ประกอบปรชญาแหงศาสตร V การเปลยนแปลงและ

การปรบเปลยนกระบวนทศน ศ.พเศษ ดร.จรโชค วระสย

Jirachoke Virasaya, Ph.D. (Berkeley)

1. ความน า ในค าสอนพระ พทธศาสนา การเปลยนแปลงหรอความเปน อนจจง ไมเทยงแทถาวรเปนสจ

ธรรม กลาวคอ การไมอยคงทเหมอนเดมเปนเรองปกตวสย ซงเกยวโยงกบบรรดาสรรพสงทงหลายในจกรวาล การเปลยนแปลงปรากฏอยทวไปไมวาจะเปน 1) ดนน าลมไฟ 2) สงของ 3) สงมชวต คอ พชสตว มนษย และ 4) องคการสงคม ชมชน 5) สถาบน เชน ศาสนา, เศรษฐกจการ เมอง กฎหมาย การสาธารณสข 6) องครวมทวทงหมดของสงคม (society) 7) พฤตกรรมมนษยวาดวยกายกรรม วจกรรม มโนกรรม 8) การรวมตวขนเปนหนวยทางสงคมการเมองทเปน ไมวาในระดบแหงความเปน ชาต-รฐ หรอรฐประชาชาต (nation-state) และ 9) การรวมตวขนเปนองคการระดบ ภมภาคและระดบโลก เชนสหภาพยโรป องคการ UNและสาขาของ UN คอ Unesco, WHO เปนตน

ในสงคมยครวมสมย ชวงแหงศตวรรษท 20 และชวงตนแหงศตวรรษท 21 มลกษณะแหง “ความทนสมย” หรอ “ความเปนยคใหม” ซงพจารณาไดจากรปลกษณภายนอกแหง ความเปนเมองหรอชมชนนคร (urbanization) และความเปนโลกวสย(secular) คอลดความหมายเครงทางศาสนา มากยงขน มการน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยดานตาง ๆ มาใช ในชวตประจ าวนมากยงขนอนเปนผลจากพลวตแหงการเปลยนแปลง

จรโชค(บรรพต) วระสย JIRACHOKE (BANPHOT) VIRASAYA ไดรบทนรฐบาลศกษาจบ ปรญญาตรทางสงคมวทยาวทยานพนธเกยรตนยม B.A.

HONORS THESIS IN SOCIOLOGY, มหาวทยาลยแคลฟอรเนย ณ นครเบอรคลย UNIVERSITY OF CALIFORNIA (BERKELEY) ; ปรญญาโท M.A. IN POLITICAL SCIENCE (UC, BERKELEY) ; ปรญญาเอก Ph. D. UC. BERKELEY ; ไดรบแตงตงเปนสมาชกสมาคมเกยรตนยมระดบชาต ของ U.S.A. ตงแตป 1962 PI SIGMA ALPHA, National Political Science Honor Society, U.S.A., 1962. กรรมการและเลขานการคณะกรรมการ จดตงมหาวทยาลยรามค าแหง (2513-14) Founding Member Ramkhamhaeng University หวหนาภาคผกอตงภาควชาสงคมวทยา (Founding Chairman) คณบดผกอตงคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง (Founding Dean), Faculty of Political Science Ramkhamhaeng University, Bangkok, 10240 Tel.02-310-8483-9 ตอ 41 , 36 อดตรองอธการบดฝายวชาการ , อดตรอง ผอ.สถาบนสวนภมภาควาดวยการอดมศกษา, Former Deputy Director, Regional Institute of Higher Education, (RIHED) Singapore.,อดตประธานสภาวจยแหงชาตสาขาสงคมวทยา

-รก.ผอ.โครงการปรชญา ดษฎบณฑตทางสงคมศาสตร , Acting Director ,Doctoral Program in Social Sciences, (10 สาขาวชา ) อาคารทาชย มหาวทยาลยรามค าแหง,02-310-8566-7 ปรบปรง 08/10 ประกอบการบรรยาย วนอาทตยท 22 สงหาคม 2553

2

(dynamics of change) คอ การไมนงอยกบทนานนก ม การพฒนาของเกาสรางสงใหม ๆ (innovations) ทงนโยงเกยวถง ความคดวทยา การดานตาง ๆ(อยางท Thomas Kuku นกวชาการชวงครงหลงของศตวรรษท 20 บญญตศพท เรยกวา paradigm—พาราไดม—กระบวนทศนหรอทรรศนะแมบท) แปรเปลยนอยเสมอ

2. จากยคกลางสสงคมสมยใหม ประวตศาสตรระบวาม การแปรเปลยนจาก ยคกลางของยโรป วาเปนยคกอนสมย ใหม

(pre-modern) Nicholas Abercrombie , et al., The Penguin Dictionary of Sociology.Third Edition.London : Penguin Books, 1994, p.270.) ระบวา “Modernity is distinguished on economic, political, social and cultural grounds. For example, modern societies typically have 1) industrial, capitalist economies 2) democratic political organization and 3) a social structure fornded on a division into social classes.”

ส าหรบยคกอนสมยใหมในยโรป ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช เขยนหนงสอชอ ฝรงศกดนา และอธบายความรงเรองและความเสอมของ ระบบศกดนา (feudalism) ซงเปนปรากฏการณในยคกลางหรอมธยมสมย (Middle Ages, Medieval Times)แหงยโรป

ในวนท 12 ตลาคม ค.ศ.1492 คอ ชวงทายศตวรรษท 15 (เรมตนศตวรรษท 16 คอ ตงแตป ค.ศ.1500 เปนตนไป ) มจดส าคญ (milestone) ถอวาเปนหลก “หมด” หรอหลก “ไมล” ไดแกการคนพบทวปอเมรกาโดยครสโตเฟอรโคลมบส (Christopher Columbus, ซงชอในภาษาอตาเลยนซงเปนเชอชาตของเขาชาว Genoe คอ Christoforo Colombo, 1451-1506)

การคนพบในเชงภมศาสตรระดบทยงใหญ ไดรบการสนบสนนจากดานการเงน Queen Isabella และ King Ferdinand แหงสเปน เปนผลส าเรจของโคลมบส ซง เดนทางโดยใชเรอใบชอ Santa Maria เปนการมงไปอนเดยแตไปผดทางนกเดนเรอคนอนๆ ระยะหลง ตองปรบปรงพาหนะและโดยเฉพาะ เทคโนโลยในการตอเรอและวทยาการ ในการเดนเรอ ซงตองใชเวลานานพอสมควรโดยเฉพาะการประดษฐเขมทศทเชอถอได

ตอจากโคลมบส มนกเดนเรอทประสบผลส าเรจในการเดนทางไปยงสวนตาง ๆ ของโลก รวมทงการเดนทางของ ชาวโปรตเกส ทมาสประเทศไทยยคกรงศรอยธยาประมาณ 400 ปลวงมาแลว ยคภายหลงการคนพบทวปอเมรกาซงถอวาเปน การเปดโลก ใหกวางขวาง กวาเดมของคนยโรปยคนน กอใหเกดผลกระทบตอความคดดานตาง ๆ ท อยในวงแคบ ๆ (intellectual stagnation, cultural decline)แบบยคสมยกลางหรอบางครงเรยกวา “ยคมด” (Dark Ages, 476 A.D. -10 th century) การคนพบของโคลมบสมผลกระทบตอ วถคด (mindset) แบบดงเดมทเชอวา โลกแบน เหมอนแผนกระดาษและมมนษยอาศยอยเฉพาะในยโรปและบรเวณใกล ๆ เทานน

การคนพบ อนเปนการเปดประตสแ ผนดน และนานน า อนไพศาล อกทงไดพบปะผคนหลายเผาพนธซง มขนบธรรมเนยม และมวถแหงการด าเนนชวตทแตกตางจากคนยโรปยคสมยศกดนา (Feudal)และใน ชวงเวลากอนและหลงจากนนท าใหเกด การตนตว และม การเปลยน

3

แปลง เกดขน ซงเปนการน าทางสยคสมยใหม (modern world—มอดเดรน) คอ ยคทท ามาหา เลยงชพดวยการแลกเปลยน (barter) สนคาและพฒนาเครองมอ (tool) เครองใช เครองจกร ( machine) ททนแรง คอ ลดการใชแรงงานคนลง ยคสมยใหมไดรบฉายาโดย Alvin Toffer วาเปนระลอกคลนท 2 (จากหนงสอชอ The Third Wave)

3. ทรรศนะดวยการแปรเปลยนเขาสยคใหม การเปลยนแปลงเปนทสนใจของนกวชาการจ านวนมาก ผทโดดเดน 2 คนในชวงเวลา

150 ปทผานมา ไดแก คารล มารกซ (1818-1883) และ ประมาณ 100 ปทผานมาคอ แมกซ(มกซ) เวเบอร (Max Weber 1864-1920) ทงสองคนเปนชาวเยอรมน มารกซเกดกอนและเสยชวตกอนแมกซ เวเบอร ประมาณ 40 ป กอนเวเบอร

คารล มารกซ มองสงคมยคใหมวาถกขบเคลอนโดย พลงจากทนนยม เขากลาววา ทนนยม เนนการแขงขน ซงม การประดษฐคดคนสงใหมทางดานเทคโนโลย ( technological innovation) มการมงผลตและขายสนคาใหไดมาก จงพยายาม หาตนทนทราคาถก คอ วสดและคาแรงงานทต า คารล มารกซ ถอวาอทธพลหรอปจจยทางเศรษฐกจมบทบาทส าคญ (economic factors) ดงทไดเขยนไวโดยนกสงคมวทยา Anthony Giddens แหงมหาวทยาลยเคมบรดจ ในประเทศองกฤษในหนงสอชอ Sociology. Polity Press, 1989, pp.707-708.

ส าหรบ ทรรศนะของแมกซ เวเบอร ซง สนใจศกษาสงคมและเรองตางๆ ในเชงประวต ศาสตรคนควาและม ผลงานเลมหนงคอ จรยธรรมค าสอนของนกายโปรเตสแตนทกบจตวญญาณแหงลทธนายทน ( The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism) หนงสอเลมนมกเปนหนงสอบงคบใหอานตงแตระดบป 1 ใน หลกสตรปรญญาตรทางดานสงคมศาสตร ซงในชวงทผเขยน (จรโชค วระสย) ศกษาอยในสหรฐอเมรกาในฐานะนกศกษาทเรยนวชาเอกทางสงคมวทยา ณ มหาวทยาลยแคลฟอรเนย ณ นครเบรคลย (University of California, Berkeley) ตองอานมาตงแตตน หนงสอ ดงกลาวใหความส าคญกบค าสง สอนทางศาสนา แนว เพยวร แตนนสม (Puritanism) ซงโดยรบอทธพลจาก ลทธแคลวน (Calvinism) เนนการมธยสถ รจกอดออม และ การคมตนเองใหประพฤตอยในกรอบ (austerity) อนงใหยดมนวาพระผเปนเจาอยนอกเหนอการดาดเดาหรอการหยงรโดยตรงโดยมนษย (inscrutible God) แตใหเชอวาทกชวตถกก าหนดชะตาไวลวงหนา (predestination) แมกซ เวเบอร เหนวาค าสอนดงกลาวม อทธพลส าคญตอการก าเนดของลทธนายทนแบบไมตงใจ ( unintended consequence ซงเปนศพทของ Robert Merton นกสงคมวทยาอเมรกน) กลาวคอ การประหยดและไมใชชวตหรหรา(conspicuous consumption ศพทของ Thorstein Veblen นกวชาการสงคมชาวอเมรกน) ท าใหมเงน “เกบ” มากและจากการท ไมทราบพระประสงคของพระเจาวาจะตดสนชะตาชวตในอนาคตอยางไร คอจะไปสวรรคหรอนรก ดงนน จงคดเอาเอง

4

วาหากประสบผลส าเรจในกจการจนกระทงมความมงคงร ารวย ยอมเปน “sign” คอ เปน “นมต” หรอ “สญญาณ” บงบอกวาเมอลวงลบไปแลวจะไดไปสวรรค การใชเหตผลท านองนมผล คอ ท าใหมการน าเงนทออมไวไปลงทน (invest) และเมอไดก าไรกน าไปลงทนตอ ซงเวเบอรกลาววา ผลคอการก าเนดของลทธนายทน (Capitalism)

มนกคดบางทาน แสดงความ เหนวา ค าสอนทางศาสนา มอทธพลกจรงอย แตพงใหความส าคญกบการ เปลยนแปลงในบรรยากาศทางปญญา (intellectual climate) คอ ความคดทเปดกวางกวาเดม กลาวคอ คนยคภายหลงสมยกลางของยโรป รสกวาถกปลดปลอยจากความเชอและวถชวตเกา ๆ ซ าซาก จ าเจ จงรสกเปนอสระทจะท าสงแปลกใหม ซงเดมอย ตดกบพนท (อาน ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช. ฝรงศกดนา) ไมมโอกาสเดนทางไป ไกล ๆ

ลทธนายทน เกยวโยงกบ การโยกยายสถานทคาขาย มการเดนทางไปไกล ๆ ซงมอนตรายจากทองถนและขนบธรรมเนยมแปลกๆ รฐบาล ใหความส าคญกบ พอคา (merchants) จงยนมอเขาชวยโดยใหก าลงทหารคมครอง เรยกวา ลทธเมอรแคนตลลสม (mercantilism)

ลกษณะแหงยคใหม คอ การเคลอนท (mobility) ไมอยทเดม (static) ซงแตกตางจากยคเกษตรหรอคลนลกท 1 ตามศพทของ Alvin Toffler ซงเปนสงคมซงสวนใหญตดกบทดนซงแตเกากอนจ าเปนตองอยกบพนทเพอเกบดอกผลจากการท าการ เกษตร เชน เลยงสตว และปลกพชผลไมคอรอใหเกดผลตผลซงใชเวลานาน

4. ลกษณะและมตของสงคมสมยใหม ปรากฏการณทท าใหเกดโลกยคใหม ดงทแมกซ เวเบอร กลาวไว คอ การเขาสความเปน

“rationalization” หรอความเปนเหตเปนผลศพทนบญญตขนโดยแมกซ เวเบอรเพอให หมายถง การจดการตางๆ ใหมความเปน ตรรกะ เพอกอใหเกดความสะดวกและใหม ประสทธภาพ (efficiency) ตวอยาง คอ การก าหนดวาหอง 20 1 หมายถงชน 2 หองท 1 ระบบ rationalization มอกตวอยางหนง คอ การจดเปนหมวดหมเพอ สะดวกตอการจดเกบและคนหา เชน เลขหมของหองสมดตาง ๆ

ศพท “ประสทธภาพ ” หมายถง 1) การประหยด เวลา 2) ประหยดพลงงาน 3) ประหยดพนทแตการมประสทธภาพ เชน การท าใหไดเรวอาจไมบรรลเปาหมายกได เชน ท างานรวดเรวแตแกเครองใหรถยนตดไมได ดงนน ตอมาจงมงใหเกด ประสทธผล ( effectiveness) ซงเกณฑการวดคอ ความส าเรจทางวตถ เชน ท าการคาขายอยางรวดเรว และไดก าไรมาก เปนความส าเรจหรอประสทธผลทางวตถ คอ ไมโยงเกยวกบความพงพอใจหรอมตทางจตวญญาณ

อทธพลของโลกยคใหมเปนทกระจางชดในทกวนน เชน ในการให ความส าคญกบการท างานทเปนประโยชนสง คอ มงวตถนยม (materialism) และตองการ ประหยดสด คอ ลงทน “เวลา” , “เงน”, “พลงงาน” แตนอย

แนวคดทแตกตางซงเปนปฏกรยาตอโลกยคใหมคอ Paradigm (พาราไดม—กระบวนทศน, มวลกระแสความคด, ทรรศนะแมบท ) คอทศทาง (direction) แหงการค านงถงปจจยเชง

5

“อวตถ” หรอ เชง “จตวญญาณ” (spiritual) ซงเปนสขภาวะ ( wellness) ดงปรากฏในวถทเนนกนมากในสงคม ภฐาน ซงใหความส าคญกบ Gross National Happiness, (GNH)

Paradigm ใหม (ซงความจรงยอนยคสวถแบบดงเดมหลายพนปหรอหลายรอยปมาแลว)คอการด ารงชพโดยค านงถงความสมานฉนท ( harmony) กบภมประเทศ ภมอากาศและมความเปนมตรกบสงมชวตซงเรยกรวมๆ กนวา ชวาลย หรอชวมณฑล ( biosphere) ทศทางทแปรเปลยนไป ไดแก การเนนคณภาพชวต (quality of life) และ“การอยดกนด” อยางมคณภาพ

การเขาสความเปนทนสมย (Modernization) เกยวโยงใน 4 มตใหญ คอ การเมอง วฒนธรรม เศรษฐกจ และทางสงคม

1) การเขาสความทนสมยทางการเมอง Political modernization involves the development of key institutions-political parties, parliaments, franchise and secret ballots-which support participatory decision-making. 2) การเขาสความทนสมยทางวฒนธรรม Cultural modernization typically produces secularization and adherence to nationalist ideologies.

