดเกบรายไดทยงคงขาดแคลนสง เพราะองคกรปกครองสวนทองถนมกจะประสบปญหาเกยวกบงบบคลากรทมอตราสงอยแลว ซงผลจากการวจยพบวา อบต. ยงขาดแคลนบคลากรและแกไขปญหาดวยการหยบยมเจาหนาทจากสวนอนๆ เขามาชวยในการจดเกบรายได ซงผลทตามมาคอท าใหทองถนขาดบคลากรทมทกษะความช านาญเฉพาะดานและท าใหองคกรขาดความตอเนองในการด าเนนงานจดเกบรายได และเจาหนาทขาดแรงจงใจในการท างานดานการจดเกบรายได

จากการส ารวจขอมลดานดานบคลากร พบวา องคการบรหารสวนต าบลมขอจ ากดในดานบคลากร ตามล าดบความส าคญดงน (1) องคกรมบคลากรดานการจดเกบรายไดไมเพยงพอ (2) องคกรของยงขาดบคลากรทมความรความสามารถในดานการจดเกบรายได (3) องคกรไมมการสงเสรมใหบคลากรดานการจดเกบรายไดเขารบการฝกอบรม (4) บคลากรขาดความกระตอรอรนและความตระหนกตอหนาทในการจดเกบรายได และ (5) บคลากรใหความส าคญกบคณธรรมจรยธรรมในการปฏบตงานดานการจดเกบรายไดนอย ดานการรบรของภาคประชาชน ในการเสยภาษนนประชาชนถอวาเปนผทมบทบาทส าคญทจะตองมความตระหนกในหนาทจะตองเสยภาษเพอพฒนาทองถน และใหทองถนจะน าเงนทไดจากการเสยภาษนนไปจดท าเปนงบประมาณเพอใชในการจดท าบรการสาธารณะคนสประชาชนและสวนรวม อยางไรกตามการหลบเลยงและหลบหลกการช าระภาษยงถอเปนปญหาทสงผลตอการจดเกบภาษทไมไดอยางเตมเมดเตมหนวย

จากการส ารวจขอมลดานประชาชน พบวา องคการบรหารสวนต าบลมขอจ ากดในดานประชาชน ตามล าดบความส าคญดงน (1) องคกรขาดความรวมมอจากประชาชนในการจายภาษและ

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

196

คาธรรมเนยม (2) ประชาชนมการหลกเลยงหรอหลบหนภาษและคาธรรมเนยม (3) ประชาชนขาดความรความเขาใจในการจายภาษและคาธรรมเนยม (4) ประชาชนปดบงขอเทจจรงเกยวกบภาษ และ (5) ประชาชนยงไมเหนคณคาและความส าคญของการช าระภาษ แนวทางในการเสรมสรางประสทธภาพในการจดเกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน ผลการศกษาดานแนวทางในการเสรมสรางประสทธภาพในการจดเกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน คณะผวจยไดพจารณาโดยจ าแนกออกเปน 4 ดาน คอ ดานการบรหารจดการองคกร ดานภาษและคาธรรมเนยม ดานบคลากร และดานการรบรของภาคประชาชน โดยสรปผลการศกษาเปนดงตอไปน

ดานการบรหารจดการองคกร พบวา กลมตวอยางใหความส าคญกบแนวทางในการเสรมสรางประสทธภาพในการจดเกบรายไดดานการบรหารจดการองคกร ตามล าดบความส าคญดงน (1) การบรหารงานควรค านงถงประโยชนของประชาชนเปนหลก (2) ควรมการประชาสมพนธการช าระภาษในชองทางทหลากหลายและเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมและรบรถงการน าเงนจากภาษและคาธรรมเนยมไปใชประโยชน (3) ฝายการเมองควรมนโยบายทสนบสนนสงเสรมใหประชาชนยนดทจะช าระภาษและคาธรรมเนยม (4) องคกรควรมนโยบายและแผนพฒนารายไดทชดเจนในการเพมประสทธภาพในดานการจดเกบรายได (5) องคกรควรน าแผนทภาษมาใชในกระบวนการจดเกบรายได (6) องคกรจะตองมการปฏบตงานโดยเนนความโปรงใสและสามารถตรวจสอบไดในกระบวนการจดเกบรายได (7) ฝายการเมองมนโยบายในการลดหยอนภาษหรอคาธรรมเนยม (8) องคกรควรมชองทางทหลากหลายในการช าระภาษและมความสะดวกรวดเรว (9) องคกรควรสงเสรมใหทกคนมาช าระภาษดวยการใหรางวลหรอประกาศเกยรตคณเพอเปนการจงใจ (10) องคกรควรมการบรณาการประสานงานระหวางหนวยงานทเกยวของกบการจดเกบรายได (11) องคกรควรมวสดอปกรณหรอเทคโนโลยสารสนเทศทเพยงพอตอการจดเกบรายได (12) ผบรหารควรมภาวะผน าแสดงบทบาทส าคญในดานการจดเกบรายไดเสยภาษหรอคาธรรมเนยมเพอเปนแบบอยางแกประชาชนในทองถน และ (13) ควรมการพฒนากระบวนการจดเกบรายไดของทองถนดวยการประกวดหรอการใหรางวลดานการจดเกบรายได

