คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison-Wisconsin (15)สยามรฐสปดาหวจารณ ฉบบประจำาวนท 18-24 เมษายน 2546

ชวตสวนใหญของผมทเมดสนตงแตภาคการศกษาทสองเปนตนมา กมแตเรองเรยนเปนหลก แมวาปดเทอมกยงลงทะเบยนเรยน เพราะไมรจะอยเฉยๆ ทำาอะไร และประกอบกบอยากจะจบและจากเมดสนไปเรวๆ อยางทเคยเกรนในตอนกอนๆ ไวแลววา ผมไมอยากเรยนตอทเมดสน!

เหตผลสำาคญประการหนงกคอ บรรยากาศของผคนอเมรกนทดแสนจะเปนมตร พดคยทกกนไดงายดาย แตทผานๆ ไป กดเหมอนวาทกกนไป คยกนไปวนนพรงนมนกจำาไมไดแลว ตอนแรกคดวามนจะเกดขนเฉพาะกบคนตางชาตอยางผม แตถาพจารณาใหดแลว กจะพบวา คนอเมรกนเองกปฏบตตอกนเชนน อาจจะดวยพวกเขามความเปนสวนตวและอสระสง จงทำาใหการโนมนำาเขาหากน องกน พงกนเปนไปไดยาก เพราะตางฝายตางตองการเปนอสระเปนปจเจกสงมาก แตกระนน อกดานหนงความเปนมนษยทเปนสตวทอยรวมกนเปนฝงหรอเปนสงคม พวกเขากยอมจะรสกเปลาเปลยวเมอขาดมตร

สภาพดงกลาวน ไมมนกคดคนใดจะเขาใจและอธบายไปไดดไปกวา Jean Jacques Rousseau ไมวาจะเปนคำากลาวอนชอเสยงในหนงสอ สญญาประชาคม ของเขาทวา “ ”

1

มนษยเกดมาเสร แตทกหนทกแหงเขาอยในพนธนาการ ก“ ”สะทอนใหเหนถงสภาพขดแยงกนในตวมนษย 1

Rousseau เขาใจวา ในสภาวะธรรมชาต มนษยนนเสร ดวยเหตผลทยงไมมสงคมหรอครอบครว แตละคนกอยกนอยางโดดๆ เมออยอยางโดด และอยได กไมเกดความสมพนธใดๆ กบคนอน เขาจงมอสรเสรเตมท เนองจากเขาอยไดเองโดยไมตองพงพาใคร ไมวาจะเปนทางชวภาพและทางอารมณจตใจ เขามเสรภาพเตมรอยกเพราะเขาไมไดคบใคร เมอตางคนตางไมคบไมตองการใคร กไมมใครมาเปนอปสรรคขวางกนการกระทำาใดๆ ของเขา แตตอเมอเกดความสมพนธกบคนอนขนมา เสรภาพของมนษยกเรมหดหายไป ไมวาจะเปนเพราะมคนอนมารบกวน หรอเปนเพราะเราเปนหวงอาทรเขา เสรภาพของเราหดหายไปไมใชเพราะคนอนมาขวางเทานน แตมนสามารถเกดขนไดเพราะเราผกพนกบเขามาก และเปนหวงเขามาก จนไมสามารถทำาอะไรไดอสระเหมอนกบครงทยงไมมความสมพนธนนเกดขน

Rousseau อธบายเรองราวดงกลาวโดยทเขาเชอวามนเปนสภาวะของมนษยทวไป แตเขาอาจไมรตววา ความเขาใจปญหาของมนษยดงกลาวนนอาจจะเปนสวนสะทอนของมนษยในชวงเปลยนผานจากสงคมเกษตรกรรมดงเดมไปสสงคมสมยใหม

1 J.J. Rousseau, The Social Contract, translated and introduced by Maurice Cranston, (London: Penguin:1953 edn.): “Man was born free but everywhere he is in chains.”

2

คนในสงคมไทยเราอาจจะยงเพงเรมเขาสปญหาดงกลาว แตสำาหรบคนอเมรกนนน นาจะเขาไปนานแลว!

ความผวเผนและดเปนมตรขนาดหนกของบรรยากาศทเมดสน ทำาใหผมไมชอบ อกทงคนแถบน แมวาดจะเจรญแลว แตกอาจจะไมคอยมโลกทศนกวางขวางเทาไรนก เพราะขาดการตดตอกบอารยธรรมความหลากหลาย ซงตางจากเมองใหญๆ ทเตมไปดวยคนหลายเชอชาตหลากวฒนธรรม พดงายๆ กคอ เมองเมดสนสำาหรบคนตางชาตทไมไดมความผกพนใกลชดกบสงคมคนชาตเดยวอยางเหนยวแนนอยางผม เปนบรรยากาศทสดแสนเหงาเซง แตกอสรเสรด

แตกระนน ถายายไปอยเมองใหญๆ ทเขาใจและยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมเชอชาตได แตความสบสนวนวายและตวใครตวมน มนกเปนเงาตดตวเมองใหญๆ อยางหลกเลยงไมได ดงนน ไมวาจะเปนเมดสนหรอเมองอนๆ ในอเมรกากคงไมใชทางเลอกสำาหรบการเรยนตอของผม

เหตผลตอมาทไมอยากอยเมดสนหรออเมรกา กคอ ระบบการเรยน เนองจากความสนใจของผมนนคอนขางเฉพาะดานจรงๆ และรสกไมมความสขในการเรยนอะไรทไมไดสนใจ จงแนใจวา คงจะเกดความทกขทรมานถาตองลงเรยนวชาตางๆ อกอยางนอย 20-30 วชาสำาหรบการเรยนปรญญาเอก และเชอวา คงไมรอดแนๆ ดงนน ระบบการเรยนทเหมาะสมกบรสนยมในการเรยนของผมกนาจะเปนระบบการทำาปรญญาเอกขององกฤษทไมมการเรยน มแตทำาวทยานพนธในเรองทตวเองเลอกเองดวย

3

ดวยเหตน ผมจงสมครเรยนตอปรญญาเอกทองกฤษ คราวนสมครไปประมาณสบมหาวทยาลย แตโดยหลกตองการเรยนทมหาวทยาลยลอนดอน เพราะกรงลอนดอนนน เปนคำาตอบสำาหรบปญหาทผมกลาวไปขางตน

ลอนดอนเปนเมองใหญ และสมผสกบความหลากหลายทางวฒนธรรมมานาน ไมวาจะเปนการสมผสกบจนและอนเดย ลอนดอนมชมชนคนจนและอนเดยทสถาปนาความเปนสถาบนมานานแลว ขณะเดยวกน แมวาลอนดอนจะเปนเมองทหลากวฒนธรรม แตดวยวฒนธรรมเฉพาะขององกฤษทคนมกเรยกขานกนวา ผด กทำาใหผคนมมารยาท“ ”และสภาพตอกนและกน แตกไวตว ไมถงกบเทยวทกทายและดเปนมตรกนอยางงายดายนก ผคนในใจกลางเมองกไมทำาทาประหลาดๆ เวลาเหนคนตางชาต นอกจากน กยงมอาหารการกนทหลากหลายกวาทเมดสน

แมวา เมดสนและเมองหลกๆ ในอเมรกา จะสะดวกสบายและทนสมยกวาลอนดอน แตสำาหรบผม มนกเขาทำานอง คบ“ทอยได คบใจอยยาก”

แตกระนนแหละครบ สำาหรบอกหลายๆ คน เขากไมชอบองกฤษ ของอยางนมนกแลวแต แตเทาทสงเกตด ใครทไปองกฤษกอนแลวคอยไปอเมรกา กมกจะชอบองกฤษมากกวา ซงนนมนกอยในกรณของผม

สวนบางคนทไปอยอเมรกากอนแลวคอยไปองกฤษ? (เชน เจาพอโพสตโมเดรนของเรา--คงตองคอยดกนไปวา แกจะมปฏกรยาอยางไร?)

4

การสมครไปทองกฤษของผมนนคงจะยงไมทราบผล จนกวาผลการเรยนสวนใหญของผมทเมดสนมนจะปรากฏตวชดเจนพอสมควรเพยงพอททางองกฤษจะสรปการประเมนได

ดงนน ผมจงเรงรบเรยนๆ แมวาจะเปนชวงปดภาคฤดรอนกตาม และกลงเรยนวชาเลอกในสายทฤษฎการเมองทงสน

จากทเรมขยนเรยนขน ตองการคนควาหองสมดอยางหนก ผมจงตดสนใจยายทพกไปอยท “Master Hall” นอกจากเหตผลเรองการเรยนของผมแลว กยงมเหตผลเรองการเรยนของแฟนผมดวย เนองจากในชวงฤดรอน แฟนผมเขาไมไดเรยน เพราะโรงเรยนของเขาไมมเรยน ชวงฤดรอน การอาศยอยอพารตเมนตท “Sheboygan” ทใกลไปทางโรงเรยนของเขาจงไมจำาเปน และนอกจากน กยงมเหตผลเรองการเงนดวย เพราะในชวงฤดรอนน ท “Master Hall” เขามหองทใหเชาในราคาไมแพง แตเปนชวงระยะสน

ชวตของเราทงสองท “Master Hall” กเรมตนขน และกดจะมความสขด เพราะกไดเจอะเจอพๆ นกศกษาคนไทย และเมอหอพกอยใกลมหาวทยาลย มนกทำาใหเราไดเดนเลนเจอผคนมากขนกวาทจะอยตามลำาพงอยางท “Sheboygan”

แตกนนแหละครบ การมสงคม มนกทำาใหอสรเสรภาพเตมรอยของเรานนมนลดลง เปนราคาทตองจาย และมนคงไมแปลกทเรามกจะพบวา คนจำานวนไมนอยชอบหนไปอยปา หรอเขาปา หรอออกไปทำาอะไรสวนตวสกพก แลวกกลบเขามาในเมองสงคม

5

คนเรามนกคงจะตองเขาๆ ออกๆ ระหวาง ปากบ“เมอง” แหละครบ! ดอยางพระพทธเจา พระเยซ เปนตวอยางสครบ 2

คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison-Wisconsin (16)สยามรฐสปดาหวจารณ 25 เมษายน - 1 พฤษภาคม 2546

ชวตคของผมและแฟนทหอพกใหมของเรา หรอ “Master Hall” ในชวงฤดรอนกรนรมยสมประด เหมาะกบการเปนฤดแหงการพกผอนของผมทเดยว จะมปญหากเพยงแตคนขางหองซงเปนหนมรกรวมเพศอาหรบทมาเรยนภาษาองกฤษในภาคฤดรอน ปญหากคอ แกเปดเครองเสยงดงลนสนนเมองหลงใหลมนตเพลงไมเคล แจกสน และเพลงทแกชอบเปดแลวเปดเลากคอ “Billy Jean” กไมรวาจะยนยนซำาๆ ตามไมเคล แจกสนอยไดทำาไมวา “Billy Jean, she’s not my girl!”

การถกทำาใหตองฟงอะไรดงๆ ซำาๆ ซากๆ เขาขายหลกการการทรมานลางสมองของพวกนาซสมยสงครามโลกครงทสอง 3 ทำาใหผมกลายเปนคนไมชอบไมเคล แจกสนไปเลยใน

2 “หลงจากพระเยซทรงรบศลจม กทรงอดพระกระยาหารเปนเวลาสส บ ว น ใ น ท ะ เ ล ท ร า ย ” พ ร ะ ว ร ส า ร ส ห ท ร ร ศ น (Synoptic Gospels) แมทธว 4:1-11 มารค 1:12-13 ลค 4:1-13 3 ด “ Using Music and Sound to Torture” ใ น http://www.lestout.com/article/arts-humanities/music-and-performance-arts/using-music-and-sound-to-

6

ทสด วธการทผมใชในการตกเตอนแกหรอมนก การเคาะฝาหอง เหตทใชวธนกเพราะผมเคยโดนมากอนสมยอยท Sheboygan เวลาทผมเปดเพลงยามคำาคนดกดน ซงกไมไดดงอะไรนก และแถมยงเปนเพลงเบาๆ แตเสยงเบสมนอาจจะกระเทอนรบกวนขางหองกเปนได แตกดเหมอนวาวธดงกลาวจะใชไมไดผลกบเจาหนมอาหรบผคลงไคลและดดดนกบ “Billy Jean” ของไมเคล แจกสน ในทสด ผมกใชนโยบายเยอนเพอนบาน “knock door policy” คอเดนไปเคาะประตมนเสยเลย ซงแกหรอมนกแงมประตออกมาด และขอโทษขอโพย แลวกหดหนากลบไปพรอมกบเสยงหวเราะคกคกกบคหทอยในหอง

แตกระนน พแกกยงเปดดงๆ อยเนองๆ ในทสด ผมกตองไปรายงานกบผจดการหอ ซงดเหมอนมนจะไมคอยใสใจอะไรนก เพราะมนอาจจะคดวานเปนชวงฤดรอนกเปนได เพราะในชวงฤดรอนน ผคนมกจะปลดปลอยทำาอะไรกนตามอำาเภอใจ แมวาผจดการและรองผจดการจะไปตกเตอนวากลาวเจาหนมอาหรบทเปดเพลงดงเปนทงอาหรบกลางวนและอาหรบราตร กไมคอยจะไดผลชะงดตลอดยสบสชวโมงนก

เจาตวผจดการมชอวา Barnie มรปรางเตยเปนมะขามขอเดยว ลำาบกหนาใหญ ศพทไทยๆ สมยกอนเขาเรยกกนวา ลำาควาย แตสมยนควายหาดยาก จงทำาใหการเปรยบเปรยทวานมนเสอมคลายความขลงไป แตเหนคณ Barnie ทไรทำาใหผมนกไปถงมนษยยคหนทกท และดวยเหตทเขาชอ Barnie

torture.html

7

และมรองผจดการคหทมรปรางคลายกนอยางจะเปนพนองคลานตามกนมาจากโรงเพาะกายเดยวกน ทำาใหผมตงฉายาสองคนนวา Fred กบ Barnie สองตวการตนมนษยยคหน “Flintstones” เพราะดแลว พแกไปเลนหนงมนษยยคหนไดสบายๆ หรอไมกเลนเปนไอตวเขยวๆ ในเรอง “The Hulk” ไดอยางไมขดเขน หลายคนคงรจก “The Hulk” ทเปนเรองราวของพระเอกทไปทดลองอะไรกไมรเกดผดพลาด ทำาใหเวลาแกโกรธหรอไมพอใจอะไรขนมา ตวจะโตใหญจนระเบดเสอแสงผาผอนหลดลย (แตไมถงกบเปลอย) และเนอตวกลายเปนสเขยว และมใบหนาคลายมนษยโครมนยอง และพดจาภาษาคนดวยไมรเร อง ไดแตอดคนกวนประสาทหรอคนราย แลวตวเองกวงหนหายไป ซงยงไงๆ มนกดคลายสองหนมผจดการและรองผจดการหอพกทผมพกอยขณะนน

ขนาด “The Hulk” สองคนยงเอาเจาหนมอาหรบผตองมนตไมเคล แจกสน ไมอย คนบนอยางผมกตองเลนบทบเสยเอง โดยการกระโดดถบและเตะแบบเฉนหลงหรอบกทงในเรอง องคบาก ทงถบทงเตะเทาไร มนกยงอดอย ยอม“ ”เงยบไปบาง แตเผลอกเอาอก ผมกทงถบและเตะมนอก แมไมมวยไทยและจนทเหนจากหนงหมดมวยทงหลาย กงดขนมาใชจนหมดกระบวนทา แตมนกยงทนทายาดครบ แถมมนยงไมโตตอบดวย เอาแตตงรบปลอยใหเราเปนฝายกระทำาฝายเดยว แฟนผมกไมไดหามนะครบ แถมยงไปยนดหนาตาเฉย เพยงแตบอกวา อยาไปเตะมนบอยเกนไป เราจะเจบตวเอง

8

ผมกระโดดถบและเตะฝาผนงหองจนในทสด กแพเสยงรองอนทรงพลงของไมเคล แจกสน ขอยายหองไปอยชนอนในทสด!!

แมมนจะดงหนวกห แตตองยอมรบวา เครองเสยงของเจาหนมอาหรบนมนเสยงดจรงๆ เพราะบางครงฟงๆ ไปกพบวา เครองเสยงของมนใหรายละเอยดของและความหนกแนนของเพลง “Billy Jean” ไดอยางเมามนถงใจจรงๆ

เปนไปไดวา พแกคงอยากจะปลอดปลอยในสงทแกทำาไมได ยามอยกบพอแมทบานเกด

หลงจากยายหองไปแลว สขภาพจตและสขภาพหกกลบฟ นดขนเปนระยะๆ จนในทสด เทาทงสองขางของผมกหายเคลดบวม และสามารถเดนไดตามปกต

ชวงน ไมคอยไดเจอะเจอเจาพอโพสตโมเดรนของเราเลยครบ เปนไปไดวาแกไมคอยอยากจะมาวนวายกบผคนท “Master Hall” เพราะชวตของแกเองกวนวายพอดอยแลว และแถมยงตองจดการเกบงานวทยานพนธใหเสรจเรยบรอยสมบรณ

คนไทยสวนใหญกมกจะออกตระเวนเทยวตามสถานททองเทยวของอเมรกากน บางคนถงกบซอทวรไปเทยวยโรป สวนผมกบแฟนนนไมมสตางค กไดแตเพยงเทยวในเมองมากขน และขบรถไปหาพสาวของแฟนซงเปนหมออยทโรงพยาบาลแหงหนงทเมองเซนตหลยส มลรฐมสซร ผมกบแฟนกควบมาสดา (station wagon) ทซะกโต 4ชวยเลอกและเจรจาตอราคาให เจารถคใจน แมวาสมนจะไมสวย ดเกา แต

4 ด คนกบโพสตโมเดรน เลม ๑

9

มนกรบใชพาเราผานหนาหนาวอนดดนครงแรกในชวตของผมมาไดอยางปลอดภย และไมตองซอมอะไร เพยงแตเปลยนนำามนเครอง เตมลมยาง เตมนำามนเกยรเทานน

การพกผอนของผมและแฟนกไมมอะไรมาก การไดไปดหนงตามโรงกคอเปนเรองใหญแลว เพราะตวดหนงมนแพงสำาหรบเรา ผมจำาไดวาไปดเรอง “E.T.” 5 กบเธอ ทจำาไดกเพราะในชวงฤดรอนนน เราไปดมาเรองเดยว และแถมยงเปนเรองแรกตงแตอยกนมาทเมดสนดวย แฟนผมเขาเปนคนประหยดครบ

เสอผากางเกง เรากตองรอซอตามหางสรรพสนคาชนสองหรอชนสาม เวลามนลดราคา สวนเสอกนหนาว ผมกมมาจากเมองไทยและทซอท Hull ตอนอยองกฤษ จะวาไปแลว ผมไมไดซอกางเกงใหมเลยครบตอนอยทอเมรกา เพราะกางเกงลกฟกทเอาไปจากเมองไทย มนกยงดดอย ซอแต

5 E.T. the Extra-Terrestrial ภาพยนตรแนวไซ-ไฟ (sci-fi) ทโดงดงมากในป ค.ศ. ๑๙๘๒ กำากบโดย สตเฟน สปลเบรก เปนหนงทสรางจากประสบการณจนตนาการและความทรงจำาสวนตวของสปลเบรก เพราะหลงจากทพอแมของเขาหยากนในป ค.ศ. ๑๙๖๐ เขาได “สรางมนษยตางดาวในจนตนาการ ” ขนมาเปนเพอนในใจของเขาเพอแทนทความเหงาและความสญเสยความเปนครอบครวทเกดขน สปลเบรกกลาวถง “E.T. หรอเพอนมนษยตางดาวของเขา ” วา “E.T.” เปน “เพอนทอาจจะเปนนองชายทเขาไมมวนมและเปนพอทเขาไมไดรสกวามอกตอไป ” ภาพยนตรเรองนตดอนดบสงสดยาวนานถงหกสปดาห และไดรบการเสนอชอเขาชงรางวลออสการถงเการายการ และไดรบมาหกรางวล สวนรายไดนนไมตองพดถง มหาศาล !

10

พวกเสอสเวตเตอรบางเทานน และไดเสอกนหนาวใชแลวเพมมาบางตว ไดจากการไปเทยวซอของ เปดทายรถ หรอ “ ”เปดโรงรถ “ ” (Boot sale-Garage sale)

อาหารการกนกเนนไปทการซอ มามารสตมยำากง “ ”พรอมกบซอไกทงตวมาตมและฉกใส โปรยดวยถวงอก แคนนมนกสวรรคของเราแลวละครบ ไกตวหนงกกนกนไปไดหลายวนเลย สวนการไปกนตามรานภตตาคารนน เลกไปไดเลยครบ ผมจำาไดวาตงแตไมคอยไดเจอะเจอผคน เรากไมไดกนตามเหลา มตอนทไปเยยมพสาวแฟน เขาพาไปกนอาหารจนเหลา มนกงนๆ แหละครบ สมามาททำากนเองไมได มนแซบกวาเปนไหนๆ

นอกจากมามาแลว อาหารโปรดของผมอกอยางหนงกคอ “Burger King” เนองจาก “Burger King” สาขาทอยหางจากตวมหาวทยาลยไปสกหนอย จะมขอเสนอพเศษในวนศกร นนคอ “Whopper” กบ “French Fries” หนงชดเพยงเกาสบเซนตเทานน (ปกตราคาสามเหรยญหรอกวา) ทลดราคาวนศกร กนาจะเปนเพราะคนทวไป มกจะออกไปกนขาวนอกบานตามรานรวงดๆ กนในเยนวนศกร อยางทเขาเรยกวา “eat out” แต “eat out” "ของพวกเขาไมไดหมายถงการไปกนแฮมเบอรเกอรจานดวน เพราะนนมนกนเพอใหจบๆ ไป ไมใชไปนงละเลยดมความสขพเศษอะไรกนนานๆ

ดวยเหตทผมมรถ ผมและแฟนจงพากนไป “eat out” ท “Burger King” ซอแฮมเบอรเกอรกนอยางมความสขทกวนศกร (ผมทานเสยมากกวา เพราะปกตแฟนผมไมชอบ

11

ทานแฮมเบอรเกอรและมนทอดเทาไรหรอกครบ!!) และแฟนผมกอนญาตใหซอทานไดอยางเตมใจในวนนน แตในยามปกตจะไมอนญาต แตวนนน นอกจากเธอจะอนญาตแลว เธอยงจะดตนเตนดใจไปกบผมดวยซำา กตนเตนกนอยางนทกวนศกรแหละครบ

การอยรวมกนมาเกอบหนงป เรากเรมปรบตวเขาหากน และรจกกนและเขาใจจตใจและความตองการของกนและกนมากขน จะวาไปแลว มาถงชวงน เรากมความสขในโลกเลกๆ แคบๆ ของเราดเหมอนกน ใครจะนนทาวารายอะไร เรากไมสนใจ ชวตของเรา เงนของเรา ความสขเลกๆ นอยๆ ของเรา มนกเกนพอ

การรบประทาน “Whopper” ทกวนศกรของเรามนดจะกลายเปนกจวตรทเราเครงครดอยางไมขาดตกบกพรองละเลย คงไมตางจากทผนบถอศาสนาอสลามพากนไปทำาพธละหมาดทกวนศกร ผมและแฟนกพากนไปมความสขเลกๆ กนทราน “Burger King” ทกวนศกร ดวยใบหนาทชนใจและเป ยมไปดวยเมตตาของแฟนผม ทเหนผมมากนแฮมเบอรเกอรราคาเกาสบเซนตอยางเอรดอรอย และไมเคยเบอในรสชาต คลายจะเปนเดกๆ ทกนงายเลยงงายคนหนง

อะไรกไดครบ ทเปนความสขของผม แฟนผมกจะมความสขไปดวย ยอมทงนน แตตองขอใหถกหรอลดราคาเขาไวกแลวกน--ไชยนตจะกนแฮมเบอรเกอรไดเฉพาะวนศกรเทานน--มนคลายเปนขอปฏบตหรอขอหามทางศาสนาอยางไรชอบกลกไมทราบใชไหมครบ?

12

คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison-Wisconsin (17)สยามรฐสปดาหวจารณ ฉบบประจำาวนท 2-8 พฤษภาคม 2546

ชวตทเมดสนของผมดำาเนนไปอยางเรยบงาย ตงหนาตงตาเรยนใหมนจบๆ จะไดออกจากประเทศอเมรกาเสยท เพราะอยางทเลาๆ ไป ผมไมชอบเมองและประสบการณของผมทอเมรกาเทาไรนก อเมรกาอาจจะมอะไรดๆ สนกๆ ทผมไมรจกอกมาก เมองอกหลายเมอง แตเอาเปนวา จากประสบการณแคบๆ ของผมมนไมนาประทบใจเลย ทงๆ ทตอนแรกกดนาตนเตนด

นอกจากไมไดมอะไรหวอหวาแลว อาหารการกนของผมกเรยบงาย อยางทเลาไปตอนทแลว อยางดกกน “Whopper” ทเบอรเกอรคง ผมชอบเบอรเกอรคงมากกวาแมคโดนลด เพราะมนอรอยกวา เนอกดดกวา แตราคาแพงกวานดหนงดวย

สวนชวตของเจาพอโพสตโมเดรนทอเมรกากเตมไปดวยประสบการณแปลก ๆ หลากหลาย เขาไปโนนมานตลอด เปนมนษยทชพจรลงเทา อยนง ๆ ไมเปน เขาไปทไหน ทนนยอมจะตองมพลวตความเคลอนไหวตามเขาไปดวย นอกจากจะไปนงดมเบยรกบปรมาจารยมารกซสตอยาง Erik Olin Wright 6แลวเสนอแนวศกษาเรองจตสำานกทางชนชนใน

6 ศาสตราจารยทางสงคมวทยาแหงมหาวทยาลยวสคอนซน-เมดสน นกสงคมวทยามารกซสตแนววเคราะห (Analytical Marxist

13

แบบ “Marxist surgery” และมเพอนเปนบรษไปรษณยซป ก ไวผมยาวใสกางเกงขาสนและลากเกยะสนตกไปเรยนหนงสอ ใชอาจารยทปรกษาวทยานพนธเปลองถงหาคน เขยนวทยานพนธในหวขอทคนไทยสวนใหญเขาไมทำากน พดจาเหมอนหมาสำารากข ฯลฯ ประสบการณประหลาดอกอยางหนงทเขาอตสาหดนดนไปลองกคอ การไปกนเนอสงโต!!

ความมงมนทอยากจะลองชมเนอสงโตของเขาแสดงใหเหนถงความเปนคนชางสรรหา ซงในกรณนเขาขาย สรรหา“ของแดก ผมจำาไดวา เขาเลาใหฟงดวยความรสกกงภาค”ภมใจกงเหมอนกบกำาลงทดลองวจยทางวชาการวา เขาไดไปกนเนอสงโตมาจานหนงทภตตาคารแหงหนงในนครชคาโก รสกจะมราคาแพงพอสมควร ซงผมกจำาราคาไมได เพราะความรสกพพกพพวนปนสนเทหมนทวมทนประสาทการรบร ของผมเมอไดยนวา เขาไปแดกเนอสงโตมา

เขาสาธยายวา เนอมนไมคอยอรอย ตดจะแหงไปหรออะไรทำานองน ซงผมกไมคอยสนใจเทาไร เพราะไมนกอยากจะไปกนเนอสงโต ตะเขตะโขง หรอแรด ผมแยกแยะไมออกวา เขากำาลงทำาการทดลองทางวชาการอย หรอเปนคนชอบแดกอะไรแปลก ๆ เพราะมนดคละเคลากนไปหมดระหวางความสนใจใฝรทางวชาการกบการมงสนองกเลสตณหาอารมณของเขา

ผมไมสนใจรสชาตเนอสงโต แตผมสนใจวาวธคดหรอแรงจงใจของอตานมามากกวา วาอะไรทำาใหเขาถงอยากกน

sociologist) ผเชยวชาญในประเดนชวงชนและชนชนทางสงคม

14

เนอสงโตหรอชอบลองอาหารหรอประสบการณแปลกๆ! ในชวงเวลานน กไดแตปลงสงเวชแลนกรงเกยจพฤตกรรมการสรรหาของรบประทานของเขา แตตอมาภายหลงทผมเรมสมผสกบงานทางความคดแนวหลงสมยใหม กทำาใหพอจะเหนความลงตวอะไรบางอยางระหวางสภาวะหลงสมยใหมกบพฤตกรรมของมนษยทไมสามารถจดประเภทไดตนน

ผมมานงทบทวนดวา สาเหตทผมรสกปลงสงเวชแลรงเกยจการดนดนไปกนเนอสงโต ทงๆ ทของกนกมมากมาย นาจะมาจากการทผมมโลกทศนเกยวกบอาหารในแบบหนงทคอนขางตายตว โลกทศนทวานอาจจะเรยกไดวาเปน จรยธรรมในการกน กไมผดนก นนคอ มนบงบอกวา อะไร“ ”

ควรกนและอะไรไมควรกน หรอควรกนอะไรและไมควรกนอะไร ความผดถกทเกดขนกนาจะมาจากอารยธรรมความเปนสมยใหมของมนษยทมนษยเองเปนผกำาหนดขนและกขดเสนแบงความถกผดดชว

การแหกกฎจรยธรรมการกนกคงไมตางจากการพยายามทจะปรบหรอลดพลงอำานาจของอภมหาอรรถกถาธบายในเรองชวตและการบรโภค ซงกเขาลอกเนอหาสำาคญของแนวคดหลงสมยใหม

การแหกคอกไปกนเนอสงโตมนยสำาคญสองประการ นนคอ หนง เปนการกาวขามพรมแดนแหงจรยธรรมบรรทดฐานการกน สอง เมอกาวขามมาแลว นอกจากจะกนเนอสงโตเขาไปแลว กยงนำาไปสการกนอะไรกไดดวย แนนอนวา คนบางคนทชอบกนเนอสงโต อาจกนดวยความอยากเทหรอตองการบงบอกถงความรำารวยททำาใหสามารถกนของ

15

แพงได แตสำาหรบคนบางคนเขาไมตองการทจะยกสถานภาพทางสงคมเศรษฐกจ แตเพยงตองการฝาเขาไปในโลกอกใบหนงทมนษยธรรมดาไมเคยเขาไป

ใครหลายคนอาจคดวาเจาพอโพสตโมเดรนของเรานเปนคนกนยาก จะกนอะไรตองกนดๆ แพงๆ ซงนนกใชในนยชนหนง แตเทาทผมรจกเขา เขาเปนคนทกนอะไรกไดมากกวา พดงายๆ กคอ เปนคนกนงายอยางไมนาเชอ เชน บางทกนขาวคลกนำาปลาเฉยๆ กได หรอกนขนมปงจมนำาพรกกะป ซงการกนแบบหลงน ผมเองกชอบกน! ถอวาเปนพฤตกรรมรวมระหวางเราสองคน เวลาไมมอะไรจะกน เขากกนอะไรกได หรอไมกนกได แตถามกนมเงนเขากจะกนใหคมกบเงนทจะตองเสยไปเพอซอประสบการณทสมควรคาภายใตโลกทนนยมใบน

การกนเนอสงโตของเขาสงสารถงสภาวะทอยเหนอความถกผด-ดชว เรยกไดวา “beyond good and evil” สภาวะการกนอะไรกไดน ทำาใหผมนกถงพระภกษทฉนจงหน เวลาใครตกอะไรใสบาตรรวมๆ กนทานกฉนของทานได มอะไรกทานได

โพสตโมเดรนอาจจะไมใชพทธศาสนา พฤตกรรมการกนเนอสงโตทเปนการแสดงออกถงการไมตกอยภายใตอำานาจของการกดบงคบของวาทกรรมการกนทวไป กอาจจะไมใชเรองการฉนจงหน แตกระนนทงสองนกมอะไรทคลายๆ กนอย

การฉนจงหนรวมกบขาวหลากหลายในบาตรบงถงการไมยดตดกบการกน การกนเนอสงโตหรอกนอะไรกไดทคน

16

ทวไปเขามกไมคอยกนกนกเปนการบงบอกถงการไมตดอยหรอตกอยภายใตอภมหาอรรถกถาธบาย

แตจะเหนไดวา พทธศาสนาหรอโพสตโมเดรนกไมไดสอนใหไมกน หรอตองทรมานรางกายอดอาหาร แตพทธศาสนากคงไมไดสอนใหหาประสบการณแปลกๆ โดยการไปกนเนอสงโต แตถากนเนอสงโตแลวไดขอคด ไดความเขาใจเกยวกบโลกและชวตมนษย พทธศาสนากคงจะเหนวาการกนเนอสงโตนนกมไดจะเลวไรคาเสยถายเดยว

ผมเชอวา คนพรรคเจาพอโพสตโมเดรนทไมคอยจะเหมอนคนทวไปน สามารถกนอาหารพนบานของชาวบานแถบอสานไดอยางสบายๆ ไมวาจะเปนองอาง เขยด กบ กะปอม ฯลฯ ในขณะทสามญชนทวไปทสาปประณามการกนเนอสงโต กอาจจะขยะแขยงการกนองอาง เขยด กบ ปาดไดไมยาก

ดๆ ไป ปญหาของความขดแยงในโลกนนาจะอยทคนธรรมดาสามญสวนใหญทกนอะไรเหมอนๆ กน และคดวาสงทตนบรโภคมนถกตองตามหลก จรยธรรมการกน หรอ “ ”จรยธรรมแหงชวต“ ”

อสลามไมกนหม ฮนดไมกนเนอ ซกขบางนกายกนแตผก บางนกายกนทกอยาง ฯลฯ 7 ตางมเงอนไขของตนเอง 7 ศาสนาซกขเปนศาสนาทเกดขนในราวครสตศตวรรษท ๑๕ ทางตอนเหนอของอนเดย แควนปญจาบ เปนศาสนาทมผนบถอมากเปนอนดบเกาของโลก ซกขแบงออกเปนนกายตางๆ เชน นกายนามธาร โพกศรษะดวยผาสขาว ไวผมและหนวดยาวและปลอยตามธรรมชาต เปนมงสวรต รบประทานเพยงพช ผก ผลไม นำานม นำาผงและผลตภณฑจากนมทกประเภท ไมสบบหร ไมดมเหลา รวมทงเครองดมทกอยางทมแอลกอฮอลและคาเฟอน

17

แตการทำาความเขาใจเงอนไขดงกลาวนไดกคอ การพยายามกาวจากโลกของเราไปสโลกของเขา

แตกอนมนษยกไมไดเลอกกนหรอหามกนอะไรตอมอะไรเหมอนทกวนน แตกระนนโพสตโมเดรนกไมไดบอกใหทกคนตองกนเนอสงโต เชน ถาไมกนจะไมไดชอวาเปน โพสตโมเดรนและโพสตโมเดรนกไมไดบอกวา เมอกนเนอสงโตแลวกตองกนมนอก ขณะเดยวกน การมเนอสงโตหรออาหารแปลกๆ วางขายในภตตาคารหรกไมไดเกดจากโพสตโมเดรนเทากบเกดจากพลงอำานาจของทนนยม

คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison-Wisconsin (18)สยามรฐสปดาหวจารณ ฉบบประจำาวนท 9-15 พฤษภาคม 2546

หนารอนทเมดสนกรอนไมแพเมองไทยเหมอนกน ตางตรงทกลางคนและตอนเชาจะเยนกวาทเมองไทย ผมภาวนาใหหนารอนนทเมดสนเปนหนารอนแรกและหนารอนสดทายของผม เพราะอยางทใหเหตผลไปแลว ผมรสกเบอสภาพและบรรยากาศทนเตมท ทงๆ ทกอยไมถงป เมอคดถงวา เจาพอโพสตโมเดรนของผมอยมาเกนสองป กรสกใหนบถอและคดวา คนอยางเขาคงหาอะไรตอมอะไรแปลกๆทำาหรอลองไปไดเรอยๆ

เทาททราบวา เขาอยมาเกนมาสองป แตกมไดขาวทางเพศของเขาใหฉาวโฉวนวายวา เขาไปชอบคนนนคนน ในขณะ

18

ทนกศกษาไทยหลายคนกมขาววา เกดไปชอบคนนนคนน หรอไปชอบคนๆ เดยวกน เปนตน แตขอมลเรองเพศของเจาพอฯของเรานนไมมเลย

ครงหนง ตอนผมยงอาศยอยทหอพยาบาล กอนจะมเรอนหอเปนของตนเอง กมขาวแปลกมาวา เขาเปนเกย!!??