3) การเขาสความทนสมยทางเศรษฐกจ Economic modernization, while distinct from industrialization, is associated with profound economic changes-an increasing division of labour, use of management techniques, improved technology and the growth of commercial facilities.

4) การเขาสความทนสมยทางสงคม Social modernization inmolves increasing literacy, urbanization and the decline of traditional authority.

5. การเปลยนแปลงระดบโลก : สบอภมหาแนวโนม นกวจารณสงคมชอ จอหน เนสบตต(John Naisbitt) สรปแนวเปลยนแปลงระดบโลกไว ซงยอม

มผลกระทบตอชวตของคนมากบาง นอยบาง ดงน 1) จากสงคมอตสาหกรรมเขาสสงคมขาวสาร (Industrial Society to Information Society) สงคมขาวสารเปนลกษณะหนงของสงคมยคภายหลงอตสาหกรรม (Post Industrial Society)

2) Forced Technology เขาส High Tech/High Touch หมายถง เปลยนจากการใช เครองจกรทนาเบอและไมสะดวก เขามาสความ เปนกนเอง มความสมพนธแบบ มนษยธรรมมากขน เชน แมตดตอทางโทรศพทขามประเทศ (Hi-Tech) ไดแตยงอยากพบตวตอตว (Hi Touch)

3) National Economy เขาส World Economy เศรษฐกจระดบชาตเขาสเศรษฐกจ ระดบผนพภพ เชน การขยายจ านวนและขอบขายของบรรษทขามชาต (Transnational corporations)

4) Short Term เขาส Long Term การค านงถงก าไรและขาดทนเพยงปตอป จะตองขยบขยายเขาสการมองภาพในระยะไกล รวมทงประเดนเกยวกบ สงแวดลอม และคณภาพชวต

6

5) Centralization เขาส Decentralization อ านาจหรอการก ากบจากศนยกลาง (กระจก) กระจายไปสแตละหนวยยอย โดยแตละหนวยยอมรบผดชอบ มอ านาจตดสนใจและด าเนนการเองไดมาก

6) Institutional Help เขาส Self-help การชวยเหลอจากบรรดาหนวยราชการ หนวยตาง ๆ ทางสงคมจะแปรเปลยนเขาสการ พงตนเองตามหลกอตตาห อตตโน นาโถมากขน ไมวาจะเปนเรองสขภาพ เรองการซอมแซมของใชภายในบาน การอานหรอรบขาวสารเพอแกปญหาดวยตนเอง

7) Representative Democracy เขาส Participatory Democracy ประชาธปไตยแบบตวแทนและสประชาธปไตยแบบมสวนรวม ซงในชวงรวมสมย

Hierarchies ไฮ-รา-ค เขาส Networking การด าเนนการแบบ ลดหลนจากอ านาจสงสด หรอเชงบงคบบญชาเขาสการจดการแบบเครอขาย คอเสมอภาคมากยงขน 8) North เขาส South “เหนอ” ณ ทนหมายถง ประเทศในซกโลกเหนอ คอ ยโรป สหรฐอเมรกา จะมอ านาจหรอบทบาทนอยลงเมอเทยบกบ ประเทศทางใต หมายถง กลมเอเชยและแอฟรกา บางครงใชในความหมายรวมถง เอเชยและแปซฟคคออยในทศทางใตลงไปถงออสเตรเลย และนวซแลนด

9) Either/or เขาส Multiple Option จากทางเลอกแบบเกาซงมเพยง อยาง ใดอยางหนงเขาสนานาทางเลอก เชนอาชพเชน ยานพาหนะ ถนทอย

(John Naisbitt. Megatrends: Ten New Directions Transforming Our Lives. New York: Warner, Books, 1984, 1.xvii)

6. การแปรเปลยนจากสงคมอตสาหกรรมสสงคมแหงขาวสาร เนสบตต ไดกลาววา สงคมขาวสารมจดเรมตนในป ค.ศ.1956 (พ.ศ.2499) และป ค.ศ.1957 ( พ.ศ.

2500) ป พ.ศ.2499 มการเจรญเตบโตใน ดานการผลต มความมงคง และการพฒนาทางอตสาหกรรมอยางสงในอเมรกา ประธานาธบด Dwight D Eisenhower (ชอเลน “Ike”—ไอค)ไดรบเลอกเปนครงท 2 และปนน ญปนไดเขาเปน สมาชกสหประชาชาต ซงญปนเพงจะฟนตวจากการพายแพมหาสงครามโลกครงท 2 ทส าคญยงกคอ มบรการโทรศพทขามทวปจากสหรฐอเมรกามายงยโรปเปนครงแรก นอกจากนนมการคดพมพ หนงสอทส าคญยงทางดาน การบรหารจดการ โดย William H. Whyte ชอ The Organization Man ซงอธบายเกยวกบการจดการทางดานธรกจในสงคมอตสาหกรรมแหงสหรฐอเมรกา สงส าคญยงในป ค.ศ.1956 กคอ เปนครงแรกทชน ระดบชนกลางหรอสงกวาระดบกรรมกร คอ ระดบคอเสอสขาว ( White-Collar workers) ซงท างานทางดานสถานะเปนหนวยชวยและการจดการเลก ๆ นอย ๆ มจ านวนมากกวาผใชแรงงานทเรยกกนวาเปนผมคอเสอปกสน าเงน ( Blue-Collar workers) สภาพหลายอยางเชนวาน สอเคาใหเหนวาสหรฐอเมรกาก าลงเขาสสงคมทไมเหมอนเดม เปนสงคมใหม (new society) ซงเปนครงแรกในประวตศาสตรทคนท าประกอบอาชพกบขาวสารมากกวาการผลตสนคา

7

ในป ค.ศ.1957 เนสบตตกลาว วาเปนจดเรมตนแหง การปฏวตทางดานการสอสาร (information revolution) ทมความเปนสากลทวผนพภพ (globalization) จดส าคญยงในประวตศาสตรมนษยชาต คอ การทสหภาพโซเวยตสามารถสรางความตนตะลงทว โลก ดวยความสามารถในการสงยานอวกาศหรอดาวเทยม สปตนค (Sputnik) ในวนท 4 ตลาคม 2500 ซงเปนชวงท ผเขยน (จรโชค วระสย) ศกษาอย ณ สหรฐอเมรกาในฐานะเปนนกศกษาปท 1 ดานสงคมวทยา ผลส าเรจของสหภาพโซเวยตดงกลาวท าใหสหรฐอเมรกาตอง พยายามเรงความเรวในการคนควาหาความรเพมเตมโดยเฉพาะ เทคโนโลยในการสงดาวเทยมออกสนอกโลก ซงถอวาเปนยคแหงอวกาศ เนสบตต ถอวา เปนความส าเรจส าคญอยางมหาศาลส าหรบการพฒนาสงคมขาวสารป 2499 และป 2500 เนสบตตกลาววา ชวง 2 ปดงกลาวเปน จดผกผน (turning point) บงบอกถงการสนสดของยคอตสาหกรรมแบบ เกาทเนนการผลตสนคาใหเปนจ านวนมากโดย ระบบปลองไฟ (smokestack industries) ซงใชเชอเพลง แบบเกาม “ควน” (smoke) ตอจากป 2500 ถอวาเปนยค ผานขามเลยความเปนสงคมอตสาหกรรมแบบเกา (post-industrial society) ตามศพทของ Daniel Bell ซงเนนกจการดานใหบรการ ( services) วาดวยการคดสรางสรรค กระบวนการท าขนตอนตาง ๆ ใหเสรจสน (processing)การจ าแนกแจกจาย (distribution) ของขอมลขาวสาร อตสาหกรรมทเนนการใหบรการ ( service sector) มจ านวนมากพอควรประมาณรอยละ 11-12 ซงเรมมาตงแตป ค.ศ.1950 แตองคประกอบไดเปลยนแปลงไป เชน 1) เกอบไมมผใหบรการทเรยกวาเปน ผชวยแมบาน และ 2) เพมจ านวน ผทท างานใหกบรานอาหารจานดวน เจาหนาทใหบรการมจ านวนเพมขนมาก ทเกยวของกบการใหขอมลขาวสาร ไดแก โปรแกรมเมอร คร เสมยน เลขานการ เหรญญก ผจดการ ขาราชการ นกกฎหมาย นกการธนาคาร และชางเทคนคตาง ๆ พนกงานธนาคารหรอผทท างานในตลาดหนและผทอยใน วงการประกน ทงหมดเหลานยในงานทเกยวกบขาวสารทงสน แหลงแหงความมงคงคอการรวาจะท าอยางไร (know-how) ในสงคมอตสาหกรรม ทรพยากรทส าคญยงไดแก ทน (capital) เชนในการสรางโรงงานถลงเหลก ซงมนอยคนทจะมเงนทจะสรางได การเขาสระบบนายทนแบบเกาจงอยในวงจ ากด แตในยครวมสมย ทรพยากรทส าคญยง ไดแก ขาวสาร ดงนน การเขาสระบบเศรษฐกจจงงายกวามาก อตสาหกรรมยครวมสมยเนนมนสมอง (brain-intensive industry) ซงแตกตางจากสมยเดมทเนนทน (capital-intensive) ระบบนายทน ในอดตเนนการผลตมวลรวม( mass-produce) คอ ผลตคราวละมาก ๆ แตยครวมสมยท า การ 1) ผลตขาวสาร (mass-produce information) และ 2) ความรอบรตาง ๆ (mass-produce knowledge) กระแสทเหนไดชด คอ การเปดสอนและมผสมครเรยนเปนจ านวนมาก รวมทงการเปดหลกสตรระยะสน โดยมแหลงแหงอ านาจไมไดอยทมเงนจ านวนมากในมอของคนไมกคน แตขาวสารในมอของคนจ านวนมาก ความรเปนสงทไมเหมอนกบสงอน ๆ ซงจ าเปนตองถนอมรกษาไวเทาทมอยความรสามารถทจะไดรบ การสรางสรรค ขนได และสามารถ ถก

8

ท าลายได แตสงส าคญคอ ผลรวมของสงยอย ๆ มมากกวาการเอาสวนตาง ๆ มาบวกเขาดวยกน (synergetic) นกวชาการระดบแนวหนาชอ ปเตอร เซงเง Peter Senge กลาวไวในหนงสอ The Fifth Discipline. ซงเปนตนแบบของทฤษฎแหง องคการทมการเรยนรอยตลอดเวลา ( Learning Organization) ทมกแปลกนวา “องคการแหงการเรยนร ” เปนตน ดงน “The productivity of knowledge has already become the key to productivity, competitive strength, and economic achievement. Knowledge has already become the primary industry, the industry that supplies the economy the essential and central resources of production.” ในยค เรม ตน ระบบ นายทน คารล มารกซ เปนเจาทฤษฎทใหความส าคญกบ แรงงาน เรยกวา “Labor Theory of Value” ในยคปจจบน เนสบตต กลาววา คณคาทงหลายมาจากความร จงนาใชศพทวา “Knowledge’s Theory of Value”

7. การเปลยนแปลงจากสงคมอตสาหกรรมสสงคมขาวสาร

มลกษณะ 5 ประการดงตอไปน 1) สงคมขาวสารเปนเรองจรงทางดานเศรษฐกจ(economic reality) ไมใชเปน สงทนกวชาการได

ผลตขนมา 2) สงทสรางขนใหม (นวตกรรม--Innovations) ในดานการสอสารและเทคโนโลยทางดาน คอมพวเตอร ท าใหการเปลยนแปลงมมากขน รวดเรวยงขน 3) เทคโนโลยสารสนเทศใหม ๆ น าไป ประยกต ใชกบกจการทาง อตสาหกรรมแบบเกา และคอยเปนคอยไปกอใหเกดกจกรรมกระบวนการและผลตผลใหม ๆ 4) ในยคทการมความรไดรบการตอกย าและมปรากฏอยอยางมาก (literacy-intensive society) จ าเปนทจะตองใชพนฐานแหงความรในการอานและการเขยนอยางมาก 5) เทคโนโลยแหงยคขาวสารไมใชเปนบทสรป สดทาย ทงนยอมส าเรจหรอลมเหลวกได ซง ขนอยกบการทจะตองมทงเทคโนโลยระดบสงและการใชความ รสกหรอการมน าใจ (high tech /high touch) ตอกนดวย การลดชวงเวลาระหวางการสง (sending) กบการรบ (receiving) จงหวะหรอกาวแหงการเปลยนแปลง เพมความเรวขนเรอยๆ เทคโนโลยการสอสาร ลดชวงเวลา ทขาวสารอยใน ระหวางการเดนทาง คอชวง การลอยของขอมลขาวสาร( Information Float) ปกตการสอสารจ าเปน ตองมผสง ( sender) ผรบ (receiver) และมชองทางแหงการสอสาร (communication channel) ในอดต เนสบตตยกตวอยางในกรณของการถกลอบฆาตกรรมประธานาธบดลนคอลน คอ Abraham Lincoln) ประมาณ 150 เศษมาแลว การ รายงานขาวกระท าโดยโทรเลข (telegraph) เพอไปยงสวนตางๆ ของสหรฐอเมรกาและในขณะนนยงไมมการเชอมโยงตอในประเทศองกฤษ เปนระยะเวลาถง 5 วนกวาทคนทองกฤษจะรขาวเปรยบเทยบกบ ชวงป ค.ศ.

9

1980-89 เมอประธานาธบดอเมรกน ชอ เรแกน( Ronald Reagan)ถกลอบยง ขาวตาง ๆ กระจายชวงเวลาเพยง 1-2 นาทเทานนโดยโทรศพท และมภาพปรากฏในทางโทรทศน

เทคโนโลยการสอสาร IT—Information Technology ท าใหการสอสารผาน ชองสอสาร (information channel) รวดเรวเคลอนทไหลไป (flow) อยางรวดเรว ซงท าใหผสงและผรบใกลเคยงกนมากยงขน (collapsing the information float) ยคกอนกคอการสงจดหมายทางไปรษณย ซงใชเวลานาน ภาพยนตรเกยวกบพอมดนอย แฮร พอตเตอร (Harry Potter) เปนการสอสารแบบเกาโดยการใชนกฮก แตกตางจากรวมสมยทใช

การสอสารทรวดเรวม ผลกระทบ ตอเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและอน ๆ ในทางเศรษฐกจมการใช ระบบอเลคตรอน ( electrons) ซงสามารถสงเงนไดถงทกแหงในโลกไดโดยความเรวเทยบกบ ความเรวของแสง พอจะเทยบไดกบการเปลยนแปลงจากสมยเกากอนทมการแลกเปลยนสนคา ( barter) ตอมาจงมการใช เงนตรา (money) ปรากฏการณทมขาวสารลน เชนมการสง E-Mail อยางมากมายและในวงการทเกบขอมลขาวสารทงหลายผานคอมพวเตอรม มากจนเรยกวา ขยะเขาไปและขยะออกมา (garbage—การบ-บจ in, garbage out) คอ จ าเปนทจะตองมการเลอกสรรขอมลขาวสาร เพอจะไดรวาอะไรเปนเรองใชประโยชนได หรอเรองจรง เรองเทจตาง ๆ

เนสบตตกลาววา มนษยก าลงจมน า เพราะมขอมลมากแตเราหวกระหายความร (We are drowning in information but starved for knowledge.) จงมค าเตอน ให เลอกสรร การรบ และขอมล ขอมลทอาจเปนโทษ เรยกวาเปนมลภาวะทางขาวสาร ( information pollution) เทคโนโลย

ทางดานการสอสารพยายามทจะท าใหเกดความเปนระเบยบจากการทวาขอมลตาง ๆ ทเปนมลพษไมมคณคา ดงนนจ าเปนตองมการคดเลอกหรอกรองออก (selection)

8. การแปรเปลยนจากเทคโนโลยทถกบงคบสสภาพแหงความสมดลยระหวางเทคโนโลยขนสงกบความรสกเปนกนเอง (Hi Tech ส Hi Touch) ในชวงทศวรรษ 1950-59 เทคโนโลยในวงการอตสาหกรรม พฒนาขนอยางมาก โดยเฉพาะในสหรฐอเมรกา เปนยคแหงการอยในระเบยบแบบแผนทเนนกรอบแหงวงการธรกจทจะตองใช สทสเทา (gray flannel suit) ในการปฏบตงาน และการ ปฏบตตามกตกาขององคการหรอหนวย อยางเครงครดเรยกวา เปนมนษยองคการ (organization man)

ในชวงเวลาดงกลาวประมาณรอยละ 65 ของแรงงานมอาชพทางอตสาหกรรม ซงจ านวนไมใชนอยท างานอยในสายงานแบบทมการผลตโดย สายพาน คอท าเปน ขนตอนเหมอนหนยนต (assembly-line regimentation) ประมาณรอยละ 32 ของผใชแรงงานดงกลาวอยภายใตกรอบกตกาของสหพนธแรงงาน (unionized) ในทศวรรษ 1960-69 (Sixties) สหรฐอเมรกาผลตสนคาจ านวน