ดานภาษและคาธรรมเนยม พบวา กลมตวอยางใหความส าคญกบแนวทางในการเสรมสรางประสทธภาพในการจดเกบรายไดดานภาษและคาธรรมเนยม ตามล าดบความส าคญดงน (1) ควรมการปรบปรงแหลงรายไดจากภาษและคาธรรมเนยมใหมความสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจในปจจบน (2) ควรมภาษทเกบจากผใชประโยชนจากทรพยากรและสาธารณปโภคในทองถน (3) องคกรควรมอ านาจในการจดเกบภาษสงแวดลอมภาษทดนภาษมรดกและภาษเงนได (4) ควรม

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

197

กระบวนการและขนตอนทงายไมซบซอนและเอออ านวยตอการจดเกบรายได และ (5) สถานทราชการทตงอยในเขตพนทขององคกรตองจายภาษหรอคาธรรมเนยม

ดานบคลากร พบวา กลมตวอยางใหความส าคญกบแนวทางในการเสรมสรางประสทธภาพในการจดเกบรายไดดานบคลากร ตามล าดบความส าคญดงน (1) เจาหนาทดานการจดเกบรายไดควรมโอกาสไดรบการฝกอบรมเพอพฒนาทกษะอยางตอเนอง (2) บคลากรควรมความรความสามารถตรงกบสายงานทท าและมความกระตอรอรนในการท างาน (3) องคกรควรมการจางลกจางชวคราวเพอชวยงานในชวงการจดเกบรายได และ (4) บคลากรควรมจตสาธารณะในการใหบรการผมาเสยภาษหรอคาธรรมเนยม

ดานการรบรของภาคประชาชน พบวา กลมตวอยางใหความส าคญกบแนวทางในการเสรมสรางประสทธภาพในการจดเกบรายไดดานการรบรของภาคประชาชน ตามล าดบความส าคญดงน (1) องคกรควรมการประชาสมพนธใหประชาชนเขาใจในภาษอากรเกยวกบจ านวนเงนทตองช าระขนตอนและบทลงโทษเพอใหประชาชนยนยอมช าระภาษอยางถกตองครบถวน (2) องคกรควรมระบบตดตามตรวจสอบผไมเสยภาษใหถกตองครบถวน (3) ควรการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการจดท างบประมาณรายจายประจ าปขององคกร และ (4) ควรการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการตดตามประเมนผลการใชจายเงนขององคกร

ขอเสนอแนะจากผลการวจย

1. นอกจากองคกรปกครองสวนทองถนควรมแผนพฒนาประสทธภาพการจดเกบรายไดแลว องคกรควรมนโยบายทชดเจนในการปรบปรงเครองมอในการจดเกบภาษททนสมยทจะชวยใหการจดเกบรายไดมประสทธภาพมากยงขน อาท การส ารวจและปรบปรงระบบแผนทภาษและทะเบยนทรพยสนอยางตอเนอง การสรางความพรอมดานระบบคอมพวเตอรเพอใชในการจดเกบขอมลเพอใหเกดความรวดเรว ถกตอง เปนธรรม ในการปฏบตงาน ในขณะเดยวกนการปรบปรงกระบวนการในการจดเกบรายไดขององคกรกมสวนส าคญอยางยงตอการพฒนาระบบการจดเกบรายได โดยองคกรควรมการลดขนตอน ระยะเวลา และอ านวยความสะดวกในการตดตอช าระเสยภาษ เพอเพมประสทธภาพในการด าเนนงานและสรางความประทบใจแกประชาชนผเสยภาษ