เพราะมคนมาเลาใหฟงวา มคนหนงทหอพยาบาล มคนเหนเขาไปอยในหองของพยาบาลผชายทเปนฝรง และเจาพยาบาลชายคนนเปนคนรางยกษ ตอนดกๆ มคนเหนคลายหวของ มนษยทจดประเภทไมได นผงกหวขนลง ม“ ”อากปกรยาทางเพศใหตความทางเพศกรยาวา กำาลงเปาป “ ”ใหเจาฝรงรางยกษทอาจจะกำาลงแปลงรางเปน “bisexual” หรอกลายเปน ตดควาย อยางใดอยางหนง“ ”

ผมไมไดเหนกบตาตวเอง แตไดยนมากบห แตทไดยนไมใชไดยนเสยงการกระทำาทางเพศ แตเปนเสยงทเลาถงการกระทำาทางเพศ ผมกไดแตฟงหไวห คดเสยวาไมรแนอยาหลงเชอไป

ในตอนแรกๆ ทผมไปเมดสน ผมกยงไมไดสนทชดเชอรไสรพงเจาพอฯ เหมอนอยางตอนน แมวาผมดจะสนทกบเขามากกวาคนอนๆ เพราะอยางนอยกเรยนรฐศาสตรจฬาฯมาดวยกน ดงนน ในชวงแรก ผมมองเหนเขาเปนตวประหลาด เพราะประสบการณกบพฤตกรรมแปลกๆ ของเขามนทำาใหผมมองเขาเชนนน ไมวาจะเปนการชวนผมเดนจากตนถนนองรดนงตไปราชประสงคตอนแดดเปรยงๆ หรอการกนอยางบาคลง หรออาการหนหนพลนแลน หรอการเลาเรองทาง

19

วชาการแบบเลาเรองหนง หรอเลาเรองการกนอาหารในแบบวชาการ ฯลฯ

เมอสงเหลานเปนฐานขอมลการรบรเบองตนมาผสมกบขอมลขาวลอเรองการ ไปเปาป “ (ทไมมเสยง) ใหควาย มน”จงทำาใหผมเกดอาการหวาดกลวระแวงเขาขนมาวา ถาเปนจรง วนดคนดในขณะทผมนอนตะแคงยกเปดบนทายรบลมอย มนอาจจะเกดความเปนไปทไมพงตงตวขนได หรอไมกนอนหงายอยดๆ อาจมหนาคนมาลอยอยตรงหวางขากเปนได หรอไมกอาจจะมวตถทบงบอกความเปนชายมาพยกหนาหงกหงกอยตรงหนาผมกเปนไดอก ยงคดกยงระแวงระแวดวง แตอยางทผมเคยออกตวไปแลววา ผมเปนคนมมารยาทและไมทำาอะไรกระโตกกระตากใหเปนทเสยนำาใจ จงพยายามขมใจและบอกตวเองวา อะไรมนจะเกด มนกตองเกด!

ทจรงผมกไมวาอะไร สำาหรบการทใครสกคน หรอเพอนผมจะเปนเกย เพยงแตวา อยามายงกบผมเลย หรอถาจะยง กดวาผมสมครใจหรอเปลา เรองเพศนมนเปนเรองสวนตวมาก ขนาดเราจะเลนกฬาประเภททตองเลนสองคนกบใครสกคน บางทเรายงเลอกเลยนะครบ ดงนน เจตจำานงเสรตองมกนหนอย มนถงจะดนะครบ! สวนไอความหนน มนอาจจะเกดขนกบคนเราได แตถาถกใจมนกไวหนอย แตถาไม มนกคงเกดขนไดยากครบ

แตไปๆ มาๆ จนแลวจนรอด ผมกไมเหนวา มนจะเปนอะไรแบบนนไปไดเลย ถงแมวา บางครงมนจะทำาทาดดดนตอแหลบางบางครงตอหนาอสตร ซงเหลาอสตรกดจะพอใจกลมกลนไปกบมน แตกไมมอะไรเกดขนในทำานองทระแวงอย

20

แตอยางวานะครบ คนเราลองกนเนอสงโตได และอาจกนเพราะตองการขามพรมแดน อภมหาวาทกรรมของ“จรยธรรมการรบประทาน กคงไมยากหรอกครบทจะลอง ”

ขามพรมแดนอภมหาวาทกรรมของจรยธรรมการมเพศ“สมพนธ” ดวย ไมงนมนจะเอาประสบการณอะไรมาเขาใจเรองราวประหลาดๆ ตางๆ มากมายอยางทมนเขยนอยในทกวนน

แตกระนน กอยาคดมากสงสยอะไรกนไปนกเลยครบ เพยงแตลองเปดใจใหกวางๆ โลงๆ ดบาง เปนครงเปนคราว เพอทหวใจมนจะไดเตนระรวสบฉดโลหตอยางแขงขน มนจะทำาใหเรารสกตนเตนกบเรองราวในโลกใบน และเมอหวใจมนกลบมาเตนปกต มนกจะทำาใหคณรสกอบอนใจวา อยางนอยคณกยงอยด!!

การทองไปในดนแดนทไมเคยไปจำาตองใช ความกลา “ ”และความกลานนถอเปนคณธรรมอยางหนง ตงแตสมยกรกโบราณแลว เพยงแตความคดกรกโบราณในแนวของเพลโตนนไดตงคำาถามกบความกลาหาญไว

ความกลาหาญของคนๆ หนงอาจจะเปนความโงเขลาและขลาดของอกคนหนง เชน คนทตองการพสจนความเปนชายดวยการดมเหลา เทยวผหญง เพราะกลววา ถาไมทำา จะถกหาวาไมเปนชายแท อยางน เพลโตอาจบอกวา มนไมใชความกลา แตมนเปนความขลาดและเขลาตางหาก

ความกลาหาญตองคไปกบปญญา มฉะนนมนจะกลายเปนความบาบนทคกบความโง 8

8 ด บทสนทนาของ Plato ชอ Laches.

21

จะเหนไดวา วธคดเรองความกลาหาญ ขลาดเขลา มนอยภายใตกรอบวธคดแบบคขนานของความดและความชว ซงความคดหลงสมยใหมหรอโพสตโมเดรนตองการจะทาทายวธคดแบบคขนานตรงขามทมนครอบงำาเราอย โดยเฉพาะอยางยง เนอหาของความด/ความชวทถกสรางขนมาตลอดประวตศาสตรทผานมา

ดงนน แมวาโพสตโมเดรนจะยงอาศยความกลาหาญ แตกมไดอยภายใตกรอบเรองด/ชว ขลาดเขลาอยางทวธคดแบบเพลโตสถาปนามนขนมา

การเดนทางไปในดนแดนทไมเคยไปมไดหมายถงการไปแสวงหาเปาหมายหรอของมคาอะไรบางอยาง มนไมไดมจดสนสดหรอเปาหมายปลายทางทจะทำาใหเรา หยด เพราะใน“ ”โลกของโพสตโมเดรนนน มนคงไมมประสบการณความรใดทจะทำาใหเราพดกบคนอยางองคลมาลวา เราหยดแลว ทานส“ยงไมหยด!”

มนเปนการเดนทางอยางไมมจดหมายปลายทาง มนเปนการเดนทางทไมมทสนสด คนทเหนอยอาจหยด คนทไมกลาเดนตอไป เพราะแลไมเหนทางขางหนาวามนจะตกทะเล หรอจมดงลงไปสอะไรกไมรได ยอมบอกตวเองใหหยด

คนเราเมอถงคราทตวเองตองหยด กมกจะเหนแกตว --ไมอยากใหคนอนไปตอ

คนเราเมอพบอะไรบางอยางทเปนประสบการณแปลกใหม กมกจะเขาใจวา ตนไดขามไปสพรมแดนแหงความรใหมทเปนความรทแทจรง และมองอดตวาเปนสภาวะอนหลบใหลทตนจมปลกมาโดยตลอด

22

แตยามเมอพบแลวเชนนน และหยดอยตรงนน คนๆ นนกเรมเขาสสภาวะแหงการงวงเหงาหาวนอนและหลบใหลอก

ความคดแบบสมยใหมอาจคลายกบความคดหลงสมยใหมตรงน นนคอ ออกตะลยจกรวาลไปเรอยๆ แตมนตางกนตรงทสมยใหมนนคดวา อะไรใหมๆ ดและถกตองกวาของทผานไป ความรใหมคอตวตดสนพพากษาอดตในปจจบนอยรำาไป แตหลงสมยใหมออกตะลยจกรวาลทงขางหนาและขางหลงหรอตรงกลาง โดยมไดมทรรศนะทจะพพากษาใครเชนนน!

คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison-Wisconsin (19)สยามรฐสปดาหวจารณ ฉบบประจำาวนท 16-22 พฤษภาคม 2546

เมอเวลามาถง มนษยทไมสามารถจดประเภทไดกสำาเรจโทษวทยานพนธทแสนจะยากเยนในสายตาของผม เขาจบปรญญาโทสาขาสงคมวทยา จากคณะสงคมวทยา มหาวทยาลยวสคอนซน สถาบนทถกจดวาเปนอนดบหนงทางสงคมวทยาในอเมรกา แมวาเขาจะคดเรยนตอปรญญาเอก เพราะเขาไดลงวชาตางๆ ทางสงคมวทยาในระดบปรญญาเอกไปมากพอสมควร ในชวงเวลาทเขาเสยไปนานกบการทำาวทยานพนธเรองแนวคดและปญหาของประวตศาสตรนยมของกรมซและอลธแซร 9 แตเขาบอกกบผมวา ไอตง ทบานก“9 ด Thanes Wongyannava, Evolving Views of “Historicism”: Althusser’s Criticism of

23

เสยเงนไปมากแลว สงสยกตองกลบไปทำางานกอนวะ!” ทงๆ ทผมอยากใหเขาอยตอไปอกสกหนอย เพราะผมรสกเสยวแปลบขนมาทหนาอก ยามทรวาเขากำาลงจะจากผมไป และผมตองอยตอไปโดยไมมเขา แตกระนน ผมกรวา มนออกจะเปนการเหนแกตวมากไป เพราะอยางไรกตาม ผมกกำาลงจะจบในภาคการศกษาหนาอยแลว และกไมคดจะอยตอทเมดสนดวย ถาเขาอยตอ กใชวาผมจะอยกบเขาตอไปเสยทไหน

แตอยางไรกตาม เขากยงมไดเดนทางจากเมดสนไปเสยทนททนใดหลงจากทเขาจบ

อยางทกลาวไปแลววา ผมตดสนใจสมครไปเรยนตอปรญญาเอกทประเทศองกฤษ และกำาลงรอผลตอบรบอย แมวาจะยงเหลออกหนงภาคการศกษากตาม

การศกษาตอในระดบปรญญาเอกทประเทศองกฤษนนขนอยกบการสงหวขอวทยานพนธใหกบทางคณะทเราตองการศกษาตอ ถาเขาสนใจหวขอของเรา และเหนวาหวขอของเรานนมนแสดงใหเหนวา เรามภมความรพอสมควรทจะศกษาในเรองนนดวยตวเอง เขากจะรบเรา และนอกจากหวขอวทยานพนธแลว จดหมายรบรองจากอาจารยทสอนเรามากมความสำาคญอยางยงยวด เพราะจดหมายรบรองจะทำาหนาทยนยนความรความสามารถ ตลอดจนนสยบคลกภาพของเราไดในระดบหนง

ผมขอใหอาจารยสามทานทเมดสนเขยนจดหมายรบรองใหผมไปเรยนตอทองกฤษ ทานแรกกคอ ศาสตราจารย Patrick Riley ผเชยวชาญทางปรชญาการเมอง โดยGramsci M.A. Thesis. University of Wisconsin-Madison, 1993.

24

เฉพาะความคดของ Rousseau Kant และ Leibniz อกทานหนงกคอ ศาสตราจารย Robert Fowler ผเชยวชาญความคดทางการเมองอเมรกนและเปนผสอนทฤษฎการเมอง 10 ของ Karl Marx ใหกบผมในภาคการศกษาแรก สวนทานทสามอยทคณะสงคมวทยา คอ ศาสตราจารย Ivan Szylenyi

ชออาจารย Ivan Szylenyi อาจไมเปนทรจกของนกวชาการชาวไทยมากนก หรอแมแตผทจบสงคมวทยามาจากเมดสนเองกตาม โดยเฉพาะคนทจบกอนป 1981 หรอจบกระบวนวชาตามหลกสตรบงคบกอนป 1981 เพราะอาจารย Szylenyi ทานมาเปนอาจารยทคณะสงคมวทยาเมดสนป ค.ศ. 1981 พนเพเปนชาวฮงกาเรยน มคหชอ Gyorgy Konrad เขยนหนงสอรวมกนสมยยงอยฮงการชอ “The Intellectuals on the Road to Class Power” ซงตพมพโดยสำานกพมพขององกฤษแหงหนงเมอป 1979 11 10 Robert Booth Fowler, Professor Emeritus of Political Science มหาวทยาลยวสคอนซน-เมดสน ผเชยวชาญความคดทางการเมองและศาสนาในการเมองอเมรกน หนงสอเรอง The Dance with Community: The Contemporary Debate in American Political Thought ไดรบการอางถงในงานของศาสตราจารย ดร. เอนก เหลาธรรมทศน ใน ประชาสงคม: ประสบการณจากการอานและสอนทจอหนส ฮอปกนส (กรงเทพฯ: Tipping Point Press: ๒๕๔๖). 11 George Konrad and Ivan Szelenyi, The Intellectuals on the Road to Class Power, translated by Andrew Arato and Richard

25

แตทงสองไดเขยนงานดงกลาวขนในชวงเดอนธนวาคม 1973 ถงกนยายน 1974 ในเมอง Csobanka ซงเปนหมบานเลกๆ ของชนชนกรรมกร หางจากบดาเปสต เมองหลวงของฮงการ ราวหนงชวโมงขบรถ งานชนนเปนการสรปการศกษาวจยสงคมฮงการททงสองไดเรมมาตงแตป 1965

อาจารย Szylenyi เลาใหฟงในคำานำาหนงสอดงกลาววา สมยทรฐบาลเผดจการทอางตวเองวาเปน สงคมนยม ภาย“ ”ใตปกโซเวยตยงเรองอำานาจ แกกบ Konrad ตองหลบๆ ซอนๆ เกยวกบขอคดขอเขยนของตน ถงขนาดเขยนแลวตองเอาแอบไปฝงดนไวในสวนหลงบานทำานองนน ไปๆ มาๆ แกกเลยอพยพลภยออกมาจากฮงการ โดยรบตำาแหนง “Foundation Professor of Sociology” ท the Flinders University of South Australia ระหวางป ค.ศ. 1976-1980 พอป 1981 แกกมาสอนทวสคอนซน โดยผมเองนนกไปเรยนปรญญาโททนนในป 1982 จงไดเจอแกพอด และไดเรยนกบแกสองสามวชา เพราะปนน ศาสตราจารย Erik Olin Wright ไมอย กมแตกบ Michael Burawoy ทรบผดชอบวชาในสาย Historical Change and Class Analysis

อาจารย Szylenyi เปนผใหญใจด อบอน อาจจะเปนเพราะวา แกมาจากยโรปตะวนออกกเปนไดนะครบ ผมฟงคำาบรรยายของแกดวยความยากลำาบาก สำาเนยงแกฟงยากมาก แตแกกมเวลาใหผมไปพบพดคยอยเสมอๆ รายงานทผมทำา

E. Allen, (London: Harcourt Brace Jovanovich: 1979).

26

สงแกนนกมตงแตตำากวามาตรฐานจนถงดมาก ไมทราบเรยนภาษาอะไรเหมอนกน!

วาไปแลว ตอนทผมเรยนอยนน งานชนสำาคญของแกทเปนหนงสอกมอยเลมเดยว ซงกคอ หนงสอทแกเขยนรวมกบ Konrad นนเอง (The Intellectuals on the Road to Class Power หรอปญญาชนบนเสนทางสอำานาจ) หรอจะเรยกวาเปน สรรนพนธฉบบใตดน คลายๆ “ ”กบ รฐธรรมนญฉบบใตตม ของเราสมยกอน “ ” 12 หนงสอ ปญญาชนบนเสนทางสอำานาจ“ ” น ตองการบอกวาชนชนท

12 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบ พ.ศ. ๒๔๙๐: “ภายหลงจากเกดกรณวกฤตเหตการณสวรรคตของรชกาลทแปด มหลกฐานทางประวตศาสตรวา หลวงกาจสงครามไดโจมตปรด พนมยงค วามแผนการจดตงมหาชนรฐ เมอคณะทหารทราบเขาจงทำาการรฐประหารตดหนา เมอวนท ๘ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๔๙๐ โดยม พ.อ. กาจ กาจสงคราม เปนรองหวหนาคณะรฐประหาร ซงประกอบดวยนายทหารนอกราชการทนำาโดย พล.ท. ผน ชณหะวณ พ.ต.อ. เผา ศรยานนท พ.อ. สฤษด ธนะรชต พ.อ. ถนอม กตตขจร พ.ท. ประภาส จารเสถยร และ ร.อ. สมบรณ (ชาตชาย) ชณหะวณ ทำาการยดอำานาจการปกครองประเทศ จากรฐบาลของหลวงธำารงนาวาสวสด พ.อ. กาจ กาจสงคราม มสวนอยางสำาคญในการยกรางรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๔๙๐ และดวย ‘เกรงวาถาใครเหนกจะเปนภย จงนำาไปซอนไวใตตมสแดงใสนำาลางเทาทหนาบานของตนเอง จง’ เปนทมาของการเรยกรฐธรรมนญฉบบนวา ‘รฐธรรมนญใตตม หรอ ต’ ‘มแดง ’ และหลวง กาจ กาจสงคราม ไดรบฉายาจากการรฐประหารครงนวา นายพลตมแดง‘ ’ ” จาก วกพเดย และ http://www.alittlebuddha.com

27

จะขนมามบทบาทสำาคญกคอชนชนปญญาชน ไมใชวาสงคมจะถกครอบงำาดวยชนชนนายทนแตถายเดยว Szylenyi และ Konrad ตองการทจะบอกวา สงคมนยมในยโรปตะวนออกนนหาไดเปนสงคมนยมไม แตกลายเปนการขนเถลงอำานาจของบรรดาพวกปญญาชนและรวมถงพวกเทคโนแครตดวย

ดๆ ไป มนกจะพอไปดวยกนไดกบแนวคดทวา ความร “คออำานาจ หรอ อำานาจ” “ /ความร ทพดๆ กนในวงวชาการ”ตะวนตกในคายทนนยมอยางฝรงเศส องกฤษและอเมรกา!

เมอ Szylenyi และ Konrad ประกาศวา ยโรปตะวนออกยงไมไดเปนสงคมนยม และแถมยงมพวกปญญาชน-เทคโนแครตขนมาเปนชนชนใหมทำาหนาทครอบงำากดขแทนพวกชนชนนายทน แนนอนเลยวา รฐบาลคงไมชอบใจแนๆ จงเปนทมาของการอพยพลภยออกมา แตรสก Konrad ไมไดออกมาดวย!!??

แนวคดดงกลาวของ Szylenyi กไปสอดคลองสมพนธกบแนวคดทฤษฎเรอง “The New Class” หรอ ชนชนใหม ทขนมารบหนาทกดขกนตอไป พดงายๆ วา “ ”

ชนชนนายทนไมใชชนชนสดทายทจะทำาหนาทดงกลาว ทางตะวนตกโลกเสรทนนยมเอง กมนกวชาการทเสนอสมมตฐานดงกลาวไวเหมอนกน ไมวาจะเปนแนวคดเรอง ชนชนผ“จดการ ” (the managerial class) หรอ ชนชนใหม ท“ ”เปนปญญาชนผมความรความเชยวชาญพเศษ เพราะโลกทกวนนมนสลบซบซอนเกนกวาทนายทนเถาแกเจาสวจะจดการไดโดยลำาพงโดยไมตองมความรพเศษ หรอแมแตนกการ

28

เมองเองกตาม ลำาพงเปนเจาพอผมอำานาจมเงน แตถาไมมปญญากทำาอะไรไมได

บางทมนกดจะเปนจรงเชนนน เพราะจะเหนไดวา เมอนายทนยกษใหญทำาธรกจ และเมอไดคนมปญญาความรเขามาเปนลกจาง ถาฝมอดจรงๆ กมกจะใหถอหนรวมกนไปเลย ไปๆ มาๆ พวกดอกเตอรปญญาชนจงสามารถตอรองและมอำานาจอทธพลไมนอย

สวนปญญาชนในยโรปตะวนออกเมอยสบสปทแลวกคอพวกฝายซายทเคลอนไหว และประสบความสำาเรจในการขนเถลงอำานาจกบพวกทหาร จงกอตวกลายเปนชนชนปกครองในสายตาของนกสงคมวทยาอยาง Szylenyi และ Konrad ไป

สวนเมองไทยกไมนอยหนานะครบ! เพราะทกวนน พวกซายเกามากๆ ซายเกา และซายกลางเกากลางใหม ตางไปกมบทบาทสำาคญในทางการเมอง บางเปนรฐบาล บางเปนฝายคาน บางอยในวงการธรกจตางๆ นานา เปนทนาสนใจศกษาปรากฏการณทเกดขนในเมองไทย โดยอาศยกรอบแนวคดจาก “The Intellectuals on the Road to Class Power” เปนหลก แตแนนอนวา เงอนไขและความเปนจรงในสงคมกคงจะแตกตางกนไป แตกนาศกษานะครบ ถาไมมใครทำาสงสยผมตองทำาเองแลวกระมง แมวาจะไมไดจบมาทางสงคมวทยาโดยตรง แตกร ำาเรยนกบเขามาบาง 13

13 ลาสด อาจารยกนกรตน เลศชสกล จากภาควชาการปกครอง คณะรฐศาสตร จฬาฯ กำาลงทำาวทยานพนธปรญญาเอก ในหวขอ “The Transformation of the Former Left Student Activists in Thailand” ท Department of Government, The

29

แตอยางไรกตาม ลาสดน เมอสปมาน มหนงสอเลมหนงออกมาโตแยงขอเสนอของ Szylenyi และ Konrad หนงสอเลมนมชอวา “Intellectuals and Politics in Central Europe” โดยม Andras Bozoki เปนบรรณาธการ และพมพโดยสำานกพมพ Central European University Press ทมฐานอยท Hungary ดวย โดยแยงวาปญญาชนและเทคโนแครตในกลมประเทศยโรปกลางหาไดมอำานาจอยางท Szylenyi และ Konrad เขาใจ

ขอโตแยงจะเปนอยางไร คงตองตดตามตอนตอไปครบ

คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison-Wisconsin (20)สยามรฐสปดาหวจารณ ฉบบประจำาวนท 16-22 พฤษภาคม 2546

ในบรรดาอาจารยทงหลายทผมเรยนดวยทเมดสน ผมชอบอยสามคน ไดแก ศาสตราจารย Fowler ศาสตราจารย Riley และศาสตราจารย Szylenyi แตทรสกกลมกลนทสดกคอ ศาสตราจารย Szylenyi ผลภยมาจากฮงการ เหตผลทผมรสกสบายใจเมอไดไปพบปะพดคยกบทานทหองทำางานกเพราะ หนงทานเปนมารกซสต แตเปนมารกซสตทตวทานเองบอกวา ตองใสไวในเครองหมายคำาพด!! ประการทสอง ทานเปนคนตางชาตเหมอนผม และกจะพดจามสำาเนยงทฟงไม

London School of Economics and Political Science.

30

คอยจะรเรองเหมอนกน เพยงแตแกพดคลองแคลวและใชศพทแสงสดยอดกวา

ทแกบอกวา ความเปน มารกซสต ของแกนนจะตอง“ ”อยในเครองหมายคำาพด กเพราะแกไมเหนดวยกบมารกซสตและมารกซสตในฮงการทเปนกระแสภายใตโซเวยต เพราะแกเหนวามนคออดมการณเผดจการตวใหมทครอบงำาและกดขผคน หาใชมารกซสตทแกเขาใจไม บรรดาผนำาและพวกแกนนำาพรรครฐบาลตางเรยกตวเองวาเปนมารกซสต และประฌามคนทมความเหนแตกตางวาไมใชมารกซสม ดงนนในฮงการ แกจงไมคดวาแกเปนมารกซสนนเอง ขณะเดยวกน แกกใช มารกซสม เขาวพากษบรรดามารกซสตและมารกซ“ ”สมในฮงการ

อยางทกลาวไปคราวทแลววา Szylenyi มองเหนวา พวกฝายซายทขนมานำาประเทศทอางวาเปนสงคมนยมทงหลายนน ลวนแลวแตเปนเผดจการและชนชนใหมทมากดขผคน แกมองวา บรรดาปญญาชนฝายซายและเทคโนแครตไดกอตวขนมาเปนชนชนใหม เปนผนำาการกดขประชาชนอยางทแกเขยนไวในหนงสอชนสำาคญของแกทชอวา “The Intellectuals on the Road to Class Power” ทเขยนรวมกบ Gyorgy Konrad คหทางวชาการทไมไดลภยมาดวยกน แตยงคงอยทฮงการตอไป

เสนทางตำาแหนงวชาการของ Szylenyi นนคอนขางดำาเนนไปดวยด หลงจากสอนทออสเตรเลย แกกมากนตำาแหนง Professor of Sociology ทมหาวทยาลยวสคอนซน-เมดสนในชวงป 1981-1986 และกาวขนเปน

31

Karl Polanyi Professor of Sociology, ในป 1985-1986 ตอจากนนกยายไปนวยอรก ดำารงตำาแหนง Distinguished Professor of Sociology และเปนผอำานวยการของ “the Center for Social Research and Executive Officer of the Sociology Program” บณฑตวทยาลยของ the City University of New York ตงแตป 1986-1988

ผมไมไดเปนศษยรกศษยโปรดอะไรของแกหรอกครบ เพยงแตชอบบคลกภาพความเปนยโรปกลาง-ตะวนออกของแก และโดยเฉพาะสำาเนยง! ฟงแลวมนสดครบ มนดแรงด แตกไมคอยรเรอง ผมมกจะตดสำาเนยงและการออกเสยงภาษาองกฤษของแกมา เพราะภาษาองกฤษของผมกไมดอยแลว บางคำาไมรจะออกเสยงอยางไร ฟงแกพด กนกวาเปนการออกเสยงทถก กออกเสยงตามแกมาตงแตนน จนกระทงมาคยกบ ฝรงปกต จงรวาการออกเสยงของแกนน“ ”มน ไมปกต เชนคำาวา “ ” “plagiarism” แกออกเสยงวา

ปลา“ -ก-อา-รส-ซม ฟงดขลงดมาก เพราะแกจะออกเสยง”เนนและกระแทกลงตรง ก“ -อา อยางแรง” !

ผมไดยนแกพดคำานกบผม กตอนทแกนดใหไปฟงผลรายงานทผมเขยนสงแกไป และเปนครงแรกในชวตทผมไดยนคำานดวย! แกนงสบรายงานผมวา ทเขยนมานนมนเขาขาย “plagiarism” (ปลา-ก-อา-รส-ซม) ผมกไมรวามนหมายความวาอยางไร แตเหนมนลงทายดวย “ism” กใหคดเตลดไปวามนคงจะเปนหนงในบรรดา อสซม“ ” (ism) หรอแนวคดลทธอะไรสกอยางหนง แตมนคงเปนลทธทผมไมรจก

32

เพราะไมเคยไดยนมากอนในชวต ขณะเดยวกน ผมกพยายามนกๆ ดวา เราเขยนอะไรลงไปในรายงานถงไดกลายออกมาเปนแนวคดลทธพเศษประหลาด ขนาดศาสตราจารย Szylenyi ตองบอกผมดวยอาการซเรยสพอสมควร หรอวาไอเจาลทธ ปลา“ -ก-อา-รส-ซม” นนเปนอดมการณลทธทแกไมชอบ หรอมนอาจจะเปนแนวคดในฮงการทสรางความผดหวงใหแก

แตไมวามนจะเปนอะไรกตาม ในขณะนน ผมมนใจวาตองเปนแนวคดลทธปรชญาพเศษประหลาดอะไรสกอยาง ดงนน ไมวามนจะดไมด ผมกเกดความรสกภมใจขนมาอยางเงยบๆ ลกๆ ในขณะทกำาลงนงอยตอหนาแก ผมรสกวา ผมกำาลงยมอยในใจเสยดวยซำาไป รายงานของเดกไทยคนหนงทไมไดตงใจจะใหมนออกมาเปนลทธปรชญาอะไร แตดเหมอนวามนจะกลายเปนลทธอะไรสกอยางเสยแลว ความรสกวาตวเองเหมาะทจะเรยนทางดานทฤษฎปรชญามนกดจะกำาลงไดรบการยนยน

ในทสด ผมกยมออกมาตอหนา Szylenyi ในขณะทแกกำาลงวจารณความเปน ปลา“ -ก-อา-รส-ซม” ของผม ทาทางแกเหนดเหนอยจากการทวจารณแนวคดของผมมาก หลงจากทเหนผมนงอมยมอยและพยกหนาหงกหงกอยางภาคภมใจวางานของผมเปนแนว ปลา“ -ก-อา-รส-ซม ในทสดผม”กเดนถอรายงานฉบบนนออกมาดวยความกระหยมยมยอง หลงจากทไดเหนลายมอของแกเขยนคำาวา “plagiarism!” ตดอยขางทายรายงาน ผมกะวาเมอกลบไปทหองพกเมอไร

33

จะเปดพจนานกรมไขความเจาลทธปรศนาทผมถกแกตราหนาวา ความคดของผมกเปนหนงในแบบ ปลา“ -ก-อา-รส-ซม”

ผมตงใจอกดวยวา จะตองบอกกบแฟนผมใหดใจรวมกนในความสำาเรจในการเขยนรายงานฉบบน ดไมด อาจจะไดพากนไปทาน “Whopper” ในวนทไมใชวนศกรอกดวยกเปนได (ปกต ไชยนตจะทานแฮมเบอรเกอรทรานเบอรเกอร“คงไดเฉพาะวนศกรทมนลดราคา”)

เมอไปถงทพก บงเอญแฟนผมเขานอนหลบพกผอนอย ผมไมอยากปลก เลยถอโอกาสเปดพจนานกรมดวา แนวคดแบบ ปลา“ -ก-อา-รส-ซม นมนคออะไร มาจากไหน ใครเปนผ”ใหกำาเนดความคดดงกลาวน??