10

มหาศาล ระบบการตลาดสมวลชน อนเปน ผลจากเทคโนโลยขนสง High Tech มปรากฏทกหนทกแหงในส านกงาน ในระบบการสอสาร ในการขนสง ในการดแลสขภาพ แมกระทงกจการ ในบาน ในขณะทเทคโนโลยก าลงเฟองแตตองมการสนองตอบจากคนทวไปคอ มปฏกรยา ตอความไมเปนกนเอง ( impersonal)ของเทคโนโลย ปฏกรยาโตตอบเปนไปโดยธรรมชาตของมนษย คอ กอใหเกด กระบวนการ (process) ทเนนการพงตนเอง ( self-reliance) และขบวนการ (movement) ทมงสรางใหตวบคคลมการเจรญเตบโตหรอพฒนาขน (personal growth movement) คอ มองกลบไปทตนเองมากกวาไปทเครองจกร และน ามาสขบวนการทเหนวา มนษยมศกยภาพทจะท าอะไรไดหลายอยาง ( human potential movement) ซงในอารยธรรมเกาแกแหงกรกโบราณ 2400 ปมาแลวเนนดลยภาพ ( balance) ซงเมอมเทคโนโลยระดบสงยอมม ความผกพนหรอความรสกทางใจ ทจะตองพฒนาใหทดเทยมกนหรอคขนานกนไป เทคโนโลยทเขาไปเกยวของกบชวตมนษยอยางเหนชดแจงและมพลงและมผลกระทบอยางมหาศาล ไดแก โทรทศน ซงทรง อทธพลมากกวาวทย หรอแมกระทงโทรศพทตามบาน เพราะสามารถเขาถงและเหนภาพชดมบรรยากาศทเกยวของดวย ปฏกรยาโตตอบซงอาจจะเปนโดยออมกคอ การเปลยนกระบวนการทเรมจากการแกไขปญหาทางสหภาพรวมกนเปนกลม ( group-therapy) และตอมาเขาส กระบวนการการเจรญเตบโตของบคคลในหลาย ๆ ดานโดยเฉพาะทางดานการแพทย หลงจากนนเขาการ พฒนา ศกยภาพ ของมนษย เชน วธปฏบตสมาธทเรยกวา TM (Transcendental Meditation) โยคะ (Yoga) และแนวทางแบบเซน (zen) อกตวอยางหนงของการประกบกนระหวาง High tech กบ High touch กคอ เทคโนโลยเกยวกบการเปลยนหวใจและการตรวจสอบสมองกอ ใหเกดความสนใจซงกระท ากนทโรงพยาบาลหรอศนยการ แพทยใหญ ๆ เปนผลท าใหเกดความสนใจน ามาสวถแบบ High touch คอ การมนายแพทยประจ าครอบครว และการมคลนก ชมชน และ เทคโนโลยทท าใหเครองบนไปไกล ๆ ได โดยไมตองเตมน ามนและไปถงไดอยางรวดเรว ซงเปนลกษณะของ High Tech แตสามารถท าใหเกดความใกลชดหรอความคนเคยกบ High Touch มากยงขน จากการทเดนทางพบปะกนในการประชมนานาเมองหรอนานาชาตขน

การรกษาพยาบาลเปนเทคโนโลยระดบสง จงสามารถทจะเลยงไขไวไดนาน มเครองมอทท าใหยอชวต (life-sustaining) เพราะฉะนน การตายจงยดออกไปได และม ขบวนการ “hospice movement” คอสรางบรรยากาศใหมลกษณะเหมอนกบบาน อกทงมการสรางหองส าหรบการคลอดบตร โดยใชเทคโนโลยระดบต า ( low-tech birthing rooms) นอกจากนมการพฒนาพยาบาลแบบปฐมลกษณะ (เรยกวา Primary nursing) คอ พยาบาล 1 คนรบผดชอบเรองทงหมดของคนไข เมอคอมพวเตอรในการเปนเครองจกรเขามาสการใชอยางมาก มกเขาใจกนวาลดความเปนมนษยลง (dehumanizing) แตคอมพวเตอรสามารถท าใหเกดเสรภาพมากยงขน กลาวคอ ในอดตถาหากมพนกงานจ านวนเปนหมน การดแลพนกงานมกจะคลาย ๆ กน แตในยคปจจบนเมอมพนกงาน

11

เปนหมนสามารถทจะอาศยเทคโนโลยของคอมพวเตอรท าขอตกลงหรอท าสญญาในเรอง 1) เงนเดอน 2) เงนบ าเหนจบ านาญ 3) ผลประโยชนส าหรบสขภาพ 4) การประกน 5) การมเวลาท างานทยดหยน

อนง ยงมการใชเทคโนโลยมากขนเพยงใด คนจะเขาไปชมนมกนมากขนเทานน เชน 1) โรงภาพยนตร 2) การจดคอนเสรตตาง ๆ 3) การจบจายใชสอย เมอมวทยโทรทศนใหม ๆ คนมกจะเกรงกนวาท าใหโรงภาพยนตรสญหายไป ซงสวนหนงกเปนจรงคอ การลมสลายโรงภาพยนตรแบบทไมทนสมย ตอมาโรงภาพยนตรปรบใชเทคโนโลยระดบสง มคนเขาโรงภาพยนตรเปนจ านวนมาก และแปรสภาพเปน Cineplex ไมใช Cinema แบบเกา กรณของคอนเสรต มคนเขาชมอยางลนหลามและศนยการคา หรอทเรยกวา รานสรรพสนคา ทล ายคล าสมยมการแสดงและการเลนเกม มเธค ตางๆ รวมทงการซอสนคาซงสามารถซอไดแทบทกชนดในรานเดยว อยางทเรยกวา one-stop shopping เปนทแพรหลายอยางมหาศาล

ในการท างานมความนยมทจะท างาน โดยใชบานเปนออฟฟศ อยางทเรยกกนวา “home office” และมศพทใหม คอ กระทอมอเลคทรนก (electronic cottages) หมายความวา ในบานสามารถตดตอเรองกจการงานไดทวไปหมดในหลาย ๆ ประเทศมการยอมใหท างานทบานซงสามารถตดตอกบส านกงานได และมการไปทส านกงานเปนครงคราว ดงนนจงมผลกระทบตอ “ชวโมงท างาน” เพราะสามารถท างานไดเหมอนกบอยทส านกงาน

แมวาสามารถทใช High Tech ในหลาย ๆ ดาน เชนในการซอผานคอมพวเตอร (computer buying) หรอ TV buying แตกยงมคนจ านวนมาก เดน Shopping เขาลกษณะ High Touch คอ สมผสกบสนคาดวยตนเอง อนงแมสามารถจดการประชมทางไกล (teleconferencing) แตยงมประชมในหอประชมขนาดใหญ เพราะ video technology ไมเหมอนกบได สมผสนงอยในหองเดยวกน มชวงเวลาคอฟฟเบรค ชวงเวลาสนทนาแบบไมเปนทางการได ในดานอตสาหกรรมปลอดภยมการใชเครองมอทนสมยยง คอ หนยนต (high-tech robots) แตในขณะเดยวกนมการท างานทใกลชดกน คอ มปฏสมพนธซงกนและกนอยางทเรยกวา วงจรคณภาพ (QC—Quality Control)

9. เศรษฐกจระดบชาตสเศรษฐกจระดบโลก อดตอธการบดแหงมหาวทยาลยศรลงกาชอ Arthur Clarke (ถงแกกรรม 2551 ) และตอมากลายเปนผโดงดงจากการเขยนนวนยายเกยวกบอนาคตศาสตร โดยเฉพาะการเดนทางของยานอวกาศสหวงมหาศาลแหงจกรวาล กลาววา ม สงประดษฐ 2 อยางทท าให สหรฐอเมรกากาวไปขางหนา ไดแก 1) โทรเลข โทรศพท และ 2) รถไฟ ส าหรบ เนสบตต ไดกลาววา สงทท าใหเศรษฐกจของประเทศตาง ๆ กลายเปนเศรษฐกจระดบโลก คอ 1) เครองบนเจท (Jet) 2) ดาวเทยมการสอสาร ( communication satellite) ทงสองอยางนท าใหดาวเคราะหโลกกลายสภาพเปนเหมอนกบหมบานทางเศรษฐกจระดบโลก ( global economic village) ในอดตถาเราเขยนเชคจายเงนวนจนทร ไมจ าเปนตองเอาเงนใสธนาคารจนกระทงถงประมาณวนพธ เปนชวงลอย (float) คอชวงระหวางวนจนทรกบวนทตองเขาธนาคาร ซงในปจจบน

12

นถอวาไดจ าเปนทจะตองเอาเงนเขาบญชเงนฝากเกอบจะ ทนททนใด ในอดตตระกลทมงคง คอ The Rothschilds สามารถเพมความมงคงไดอยางมากจากการไดทราบลวงหนาโดยอาศยขาวสารทมาจากนกพราบ (carrier pigeons) วาจกรพรรดนโปเลยนไดแพกองทพองกฤษแลว ในยครวมสมยการทรขาวสารเกยวกบ การเลนหนมผลกระทบอยางมาก แมวาจะรลวงหนาเพยง 2-3 นาทเทานนเอง แตการเหลอมเวลา มนอยลงไปมาก ทงนเพราะวาไมวาจะอย ณ ทใด กจะเขาถงกนไดเทาเทยมกน ( equal access) คอ ใน “เวลาทแทจรง” (real time) หมายถงระยะเวลาตอนนน วาอตราคาแลกเปลยนเปนอยางไรหรอเหตการณตาง ๆ ซงสามารถน ามาวนจฉยประกอบในการสงซอหรอขายหน เปนตน สนคาทเคยเปน brand คอตรายหอของชาตใดชาตหนง ปรากฏวาในปจจบนมชนสวนตาง ๆ ซงแยกกนผลตในประเทศตาง ๆ กลายเปน ผลรวมของความพยายามหรอกจการรวมกนในระดบนานาชาต อนง การเปลยนแปลงท าใหแมกระทง ประเทศเลก กลายเปนเสอทาง เศรษฐกจ เชนสงคโปร มความสามารถในฐานะเปน ทาเรอ ระดบแหงท 3 ของโลกถดจากฮอลแลนด และสหรฐอเมรกา อนง ฮองกงและไตหวน ก าลงลดการผลตทางดานเสอผา และเขามาส เทคโนโลยคอมพวเตอรทสลบซบซอนมากกวาเดม เกาหลใตก าลงแยงชงตลาดจากประเทศญปนในเรองเครออเลคทรอนกสภายในบานซงสนคาตางๆ เหลา นนของเกาหลขายผานรานคาในสหรฐอเมรกา เชน หางเซยร (Sears) ในยคประธานาธบดจอหน เอฟ เคนเนด สหรฐอเมรกาสามารถสงออกไดถงรอยละ 16 แตในชวงหลงประมาณกอนป ค.ศ.2000 อตราสวนไดลดลงเหลอเพยงรอยละ 11 และเงนเหรยญคอเงนดอลลารอเมรกน ซงในยค 1960-69 กระจายอยทวโลกประมาณรอยละ 50 แต ปจจบนเหลอเพยงรอยละ 25 สหรฐอเมรกาเคยน าหนาทวโลกในฐานะ ผผลตจ าหนายรถยนต ญปนใชเทคโนโลยระดบสงรวมทงทใชหนยนต ทโรงงาน Zama plant สามารถผลตรถยนตได 1 คน ภายใน 9 ชวโมง ในขณะทสหรฐอเมรกา เฉลยเวลาตอ 1 คนภายใน 31 ชวโมง ดงนนในปค.ศ.1980 ญปนกลายเปนผผลตรถยนตอนดบ 1 ของโลก คอ ปละ 11 ลานคน ซงมากเกนกวาทผลตในประเทศสหรฐอเมรกาถงเกอบรอยละ 40 ตวเลขเมอกอนสนสดศตวรรษท 20 การรวมกนผลต ( production sharing) ผสนทดกรณระดบ Guru เมธในวงการ คอ Peter Drucker ไดกลาววา เศรษฐกจระดบโลกไดเขาสรป แบบพนพภพ ( global modes) คอ การรวมกนผลต (production sharing) ชนสวนรถยนตทน ามาประกอบจากทวโลกตวอยางอน ๆ เชน การผลตถงมอหนงทใชในการเลนเบสบอล ซงเปนกฬาทสหรฐอเมรกาชอบมากทสด มการผลตเกนกวา 90 % ในไตหวนและเกาหล ใต ทงนโดยท าจากหนงววอเมรกนซงสงตอไปยงบราซลเพอท าการฟอกและสงตอไปยงไตหวนและเกาหลเพอท าใหส าเรจรป นอกจากนมตวอยางของบรษทวศวกรรมและสถาปตยกรรม อเมรกน ซงสราง 3 โรงแรมในซาอดอาระเบย มการใชสวนประกอบตาง ๆ ของหองพกตงแตทวางสบจนกระทงถงเครองใชไม

13

สอย โตะ เกาอตาง ๆ ซงท าขนในประเทศบราซล แตแรงงานทใชในการสรางโรงแรมมาจาก เกาหลใต สวนคนอเมรกนท าหนาทจดการเกยวกบการกอสรางและในการใหขอมลตาง ๆ

ในสวนทเกยวกบ การปรบโครงสราง ( structural adjustment) ปรากฏวาประเทศเยอรมนเคยเปนอนดบ 1 ใน อตสาหกรรม การตอเรอ ตอมา นถกยดโดย เกาหลใต ไตหวน และบราซล แตเยอรมนกยงคงมสวนอยเหมอนเดมเพยงแตลดจ านวนลงและไปเนนดานการ ซอมเรอแทน อกทงมการปรบปรงเครองยนตกลไกเพอใหลดการใชเชอเพลงลง ประเทศเยอรมนปรบตวในการใหความส าคญกบ การพฒนา ทรพยากรมนษย ดวยการเนนการฝกอบรมใหม (retrain) สวนองกฤษมนโยบายทไมสงเสรมการฝกฝนใหม คอ การปรบปรงทกษะในการท างานใหม ผลกคอ ความกาวหนาทางเศรษฐกจสเยอรมนไมได

เนสบตตกลาวในเรอง เศรษฐกจโลก กบการลงทนระดบโลก วา ในชวงตนแหงทศวรรษ 1980-89 ญปนคมบรษททท าการผลตของสหรฐอเมรกาประมาณ 225 บรษทไมวาโดยตรงหรอโดยออมซงมอยตามรฐตางๆ 42 รฐ และมคนท างานใหญปนประมาณ 100,000 คน บรษทญปนชอ Nomura Securities International,Inc. เปนสมาชกแหงแรกของบรษทญปนในตลาดหนของนวยอรก (Stock Exchange) ตอมาบรษทฮตาชไดเขามาเปนสมาชกในป ค.ศ.1982

10. ผลงานของ Alvin Toffler ผโดงดง จากหนงสอ “คลนลกทสาม” นกคดชาวอเมรกน ซงสนใจเรองการเปลยนแปลงโดยมองยอนกลบไปสอดตเปนเวลาเกน

กวา 10,000 ปมาแลว ชอ Alvin Toffler ไดบรรยายเรองราวของการ เปลยนแปลงในหนงสอเลมแรกชอ อนาคตระทกขวญ ( Future Shock) เลมท 2 เกยวกบสามคลนแหงการเปลยนแปลง ( The Third Wave) ซงเนนทศทางของการเปลยนแปลง หนงสอเลมท 3 ชอ อ านาจเปลยนหรอเปลยนความหมายของอ านาจ ซงการสะกดตวอกษรเปน การบญญตศพท ใหมขนมา คอ ทวาดวยอ านาจและการเปลยนแปลง น ามาใชตดตอกนเปนค าเกยว คอ Powershift เลมท 4 วาดวยการปฏวตดานความมนคง หรอ “ความมงคงปฏวต” ( Alvin and Heidi Toffer. Revolutionary Wealth. New York : Doubleday 2006) ในค าน าไดกลาววา อนาคตระทกขวญ หมายถง 1) ความไมรจะท าอยางไร คอหลงทศทาง(disorientation) และ 2) ความเครยด ( stress) ซงเกดจากการทมนษยพยายามเผชญกบการเปลยนแปลงหลาย ๆ อยาง ในชวระยะเวลาสน ๆ ประเดนหลกคอ การเปลยนแปลงทมจงหวะจะโคนทรวดเรวยงขน และท าใหเกดผลลพธตามมา ซงเปนทศทางทเปนจรงโดยไมค านงถงวาไปในทางทดหรอไมด ตวบคคลและตวองคกร และแมกระทง ชาตตาง ๆ อาจตองเผชญกบการเปลยนแปลงทมากจนเกนไปในระยะเวลาทสนเกนไปจนกระทงไมทราบ จะหนเหทศทางไปในทางใด (disorientation) คอ หนรหนขวาง ท าใหเกดการพงทลายของความสามารถทจะรวมกนตดสนใจทเกดขนจากภมปญญา เพอใหปรบเปลยนเขากบสถานการณได