2. องคกรปกครองสวนทองถนควรขยายฐานรายไดจากหมวดคาธรรมเนยมและคาบรการทเกดจากการจดท าบรการสาธารณะในทองถนเอง เพราะนอกจากจะเปนเพมรายไดททองถนจดเกบเองแลว ยงมผลผกพนกบความรบผดชอบทสงยงของทองถนทจะตองจดท าบรการสาธารณะทด เพอตอบสนองตอความตองการและความพงพอใจของประชาชนอกดวย

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

198

3. องคกรปกครองสวนทองถนควรมการออกส ารวจทรพยสนทอยในพนททอยในขายทจะตองเสยภาษหรอคาธรรมเนยมใหมความถกตองและทนสมยอยเสมอ เชน หอพก รานคา กจการโรงงาน และสถานประกอบการในพนท โดยเฉพาะอยางยงกรณภาษโรงเรอนและทดนซงจะตองพจารณาความครบถวนของขอมลทรพยสนทผประกอบการแจงมา เพอทจะไดพจารณาถงคารายป คาภาษ อยางเปนธรรมและตรวจสอบได และเมอท าการส ารวจแลวตองแจงใหผ เสยภาษหรอคาธรรมเนยมไดรบทราบเพอเสยภาษหรอคาธรรมเนยมตางๆ รวมทงแจงการประเมนภาษ การรบช าระภาษ และการตดตามเรงรดภาษซงเปนไปตามหลกเกณฑและระยะเวลาทกฎหมายก าหนด

4. องคกรปกครองสวนทองถนควรจดใหบคลากรดานการจดเกบรายไดไดรบการอบรมแลกเปลยนเรยนรกบหนวยงานภายนอกอยางสม าเสมอ เพอเปนการเพมพนความร ทกษะ ความช านาญ ท าใหเกดการปรบทศนคตทดในดานการใหบรการการจดเกบรายได และยงเปนการสรางแรงจงใจหรอขวญก าลงใจใหแกผปฏบตงาน ท าใหบคลากรทมความรความสามารถมความผกพนทดตอการปฏบตงานขององคกรตอไป จงเปนสงส าคญทจะท าใหการจดเกบรายไดเปนไปอยางมประสทธภาพและมความเปนมออาชพมากยงขน

5. องคกรปกครองสวนทองถนควรสรางใหประชาชนเกดความตระหนกถงความส าคญของการเสยภาษ โดยพสจนใหประชาชนความเหนถงความส าคญของการช าระภาษและคาธรรมเนยมวาน าไปใชในการพฒนาทองถนและจดท าบรการสาธารณะเพอประชาชนอยางเปนรปธรรมอยางไร และการสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในกระบวนการจดท างบประมาณของทองถนใหมากทสด รวมถงการใหความส าคญกบการบรหารงานทองถนในลกษณะเครอขายความรวมมอกบภาคประชาชน ตลอดจนการเปดเผยขอมลเกยวกบงบประมาณรายจายของทองถนอยางตอเนอง อนจะสงผลตอความยนดทจะจายภาษของประชาชนดวย 6. องคกรปกครองสวนทองถนควรสรางแรงจงใจใหประชาชนหรอผประกอบการช าระภาษอยางถกตองและตรงเวลา เชน การมอบใบประกาศ โลประกาศเกยรตคณ หรอการใหรางวลตอบแทนเชงบวก (โดยไมขดตอระเบยบ) เพอเปนเกยรตและเปนการยกยองชนชมผทใหความรวมมอในการช าระภาษอยางครบถวนและตรงตอเวลาอยางสม าเสมอ อยางไรกตามองคกรปกครองสวนทองถนตองมการประชาสมพนธขอมลขาวสารหรอความรดานการช าระภาษทหลากลายรปแบบและเขาถงประชาชน เชน วทยกระจายเสยง ระบบอนเตอรเนต ผานเสยงตามสายหรอหอกระจายขาว เสยงไรสาย แผนพบ เวบไซด ปายประชาสมพนธ ปายไวนล การออกหนวยเคลอนท และสรางการมสวนรวมผานทางประชาชน ผน าชมชน ก านน ผใหญบาน สมาชกสภาทองถน และองคกรชมชน ในการเขามามบทบาทในกระบวนการจดเกบภาษและชวยเหลอทองถนในการจดเกบภาษ ทงรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ ซงนอกจากจะท าใหการจดเกบรายไดเกดความครอบคลมทวถงแลวยง