เมอพลกไปทหนาทตองการในพจนานกรม ความหมายของมนตามทเหนกคอ “the action of using or copying someone else’s idea or work and pretending that you thought of it or created it; used showing disapproval.”!!

ฉบหาย! ไอเจา ปลา“ -ก-อา-รส-ซม มนคอการลอก”หรอการขโมยความคด โดยไมอางหรอใหเครดตเจาของดงเดมและไปแอบอางวามนเปนของตวเอง เปนคนคดคนเขยนมนขนมาเอง คำาๆ นใชเปนคำาดา! อาว! มนไมใชปรชญาลทธลกลบอะไรดอกหรอเนย!?

ทแท อาจารย Szylenyi กำาลงดาผมวา ผมเขยนรายงานภาษาอะไร ทำาไมไมมการอางองขอความทลอกๆ มา มนเขาขายเปนอาชาญกรรมรายแรง ผมเรมจำาไดลางๆ วา ในขณะทแกกำาลงดาผม และผมกำาลงคดวาแกกำาลงบอกวาผมมลทธหรอปรชญาพเศษทเปนจดยนของตวเอง ผมกไดยนคำา

34

วา “serious crime” หรอ อาชญากรรมรายแรง ซง“ ”ตอนนน ผมกลบเขาใจวา ไอเจาปรชญา ปลา“ -ก-อา-รส-ซม ”นมนเปนลทธรนแรงทอาจถอเปนอาชญากรรมรายแรง ซงทำาใหผมคดเตลดไปวา รายงานของผมนมนคงมอะไรทอาจสงผลใหเกดการปฏวตใชความรนแรงทางการเมอง

โถ! ทแท แกกำาลงบอกวา การทำารายงานแบบลอกตดแปะอยางทผมทำานน ฝรงเขาเรยก “plagiarism” และถอเปนอาชญากรรมรายแรงดวย

ผมยนหนาซด ตวเยน มอเยนอยหนาพจนานกรมทผมไมควรเปดมนดเสยตงแตแรก เขาผมเรมออน ขณะเดยวกนกเรมเขาใจแลววา ทำาไมอาจารย Szylenyi ถงทำาทาจรงจงและเหนดเหนอยกบการอธบายใหผมฟงวาผมเปน ปลา“ -ก-อา-รส-ซม”

ไมใชผมคนเดยวทเปน นสตนกศกษาบานเราเปนพวก ปลา“ -ก-อา-รส-ซม” กนมาก ผมกไดแตดดาวากลาวพวกท

เปนใหกลบใจเสยแตเนนๆ มฉะนนแลวถาไปเรยนตอหรอถกฟองแลว จะเสยหายหลายแสน

ไมดหรอกครบ! ไอลทธ เพลจ“ -ชา-รส-ซม น ” (อานออกเสยงแบบฝรงปกต!) ปลอยใหผม (เคย) ภาคภมใจไปคนเดยวเถอะครบ

คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison-Wisconsin (21)สยามรฐสปดาหวจารณ ฉบบประจำาวนท 30 พฤษภาคม - 5 มถนายน 2546

35

สำาหรบฉบบน ขอพกเรองราวของ เจาพอฯ สกอดใจ“ ”หนง เพราะตอนน ใครเปนเจาพอฯคอวาชะตาขาด! 14

ทผมขอพกกเพอทจะกลาวถงประเดนทตกคางกบทานผอานไวเมอสองตอนทแลวกคอ ประเดนทเกดจากผลการศกษาในหนงสอ “The Intellectuals on the Road to Class Power” ของอาจารยของผมทชอ lvan Szylenyi และ Gyorgy Konrad สหายของเขา งานของนกวชาการทงสองศกษาเกยวกบสถานะและบทบาทของปญญาชนและเทคโนแครตในประเทศสงคมนยมในยโรปตะวนออกและยโรปกลางโดยเฉพาะฮงการ อนเปนสงคมบานเกดท Szylenyi และ Konrad ไดศกษาอยางใกลชดมาตงแตชวงทศวรรษ 1950 จนกระทงหนงสอของเขาไดตพมพในป 1979 พวกเขาสรปไววา ปญญาชนและเทคโนแครตในประเทศสงคมนยมในแถบยโรปดงกลาวไดกอตวเปนชนชนใหมทขนมากดขสงคมแทนชนชนนายทนเดม และขอสรปดงกลาวนกไดรบการยอมรบและเชอถอโดยทวไปมาตลอด โดยเฉพาะ

14 พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๖ พรงนดเดย “ 'แมว' ลยปราบมาเฟยทวประเทศ” ด http://www.makeki.info/lungcan2000/ts.html และ "รฐคอผอปถมภรายใหมแทนเจาพอ" โดย เวยงรฐ เนตโพธ คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย http://www.makeki.info/lungcan2000/ts2.html

36

จากผคนในคายทนนยมตะวนตกทมกจะสะใจกบขอสรปดงกลาว

แตตอมาเมอไมนานมาน ในป 1999 มนกวชาการอกกลมหนงไดขนมาโตแยงขอสรปของ Szylenyi และ Konrad ผลงานของนกวชาการกลมทวานไดถกรวมไวในหนงสอทมชอวา “Intellectuals and Politics in Central Europe” โดยม Andras Bozoki เปนบรรณาธการ และตพมพโดยสำานกพมพแหงมหาวทยาลยยโรปกลาง เมองบดาเปสต ประเทศฮงการ

ในหนงสอเลมดงกลาวน กลาววาเปนทรจกเขาใจกนดวา ปญญาชนในดนแดนดงกลาวมบทบาทสำาคญในทางการเมองและเศรษฐกจ ประวตศาสตรยโรปฉบบมาตรฐานทวไปกมกจะเลาวา ในตอนปลายศตวรรษทสบเกา ความออนแอของชนชนกลางในประเทศเหลาน ประกอบกบความตองการสรางเอกลกษณแหงชาตเพอรองรบประเทศทเพงเกดใหมในบรเวณแถบนและความตองการอางองวฒนธรรมและแนวความคดทาง การเมองทไมเปนการเมอง ในการเผชญกบ“ ”กระแสครอบงำาจากตางชาต จากปจจยตาง ๆ เหลานเอง ไดเปดทางใหปญญาชนมพนท มบทบาทและความสำาคญอยางมาก แตมนมากเกนสภาวะวสยทแทจรง

Andras Bozoki กลาวไวในคำานำาของหนงสอ ปญญาชนและการเมองในยโรปกลาง “ ” “Intellectuals

and Politics in Central Europe” 15 วา อยางไร15 Andras Bozoki, edt., Intellectuals and Politics in Central Europe, (Budapest: Central European University Press: 1999).

37

กตาม ปญญาชนในยโรปกลางแตกตางจากปญญาชนรสเซย เพราะในขณะทปญญาชนของรสเซยมสถานะเหมอนกบวรรณะทตดขาดออกไป มสถานะทเปน คนสวนเกน “ ”(Superfluous men) แตปญญาชนในยโรปกลางนนยงคงมสภาพเปนกลมทกระจดกระจายหลากหลาย โดยมบทบาทในฐานะผพทกษปกปองวฒนธรรมและจตสำานกมโนธรรมของชาต อนทำาใหปญญาชนมสถานะและบทบาททเปนทยอมรบ และถอเปนสถาบนทเชอมโยงกบสงคมอยางเดนชด

การคอรรปชนทเกดขนอยางแพรหลายมากมาย ความชะงกงนทางเศรษฐกจและความไรเสถยรภาพทางการเมองในบรรดาในประเทศเกดใหมในยโรปกลางและยโรปตะวนออก ทเรมขนหลงป 1918 เปนตวเรงททำาใหเกดกระแสทปญญาชนในสงคมเหลานละทงคานยมในแบบเสรนยมเพอหาทางเลอกทรนแรงและกาวหนากวา 16

ในหนงสอเลมเดยวกนน Alina Mungiu-Pippidi เขยนไวในบททวาดวยประเทศโรมาเนยวา ปญญาชนหลายคนทหนไปหาแนวทางทนำาไปสคอมมวนสต แมวา บางครงบนเสนทางดงกลาว จะตองผานแนวทางชาตนยมเผดจการขวาจดเสนทางของอคมการณความคดดงกลาวมไดเกดขนเฉพาะจากวกฤตการณทางเศรษฐกจและการเมองของยโรปในชวงระหวางสงครามโลกทงสองครง แตมนเกดจากปญหาคนวางงานและมงานไมเพยงพอทเกดขนมานานเรอรง คน

16 Andras Bozoki, “Exits from Communism: The Strategies of Intellectuals,” in Andras Bozoki, edt., Intellectuals and Politics in Central Europe.

38

หนมสาวและผมการศกษาสวนมากตองเผชญในสงคมทเกดการชะงกงนทางเศรษฐกจ อนเปนปรากฏการณทเดนชดในโปแลนด ฮงการและโรมาเนย 17

ในชวงทสงครามโลกครงทสองเพงยตลง ระบอบคอมมวนสตไดขยายอำานาจไปทวภมภาคดงกลาว และไดเรมสรางปญญาชนในทางวฒนธรรมความคดและในทางเทคนควทยาการทมความจงรกภกดตอระบอบใหมทเกดขน อยางไรกตามแต นกเขยนตางๆ ทออกไปในแนวคอมมวนสตและปญญาชนแนวมารกซสตกลบเรมมความคดไปในทางปฏรปมากขน ในขณะทระดบชนตางๆ ทเกดขนใหมในบรรดาผเชยวชาญหรอเทคโนแครตเฉพาะดานไดกอใหเกดความขดแยงแฝงในเรองของอำานาจ และความขดแยงกลาวน ในชวงทศวรรษ 1960 นกโซเวยตศกษาชาวอเมรกนไดเรยกมนวา “Reds vs Experts” หรอ ซาย ปะทะ ผเชยวชาญ หรอ “ ”ซาย ปะทะ เทคโนแครต “ ” 18

ยงกวานน lvan Bernik ไดโตแยงไวในขอเขยนเกยวกบสโลโนเวย (Slovenia) ขอเขยนชนนเปนขอเขยนทนาสนใจและมประเดนเนอหาทไมคอยจะมนกวชาการทวไปจะเลงเหน ประเดนของ Bernik คอเขาเหนวา สงคมนยมได สราง ปญญาชน “ ” (intelligentsias ) ขนในยโรปตะวน

17 Alina Mungiu-Pippidi, “Romanian Political Intellectuals before and after the Revolution,” in Andras Bozoki, edt., Intellectuals and Politics in Central Europe.18 Alina Mungiu-Pippidi, “Romanian Political Intellectuals before and after the Revolution,”

39

ออกในอกรปแบบหนง ดวยอดมการณทางชนชนอยางตนๆ (oversimplified) และการเกดการบรณการความเปนหนงเดยวของสงคมอยางไมไดตงใจ โดยเกดกลมอาชพ (professional) อยางเชน หมอ ศลปน และนกวางผงเมอง ซงโดยแทจรงแลว ผลประโยชนของคนเหลานแตกตางกนมาก Bernik กลาวไววา ลกษณะของความเปนกลมปญญาชนทมลกษณะครอบคลมกวางขวางนจดอยในลกษณะของความเปนชวงชน (stratum) ของผมการศกษาทขยายไปไกลกวาปญญาชนทางวฒนธรรมความคดทจำากดแตเฉพาะพวกทเปนชนชนนำา แมวาสถานะหรอจดยนทางผลประโยชนของปญญาชนทรวมตวกนเหลานจะขดแยงกน (status inconsistency) แตเหนอสงอนใด คนเหลานมองเหนผลประโยชนจากโอกาสทางการศกษาและวฒนธรรมทมอยภายใตระบบสงคมนยมโดยไมจำาเปนตองมอทธพลทางการเมอง หรออำานาจทางเศรษฐกจหรอผลตอบแทนรางวลทเปนรปธรรม 19

ในป 1968 การเขาถลมกรงปรากของเชโกสโลวาเกยโดยกองทพโซเวยตไดลบกลบความหวงในการปฏรปการเมองและเศรษฐกจหรอการฟ นฟวฒนธรรมขนใหมจากภายในตวระบอบคอมมวนสต แมวาพวกเขาจะพยายามแอบชดเชยสงทสญเสยไปโดยพวกปญญาชนทไมไดเปน

19 lvan Bernik, “From Imagined to Actually Existing Democracy: Intellectuals in Slovenia,” in Andras Bozoki, edt., Intellectuals and Politics in Central Europe.

40

สงคมนยมในสมยของสตาลนในทศวรรษ 1950 แต ปญญาชน ไมวาจะเปนชนชนนำาหรอเพยงผทไดรบการ“ ”

ศกษา กยากทจะ กาวเดนบนเสนทางสอำานาจ “ ” (on the road to the class power) อยางท Konrad และ Szylenyi กลาวอางไวในหนงสอ “The Intellectuals on the Road to Class Power” ในชวงกลางทศวรรษ 1970

นนคอ จรงๆ แลว Konrad และ Szylenyi เขาใจผด โดยเขาใจวา การทระบอบเศรษฐกจการเมองดำาเนนไปภายใตนโยบายปฏรปเศรษฐกจของนายกรฐมนตรฮงการทชอ Janos Kader (1956-1958 และ 1961-1965) คอ การเขายดอำานาจสงคมนยมอยางเงยบๆ โดยพวกเทคโนแครตทเนนเทคนคการปฏบตในทางเศรษฐกจมากกวายดถออดมการณทลองลอย แตในความเปนจรง แมแตในฮงการเองกตาม ปญญาชนทไมไดเปนสงคมนยมหรอทเลกเปนสงคมนยม กำาลงผละตวออกอยางรวดเรวจากโครงสรางทเปนทางการและพยายามทจะสรางพนททางความคดและทางสงคมสำาหรบพวกเขาเอง โดยคราว ๆ ตรงจดนนเองท Konrad และ Szylenyi จบสถานการณดงกลาวขณะนนมาเขยนเปนหนงสอของพวกเขา แตเปนการตความสถานการณทผดพลาด

ขณะเดยวกน สำาหรบปรากฏการณในยโรปตะวนออกในชวงเวลาดงกลาวสอมวลชนไดสรางภาพมายาคตขนโดยเปรยบขบวนการปญญาชนประดจดงเดวดทเปนผนำาในการลมยกษคอมมวนสตไดในป 1989 ซงภาพดงกลาวนขาด

41

ความจรงและไมตรงไปตรงมา โดยทจรงๆ แลว สถานการณมนสลบซบซอนกวาทเหนมาก และมความแตกตางกนในแตละประเทศในบรเวณดงกลาวดวย

จากทกลาวมาน ถาจะลองเปรยบเทยบอดตฝายซายทกลายมาเปนคณะทปรกษาของรฐบาลปจจบน กดจะนาสนใจใฝถามไมนอยวา การกาวขนสอำานาจของปญญาชนซายเกาพวกน ภายใตนโยบายปฏรปทางเศรษฐกจการเมองของพรรคไทยรกไทยเปนอะไรทคลายๆ กนกบท Konrad และ Szylenyi ตความปรากฏการณในสมยของ Kadar หรอไมอยางไร? ในขณะทกยงมอดตฝายซายและนกวชาการอกกลมหนงทผละตวออกจากโครงสรางทางการเมองทเปนทางการ วฒนธรรมและการเมองของพวกตนขนมาใหม โดยเรยกมนวา การเมองภาคประชาชน“ ”!

คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison-Wisconsin: ตอน เจาพอฯ‘ ถกชก ’ (53)สยามรฐสปดาหวจารณ ฉบบประจำาวนท 6-12 มถนายน 2546

หลงจากทไดอานตอนทแลว ลกเดกเลกแดงหลายบนวา เนอหามแตความเครงเครยด เพราะผมเลนพดเรองความเปนไปของปญญาชนในยโรปตะวนออกอยางเนอๆ มาฉบบนกจะสนองพระเดชพระคณกลบไปทเรองราวฉาวชวตทงของเจาพอโพสตโมเดรนและผม! แตขณะเดยวกน ประเดนเรองทศทางและยางกาวของปญญาชนในยโรปตะวนออกกยงคง

42

ตดใจของผมอย โดยเฉพาะอยางยง การหวนกลบมาของสถานะและจดยนปญญาชนฝายซายไทยทงทยงเปนอยและทเคยเปนในประวตศาสตร อกทงกยงอยากจะเชญชวนใหนกศกษานกวชาการทำาวจยวเคราะหประเดนเรองชนชนและการกดขภายใตกรอบแนวคดของ Szylenyi และ Konrad

คงจะยงพอจำากนไดวา สาเหตทผมตองมาพดถงศาสตราจารย Szylenyi กเพราะทานเปนหนงในอาจารยทเมดสนทเขยนจดหมายรบรองใหผมในการสมครเขาเรยนตอปรญญาเอกทมหาวทยาลยในองกฤษ จำาไดวา ผมสมครไปถงสบแหงเลยครบ เพราะตอนสมครเรยนปรญญาโททองกฤษ กสมครไปประมาณสบแหงน สมครทงในสาขาสงคมวทยาและสาขาทฤษฎการเมอง ตอนนนไดรบการตอบรบมาเกอบหมดทกแหง ยกเวน Oxford กบ Cambridge มาตอนปรญญาเอก กเลยคดวาจะซำาของเดมด เผอจะไดอาศยใบบญเกา

ตอนไปขอใหศาสตราจารย Fowler ผเชยวชาญความคดทางการเมองอเมรกนเขยนจดหมายรบรอง แกเหนชอมหาวทยาลยทผมจะสมครไป ซงเปนมหาวทยาลยตางๆ ในองกฤษ และรวมทงคณะตางๆ ของมหาวทยาลยในลอนดอน แกกถงกบอทานออกมาวา ผมไปสรรหามหาวทยาลยเหลานมาไดอยางไร เพราะหลายแหง --แกไมเคยไดยนชอเลย ซงมนกเปนความจรงสำาหรบนกวชาการอเมรกนกลมหนงทจะไมคอยรบรเรองราวของสถาบนการศกษาในองกฤษ เพราะมนมคณะเลกคณะนอยมากมาย ชอแปลกๆ ตวผมเองตอนแรกกไมรจก แตอาศยความอยากจะไปเรยนทองกฤษอยางแรง จง

43

ไปเสาะหามาได ทกวนน คณะบางคณะในมหาวทยาลยลอนดอน ผมเองกเพงเคยไดยนชอ มนอาจตงขนมาใหมหรออยางไรกไมทราบได

นอกจากชอมหาวทยาลยแปลกๆ แลว ปรญญาขององกฤษกมอะไรทผดแผกไปจากของอเมรกน อยางเชน ปรญญา M.Phil. ซงไมใชปรญญาโท แตอยระหวางโทและเอก ใครกตามทไดรบการตอบรบเขาไปเรยนปรญญาเอกในมหาวทยาลยลอนดอน กจะตองลงทะเบยนเปน M.Phil. student กอน และถาไปอยสกพก เขยนรายงานสงอาจารยใหเปนทพอใจ กจะไดรบเลอนเปน Ph.D. candidate แตถาอยไปๆ นานๆ กยงไมไดรบเลอนเปน Ph.D. candidate จนกระทงเขยนวทยานพนธเสรจ กหมายความวา วทยานพนธฉบบนนจะตองสงสอบในฐานะเปน M.Phil. thesis ไปและถาสอบปองกนวทยานพนธผานไดแลวกจะไดรบแคปรญญา M.Phil. ซงกมหลายคนทเจอสภาพดงกลาว กเปนเรองนาเสยใจเสยดายเหมอนกน

แตกระนน สำาหรบคนทไดรบเลอนเปน Ph.D. candidate กหาใชจะปลอดประสบปญหาไม ถงแมวา เมอเขาเขยนวทยานพนธเสรจ และวทยานพนธฉบบนนถกสงไปสอบในฐานะวทยานพนธปรญญาเอก (Ph.D. thesis) แตถาเกดคณภาพการเขยนไมด หรอสอบปองกนไมผาน หรอคณะกรรมการใหแกไขยงไงกแกไมไดดงใจคณะกรรมการ วทยานพนธฉบบนนกจะลงเอยเปน M.Phil. และเขาผนนกจะไดรบปรญญา M.Phil. กลบบานไป ซงสำาหรบการพจารณาปรญญา M.Phil โดยทางหนวยราชการอยาง ก.พ.

44

กจะไมเทยบเทากบปรญญาเอก แตมกจะใหเทากบปรญญาโท แมในความเปนจรง มนจะเหนอกวาปรญญาโทกตาม แตกนาเหนใจหนวยราชการไทย เพราะระบบของเรามนไมมพนทใหกบ M.Phil.

อาจารยทเมดสนบางคน เมอฟงผมอธบายเรอง M.Phil. แลว ถงกบเอะอะวา “I don’t know what you’re talking about!!” จรงๆ แลว ผมเองกไมเขาใจระบบขององกฤษมนเหมอนกนวา มนจะทำาอยางนไปทำาไม เพราะถา M.Phil. มนไมตางจากปรญญาโท กเทากบวาเราไมจบปรญญาเอก แตขอดกคอ มนทำาใหเรามปรญญาโทสองใบนนเอง จากใบเกาทจบมา และใบใหมทเปนผลพวงของการทำาปรญญาเอกไมจบ

แตกระนน ความสลบซบซอนของระบบการศกษาขนสงขององกฤษมนกไมไดจบลงเพยงแคน เพราะ M.Phil. ไมไดหมายความเพยงทำาปรญญาเอกไมจบเทานน เพราะมนยงมอกกรณ นนคอ คนทมประสบการณในเรองทตนอยากจะศกษามาพอสมควร และตองการศกษาตอในขนปรญญาโท แตไมจำาเปนตองมานงเรยนหรอฟงคำาบรรยายทางทฤษฎหรอกรณศกษาอก ทางมหาวทยาลยกมกจะใหเขาเรยนในหลกสตรปรญญาโท ทไมตองมการเรยน นนคอ ทำาวจยอยางเดยว ซงหลกสตรปรญญาโททไมตองมานงเรยนนกคอ M.Phil. เมอจบแลวไดรบปรญญา M.Phil. ดงนน มไดหมายความวา ใครทไดปรญญา M.Phil. คอผททำาปรญญาเอกไมสำาเรจเสมอไป

45

ขณะเดยวกน ชอปรญญา M.Phil. สำาหรบมหาวทยาลยในองกฤษ มนกไมไดมความหมายเหมอนกนหมด อยางเชน ท Cambridge M.Phil. คอ ปรญญาโทปกต ไมไดหมายความวาทำาปรญญาเอกไมสำาเรจ วาไปแลว มนกสบสนวนวายพอด

หรออยางท Oxford มคนเลาใหฟงวา ใครกตามทจบปรญญาตรแลว และอยตอไปอกปหนง เขากจะใหปรญญาโทไปเลยหนงใบ ซงฟงดแลว กยงงงเขาไปอกเปนสองเทา ดงนน สำาหรบเรองราวของมหาวทยาลยเกาแกอยาง Oxford และ Cambridge กคงตองใชศษยเกาตวจรงเขาอธบายแถลงไข ผมคนนอกจงควรจะเฉยไวเปนด

เอาเปนวา ผมกไดรบการรบรองเปนลายลกษณจากอาจารยสามทานคอ Riley, Fowler และ Szylenyi สำาหรบการหนไปจากอเมรกาทเปนดนแดนของผกลาและดนแดนแหงเสรชน! 20

ผมจะตองเรยนอกหนงภาคการศกษา นนคอชวงสงหาคมจนถงประมาณพฤศจกายน หรอภาคการศกษาฤดใบไมรวง (Fall) เมอจะเรมเขาภาคการศกษาสดทายของผมน ความเหงากเรมมาเยอน เนองดวยการจากไปของเจาพอโพสตโมเดรน ผซงเคยสรางพลวตความป นปวนแหงกายและวญญาณของผมและผคนทวไปมาโดยตลอด คนแบบนได

20 เนอทอนสดทายของเพลง “The Star-Spangled Banner” ซงเปนเพลงชาตของสหรฐอเมรกาคอ “While the land of the free is the home of the brave.”

46

สรางสภาวะแหงอารมณของคนรอบขางใหสมผสสภาพทเรยกวา อยกวนวาย พอไปกใจหาย“ ”

แลวทน ผมจะหนหนาไปหาใคร ยามมปญหาทงทางวชาการและเรองสวนตว? หลายครงผมไมคอยจะชอบเขาเลย โดยเฉพาะตอนทมนชอบมาทำาทาเตนๆ แหยๆ แฟนผม แตแฟนผมและรวมถงผหญงโดยทวไป กมกจะเพลดเพลนกบอาการบาๆ ของมนอยางไมถอสาอะไร มแตผชายทเปนแฟนของหญงเหลานน ทมกจะถอสา! แฟนผมชอบเขามาก โดยเฉพาะตรงทมนเปนคนรเรองเกยวกบทกนทเทยว ทจบจาย รวมทงรเร องหาเหวอะไรไปหมด อกทงกยงแมนในเรองวชาการอยางจบวาง และขงขง จนเมอไดฟงมนพดทไร กใหรสกวามนจรงไปหมด โดยไมคดจะตอแยโตเถยงกบมน

มคนหนงทเมดสน กอนนอน ผมมองเหนภาพมนเตนๆ แหยๆ แฟนผมลอยมาตรงหนา เหนแลวกใหรสกแนนหนาอก แตในทสดกหลบไป... แลวกฝน...

ผมฝนเหนมนมาแหยๆ ตอแยกบแฟนผมจนได แตคราวน ไมรวาความอดกลนมมารยาทของผมมนหายไปไหนหมด ผมกระโดดทบมนเขาไปเตมหมดเลยครบ! ตอนชกในฝนนมนดเหมอนจรงมาก รสกวาไดออกแรงแขนไปอยางหนก

มนจะไมจรงไดอยางไรละครบ! กผมละเมอชกแฟนผมทนอนอยขางๆ ไปเตมหมดเลย เลนเอาเธอรองไหแงเปนเดกๆ นาสงสารจรงๆ ผมกไดแตรบขอโทษขอโพยนวดเฟน และเลาฝนใหเธอฟง เปนคำาแกตางทไปชกเธอเขาให

47

ผมกไดแตบอกวา ขอใหเขาใจและเหนใจผมดวย เพราะพฤตกรรมของไอหมอนมนบาบอคอแตกมาตงแตตนจนเดยวนน จะไมใหถบหรอทบไปสกทไดอยางไร จะฟนธงวามนเลวกไมได มนบากไมเชง อะไรกไมร ไมรจะเรยกคนแบบมนวาอยางไรได นอกจาก มนษยทไมสามารถจดประเภทได “ ”นนเอง

คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison-Wisconsin (54)สยามรฐสปดาหวจารณ ฉบบประจำาวนท 13 - 19 มถนายน 2546

สำาหรบมนษยทกคน เมอชวงเวลานนมาถง ความพรากจากยอมเปนสงทหลกเลยงไมได ดเหมอนมนจะเปนสงททกคนตองเรยนรทจะยอมรบมนอยทกยคทกสมย แมวามนจะเปนสงทเกดขนกบมนษยมาชานานแลว เจาพอฯ กำาลงจะ“ ”จากเมดสนไป และนนหมายความวา คนทจดประกายและเปนแรงดงดดใหผมมาเมดสนกกำาลงจะจากผมไปดวย

กอนหนาน ผมไมเคยคดเลยวา การจากไปของเขาจะทำาใหผมเกดความรสกถงเพยงน เพราะกอนหนาน อยางทเลาไปตอนทแลววา ผมถงขนาดฝนวาไดชกมนไปเตมแรง แตกลบกลายเปนชกแฟนผมไป ถามนไป แลวคราวน ผมกคงไม

48

ตองหวงพะวงถงขนาดเอามนไปชกในฝน ถาเปนสมยนคงตองบอกวา เอามนไปชกในโลกแบบ “Matrix”! 21

ผมยงจำาวนนนได วนทเขาจะไป มคนไทยไมกคนท “Master Hall” ซงรวมทงผมดวย มายนอยทหนาลฟต บรเวณทางเดนของชนสามของหอพกดงกลาว เขาบอกวา เขาจะขบรถไปสง ปก ซงจบปรญญาตรวศวกรรมศาสตรท“ ”เมดสน และจะไปเรยนตอทมหาวทยาลยเพนซลวาเนยหรอพตสเบรก หรออะไรผมกจำาไมไดแน เขาจะไปสงปก และถอโอกาสน ไปเลย“ ”!

ผมรสกใจหายมาก ๆ เพราะคนทเหลออย ผมกไมไดมความสนทสนมและไววางใจเทากบทผมมกบ มนษยทจด“ประเภทไมได น มปญหาอะไร ทงสวนตวครอบครวและทวไป” ทคยกบใครไมได ผมกม เจาพอฯ ไวเปนทปรกษา เพราะ“ ”เวลามนตอบหรอแนะอะไรมา มนจะพดหรอ รอง แหกปาก“ ”ดวยเสยงทหนกแนนแถมทำาใหเรารสกวา ปญหาของเรานน มนเปนปญหาทเกดขนกบทกคน และมนเปนของธรรมดา ถาไมทน กตองชนมนไป ทกอยางมนตองแลก และตองมความเจบปวดระคนอย

มนบอกลาทกคนทยนอยตรงนน ทกคนกอวยพรใหมนไปด และในทสด มนกเดนมาตรงหนาผม และดเหมอนวา ผมจะสงเกตเหนนำาตาจำานวนหนงทคลออยในดวงตาของเขา แตไมถงกบลนหยาดออกมาใหเปนธระตองปาดเพอปกปด มน

21 “The Matrix” เปนภาพยนตรไตรภาคในแนววทยาศาสตร ปรชญาและศาสนาทโดงดงมากใน พ.ศ. ๒๕๔๒ ในชอไทยคอ “เพาะพนธมนษยเหนอโลก 2199”

49

กลาววา เฮย ตง กไปกอนนะ มงรบ ๆ เรยนใหจบและไปตอ“องกฤษกแลวกน!” และมนกกอดผมอยางแรงและแนนพรอมกบตบหลงผมในชวอดใจ ผมพดอะไรไมออก ไดแตยนตวแขง และกลาวประโยคสามญอยางทคนทวไปเขากลาวกนวา โชคด“ ”

ผมไมรวา ทมนมนำาตานนเพราะอะไรบาง? อาจจะเพราะมนกำาลงจะจากททมนอยมานานไมนอย มนกำาลงจะจากททมนมประสบการณความหลงความทรงจำาอนซบซอนวนวายพอๆ กบการทำาวทยานพนธเรองพสดารนน หรอมนรสกอะไรบางอยางทกำาลงจะจากผม อยางทผมรสกกบมนมนมอะไรแวบขนมาในหวงความรสกผมขณะนนวา มนอาจเปนหวงผม รวมทงสงสารและเหนใจผม เพราะมนรบรเรองราวและปญหามากมายในชวตรกอนแสนจะดอรนและทรหดของผม

แมจนบดน ผมกไมเคยถามมนวามนรสกอะไรตอนนน เอาเพยงวา เมอไดกลบมาเจอกนในตอนหลง มนกคงเพยงพอแลวสำาหรบผม

รถเกงแบบ “station wagon” คอยๆ แลนออกจากดานหลงของ “Master Hall” ออกไปสถนนขางหนาหอพก ถาเปนแบบในภาพยนตร ผมและบางคนอาจจะวงไลตามรถ และโบกมออำาลาและอวยพรไปจนกระทงวงตามไมไหว และรถกลบตาไป แตผมเลอกทจะหนหลงใหทง ๆ ทรถยงไมหลดไปจากสายตา

ตอไปน ชวตทเหลอของผมทเมดสนกมแคผมกบแฟนเทานน!