14

ดงนน ทอฟเลอรกลาววา ทง 3 ระดบ คอ 1) ระดบจลภาค (ของตวบคคล) 2) ระดบมชฌมภาค (ตวองคการ) และ 3) ระดบมหภาค (ระดบชาต) ยอมตองเผชญกบ อนาคตระทกขวญ (Future Shock) ปรากฏการณ อนาคตระทกขวญ ตามความคดของ Toffler มดงตอไปน คอ 1) ครอบครวหนวยกลางหรอครอบครวเลก ( nuclear family) เกดการแตกราว ( fractured) 2) มการปฏวตทางพนธกรรม (genetic revolution) 3) มการก าเนดขนของสงคมทใชของแบบชวคราวแลวโยนทงไป (throwaway society) 4) มการปฏวตดานการศกษา หนงสอชออนาคตระทกขวญ จดพมพขนในสหรฐอเมรกาครงแรกในป ค.ศ.1970 ตอมาไดกลายเปนหนงสอทขายดระดบนานาชาตและศพท Future shock ไดเขาสศพทวงการนานาชาต หนงสอชอ คลนลกทสาม ( The Third Wave) จดพมพขนในป ค.ศ.1980 กลาวถงการเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยท เกดขนอยางไมนกฝน และพจารณาการเปลยนแปลงตาง ๆ เหลานน คอ คลนลกทสาม ในเชง ประวตศาสตรและมองวาจะท าใหเกดผลอยางไร กลาวถงการปฏวตดานการเกษตร ประมาณ 10, 000 ปลวงมาแลววาเปนคลนลกท 1 ในการท าใหมการเปลยนแปลงอยางมหาศาล ในประวตศาสตรของมนษยชาต ตามตอมาดวยการปฏวตอตสาหกรรมยคใหม ซงเรยกวา คลนลกท 2 (Second Wave) ตามตอมาดวยการ เปลยนแปลงส าคญทางสงคมและเทคโนโลยในชวงตนแหงทศวรรษ 1950-59 คลนลกท 3 ( Third Wave) หมายถงอตสาหกรรม แนวใหมๆ อนเปนจดเรมตนแหงอารยธรรมในชวงท 2 ซง เนนปลองควนจากโรงงาน (post-smokestack civilization) การเปลยนแปลงตาง ๆ มดงตอไปนเชน 1) การพฒนาเครองจกรกลคอมพวเตอร ( computers) 2) การพฒนาดานอเลกทรอนกส ( electronics) 3) การพฒนาเทคโนโลยการขาวสาร ( information) 4) ความกาวหนาทางเทคโนโลยชวภาพ ( biotechnology) 5) การผลตทยดหยน ( flexible manufacturing) 6) ตลาดยอยเฉพาะ (niche markets) 7) การแผขยายของการท างานแบบไมเปนเวลา ( flexitime) 8) การท าใหสอลดการเปนมวลชนเปนจ านวนมาก ( de-massification of the media) และ 9) มการผสมกนระหวางผผลตและผบรโภค (producer and consumer)ซง Toffler ตงศพทใหมชอ prosumer หนงสอเลมลาสด คอ Powershift ซงมงความสนใจไปทบทบาททมการเปลยนแปลงไปของความรในสวนทสมพนธกบอ านาจ ดงนน ชอรองของหนงสอจงกลาวถง ความร อ านาจ และความรนแรงในชวงรอยตอขนสศตวรรษท 21 (Knowledge, Wealth, and Violence at The Edge of the 21st Century)

11. การเปลยนแปลงทเกดขนจากความร เดมมกกลาววา อ านาจมาจากความสามารถในการใชความรนแรง ตวอยาง คอ ค ากลาวของ

เหมาเจอตง ทวา “อ านาจมาจากปลายกระบอกปน ” (Power grows out of the gun barrel) และในหลายประเทศมค ากลาวทวา “เงนซอไดทกอยาง ” (“Money talks.”) อกแนวหนง คอค ากลาวของ

15

ปราชญชาวองกฤษชอ Francis Bacon กลาววา ความรคออ านาจ (Knowledge litself is power) Toffler เรยกวายคแหงอ านาจเปลยน (Powershift Era) หมายถงโครงสรางทงหมดของอ านาจ ซงเคยยดโยงใหโลกเปนอยางทเปนอยไดส ภาวะแตกสลาย ( disintegrating) และโครงสรางทแตกตางไปจากเดมทจากหนามอเปนหลงมอก าลงเกดขน ทงนในทกระดบของสงคมมนษย ไมวาจะเปนท รานสรรพสนคา ธนาคาร ในหองท างานของฝายบรหาร ในวดวาอาราม ในโรงพยาบาล ในโรงเรยน และ ในบาน ซงรปแบบแหงอ านาจก าลงเกดขน อ านาจเปลยนในระดบรฐเหนชด ในป ค.ศ.1989 จกรวรรดสหภาพโซเวยต ซงยนยงคงกระพนมา 50 ป ได ลมสลายลง อ านาจในยโรปตะวนออกไดหลดลอยไป สหภาพโซเวยต กลายเปนรสเซยและมประเทศอน ๆ ทเคยอยในจกรวรรด แยกตวออกมาเปนอสระ ในวงการทางธรกจ และบรษททเคยยงยงเปนอนดบหนง ไดแก General Motors ของสหรฐอเมรกามอ านาจทางการเมองดวย แตตอมาอ านาจทาง เศรษฐกจ ไดลดลงไป กระจายไปสบรษทผลตรถยนตอน ๆ โดยเฉพาะ ญปน อกตวอยางหนง คอ IBM ของสหรฐอเมรกาเดมเปนเจายทธจกร แตตอมาไดเผชญกบการแขงขนจาก NEC, Hitachi และ Fujitsu ในประเทศ ญปนและแขงขนกบบรษทอน ๆ ในฝรงเศสและองกฤษ ทเปน ขาวครกโครม ทวโลกคอเหตการณชวงกลางเดอน กนยายน 2551 ทบรษทใหญ เชน Lehman Brothers ในสหรฐอเมรกา ลมมผลกระทบอยางมหาศาลและตอมาเรยกวาวกฤต Hamburger ซงเกดขนประมาณ 10 ป ใหหลงวกฤต “ตมย ากง” ทเรมจากการลดคาเงนบาทในประเทศไทย

12. กระบวนทรรศนหรอทรรศนะแมบท ศพท “กระบวนทศน”หรอ “กระบวนทรรศน”แปลมาจากศพทภาษาองกฤษซงทอมส คหน (T.S. Kuhn 1922-1996)ไดบญญตขนและปรากฏในหนงสอททรงอทธพลยงชอ The Structure of Scientific Revolution,1962.ซงเปน “ปรชญาแหงวทยาการ”(Philosophy of Science. ศพททใชโดย Kuhn มความหมายหลากหลายถง 21 ประเดนหลก(อางอง George Ritzer.Sociological Theory.2nd ed.Mc Graw-Hill.International Edition,1988,p.508

ความหมายตามท Kuhn เขยนไวทเปนรากฐานคอ “A paradigm is a fundamental of the subject matter within a science. It serves to define what should be studied, what questions should be asked, and what rules should be followed in interpreting the answers obtains. The paradigm is the broadest unit of consensus within a science and serves to differentiate one scientific community (or subcommunity) from another. It subsumes, defines, and interrelates the exemplars, theories [italics added], and methods and instruments that exist within it.”

ตามค าอธบายของตนต ารบผบญญตศพท Paradigm ความหมายจงกวางมากครอบคลม “ชมชนวชาการ” (intellectual community)ซง Kuhn เหนวา “ชมชนวทยาศาสตร”(scientific community)ของแตละชวงเวลาเชน ทรรศนะแมบทหรอมหทรรศนของฟสกสซงแตกตางจากเคม

16

หรอสงคมวทยาแยกจากจตวทยา ทงนแลวแตชวง ในกรณฟสกสยคศตวรรษท 19 และกอนหนานนไดรบอทธพลของพาราไดมของไอแซค นวตน ในยครวมสมยพาราไดมทนกฟสกสและชมชนวชาการสาขาตางๆหนไปทศทางของพาราไดมแบบไอสไตนคอ “สมพทธภาพ” (relativism) คอเนนความเปนองครวม (holistic) อนหมายถงสภาวะแวดลอมนานาประการ

นกทฤษฎ ระดบน าของสหรฐอเมรกาคอ George Ritzer ไดอธบายไวดงน “With this definition we can begin to see the relationship between paradigms and theories. Theories are only part of larger paradigms. To put it another way, a paradigm may encompass two or more theories, as well as different images of the subject matter, methods(and instruments), and exemplars (specific pieces of scientific work that stand as a model all of those who follow).

การมมมมองอยางใดอยางหนงอาจเรยกกวาง ๆ ไดวาเปน “ทรรศนะแมบท” หรอ “กระบวนทศน” (พาราไดม—paradigm) หรอเปน “ตวแบบ” (model) การกลาววา ความรมทมาจาก ประสาทสมผส(เชน ตา ห จมก)เทานนจดไดวาเปน กระบวนทศนหรอตวแบบจ าลอง ( model) หรอเครองมอแหงความคด คอ สงทชวยใหเกดความรขนได นกคดระดบตนแบบทางสงคมศาสตรชาวเยอรมน ชอ แมกซ(มกซ) เวเบอร (Max Weber, 1864-1920 ใหศพท “heuristic device” ออกเสยง เออ-รส-ตค ) แปลวาเครองมอทใชใหเกดความร

กระบวนทศน คอ ทรรศนะทเปน “กระบวน ” ไดแก มมมองหรอแนวทรรศนะระดบใหญพอสมควร ยคสมยหนง (นบเปนเวลา 100 ป หรอหลายรอยป) อาจมกระบวนทศนอยางหนง เชน 1)โลกแบน, 2)ดวงอาทตยโคจรรอบโลก, 3)คนมสขภาพไมดหรอเจบปวยเพราะกรรมเกา ขามชาตขามภพ 4)คนมลกษณะกาวราวหรอออนโยนเพราะถกก าหนดโดยพนธกรรมหรอ ทายะสมบต (heredity) 5)ความเปนประชาธปไตยขนอยกบสภาพ ภมศาสตรของประเทศ แตอกยคหนงมมมองแหงทรรศนะระดบ “กระบวน” คอ “ระดบใหญ” อาจเปลยนไป เชน 1)โลกกลม, 2)โลกโคจรรอบดวงอาทตย, 3)คนเจบปวยเพราะมตวเชอโรค, 4) อปนสยกาวราว หรอออนโยนถกก าหนดโดยการ ขดเกลาอบรมจากสงคม (socialization)โดยขนอยกบ บ ว ว ร ร (บาน วด เวง โรงเรยน ราชการ ) และอปนสยของคนในชาต (national character)เปนตน เวง หมายถง ชมชน

13. จดผกผนหรอพลกผน ( Turning Point) ในชวงทายแหงทศวรรษ 1990-1999 และชวงทายแหงศตวรรษท 20 ขนสศตวรรษใหมมการกลาวขวญถงหนงสอทเขยนโดย ฟรตจอฟ แคป ชอ จดเปลยนแหงศตวรรษ ซงอาจแปลวาจดผกผนหรอจดพลกผน โดยมค าอธบายยอ ๆ วาเปน “ทศนะแมบทเพอการปฏวตวฒนธรรมใหม ” (Fritjof Capra. The Turning Point) แปลโดยพระประชา ปสนน ธมโม และคณะ (พมพครงท 7 มลนธโกมลคมทอง, 2539) เมอแปลเปนภาษาไทยจดท ารปเปน 3 เลมดวยกน สาระของหนงสอชใหเหนถงการเปลยนแปลงทรรศนะแมบท หรอกระบวนทศนซงไดเรมมาแลวหลายทศวรรษ ผลงานส าคญเปนของจอมอจฉรยะ อลเบรต ไอสไตน ( Albert Einstein) ผคนพบทฤษฎสมพทธภาพ ( Theory of

17

relativity) ซงเปนทรรศนะแมบทใหมท สนสะเทอน วงวชาการระดบโลกและม ผลกระทบ ตอรฐศาสตรดวย ดงขอเขยนของชยอนนต สมทวณช ในหนงสอชอ ฟสกสกบการเมอง

แนวคดแมบทแบบหนง คอกระบวนทรรศนพฤตกรรมศาสตร (behavioral sciences) และแนวพฤตกรรม (behavioral approach) ผลพวงจากแนวคดหรอพาราไดมประจกษวาท หรอคตนยมพฤตกรรม(behaviorism) ซง พยายามจะใหสงคมศาสตรมความเปน “วทยาการ” แบบ“วทยาศาสตรธรรมชาต” สงคมศาสตรโดยปรกตจดอยในกลมศาสตรออน (soft sciences) เชนเดยวกบมนษยศาสตร (humanities)เชนปรชญา, จรยศาสตร, วรรณกรรม และ ศลปกรรมศาสตร (Fine Arts) ดรยางคศลปซงมความเกยวพนกบความรสก ( affective) คอนขางมาก กระแสพฤตกรรมศาสตรมงแปรเปลยนสงคมศาสตรใหคลายวทยาศาสตรธรรมชาต (natural science) ซงมกไดรบฉายาวาเปน “ศาสตรแขง” (hard science) การยดโยงอยกบ พาราไดมแบบไอแซค นวตน คอ เนนวทยาศาสตร หรอวทยาการแบบประจกษวาท (empirical science)เกยวพนกบประเดน ตามท William J. Earle. Introduction to Philosophy .McGraw-Hill, 1992, p.15.) เสนอไวดงน

1) การสงเกต (observation) 2) การพรรณนา (description) 3) การใหค านยามหรอจ ากดความ (definition) 4) การจ าแนกแยกแยะท าเปนหมวดหม (classification) 5) การวดและการใชมาตรวด (measurement) 6) การทดลอง (experimentation) 7) การขยายความใหมขอบเขตใชไดทวๆไปคอในวงกวาง (generalization) 8) การอธบาย (explanation) 9) การท านาย (prediction) 10) การประเมน (evaluation) 11) ความสามารถในการควบคมโลกโดยอาศยความรนน (master of the world)

14. ทรรศนะแมบททเปลยนแปลง ฟรตจอฟ แคปปรา (Fritjof Capra) เปนศาสตราจารยอย ณ University of California,

Berkeley. เขยนหนงสอ ชอ “จดผกผน” “จดพลกผน” The Turning Point ซงแปลโดยพระประชา ปสนนธมโม และคณะ.กท. :ส านกพมพเทยนวรรณ, 2529. โดยใชค าแปลวา “จดเปลยนแปลงแหงศตวรรษ” ทงน ในหนารองจากปกมขอความวาเปนหนงสอซง “มองสภาพความเปนจรงดวยทศนะใหมเชอมประสานระหวางวทยาศาสตรและจตวญญาณของมนษยเพอสงคมใหมในอนาคตทเปนไปไดจรง” อนง เปนทนาสงเกตวา กอนถงหนาสารบญ ผแตง คอ Capraไดใสขอความจาก คมภรจนโบราณไวดงน

18

“หลง จากยคของความเสอม กมาถงจดแหงการเปลยนแปลง แสงอนทรงพลงทถกบดบง กลบสวางขนอกครงหนง มการเคลอนไหวเกดขน แตไมไดเปนไปโดยก าลงบงคบ.......หากเปนขบวน การตามธรรมชาตทเกดขนเอง ดวยเหตนการเปลยนแปลงสงเกาๆจงงาย สงเกาถกละทงไป สงใหมไดรบการเชอเชญเขามา ทงสองอยางนเปนไปตามจงหวะเวลาทเหมาะสมจงไมกอใหเกดโทษแตประการใด ” จากคมภร อนจลกษณของจนโบราณ การใสขอความดงกลาวแสดงใหเหนถงการใหความส าคญของกบสตปญญาจากโลกตะวนออก