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

199

เปนการสรางความไวเนอเชอใจซงกนและกน อกทงยงเปนการแกไขปญหาทเกดจากทองถนมจ านวนบคลากรดานการจดเกบภาษทมอยอยางจ ากด อกดวย

7. หนวยงานทก ากบดแลองคกรปกครองสวนทองถนกจะตองสรางแรงจงใจใหองคกรปกครองสวนทองถนในการจดเกบรายไดเชนเดยวกน กลาวคอ การมอบเงนรางวลใหแกองคกรปกครองสวนทองถนทมความเปนเลศในดานการจดเกบรายได โดยอาจพจารณาจากการเพมขนของสดสวนรายไดทจดเกบเองเมอเทยบกบรายไดทงหมด เปรยบเทยบจ านวนและสดสวนของรายไดทจดเกบเองระหวางปงบประมาณ ความสามารถจดเกบรายไดตามเปาหมายหรอการประมาณการทตงไวในแผนการจดเกบรายได และความพยายามขององคกรปกครองสวนทองถนในการออกแบบระบบกลไกภายในหรอการจดโครงการและกจกรรมเพอเพมประสทธภาพการจดเกบรายไดทเออตอการสรางความเชอมนใหแกประชาชนในการช าระภาษ

8. นโยบายการกระจายอ านาจควรเพมประเภทของภาษและคาธรรมเนยมททองถนไดจดเกบไดใหสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจและการใชประโยชนจากทรพยากรของแตละพนท โดยเฉพาะอยางยงการเขาสประคมอาเซยนททองถนจะตองรบมอกบการเคลอนยายของทนและแรงงานเปนจ านวนมาก ทงนควรขยายฐานภาษและเรงรดการออกกฎหมาย อนไดแก ภาษทดนและสงปลกสราง ภาษสงแวดลอม ภาษมรดก ภาษทรพยสน หรอภาษการบรโภคอนๆ ทเกดขนในทองถนหรอมการใชประโยชนจากทรพยากรในพนทในทองถนนนๆ ทงนเนองจากผลของการวจยพบวา องคกรปกครองสวนทองถนมความพยายามในการจดเกบรายไดตามก าลงความสามารถ สวนการทรายไดขององคกรปกครองสวนทองถนประเภทรายไดททองถนจดเกบเองมสดสวนทนอยทสดเมอเทยบกบรายไดประเภทอนนน มไดหมายความวาองคกรปกครองสวนทองถนขาดประสทธภาพหรอมความออนแอในกระบวนการจดเกบรายไดแตอยางใด หากแตเกดจากนโยบายของรฐเองทมความออนแอตอการกระจายอ านาจทางการคลงสองคกรปกครองสวนทองถนซงสงผลตอการททองถนมฐานภาษทแคบและยงขาดอ านาจหนาทในการจดเกบภาษทส าคญ บทสรปขององคกรปกครองสวนทองถน: กาวตอไปของการกระจายอ านาจทางการคลง แมโครงสรางรายไดทจดเกบเองขององคกรปกครองสวนทองถนจะคดเปนสดสวนทนอยทสดเมอเทยบกบรายไดประเภทอนๆ กตาม ทวาในภาพรวมแลวผลการศกษาครงน พบวา ทองถนมความพยายามในการจดเกบรายไดและประสบความส าเรจในการจดเกบรายไดพอสมควร กลาวคอ การททองถนมสดสวนจากรายไดทจดเกบเองในอตราทสงเมอเทยบกบรายไดทงหมด และสามารถจดเกบรายไดไดตามเปาหมายหรอประมาณการทตงไว โดยมการออกแบบระบบกลไกในการจดเกบรายไดทเออตอการสรางความเชอมนใหแกประชาชนในการช าระภาษและการตดตามประเมนผลการ