50

แมวามนจะไปแลว แตอยางนอยผมกฝากธระใหมนทำาอยางหนง เพอวายงไงมนกจะตองตดตอสงขาวคราวมาถงผมในระหวางการเดนทางจากอเมรกากลบเมองไทย เพราะมนบอกวา มนจะแวะเทยวยโรปดวย และจะแวะองกฤษ ผมจงฝากใหมนไปตามเรองการสมครเขาเรยนตอปรญญาเอกท LSE เพราะมนยงไมมขาวคราวอะไรใหทราบเลย

ตอจากนน ผมกตงหนาตงตาเรยนตอไป และกตงหนาตงตากนแฮมเบอรเกอรท “Burger King” ทกวนศกร และกนบะหมมามารสตมยำากงแตใสเนอไกตมและถวงอกทซอจากรานจน ชวตไมมสสนอะไรเพราะมงแตจะใหเรยนจบและออกไปจากเมองน

แตในทสด ชวตกไมไดราบเรยบจดชดอยางทคดวาจะเปน เพราะในภาคการศกษาตนปน (1983) มนกเรยนไทยใหมมาเรยนทเมดสน และหนงในนนกคอ ใหญ เพอนรก“ ”จากรฐศาสตรจฬาฯ ซงเปนคนไปรบผมทสนามบน O’Hare ทชคาโก ตอนผมเดนทางจากองกฤษมาอเมรกาครงแรก ตอนนเขาเรยนจบ “course work” ทางรฐศาสตรจากมหาวทยาลยชคาโกแลว และสนใจทจะเรยนตอปรญญาโททางสงคมวทยาทเมดสนอกปรญญาหนงเพราะในชวงเวลาทผานมา เขาไดมโอกาสมาเยยมผมทเมดสน และไดมโอกาสพดคยถกเถยงทางดานวชาการกบผมและเจาพอฯและอาจารยพษณ 22โดยเฉพาะในเรองทเกยวกบ “Historical Change and Class Analysis” อนเปนหลกสตรสำาคญ

22 ผศ. ดร. พษณ สนทรารกษ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

51

หลกสตรหนงของคณะสงคมวทยาทน นอกจากเรองหลกสตรทนาสนใจแลว คนไทยทเรยนทางดานสงคมศาสตรทนกดจะมเวลามาพดคยอะไรตออะไรกนบาง และหลายครงทมคนนอกสาขามานงคยดวย หนงในนนกคอ เลก ทเรยน“ ”ทางดานบรหารธรกจ และและตอมากจบปรญญาเอกและไปเปนอาจารยทคณะพาณชยศาสตรและการบญชทจฬาฯ ซงคนทบญชจฬาฯ กรจกชอเสยงของเลกในฐานะ ดร“ . สนต” 23

พดถงนกศกษาทางดานบรหารธรกจนอกจากเลกแลว กยงมอกหลายคน แตหนงในนนทเปนรนพกคอ พออ พ“ ”ออเปนสาวงามรางเลกกะทดรด นารกนาทะนถนอมและพออซงเรยนปรญญาเอกในขณะทผมเรยนปรญญาโท มแฟนเปนพคนไทยดวยกน เรยนปรญญาเอกทางดานวศวะทเมดสนเหมอนกน มาบดน พออกกำาลงดำารงตำาแหนง คณบด “ ”คณะพาณชยศาสตรและการบญชของจฬาฯ ถาบอกชอ

ดร“ .ดนชา หลายคนกคงถงบางออกบพออของเรานเอง ” 24

นอกจากใหญทมาเรยนสงคมวทยาแลว ผมกยงไดทราบขาวจาก เจาพอฯ วามเพอนแกคนหนงทเคยเรยน“ ”ปรญญาโทสงคมวทยาทธรรมศาสตรดวยกน มาบดนชงทนรฐบาลมาได เพอมาเรยนตอปรญญาโท-เอกในดานพฒนาชมชน (community development) ทคณะสงคมวทยา-วสคอนซน23 รศ. ดร. สนต ถรพฒน สาขาวชาการเงน คณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย24 รศ. ดร. ดนชา คณพนชกจ อดตคณบด คณะพาณชยฯ และรองอธการบด จฬาฯ

52

คงตองเทาความสกนด คอวา กอนมาเรยนตอทวสคอนซน เจาพอฯ ของเราเขาไปเรยนโทดานสงคมวทยาทธรรมศาสตรอยพกหนง และกทงมนเพอมาเรยนตอทอเมรกาสวนเพอนคนทวาน เรยนตอไปจนจบหรออยางไรไมแนใจ แตกชงทนมาวสคอนซนได

มวนหนง ผมไปเดนแถวหนาหอง Professor Middleton ซงเปนอาจารยผใหญใจดของสงคมวทยา และสนใจเรองเมองไทย และมนกศกษาไทยเคยทำาวทยานพนธปรญญาเอกกบทานมาแลว 25 ผมกไดพบผชายเอเชยคนหนง ทาทางมอายมากกวาผม กำาลงยนอานอะไรอยไมทราบ แกทำาทาครนคด จะฟนธงวาเปนคนไทยกไมไดเพราะจะดใหเปนอนโดฯ มาเลยกไดดวยเหมอนกน แตทแนๆ คอ ทาทางเปนจกโกไมนอย (จกโกไทยนะครบ เพราะไมเคยเหน จกโกอนโดฯ หรอมาเลย แตกไมแนวา จกโกเอเชยหรอทวโลกอาจจะมอะไรเหมอนกนกได อนน คงตองลองใหนกมานษยวทยาทำาการสำารวจวจยด)

ผมเองเปนคนชอบผกมตรกบผคนแตกไมรจะเรมอยางไรเหมอนกนกบจกโกรนใหญคนน

ตอมา ความจรงกไดเปดเผย เมอกงลอประวตศาสตรหมนและคลคลายตวมนเองพรอม ๆ กบขมวดปมและสรางใย25 Professor Russell Middleton ผสนใจและเชยวชาญในดานสงคมวทยาวาดวยการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ และสนใจในแนวทางการพฒนาเศรษฐกจและสงคมโดยเนนไปทการมสวนรวมของ “รากหญา” จาก “ลางสบน ” โดยเนนไปการศกษาผลงานของ NGO และองคกรภาคประชาชนในเอเชย อฟรกาและละตนอเมรกา และเนนทประเทศไทยดวย

53

ใหมนสบสนขน จกโกผน ปจจบน ณ พ.ศ. 2546 กคอ ดร. วฒนา สกญณศล นกสงคมวทยาแหงมหาวทยาลยสงขลานครนทร ปตตาน อนเปนมหาวทยาลยท จกโกจอมเกาผนจะตองไปทำางานใชทนทเขาสอบไดตงแตป พ.ศ. 2526 นนเอง 26

สยามรฐสปดาหวจารณ 20 – 26 มถนายน 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison – Wisconsin (55)

ผมเรยกสหายใหมทไดทนมาเรยนปรญญาโท-เอกดานพฒนาชมชนทคณะสงคมวทยา วสคอนซนวา อาจารย“วฒนา แมวาเขาจะยงมไดเปนอาจารยกตาม แตคนไทยเรา”มกจะมประเพณทเรยกขานผคนวาเปนอาจารยกนงายๆ เสมอ และโดยเฉพาะอยางยงคนทจะตองไปเปนอาจารย ถอเปนการใหเกยรต อกประการหนง อาจารยวฒนาแกทำาตวเปนกนเอง สนกสนาน ขเลน ทำาใหการเรยกแกวา พวฒนา “ ”นน ดจะทำาใหอาวโสเกนไป ทงๆ ทความจรงแลว แกกอาวโสกวาผมอยหลายป ดเหมอนจะเจดปดวยซำา

อาจารยวฒนาเดนทางมาอเมรกาพรอมกบภรยาของแก ซงมอายพอๆ กบผม ซงผมและแฟนเรยกแกวา พเอยด “ ”เปนการใหเกยรตไปในตว นกศกษาไทยบางคนกกระไรอย พยายามคดสรางสรรคทกทกวา พเอยด จะตองมาจาก“ ”อะไรสกอยางหนงทมากและยาวกวาแค เอยด เฉยๆ อยาง“ ”

26 ปจจบน รศ. ดร. วฒนา สกญณศล สอนอยภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา มหาวทยาลยเชยงใหม

54

เชน นกศกษาวชาเศรษฐศาสตรชาวไทยผหนงทยายมาจากมหาวทยาลย State University of New York at Binghamton พยายามจะเรยก พเอยด วา คณ“ ” “ละเอยด อยางเตมปากเตมคำาและมนใจ นกศกษาดงกลาวน”เปนอาจารยคณะเศรษฐศาสตร จฬาฯ ไดรบทนมาเรยนตอ ปจจบนเขาคอ รองศาสตราจารย ดร. ตรณ ผเคยอยในทมงานของ ดร. ศภชย พานชภกด นนเอง 27

พเอยดดจะยงเปนเดกมาก เมอเทยบกบอาจารยวฒนา บางครงจะมอาการแงงอนบาง ซงมนกชวยทำาใหชวตคของผมกบแฟนพฒนาขน เพราะมนเหมอนกระจกเงาสองตนใหกบแฟนผมและตวผมดวย ดงนน ดวยเหตน ผมกบอาจารยวฒนาจงสนทสนมกนอยางรวดเรว ดวยเหตทมชะตากรรมอะไรบางอยางรวมกน

นอกจากเปนเจาของชะตากรรมชวตครวมกนแลว คณสมบตอนโดดเดนของอาจารยวฒนาจอมจกโกกคอ แกมอารมณศลปนชนชอบกบเสยงเพลง เพราะแกพกพากตารคใจตดมาจากเมองไทยถงเมดสน ทำาใหผมกบแกเขาคกนทนทในการรองรำาทำาเพลง เพราะผมกมกตารโปรงยหอ “Ibanez” ตดตวขามนำาขามทะเลจากเมองไทยไปองกฤษและมาอเมรกา กตารตวนพอแมผมซอใหตอนผมอยชนมธยมศกษาปทสาม โดยซอจากรานขายเครองดนตรแถวเวงนาครเขษม

27 ปจจบน ศาสตราจารย ดร. ตรณ พงศมฆพฒน ดำารงตำาแหนงคณบดคณะเศรษฐศาสตร จฬาฯ

55

ชวตอนเฉาเหงาของผมเพราะการจากไปของเจาพอฯ กดจะมชวตชวาขนมาทนท เพราะตงแตอยเมดสนมา กจบกตารเลนไมบอยนก สวนใหญผมกเลน และแฟนผมเปนคนรอง เลนและรองกนสองคนประสาเหงาในทพกไมมอะไรพสดารมากนก บางครงผมกนกถงสมยเรยนมธยมฯ ทเลนเปนวงดนตรกบเพอนทโรงเรยนเกา ตอนนนมเทยร เมฆวฒนา เลนอยดวย การเลนเปนวงดนตรนนมนสนกสนานมากกวาเลนคนเดยว ดงนน เมออาจารยวฒนามา เรากกลายเปนวงดนตรจำาเปนเลนเพอชวตของเราเอง

นกศกษาไทยสวนใหญในวยใกลเคยงหรอมากกวาผมไมเทาไร มกจะยงไมมครอบครว อยางดกมแฟน และกมกจะมแฟนอยเมองไทยหรอตางรฐ ขณะเดยวกนกออกไปในแนวอนรกษนยมดวย ไมรวาอนรกษนยมหรออจฉาการมชวตคในตางแดนกนแน! การทผมอยกนกบแฟนโดยยงไมไดแตงงาน จงดจะเปนอะไรทตองหามสำาหรบพวกเขา และโดยเฉพาะกบนกศกษาไทยทวสคอนซน ซงสวนใหญมกจะมาจากพนฐานของการเปนเดกเรยน เพราะพวกเขามกจะคดวา มหาวทยาลยวสคอนซน-เมดสนนสดยอด ตองเกงถงจะเขาได ดงนน พวกเขาจงไมคอยจะคนเคยกบการทหนมสาวคนไทยมาอยกนโดยยงไมแตงงานเปนทางการ ซงถาเปนคนไทยหรอนกศกษาไทยในแถบอนๆ กอาจจะไมรสกตนเตน หรอตองหาม หรอหวาดเสยวกบเรองของผมมากนก

ดงนน การมอาจารยวฒนาและพเอยดมาอยทเมดสน กทำาใหชวตคของผมมนม เพอน ขนมาทนท แตของอาจารย“ ”

56

วฒนากบพเอยดนน เขาแตงงานกนมาเปนเรองเปนราวแลว แตอยางไรกตาม มนกดสำาหรบความรสกผม!

อาจารยวฒนาจบปรญญาตรทางสงคมวทยาจากมหาวทยาลยเชยงใหม และเปนคนเชยงใหม หรอทเรยกกนวา คนเมอง ซงการเปน คนเมอง ของแก กดเหมอนจะ“ ” “ ”

เชอมโยงกบการทผมไปใชเวลาจบแฟนคนแรกของผมทมหาวทยาลยเชยงใหม สมยทผมยงเรยนอยทรฐศาสตรจฬาฯ ทำาใหเราคยกนถงเรองราวตางๆ ในเมองเชยงใหมไดออกรสออกชาต

อาจารยวฒนาแกเปนคนทภาคภมใจในความเปนคนเมองหรอคนเหนอของแกมาก ดเผนๆ แกไมเหมอนคนเชยงใหม แตถาพนจพจารณาใหด กจะเหนรปพรรณสณฐานทเปนคนเหนอได บางครง แกกจะ อคำาเมอง ออกมาอยาง“ ”จรงใจ ดวยตองการแสดงออกถงความรสกทเกดขนในใจของแก พดงายๆ คอ ไมใชคนดดจรต

แกมกจะกลาวตดตลกอยเนองๆ วา แกเปนคนเหนอ แตไดรบทนทจะตองกลบไปทำางานทเมองใต ปตตาน จากเหนอสดลงไปเกอบใตสด คลายๆ กบโชคชะตาจะเลนตลกอะไรกบแกสกอยางหนง แตดวยความเปนจกโกของแก วญญาณผจญภยของแกกทำาใหการทจะตองลงไปอยใชทนทปกษใตเปนเรองทาทาย จะวาไปแลว พวกนกสงคมวทยาหรอนกมานษยวทยา หรอนกโบราณคด นาจะมวญญาณผจญภยในดนแดนทแปลกแตกตางจากทเคยเนา แกคงเปนอะไร คลายศาตราจารยอนเดยนา โจนส แหงมหาวทยาลยชคาโกนนแหละครบ

57

จากการทอาจารยวฒนาเปนคนเหนอ ทำาใหผมและแฟนพาลนกไปวา พเอยดกเปนคนเหนอไปดวย และตอนนน จะวาไปแลว พเอยดดเปนคนเหนอมากกวาอาจารยวฒนาเสยอก แตกผดครบ เพราะพเอยดไมไดเปนสาวเหนอ แตเปนคนกรงเทพฯ ถาผมจำาไมผด

ฝมอเลนกตารของอาจารยวฒนานนไมเบาเลยทเดยว แกถนดเลนในสไตลโฟลกผสมบลสทมลลาแนวเพลงคนทรฝรง เลนและรองไดอยางคลองแคลวชำานาญ และประทบใจผฟงทไมดดจรตและมหทฟงดนตรเปน

เมอพดถงเรองราวทางดนตร ผมกบแกกมความประทบใจรวมกนอยางหนงและสงนนกเปนประสบการณทเชยงใหมเหมอนกนดวย ผมเลาใหแกฟงวา สมยทผมไปสงสถตอยทมหาวทยาลยเชยงใหม เพอจะไดเจอะเจอแฟนผมคนแรกทเรยนอยคณะเภสชฯ โดยผมยอมโดดเรยนทรฐศาสตร จฬาฯ ทงเทอมเลยกวาได พอแมผมกไมไดวาอะไร เพราะการเรยนผมไมเสยและแถมยงมเงนทหามาไดเองจากการขายของกบเพอนๆ

สมยนน พอสงแฟนผมเขา หออางแกว แลว ผมกไป“ ”เทยวตอกบเพอนโรงเรยนเกาทมาเรยนท มช. สถานทแหงหนงทผมชอบไปกคอ “Sweet Room” ซงมนกดนตรระดบมหากาฬคอยขบกลอมในลลาและรปแบบตางๆ ไมวาจะเปนเพลงโฟลก บลส และรอก แตละคนเลนเกง ขนาดฝรงนกทองเทยวยงชนชมสมฤทย ผมจำาชอนกดนตรไมไดเลยสกคน นอกจาก พเตะ ทเปนมอกตารนำาของวงรอก ถาจำาไมผดวง“ ”ดงกลาวจะใชชอวา “Midnight Express” ทผมจำาชอพ

58

เตะได กเพราะเพอนผมทเรยนอยคณะมนษยศาสตรแนะนำาใหรจก และเลาขานใหฟงวา พเตะเรยนทคณะมนษยฯอยหลายปดดกเลย ทงเลนดนตรกลางคนและเรยนหนงสอไปดวย ฝมอโซโลกตารอยในระดบเซยนคนหนงในขณะนน ตอมาพเตะกไปเรยนตอในสาขาทแกชอบและถนด คอไปเรยนดนตรทเบรกลย เมองมะกนนนเอง

อาจารยวฒนากเปนผหนงทเปนผเยยมเยยน “Sweet Room” อยางสมำาเสมอ และกประทบใจในชวงเวลาและบรรยากาศสมยนน เมอมาเจอกนกบผมทเมดสน และผมถามถง“Sweet Room” แกกบอกวา มนไดกลายเปนเพยง ตำานาน ทเลาขานกนในหมผคน เพราะนกดนตรเหลานน“ ”ตางแยกยายกนไปตามทางของคนเอง คงเหลอแตเพยง “Sweet Room” ทเปน “sweet memory” สำาหรบผคน และโดยเฉพาะอยางยง สำาหรบเราสองคน

สยามรฐสปดาหวจารณ 27 มถนายน - 3 กรกฎาคม 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison – Wisconsin (56)

อาจารยวฒนาเปนคนตดดนทมระดบ ทวาตดดน กเพราะแกเปนคนงายๆ ธรรมดาๆ ไมทำาตว ไฮโซ ทงๆ ท“ ”ชาตตระกลทางเมองเหนอของแกกไมเบาอยเหมอนกน อาจจะเปนดวยความเปนนกสงคมวทยาของแกกระมงททำาใหแกตดดน โดยเฉพาะทแกจะตองมาทำาทางดานพฒนาชมชนดวย ทวาแกมระดบ กตรงทแกเปนคนซาบซงในคณคาของเสยงเพลงและแถมยงเลนกตารและรองเพลงไดไพเราะยง และ

59

ดวยความภาคภมใจกบความเปนคนเชยงใหมของแก แกกมกจะเลนเพลงของศลปนเมองเหนอใหฟง โดยเฉพาะศลปนทชอ ตองและเพอน ทมเพลงแนวพนเมองบรรยายเรองราว“ ”ของคนทางเหนอ

ดวยความภาคภมใจในความเปนคนเหนอของอาจารยวฒนา กทำาใหผมไดรจก นกป ดจ“ ะลว ซงเปนชอนกชนด”หนงทางเหนอ 28 เพราะเพลงหนงของ ตองและเพอน ท“ ”อาจารยวฒนาเลนใหฟง กคอเพลง นกป ดจ“ ะลว สวนอก”เพลงหนงทผมชอบฟงมากๆ จนเปนชวตจตใจ แตดนจำาชอไมได แตจำาไดวา มเนอทอนหนงลงทายวา ไอนองนอย ตว“ใหญแลวยง เปนเพลงทบรรยายคดถงละหอยหาถนเกด”เมองนอนทชายเมองเหนอคนหนงไดจากมา ออ! แลวยงมอกทอนหนงทจำาได รองวา ค“ ดเตงหา...(อะไรกจำาไมได) ทแมแตง” 29 อาจารยวฒนารองเพลงดงกลาวนดวยภาษาและสำาเนยงทองถนตามแบบฉบบของ ตองและเพอน ยงฟงก“ ”ยงเหนตวตนของแกมากขน เหนความเปนคนเหนอ เหนความผกพนกบบานเกด เหนความภาคภมใจในตวตนและบานเกดของแกทถายทอดเปนอารมณผานเสยงเพลงใหผมไดยนในลกษณะของการแสดงสด

ผมขอใหแกเลนเพลง ไอนองนอย นอยบอยๆ แกกไม“ ”ขดของ เพยงแตแกเกรงวาผมจะเบอ และมกจะถามวา ตง“ยงไมเบอเหรอ!” และแกกจะหวเราะตดขำาๆ กบการชอบฟงเพลงนนอยางซำาซากของผม

28 บางวา นกกรงหวจก บางวา นกหวขวาน29 คนรายละเอยดไมเจอ ใครรชวยบอกดวย !

60

นอกจากเพลงพนเมองทางเหนอแลว แกกยงเลนเพลงฝรงแนวโฟลกและคนทรไดไพเราะ ไมวาจะเปนเพลงของ James Taylor หรอ Crosby, Stills, Nash (and Young) แกเลนคอรดไดละเอยด รวมทงการดด เกา (picking) ไดอยางคลองแคลว สวนผมนน บางทกรวมแจมกบแก โดยการโซโลกตารตอดเลกตอดนอยไปตามภาษา บางเพลงของ ตองและเพอน ผมกด“ ” นโซโลขนมาเอง ทำาใหเกดความสนกสนานเพลดเพลน จนชกจะเรมมความสขกบการอยทเมองเมดสนขนมาแลว

การไปเรยนหนงสอในตางแดน ถามแฟนดกด ไมมกได แตถาไมมเพอนทรใจคงจะแยมากๆ ทำาใหการเรยนเปนเรองทตองรบจบ ทรมาน มเพอนบางทกดกวามแฟนนะครบ ตอนเรยนหนงสอ โดยเฉพาะเรยนเมองนอกดวย แตกระนน ถาไมมเพอนเลย มแฟนกยอมตองดกวา

นอกจากอาจารยวฒนาและใหญทเขามาเปนสมาชกใหมของนกเรยนไทยทเมดสน กยงมอาจารยชยสทธจากรฐศาสตร จฬาฯทผมจบมาดวย อาจารยชยสทธเปนอาจารยอยภาควชารฐประศาสนศาสตร และกขอมาเรยนตอปรญญาโทอกใบหนงทเมดสน ทงๆ ทแกจบมาแลวใบหนงจากนดา แกมาเรยนปรญญาโทท Center for Development Studies และกมอาจารยตรณจากเศรษฐศาสตร จฬาฯอยางทไดเกรนไปในตอนทแลว

เมอสายสงคมศาสตรมากนเพยบ มนกสนกใหญแหละครบ กอนหนานสายบรหารธรกจเขามกนมาก ตอนน สายสงคมศาสตรกมไมนอยหนา สวนสายวศวะนน ผมไมคอยร

61

เรองรราวกบเขาเทาไรนก นอกจากพวฑรยทพาผมไปดซอรถแลว กมปก (ทอรส) และซะกโต หรอไอหนลกนาวทพไทยของเรา ทจรงนอกจากซะกโตกยงมทหารเรอทไดรบทนมาเรยนวศวะกนอกหลายคน และหนงในนนทกำาลงทำาปรญญาเอกทางวศวะไฟฟา (ไมแนใจวาจำาสาขาไดถกตองหรอเปลา!) กคอ พหนมหรออโณทย ความจรงผมรจกทหนมเขาตงแตยงเปนนกเรยนนายเรอปหนงปสองอย พหนมเขาแกกวาผมรนหนง ตอนนนผมสนทสนมชอบพอกบนองสาวลกพลกนองของพหนม และมวนหนง เธอกบผมกขบรถพาคณแมของเธอไปรบพหนมทกลบมาฝกภาคสนาม (นานนำามหาสมทร) วนนน ผมกไดเจอพหนมเปนครงแรก และกไดมาเจออกครงเปนครงสดทายทเมดสน พหนมคงจำาผมไมคอยได แตตงแตเจอกนทเมดสนแลว ผมกไมไดพบแกอกเลยจนบดน ทราบมาวา แกไดไปเปนผชวยทตทหารเรอทกรงลอนดอนเมอไมนานมาน แตตอนหลงสด รสกวาแกจะออกจากราชการไปแลวกระมง ถาขาวไมผด

สวนสาวนอยนารกผนน ในทสด เรากไมไดเปนแฟนกน และกแยกยายไปตามทางของแตละคน แตตอนหลงๆ กไดมาเจอะเจอกนอก จนกระทงในทสด ลกสาวคนโตของเธอกไดกลายมาเปนลกศษยผมทคณะรฐศาสตร จฬาฯในขณะน ผมรสกแกจง เมอหลานสาวเรยกผมวา ลงไชยนต อยางเตม“ ”ปากเตมคำา ตอนนเธอไดรบเลอกใหรบบทเปน จเลยต ใน“ ”ละครเจดคณะ เนองในโอกาสครบรอบหลายสบปของคณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาฯ อนมพต (จรสพงษ สรสวด–ซโมต) เปนโตโผใหญ คงไมตองบอกกไดใชไหมครบวา หลาน

62

สาวทเปนลกศษยผมคนนสวยแคไหน! เปนสวนผสมทดจากคณแมและคณพอเลยครบ

พหนมกเปนนายทหารทหนาตาหลอเหลาเอาการเลยทเดยว ทางสายคณแมพหนมและคณแมของเพอนสาวของผมนนมเชอฝรงผสมอย ดวยเหตน ลกหลานจงออกมาหนาตาผวพรรณดเปนอานสงส

พดถงอาจารยชยสทธ ผมรจกแกมาตงแตสมยผมอยเมองไทย กอนทแกจะเขามาเปนอาจารยทรฐศาสตร จฬาฯเสยอก เนองจากแกเปนเพอนของพชายผม พโตง (พชายคนทสามของผม) ไปเรยนตอปรญญาโททนดา และกไดรจกกบอาจารยชยสทธ ทคณะสถตประยกต แตตอนหลงอาจารยชยสทธยายไปเรยนคณะรฐประศาสนศาสตรแทน แตมครงหนงทพชายผมพาอาจารยชยสทธมาทานขาวเยนทบาน และผมจงไดมโอกาสรจก

พนเพของอาจารยชยสทธเปนคนขอนแกน เรยนมาทางดานคณตศาสตรและตอมากขยายผลเปนรฐประศาสนศาสตร แกเปนคนซอๆ ประสาหมเฮาคนกนเอง เขากนดกบผมและอาจารยวฒนาไดด สนกครบสนก เพราะเวลามอะไรเกดขนมากบเรองราวของนกเรยนไทยในเมดสน ไมวาจะดหรอราย อาจารยชยสทธแกมกจะพดขนมาอยางตดตลกวา เอา“ ! สนกกน แลวแกกจะหวเราะลงลกคอ”หนกๆ อยพกหนงพรอมทำาหนาทะเลนหลบตาป ดเหมอนระยะหลงทเจอแกทจฬาฯ อารมณขนแกจะถดถอยไป ไดขาววา มนถดถอยไปพรอมๆ กบตอนทฟองสบเศรษฐกจไทยแตกนนแหละครบ และสองสามปมาน แกกยงเกดเสนเอนพลกเสน

63

เอนขาดอะไรนอก ทำาใหแกเดนเหนไมสะดวก เลยตลกไมคอยออก

เมอนกเรยนสายสงคมศาสตรทเมดสนในปนนเรมมมาก ทานผอานลองเดาดซครบ มนเกดอะไรขนในหมนกเรยนไทยทงหมดทนน?

กการคดตอตงสมาคมนกเรยนไทยในเมดสนขนมาเปนครงแรกในประวตศาสตรไงครบ!

สยามรฐสปดาหวจารณ 4 - 10 กรกฎาคม 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison – Wisconsin (57)

อรสโตเตลไดกลาวไววา โดยธรรมชาต มนษยเปนสตว“การเมอง” 30 และดเหมอนวา นกศกษาสาขารฐศาสตรและสงคมวทยาทเมดสนในป 1983 ดจะเปนเชนนนจรงๆ ! ในปนน นกศกษาสายสงคมศาสตรทเมดสนมจำานวนมากกวาปกอนๆ และบงเอญจะถกอธยาศยกนด เมอไดโอกาสกหาทางทจะ ทำาการสมาคม กนขนทนท การสมาคมหรอการคบหา“ ”ฉนมตรกบคนทไมใชญาตพนอง เปนหวใจพนฐานของการกำาเนดชมชนทางการเมองตามความคดของอรสโตเตลในหนาแรกๆ ของหนงสออมตะของเขาทชอ “The Politics” 31

30 Aristotle, Politics, Book I.1253a2: “Man is by nature a political animal.”31 “Observation tells us that every state is an association, and that association is formed with a view to some good purpose.” Aristotle, Politics, translated by T.A. Sinclair, Book I.1252a1.

64

อรสโตเตลกลาวไวอกดวยวา การกระทำาตางๆ ของมนษยนนมกจะเกดขนภายใตกรอบความคดเรองความดและไมดเปนแรงจงใจ อะไรทมนษยคดวาด มนษยกมกจะทำา และอะไรทไมด กมกจะหลกเลยงทจะกระทำา หลายคนอาจแยงวา ไมจรง เพราะถาจรง การทำาชวตางๆ นานาในโลก มนษยเกดขนมาไดอยางไรกนเลา? 32

คำาตอบกคอ ถงแมวามนษยทกคนจะปรารถนาสงทดและกระทำาการตางๆ เพอใหบรรลสงทปรารถนา แตปญหากคอ มนษยไมรวาสงทดทแทจรงสำาหรบตวเขานนมนคออะไรกนแน! ดงนน การทำาผดยอมเกดจากการเขาใจผด คดวาสงททำาหรอสงทเขาตองการบรรลนนเปนสงทด

แตกระนน กมหลายกรณทคนกระทำาในสงทเขาร ๆ อยวามนไมด มใชหรอ?

คำาตอบกคอ ใช ทงนทงนน ประโยคทวา มนษยจะ“กระทำาแตในสงทเขาเชอวามนใหผลด นนมเงอนไขอยท”เสรภาพเปนสำาคญ หลายครงหลายครา คนจำานวนไมนอยทกระทำาในสงทเขาร ๆ อยวามนไมด แตดวยความจำาเปนทำาใหเขาตองทำา แตถาเขามเสรภาพทจะเลอกทำาหรอไมทำา เขายอมไมทำา เพราะมนฝนจตใจความรสกของเขา เชน บางคนคายาบา เพราะมความจำาเปนในชวต ขณะเดยวกน บางคนคายาบาเพราะเขาใจวามนเปนเรองด ใหผลตอบแทนทด และกามสขเปนความสขทแทจรง ความไมดคอการถกจบตดคก หรอถกประหารชวต แตถาคายาบาแลวไมถกจบหรอถกลงโทษ ก

32 “…in all their actions all men do in fact aim at what they think good.” ด เชงอรรถ ๓๒

65

ถอวามนเปนสงทด ดงนนประเดนสำาคญกคอ อะไรคอความดทแทจรงสำาหรบมนษย? 33

เมอการกระทำาทงหลายแหลของมนษยเปนไปดวยเงอนไขของการมงสสงทด การเขามาอยรวมกนถอเปนการกระทำาชนดหนง และจะเหนไดวา ไมวามนษยจะยดถอความดทแตกตางกน แตสงหนงทมรวมกนกคอ การเขามาอยรวมกนอยางเปนสงคมเปนเมอง ดงนน การใชชวตรวมกนอยางเปนระเบยบแบบแผนจงเปนสงทดสำาหรบมนษยทกคน เพราะแมแตคนเลวรายกยงปรารถนาทจะอยในสงคมหรอในเมองมากกวาในปาในดง ซงหมายความวา การอยกนเปนเมองนนยอมจะตองใหสงทดสำาหรบทกคน และอรสโตเตลเชอวา จากตรรกะทกลาวมาขางตน การอยรวมกนในเมองนนเปนสงทดสงสดสำาหรบมนษย เนองจากมนษยทกคนปรารถนาทจะใชชวตในเมองมากกวาในปาดงพงพ มนษยคนไหนทพอใจจะอยนอกสงคมคอคนทเหนอมนษยหรอไมกตำากวามนษย พวกทเหนอมนษยกไดแก พวกทละแลวซงความตองการแบบมนษยทวไป อาจจะเขาขายพวกฤาษหรอตเจา สวนพวกทตำา

33 ดเพมเตม Alasdair MacIntyre, Ethics and Politics: Selected Essays, Volume 2, (Cambridge: Cambridge University Press: 2006), pp. 22-40: Chapter 2: “Rival Aristotle: Aristotle against some modern Aristotelians”. แ ล ะ Martha C. Nussbaum, Love’s Knowledge:Philosophy and Literature, (Oxford: Oxford University Press: 1992), “The Discernment of Perception: An Aristotelian Conception of Private and Public Rationality,” pp. 54-105.

66

กวามนษยกนาจะไดแก คนโฉดตำาชา ใจคอโหดเหยมปาเถอนเยยงสตว หรอคนทใชชวตเยยงสตวนนเอง 34

นกศกษาไทยในเมดสนกเปรยบเสมอนมนษยทยงอยอยางกระจดกระจายเปนกลมๆ ไมมเครอขายทเปนระบบระเบยบ ขาดหนทางทจะเขาใจและชวยเหลอแลกเปลยนกน ดงนน การจดตงสมาคมกนาจะชวยทำาใหเกดสงคมนกเรยนไทยทเขมแขงขนมาได

แตกระนน ในการประชมหารอกนครงแรก กมขอถกเถยงกนมากมายถงรปรางหนาตาของสมาคมวาจะเปนอยางไร หลายคนบอกวา อยากจะใหนกศกษาสายสงคมศาสตรทรเรมจะจดตงสมาคมรางกฎระเบยบขนมา เพอทจะเหนภาพวาสมาคมจะเปนอยางไร แตใหญเพอนผมบอกวา กอนจะรางกนาจะลงมตวาจะรบหรอไมรบในหลกการเสยกอนวาตองการใหเกดสมาคมหรอไม เพราะของแบบนไมใชของซอของขาย ทจะไดขอดตวอยางกอนวาจะซอหรอไมซอ หรอซอแลวเกดไมพอใจ จะขอคน! เพราะถาเหนดวยในหลกการแลว เมอรางกฎระเบยบออกมา ดไมดอยางไร กจะไดชวยกนปรบปรงใหสอดคลองกบเจตจำานงของคนทกคนทเหนดวยในหลกการวาตองการใหมสมาคม

34 “And he who by nature and not by mere accident is without a state, is either above humanity, or below it..” และ “But he who is unable to live in society, or who has no need because he is sufficient for himself, must be either a beast or a god: he is no part of a state.” Aristotle, Politics, Book I.1253a8-9, 1253a14.