มค าน าในการพมพครงทสามโดยชยอนนต สมทวณชวา หนงสอของ Capra มสวนส าคญทท าใหคนตะวนออกเองได รบรและเขาใจถงซงคณคาของปรชญาและความคดของตะวนออกเพราะ Capra มความเขาใจลกซง พอทจะเปรยบเทยบปรชญา ทฤษฎ และความคดรากเหงาของสงคมตะวนตกกบสงคมตะวนออกอยางเปนระบบและเปนองครวม แมวาฟสกสใหมจะเกดขนเกอบรอยปมาแลว แตการ ผสานฟสกสใหม กบทรรศนะใหม เกยวกบปรากฏการณทงปวงไมวาจะเปนทางชววทยา จตวทยา เศรษฐศาสตร สงคม และวฒนธรรมและเสนอ ชวทศนแบบกระบวนระบบ อยางท Capra แสดงไวในหนงสอของเขานน จดวาเปนจดเดนของหนงสอเลมน. ...แนวคดในหนงสอไดมสวนหนนเสรมใหเกดกระแสใหมในวงการตาง ๆ ซงหนมาใหความสนใจ แกการมอง แบบ “องครวม” ไมวาจะเปนวงการศกษา วงการแพทย วงการเกษตร หรอแมแตวงการ สงคมศาสตร รวมทงในทาง นเวศวทยา แมวาหนงสอเลมนจะเปนงานเขยนของกวา 20 ปมาแลว และปรากฏการณบางอยางทกลาวไวในหนงสออาจแปรเปลยนไป อกทงพฒนาการในศาสตรแขนงตาง ๆ กไดพงรดไปขางหนาไปมาก “แตสาระส าคญของหนงสอ รวมทงขอเทจจรงและการคนพบในทางวทยาศาสตรและสงคมศาสตรทผเขยนกลาวถงกยงถอไดวาเปนเรองใหมขณะทวทยาศาสตรและสงคมศาสตรกระแสหลกแมจะพฒนาไปมากมายเพยงใด ก ยงหนไมพนจากทรรศนะแมบทแบบ เดสคาตสและไอแซก นวตน ซงกอตวมาเมอ 3 ศตวรรษทแลว”....นนเอง ทรรศนะของแคปปรา ปรากฏในค าปรารภของผเขยน(แคปปรา)เองเมอเขยนหนงสอดงกลาวมดงน

“ในชวงทศวรรษ 1970-1979 (2513-2523) ความสนใจหลกของขาพเจาตามแนวทางวชาชพนนจรดจออยทการเปลยนแปลงทางดานแนวความคด ตาง ๆ ทเกดขนอยางรวดเรวในวชาฟสกสตลอดชวงสามสบปแรกของครสตศตวรรษ น และเรองนยงอยในระหวางการเสรมแตงใหสมบรณยงขนในวงนกทฤษฎ เกยวกบสสารตราบจนถงยคสมยของเรา

ความคดใหม ๆ ในวชาฟสกสเหลานไดน าความเปลยนแปลงอยางลกซงมาสโลกทศนของเรา คอ เปลยนจากความคดกลไกแบบเดสคาตสและนวตน มาเปนทศนะแบบองครวม (องครวม holistic รากเดมของ holistic มาจาก holos _ _whole ในภาษากรก หมายถง ทศนะทถอวาความเปนจรงทงหมดของสงใด ยอมมคณสมบตส าคญเฉพาะตน ซงไมสามารถเขาใจไดโดยการแยกสงนนออกเปนสวนยอย ๆ แลวศกษาจากคณสมบตของสวน ยอย ๆ นน แมจะเอาคณสมบตของสวนยอย ๆ นนมารวมกนกไมสามารถเทยบความหมายหรอความส าคญกบคณสมบตขององครวมเดมไว ) เชง

19

นเวศวทยา ซงขาพเจาพบวาเปนการมองโลกทคลายคลงกบทศนะของผส าเรจทางรหสนย หรอ ผรแจง (mystics) ของทกยคทกสมยและทกกระแสวฒนธรรม

เมอตนตนศตวรรษท 20 นมใชวานกวทยาศาสตรจะยอมรบทรรศนะใหมเกยวกบจกรวาลทวานกนงาย ๆ การส ารวจเขาไปในโลกของ อะตอม ( atom) และอนภาค ( particle) ของอะตอม ท าใหนกวทยาศาสตรเหลานนเผชญกบความเปนจรงทแปลกประหลาด และไมเคยคาดคดกนมากอน ซงดเหมอนจะทาทายและขดกบค าอรรถาธบายทสมเหตสมผลทงหมดทเคยเชอกน ในการตอสเพอยดกมความเปนจรงใหมน

นกวทยาศาสตรรนนนตองเจบปวดเมอ ตระหนกวาความคด พนฐานตาง ๆ ตลอดจนภาษาทใชรวมทงวธคดทงหมดของตน ไมเพยงพอเสยแลว ทจะอธบายปรากฏการณของอะตอม ปญหาทเผชญกนนนไมไดเปนเพยงปญหาทาง ความคด เทานน หากไดขยายออกเปนวกฤตการณความ ตงเครยดทางอารมณ และอาจกลาวไดวา เปนวกฤตการณดานความหมายแหงการด ารงอยของชวต ดวย นกวทยาศาสตรรนนนไดใชเวลาอนยาวนานกวาจะเอาชนะวกฤตการณทวานได แตในทสดกไดรบผลออกมาเปนรางวลอนนาพอใจ กลาวคอ เกดปญญาอนลมลกทเขาใจถงธรรมชาตของสสารและความสมพนธระหวางสารกบจตใจของมนษย”

“วกฤตการณน เกดจากขอเทจจรงทวา เราพยายามจะประยกตใชความคดตาง ๆ ของโลกทศนทพนสมย ดงเชนทเคยเกดขนในวชาฟสกสเมอทศวรรษ 1920 กลาวคอ น าโลกทศนวทยาศาสตรกลไกแบบเดสคาตสและนวตน มาใชกบความเปนจรงทไมสามารถจะเขาใจไดดวยหลกความคดเหลานอกตอไปแลว

ทกวนน เราด ารงชวตอยชนดทมความสมพนธ เกยวโยงกนไปทงโลก ไมวาเปนปรากฏการณทางชววทยา ทางจตวทยา ทางสงคม หรอทางสงแวดลอมลวนเปนเหตปจจยกระทบถงกนและกนโดยตลอด การทเราจะอธบายโลกเชนนไดอยางเหมาะสม เราจ าเปนตองอาศยการ มองเชงนเวศวทยา ( ecological)ซงโลกทศนแบบเดสคาตสไมสามารถจะเออใหได”

15. สภาคของจดเปลยนหรอพลกผนของทรรศนะแมบท การเปลยนแปลงทรรศนะแมบทน แคปปรา แบงออกเปนสภาค ดงน ภาคแรก เปนบทน าเสนอแกนความคดหลก ๆ ภาคทสองอธบายถงพฒนาการทางประวตศาสตรของโลกทศนแบบเดสคาตส และการเปลยนแปลง

ความคดพนฐานอยางกะทนหนทเกดในวชาฟสกสสมยใหม ภาคทสามอภปรายถงอทธพลอนลกซงของความคดแบบ เดสคาตส-นวตน ทมตอวชาชววทยา

แพทยศาสตร จตวทยา และเศรษฐศาสตร พรอมกบเสนอ บทวพากษทศนะแมบทแบบกลไก ในสาขาวชาเหลาน โดยเนนประเดนทวาขอ จ ากดและระบบคณคาพนฐานของโลกทศนแบบนผลรายอนหนกหนวงตอสขภาพของปจเจกชนและสงคม

ภาคทสของหนงสอเปนการอภปรายลงรายละเอยดถงการมองความเปนจรงอยางใหม รวมเอาระบบการมองชวตจตใจความส านกและววฒนาการแบบตาง ๆ ทก าลงผดขนมา มการกลาวถง การ

20

รกษาสขภาพและรกษาโรคแบบองครวม กบวธการทาง จตวทยา และจตบ าบดทประสานกนระหวางแบบตะวนตกกบตะวนออก

รวมทงระบกรอบความคดอยางใหมเกยวกบเศรษฐศาสตรและเทคโนโลย และรวมถงการมองโลกเชงนเวศวทยาและเชงอตถนยมหรอสทธสตร(feminism) ซงโดยแกนเปนเรองทางจตวญญาณอนจะน า ไปสการเปลยนแปลงอยางลกซงในโครง สรางทางสงคมและการเมองของเรา

จะเหนไดวาการอภปรายทงหมดน กนขอบเขตความคดและปรากฏการณตางๆ กวางขวางมากและขาพเจารตวเปนอยางดวาวาการน าเสนอรายละเอยดพฒนาการตางๆในหลายสาขาวชานน มทางทจะเปนไปอยางผวเผนได ภายใตขอจ ากดของพนท เวลาและความรของขาพเจา อยางไรกตามตอนขาพเจาเขยนหนงสอเลมนนน ขาพเจาเกดความเชอมนมากวาการมองแบบกระบวนระบบทน าเสนอในหนงสอเลมน ไมมสวนประกอบพนฐานใดๆในหนงสอเลมนทถอไดวาเปนความคดรเรมแปลกใหมของขาพเจาเองและหลายเรองขาพเจาน าเสนอแบบ “ยอยใหงาย ” แตทวา มรรควธ จดสวน ประกอบตางๆประสานเขาเปนหนงเดยวกนทงหมดนน ส าคญยงกวาสวนยอยแตละสวนในตวมนเอง บทบาทหลกของขาพเจากคอการเชอมโยงและถกทอความคดหลากหลายเขามาประสานสมพนธกน โดยขาพเจามความหวงอยวา ผลไดโดยรวมของความเปนทงหมดจะมมากกวาเพยงการเอาสวนประกอบตางๆทงหมดมารวมกน

สงทขาพเจา ( แคปปรา) พดไมนอยในหนงสอเลมนเปนผลสะทอนของพฒนาการสวนตวของขาพเจาเอง ชวตของขาพเจาไดรบอทธพลอยางส าคญยงจากการปฏวตสองกระแสของทศวรรษ 1960 (2503-2513) คอ 1)การเคลอนไหวทางสงคม 2) ศาสนธรรมหรอทางจตวญญาณ ในหนงสอ “เตาแหงฟสกส” อนเปนหนงสอเลมแรกของขาพเจานน ขาพเจาสามารถหาความเกยวโยงระหวางการ ปฏวตทางจตวญญาณ กบการงานของขาพเจาเองในฐานะนกฟสกส ขณะเดยวกนขาพเจาเชอวา การเคลอนยายทางความคด ในวชาฟสกสสมยใหมนนมนยส าคญทางสงคมดวย ขาพเจาไดเขยนไวในตอนจบของหนงสอเลมนนวา

“ขาพเจาเชอวาโลกทศนอนเกดจากวชาฟสกสสมยใหมนนไมสอดคลองตองกนกบสงคมปจจบนของเรา ซงไมไดแสดงถงความสมพนธอนบรรสานสอดคลองดงทเราสงเ กตเหนไดในธรรมชาต การทเราจะไดมาซงดลยภาพทมพลงเคลอนไหวอยภายในดงกลาวนน เราจ าเปนจะตองม โครงสรางทางสงคมและเศรษฐกจทแตกตางออกไปจากสภาพปจจบนชนดหนามอเปนหลงมอ ซงยอมหมายถงการปฏวตทางวฒนธรรมในความหมายทแทจรงของค าๆ น อารยธรรม ทงหมดของเราจะอยรอดไดหรอไมอาจจะขนอยกบวาเราสามารถน าใหเกดการเปลยนแปลงดงกลาวหรอไม”

16. ความสงทาย กระแสแปรเปลยนเปนเรองปกตธรรมดา แตกตางในเชงของ 1) ความมากนอย (magnitude) 2) ความบอย(frequency) 3) ทศทาง(direction) 4) ระดบ(level) และอนๆ เรองการเปลยนแปลงครอบคลมอยาง comprehensive ทกสาขาวชา และแทรกอยทกสวนเสยวแหงชวมณฑล และสภาวะนเวศนทงมวล.

21

ภาคผนวกท 1 วาดวยทฤษฎ สงคมวทยาของ Emile Durkheim (ตอ)

ศ.พเศษ ดร.จรโชค(บรรพต) วระสย

Jirachoke(Banphot) Virasaya, Ph.D. (Berkeley) ประเภทท 1 การฆาตวตายแบบ Egoistic จากตวตนเอง

ตนเหตมาจากตวบคคลทขาดการบรณาการทเพยงพอกบกลม และสงคมทตนเปนสมาชกดงเหนไดจากมขอแตกตางระหวางอตราการฆาตวตายของผนบถอนกาย โปรเตสแตนต (Protestant) และนกายคาทอลก เดอรไคมเทยบกนวานกายคาทอลกบรณาการสมาชกไดเขาสชมชนมากกวา กลาวคอ นกายคาทอลกยดตดอยกบความเชอ และพธกรรมดงเดมมาเวลาชานานซงเกยวพนอยางเหนยวแนนกบชวตของศาสนกชน การมศรทธาตอความเชอ และศาสนามอทธพลควบคมชวตจตใจของสมาชก เดอรไคม กลาววาผนบถอนกายคาทอลกมกเปนชมชนทเปนอนหนงอนเดยวกนโดยผกพนอยกบความเชอและพธกรรมแบบเดยวกน แตเดอรไคมกลาววานกายโปรเตสแตนตสนบสนนการแสดงความคดเหน หรอความใฝใจทเปนอสระ (free inquiry) มากกวาโดยไมเนนความเครงครดตอค าสอนตามตวอกษร

ในทรรศนะของ เดอรไคม นกายโปรเตสแตนตมลกษณะทตวตนมอสระในเรองความเชอคอนขางมาก (“The Protestant is far more the author of his faith”) ศาสนกชนโปรเตสแตนต มกไมแนบแนนกบชมชนทางศาสนา เดอรไคม กลาววา อตราการฆาตวตายทสงกวาในกรณของผนบถอนกายโปรเตสแตนตเกดขนจากการทม บรณาการ (integrated)นอยกวา ในกรณของผนบถอนกายคาทอลก นอกจากน เดอรไคม กลาวถง สาเหตแหงการฆาตวตาย แบบ egoistic วาโยงเกยวกบความ สมพนธกบสถานภาพทางครอบครว เขาพบวาผทไมไดแตงงาน และผทไมมบตร มการบรณาการกบครอบครวนอยกวาผทมชวตสมรส และผทมบตรดวย ผทเปน โสดมความผกพนกบความรบผดชอบตอผอน นอยกวา ดงนนจงน าไปสลกษณะทเรยกวา ความเปนตวตน (egoism) และอตราการฆาตวตายทสงกวา การฆาตวตายแบบท 2 anomic suicide จากความไรระเบยบของสงคม

เปนการฆาตวตายทเกดขนในสงคมอตสาหกรรม เดอรไคมกลาววาเกยวกบการทสงคมไมก ากบดแลบคคล อยางเพยงพอ ซงแตกตางจาก ยคเกษตร กรรมทมการเปลยนแปลงชา และคนมกอาศยอยในบรเวณเดยวกนตดตอกนเปนเวลานาน แตในยคอตสาหกรรม มการเคลอนยายถนฐานเพอประกอบอาชพ สภาวะรอบตวบคคลมความไมแนนอน โดยปราศจากความเคยชน ซงแตกตางจากสงคมแบบดงเดม การค านงถงความไมแนนอน และการค านงถงสภาวะทผดแปลกแตกตางไปจากวถชวตแบบเดม ท าใหอตราการฆาตวตายสงขน

22

เดอรไคมพบวา ในชวงเศรษฐกจตกต า เชน การพงทลายของ Paris Bourse (Stock Exchange) ในป ค.ศ. 1882 และพบอกวาอตราการฆาตวตายสงขนเมอเศรษฐกจรงเรอง เขายกตวอยางในกรณทอตาลไดชยชนะรวมตวกนขนเปนชาต-รฐ ( nation-state)ไดในป ค.ศ. 1870 และท าใหเศรษฐกจขยายตว และมรายไดเพมมากยงขน เดอรไคมอธบายปรากฎการณดงกลาววาเศรษฐกจตกต าหรอรงเรอง แบบกระทนหนหรอผดปกต ยอมท าให เกดความไมแนนอน คอ ความรสก anomic มมากยงขน และน าไปสการฆาตวตาย

เดอรไคมถอวาการแบงงานทมลกษณะเชยวชาญเฉพาะทางมากยงขน ท าใหขาดการความรสกเปนบรณาการ ซงแตกตางจากสงคมแบบดงเดมทเดอรไคม เรยกวา สงคมกอนอตสาหกรรม (pre-industrial) ซงมสภาพการณทเออตอการฆาตวตายอก 2 แบบ อนไดแก altruistic และ fatalistic suicides. การฆาตวตายแบบท 3 Altruistic suicide จากการคดค านงถงสวนรวม

เกดขนเมอตวบคคลบรณาการเขาสสงคมมากจนกระทงสามารถสละแมกระทงชวตของตน เพอแสดงออกซงความรสกทตนเองมตอบคคลอน หรอเปนความส านกแหงภาระหนาท (sense of duty)

เดอรไคมยกตวอยางกรณของสตรทเปนแมหมายกระโดดเขากองไฟพรอมกบการฌาปนกจสาม (ประเพณ suttee) ในอนเดยยคโบราณและในสงคมเผา Ashanti ซงผภกดตอหวหนาเผาจ านวนหนงฆาตวตายตามหวหนา การฆาตวตายประเภทน เดอรไคมใหทรรศนะวา เปนเพราะตวบคคลบรณาการเขากบสงคมมากเสยจนกระทงยอมสละชวตเพอบคคลอน การฆาตวตายประเภทท 4 Fatalistic suicide จากความเชอในชตากรรม