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

200

ท างานขององคกรปกครองสวนทองถน ยอมสะทอนใหเหนวาองคกรปกครองสวนทองถนขางตนมศกยภาพในการจดเกบรายไดและมความพยายามในการเพมประสทธภาพในการจดเกบรายไดบนพนฐานของขอจ ากดตางๆ ทมอย ดงนนอาจเปนการดวนสรปเกนไปทจะอธบายวาการททองถนจดเกบรายไดเองไดนอยนนเปนเพราะทองถนมความออนแอและขาดประสทธภาพในการจดเกบรายได และน าเหตผลดงกลาวไปขยายความเพอบนทอนแนวคดการกระจายอ านาจทางการคลงของทองถน ดานกระบวนการจดเกบภาษนน พบวา ทองถนมความพยายามในการปรบปรงกระบวนการท างานดานการจดเกบภาษภายใตขอจ ากดตางๆ ทมอย โดยหลายแหงมการรเรมการจดท าแผนทภาษเพอเพมประสทธภาพในการจดเกบรายได มการจดท าแผนพฒนาประสทธภาพในการจดเกบรายไดประจ าปเพอใหการจดเกบรายไดเพมขนเปนไปตามเปาหมายทก าหนด โดยก าหนดแนวทางปฏบตใหเปนรปธรรมชดเจน เชน การใหบรการรบช าระภาษนอกสถานท การออกหนวยบรการเคลอนทเพอรบช าระภาษในชวงวนหยดราชการ การรวมมอกบผน าชมชนในการจดเกบภาษ การประชาสมพนธเชงรก ทองถนบางแหงมการลดขนตอนในการใหบรการช าระภาษ สรางแรงจงใจแกประชาชนในการช าระภาษใหตรงเวลา รวมทงการเปดพนทรบฟงความคดเหนจากผเสยภาษ โดยสรปแลว ผลการวจยนสะทอนใหเหนวาปรากฏการณทองคกรปกครองสวนทองถนมโครงสรางรายไดประเภทจดเกบเองนอยกวาประเภทอนๆ นน มไดหมายความวาทองถนมความออนแอทางการคลงหรอขาดประสทธภาพในกระบวนการจดเกบรายไดเสมอไป หากแตเปนผลสบเนองจากความออนแอของนโยบายดานการกระจายอ านาจทางการคลงในปจจบนทยงไมสามารถผลกดนอ านาจหนาทในดานการจดเกบรายไดแกองคกรปกครองทองถนอยางแทจรง

บรรณานกรม

จรส สวรรณมาลา. (2541). การปฏรปการคลงและการกระจายอ านาจสภมภาคและทองถน. กรงเทพฯ: ส านกกองทนสนบสนนการวจย.

ดเรก ปทมสรวฒน. (2549). การคลงของทองถน: รวมบทความวจยเพอเพมพลงใหทองถน. กรงเทพฯ: พ เอ ลฟวง.

ไททศน มาลา. (2554). การปกครองทองถนไทยในระยะเปลยนผาน. วไลยอลงกรณปรทศน. ปท 1 ฉบบท 2 (กรกฎาคม-ธนวาคม): 29-50.

วารสารการเมองการปกครอง ปท 6 ฉบบท 1 กนยายน 2558 – กมภาพนธ 2559 การบรหารการจดการ-การบรหารทรพยากรมนษย-นโยบาย

201

ไททศน มาลา, วลยพร ชณศร และวไลลกษณ เรองสม. (2557). การพฒนาศกยภาพในดานการจดเกบรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน. ใน การประชมวชาการมนษยศาสตรและสงคมศาสตรระดบชาตและนานาชาต ครงท 1 ณ KU HOME มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. หนา 194-200.

วลยพร ชณศร. (2556). การกระจายอ านาจทางการคลง: มตใหมและสงทาทายตอองคกรปกครองสวนทองถนไทย. รฐสภาสาร. ปท 61 ฉบบท 11: 72-102.

วลยพร ชณศร, ไททศน มาลา และวไลลกษณ เรองสม. (2557). การเสรมสรางประสทธภาพขององคกรปกครองสวนทองถนเพอความเปนเลศในดานการจดเกบรายได. รายงานวจยเสนอตอ ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.).

สกนธ วรญญวฒนา. (2553). วถใหมการพฒนารายรบทองถนไทย. นนทบร: สถาบนพระปกเกลา. Shah, Anwar. (2007). PUBLIC SECTOR GOVERNANCE AND ACCOUNTABILITY

SERIES PARTICIPATORY BUDGETING. Ed. Anwar Shah. Washington, DC: World Bank.