67

ในทสด ทกคนทเขารวมประชม กเหนดวยในหลกการวาตองการใหมสมาคม และใหพวกสายสงคมศาสตรไปรางกฎระเบยบ ซงในการรางดงกลาว เราตระหนกดวาในฐานะทเราเปนสมาคมหรอองคกรยอยในมหาวทยาลย กยอมทจะตองมกฎระเบยบทไมขดกบกฎของมหาวทยาลย เพราะทกคนมสถานภาพของการเปนนกศกษาของมหาวทยาลย เพราะถาไมมนกเรยนไทยในเมดสน กคงจะไมมใครบาคดตงสมาคมนกเรยนไทยในเมดสนขนมา

และแลวในทสด สมาคมนกเรยนไทยในเมดสนกอบตขนเปนครงแรก ดวยความรวมมอรวมใจของทกๆ คน ผมลองคดเลนๆ ดวา ถาเจาพอฯยงอยเมดสน เขาจะคดเหนหรอมปฏกรยาอยางไรตอการเกดสมาคม

ผมเชอวา เจาพอฯคงมความเหนวา ปกตกอนจะมสมาคม เรองราวของนกเรยนไทยในเมดสนมนกวนวายพอสมควร และยงถามสมาคม กยอมตองมการตดตอสมพนธกนมากขน กจะยงวนวายกนใหญ ผมเชออกวา เขาตองกรดเสยงออกมาวา ตง กวามงอยาหาเรองดกวา คนเขาอยกน“อยางนมนกดแลว!” ซงมนอาจตความไดวา ทอยกนอยางอสระนกใชวามนจะไมมการสมาคม แตมนกมไปตามธรรมชาตของมน ใครจะคบใครกคบไป ใครไมอยากคบไมอยากยงกไมมใครวา แตถามสมาคมขนมาเปนทางการแลว ใครทไมคอย สมาคม กบคนอน กจะกลายเปนคนแปลกแยก ไมใหความ“ ”

รวมมอขนมาทนท ความแปลกแยกดงกลาวยอมจะเปนปญหาทงสำาหรบคนทอยในสมาคมและคนทไมอยากจะสมาคมกบใคร การจดตงสมาคมถอเปนการจดระเบยบ แบง

68

แยกประเภทอยางมขอบเขต มพรมแดน มความเหมอนและความแตกตางเกดขนมาอยางเปนทางการ เกดเปนระเบยบแบบแผนอยางใดอยางหนงขนมา ซงดเผนๆ อาจจะเปนเรองด แตถามองลกๆ กถอเปนการกดบงคบครอบงำาดวยระเบยบบางอยางทมนษยสรางขนมา และหวงใหมนไดรบการยอมรบ ใครไมยอมรบกถอวาเปนคนนอกคอก หรอถายอมรบแตถกปดกนโอกาสดวยเหตผลรอยแปด กจะกลายเปนคนชายขอบไปได

ดงนน ผมเชอวา เจาพอฯในฐานะทเปนมนษยทไมสามารถจดประเภทได ยอมไมเหนดวยหรอไมสนใจการปฏบตการของอำานาจในการจดประเภทหรอจดระบบระเบยบของผคนทเมดสน ในลกษณะน ตวเขาเองกสามารถถกจดเขาอยในประเภทพวกอนาธปไตยได แตกระนน เขากมไดตอตานความสมพนธทางสงคมอยางหลวมๆ ทดำาเนนอยแลวดวย ดงนน การไปจดประเภทใหเขาวา เขาเปนพวกอนาธปไตยกดจะกลาวไมไดอยางเตมปากเตมคำาเทาไรนก

งานเปดตวสมาคมนกเรยนไทยในเมดสนกเกดขนอยางเปนทางการในคำาวนหนงของภาคการศกษาตนของป 1983 โดยคนทมารวมงานตางกนำาขาวปลาอาหารกนมาคนละอยางสองอยาง และแนนอนวา ใครทไมเอามาหรอไมสามารถหามาดวยเหตใดกตาม กอาจจะไมอยากเขามารวมงานกเปนได

ในคำาวนนน มการแสดงเลกๆ นอยๆ ดวย ซงกมผมกบอาจารยวฒนาเลนกตาร อาจารยวฒนารบหนาทรองนำา โดยมแฟนของเราเปนหางเครองและกมหางเครองชายอกสองสามคน รวมกนบรรเลงเพลง วณพกพเนจร ของคาราบาว ซง“ ”

69

เปนเพลงทเหมาะสมดกบพวกเราทกำาลงเลนอยบนเวทจำาเปนนน

สยามรฐสปดาหวจารณ 11 - 17 กรกฎาคม 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison – Wisconsin (58)

ในทสด สมาคมนกเรยนไทยในมหาวทยาลยวสคอนซน-เมดสนกถอกำาเนดขน และมระเบยบกตกาตางๆ ทคนสวนใหญผซงแขงขนในการสมาคมชวยกนยกราง และใหทกคนเทาทจะเปนไปไดเปนผอนมตผานรางดงกลาว คาดวาคงจะดำาเนนไปไดดวยดจนถงทกวนน ผมเองกไมไดตดตามขาวคราวอะไร

ความสมพนธทางสงคมชวงสดทายของผมทเมดสนดำาเนนไปดวยด ดวยเหตทผมมเพอนทถกคอเขาขากนไดอยางเชน ใหญ อาจารยวฒนา-พเอยด อาจารยชยสทธ และเลก (อาจารยสนต) ซงเลกเปนคนขยนขนาดหนก มกจะมเวลามาแจมกบพวกเราไมบอยนก

เรากทำากบขาวกบปลากนกนท Master Hall อยเนองๆ สนกและอบอนด แมวาอาจารยชยสทธแกไมถนดทำากบขาว แตกมกจะพกของสดตดไมตดมอมาให เชน หมแฮม เปนตน ชวตกดำาเนนไปดวยด จนชกไมอยากจะไปเรยนตอทองกฤษแลว!

วชาทผมเลอกเรยนในภาคการศกษานเปนวชาทางดานทฤษฎการเมองอกตามเคย เปนวชาในลกษณะของ Independent study คอ นกเรองทจะทำาการคนควาขน

70

มาเอง แลวกไปตดตอกบอาจารยทเราคดวาเขาเปนผเชยวชาญในเรองทเราตองการทำา แนนอนวา ยอมไมหนศาสตราจารย Riley ทนารกใจดอกตามเคย แกบอกวา ผมจะทำาเรองอะไรกได กขอใหเปนเรองราวในทางทฤษฎการเมอง แตจะตองสงรายงานสองฉบบ คลายๆ กบเปนคะแนนกลางภาคหนงครง และปลายภาคอกหนง

ขณะเดยวกนผมกไปลงเรยนกบศาสตราจารย Szelenyi ทสงคมวทยาดวย ซงมนนาจะเปนอะไรทรนรมยในการเรยนอยางยง เพราะไดเรยนเรองราวทนกสนใจเองกบอาจารยทเราชอบ

รายงานฉบบแรกทผมทำาเปนเรองเกยวกบเสรภาพในความคดของเฮเกล ซงดวยความไรเดยงสาของผม ผมกเอารายงานฉบบนนสงอาจารยทงสองทานเลย ซงผมกไมรวามนเปนความผดรายแรงเหมอนในกรณการตดแปะโดยไมอางอง (Plagiarism) อยางทเคยเลาใหฟง การกระทำาผดทางปญญาของผมในครงน ไมเปนปญหาอะไร เพราะอาจารยทงสองอยคนละคณะกน ยากททานทงสองจะโคจรมาพบปะคยกนได (ไมควรทำาเชนน มนเปนการหลอกอาจารยและหลอกตวเอง)

แตสงทนาประหลาดใจกคอ ผลการประเมนรายงานฉบบเดยวกนจากอาจารยคนละคน คนละสำานกคด เนอหาในรายงานของผมกคอการวพากษแนวคดเรองเสรภาพจากแงมมของพวกเสรนยม-ทนนยม ซงผมใชคำาวา “A Bourgeois Critique” หรอ การวพากษจากมมมองของ“กระฎมพ โดยหยบยมมาจากชอหนงสอ ” “Marxism and

71

Class Theory: A Bourgeois Critique” ของ Frank Parkin ผทขณะนนเปนอาจารยสอนดานการเมองและเปน Fellow ท Magdalen College ทมหาวทยาลยออกซฟอรด

ผลการประเมนมนแตกตางกนอยางนาอศจรรยและนาคด เพราะในขณะทอาจารย Riley ใหผมไดเกรด A แตอาจารย Szelenyi ใหผมได C! ตงแตนนมา ผมเลยไดขอคดวา สำานกคดมนมอทธพลสำาคญยงตอการประเมนงานเขยน คนทไมไดเปนมารกซสตอยาง Riley ยอมรบการตความและการวพากษความคดเรองเสรภาพของ Hegel จากมมมองเสรนยม ในขณะทอาจารย Szelenyi ผซงเปนมารกซสตทปฏเสธมารกซสตกระแสหลกแบบสตาลน ไมสามารถจะเหนอกเหนใจการวพากษของผมได ดงนน มนจงเปนอทาหรณยงสำาหรบผมวา ในการจะเลอกเรยนอะไรกบใครมนกสำาคญ อาจารยสวนใหญแมวาจะพยายามรกษาความเปนกลางในทางทฤษฎทตนศรทธา แตกระนน กไมวายทจะมอคตได ฉะนน จะซซวไปทำาวทยานพนธกบใครโดยไมหาขอมลเกยวกบทรรศนะความเชอของเขานนไมได ขณะเดยวกน มนกเปนบทเรยนใหผมตองตระหนกวา ถาวนหนาวนหลง ผมไปเปนครบาอาจารยเอง กจะตองชงใจในเรองอคตของตวเองใหด ตองระมดระวงอยางยงไมใหความเชอสวนตวในสำานกคดของผมมนออกมาเพนพานมากนกยามเมอตองตรวจงานของนกเรยน

ในคณะของผมปจจบนนกมอาจารยทานหนงทเปนมารกซสต นนคอ อาจารยใจ องภากรณ แตแมวาจะประกาศตวและ

72

ขยนขนแขงในการเปนมารกซสต แตในการสอนของอาจารยใจ แกกพยายามระมดระวงตวมาก และเปดโอกาสใหนสตไดเสนอจดยนของตวเองไดอยางเสร โดยไมตองทำารายงานตามแนวทางมารกซสตเพอเอาใจอาจารย หลายคนทกลาเสนอแนวคดทขดแยงกบแก แตมเหตมเหตมผลเพยงพอสำาหรบการเปนรายงานทด แกกใหเกรด A ได สวนบางคนทพยายามเอาใจแก เขยนงานออกมาในแนวมารกซสต แตไมไดเรอง กใชวาแกจะใหเกรด A

รายงานฉบบปลายภาคทผมทำาสงอาจารย Riley เปนรายงานทผมตงใจทำามากทสดในการเรยนทเมดสนของผมเลยกวาได ผมทำาเองคดเอง โดยไมตดแปะหรอไปลอกความคดใครมา ผมเลอกทำารายงานเปรยบเทยบแนวความคดเรองเกยวกบผปกครองของเพลโตและขงจอ

ทเลอกเพลโต กเพราะวา ผมมความทงในความคดของเพลโตมาตงแตสมยเรยนวชาทฤษฎรฐศาสตรทรฐศาสตร จฬาฯแลว จำาไดวา ในปนนคอ พ.ศ. 2521 วชาทฤษฎรฐศาสตรตวแรกทศกษาเกยวกบความคดทางการเมองกรก-โรมน และยคกลาง ทำาการสอนโดย ดร.วชย ตนศร ซงขณะนทานผนมาเปนนกการเมองคายประชาธปตย 35 ปกตแลววชานจะสอนโดยศาสตราจารย ดร.ชยอนนต สมทวนช

35 ดร. วชย ตนศร อดตรฐมนตรชวยวาการกระทรวงศกษาธการในรฐบาลของนายชวน หลกภย ปจจบนดำารงตำาแหนง กรรมการสภาทปรกษาพรรคประชาธปตย ทานจบการศกษาระดบปรญญาตรและโทสาขาประวตศาสตร จากมหาวทยาลยเบอรมงแฮม และจบปรญญาเอกรฐศาสตร จากมหาวทยาลยอนเดยนา

73

แตชวงนนทานลาไปทำาวจยตางประเทศ ผมจงไมไดมโอกาสเรยนเพลโตกบทาน แตไดเรยนกบทานอาจารย ดร.วชย ตนศร ซงตอนนน ผมยอมรบวา ทานสอนเพลโตไดดเยยม และเปนผทำาใหผมรจกแนวคดเรอง ราชาปราชญ หรอ “ ”“philosopher king” ทดขลงและตดอยในความคดความทรงจำาของผมตงแตบดนน และสญญากบตวเองวา ถามโอกาสกจะอาน “the Republic” ของเพลโตโดยตรง ซงหนงสอ “the Republic” ถอวาเปนงานเขยนทศกดสทธขลงสำาหรบผมมาก นาเสยดายวา สมยทเรยนปรญญาโททเมดสน อาจารยผสอนทางดานทฤษฎการเมองไมไดเลอกเพลโตมาสอนในชวงเวลาทผมเรยนอย ดงนน เมอผมมโอกาสเลอกเองผมจงเลอกทจะศกษา “the Republic” ของเพลโตในวชา Independent study ดวยตวเอง และกหวงใหอาจารย Riley เปนผประเมนวา การศกษาเพลโตดวยตวผมเองนนใชไดหรอไม อยางไร

สวนทเลอกขงจอกมสาเหตสบเนองมาจากคำาแนะนำาของอาจารยพษณ สนทรารกษ ทเคยแนะนำาตอนผมมาเรยนทเมดสนใหมๆ วาอาจารย Riley แกชอบอะไรแปลกๆ โดยเฉพาะการศกษานกคดตะวนออกและตะวนตก ขงจอเปนนกคดจนคนเดยวทคนหผมทสด และขณะเดยวกน กเปนคนในชวงเวลาใกลเคยงกบโสกราตสดวย 36 ดงนน เพลโตจงโคจรมาเจอกบขงจอดวยประการฉะน

36 ขงจอ (๕๕๑-๔๗๙ ก.ศ.) โสกราตส (๔๖๙-๓๙๙ ก.ศ.)

74

สวนคำาถามทวา ทำาไมผมจงเลอกเปรยบเทยบแนวคดเรองผปกครอง ขงจอมความโดดเดนในเรองแนวคดผปกครองดวยหรอ?

กอนทผมจะเปดงานทเกยวกบขงจอออกอาน ผมมสมมตฐานวา นกคดทางการเมองหรอนกคดทกคนยอมจะตองคดเกยวกบการปกครองหรอผปกครองไมมากกนอย ดงนน ขงจอเองซงเปนผมอทธพลตอแบบแผนของการปกครองของจน โดยเฉพาะในประเดนเรองขนนางขาราชการ เขายอมจะตองมแนวคดเรองผปกครองเปนแน

และเมอไดเปดงานทเกยวกบขงจอออกด กพบวา เขามแนวคดเกยวกบผปกครองทชดเจน และกเนนวา ผปกครองทแทยอมจะตองมปญญาความร และคนทมปญญาความรเทานนทจะเหมาะสมทจะไปปกครอง ซงตอมาอทธพลดงกลาวกทำาใหเกดระบบการสอบแขงขนเขารบราชการหรอระบบจอหงวนนนเอง

แนวความคดเรองเกยวกบผปกครองของขงจอใน “the Analects” ซงเปนขอเขยนของเขานน ถกแปลเปนภาษาองกฤษดวยคำาวา “Sage King” ซงถาพจารณาจากคำาวา “sage” แลวกไมคอยจะแตกตางจาก “the Republic” เทาไรนก ดงนน การเปรยบเทยบในรายละเอยดระหวาง “Sage King” ของขงจอกบ“philosopher king” ของเพลโตจงไดเรมตนขน

สยามรฐสปดาหวจารณ 18 - 24 กรกฎาคม 2546

75

คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison – Wisconsin (59)

รายงานเรอง การเปรยบเทยบแนวความคดเกยวกบผ“ปกครองของเพลโตและขงจอ ถอเปนงานชนโบแดงชนหนง”ของการเรยนของผมทเมดสนเลยทเดยว แทวาอาจารย Riley จะไมไดใหเกรด A อยางสมบรณ เพราะแกใหผม A- แตกนบวาเปนงานทแกเขยนบอกมาวา เปนงานทอานแลวร เรอง เพราะทผานๆ มา แกมกจะบอกวา อานงานของผมไมคอยรเรอง ไมเขาใจวาประเดนของผมมนคออะไร แตงานชนน แกดจะอานรเรองทสด พดงายๆ วา เขยนแคใหรเร องกถอเปนเรองนายนดสำาหรบผมแลวละครบ ทงน ไมตองทะเยอทะยานคาดหวงวามนจะเปนงานทดเลศประเสรฐศร

ขอเขยนของเพลโตทผมใชกคอ “the Republic” ซงเปนงานเขยนของเพลโตเลมเดยวทผมอานจบในสมยเรยนปรญญาโท เลมอนๆ ไมตองพดถงหรอกครบ ขอสรปสำาคญในรายงานฉบบนนกคอ ทงเพลโตและขงจอใหความสำาคญตอภมปญญาความรในเรองคณธรรมความดในฐานะทเปนคณสมบตสำาคญสำาหรบการเปนผปกครอง ใครไมมคณสมบตดงกลาวน กไมสมควรจะยงเกยวกบการปกครอง เพราะถาเขาไปยง กรงแตจะทำาใหเกดความเสยหาย ดงนน ความคดทางการเมองของทงสองในแงนจงหางไกลจากประชาธปไตย สวนขอแตกตางทนาสงเกตกคอ สำาหรบเพลโตแลว ใครทมคณธรรมความรกถอวา คนๆ นนมจรยธรรมและคณธรรมในตวเองแลว สวนขงจอเหนวา เราไมสามารถเรยกใครวามคณธรรม จรยธรรมได จนกวาเขาจะเขาทำาการ

76

ปกครองหรอลงมอปฏบต จงจะถอวาผนนเปนผทมความสมบรณทางจรยธรรม และในทสด ผมกผานวชานไปไดดวยความสบายใจ

ในชวงน ผมยงมอกหนงวชาทลงเรยนไว ในลกษณะของ Independent studies อกเหมอนกน แตคราวนไมมอาจารย Riley แตทางคณะรฐศาสตรไดมอบหมายใหกบนกศกษาปรญญาเอกผหนงซงเปนผชวยสอนรบผดชอบดแลผม เขาชอ Steve Manning ชวงนนเปนชวงทเพงเกดสงครามระหวางองกฤษกบอารเจนตนาไป หรอทรกนในนามของปญหาเกาะ Falklands ทเปนอาณานคมขององกฤษอย แตมนเปนของอารเจนตนามากอน 37 ผมกตดสนใจทจะเขยนในทางปรชญาการเมอง โดยเฉพาะประเดนของ สงครามอนชอบธรรมหรอเทยงธรรม “ ” (Just war) โดยใช

ตำาราอนโดงดงของ Michael Walzer ทชอ “Just and Unjust Wars: A Moral Argument with Historical Illustrations” ตพมพครงแรกเมอป ค.ศ. 1977

การทำารายงานในหวขอดงกลาวน ผมไมไดทำาเพยงในแงของการถกเถยงหรอการใชเหตผลในทางปรชญาวา การทำาสงครามทชอบธรรม ถกตอง ยตธรรม เปนอยางไร และม

37 วกฤตการณหมเกาะฟอลคแลนดสหรอสงครามฟอลคแลนดส (the Falklands Crisis/War) ความขดแยงอนเกดจากกรณพพาทเกยวกบหมเกาะฟอลคแลนดสระหวางองกฤษกบอารเยนตนาททำาใหทงสองตองทำาสงครามกนในป ค.ศ. ๑๙๘๒ ผลคอ องกฤษเปนฝายชนะ

77

เกณฑอะไรบาง แตจะใชขอมลเชงประจกษจากกรณทองกฤษทำาสงครามกบอารเจนตนาในชวงเวลานนดวย

พดถงสงครามอนเทยงธรรมน ผคนมกจะคดถงศาสนาอสลาม เพราะในศาสนาอสลามมคำาวา สงครามศกดสทธ “ ”(the Holy War หรอ Jihad) ทใหความชอบธรรมในการทำาสงคราม ซงผคนมกจะเขาใจกนผดๆ วา ศาสนาอสลามสนบสนนใหทำาสงครามหรอใชความรนแรง แตแททจรงแลว ศาสนาอสลามเนนไปทการปองตวปกปองรกษาชมชนมากกวาทจะไปรกรานใคร ปญหามไดอยทตวศาสนาเทากบการตความและการนำาเอาไปใชมากกวา

ผมไปหาขอมลตามหนงสอพมพและวารสารการเมองรายสปดาหมาจดลำาดบเหตการณ และการแถลงตอบโตระหวางรฐบาลองกฤษและอารเจนตนา และนำามาประมวลผลและวเคราะห จนกระทงไดขอสรปออกมาวา สงครามทเกดขนองกฤษมความชอบธรรมในการใชกำาลงใชทำาสงคราม

หลงจากทสงรายงานฉบบนใหกบ Steve Manning ปรากฏวา ขอวจารณทผมไดรบกคอ การพดอยางใชอารมณวา รายงานฉบบนหวยแตก ใชไมได ถาถามเกรดอะไรทผมควรจะได เขาบอกวา F!!!! แนนอนวา ผมกพยายามซกถามเขาวา มนใชไมไดอยางไร? เขากอธบายวา ผมตความผด ไมวาจะเปนการอานงานทางทฤษฎ หรอการประมวลขอมลเชงประจกษ

แตถาถามผมวา ผมคดอยางไรกบรายงานฉบบนของผม ผมตอบไดเลยวา ผมตงใจไมนอยเลยทเดยว และไดสำารวจตำาราและงานทเกยวของอกไมนอย ไมวาจะเปนงาน

78

ของ Kenneth Waltz, Stanley Hoffman ฯลฯ 38 และกนงหลงขดหลงแขงหาขอมลตามหนงสอพมพวนวายไปหมด ผมไมคดวา งานของผมสมควรจะได F อยางเลวกนาจะเปน C และทสำาคญกคอ ตงแตผมเรยนทเมดสนมากบอาจารยหลายทานจะดจะเลวอยางไร กไมมใครจะพดใหหมดกำาลงใจไดเหมอนผชวยสอนคนน และทผานมา กไมมใครบอกวา งานผมแยขนาด F

ผมยอมรบวา ผมเองอาจจะมอคตกบสถานะเปนผชวยสอนของ Steve Manning แตเทาทสำารวจความรสกตวเองยอนกลบไปตอนทพบเขาใหมๆ ผมกลบรสกดใจทมผชวยสอนมาทำาหนาทแทนอาจารยตวจรง เพราะผมคดวา เขาคงจะมเวลาพดคยกบผมมากกวาผทเปนอาจารย และผมกคดวา ผมจะทำารายงานฉบบนอยางเตมท เพอจะไดอวดผชวยสอน

38 Kenneth N. Waltz ดำารงตำาแหนง Emeritus Professor of Political Science at UC Berkeley และ Adjunct Senior Research Scholar at Columbia University และเคยเปนประธานสมาคมรฐศาสตรแหงอเมรกา ผลงานคลาสสคของเขา เชน Man, the State, and War (Columbia University Press. New York: 1959) สวน Stanley Hoffman ดำารงตำาแหนง Paul and Catherine Buttenweiser University Professor at Harvard University ผลงานคลาสสคของเขา เชน The State of War: Essays on the Theory and Practice of International Politics, (Praeger, 1965). และ Duties beyond Borders: On the Limits and Possibilities of Ethical International Politics, (Syracuse University Press, 1981).

79

วา ผมกไมใชกระจอกมาก ดงนน ถาผมจะมอคตกคงไมมากนก

แตถาจะถามวา เขามอคตบางไหม? ผมคดวา กนาจะม และอคตนเกดขนจากการทเขามสถานะเปนผชวยสอน การเปนผชวยสอนจะตองปฏบตงานแทนอาจารยอยางมประสทธภาพ เขากคงคดวา เขาจะตองเครงครดเตมท เพอมใหนกศกษาดถกไดวาเปนเพยงผชวยสอน ดงนน จำาตองแสดงภมอยางเตมท ผดกบอาจารยซงไมมความจำาเปนตองสำาแดงภมอะไรมากนก ดวยเหตนเอง Steve จงเอาเปนเอาตายกบผมมาก

บทเรยนทไดจากกรณนกคอ นกศกษาพงระวงและเขาใจผชวยสอนไวสกหนอย เขามความจำาเปนตองทำาหนาทอยางมประสทธภาพทสด มฉะนน เขาอาจจะถกวา ทำางานไมไดคณภาพ อนจะมผลตอประวตการทำางานของเขา และมผลตอการสมครเปนอาจารยตามมหาวทยาลยตางๆ หลงจากทเขาจบปรญญาเอกแลว ดงนน เขามความจำาเปนทจะตองเครงครดกวาปกต อกทงอาจตองเผชญการลองภมจากนกศกษาปรญญาตรและโทดวย ฉะนน การเรยนกบผชวยสอนจงตองระมดระวงและตองทำางานเตมท ขณะเดยวกน กตองเตรยมตวเตรยมใจทจะเผชญกบความเครงครดจนเกนไปดวย!!

ขณะเดยวกน ผทจะไปเปนผชวยสอน กควรพงทำาใจใหเปดกวาง นอกจากจะเครงครดในทางวชาการเพอใหไดมาตรฐานเทากบอาจารยตวจรงแลว ซงเปนเรองอนสมควร กควรพงหดมใจเมตตากรณาตอศษยไวดวย รจกทจะใช

80

จตวทยาและใหกำาลงใจ ซงเปนเรองอนสมควรอยางยงสำาหรบคณสมบตของความเปนอาจารย มใชเนนไปทวชาการเพยงถายเดยว

แนนอนวา มนคงจะเปนเรองไมงายนกสำาหรบผชวยสอน ทจะทงเครงวชาการดวยและเป ยมไปดวยเมตตาธรรมและรจกใชจตวทยาในการใหกำาลงใจ แตคณสมบตทงสองน เปนสงจำาเปนอยางยงสำาหรบความเปนอาจารย บางครงบางครา มนกอาจจะหยอนทางหนง และตงไปในทางหนง ยอมตองอาศยวจารณญาณในการตดสนชงนำาหนกใหด

การมความรเกงกาจทางวชาการ อาจทำาใหเราเปนนกวชาการได แตการเปนอาจารยตองการอะไรมากกวานน!

จากขอวจารณของ Steve Manning ทำาใหผมรสกเสยขวญกำาลงใจอยางยง และตองถามตวเองวา ตกลงแลว เราควรจะคดเรยนตอปรญญาเอกในทางปรชญาการเมองหรอไม? เพราะถาเราหวยแตกอยางทเขาบอก กไมควรคดเรยนตอ มใชหรอ?

สยามรฐสปดาหวจารณ 25 - 31 กรกฎาคม 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison – Wisconsin (60)

ผมจำาไดวา ผมไดโตเถยงกบ Steve Manning ผเปนผชวยสอนและดแลวชา Independent study ทผมลงทะเบยนเรยนเปนวชาสดทาย แตกไมเปนผลอะไร ภาษาของผมกไมดพอทจะสอความคดขอโตแยงของผมได ในทสด เขากใหผมไปทำารายงานมาใหมหนงฉบบเปนการแกตว แตขณะ

81

นนผมทอถอยเตมทนแลว เพราะมนเปนวชาสดทาย และกอนหนานจะดจะเลวอยางไร กยงไมเจอกบการประเมนขนาดน ผมจงตดสนใจไปเอารายงานททำาสงในวชาอนมาสง เนองจากขเกยจทำาใหม รายงานทผมเลอกมานนกเปนรายงานทไดรบการประเมนคอนขางดจากศาสตราจารย Riley ดงนน ผมจงมนใจวา มนนาจะรอดปากเหยยวปากกาของนาย Steve Manning ไปได

หลงจากทผมสงงานไปสกพก Steve กเรยกผมไปพบ และทำาทาเหมอนกำาลงไดชยชนะอยอยางไรไมทราบ และทำาปากยมภายใตหนวดเรยวดำาของเขาออกมาอยางเชอดเฉอน พรอมกบถามผมวา ผมเอารายงานจากวชาอนมาสงหรอเปลา? ผมเรมรสกเยนวาบเขาไปถงไขสนหลง และเรมรบรวา สงทผมทำาลงไปมนคงจะเปนความผดสำาหรบทนแนๆ แตกไมรวามนจะผดรายแรงขนาดไหน! หลงจากผมยอมรบโดยดษณภาพ เขากเรมออกอาการเกรยวกราดโวยวายวา การเอารายงานทเคยสงในวชาอนมาสงซำาถอเปนความผดชวรายอยางมหนตยง และกหมายหวผมวา โทษดงกลาวนจะตองทำาใหผมถกไลออกจากมหาวทยาลย และการเรยนทงหมดกถอวาสญเปลาไป!! ผมกไดแตยนกรานวา ผมไมรจรงๆ วามนผดรายแรงขนาดนน ผมเขาใจวา อยางมาก ผมกคงจะได F ไมนาถงขนไลออก แตเขากยงยนกรานพพากษาผมเชนนนอยด และเขากบอกใหผมกลบไปได และใหรอฟงผลพพากษาจากคณะกรรมการประจำาคณะ

เทาทผมจำาความรสกขณะนนได ความรสกของผมขณะนนคอ ไมรสกอะไรเลยทงสน ผมเดน“ ” ไปอยางไรวญญาณ

82

ระหวางทางทเดนกไมรสก ไมคด ไมมความทรงจำาใดๆ มนวางเปลาไปหมด และกไมรตววา กลบมาถงหอพกไดอยางไรดวย

ตอมาเมอกลบมาถงหองพกและไดพบแฟนของผมทกำาลงรอฉลองดใจทผมผานวชาสดทาย เพราะผมบอกกบแฟนกอนไปพบ Steve วา จะออกไปฟงผลวชาสดทาย! เมอเธอเหนใบหนาผม เธอกรทนทวา มนตองมอะไรรายแรงเกดขน ผมกเลาเรองทงหมดใหเธอฟง เธอกเขามากอดและปลอบผม และกบอกวา ใหทำาใจดๆ ไว และแนะนำาวา ถาผมบรสทธใจในการกระทำาดงกลาว คอ ไมไดเจตนาทจรต หรอพดงายๆ ตามคาถาของ ฯพณฯ ทกษณ ชนวตรกคอ บกพรองโดยสจรต ทางมหาวทยาลยกไมนาจะลงโทษกน“ ”

ขนาดถงไลออก และเธอกบอกวา เธอจะขอพระคณพระคณเจา สงศกดสทธใหชวยผอนหนกใหเปนเบา

ในสถานการณขณะนน ผมกเหนดวยวา มนคงไมมอะไรดไปกวาการพงสงศกดสทธ ทงๆ ทกไมคอยแนใจวาทานจะมอยจรงหรอเปลา หรอถามอยจรง ทานจะชวยคนทตงขอสงสยกบการมอยของทานหรอเปลา?

คนเราน ถาไมเชอหรอสงสยในสงศกดสทธ กไมนาจะคดพงสงศกดสทธ เพราะมฉะนน จะกลายเปนคนทเอาแตประโยชน ยามปกตสขกไมเคยคดสวดมนตไหวพระหรอเอาขาวของหวหมไปถวาย แตพอมทกขรอนกดนจะขอความชวยเหลอทงทดนไปตงแงสงสยหรอไปลบหลวาไมมจรงมากอน ถาใจเขมแขงพอ กนาทจะกมหนากมตารบผลทเกดขนไปไดโดยไมหวนไหว หรอไมกคดหาทางใชเหตผลในการกอบกสถานการณ

83

แตเนองจากบางคน จตใจไมกลาแขงพอทจะเผชญกบสถานการณวกฤตได จงอาจดวนหนหนาพงสงศกดสทธ แตการพงสงศกดสทธหรอนงหลบตาระลกถงอะไรทเราคดวาศกดสทธ อาจจะชวยใหเราเกดภวงคสงบในใจขนสกระยะหนง แมจะเปนชวงสน แตกยงด และในชวงสนๆ นน อาจจะทำาใหเราคดอะไรขนมาไดจากความสงบเลกๆ นอยๆ ในใจขณะนน เมอเราคดอะไรออกมาได เรากอาจจะคดไปวา สงศกดสทธชวยดลบนดาลใหเรามปญญาขนมากเปนได หรอไมกอาจเปนไปไดวา สงศกดสทธมจรง!