เดอรไคมกลาววา เกดขนเมอสงคมควบคมบคคลมากเกนไป เปน suicides of persons with futures pitilessly blocked and passions violently choked by oppressive disciplines เดอรไคมกลาววาในสงคมสมยใหม การฆาตวตายประเภทนมนอยแตมความส าคญในทางประวตศาสตร ซงเปนสาเหตส าคญทในหมทาสมการฆาตวตายสง ในทรรศนะของเดอรไคมสงคม แบบดงเดม มการบรณาการและการควบคมสงคม มากเกนไป แตในสงคม อตสาหกรรมมนอยเกนไป เขาศกษาเชงปรมาณโดย เปรยบเทยบอยางเปนระบบ ตางแนว Positivists เขาใชสถตเพอสนบสนนทรรศนะทวา พลงซงไมสงเกตเหนไดโดยตาเปลา มอทธพลชทศทางของพฤตกรรมมนษย

เดอรไคมกลาววา จ านวนการฆาตวตายถกก าหนดโดยแนวโนมแหงหมเหลา (collective tendencies) ซงเปนตวตนหรอมชวตเปนของตนเอง (have/an/existence of their own) ขอวจารณ และการศกษาระยะหลง

6.1 นกคดแนว Positivist เหนชอบกบวธการของเดอรไคมดงปรากฏในขอวจารณของ Maurice Halbwachs (ในหนงสอชอ Les Causes de Suicide, Paris: Alcan, 1930) Halbwachs เสรมและปรบปรงงานวจยของเดอรไคมโดยใชขอมลและสถตทใหม ซงเขากลาววาสนบสนนผลงานของเดอรไคม แตในประเดนทวา ส าคญของศาสนาในการก าหนดอตราทมอทธพลตออตราการฆาตวตายนน Hallbwachs ได

23

คนพบเพมเตมกลาวคอ มขอแตกตางระหวางผทอาศยอยใน ชมชนเมองกบชมชนชนบท ซงแหลงอาศยอาจเปนตวการทท าใหมขอแตกตางระหวางผทนบถอศาสนานกายคาทอลก และนกายโปรเตสแตนต

ส าหรบผลงานรวมสมย ค.ศ. 2004 คอโดยนกสงคมวทยาชาวแคนาดา ชอ Michael Dorais. Dead Boys Can’t Dance : Sexual Orientation, Masculinity and Suicide. Montreal : McGill-Oneen’s University Press, 2004) เขารายงานวา อตราฆาตวตายของเดกหนมแคนาดาสงกวาเดกสาวถง 7 เทาตว ซง Dorais กลาววาเกยวโยงทศนคตของมหาชนตอพฤตกรรมเบยงเบนทางเพศ ขอก าหนดของสงคมไมสามารถคลอยตามได จงน าไปสจดจบชวตของ “expectation of social rules or demands that they could not adhere to which were “crushing them.” เปนแนวทางการศกษา โดยใชมโนทศน “stigma” (ตราบาป) ของนกสงคมวทยาทเคยสอนผเขยน (จรโชค) คอ Erving Goffman. Stigma. Penguin 1970. อนงผลงานของเดอรไคมไดรบการสนบสนนจากการวจยในสหรฐอเมรกา.

24

ภาคผนวกท 2 วาดวยปรชญา ศ.พเศษ ดร.จรโชค วระสย Jirachoke Virasaya, Ph.D. (Berkeley)

1. ความน า ปรชญา ในภาษาไทยแปลมาจากภาษาองกฤษ Philosophy ตามความหมายตรงตวกคอ การมความรกในความมสตปญญา รอบร (love of wisdom) แตมปญหาวาอะไรคอ สงทเรยกวา เปนความรอบร สตปญญา นกคดจากชาวอตาเลยนแนวมารกซสตชอ Antonio Gramsci, (189-1937) กลาววา ทกคนสามารถเปนนกปรชญาไดบางระดบ นกปรชญารนชวงสงครามโลกครงท 2 ทโดงดงในชวงศตวรรษท 20 ไดแก Bertrand Russell ซงกลาววา “ปรชญาเปนสงทเปนระหวางวทยาศาสตร และเทววทยา” ( Richard Osborne Philosophy for Beginners, 1992, pp. 2-8) นกปรชญาชาวเยอรมนชอ Karl Jaspers กลาวไววา แกนของประวตศาสตรโลกชวงส าคญมชวงเวลา ประมาณ 500 ป กอนครสตศกราช (500 B.C.) ซงม ขงจอ (Confucius) เลาจอ (Lao-Tse) ในจน และคมภรอปนชาด (Upanishads) และพระพทธองคในอนเดย คมภร Zarathustra ในเปอรเซย ผประกาศคมภรเกา (Old Testament prophets) ในปาเลสไตน Homer และนกปรชญา ในกรกโบราณ (city-stales, polis) ของอาณาบรเวณทเรยกวา Greece เจรญรงเรองในฐานะเปนศนยกลางการคาขาย คนกรกไดพฒนาความคดทวาจะตองพงกฎเกณฑตาง ๆ มากกวาปลอยใหเปนไปตามสถานการณ คอ แลวแตจะเปนไป คน กรกนยมทองเทยว เดนทางภาษาของกรกมลกษณะใหความหมายอยางกระชบ เนนเรขาคณตศาสตร และการหาความรจากอารยธรรมอน ๆ 2. นกคดกรก บคคลทถกระบวาใหความสนใจ และมบทบาทในเรองของปรชญาคนแรก ไดแก เทลส (Thales) ซงเปนทงนกการเมอง นกวทยาศาสตร และนกคด ในเมองทาเรอ ชอ Miletus กลาวกนวา เขาสามารถท านายเกยวกบสรยปราคาไดอยางถกตอง เมอ 585 ปกอนครสตกาล (585 B.C.) เขาสนใจต านานแหงอดตสมยและแสวงหาความรในเรองของวาดวยโลก และจกรวาล Thales พยายามแยกวทยาศาสตร ออกจาก magic กลาคดเกยวกบโลก ระบวา คลาย ๆ วา ในตอนเรมตนน สงตาง ๆ นาจะเกดขนจากน า และค าตอบเชนวานน คอการพยายามพาสงทเปนเอกภาพของทกสงทกอยาง Anaximander ประมาณ 546 ป กอนครตศกราช ถอวาโลกแขวนอยในอวกาศ และทกสงทกอยางเกดขนจากน า และถอวามนษยพฒนาจากไฟ เขาสนใจในเรองของสงทเปนปฐมวสด (primal substance) เปนอนดบแรก และกฎเกณฑแหงธรรมชาต ซงท าใหเกดการสมดลระหวางสงตาง ๆ ในโลก

25

นกคด พธากอรส (Pythagoras) ผสมผสานระหวางการเปนนกวทยาศาสตร และ ความเปน mystic เขาพดถงความสมานฉนทระดบจกรวาลโดยถอวาตวเลขท าใหมการเชอมโยงตอกน เขาเปนผทรเรม เรขาคณต เปนผทรเรมความคด ใชเหตผลแบบ นรนย (deductive reasoning) คอเรมตนดวยการ axiom ซงถอวาเหนชดในตวเอง (self-evident) ตอจากนนจงด าเนนการตอไปตามขนตอนแหงตรรกะ คอ ในแนวของเหตผล เขาถอวาทกสงทกอยางเปนตวเลขทงสน เฮอราไคลตส (Heraclitus) มชวตอยในชวง 500 ป กอนครตศกราช เขากลาววา ทกสงทกอยางอยในภาวะแหงการเปลยนแปลง แตถอวามความยตธรรมแหงจกรวาล ซงท าใหเกดสมดลในโลก เขาถอวาธาตทเรมตนส าคญทสด ไดแก ไฟ เขาเนนเรองการเปลยนแปลง แมกระทงในเสยววนาทกมการเปลยนแปลงดงค ากลาวทโดงดงของเขา ไมมผใดทสามารถกระโดดลงไปในแมน า ไดสองครง 3. ยคกรกรงเรอง ยคนกประวตศาสตร เรยกยคกรกรงเรองวา The Glory that was Greece (classical Greece) เปนชวงเวลาทชาวกรกในนครรฐตาง ๆ โดยเฉพาะในนครรฐ เอเธนส ไดสรางสรรคทางความคด และสงทเปนวสด อนเปนประจกษพยานจนถงทกวนน เชนนกปกครองระดบ รฐบรษ (statesman) คอ Pericles ผประพนธผลงานประเภทโศกนาฏกรรม เชน Euripides รวมทงนกประวตศาสตร นกดนตร จตรกร และกว เชน Sappho นอกจากนยงมสถาปนค นกคณตศาสตร และปรชญา อกมากมาย ในยคนนมค าลาวทเราปกใจอยกบเรองของความงาม แตไมไดน าไปสความฟงเฟอ ความหลงใหลในสงทเปนเรองคด หรอท าให เราไมออนแอ. (Our love of what is beautiful does not lead to extravagance : Our love of the things of the mind does not make us soft) มกกลาวกนวา ประชาธปไตยมจดเรมตนทนครรฐกรก แตตองยอมรบความจรงวามทาสเปนจ านวนมากในนครรฐเหลานน ซงมมากเกนกวารอยละ 60 ของผทอาศยอย มนกคดแบบทเรยกวา เปนผสนใจใฝรในเรองทเกยวของกบมนษย แตไมสนใจเกยวของกบความจรง หรอสจธรรมทอยนอกเหนอชวตประจ าวน ผทมความสนใจเชนวานไดฉายาวาเปน Sophists ใหความสนใจกบ การทจะมนษยสามารถท าสงตาง ๆ เพอตนเอง เพอความอยรอด จงสอนคนทวไปใหรจกการเขยน การพดปราศรย และการพดเพอเอาชนะ ในคดตาง ๆ โดยใชภาษาแบบ paradox และการมขอถกเถยงทน าไปสการเอาตวรอดได ตวอยาง ไดแก Protagoras ซงเปนบคคลทกลาววา ความรอนแทจรงเปนไปไมได ดงนนสงทพงเอาใจใสกคอ การมความคดเหนทเปนประโยชนเทานน เปนแนวปรชญาซงตอมาเรยกวา scepticism คอถอวา ขอถกเถยงความคดเหนแบบทแตกตางกนไมอาจจะมสรปโดยการอางไปยงสงทเปนความจรงหรอเปนสจธรรม เขาถอวามนษยเปนผก าหนดวาอะไรถกอะไรผด ปรชญานนกคอ Man is the measure of all things. ความคดของ Protagoras มความเปนสมพทธภาพ (relativism) คอไมขนอยกบความถกตองอนสงสด นกคดแบบซอฟฟลด อกผหนง ไดแก Thrasymachus ซงถอวาสงทถกตองกคอ แลวแตวาใครเปนผแขงแรงกวา ดงค ากลาวทวา Justice is the advantage of stronger. 4. รงอรณแหงปรชญา

26

ผทเปนนกคดเหนแตกตางตรงกนขามกบแนว ซอฟฟลต คอ Socrates (470-399 BC) เขาเปนบคคลทชอบแตงตวแบบตามสบาย เดนไปไหนมาไหนโดยไมใสรองเทา เปนคนทแขงแรง และมความกลาหาญในการตอส เขาชอบทจะถกเถยงตามสถานทชมนมชน ซอคกระตส หนมาสนใจประเดนทวาดวยจรยธรรม (Ethics) ซงเพมเตมจากการพจารณาหาความรเชงวทยาศาสตร เขาใสใจเรองความด ความชวเขาจงคนหาเรองความยตธรรม ความถกตอง และความด Socrates ถอวาปรชญาเปนเรองวถแหงการด ารงชวต แตฝาย Sophists ถอวา เปนเรองของ อาชพ คอการไดมาซงผลประโยชนตอบแทน ซอคกระตส กลาววา สงทท าใหมนษยท าผดเกดขนจากการไมมความร ทงนเขาตความหมายวา ความรหมายถงอะไร ไมใชเปนเพยงเรองขาวสาร ขอมล ทเหนเขาใจ งาย ๆ การมความรตรงกนขามกบสงทเรยกวาเปนอวชชา คอ รเหมอนกน แตเปนการรท ผด ๆ ถาความรทถกตองเปนคณธรรม (virtue) เขาถอวาสามารถทจะบรรลเปาหมาย แหงสจธรรมไดโดยการออกก าลงทางสมอง ซงเขาใชวธการทเรยกวา วภาษวธ (Dialectic) เปนวธทเรยกวา ตงค าถามและตอบ เขาถอวาวธการเชนวานเปรยบเสมอนกบการเปนหมอต าแย หรอหมอท าคลอด (midwife) ท าใหเกดความเปนจรง ซอคกระตส มองตวเองวาเหมอนกบเหลอบ (gad-fly) ซงท าใหคนอนตนตวอยเสมอ 5. เพลโต (Plato, 428-354 BC) เปนผสบเชอสายจากตระกลด เปนศษยของซอคกระตส และเมอซอคกระตสจบชวตลง เขาเดนทางทองเทยวไปตามทตาง ๆ และตอมาไดยอนกลบมาตงสถาบนทชอวา แอคเอดเดมม (Academy) ซงตามศพทแปลวา โยงเกยวกบตนไม คอ การเรยนไปภายใตรมเงาของพฤกษา การเรยนการสอนทเนนเรขาคณต ดาราศาสตร และการประสานเสยง สถาบน Academy เพยบพรอมดวยหองสมด จดมงหมายแหงการสถาปนาของเพลโต กคอ เพอทจะฝกใหรจกการคดโดยใชเหตผล ทงนไดยดแนววา การศกษาจะตองประกอบไปดวย ความพยายามรวมกนของคร และศษยเพอทจะบรรลเปาหมาย คอ ความเปนจรง ผลลพธทส าคญของสถาบนแหงน ไดแก Aristotle (อารสโตเตล) ซงศกษาและใชชวตอยทสถาบนแหงนเปนเวลาถง 20 ป หนงสอทส าคญยงของเพลโต มชอวา อตมรฐ หรอเลศนคร (the Republic) ซงเขาไดวาดภาพแหงการมนครรฐทเลอเลศ โดยก าหนดวาจะตองม 3 ชนชน ล าดบแรกชนชนทเรยกวา ผพทกษ (guardians) ล าดบทสอง ไดแก ทหาร และล าดบทสาม ไดแก ประชาชนทวไป (masses) เพลโตเนนการฝกฝน บคคลทจะไปเปนผพทกษ และก าหนดวา แตละชนชนไดรบแรงกระตน ทางจตวทยาแตกตางกน กรณชนชนแรก แรงกระตนแลควบคมได คอ เหตผล ชนชนทสองทหารจ าเปนตองมแรงกระตน คอ ความหาญกลา (courage) และส าหรบชนชนทวไปลกษณะส าคญคอ การถกควบคมโดยกเลส 6. อารสโตเตล (Aristotle) เกดป 384 กอนปครตศกราช บดาเปนแพทยราชส านก ซงสงเขามาเรยนทส านกอ Academy ของเพลโต เปนบคคลทมความเชยวชาญหลายเรอง ศกษาอยกบเพลโต และไดเดนทางไปตามทตาง ๆ อยางกวางขวาง เขายกยองเพลโต แตในขณะเดยวกนไดเปลยนแนวจาก อดมคตนยม (idealism) มาสแนว

27

ประจกษวาท คอ การดจากประสบการณ ในป ค.ศ. 35 กอนครตศกราช เขาไดจดตงโรงเรยนของเขาเองในกรงเอเธนส เรยก ลเซยม (Lyceum) และในชวงทท าการสอนนน อารสโตเตล เดนไป และอธบายไป ดงนนนกศกษาทนนจงตองเคลอนไหวอยเสมอ