แตอยางไรกตาม ผมคดอะไรไมออก ไดแตคดในทางรายไวกอนวา ถาในทสดผมถกไลออกจรงๆ ผมจะทำาอยางไรตอไปด ทสำาคญทสด ผมจะบอกพอแมอยางไร เงนทองทเขาสงเสยมาตงแตตอนไปเสยเวลาท Hull 39 และยายมาอเมรกา มนเปนเงนจำานวนมหาศาลสำาหรบครอบครวของผม ผมกลวพอแมผมเสยใจเปนทสด สวนตวผมนน กคดวา คงจะกลบเมองไทยมอเปลา และกคงจะไปสอบเขารบราชการเปนปลดอำาเภอตามทมงหวงไวตอนเลอกสอบเขาคณะรฐศาสตร จฬาฯ สวนชวตการครองเรอนของผม ผมกไมเหนอนาคต เพราะพอแมของแฟนเขากไมชอบหนาคนผมยาวอยางผมเปนทนอยแลว ยงเรยนไมจบกลบไป และไปรบราชการเปนปลดอำาเภอตามตางจงหวด พอแมของเธอกคงไมมวนยอมเลอนฐานะเปนพอตาแมยายใหแนๆ แตเรองครองเรอนนนมนยงไมใชปญหาใหญเทากบความรสกของพอแมผม เพราะ

39 ด คนกบโพสตโมเดรน เลม ๑

84

ตราบเทาทแฟนผมยงรกผมอย ผมกไมหวนไหวในเรองนเทาไรนก

ผมไมรจะปรกษาใคร เพราะกไมมใครทจะสนทพอเทากบ เจาพอฯ ทจากเมดสนไประเรงลองอยในยโรปขณะนน ผม“ ”แนใจวา ถาเขาอย ผมคงจะตองปรกษาเขาอยางแนนอน และเชอวา เขาคงจะมคำาแนะนำาอะไรดๆ ให ไมวาจะแนะวา มงไม“รอดแน กตาม แตเขาจะพดใหเหนไดวา ถามนเกด มนกตอง”เกด กตองดนรนตอสกนไป การรสกไมดหรอหมดหวงกำาลงใจไป กไมชวยใหอะไรดขนมา

แมวาคำาแนะนำาเขาดจะไมตางจากของคนอนๆ แตนำาเสยงและอารมณความรสกของเขาดเขมแขงสามารถชวยใหเรามสตกำาลงใจขนมาตอสตอไปได

แมวาผมจะพยายามจนตนาการหรอพยายามจำาลองวาเขายงอย และจำาลองภาพทาทาง นำาเสยง และคำาแนะนำาของเขาขนมา แตมนกตางจากการมเขาอยจรงๆ

แมแตแฟนผมกยงนกถง มนษยทจดประเภทไมได “ ”ตนน และเชอวา ถาเขาอย เขานาจะชวยอะไรได ไมทางใดกทางหนง อยางนอยกจตใจ แมวาเขาจะเปน มนษยทจดประเภท“ไมได จากกายกรรม วจกรรม และมโนกรรมของเขา แตเขา”เปนคนทเขาใจถง ระเบยบทถกจด เปนอยางดวามนมาจาก“ ”ไหน และมนดำารงอยเพอใคร และอะไร ดงนน ดวยสาเหตนเองททำาใหเขาสามารถหลดเขาหลดออกจากระเบยบความเปนมนษยทวไปไดอยางมนใจกวาคนทวไป ทสามารถจดระเบยบจดประเภทไดงายๆ

85

แฟนผมปลอบใจโดยการเชอเชญผมไปทานแฮมเบอรเกอร “Whopper” ทรานเบอรเกอรคงสดวยกน ทงๆ ทวนนนไมไดเปนวนศกร!? แตผมไมคดอยากทานอะไรเลย ทงๆ ทกโหยๆ อย แตสงทตองการทำาขณะนน คอ การนอน และคดในใจวา ถาเปนไปไดอยากจะนอนใหหลบจนกระทงถงวนฟงคำาพพากษา หรอถานอนหลบแลวไมตนอกเลยกนาจะด!

ผมนอนหลบไปดวยความออนเพลยละเหยใจ สกพกกตนขนมา ตอนรสกตวลมตาขนมาใหมๆ ดเหมอนวา สมองของผมจะลบเรองราวรายแรงทเกดขนออกจากความทรงจำาของผมไป แตผมรสกเหมอนวา มนมอะไรหนกๆ อยในหวในใจของผม แตกนกไมออก สกคร ความทรงจำาสวนนนมนกกลบมาหลอนผมทนท แตดวยความทมนหายไปแลวและเพงกลบมา ผมกถามตวเองวา ตกลงแลว เรองราวหายนะทเกดขนนน มนเกดขนจรงๆ หรอเปนเพยงแคความฝนตอนทหลบไปตะก??

สยามรฐสปดาหวจารณ 1 - 7 สงหาคม 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison – Wisconsin (61)

คนเราเมอตองเผชญกบเรองรายๆ อนนาทกขระทมใจอยางไมคาดฝน กยอมตองมจตใจสบวนวนวายเปนธรรมดา ตราบเทาทปญหานนยงคงอยหรอตราบเทาทยงไมสามารถชนหรอยอมรบกบปญหาดงกลาวนน กลไกในการดบทกข

86

อยางหนงทเกดขนกบผมและกอาจจะเกดขนกบคนอนๆ ดวยกคอ การนอน!

อยางทกลาวไปตอนทแลววา เมอผมคดถงปญหาการจะถกไลออกจากมหาวทยาลย และตองกลบบานมอเปลา ทงๆ ทเรยนมาไดพอประมาณจนกำาลงจะจบปรญญาโทแลว คดมากๆ หาทางแกไขปญหาไมได มดแปดดาน ไมมคนมปญญาและสตอยาง เจาพอฯ ใหปรกษาหารอปรบทกข มนกเลย“ ”มน เพลยและเหนอย หมดแรงขนมาทนททนใด แลวในทสดกผลอยหลบไปโดยไมรตวอก ในยามหลบ สมองไมไดคดอะไร รสกสบาย พอตนขนมาใหมๆ กดเหมอนจะลมสงทเกดขน อาจดวยกลไกของจตใจทพยายามจะขจดความทกขออกไปเสย จนกระทงเมอนกขนมาไดวามนมเรองรายๆ เกดขนแววๆ ขนมาในความทรงจำา แตกระนน กลไกมนกพยายามผลกดนใหคดไปวา เรองรายๆ นนเปนเพยงความฝนหรอคดไปเอง เพราะในชวงทนอนหลบไปสนๆ นน มนกยงลมได สบายใจได กแปลวา เราไมคดวามนเกดขน มนกไมมผลอะไร แตนนกเปนการพยายามสรางจตหลอนหลอกสภาวะแหงความเปนจรงนนเอง เพราะอยางไรกตาม ความเปนจรงมนกคอ ความเปนจรง หนมนไปไมพน ดงนน การใชจตบดเบอนความเปนจรงมนกคอ ความไมจรง หนมนไปไมพน ดงนน การใชจตบดเบอนความเปนจรง จงเปนทางพนทกขแบบจอมปลอม แตถาสามารถทำาจตใจใหเขมแขงยอมรบสภาพ และเผชญหนากบมน นนแหละถงจะเปนการใชกลไกของจตแบบไมจอมปลอม

87

มนษยเราคงมหลายโลกในตวเอง เชน โลกแหงความเปนจรงตามทตนเขาใจและตความ สอง โลกแหงความเปนจรงตามทสงคมยดเยยดใหกบเรา สาม โลกแหงจนตนาการทตวเองมสตรตววามนเปนโลกทตวเองคดฝนไปเอง ส โลกแหงความฝนในยามหลบใหล และจะวาไปแลว โลกหลายใบทวามาน มนกลกลนกนไปมาอยจนบางทไมรวาโลกไหนเปนโลกไหนกนแน บางครง เมอมปญหาในโลกหนง เรากกระโดดหนไปอกโลกหนง จากโลกทเราจนตรอกพายแพไปสโลกทเราไมแพ อนเปนโลกทเราสรางมนขนมาเอง ไมวาจะดวยวธใดกตาม 40

การมหลายโลกมทงขอดและขอเสย ขอดกคอ เราสามารถกระโดดหนโลกหนงไปสอกโลกหนงไดยามมปญหา สวนขอเสย ถาโลกใบหนงทเราอยมนกไมด และโลกอกใบหนงมนกไมด คอไมพอใจทงสองโลก และโดยเฉพาะอยางยง ถาโลกทงสองใบทเราไมพอใจนน มนขดแยงกนดวย สงหนงทเราตองการกคอ การทำาใหมนเหลอเพยงโลกเดยวทเราไมสามารถจะเลอกไดอกตอไป จะไดไมตองมานงคดปวดหวเสยสมอง และถาเลอกไมได กหมายความวา ไมมเสรภาพหลงเหลอ ถาทำาใจไดกไมเปนไร แตความขดแยงของโลกหลายใบทดำารงอย แมวาจะทกขระทม แตมนกเปนความทกขทปนความสข นนคอ การยนยนถงการมอยของเสรภาพของมนษย

40 โปรดเปรยบเทยบกบภาพยนตรเรอง Inception หรอ “จตพฆาตโลก”

88

แตสภาพความกลดกลมใจในปญหาการเรยนของผมนน มนดเหมอนจะไมมเสรภาพอะไรหลงเหลอใหผม มนเปนสภาวะทเรยกรองใหผมตองจำายอมมากกวา ถาจะมเสรภาพอะไรหลงเหลออย กนาจะเปนเสรภาพในการกระโดดออกจากโลกแหงความเปนจรงไปสโลกแหงความฝนยามหลบใหล หรอนอกจากผมจะคดกบฏตอใบปรญญา ในลกษณะองนเปรยว แลวกระเรงเลนกบเสรภาพทจะไมแครไมยดในใบปรญญา การถกไลออกมนไมนาจะตองรนแรงถงขนาดทำาใหผมเปนคนสนไรไมตอกในชวตนนา?! ถาเปนในลกษณะน กเทากบผมใชเสรภาพในการกระโดดออกจากโลกแหงความเปนจรงทสงคมตความและยดเยยดใหผมไปสโลกแหงความเปนจรงทผมตความและสรางมนขนมาใหมเอง โดยในโลกใบใหมน ไมมระเบยบสงคมเดมๆ ทจะมาจดการหรอกดบงคบตวผมไดอกตอไป

ในระหวางนน ผมอยในสภาวะของการอยทามกลางระหวางโลกหลายใบ โดยทผมยงไมกลากระโดดไปสโลกใบใดใบหนงอยางจรงจง เพราะขาดความกลา และเพราะยงรอคอยความเปนจรงของคำาพพากษาโทษการใชรายงายวชาหนงไปสงในอกวชาหนง แตบอกตามตรงวา ผมไมไดมความหวงอะไรมากนก

ผมจนตนาการไปสอนาคตวา ผมกลบบานมอเปลา ถกพกนดาวาผลาญเงนพอแม แลวแถมยงสรางความเสอมเสยอกดวย ผมคดวา ผมคงจะกลบไปสอบเขารบราชการโดยใชวฒปรญญาตรของผม และหวงจะไดเปนปลดอำาเภอทใดสกแหงหนง แลวกใชชวตอยางทเคยวาดฝนตอนเลอกเรยน

89

รฐศาสตรสาขาการปกครอง และถาโชคดกคงจะไดลงเอยดวยการเปนนายอำาเภอในอำาเภอหนงของประเทศไทย

และแลววนทผมไมหวงและไมรอคอยกมาถง เมออาจารยทปรกษาของผม คอ อาจารย Riley กลบจากการสอนทมหาวทยาลยฮารวารด เขากเรยกผมไปพบทหองทำางานทผมคนเคย เนองจากไปหาเขาบอยๆ และแมยามไมไดไปหา เวลาเดนผาน ผมจะพนจพจารณาขอความตางๆทเขาตดไวหนาหองของเขาอยเสมอๆ แมวาจะเปนขอความเกาๆ ซำาๆ ทเหนอยประจำา แตผมกอานมนและคดเกยวกบมนอยเสมอๆ

หองทำางานของอาจารย Riley เปนหองทำางานทรกมากหองหนงเทาทผมเคยเหนมา เตมไปดวยกองกระดาษพะเนนเทนทก หนงสอหนงหามากมาย บางเลมเปดคางอยกม เมอแกเหนผม แกทำาหนาเครงเครยดทสด แตสหนาดงกลาวกลบทำาใหผมรสกด เพราะมนบงบอกถงความสนใจจรงจงตอปญหาทเกดขนกบผม ผดกบอาจารยบางทานทผมรจกมา เมอยามเกดปญหากบลกศษยกกลบไมอยากจะรบรของเกยว บางรายกบอกปดไปวามนเปนปญหาของตวลกศษยเอง เปนความโงของลกศษยเอง ดงนน กตองแกปญหาทตวเองสรางขนเอง

ประโยคแรกทผมไดยนอาจารย Riley กคอ ทานบอกใหผมไมตองพดอะไร ทานบอกวา ทานรบรเรองมาอยางไร และทานกบอกผมวา คณไมตองพดอะไรมากนะ จงบอกผมมา“คำาเดยวเทานนวา สงทคณทำาไปนน คณรหรอไมรวามนผด?”

90

เมอถามและบอกกลาวมาเชนน จะใหผมตอบอะไรไปไดนอกจากวา ผมไมร เมอผมตอบไปแลว และกำาลงจะพดอะไรตอไปอก อาจารย Riley กยกมอหามไมใหผมพด บอกใหผมกลบไปไดและใหคอยฟงผล!!

เมอผมเดนออกจากหองทำางานของทาน หลงจากปดประต ผมกเหลอบดขอความตางๆ ทตดอยบนประตนนอกครงตามวสย แตครงนผดจากครงกอนๆ เพราะคดวาอาจจะเปนครงสดทายทผมจะไดเหนหองทำางานของอาจารยทางปรชญาการเมองทสองประทปแหงความรเรองประวตความเปนมาของแนวคดเรองเจตจำานงทวไป (General Will) ของรสโซ ทผมไมเคยคดวาทนจะเปนอยางนนมากอน 41

และดเหมอนมนจะเปนการอานขอความบนประตหองทำางานของทานเปนครงสดทาย เพราะผมคงจะไมมปญญา ไมมทนทรพยทจะไดมาเหยยบผนแผนดนเพอศกษาหาความร อกตอไป

สยามรฐสปดาหวจารณ 8 - 14 สงหาคม 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison – Wisconsin (62)

ขอความทตดอยบนประตหนาหองของอาจารย Riley เปนขอความทพมพดวยเครองพมพดดรนเกาแบบยงไมมการทนแรงโดยระบบอเลกทรอนกส ขอความดงกลาวคอ

41 Patrick Riley, The General Will before Rousseau: The Transformation of the Divine into the Civic (Princeton: Princeton University Press: 1986).

91

“Honest is the best policy.” และลงชอขางทายวา Immanuel Kant นกปรชญาชาวเยอรมน 42 ซงขณะนนผมยงไมเคยอานงานของเขาอยางจรงๆ จงๆ พดงายๆ วา ยงไมรจกความคดของ Kant

แตเดมททผานมา ผมกเคยอานขอความนอยบอยๆ ยามเดนเขาออกหรอเดนผานหองทำางานอาจารย Riley แตมาครงน ผมอานมนดวยอารมณรสกและความเขาใจ เพราะมนมความหมายตอผมมาก และผมกรสกถงนยสำาคญของขอความดงกลาวของ Kant เปนอยางยง โดยเฉพาะจากกรณคดความทางวชาการทผมกำาลงประสบอย จากการทผมนำาเอารายงานทเคยสงอาจารยทานหนงในวชาหนงไปใชสงให

42 Immanuel Kant (๑๗๒๔-๑๘๐๔) ด Appendix on the Opposition between Morality and Politics with Respect to Perpetual Peace: “Politics says, "Be ye wise as serpents"; morality adds, as a limiting condition, "and guileless as doves." If these two injunctions are incompatible in a single command, then politics and morality are really in conflict; but if these two qualities ought always to be united, the thought of contrariety is absurd, and the question as to how the conflict between morals and politics is to be resolved cannot even be posed as a problem. Although the proposition, "Honesty is the best policy," implies a theory which practice unfortunately often refutes, the equally theoretical "Honesty is better than any policy" is beyond refutation and is indeed the indispensable condition of policy.”

92

กบอาจารยอกทานในอกวชา ถอเปนการไมซอสตยตอตวเอง และตอครบาอาจารย

ผมยอมรบวา ผมทำาเชนนนไปดวยอารมณ นนคอ อารมณโกรธทมตอ Steve Manning และอารมณทอถอยหมดแรงทจะตองทำารายงานอกฉบบหนงขนมาในชวงเวลาทกำาลงใกลจบเตมท ใกลทจะไดจากเมองเมดสนทผมไมประทบใจ และใกลทจะไดไปเรยนตอทองกฤษอยางทหวงไวและกำาลงรอคอยผลการพจารณาการสมครไปเรยนตอท LSE

ผมเดนกลบมาหองพกดวยอาการเหนอยลา และกไมรวาจากการตงคำาถามเชนนนของอาจารย Riley จะชวยอะไรผมไดบางหรอไม?! ผมกไดแตปลงกบเรองราวทเกดขนและทกำาลงจะเกดตอไป แฟนผมกดเหมอนวาจะอนาทรรอนใจไปดวย ทงๆ ทเธอนาจะไดฉลองยนดกบการทเธอสำาเรจการศกษา Madison Business College

และวนพพากษากมาถง ทางคณะรฐศาสตรไดแจงใหผมไปหาอาจารยทปรกษาเพอรบฟงผลการพจารณา เมอผมไปนงอยในหองทำางานของอาจารยพรอมหนากบ Steve Manning อาจารย Riley กไดกลาวขนวา เนองจากตวผมนนไดกระทำาผดจรงตามขอกลาวหา แตกระนน กกระทำาไปดวยความรเทาไมถงการณ กระทำาผดโดยสจรตโดยไมทราบวา มนเปนความผดรายแรง จงไดขอใหทางคณะกรรมการเขาใจและยกโทษให และกใหผมขออภยตอ Steve Manning ซงผมกไดขออภยเขาทนทในขณะนน Steve Manning กไดกลาวบอกผมใหรไววา อาจารยทปรกษาของผมนนไดชวยเหลอปกปองผมอยางสดตว และทงนทงนนก

93

เพราะคณาจารยทกคนมความเกรงใจตอ Professor Patrick Riley

มนเหมอนตายแลวเกดใหมเลยทเดยวครบ ! ผมไมรจะอธบายความรสกทผมมตออาจารย Riley ไดอยางไร นอกจากมนอยในความทรงจำาของผมจากวนนนจนกระทงทกวนน นยความหมายของ Kant ทวา “Honest is the best policy.” นนมนทรงพลงอยางยงในสองนย นนคอ หนง ถาผมซอสตยตอตวเองและผอนตงแตตน ปญหารายแรงนยอมไมเกดขน สอง อาจารย Riley ไดใชหลกการ “Honest is the best policy” ของ Kant ไดอยางแยบยลในการปกปอง โดยชใหเหนถงความไรเดยงสาของผมตอหนาคณะ กรรมการ ดวยเหตนเอง ผมถงเขาใจวา ทำาไมตอนทแกตงคำาถามกบผมวา ผมรหรอไมวา การกระทำาดงกลาวทเกดขนนนเปนสงทผด โดยขอใหผมตอบ “Yes” หรอ “No” เทานน และกระชบโดยจองหนาผมไปดวยวาใหตอบ “Yes” หรอ “No” ซงแนนอนวาโดยทวไปถาใครทำาผดกมกจะตองรบตอบวา ไมร นนเอง และทานกนำาเอาคำาตอบนนไปรายงานตอคณะกรรมการ พดงายๆ วา ทานตงใจทจะชวยใหผมรอดจากคดนตงแตตน

กรณดงกลาวนแสดงใหเหนถงการตอสระหวางการตความในแบบนตศาสตร และในแบบรฐศาสตร ถาพดตามกฎระเบยบ ผมผดแน และจะตองถกลงโทษอยางแนนอน แตถาพจารณาสาเหตแวดลอม กอาจจะทำาให ความบกพรองโดย“สจรต นนเปนขออางสำาคญในการปกปอง”

94

บญคณและวธการของอาจารย Riley ตดตวตดใจของผมมาโดยตลอด และเมอตอมาในภายหลงคอ อกเกาปตอมา เมอผมสอบผานวทยานพนธปรญญาเอกท LSE ในบรรทดแรกของคำาอทศทเขยนไวในวทยานพนธ ผมไดระลกถงพระคณของอาจารย Riley วา ถาทานไมชวย ผมคงไมสามารถม วนน ได และเนองจากผมเขยนวทยานพนธเกยว“ ”กบปรชญาการเมองของเพลโต ผมจงเขยนไววา “My study in England would never be possible if Professor Patrick Riley preferred laws to lawgiving.” ประโยคดงกลาวจะมนยความหมายอยางไร อยากจะขอเชญชวนใหทานผอานลองพนจพจารณาดกนเอาเองนะครบ!

อยางทกลาวไปแลว มนเหมอนตายแลวเกดใหมจรงๆ ครบ ผมรบกลบมาสงขาวใหแฟนผมทราบ เพอเธอจะไดหายกลดกลมกงวลใจ แฟนผมกพลอยระลกถงพระคณของอาจารย Riley ไปดวย เธอเคยพบอาจารย Riley มาแลว ซงเธอเคยกลาวไววา เทาทเหน อาจารย Riley เปนคนมจตใจด ออนโยน ซงไมผดจากทเธอประเมนจากทไดเพยงครงเดยวในชวงสนๆ

แตแนนอนวา ผมจะตองทำารายงานขนมาใหมฉบบหนง แตจากการไกลเกลยประนประนอมโดยอาจารย Riley ทำาใหผมสามารถนำาเอารายงานเรอง Just War and the Falklands Crisis มาปรบปรงแกไขใหดขน และนำาสงอตา Steve Manning ผซงแฟนผมเกลยดมาก!!

ในชวงเวลาเดยวกนนนเองทผมไดรบโทรศพทจาก เจา“พอฯ จากองกฤษแจงวา ไดไปตามเรองการสมครของผมท ”

95

LSE แลว แตทางนนยงไมทราบผล และกไดรบรเสยงพรำาบนของ มนษยทจดประเภทไมได วา เฮย มงรไหม กฟง“ ” “สำาเนยงองกฤษแมงไมรเร องเลยวะ มนฟงยากฉบหาย!” เจาพอฯกบนโวยวายตามเรองตามราวอกตามเคย

ในทสด ผมกตดสนใจลงทนโทรศพททางไกลไปถามท LSE ดวยตวเอง เมอโทรศพทตด ประโยคแรกทไดยนกคอ “This is London School of Economics.” เปนเสยงผหญงมอายทพดดวยสำาเนยงองกฤษทหนกแนนและเรวปรอ พอผมไดยนกรสกขนลก เพราะมนเตอนใหผมนกถงตอนทผมไปอยองกฤษใหมๆ บรรยากาศแบบนนกลบมาสตวผมไดอยางทวมทนและรวดเรวเหมอนกบไมเคยจากองกฤษมา มนทำาใหผมรสกอยากรบนงเครองบนไปลอนดอนทนท เพราะทงสำาเนยงทงบรรยากาศมนดขลงและโกจรงๆ อยางททาน ศาสตราจารย ดร.สมบรณ สขสำาราญ ผแนะนำาใหผมไปเรยนองกฤษเคยบอกผมตอนทผมตดสนใจไปเรยนองกฤษวา นกเรยนองกฤษโดยเฉพาะทมหาวทยาลยลอนดอนนนมนโกมาก!!

หลงจากทผมไดยนคำาวา “This is London School of Economics.”แลว ผมกเอยเออนดวยภาษาองกฤษตะกกตะกกดวยความประหมาและดวยความหวงใยกบตวเลขคาโทรศพททางไกลทกำาลงถบตวขนทกขณะ แตสงทผมถามไปนน ปรากฏวา เจาหนาทของ LSE ฟงไมรเร องเลยครบ ในทสด หลงจากเสยเวลาอธบายพกใหญ เธอกเรมเขาใจ และหลงจากเสยเวลาพกหนง เธอกตอบวา ใบสมครของผมกำาลงอยในกระบวนการพจารณา เพราะทผานมานน ดเหมอนวา

96

หวขอวทยานพนธทผมเสนอไปนน ไมเปนทสนใจของภาควชาการปกครองของ LSE เทาไรนก แตกลบไดรบคำาแนะนำาวาหวขอของผมนนนาจะไปอยทภาควชาสงคมวทยามากกวา ดงนน เรองของผมจงกำาลงถกพจารณาโดยคณาจารยของภาควชาสงคมวทยาอย

หลงจากหโทรศพทไปแลว อกประมาณสองสปดาหตอมา ผมกไดรบจดหมายจาก LSE วา ผมไดรบการตอบรบเขาเรยนปรญญาเอก (M.Phil./Ph.D.) ในภาควชาสงคมวทยา ซงผมกไดนำาจดหมายดงกลาวไปใหอาจารย Riley ด และแกกกลาวขนตอหนาผคนหลายคนทอยในทนนวา เขายนดดวยอยางยง เพราะ “Next to Oxford and Cambridge, it’s LSE.”

ไมวาจะเปนการรอดพนการถกไลออกและการไดรบการตอบรบจาก LSE ซงลวนแตเปนเรองดสำาหรบผมและอาจารย Riley คอผทชวยทำาใหมนเกดขนทงสน! 43

สยามรฐสปดาหวจารณ 15 - 21 สงหาคม 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison – Wisconsin (63)

ในทสด เรองรายๆ ของผมกกลบกลายด ไมถกไลออกและไดตอบรบไปเรยนปรญญาเอกท LSE ประเทศองกฤษ สมตามความปรารถนา แตมใชทางดานปรชญาการเมอง แตเปนทภาคสงคมวทยา ซงมนกแปลกตรงทหวขอวทยานพนธ

43 ทานเปนหนงในสามอาจารยทเขยนจดหมายรบรองใหผมในการสมครเรยนตอปรญญาเอกทองกฤษ

97

ทผมสงไปให LSE พจารณานนมนเปนเรองทฤษฎการเมอง แตผมกไมคดมนใหปวดหวหรอกครบ ในขณะนน ขอใหมนไดเรยนตอทองกฤษ และจะไดไปจากเมดสนกเพยงพอแลว

ขอเลาถงวธการไปเรยนตอทองกฤษอกครงนะครบ การสมครเขาเรยนปรญญาเอกทมหาวทยาลยในองกฤษนน สงสำาคญทสดนอกเหนอจากผลการเรยน ผลภาษาองกฤษและจดหมายรบรองจากครบาอาจารยของเราแลว กคอ หวขอหรอโครงรางวทยานพนธ เพราะการเรยนปรญญาเอกขององกฤษ โดยสวนใหญแลว ไมมวชาใหลงเรยน ไมมจำานวนหนวยกตทตองลงเรยนใหครบ พดงายๆ คอ ไมมเรยนอะไรเลย พอไปถงกเรมทำาวทยานพนธกนเลย ดงนน โครงรางวทยานพนธจงสำาคญมากสำาหรบการพจารณา

โครงรางวทยานพนธทเราสงไป ตองแสดงใหทางคณาจารยผพจารณาเหนหรอเชอวา เรามความรความเขาใจในเรองทอยากจะทำาอยางเพยงพอ เพยงพอในลกษณะทเราสามารถทำาวจยไดดวยตวเราเอง โดยมอาจารยทปรกษาคอยตรวจดหรอใหคำาแนะนำาบาง แตหลกๆ คอ เราคดเอง ทำาเองเสยเปนสวนใหญ ดงนน ถาโครงรางของใครมนไมแสดงถงความรความเขาใจอยางเพยงพอ ทางมหาวทยาลยกอาจจะปฏเสธ ในขณะเดยวกน ถงแมวา โครงรางของเราใชได แตบงเอญไมมอาจารยสนใจหรอเชยวชาญในเรองทเราเสนอไป เขากไมสามารถรบเราไดเชนกน

โครงรางทผมสงไปมนเปนเรองเกยวกบทฤษฎความคดในเรองกรรมสทธทรพยสนสวนตว โดยมงศกษางานของ Karl Marx เปนหลก ทสงเรองนไป กเพราะผมคดในแง

98

ยทธวธการสมคร เนองจากผมสนใจและเรยนวชาเกยวกบ Historical Changes and Class Analysis ทคณะสงคมวทยามาหนงภาคการศกษา และเชอในชอเสยงของคณะสงคมวทยาทเมดสนวา คอนขางโดงดงในเรองน จงคดวา ทาง LSE นาจะใหความเชอถอในระดบหนง แตผมกดนแสดงเจตจำานงวาจะขอทำาวทยานพนธในหวขอดงกลาวทภาควชาการปกครองของ LSE

อนทจรงภาควชาการปกครองท LSE ในขณะนน มไดเนนไปทเรอง Marxism เทาไรนก ผสอนความคด Hegel และ Marx ในชวงกอนทผมจะเขาไปกคอ Elie Kedourie ซงผคนเขาวากนวา แกสอน Hegel และ Marx ในลกษณะพวกปฏกรยา นนคอ แกมไดเปนมารกซสต ดงนน จงไมเปนทแปลกใจเลยวา ภาควชาการปกครองท LSE ไมสนใจโครงรางวทยานพนธเรองทฤษฎกรรมสทธทรพยสนสวนบคคลของ Marx แตกระนน ทางบณฑตศกษาของ LSE กยงมนำาใจ หรออาจจะเปนเพราะทางภาควชาการปกครองเหนวา เรองของผมนนนาสนใจ แตไมเหมาะกบภาควชาการปกครอง แตนาจะเหมาะกบภาควชาสงคมวทยามากกวา ใบสมครและโครงรางของผมจงถกสงผานไปยงภาคสงคมวทยา และในทสด กรบผมเขาเปนนกเรยนปรญญาเอก

แนนอนวา ผมดใจมากทจะไดไป LSE ไมวาจะอยภาคอะไรกตาม ทงๆ ทใจผมนนมนมงมนอยกบเรองราวทางทฤษฎและปรชญาการเมองเสยมากกวา แตเอาเถอะครบ ผมบอกตวเองวา อยาเรองมากเลย แครอดปากเหยยวปากกา

99

จากอตา Steve Manning และไดทเรยนท LSE กนาจะพอใจแลว!

ผมรบแจงใหพอแมผมทราบถงการจบปรญญาโท และการไดตอปรญญาเอกท LSE ของผม และนกเปนสวนหนงของทมาของการเลาเรอง แมครบ“ ....อาจารยปวยตายแลว” ทผมเขยนใหสยามรฐสปดาหวจารณเนองในโอกาสการจากไปของอาจารยปวย องภากรณ 44

ผมเรมเตรยมการจดเกบขาวของเพอสงไปองกฤษ ทาง LSE ตอบรบใหผมไปเขาเรยนในเดอนมกราคม หรอภาคการศกษาทสองในปการศกษา ปกตมหาวทยาลยองกฤษจะเปดรบนกศกษาระดบปรญญาตรและโทเขาเรยนในเดอนตลาคมของป ซงเปนภาคการศกษาแรก แตสำาหรบนกศกษาปรญญาเอก สามารถรบเขาไดในแทบทกภาคการศกษาเลย

ตอนแรก ผมจะขอทาง LSE เขาเลอนออกไปกอน เพราะอยากจะกลบไปเยยมบานสกหนอยหลงจากตรากตรำาเรยนมาอยางหนกมอหนกหวตลอดหนงปกบอกสามเดอน แตเมอสอบถามไปทาง LSE กบอกวา เลอนไมได ถาเลอนกตองสมครใหมเลย ผมจงจำาตองไปเรมเรยนในเดอนมกราคม พ.ศ. 2527 ซงในขณะนน มนกเขาเดอนธนวาคมแลว การจะซอตวเครองบนกลบบานไปไมกสปดาหแลวตองไปองกฤษตอ มนไมคมกน!

44 “แมครบ อาจารยปวยตายแลว ” สยามรฐสปดาหวจารณ ปท 46 ฉบบท 11 วนอาทตยท 15-วนเสารท 21 สงหาคม พ.ศ. 2542: หนา 22-25

100

ในตอนเกบขาวของนน มนกสนกตนเตนด แตพอเหนหนาอาจารยวฒนาและพรรคพวก กรสกใจหายขนมาทนท เพราะรสกวาไดพบคนทถกชะตา ถกใจกน แตกตองมาจากไปแลว ไปองกฤษกไมรจะไดเจอมตรแบบนอกหรอเปลา?