ศษยของอารสโตเตล คอ มกฎราชกมารแหงมาเซโดเนย โอรสของกษตรยฟลลปส อารสโตเตลเปนอาจารยของอเลกซานเดอร (Alexander) อย 3 ป ศษยผนเปนผทกระจรกระจายในการรบตงแตแมน าไนล ซกโลกตะวนตกจนกระทงถงแมน า สนธ ในโลกตะวนออก คอ อนเดย เขาขยายเขตแดนอยางมหาศาล ผลงานของอารสโตเตล มมากมาย แตการเขยนของเขานนไมมสภาวะคลายกบบทสนทนา หรอเปนการแฝง คอ เปนบทละครแบบของเพลโตผเปนอาจารย เขาเปนบคคลแรกทพยายามจดประเภทของความรออกเปนสาขาตาง ๆ เชน สาขา ตรรกวทยา (Logic) อภปรชญา (Metaphysics) จรยธรรม (Ethics) การเมอง (Politics) ชววทยา (Biology) วาดวยบทกว (Poetics) คณปการของอารสโตเตลทมตอตรรกวทยา ทวาดวย syllogism ซงเกดขนจากการพจารณา 3 สวน ดงตอไปน 1) มนษยทกคนตองตาย 2) นาย ง เปนมนษยผหนง 3) นาย ง จงตองตาย (วนใดวนหนง) อารสโตเตลระบ syllogism และรปแบบการคดทใชไมไดทเรยกวา fallacy หรอเหตผลวบต ตรรกวทยา หรอตรรกศาสตร น าอารสโตเตลศกษาเกยวกบโครงสรางของการศกษา โดยใหมการแยกแยะระหวางความรทวาดวยความหมายของศพทตาง ๆ และความรวาดวยการตดสนพจารณา (judgements) ทเกยวกบศพทตาง ๆ เหลานน จงท าใหเขาออกมาแยกแยะวาศพทตาง ๆ มค าใดเปน categories ทวาดวย 10 ลกษณะในการพดจา หรอสอสาร คอวาดวย 1) เนอหาสาระ (substace) 2) คณภาพ (quality) 3) ปรมาณ (quantity) 4) ความสมพนธ (relation) 5) สถานท (place) 6) เวลา (time) 7) ต าแหนง (position) 8) ภาวะ (state) 9) การกระท า (action) 10) ความรสก (affection) อารสโตเตล ผเปนศษย มความคดเหนทแตกตางจากอาจารย คอ เพลโต คอแมวาทงสองคนจะสวนททง 2 คน เหนเหมอนกน คอ ตอตานทฤษฏของกลมซอฟฟสต เชน Protagoras ทวาความด ความถกตองมลกษณะทเปนสมพทธภาพ คอไมมความดบรสทธในตวของมนเอง เพลโตผเปนอาจารยไดสรางทฤษฏทวาดวยรปแบบถาวร Forms ซงเปนแกนแทของสงตาง ๆ หรอ เรองตาง ๆ อารสโตเตลมความเหนวารปแบบถาวรเชนวานน ยอมไมมการเคลอนไหว ไมมการเปลยนแปลง และไมไดชวยใหเขาใจวาอะไรเปนของแท และสงทสามารถเรยนรไดทงนเพราะมลกษณะเปนนามธรรม อารสโตเตลเสนอทฤษฏทวาดวยสาระหรอแกนแท (Substance) ซงเกดขนผสมผสานกนตอสงทเปนวตถ (Matter) และรปแบบ (Form) ตวอยางคอ Substance หรอ แกนแท เชน เสาหลกกลมทปรากฏอยตามโบสถวหารทวไป ประกอบไปดวยสงทเปนวตถ (matter) คอ หน ดน ทราย หรอ ซเมนต แตจะตองมสงทเรยกวา Form เปนการออกแบบวางรปรางตอไปวาจะเปนอยางไร

28

สวนการเปลยนแปลงทจะเกดขนนน อารสโตเตลอธบายโดยใชมโนทศนทวาดวย ความเปนจรง (actuality) และสงทเปนศกยภาพ (potentiality) เขาถอวาสาระส าคญเปนสงทน าพาทมทมศกยภาพของคณภาพตาง ๆ ซงผลสดทายไดเปนจรงในสงนน มความเปนจรงในตวของมนเอง ตวอยางคอ ค ากลาวทวาน ามนเปนสารทท าใหเกดไฟไหมขนได ในความหมายของอารสโตเตลวามศกยภาพในการทจะเผาไหมอยในตวตนของน ามน แตจ าเปนทจะตองมไมขดทจะท าใหศกยภาพในการไหมเกดขนได การใหความสนใจเกยวกบเรองการเปลยนแปลงนเปนลกษณะของอารสโตเตล ซงใหความส าคญกบสงทกลายเปน Becoming โดยถอวาส าคญกวาการพจารณาสภาวะทมอยเปนนรนดร คอความคงทแบบทอาจารยของเขาคอ เพลโตใหความสนใจ เพลโต สนใจตวเหต (causality) ซงเขาระบวา ม 4 สาเหต การกระท าอะไรกตามจะเกยวของกบสาเหตทหนง คอ ตววตถ (material) เชน กอนหนกอนหนง

29

ภาคผนวกท 3

จากหนงสอพมพกรงเทพธรกจ วนท 20 สงหาคม พ.ศ. 2553 นไง ตวอยางทเศรษฐไทย ควรจะเลยนแบบอยางยง อภมหาเศรษฐอยางวอรเรน บฟเฟตต ประธานและซอโอของบรษทบรหารหน Berkshire Hathaway เคยประกาศวา เขาจะบรจาค 99% ของทรพยสนสวนตวใหกบกจกรรมสาธารณะทเปนประโยชนตอสงคม ครบ ผมอางตวเลขไมผดครบ รอยละ 99 ครบ บล เกตส เจาพอไมโครซอฟท ไดทมเวลาสบปทผานมา บรหารมลนธทมชอเขากบภรรยา Bill & Melinda Gates Foundation อยางเอาจรงเอาจง เงนบรจาคทเขาและภรรยาบรจาคเปนกองทนหลกอยท 33.5 พนลานดอลลาร (เปนเงนไทยกไมนอยกวา 1.1 ลานลานบาท) เพอสงเสรมกจกรรมทเปนประโยชนตอมนษยชาต เชน วจยหาทางรกษาโรคภยไขเจบทคนสวนใหญในแอฟรกายงตองตาย เพราะไมมหนทางปองกนและรกษา หากจะบอกวามลนธของบล เกตส แหงน ตองถอวาใหญทสดและมอทธพลทสดของโลก กคงไมเกนเลยความจรงนก ทส าคญกวานน คอ เขาไมไดท าตวเหมอนมหาเศรษฐคนอน ทบรจาคเงนเพอการกศลเพยงเพอเปนขาวหรอไดชอวาเปน “เศรษฐใจบญ” หรอเพอใหสมภาษณวา “ผมตองการจะคนก าไรใหกบสงคม ” แลวกใหคนอนท างานไปโดยทตวเองไมไดสนใจกบกจกรรมเหลานนมากมายนก บล เกตส ลงมอลงแรงบรหารมลนธนนดวยตนเอง ถงกบเกษยณจากงานการบรหารธรกจของบรษท Microsoft ทตนกอตงและเปนผถอหนใหญมาท างานเปนผจดการมลนธเตมเวลาดวยตนเอง เพราะเขาถอวางานสาธารณะอยางน ท าใหชวตเขาคมคากวาการท ามาหากน เพอสรางความร ารวยเพมเตมใหกบตนเอง วอรเรน บฟเฟตต เคยบอกวาทเขาตดสนใจจะบรจาคทรพยสนสวนตว เกอบทงหมดใหกบงานสาธารณะนน เพราะ "ผมไมสนใจทจะใหมรดกของผม ตกทอดไปถงลกหลานเพยงเพอไดชอวา ตระกลผมจะเปนมหาเศรษฐตอเนองไปอกหลายชวอายคน...ยงเมอผมเหนวาประชากรโลก 6 พนลานคนยากจนกวาเรามากมายหลายเทานก ผมจะมความสขมาก หากเพอนรวมโลกจะสามารถไดประโยชนจากการใหของเรา..." เขาบอกกบบบซวนหนงเมอเรวๆ น

ดงนน เมอบฟเฟตต กบบล เกตส ตกลงจบมอกบประกาศ “โครงการเพอการให ” หรอ Giving Pledge ดวยการชกชวนใหมหาเศรษฐคนอนๆ อกอยางนอย 400 คนในอเมรกา และทวโลกใหชวยกนบรจาคเงนอยางนอย 50% ของความมงคงของตนเอง กตองฮอฮาเปนธรรมดา เพราะเปนการทาทาย “มโนธรรม” ของคนทร ารวยจากการท าธรกจ อนหมายความวา ความมงคงของเขาเหลานน มาจาก “ผบรโภค” หรอจากสงคมสวนรวมนแหละ

30

ดงนน จงเปนการ “ตอบแทนสงคม ” อยางแทจรง หากจะเอาทรพยสนอนมหาศาลนนมาคนใหกบคนดอยโอกาสของประเทศชาต เพอลดความเหลอมล าต าสง ทงสองคนบอกวา ณ วนน ไดเศรษฐประมาณ 40 คน ทพรอมจะรวมขบวนการแลว จากทตดตอไปไดเกอบ 80 คน และแตละคนจะชวยกนกระจายขาวออกไปเปนลกโซ แมวาคนบรจาคเงนในอเมรกาสวนใหญจะท าเพราะไดลดหยอนภาษ แตบฟเฟตต บอกวา "จากประมาณ 20 คนทตกลงจะรวมกบผมในการบรจาคทรพยสนเงนทองสวนตว ไมมคนไหนถามไถเรองลดหยอนภาษเลยสกคนเดยว เพราะผมคดวาแมนนจะเปนหนงในขอพจารณา แตผมเชอวาคนทตองการท าความดความถกตองนน คดอะไรเกนเลยเรองผลประโยชนสวนตวแลวแนนอน..." ผมเขาไปในเวบไซตของบรรดาเศรษฐมะกน ทเหนพองกบสองอภมหาเศรษฐแลว กพอจะเขาใจปรชญาชวตของเขาเหลานไดคอนขางด...ส าหรบฝากบรรดาเศรษฐไทยดวยครบ ไมเคล บลมเบรก นายกเทศมนตรนวยอรก... "ถาคณตองการท าอะไรใหลกหลานของคณ และแสดงใหพวกเขาเหนวาคณรกพวกเขาขนาดไหน สงทท าไดดทสด คอ หนไปสนบสนนองคกรตางๆ ทจะชวยสรางใหโลกใบนดขนส าหรบพวกเขาและลกหลานของพวกเขา และหากคณเรมให คณกจะเปนเครองบนดาลใจใหคนอนบรจาคตอดวย...ไมวาจะเปนการบรจาคเงนหรอเวลาของเขากตาม..." เศรษฐคนอนๆ ทตกปากตกค าจะบรจาคทรพยสนเงนทองของตนเองไมนอยกวา 50% กม เทด เทรนเนอร แหงซเอนเอน เดวด รอคกเฟลเลอร แลร เอลลซน เจาของและผกอตง Oracle Corp หากคณอยในรายชอมนษยร ารวยทสด 400 คน ของนตยสาร Forbes กตองไดรบโทรศพท จากบฟเฟตต และบล เกตส แนนอน และถาคณเปนคนไทยทรวยทสด 500 คนของประเทศไทย คณจะเรมตนแสดง “จตกศล” อยางเปนรปธรรม เพอ “คนอะไรใหกบสงคมอยางจรงจงและจรงใจ” ไหม เพราะนคอ จดเรมตนของการชวยบานเมองนแกปญหาความ “เหลอมล าต าสง ” ทเปนสาเหตของความวนวายปนปวนมากมายทเดยวเชยวแหละ

31

ภาคผนวกท 4

จากหนงสอพมพโพสตทเดย วนท 18 สงหาคม พ.ศ. 2553 ไทยรงอนดบ 58 ประเทศทดทสดในโลก นวสวกชการเมองออนแอสด

นตยสารนวสวกเปดฉากจดอนดบประเทศทดทสดในโลก ( The World’s Best Countries) 100 อนดบครงแรก โดยความนาสนใจของการจดอนดบในครงนอยทการรวบรวมเอาขอมลในทกๆ ดานของแตละประเทศ แทนการใชขอมลเพยงดานใดดานหนงเหมอนอยางการจดอนดบอนๆ ทเคยเกดขน

ขอมลทงหมดจะน ามาประมวลเปนดชนตวเลข กอนทจะน ามารอยเรยงจดเปนอนดบ ดงนนการจดอนดบนจะแบงออกเปน 5 ดาน ประกอบดวย ดานการศกษา สขภาพ คณภาพชวต การแขงขนทางธรกจ และบรรยากาศทางการเมอง

รายงานของนวสวก ระบวา การจดอนดบครงนสะทอนใหเหนในหลายๆ ดานทเกดขนบนโลก เชน ความคดทวาในระยะเรมตนของประเทศเกดใหมทางเศรษฐกจ ประเทศทเลกกวาอาจจะ

ดกวากได ตวอยางเชน ทวโลกคงไมปฏเสธความสามารถของยกษใหญทางเศรษฐกจอยางจน บราซล หรอตรก แตประเทศเหลานกลบปลอยใหประเทศเลกๆ อยางสโลวเนย หรอเอสโตเนย แซงหนาไปได

นวสวก ชวา ทเปนเชนนนเพราะประเทศทมขนาดเลกกลดทอนแรงในการขบเคลอนประเทศใหทกภาคสวนและทกดานไดเดนหนาไปพรอมๆ กนไดงายกวาเมอเทยบกบประเทศขนาดใหญ ใหเขาใจไดงายขนกอยางเชน จน ซงในเวลานเศรษฐกจแซงหนาญปนขนมาเปนอนดบท 2 ของโลกได แตประชาชนมากกวาครงจาก 1,300 ลานคน ยงคงอยในภาวะยากจน

แตทวาการเปนประเทศเลกๆ และมงคงอาจจะเปนสงทดทสด เหมอนอยางประเทศในกลมนอรดกทโกยตดอนดบทอป 10 ทงสน ไมวาจะเปนฟนแลนด ทครองแชมปอนดบท 1 ประเทศทดทสดในโลก สวเดน จเบยดมาเปนอนดบท 3 ของโลก นอรเวย รงอนดบท 6 และเดนมารก มาเปนอนดบท 10

นอกจากน จากการจดอนดบในครงนจะเหนชดเจนวาประเทศทมระบบการศกษาทดเยยมกจะมความเชอมโยง และสะทอนถงแนวโนมความรงเรองทางเศรษฐกจ โดยประเทศทมแววสดใสในเอเชยอยางเกาหลใต ซงในภาพรวมตดอยในอนดบท 15 ของโลก โดยมคะแนนรวมอยท 83.28

32

แตเกาหลใตมคะแนนในสวนของระบบการศกษาอยท 96.72 โดยประชากร 97.9% ของเกาหลใต

เปนผทอานออกเขยนได ท าใหเกาหลใตรงอนดบท 2 ของโลก ในสวนของความเปนเยยมของระบบการศกษา เปนรองเพยงฟนแลนดเทานน

เมอหนมาดภาพของประเทศสมาชกสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (อาเชยน) ผานขอมลและการจดอนดบในครงน จะพบวาประเทศไทยจะรงอยในอนดบท 58 ของโลก และเปนอนดบท 3 ในอาเซยน โดยมคะแนนรวมอยท 62.17 คะแนน

ทงน ถาพจารณาแตละดานจะพบวาภาคเศรษฐกจของไทยเปนสวนทดทสด ตามมาดวยคณภาพชวตของประชาชน การศกษา และสขภาพตามล าดบ แตสวนทย าแยทสด คอ บรรยากาศทางการเมองภายในประเทศ โดยไทยมความมนคงทางการเมองเพยง 56.5 คะแนน การมสวนรวมทางการเมองอยทเพยง 5.56 คะแนน จากคะแนนเตม 10

ขณะทประเทศสมาชกอาเซยนทท าคะแนนไดดทสดในอาเซยน คอ สงคโปร ครองอนดบท 20 ของโลก ดวยคะแนน 80.94 อกทงสงคโปรยงเปนประเทศทมพลงขบเคลอนและความคลองแคลวทาง

33

เศรษฐกจดทสดในโลก มระบบการศกษาทเยยมเปนอนดบท 4 ของโลก พรอมทงระบบสขภาพตดอนดบ 7 ของโลกอกดวย

สวนมาเลเซยซงตามมาเปนอนดบท 2 ของอาเซยนน าหนาไทย โดยเมอเทยบระดบโลกแลวจะตดอยท 37 ดวยคะแนนรวม 69.96 อก 3 ประเทศในอาเซยนทตดเขาไปในการจดอนดบครงนกคอ ฟลปปนส อนโดนเซย และเวยดนาม

ส าหรบสมาชกอาเซยนประเทศอนๆ อยางกมพชา พมา ลาว และบรไน กยงคงไมสามารถไตอนดบขนมาตดในการจด 100 อนดบของโลกได

สวนประเทศในกลม จ7 จากขอมลการจดอนดบครงนจะเหนวา แคนาดา ซงอยในอนดบท 7 ของโลก น าหนาโดดเดนทสดในกลม โดยมคะแนนในภาพรวมอยท 87.29 ตามมาดวยญปน อยในอนดบท 9 ของโลก ดวยคะแนน 85.99 แตทวาแดนปลาดบนเองทมระบบสขภาพทดทสดในโลก และมระบบการศกษาดอนดบท 5 ของโลก อกทงภาพรวมของเศรษฐกจยงสามารถเหนยวอนดบทอป 10 ของโลกมาได โดยอยในอนดบท 10 ของโลก

ขณะทยกษใหญของโลกอยางสหรฐ แมจะอยในอนดบท 3 ของกลมประเทศ จ 7 แตไมสามารถเบยดเขามาในอนดบทอป 10 ของโลกได