หลงจากเกบขาวของทกอยางเรยบรอยแลว กตดตอทางบรษทสงของใหมารบกลองหนงสอทจดเขาหบหอไว เพอสงไปองกฤษ โดยใชทอยสำานกงานผดแลนกเรยนไทยในองกฤษนนเอง ซงผมกอยในสงกดดวย

ใหญเพอนผมกมาชวยจดเกบขาวของและชวยเรองการตดตอบรษทชปป งตลอดจนการกนขาวฉลองอะไรตางๆ นานา ใหญดใจกบผมมากทไดไปเรยนท LSE เขารสกภาคภมใจในตวเพอนของเขาคนนอยางยง ขณะเดยวกน กเหนอาการอาลยในการจากไปของผม ทงๆ ทเขาอตสาหขามฟากมาเรยนทเมดสน แตผมกดนมาจากเขาไปเสยอกแลว

ในทสด วนนนกมาถง ผมขบรถมาสดาสเตชนเวกอนทบรรทกขาวของเพยบ เพอเดนทางไปบานพสาวของแฟนผมทเมองเซนตหลยส รฐมสซร กอนทจะเดนทางตอไปยงกรงลอนดอน ประเทศองกฤษ

ดงนน วนนนสำาหรบผม คอวนทคดวาจะเปนวนสดทายทจะไดเหนหนาใหญ และอาจารยวฒนา และคดวากวาจะไดเจอกนอก กไมรกป เพราะผมเดนทางไปเรยนตอทองกฤษ ในขณะทพวกเขาเรยนทอเมรกา และถาพวกเขากลบไปเยยมบาน กไมแนวา จะเปนเวลาเดยวกนกบทผมกลบไปหรอเปลา และโอกาสทพวกเขาจะบนขามมาเทยวยโรปกคงมไมมากนก

101

พวกเราลำาลากนอยพกใหญ และเมอผมเคลอนรถออกไป กแลเหนจากกระจกมองหลงวา พวกเขาตามออกมาโบกมอโบกไม ผมทงดใจและเสยใจในเวลาเดยวกน เมอรถออกวงไปไกลจากเมองขนทกทๆ ใจมนกเรมหววๆ และพลนเสยงเพลงๆหนงกแววขนในเจตสก มนเปนเพลงทผมจำาชอไมได แตเรยกมนวาเพลง ไอนองนอยตวใหญหรอยง ท“ ”อาจารยวฒนาเคยรองใหฟงตอนนงเลนกนอยทหองใครหองหนงในเมดสน ฉบพลน นำาหนำาตาของผมกพรงพรออกมา และรองไหสะอกสะอนกบการจากมตรเหลานนไป แฟนผมกรองไหไปดวย และผมกถามแฟนผมวา ทำาไมๆ ทำาไมเราตอง“มาจากพวกเขาไปดวย ทำาไมตองเรยนทองกฤษเอาตอนทมพวกเขามาอยทเมดสน?”

คงไมมใครตอบไดหรอกครบ ตอนตนๆ กไมอยากอยเมดสน เพราะไมชอบอะไรหลายๆ อยางทนน แตพอจะไดไปจากมน กดนมคนทนารกมาอย โชคชะตามนคงชอบเลนตลกกบผคนและโดยเฉพาะคนอยางผมกระมง! หรอผมจะเปนคนออนไหวและออนแอเกนไป?

สยามรฐสปดาหวจารณ 22 - 28 สงหาคม 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison – Wisconsin (64)

ผมและแฟนไดเดนทางจากเมองเมดสนดวยความอาลยผคนบางคนทนน ตวผมอาจจะอาลยมากหนอย สวนแฟนผมนนไมมากนก เพราะเธอดใจทจะไดไปอยกบพสาวทเปนหมอทเมองเซนตหลยส-มสซร

102

เราเดนทางมาถงเซนตหลยสดวยความราบรนปลอดภย และแนนอนวาเราทงสองบรรทกเตมไปดวยความปตจากการสำาเรจการศกษา และมโครงการชวตขางหนาทรออยแลว เราอยทเซนตหลยสกนไมนาน กม เหต ทจะตองเดนทางกลบ“ ”ไปทชคาโกเพอขนเครองบนไปลอนดอน-องกฤษ ประจวบเหมาะทบรรดามตรสหายหมเฮาของผมทเมดสนเดนทางมาเทยวชคาโก โดยจะพกอาศยกนทบานของใหญ ซงคณแมของเขาเปนพยาบาลอยทเมองนน จงกลายเปนวา เรากไดเจอกนอกครงหนงกอนจะจากกนยาวนาน เปนเรองนาตนเตนยนดยง

ในชวงนนเปนเดอนธนวาคมตอมกราคม เปนชวงเวลาแหงการเฉลมฉลองเกยวกบการเปลยนแปลงของกาลเวลา พวกเรามโอกาสไดรจกญาตของใหญ ซงเปนเจาของบานทเปนตกหลงใหญในชคาโก ทกคนรจกผเปนหวหนาครอบครวญาตของใหญในนามของ นายร“ ”

นายรเปนชายไทยแท บคลกภาพโผงผาง เสยงดง ออกแนวลกทงคนจรง ทำามาหากนตงรกรากอยทอเมรกามานานหลายสบปแลว ดเผนๆ หนาตาของแกละมายคลายดาราหนงฝรงคนหนง นนคอ ชารล บรอนสน พระเอกหนาหนทเคยโดงดงมากในเมองไทยสมยหนง ขนาดทผสรางหนงไทยทานหนงถงกบสรรหาคนทหนาเหมอนชารล บรอนสน มารบบทผรายททำาหนาทเปนมอปนสงหารโหดพระเอกในภาพยนตรเรองหนง ซงเปนภาพยนตรไทยไมกเรองทกำาหนดใหพระเอกตายตอนจบ ผมจำาไมไดวาเรองทมดาวรายหนาเหมอน ชารล บร

103

อนสน นคอเรอง ครบานนอก หรอ เขาชอกานต เพราะ“ ” “ ”ทงสองเรองน พระเอกตายตอนจบทงค

ดาวรายไทยคนนมชอในวงการภาพยนตร ทคาดวาทางผกำากบฯหรอแมวมองทไปสรรหามาไดตงใหวา ชาญ บาน“สน ซงฟงแลวกใหนกถง ชารล บรอนสน ดาราใหญ” “ ” ฮอลลวดตนแบบทนท ขณะเดยวกน กใหความรสกตลกขบขนแกมชนชมคนไทยหวไวทนกคดตงชอใหเสยใกลเคยง แตกแปลกๆ ดทนามสกลดนเปน บานสน บานใครมนจะสน“ ” ? และบานสนมนเปนอยางไรนกไมออก!!??

ความคดเลยนแบบแกมสรางสรรคในการตงชอลอแบบน ดเหมอนวาคนไทยจะมความเชยวชาญไมนอย เชน มเพอนนกวชาการชาวอเมรกนของผมคนหนงชอ “Bill Callahan” (บล คาลาแฮม) 45 คนไทยเราเรยกชอแกไมถนดปาก กดนอตรไปตงชอใหมใหเขาวา บน กะลาหน ซงไอ“ ”กะลาหนมนกคงสรางความงงงวยไมตางกบ บานสน หรอ“ ”อาจารยชาวญปนทานหนงทเปนผเชยวชาญการเมองไทย ชอจรงๆ ของแกคอ โยชฟม ทามาดะ กกลายเปนอาจารย “ ”ยอ ธรรมดา ไป “ ” 46

จำาไดวา ตอนดภาพยนตรไทยเรองทพระเอกตายตอนจบเรองนน พอมอปนดาวราย ชาญ บานสน โผลหนาออก“ ”มา คนดในโรงกพากนระเบดหวเราะครน ทงๆ ทสถานการณกำาลงหนาสวหนาขวานระทกใจ เพราะพแกปรากฏตวโดยสวม

45 ปจจบน Dr. William Callahan ดำารงตำาแหนง Professor of International Politics and China Stuides at the University of Manchester46 Professor Yoshifumi Tamada แหงมหาวทยาลยเกยวโต

104

หมวกคาวบอยปดหนา แลวกคอยๆ กระดกหมวกขนชาๆ เปดเผยโฉมหนาและมาดทละมายคลายชารล บรอนสนออกมาใหเหน มนเหมอนชารล บรอนสนมาก แตขณะเดยวกน มนกเปนหนาของคนไทยอสานชดๆ ดวยในเวลาเดยวกน

ตกลงแลว ชารล บรอนสนเปนดาราหนงฝรงทมหนาตาออกไปทางคนไทยภาคอสานทไมคอยหลอดวย แตมลกษณะของความเปนคนหนชาตเปนจดขาย นอกจากชารล บรอนสน จะไดรบการขนานนามวา พระเอกหนาหน หรอ พระเอก“ ” “หนวดหน แลว กยงเปนทรจกกนในนามของ พระเอกหนา” “เตาหย” ดวย

มาถงตรงน คณๆ ทงหลายคงพอจนตนาการออกไดบางแลววา นายร ของผมนนมหนาตาอยางไร“ ” ! นายรของเรากคอ ชาญ บานสน หรอ ชารล บรอนสน นเอง แตลก“ ” “ ”ตาของแกจะดนากลวกวาดาราทวา เวลาแกจองมองอะไร มนดคลายตาแกจะถลงถลนออกมา กอปรกบการพดจาทเอะอะโผงผาง จงทำาใหพวกเราออกจะสงบเสงยมเมอแกพดคยอะไรดวย

นายรแกกลาวอยางภาคภมใจวา แกเปนกรรมกรเตมขน แตกมฐานะความเปนอยทสขสบาย มบาน มขาวของเครองใช มลกชายหญงอยางละคน มภรยาทนารกและเปนคนมความร ด หนงในรถทแกใชอยกคอ รถเบนซสปอรต ซงกเปนบญของผมเหลอเกน ทไดมโอกาสนงรถเบนซสปอรตกบเขาบาง เพราะตงแตเกดมาไมเคยนงรถเบนซสปอรตเลยแมแตครงเดยว และถาจะวาไปแลว แมจนบดน รวมๆ กนตลอดเวลาสสบกวาปมาน ผมกไดนงรถสปอรตอยสองครง ครงแรกคอ

105

นายรใหนง ครงสดทายน มพศลปนชอดงกองฟาเมองไทยใหนง

จรงๆ แลว นายรเปนชางหรอคนงานในโรงงานผลตเครองบนแหงหนงของอเมรกา คาแรงยอมแจวแหววกวาเงนเดอนอาจารยบานเราทจบปรญญาเอกมาใหมๆ หรอแมแตทจบปรญญาเอกและทำางานมานานนบสบปอยางผม นายรมกจะพดจากงแซวกงถากถางใหญเพอนผมทมศกดเปนหลานแกอยเปนระยะๆ วา ไอใหญ มงจะเรยน“ ไปหาหาทำาไม ดอยางกซ ทำางานหาเงนไดแคไหน เปนกรรมกรแทๆ !” 47 ทจรงมนกเปนเรองดทสงคมอเมรกนไมไดใหความสนใจกบปรญญามากเทาสงคมไทยททกๆ คนตองมงไดปรญญาตรหรอโทกนเปนอยางนอย ตองพยายามดนรนเขา มหาลย“ มหาหลอก กนอยางทกขทรมาน ไมวาจะดวยสตปญญาหรอ”กำาลงทรพย

คนอยางนายรนาจะเปนตนแบบใหกบคนไทยทวไป ซงจะชวยทำาใหเกดการยกระดบเงนเดอนโดยไมไปองกบกระดาษแผนเดยวจนเกนไป อกทงสงคมเรานาจะจายคาแรงงานมากกวาทเปนอย ผคนจะไดคดทำางานใชแรงงานการฝมอมากขนกวาทจะมงแตงานทนงโตะใสเนคไทและมนามบตรเทานน ทงๆ ทเงนเดอนกไมไดดบดมากอะไร

มนเปนเรองตลกปนเศราทนายรผภาคภมใจในการเปนผใชแรงงานหรอกรรมาชพของแกนงกนดาวพากษวจารณความตองการเรยนสงๆ ของใหญหลานแก ซงกรวมผมไป

47 นกๆดแลว การเรยนปรญญาเอกมนกคงเปนการ “หาหา ” จรงๆสำาหรบอกคนหลายคน !

106

ดวยโดยปรยาย เพราะสวนหนงในวชาความรทใหญและผมกระเสอกกระสนขามนำาขามทะเลมาศกษาเลาเรยนกคอ มาร“กซสต ศาสตรแหงการปลดแอกและชเชดกรรมาชพทวโลก”ใหรวมตวกนปฏวตสงคม พดงายๆ กคอ นายรนงถากถางพวกเราผซงตองทนทกขทรมานหวโตกบการทำาความเขาใจหรอการไดมาซง ศาสตรแหงการปลดปลอยตวนายรเอง “ ”ดงนน ในขณะทตว Karl Marx มปญหาเรองการปลดปลอยทางการเมองของชาวยวทกลายเปนงานเขยนทรจกกนในนามของ “On The Jewish Question” สวนผมและใหญกม ปญหานายร “ ” หรอ “On The Uncle Yoon’s Question”

ดเหมอนวา ในขณะทพวกเรามความมงมนใฝฝนทจะปลดแอกนายร ตวนายรเองกคดทจะปลดแอกพวกเราดวยเชนกน! ดวยแกมงหวงใหพวกเราเลกคดทจะตองเรยนสงๆ ซงทำาใหพอแมตองลำาบากหาเงนสงเสยใหพวกเราไดเลาเรยน ดงนนในโลกของนายร พวกอลกชางเรยนโดยเฉพาะเรยนเรองมารกซสต (ททำามาหากนไดยาก ยกเวนสอนหนงสอหรอมงปฏวตสงคมอยางอาจารยใจ องภากรณ! หนงในมารกซสตเมองไทย) ดจะกลายเปนพวกทตงหนาตงตาเรยนเพอหาทางปลดแอกกรรมาชพ โดยทหารไมวาเขาเหลานนกำาลงเพมนำาหนกของแอกบนบาของผซงเปนพอแม!

สยามรฐสปดาหวจารณ 29 สงหาคม - 4 กนยายน 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison – Wisconsin (65)

107

กรณ นายร เปนอทาหรณสำาหรบนกศกษาท รก“ ” “กรรมาชพ ทง” หลาย แตกอาจ ไมรกหรอไมชอบขหนา“กรรมกรบางคน โดยเฉพาะ กรรมกรโรงงาน” “ ตอเครองบนในอเมรกา อยางนายร เพราะอยางทกลาวไปแลววา ในขณะท”นกศกษามารกซสตมงสการปฏวตสงคมนยมเพอกอบกกรรมาชพ กรรมาชพอยางนายรกมงปลดแอกใหกบบรรดาพอแมของนกศกษาเหลานน

นายรเปนคนจรง คอใจแกอยางไร กายแกกอยางนน แกเปนคนไมยอมคน ชอบโตเถยงจากประสบการณและเหตผลของแก แกชอบมาตงวงคยกบนกศกษาอยางพวกเราทมาพกพงสงสทบานแกในชวงครสตมาสปใหม แกจะเดนเขามาพรอมกบพาฝรงมาดวย ฝรงทวานชอ “Jack Daniel” สรายอดนยมของคนอเมรกน ซงถาใครไมคนอาจจะไมชอบกลนของมน ปกตตอนผมอยเมดสนเวลาตงวงกบมตรสหาย กมกจะเปนพวกเบยรกระปอง เพราะกนเหลามนตองมนำาแขงและถาผสมโสดาแบบไทยๆ ของเรากยงด ดงนน การกนเหลาทเมดสนมนจงเปนเรองยงยาก และจะใหเลนเพยวๆ กไมคอยไหว

ดงนน เมอนายรเดนมาพรอมกบอตา “Jack” พวกเรากมกจะหวาดๆ เพราะใจและกายเราไมแขงพอทจะซดกบแกเพยวๆ นายรแกกนของแกคนเดยวสบายๆ เลย อาจารยชยสทธผซงไมนยมของมนเมา และไมนยมนอนดก ยามแลเหนรางและเสยงของนายรรกเขามา แกกจะหนมาอทานเบาๆ กบพวกเราวา ชบหายแหลว“ ! นายรมาแหลว ตวใครตวมน กแลวกน!”

108

ไมวานายรจะคยกบใครในพวกเรา ในทสดแลว กมกจะเหลอแคสองนาหลานปะคารมกน นนคอ ใหญเพอนผมผเปนหลานและนายรผนานนเอง และกมกจะไมพนการลองภมปญญากรรมกรอเมรกนพนธไทยแท

เมอใกลวนปใหม คนไทยในนครชคาโกกมกจะจดงานปใหมขายบตรกน มอาหารไทยและโชวอะไรไทยๆ ใหคนไทยดวยกนไดปลมใจหายคดถงบาน และใหฝรงไดดตนตาตนใจกบวฒนธรรมตะวนออก นายรแกกชวนพวกเราไปดวย แตกมเพยงผม แฟนผม และใหญไป เพราะคนอนๆ ตองกลบเมดสนกน

คนวนนนเองทผมไดมโอกาสนงรถเบนซสปอรตของนายร แกมโรงรถอยใตถนบาน และเปนโรงรถทเปดปดดวยระบบกดปมอตโนมตอยางทเราเหนตามภาพยนตรอเมรกนทวไป ผมเขาไปนงขางหลงกบแฟน สวนใหญนงขางหนากบนายร ทามกลางอากาศทหนาวเยนจดของชคาโก ฝาจบกระจกรถทงคน เกอบจะเปนนำาแขง อกทงกระจกดานนอกกดจะมคราบนำาทใกลจะแขงดวย แตพอเมอนายรบดกญแจตดเครองและใชนวกดปมอะไรสกปมหนงเทานน พลงของรถสปอรตเมอรซเดสทสงไอรอนเขาจดการกบฝา คราบนำาแขงเหลานนกหายไปไดในชวพรบตา นบวาเปนบญตาของผมเหลอเกน แถมเครองทำาความรอนในรถกมประสทธภาพสงใหความอบอนไดในชวอดใจผดกบรถมาสดาของผม ทตวผมตองออกมาจดการกบฝา และคราบนำาดวยตวเองทามกลางอากาศทหนาวจด เพราะผมไมมโรงรถ แถมกวาเครอง

109

ทำาความรอนในรถจะใหความอบอนแกเราได บางทกพอดเดนทางไปถงทหมายปลายทางเสยแลว!

รถดๆ มนดจรงๆ นะครบ ไมใชเรองเลนๆ เพยงแตคนไปใหคำาวา ถามรถด คนๆ นนจะตองนานบถอ ซงมนไมเกยวกน แตสำาหรบนายร แมแกจะมเบนซ แตแกกไมดดจรต เพราะแกยงดำาเนนกายกรรม วจกรรมและมโนกรรมตามประสาหมเฮาของแกไปอยางไมมทต

เมอไปถงทงานเลยง ผมกพบกบคนไทยมากมายอยางทไมเคยพบเหนเลยตงแตอยอเมรกามาหนงปกบอกสามเดอน ใจหนง กดใจตนเตน แตอกใจหนงกไมรวา คนไทยเหลานจะเหมอนคนไทยทเมองไทยหรอเปลา เพราะรปพรรณสณฐานหนาตาทาทางกมตางๆ กนไป

นายรกดมเหลาเฮฮาตามเคย ในขณะทนงรถไป แกมกจะเลาถงความถอยของอเมรกนบางคน และความงเงาของคนไทยบางคนทกลวฝรงถอย แกบอกวา แกไมเคยยอมฝรงเลย ถาเหยมา แกกเหยไปทนท ใหมนรซะบางวากไมไดขอขาวมงแดก ทำาไมจะตองมาซฮกพวกมงดวย กมาอาศยประเทศมงกจรง แตกกทำางานให จายภาษ จะมาขมเหงดถกเหยยดหยามกนไมได กไหนมงบอกวาประเทศมงเปนประเทศเสร มนษยเทาเทยมกน! พดงายๆ วา นายรแกไมใชเลนๆ แกเปนนกเลงทเขาใจวถอเมรกน

ในทสด ในงานวนนน มนกมเรองขนอกจนได ในขณะทผคนทงไทยและเทศยนลอมวงดร ำาไทยเมขลาทกำาลงแสดงอยกลางงาน ผมเองกเปนหนงทยนอยในวงลอมดานหนง และกแลเหนนายรยนอยในวงฝงตรงขาม เผลอดรำาเมขลาไป

110

สกประเดยวเดยวเทานน พลนกเกด เมขลาขวางแกว รามสร“ขวางขวาน กนจรงๆ ในงาน มเสยงแกวแตก เสยงโตะลม ”เสยงหวดรองตกใจของผหญง และก เสยงของนายร“ ”! ทกำาลงดาทอฝรงดวยภาษาฝรง

และแลว สายตาของผคนทงหลายกละจากนางเมขลาไปหานายร ซงกกำาลงเปนสวนหนงของการสำาแดงศลปวฒนธรรมของไทยในงานวนนน โดยนายรไดละเลงศลปะแมไมมวยไทยของเราบนใบหนาและชายโครงของฝรงตานำาขาวคนหนง การแสดงศลปวฒนธรรมไทยของนายรนเปดโอกาสใหฝรงผชมไดมสวนรวมดวย ถอเปนรปแบบการแสดงศลปะทคอนขางลำายคทเดยว 48

ภาพทเหนฝรงมงคาผนนไดเขาไปมสวนรวมในการแสดงศลปวฒนธรรมไทยกลางงานปใหมของคนไทยในนครชคาโก มนทำาใหผมนกถงการแสดงมายากลทนกมายากลสามารถจะเชอเชญคนดสกคนหนงใหขนมามสวนรวมในการเลนกล นอกจากเพอใหคนดสนกสนานตนเตนกบการไดขนไปบนเวทแลว กยงเปนการทาทายใหคนดทขนมาบนเวทจบผดนกเลนกลหรออยางนอยกเพอจะแสดงความบรสทธใจวา นกเลนกลผนนไมไดเลนตกตกโดยการเอาขาวของไปซอนในตวของลกนองในคณะมายากล เชน เอากระตายหรอนกไปซอน และยงในกรณของคนดทไดรบเชญขนมายอมจะเปนประจกษพยานถงการไมไดเตรยมกนมาลวงหนา

เวลาเราดมายากล เราจะพบวา นกเลนกลมกจะใหคนดคนหนงยนอยเฉยๆ แลวแกกจะหยบอะไรตออะไรออกมาจาก

48 โปรดดความหมายของ “Interactive Art”

111

กระเปาเสอ หรอจากหลงคอเสอ อาจจะเปนลกโปง นกพราบ แมว หรอแมกระทงผาสๆ ทมความยาวยง ในกรณของนายรผกำาลงจดโชวศลปะแมไมมวยไทยในวนนน แกกกระทำาตอฝรงมงคาผนนอยางไมแตกตางจากนกเลนกลกระทำากบผดผออกมารวมสนก เชน แกเอาศอกไปแปะทควฝรง ฉบพลนกมนำาสแดงขนๆ ปรซมออกมา หรอเวลาแกเอาหนาแขงไปปายไวทชายโครง กมเสยงคลายลกมะพราวถกทบ เปนตน

ฝรงทถกทำาใหมสวนรวมผนน ดจะถกนายรเลนกลดวยมอและตนเปลาเสยอวม อรทย 49 นายฝรงนกดจะวานอนสอนงาย คอ ยนนงเฉยๆ ใหนกมายากล (ยร) เลนอะไรตออะไรตามเนอตวตามตวตามอำาเภอใจ แตถาสงเกตดๆ จะรวา นายฝรงนกพยายามจะยนหมยนแมวกบนายรอยเหมอนกน แตดเหมอนวา นายรจะเปนฝายใจดยอมเปน ผให“ ” อยางเดยว เขาทำานอง พมแตให ไมขอรบสงตอบแทนแลก“ ”เปลยนใดๆ

คนดหลายคนคงเกรงวาฝรงผนนจะสนกเหนอยเมอยลาขนาดหนกจนอาจลมทงยนได จงเขาไปสกดตวฝรงออกมาจากการละเลนของนายร และกนนายรออกจากการละเลนบนรางกายของผอน

คนไทยสวนใหญคงเขนกบความเกงกลาในศลปะแมไมมวยไทยของนายรจนไมสามารถจะสนทนาพดคยกบแกได นายรจงเดนกลบเขามาหาพวกเรา ซงคนทวไปคงเชอวา พวกเราคงจะเปนหนงในคณะมวยไทยหรอสมาชกคายมวย ประยร “ศษยบานสน”

49 ทไมไดเปนญาตอะไรกบนกรองทชอ “ตาย ”

112

เมอนายรเดนเขามาใกลจนผมสามารถเหนหนาแกไดชด กสงเกตเหนรอยบวมแดงบนใบหนา ซงกหมายความวา แกคงไดหมหรอแมวจากฝรงนนมาสกตวหนง แกเลากงบนใหฟงวา ฝรงมนชอบเรยกคนไทยวา “Chink” (ชง) ซงเปนคำาทแสดงถงการดถกทางเชอชาต ซงฝรงมกจะใชเรยกคนจน-คนไทย และใชคำาวา “Jap” (แจป) เรยกคนญปน หรอ “Paki” (ปาก) สำาหรบแขกทงมวล นายรแกบอกกลาวกบฝรงคนหนงทยนอยใกลๆ แกวาอยาเรยกหรอใชคำาวา “Chink” ฝรงมนกไมฟง (อาจจะเมากได) แกบอกวา แกจะอนญาตใหพดผดๆ เชนนนไดไมเกนสามครง พอจบครงทสาม นายรกเลยเดนกอดคอชวนมนออกมารวมสนกกบศลปะแมไมมวยไทย!

คาดวาหลงจากนนไปจนทสดของชวต ฝรงปากเสยรายนนคงจะระแวงการกอดคอของคนไทยไปตลอด เพราะคนไทยมการกอดคอหลายแบบและแบบท ประทบลงไปทใจ หนาอก “และรางกาย” ของมนทสดกคอ การกอดคอตเขา แลวเขยา“ศอก ตอกดวยแขง ” - - โอ มาย กอด รกเธอประเทศไทย I love you !

สยามรฐสปดาหวจารณ 5 - 11 กนยายน 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison – Wisconsin (66)

พวกเรากลบจากงานปใหมของพนองชาวไทยในนครชคาโกดวยความเหนดเหนอย ทงจากเวลาทดกดนและอากาศ

113

หนาวเยน และจากวรกรรมของนายรทประกาศเกยรตคณ นายขนมตม ใหฝรงปากเสยดวงจไดกำาซาบ“ ” !

เมอผมและแฟนจะตองขนเครองจากอเมรกาไปองกฤษ นายรแกกเหนใจใน เหต ทเราสองคนตองกอดคอกนไป“ ”ลอนดอน แกกอตสาหซอรถมาสดาคชพองเราในราคาทถกกวาราคาทเราซอมาเพยงสองรอยดอลลาร แกเปนคนทรจกเครองยนตกลไกเปนอยางด แกบอกวา รถยงอยในสภาพด แกอาจจะเอาไวใชเอง หรอไมกขายตอไป

หลงจากทจดการกบขาวของทกอยางแลว ผมและแฟนกพรอมทจะออกเดนทางไปองกฤษ โดยมใหญไปสงเราทสนามบน ใหญเปนคนทมารบผม และในทสดเขากดแลใหผมเดนทางออกจากอเมรกาดวยด และเรากไมรจะไดเจอกนอกเมอไร?

เราใชเวลาเดนทางเปนสบชวโมงจากชคาโกสมหานครลอนดอน เมองทมมหาวทยาลยทผมใฝฝนจะไดเรยนปรญญาเอก กอนเดนทางมา ผมไดพยายามตดตอเกยวกบทพกในลอนดอน เพราะผมไมไดมาตวคนเดยว ผมมแฟนมาดวย ซงบดนไดเปนภรยาถกตองตามกฎหมายของผมเรยบรอยแลว จากการทเราจดทะเบยนกนทกงสลไทยในชคาโก และฉลองดวยการเดนเขาไปกน Big Mc ทรานแมคโดนลด สวนญาตพนองของเราทงสองกฉลองกนทภตตาคารหอยเทยนเหลา โดยการเอารปของเราไปตงรวมกน!

คนทผมตดตอไป กไมใชใครอน คนๆ นนคอ พสร“จกร ” (ดร.สรจกร เกษมสวรรณ อดตผอำานวยการ อ.ส.ม.ท.

114

และผชวยรฐมนตรวาการกระทรวงตางประเทศในขณะน) เพราะทผานมา สมยผมอยองกฤษ กไดคำาแนะนำาและความชวยเหลอจากพเขามาโดยตลอด 50 เมอตดตอไป พสรจกรกบอกวา ขณะนมนกเรยนไทยคนหนงทเชาแฟลตทพสรจกรเคยอยมากอน เปนแฟลตสองหองนอน และเขาตองการหาคนมาแบงเชา มนกนาจะเปนทพกพงใหผมกบแฟนไดชวคราว แฟลตทวาน อยบรเวณใตสดสถานรถไฟใตดนสายสดำาหรอทเรยกกนวา “Northern Line” และสถานทวานคอ Collier’s Wood พสรจกรบอกทอยของแฟลตดงกลาว และเนองจากนกเรยนไทยคนนนกลบไปเมองไทยชวงหนาหนาว แกจงรบหนาทจะเอากญแจใหผม โดยแกจะไปคอยทแฟลตหลงนน และบอกทอยของแฟลตเพอใหผมเดนทางจากสนามบนไปพบแกทนน

เมอไปถงสนามบน Heathrow ประเทศองกฤษ ผมกเรยกรถแทกซไปท Collier’s Wood และพบวา แกกคอยอยทนนแลว แฟลตทวานอยชนลางของตวบาน มทางเดนแคบๆ ตามประสาแฟลตทวไปในองกฤษ มหองนอนเลกๆ สองหอง และมหองครวซงมโทรทศนตงอยเครองหนง ซงทำาใหผมรสกดใจวา อยางนอยกมอะไรทจะสรางความบนเทงเรงใจในราคาถกใหแกเราได ในหองครวมเครองทำาความรอนแบบใชแกส หนาตาเหมอนเตาผงทใชถานในสมยกอน พรมในครวกสกปรกเกามาก แตกดกวาไมมทพกเลย

หลงจากเอากระเปาสมภาระจดวางแลว ขณะนนมนกใกลเวลาอาหารเทยงแลว เพราะเราเดนทางมาถงลอนดอนใน

50 ด คนกบโพสตโมเดรน เลม ๑

115

ตอนประมาณแปดโมงเชา กวาจะผานดานตรวจคนเขาเมอง และเดนทางเขาเมอง มนกปาเขาไปเกอบสบเอดโมง พสรจกรจงชวนเราไปทานขาวทโซโห พเขาพาเราไปทานขาวทราน Happy Gardens อยถนน Charing Cross ตรงหวมมใกลๆ กบสถานรถไฟใตดน Leicester Square ผมกบแฟนทานขาวหนาเปดหมแดงอยางเอรดอรอย เพราะตอนอยเมดสนไมคอยไดมโอกาสทานรานจนบอยนก และในเมองเมดสนสมยนน กไมมรานจนทขายขาวจานเดยวแบบน ถาจะเปนอาหารจนกตงสงเปนกบ เปนเรองเปนราว เสยสตางคแพง!

หลงจากพดคยไถถามพสรจกรเกยวกบเรองราวตางๆ ของผคนในองกฤษทผมรจกกอนทจะเดนทางไปอยอเมรกาปกวา พสรจกรกขอตวไปทำาธระของแก ผมกบแฟนกเดนเทยวในโซโห และกแวะไปทสำานกงานผดแลนกเรยนไทย

ลอนดอนในชวงเดอนมกราคมนน มนหนาวเยนมากๆ ทงชนทงเยน อากาศกขมกขมวสลวๆ ตกเยน ผมกบแฟนกกลบโดยรถไฟใตดนไปทพกของเราท Collier’s Wood และแวะซอพวกขนมปงและไสกรอกจากรานคาเลกๆ ใกลๆ กบสถานรถไฟใตดน

กลบเขาบาน เราไมสามารถนอนในหองนอนได เพราะในหองนอนไมมเตาผงแบบแกส แตมเครองทำาความรอนตวเลกๆ ทใชไฟฟา ซงมนกไมไดชวยใหเราอบอนไดเทาไรนก เราสองคนจงตดสนใจเอาหมอนและผาหมทไมคอยจะหนาเทาไรมานอนทครว เพราะเตาผงทครวมนใหความอบอนไดดกวา

แตระบบเครองทำาความรอนแบบนมนจะใหความรอนแผดเผาตอตวเราเฉพาะในสวนทเราหนเขาหามน ถาเรานอน

116

หนหวไปทางเตา หวเราจะรอนมาก แตขาและตนเราจะเยนเฉยบ หรอถาเราตะแคงหนหนาเขาหาเตา ดานหนากจะอนรอน สวนดานหลงกหนาว ดงนนเราจงจำาเปนตองนอนสลบดานไปมาอยตลอดคน เหมอนการยางเนอป งปลา ทตองกลบไปกลบมาจนกระทงสกทงตว

ผมสงสารแฟนผมมาก เพราะเธอตองจากบานอนแสนจะสะดวกสบายอบอนทงหลงดวยเครองทำาความรอนอยางดทนสมยทบานพสาวของเธอทเปนหมอทอเมรกา และตองมาตกระกำาลำาบากใชชวตคลกฝนกบพรมสกปรกในหองครวทเหมนอบกบการสลบดานยางตวเองไปกบเครองทำาความรอนแบบเฉมๆ น

หองนำากไมมฝกบว มอางอาบนำาเกาทมกอกรอนนำาเยนแยกกน ผสมไมได นำารอนกมจำากด เปดไมนานกหมดแลว ชกโครกกเกาเสยงดง ตวผมเองเปนคนทไมไดมาจากครอบครวรำารวยมากมายอะไร ไมมบานในตางประเทศ ไมเคยเดนทางไปตางประเทศมากอน สวนเธอนนบนไปเมองนอกชำาชอง และมบานพกอยางดในตางประเทศ ดงนน ผมจงสงสารเธอมาก

แตแนละวา ในขณะนกยงคงทำาอะไรไมไดมากนก สงแรกทผมคดกคอ สกพกหนง ผมตองออกหาทอยทดกวานใหเธอใหได!