เมอเทยบกบประเทศอนในโลก สหรฐอยในอนดบท 11 ดวยคะแนนรวม 85.51 แตเมอเจาะลงไปทภาพเศรษฐกจแลว สหรฐมคะแนนพลงและการขบเคลอนทางเศรษฐกจทดเยยม โดยในสวนนสหรฐรงอนดบท 2 ของโลก อกทงระดบคณภาพชวตของชาวอเมรกนกยงรงอนดบท 9 ของโลกอกดวย

ประเทศอนๆ ในกลม จ 7 ทตามมากคอ เยอรมน อยในอนดบท 12 ของโลก ดวยคะแนน 84.81 ตามมาดวยองกฤษ ซงอยในอนดบท 14 ของโลก ดวยคะแนน 83.35 ฝรงเศส อยในอนดบท 16 ของโลก ดวยคะแนน 83.26 และอตาล อยในอนดบท 23 ดวยคะแนน 78.96

34

ภาคผนวกท 5

จากหนงสอพมพไทยรฐ วนท 16 สงหาคม พ.ศ. 2553

ปฏรปประเทศตองเรมตงแตอนบาล-1 ผมชอบเกบสะสมหนงสอดๆ ซงเปนภมปญญาของคนรนเกาเอาไว มเวลาวางกไปคนหยบขนมาอานใหม วนกอนผมเพงไปรอตหนงสอ กไปเจอหนงสอเลมเลกๆเลมหนง เปนปาฐกถาชด "สรนธร" เรอง การพฒนาระบบการศกษาของประเทศไทย โดย ศาสตราจารย ม.ล.ปน มาลากล ปรมาจารยดานการศกษาของไทย ทานแสดงปาฐกถาชดนเมอวนท 2 พฤศจกายน 2530 ทจฬาฯ เพอเฉลมพระเกยรต สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาสรนธร ในวโรกาสททรงไดรบการสถาปนาเปน สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เนอหาในปาฐกถาชดน สอดคลองกบปญหาของประเทศไทยในปจจบน ผมจงคดบางสวนมาลงใหอานกนครบ คดวาอยางนอยกชวยใหคนรนปจจบนไดมองเหนปญหาทสะสมมาตงแตอดต และแนวทางแกไขทควรจะเปนตอนท ม.ล.ปน แสดงปาฐกถาชดนมอายได 78 ป 8 เดอน สมเดจ พระเทพรตนราชสดาฯ จงทรงรบสงวา "ไมตองยนพด นงพดกได" แต ม.ล.ปน กราบบงคมทลวา "ขาพระพทธเจาขอพระราชทานอนญาตยน โดยถอวาเปนครคนหนง ครจะตองยนอยหนากระดาน" ทามกลางเสยงปรบมอกองหอประชมจฬาฯ สะทอนใหเหนถง "จตวญญาณคร" ไดเปนอยางด ม.ล.ปนกลาววา การศกษาของเรากมรปรางเหมอนประเทศอนๆทกประเทศคอ เรมตนดวยเดกเลกๆ บางทกเรยกวาอนบาล บางทกเรยกอยางอน ตอจากนนกประถมศกษา ตอไปกมธยมศกษา ไปสดยอดทอดมศกษา ม.ล.ปน เปรยบ การศกษาในระดบตางๆ เหมอน เทา ขา มอ จตใจ และสมอง "เราจะบ ารงอนบาลซงเปรยบเสมอนเทาเพยงไหน บ ารงประถมศกษาเปรยบเสมอนขาเพยงไหน บ ารงมธยมศกษาคอมอทท างานและจตใจเพยงไหน และในทสดอดมศกษาซงเปนสมอง จะบ ารงเพยงไหนเทานนเอง ถาท าผดพลาดไป การศกษาของชาตกไมเจรญอยางแนนอน ส าหรบขนตนคอ "อนบาล" หรอเดกเลกนน ขาพระพทธเจาเปรยบเสมอนเทา เราตองยนหยดอยทไหนแหงหนง เราจะไปยนหลายแหงไมได เราจะตองยนอยในอารยธรรมไทย วฒนธรรมไทย ศลธรรมไทย เปน แนนอน เพราะฉะนน ถาไมสนบสนนการศกษาระดบน กเทากบวา ท าใหเทาของเรายนอยไมเปนท ขาพระพทธเจาไดสงเกตมาวา มประเทศในเอเชยซงพอจะเทยบกบเราได มอย 2 ชาตทสนบสนนการศกษาชนอนบาลอยางเตมภาคภม คอ ญปน และ อสราเอล ขอใหทกทานพจารณาดวา คนสองชาตนมจตใจหนกแนนอยางไร เขารกชาตบานเมองอยางไร เราอยาลมขอนเสย

35

เพราะฉะนน จ าเปนอยางยงทจะตองสนบสนนการศกษาขนอนบาลใหมากกวาน เคราะหรายมากทเราเรมงานนดวยขอขดของ จะท าใหหรหรา กไปซออปกรณจากตางประเทศมา แทนทจะเอาเศษไมทเราหามาไดในเมองไทยเยอะแยะไป ผทมอ านาจทางการเงน จงพยายามใหเรารบวา ท าโรงเรยนอนบาลเพอเปนตวอยางเทานน การท าใหเปนตวอยางหมายความวา จะท าแหงเดยวในสถานทแหงหนง เมอเจรจากนกไปยดเอาหลกจงหวด จะมโรงเรยนอนบาลไดเพยงแหงเดยวในจงหวดหนงๆ นอกจากนนใหเอกชนมาดตวอยางแลวใหไปท า ขาพระพทธเจา เหนวาผดพลาดมาตงแตตน เพราะวาเมอเอกชนมาจด กถกเรงใหสอบหนงสอในชนอนบาล ซงผดหลกอยางยง ขาพระพทธเจาอยากให ชนอนบาล นน ท าหนาทปลกฝงความเปนชาตเปนคนไทย การมพระมหากษตรย มศาสนา มพอแม เรองเหลานจะตองฝงเขาไปอยในจตใจของเดกๆ เดกๆเกดมาอายนอย พรอมทจะรบทกสงทกอยางโดยไมโตเถยงเลย ท าไมเราไมใหสงทเราประสงคมากทสด คอ ชาต ศาสนา พระมหากษตรย แกเดกในระยะน..." พรงนอานตอครบ.

36

ภาคผนวกท 6

จากหนงสอพมพกรงเทพธรกจ วนท 18 สงหาคม พ.ศ. 2553 อทาหรณคด "คนเกบขยะ" ไดเวลาปฏรปวงการยตธรรม กลายเปนขาวฮอฮาชวขามคน ส าหรบคดของนายสรตน มณนพรตนสดา หนมพนกงานเกบขยะของกทม.ทถกศาลอาญาพพากษาใหปรบเปนเงน133,400 บาท จากการน าแผนวซดภาพยนตรเกาๆ ทเกบไดจากกองขยะไปวางขายในตลาดนดยานกรงเทพกรฑา เขตบางกะป กรงเทพฯ ในราคาแผนละ 20 บาท เพอหารายไดเสรมจนเจอครอบครว การกระท าของ นายสรตน เปนความผดตามพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ.2551 ซงเปนกฎหมายใหม ออกมาบงคบใชราวๆ 2 ป โดยบทบญญตในมาตรา 38 ระบวา หามผใดประกอบกจการใหเชา จ าหนายภาพยนตร เวนแตจะไดรบใบอนญาตจากนายทะเบยน หากฝาฝนมโทษปรบตงแต 200,000 บาทถง 1,000,000 บาท แมศาลจะปรานลดโทษให 1 ใน 3 จากค ารบสารภาพในชนสอบสวนของนายสรตน แตเงนจ านวน 133,400 บาทกมากโขส าหรบลกจางชวคราวของ กทม.อยางเขาซงตองแบกภาระเลยงดภรรยากบลกสาวตวเลกๆ รวม 3 ชวต และเขาเกอบจะตองถกกกขงแทนคาปรบอยแลว โชคดททนายความซงชวยท าคดใหเขารสกสงสาร จงไปหาเงนแสนมายนประกนตวให เชนเดยวกบในชนจบกมโดย ต ารวจ สน.หวหมาก ทจๆ กน าก าลงไป 4-5 นายบกจบถงแผงลอยในตลาดนด ตอนนนภรรยาของนายสรตน กตองหยบยมเงนของบดามายนประกนตวในชนสอบสวนใหสามออกมาสคด กรณทเกดขนท าใหหลายๆ คนหวนคดไปถงคดเดกขโมยซาลาเปา 2 ลก เพอน าไปเลยงนองตวเลกๆ ซงไมมขาวกนเมอหลายปกอน คดนนต ารวจกยนยนเสยงแขงวาตองด าเนนการตามกฎหมาย แตยงดทอยการใชดลพนจสงไมฟอง โดยใหเหตผลวาเดกขาดเจตนาทจรต ซงเรยกวา "เจตนาพเศษ" อนเปนศพททคนชนกนในหมนกกฎหมาย และทส าคญคดแบบนฟองไปกไมเปนประโยชนอะไรกบสาธารณชน คดของ นายสรตน มประเดนทตองพจารณา 3 ประเดนคอ 1.ดลพนจของหนวยงานในกระบวนการยตธรรม จากความเคลอนไหวของผรบผดชอบฝายตางๆ หลงจากคดนปรากฏเปนขาว จะเหนไดวาแมแตผบงคบใชกฎหมายดวยกนเองกยงเหนตางกน นายสทธศกด วนะชกจ โฆษกศาลยตธรรม ชแจงวา ศาลพพากษาไปตามบทบญญตกฎหมาย และสงปรบขนต าสดแลว ศาลจะใชดลพนจเปนอยางอนไมได บางครงจงอาจไมเปนไปในทางเดยวกบความรสกของสงคม แตคดนจ าเลยยงสามารถอทธรณไดตอไป ขณะท นายกายสทธ พศวงปราการ อธบดอยการฝายคดอาญา และ วาท พ.ต.สมบต วงศก าแหง โฆษกสภาทนายความ เหนไปในทางเดยวกนวา การท นายสรตน มอาชพเปนลกจาง กทม. เกบขยะมาขาย จะเขาลกษณะเปน "ผประกอบการ" จ าหนายภาพยนตรตามเจตนารมณของกฎหมายหรอไม เพราะ

37

นยามของค าวา "ผประกอบการ" ควรจะหมายถงผประกอบการเปนกจวตร เปนอาชพประจ า ทส าคญตองดเจตนาของผกระท าดวย 2.กระบวนการยตธรรมมคาใชจายสงทกขนตอน กลายเปนวา "อสรภาพ" ถกตราคาเปนตวเงน ทงการประกนตวในชนสอบสวนและในชนศาล หรอประกนตวระหวางอทธรณ ลวนมคาใชจายในระดบทคนยากคนจนแทบสนเนอประดาตวทงสน หากตองการแลกกบอสรภาพชวคราว เหมอนคดความมนคงในสามจงหวดชายแดนภาคใต ทผตองหาหรอจ าเลยกวา 500 คน ตองสนอสรภาพระหวางการตอสคด 2-5 ป เพราะไมมหลกทรพยยนประกนตว กลายเปนปญหาในแง "ความรสก" ทกระทรวงยตธรรมก าลงตามแกกนอย 3.ทาทของผบงคบใชกฎหมายในกระบวนการยตธรรมล าดบตน คอ "ต ารวจ" ไมเคยผอนปรนกบชาวบานตาด าๆ ทไมมทางส ทงๆ ทคดนเกดขนเกอบ 2 ปแลว ซงเปนชวงทกฎหมายเพงมผลบงคบใชไดไมนาน แตเจาพนกงานของรฐกไมเคยเลอกใชหลกรฐศาสตรกบชาวบาน ทองแตค าวา "ตองปฏบตตามกฎหมาย" จนกลายเปนแผนเสยงตกรอง กเลยท าใหเกดค าถามวา ท าไมซดเถอนทขายกนเกลอนยานพฒนพงษ สลม หรออกหลายๆ แหงในกรงเทพฯ และในประเทศไทย จนกลายเปนองคกรอาชญากรรมขนาดใหญ ไมเคยเหน ต ารวจไทยแสดงฝมอไปบกจบหรอกวาดลางบางเลย... และทงหมดนคอความจ าเปนเรงดวนในกระแสปฏรปประเทศวา ไดเวลาปฏรปกระบวนการยตธรรมอยางจรงๆ จงๆ เสยท!

38

ภาคผนวกท 7

จากหนงสอพมพโพสตทเดย วนท 19 สงหาคม พ.ศ. 2553 เศรษฐกจตดปกโต 7.2% ทดอารไอ ปรบเพมประมาณการเศรษฐกจไทยปนเปน 6.4–7.2% แนะปลดลอก พ.ร.บ.รวมทน หนนเอกชนลงทนลดภาระงบประมาณ

นายสมชย จตสชน ผอ านวยการวจยดานการพฒนาเศรษฐกจสวนรวมและกระจายรายได สถาบนวจยเพอการพฒนาแหงประเทศไทย(ทดอารไอ) เปดเผยวา ทดอารไอคาดวาในป 2553 เศรษฐกจไทยจะขยายตวคอนขางสงอยในชวง 6.4–7.2% เพมขนจากเดมทคาดวาจะขยายตวไดแค 5% อตราเงนเฟอนาจะอยทระดบ 33.5%

ขณะทป 2554 คาดวาเศรษฐกจจะขยายตว 3.5–7.1% เงนเฟออยระหวาง 2–3.6% สาเหตเพราะปจจยภายนอกยงมความผนผวนสง และยงมความเสยงวาจะอยในขาลง แมแนวโนมเรองการคา การสงออก และการบรการจะยงขยายตวตอเนอง

“สาเหตทจดพปนขยายตวไดสง เนองจากเปนการขยายตวบนฐานทต าในปกอน สวนปหนาทคาดวาขยายไดต ากวาปน เปนเพราะฐานปนสง ซงเปนเรองของเทคนค” นายสมชย กลาว

ทดอารไอไดเสนอวารฐบาลควรเรงสรางบรรยากาศการลงทนภายในประเทศ และควรเรงเรองการลงทนในโครงการรวมลงทนระหวางภาครฐและเอกชน หรอ PPP เนองจากเหนวาภาครฐยงมขอจ ากดเรองการจดท างบประมาณ ตามความจ าเปนในการปรบปรงสวสดการประชาชน รวมถงเรองความลาชาในเรองการปรบปรงระบบภาษ ซงจะมผลตอรายไดของภาครฐในอนาคต

นายนพนธ พวพงศกร ประธานทดอารไอ เสนอวา ปญหาส าคญขอหนงของการพฒนาโครงการรวมทนระหวางภาครฐและเอกชน เกดจาก พ.ร.บ.วาดวยการใหเอกชนรวมงานหรอด าเนนการในกจการของรฐ หรอ พ.ร.บ.รวมทนป 2535 ดงนนจงควรแกไขกฎหมาย และยกเลกขนาดวงเงนทเขาขาย พ.ร.บ.รวมทน จากกวา 1,000 ลานบาท ตองเขาขาย พ.ร.บ.รวมทน เปนไมก าหนดวงเงน แตใหก าหนดรปแบบโครงการทตองเขา พ.ร.บ.รวมทน วาตองเกยวกบโครงสรางพนฐานทงหมด ซงตองด าเนนการในลกษณะ พ.ร.บ.รวมทน และควรมการตงหนวยงานอสระ และคณะกรรมการมาสเตอรแพลนของประเทศทก ากบดแลเรองการลงทนในโครงสรางพนฐานของประเทศและควรลดขนตอนการท างานทยงยาก ไมจ าเปนตองเสนอเรองเขา ครม. แตควรใหมครม.ยอย ทมนายกรฐมนตร เปนประธาน รมว.คลง และรมวง.ของกระทรวงทเกยวของ ปลดกระทรวงการคลง และปลดกระทรวงทเกยวของ ภาคเอกชน หนวยงานภาครฐเชน สภาพฒน เปนกรรมการ และใหคณะกรรมการฃดมาสเตอรแพลนเปนเลขาคณะกรรมการชด ครม. ยอย ทจะพจารณาขอมลทงหมดกอนทจะเสนอ ครม.ใหญ

“ตองยกเลกเรองการก าหนดวงเงน เพราะทผานมามคนเสนอใหเพมเปน 5,000 หรอ 1 หมนลานบาทกเทานน เพราะสดทายผประกอบการกจะเสนอมลคาโครงการแค 9,999 ลานบาทเพอเลยงพ.ร.บ.

39

รวมทน รวมถงควรก าหนดในกฎหมายดวยวา เมอมการชนะประมลในราคาทสงแลว หามมการขอแกไขสญญาเพอลดวงเงนในภายหลง ” นายนพนธกลาว

ทงนเชอวาถาประเทศไทยสามารถพฒนาเรองโครงการลงทนและแกไขพ.ร.บ. รวมทนเพอสนบสนนใหเอกชนลงทนได จะมผลท าใหประเทศไทยประสบความส าเรจในดานการลงทนเพอกระตนเศรษฐกจไดอยางมประสทธภาพเหมอนประเทศเกาหลและอนเดย