ในชวงนน เราสองคนตวตดกน ไปไหนไปดวยกนตลอด ไมวาผมจะไปโรงเรยน (LSE) ผมกเอาเธอไปดวย เราไมเคยแยกกนเลย ดวยเพราะผมเปนหวงเธอและหวงลกในครรภของเธอดวย!!

117

ผมดใจมากทเรากำาลงจะมลกดวยกน ตนเตนและภาคภมใจทจะมครอบครวของผมเอง มนเปนความฝนความสขในชวตของผม โดยเฉพาะผชายในวยยสบหาปอยางผมในขณะนน

เวลาผานไปสกไมกวน ผมกไดไปพบกบอาจารยทปรกษาตามจดหมายตอบรบท LSE แจงมา อาจารยทานนคอ Dr. Leslie Sklair ในขณะนนมตำาแหนงเปน Senior Lecture นเทยบเทากบผชวยศาสตราจารยกวาได เพราะในระบบองกฤษเขาจะเรมจาก Lecture, Senior Lecture, Reader และ Professor Dr. Sklair สนใจทำาวจยในภมภาคเอเชย ผลงานชนหลงๆ ของแก ไดแก โลกาภวตน“และการจดการ: บทบาทของชนชนนายทนขามชาต ”(‘Globalization and Management: The Role of the Transnational Capitalist Class’)

ความสนใจทแกสนใจเรองนายทนขามชาตน ทำาใหผมนกถงอาจารยของผมทรฐศาสตรจฬาฯทานหนง ทานเขามาเปนอาจารยใหมของภาคปกครอง ตอนทผมอยปสาม อาจารยทานนเปนผนำาเรองบรษทและทนขามชาตมาสอนพวกเราเปนครงแรก อาจารยทานนคอ อาจารยสชาย ตรรตน (รองศาสตราจารยในปจจบน) แมวาบดน ผมจะไดเปนเพอนรวมงานกบทาน แตทานกยงเปนอาจารยของผมอยเสมอ

ทแปลกกคอ นอกจาก Dr. Sklair และอาจารยสชายจะสนใจเรองขามชาตเหมอนกนแลว หนาตาของคนทงสองยงเหมอนกนอยางนาตกใจทเดยว! ใครทเคยเหนหนาอาจารยสชาย แตไมเคยเหนหนา Dr. Sklair กลองเปด

118

http://www.lse.ac.uk/people/l.sklair@lse.ac.uk/ ดเอาเองซครบ

สยามรฐสปดาหวจารณ 12 - 18 กนยายน 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Life at Madison – Wisconsin (67)

ในตอนเยนวนหนงของเดอนมกราคม ผมเดนเขาไปทหองของ Dr. Leslie Sklair ตามเวลานดหมาย แกกตอนรบผมดวยอาการกระตอรอรน โดยสงภาษาทคลายภาษาจนเปนการทกทาย ผมกทำาทางงๆ และกบอกแกวา ผมไมใชคนจน และไมรภาษาจน แกกทำาทาผดหวงเลกนอย จากนน แกกเชอเชญผมนงและเรมตนคยเกยวกบโครงรางวทยานพนธ เรองทฤษฎกรรมสทธทรพยสนสวนตวของ Karl Marx ทผมไดเสนอมา

ภาษาองกฤษยงคงเปนอปสรรคในการสนทนาของผมตามเคย แมวาจะพยายามตงใจฟงเพยงไรกตาม แตดวยสถานภาพนกเรยนปรญญาเอก ทำาใหผมรสกมนใจขนกวาทผานมา ทงๆ ทมนกไมเกยวกนสกเทาไรนก เพราะมนไมจำาเปนวา การไดเปนนกเรยนปรญญาเอกท LSE มนจะภาษาดขน โดยทเราไมไดทำาอะไรกบมน

คยกนไปคยกนมาไมนาน ผมกตกใจทแกออกความคดใหผมไปทำาวจยเรองกรรมสทธทรพยสนสวนตวในสาธารณรฐประชาชนจน ซงนนมนผดวตถประสงคของผมอยางยง เพราะผมตองการทำาวทยานพนธในทางทฤษฎ

119

เทานน ไมตองการลงภาคสนามและไมตองการยงกบเรอง “empirical” ผมกยนยนความตงใจของผมใหแกฟง แกกเลยบอกใหผมไปเขยนโครงรางวทยานพนธมาใหม แกกไมสนใจทจะรบเปนทปรกษาใหในทางทฤษฎ

ผมรสกหนามด หวนไหวขนมาตอสถานะทางการเรยนของผมวา มนจะไปรอดหรอ? แตตอนนน มนมเรองใหตองคดตองใสใจหลายอยาง ไมวาจะเปนการหาทพกใหม การดแลภรยาและบตรในครรภของเรา การมอะไรตองรบผดชอบหลายๆ อยางในเวลาเดยวกนนน ผมวาเปนสงด มนทำาใหเรารจกชวต และไมหมกมนกบปญหาใดปญหาหนงจนผดปกตของชวตคนทวไป ไมไปกลดกลมกบบางสงบางอยางจนทำาใหเครยดจนเกนความจำาเปน ชวตนกเรยนนกวชาการทไมมเรองอนใดในชวตเลย นอกจากการเรยนหรองานวชาการนนเปนสงผดปกตวสย และอาจทำาใหเกดความตองการหรอความบาวาวนกบเรองวชาการจนเกนไป แมวาการแบงงานกนทำาจะเปนสงทด ในแงของประสทธภาพและผลผลต แตกไมใชจะคาดหวงใหคนทกคนเปนเชนนน งานคอสวนหนงของชวต แตไมใชทกสงทกอยางของชวต นกวชาการบางคนทมแตความสขสบายในเรองอนๆ มกจะบาในงานของตน การบากบงานของตน กเปนสทธทพงทำาได แตถาจะเรยกรองใหคนอนตองทำาไดอยางตน อาจจะเปนการเกนเลยไป

หลงจากคยกบ Dr. Sklair แลว ผมกตองคดหาหวขอทำาวทยานพนธใหม แตกยงไมรบรอนอะไรนก เพราะกเรงหาทพกกบหาทฝากครรภภรยาของผม หลงจากไดไถถามประดาสหายรนพทเคยรจกสมยมาอยองกฤษ กไดความวา การฝาก

120

ครรภนนตองเรมจากการไปหาหมอในชมชนทเราอาศยอย ซงหมอทวาน คนองกฤษเขาเรยกกนวา “G.P.” หรอ “General Practitioner” คอ หมอประจำาชมชน เปนหมอรกษาทวไปในสงคมองกฤษ เขาจะจดใหม “G.P.” ในแตละชมชน ถามประชากรในพนทมาก กจะมจำานวน“G.P.” ตามความเหมาะสม ซง “G.P.” รบเงนเดอนจากรฐ และหลงจากใครไปปรกษาหารอกบ “G.P.” แลว สำาหรบคนปวยไขธรรมดา หมอกจะออกใบสงยาใหไปซอยาทรานขายยา แตเราไมตองจายคาหมอ สวนคายานน เราจายในราคาเดยว ไมวาจะไดยาถกหรอแพงแคไหน จำาไดวา สมยกอนโนน กประมาณสองปอนดกวาๆ เทานน ฉะนน ใครปวยมากตองใชยาแพงกกำาไร แตอยาปวยเลยเปนดทสด สำาหรบคนปวยมากเกนกวาจะรบประทานยาสามญ หมอจะออกใบใหไปตรวจทโรงพยาบาลเพอพบแพทยเฉพาะทาง และกรกษากนไป สำาหรบคนมครรภกเชนกน ตองไปตรวจกบ “G.P.” กอน แลว “G.P.” จะออกใบใหเราถอไปฝากครรภทโรงพยาบาลในพนท

ผมกไปถามหาทอยของหมอจากเจาของรานขายของชำาทมบหร หนงสอพมพ และของกนตางๆ ขายคลายโชหวยบานเรา ซงคนองกฤษเขาเรยกวา “Newsagent” เจาของรานเปนแขก แตไมทราบวาเปนอนเดยหรอปากสถาน เจาของรานทาทางเปนมตรมาก โดยเฉพาะเวลารบเงนจากเรา จะกลาวขอบคณดวยคำาวา “Lovely!” เสมอ คอเวลาเราจายเงนซอของกบแก คงจะดนารกเอนดกระมง

ตาแกกบอกทตงของรานหมอใหเราทราบ ผมกพาภรยาไปหา และกไดใบฝากครรภ ไปทโรงพยาบาล South

121

London Hospital! อยตรงบรเวณ Clapham Common (แคลพแพม คอมมอน) โรงพยาบาลดเกาและคอนขางเลก พยาบาลสวนใหญเปนคนผวดำา ในใจผมเชอวา จะอยางไรกตามมาตรฐานของโรงพยาบาลในประเทศพฒนาแลว กนาจะดไมตางกน ผคนทนนใหความเอาใจใสเราด และมโปรแกรมการฝกบรหารรางกายเตรยมคลอดดวย หลงจากฝากครรภแลว กไดวตามนมารบประทาน เรากรสกโลงอกขนวา อยางนอยเรากไดฝากครรภกบหมอแลว

ในชวงนน เราพกอยท Collier’s Wood ตกเยนกไมไดทำาอะไรมาก สวนใหญมอเยนกจะทานขาวหรอกวยเตยวจานเดยวทโซโหยานคนจน สกพกหนงกเรมประหยดโดยการหงขาวกนเอง และซอกบขาวหรอเตรยมกบขาวอยางงายๆ เชน ทอดไข ผดผก เปนตน อกไมนาน ตวนกเรยนไทยทเปนผเชาแฟลตหลงนนกจะกลบมาจากเมองไทย เมอเจอหนากน กใหทราบวา เขานนมใชคนอนไกล จบรฐศาสตร จฬาฯมากอนเปนรนพผมสองป รนเดยวกบเจาพอโพสตโมเดรน ของเรา และแถมยงจบโรงเรยนเดยวกนมากบเจาพอฯดวย ซงหมายความวา จบโรงเรยนเดยวกบผมดวย

พคนนหลงจากจบความสมพนธระหวางประเทศ รฐศาสตร จฬาฯแลว กไปสอบตดกระทรวงการตางประเทศ และมาตอปรญญาโทดาน International History ท LSE แกเรยนไดเทอมเดยวกกลบไปพกผอนทเมองไทยในชวงครสตมาส แกบนมากกบสภาพความเปนอยทตองอยคนเดยว ดแลอาหารการกนเอง ความเปนชายทเตบโตในเมองและครอบครวมฐานะนเองททำาใหแกและผมเขาใจกนและกน

122

ในเรองความทกขทรมานในการดแลตวเอง โชคดไปทผมไดไปฝกฝนการดแลตวเองในชวงอยอเมรกามาบาง แตสำาหรบแกนน เขาใจไดเลยวาทำาไมบานชองจงสกปรกเละเชนนน

แตจะวาไป แฟลตทอยนน มนกคอนขางเกาและโทรมมาก อกทงเครองทำาความรอนกดจะไมสมประกอบ แตกดทไดแกมานงคยกนใหเวลาหมดไปวนๆ และแกเองกดใจทมเรามาชวยดแลและแชรคาทพก

ตอนแรกทผมเหนวา มนมโทรทศนอยในครว ผมแอบดใจกบความบนเทงราคาถก แตไปๆ มาๆ ปรากฏวาโทรทศนองกฤษขณะนนมเพยงสองชอง คอ BBC I และ BBC II ซงเตมไปดวยขาวและสาระอยางหนก ตกดกในชวงฤดหนาวนน กถายทอดการแขงขนสนกเกอร ซงนาเบอมากสำาหรบผม แตพแกชอบ เพราะดแกจะเปนคนชอบกฬา เพราะสมยอยโรงเรยนและอยมหาวทยาลย แกกเปนนกกฬาเตะฟตบอลกบเขาอยางจรงจง สมยกอนโนน แกเปนคนหนาตาด สำาอาง แตพอมาเรยนทองกฤษ กลบดทรดโทรม อาจเปนทเงอนไขของอากาศและการดมของแกกเปนได

แกมกกลบดกๆ ดนๆ ทกคน โดยไปดมหรอกนเลยงบานผใหญคนไทย หรอไมกไปผบ สวนผมกบภรยากยงเปนปาทองโกอยตามเคย

จะวาไปแลว ไมรวาเปนเพราะโรงเรยนหรออะไรกไมทราบ ระหวางตวพคนนกบมนษยทจดประเภทไมได มนมอะไรทเหมอนกนอยางนาพศวง และขณะเดยวกนกแตกตางกนอยางประนประนอมไมได

123

หรอพแกจะเปนมนษยทจดประเภทไมไดอกคนหนงในโลกใบน?

สยามรฐสปดาหวจารณ 19 - 25 กนยายน 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Street of London (68)

นอกจากคนทงสอง คอมนษยทจดประเภทไมไดและรนพคนนนจะเรยนโรงเรยนเดยวกนกบผมแลว เขาทงสองยงอตสาหเปนนกเรยนชนเดยวกนอกดวย และแถมยงมาเปนนสตรฐศาสตร จฬาฯรนเดยวกนเขาไปอก ถาเหนอากปกรยาภายนอก คนทวไปโดยเฉพาะทรฐศาสตรจฬาฯคงไมหนทจะออกปากเปนเสยงเดยววา ทงคนปากเปราะ เสยงดง และกวนตน และเมอยงรวามาจากโรงเรยนเดยวกนแลว กพานจะใหคดเลยเถดไปวา คงเปนเพราะมนทงคมาจากโรงเรยนเดยวกนแนๆ เลยถงไดเปนอยางน แตถาคนเหลานนไดรจกผมในชวงเวลาเดยวกน กยอมจะทำาใหภาพพจนโรงเรยนดขนบาง ไมมากกนอย! โดยเฉพาะในประเดนเรองเสยงดง เพราะผมเปนคนพดไมดง แตกระนน แมวาเสยงไมดง และกรยามารยาทตดออกจะเรยบรอยกวาสองคนนน แตกมวายทจะถกขอกลาวหาวาปากเปราะและกวนตนจนได

เรองปากเปราะของผมนยงเปนขอกงขาอยสำาหรบหลายๆ คน แตเรองกวนตนนมนดเหมอนจะเปนตราบาป เพราะขนาดอยเฉยๆ ไมพดอะไรเลย กยงถกหาวากวนตนได คนทยนยนขอหานมใชใครอน กตงแตครโรงเรยนอนบาลยนมธยมของผมนนเอง

124

สมยอยโรงเรยนอนบาล (ซงดนอยโรงเรยนเดยวกนกบเจาพอฯเสยดวย!) ครประจำาชนอนบาล 2 ค. กไมชอบขหนาผม ทผมรกเพราะครชอบดาวาผมอยางไรสาเหต บางทกโยนสมดการบานผมทง และบอกวา ชนยงไมอยากตรวจของ“เธอ”

เอา! มนเรองอะไรละนน? ผมคดสงสยตงแตเดกจนทกวนน

บางครง ดวยความปญญาออนหรอสมองชาของผมหรอกระไรกไมทราบ ตอนผมอยอนบาล 2 ผมผกเชอกรองเทาไมเปน เวลาเดนๆ อย ถามนหลด กตองวานใหเพอนชวยผกให เมอครประจำาชนคนนนผานมาเหน แทนทจะสอนใหผมรจกวธการผก กกลบทำาทาแสยะ และพดออกมาอยางทำารายนำาใจเดกตวนอยวยใสตาตอยางผมวา เชอะ“ ! นายไชยนต ไมมปญญา”

เอา!อะไรกนนน พดทำาลายหวอกหวใจเดกนอยอยางไมยงเลยนนา

วนดคนด แกคงสดจะเกบทนความไมพอใจทมตอผม ขณะทผมยนอยหนาโตะคร รอใหเธออธบายขอผดพลาดในการบานวชาเลข เธอโกรธอะไรผมกไมทราบได นอกจากจะโยนสมดการบานผมทงเหมอนอยางเคยแลว กยงอตสาหเอากำาป นมาทบปงเขาใหทหนาอกหนาใจเดกทเพงพนวยทารกนอยอยางผมเขาเตมแรง ถาเธอไดเรยนวทยายทธมาสกหนอย ผมคงตองถงกบกระอกโลหตแนๆ แมวาผมจะโดนทำารายจตใจและรางกายตางๆ นานา แตผมกไมเคยเกลยดแกเลย มแตกลวอยางเดยว คดอยางเดยววา กทำาอะไรใหแกระ

125

คายเคองหนอ? และคดอยางเดยววา จะทำาอยางไรใหแกรกใครเอนดเหมอนกบเดกนกเรยนหญงรวมชนเรยนทมแมเปนดาราหนงสาวสวย และมรถยนตอเมรกนคนโตเสยบหวบานใหญเขามาอดตนประตโรงเรยนทแคบเลกนดเดยว ซงเปนรถไมกคนททางโรงเรยนอนญาตใหเสยบหวเขามาแถกเกยเปนราชรถรบเจาหญงหรอเจาชายนอยๆ ในโรงเรยนเดยวกนทดมเดกชายเลกๆ วยใสตาตอยางผมทไปกลบดวยรถตทยดทะนานกนแนนเหมอนรถบรรทกตกตานรกจากโรงงาน และถาคนขบรถเกดเมายาบา กคงโชคด ไดทำาบญเทกระจาดไปเกดใหมนานแลว แตดนบญไมถงทเพราะสมยนนยาบายงไมระบาด!

ตอมาเมอยายมาอยโรงเรยนเดกโตแถวบางรก ครสวนใหญกไมมปญหาอะไร จนมากระทงชนมธยมศกษาปท 2 (ไอเลข 2 นมนคงเปนเลขซวยสำาหรบผม ไมวาจะเปนอนบาล 2 หรอมธยมฯ 2!!??) สำาหรบครหรอ มาสเตอร ประจำาชน“ ”ของผมนนเปนคนทผมคอนขางจะศรทธาและชนชมแกมากอนทจะไดมาเปนลกศษยประจำาชนเสยดวยซำา เพราะแกเปนคนพดจานาเชอถอ พดคยกบผปกครองด และเปนลกครง ทาทางภมฐานผดกบครทวไป ผมจงคดวาตวเองนนโชคดเสยจรงๆ ทไดมาเปนศษยประจำาชนของแก หลายคนกลบคดวาเปนการซวยอยางหาตวจบไดยาก ตอนนนผมกลบนกตำาหนเพอนเหลานนในใจวา มนคงเปนเดกเกเร และมอคตกบครดๆ

ผมกไมไดไปทำาอะไรหรอเกเร หรอไมเชอฟงมาสเตอรคนนนเลยแมแตนอย จำาไดวา ยงกลบมาคยใหแมฟงดวยซำาไปวามาสเตอรเขาสอนสนก คยเกง!

126

แตมวนหนง เนองจากแกเปนครประจำาชน และกตองสอนวชาเขยนแบบดวย ผมกคอนขางชอบวชาเขยนแบบ เพราะวาดรปไมเกง แตชอบอะไรทเปนเสนๆ นอกเหนอจากกวยเตยวหรอบะหมแลว ดงนน วชาเขยนแบบนเปนวชาหนงทผมตงใจกบมนพอสมควร แตอยางวา ความชอบกบความถนดมนไมจำาเปนตองไปดวยกนเสมอไป วนนน แกเรยกผมออกไปหนาชน ไปยนตรงเอาพงตดโตะทำางานแก (ขอใหทานสงเกตนะครบวา เวลาแหงการถกกระทำายำายดวยความรนแรงของผมนน มกจะเกดยามผมยนตดโตะครเสมอ) รอฟงคำาพพากษางานเขยนแบบทสงไป ตอนแรกนกวาแกจะชมเชย เพราะผมตงใจเรยนเขยนแบบทกครง แกเองกเรมพดดวยหนายมๆ เหนแกยมมา ผมกยมไป จะใหทำาอยางไรได!

สกพก แกกเรมตอวาผมวา งานผมไมไดเรองอยางโนนอยางน ใจผมกเรมเสยผสมนอยใจ แตแนนอนวา ผมไดรบการสงสอนจากทไหนกไมรไดวา เมอผใหญดาวากใหยมรบครบครไปเรอย เพอแสดงการนอมรบความหวงดจากทาน แตทไหนได การยมนอยๆ ของผมนนกลบสรางการลกลามทางอารมณแกไปใหญโต เหมอนไฟลามทง และแลวแกกเออมมอมาขยำาพงผมทพงชนโตะอยแลวหยก แลวกระชากไปมาคลายจะไกวแปลใหเดกนอย แตพงเดกวยรนจตใจบรสทธอยางผม กลบตองกระแทกกบขอบโตะ และลำาตวตองไหวหวนไปมาเหมอนตกตานรกทวงชนกำาแพงแลวถอยหลง และวงชนกำาแพงแลวถอยหลงซำาๆ อยางไรวญญาณและความเจบปวด

127

แตกระนน มนกแปลกทผมกลบยงยมอย ทงๆ ทอยากจะรองไหเสยตรงนน เพราะไมเขาใจวาเราทำาอะไรใหครเกลยดชง ภาพตวเองสมยอนบาล 2 กผดขนมาในหวงสำานกโดยไมร ตว ระคนกบภาพแหงความเปนจรงของเดกอนบาล 2 คนเดมนน ซงบดน ตวมนใหญมากแลว แตกระนนจตใจอารมณความรสกมนกยงงงงวยนอยใจเสยใจไมตางจากเมอตอนมนอาย 5 ขวบอยด

การ ยมอย ของผมนนกลบกลายเปนการ ยมส ใน“ ” “ ”สายตาของมาสเตอรคนนน แกประกาศดวยเสยงอนดงใหเพอนๆ ในชนผมไดยนวา ดมนซ ดมน นายไชยนตน ฉนวา“อะไรมน มนกทำาเปนเฉยๆ และทำาเปนยม แตดซ ด ดตามนซ ตามนกำาลงดาฉนอย!!??”

ไอหา! มนจะเอายงไงกบกวะเนย? มงรงแกกอยางน กนงรบทกอยาง ยมรบกแลว เหลอแตลกตา มนยงหาวา ลกตากดามนอก กทมตากใหบอกเสยดไหนละเนย?

แตนนมนเปนสงทผมมานกในใจทหลงเหตการณนนนานหลายปมาก แตตอนนน ผมกไดแตรองไหในใจผม ดวยความไมเขาใจอยางแรงกบตวผม โดยเฉพาะลกตาของผม

ผมไมเคยคดจะไปรองเรยนเรองการถกกระทำายำายดวยความรนแรงตางๆ นกบใคร ไมวาจะเปนอาจารยชยวฒน สถาอานนท หรอดวงวญญาณของทานมหาตมะ คานธ

นกๆ ด มนอาจจะจรงนะครบทโบราณเขาวาไววา ดวงตาเปนหนาตางของดวงใจ เราคดอยางไร มนกปกปดไมได โดยเฉพาะทางลกกะตา ดวยเหตนกระมง ผมจงเปนคนไมสตาใคร

128

ชอบหลบตา คลายจะเปนผกระสอผปอบ หรอผมจะเปนคนใชความรนแรงผานทางลกกะตา?

แตดวยความสตยจรง ผมพยายามตรวจสอบความรสกของผม ผมยนยนไดเลยวา ผมไมไดมจตใจคดรายตอทงครประจำาชนอนบาล 2 ค. และมาสเตอรประจำาชนมธยมฯ 2 ง.เลย ดวยเหตนผมจงสงสยตวผมเองมาก โดยเฉพาะลกกะตาของผม

ผมมาถงบางออเมอไมนานมาน เมอเอารปถายตดบตรขาวดำาสมยเดกๆ มาพนจพจารณาด ตอนอนบาล 2 ผมยงไมไดใสแวน เพราะผมเรมใสตอนประถม 2

กตาผมมนทงสน ทงเอยง ทงเข เวลามองใครมนเหมอนกวนตน หรอดาทางลกกะตาไปได และตอนมธยม ๒ นน ผมใสแวนตาสเขยว และตากยงออกเขๆ อย และถายมดวยแลว มนเหมอนคนวกลจรตใกลบาหรอบาไปแลว ออกจะขวางๆ อย บงเอญมารทหลงวา มาสเตอรคนนนแกเปนเกย แกคงกลวๆ ลกษณะคลายคนวกลจรตของผมทเวลามองใครแลว ตามนจะแขงๆ กวนประสาท แกกเลยใชความรนแรงตดไมขมนามไปเสยกอนนนเอง เพราะความกลวในสงทบอกไมไดวาเปนอะไรแนในตวผมกระมง?

นทานเรองนสอนใหรวา อวชชาเปนบอเกดแหงความกลวฉนใด การเปนคนตาถวกเปนบอเกดแหงการเจบตวไดฉนนน

สยามรฐสปดาหวจารณ 26 กนยายน - 2 ตลาคม 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Street of London (69)

129

หลายคนทรจกทง เจาพอฯ และ พคนนน ยากทจะ“ ” “ ”ปฏเสธความ กวนตน ของทงสอง ผซงเปนนกเรยนรน“ ”เดยวกนจากโรงเรยนเดยวกนและมหาวทยาลยเดยวกน ทงสองดเหมอนจะมขอมลพเศษเกยวกบเรองราวอะไรตางๆ ทวไป ขอแตกตางกคอ คนหนงมเรองวชาการ การรบประทานและการทองเทยว สวนอกคนนนไมเนนสามเรองทวา แตเนนไปทการดม แตทนาสนใจกคอ ทงสองมความรเรองราวความเปนไปของทหารไทยดมาก ดวยคนหนงเคยมแฟนทแสนจะสนทชดเชอ เปนลกนายพลคนสำาคญของประเทศ สวนอกคนหนงนนมไดมแฟนเปนลกทหาร แตเปนลกนายตำารวจใหญทเปนเพอนรวมรนนายทหารใหญของประเทศ ดงนน เรองราวความเปนไปแบบ พเศษ จงเปนตวรวมทาง“ ”ความรของทงสองคนน

ทงระดบความดงของเสยงและลลาทดเหมอนวา กร “ ”ของทงสองนนเหมอนกนอยางใหอภยไมได และเมอยามทงสองไดเจอกน กดเหมอนวาทงสองจะขนตนเรยกกนและกนดวยคำาวา ไอเ“ -ย เปนหลก ซงแสดงใหเหนถงความเปน”กนเองในระดบหนง

แตกระนน ความแตกตางของคนทงสองกมอยในระดบทใหอภยไมไดเชนกน แมวามนจะมความคลายกนอยมาก แตมนกดนแตกตางกนมากดวย นบวาเปนสหลกษณะทอธบายหรอบงบอกประเภทไดไมงาย

ถาจะกลาววา เจาพอฯ เปน มนษยโพสตโมเดรน “ ” “ ”พคนนน กคงไมใช มนษยโพสตโมเดรน แตถาไม“ ” “ ”

130

พจารณาใหด กอาจหลงตตราไปไดเหมอนกน หรอถาเปน! กหมายความวา มนษยโพสตโมเดรน กคงมหลายแบบ ซง“ ”มนกนาจะเปนเชนนน แตทแนๆ คอ ทงสองมชวตทเขาใจไดยากสำาหรบคนปกตทวไป

ตอมาอกไมนานเกนเซง ผมกหาทพกใหมได ซงอยทถนน Victoria Rise ในบรเวณ Clapham Common หางจากสถานรถไฟใตดน “Clapham Common” ประมาณยสบนาทเดน ดงนน การเดนทางสวนใหญของผมและแฟน มกจะอาศยรถโดยสารประจำาทางเสยมากกวา โดยเฉพาะสาย 137 แมวาตามหลกการการหาทพกของชาวลอนดอน มกจะพยายามหาททไมหางจากสถานรถไฟใตดน เพราะจะไดสะดวก แตกระนน จากสภาพแฟลตทถนน Victoria Rise นน ทำาใหผมตองละเลยเรองความใกลสถานรถไฟใตดนไป เพราะสภาพแฟลตดเยยม เปนแฟลตหนงหองนอน หนงหองครว หนงหองนงเลน และหนงหองนำา ตกแตงอยางทนสมยทกหอง หองนงเลนปพรมอยางหนาสนำาตาลเขม มการเลนระดบพนของหองดวย มานทตกแตงกหนาหนก สนำาตาลมลายแถวเขมพาดดงลงมาเปนเสนระยะ โซฟาทนสมยนงและนอนพกผอนไดสบาย เครองทำาความรอนมประสทธภาพเปนระบบสวนกลาง ใหความอนทงแฟลต หรอทเขาเรยกกนวา “central heating”

สวนหองครวนนกนารก มโตะสงยาวๆ ทใชเปนทงโตะทำากบขาวและโตะกนขาว และนงดวยเกาอสตล (stool) เกไก พรอมทงโทรทศนเลกๆ อกเครองหนง สวนเครองครวพรอมเตากทนสมยเขาชด มเครองซกผาทสามารถอบผาไดในตว

131

ซงในสมยนน นกเรยนไทยสวนใหญมกจะไมมเครองซกผาในแฟลต และตองแบกผาใสกระเปาไปโยนใสเครองหยอดเหรยญตามราน นอกจากน ครวกมอปกรณเครองปรงครบ พรอมเครองป งขนมปงใหมเอยม

หองนำาถอวาสดยอด เพราะกอกเปนทองเหลองหมด มกระจกบานใหญขนาดสงกวาคนใหสองดสรระและอรยาบถในหองนำา ซงมทงอางและฝกบว หองนำากปพรมอยางดดวย

(แนนอนวา ในการทำาสญญาเชา เจาของบานจะตองนำาเอาบญชรายการขาวของทงหมดหรอทเขาเรยกกนวา “inventory” มาตรวจนบรวมกนกบผม เพอความถกตองสำาหรบเราทงคในตอนเลกสญญาเชา)

แคนกนาจะเปนขออางทดสำาหรบการละเลยความใกลสถานรถไฟใตดน แตยงกวานนกคอ ราคาเชากไมแพง คอ เจดสบหาปอนดตอสปดาห หรอสามรอยปอนดตอเดอน แมวาจะฟงดแพงสำาหรบนกเรยน แตจากทไดยนไดฟงผทอยลอนดอนมานานกอนผม ทงทเปนคนไทยและเทศกเหนพองตองกนวา ราคาไมแพงเลยเมอเทยบกบสภาพของแฟลต

หลายคนทอยมากอนสงสยมากวาผมหาแฟลตทวานไดอยางไร?

ผมตองขอออกตววา ผมไดใชเวลาตระเวนดอยางหนกมอพอสมควร และเนองจากเจาของบานเขาไมอยากใหนกเรยนเชาเทาไรนก โดยเฉพาะนกเรยนชายโสด เพราะมกจะจดงานเลยงปารตเมามายกนอยเสมอ แตในกรณของผม นอกจากจะไมโสดแลว ภรยายงตงครรภอกดวย ซงนาจะเปนหลกประกนความไมวนวายเลอะเทอะบาบอได

132

และทสำาคญ เจาของบานเขาตองการเงนคามดจำาลวงหนาสามเดอน ซงปกตคนทวไปเขาเกบกนเดอนเดยว แสดงวา เขารอนเงนมากนนเอง ผมกยอมตดใจเสยเงนคามดจำาใหไปนอนในกระเปาเจาของบานเลนๆ

เจาของบานเปนคนองกฤษเชอสายแครบเบยน พดองกฤษสำาเนยงใชไดดวย เสยงหาวใหญตามประสาคนผวดำา ตวเขาชอ David de Silva เปนพอมาย และคาดวาจะจนตรอกทางการเงน เพราะชอบเลนการพนนอะไรสกอยาง ผมไมมหลกฐานขอพสจนเพยงใชวธการสงเกตจากทาทางทวไป แตทแนๆ กคอ แกเปนคนรกษาขาวของเครองใชดมาก เปนคนพถพถนและสะอาดสะอาน

มสเตอร เดอ ชลวา ดใจมากเมอผมยนเงนกอนโตคามดจำาใหเขา พรอมๆ กบทเขายนใบสญญาใหผม ความดใจของเขานนซอนไมอยเหมอนชางตายทงตวเอาใบบวมาปดกไมมด เขาถงกบกลาววา “Now I have a lump sum of money to play with!” วาแลวกหายหวไปพรอมกบอาการทบงบอกถงความพรอมทจะถลงเงนจำานวนพนปอนดกอนนนทพอแมผมหามาดวยความยากลำาบาก

ตอมาภายหลง ผมไดทราบวา ตวเขาไดยายไปเชาหองเลกๆ หองหนงในแฟลตของครอบครวชาวองกฤษในเขต Brixton ซงอยในสภาพทคบแคบยำาแยมาก เมอเทยบกบแฟลตของเขาเอง ผมทราบมาอกวา เขาไดยมเงนคนทกคนรอบๆ ตวเขา ทงทอาศยในแฟลตชนบนและชนลาง แฟลตของเขาอกซงเขากซอเงนผอน เขากเอาไปจำานองจำานำาซำาซาก

133

เรยกไดวา กรอบและจนตรอกสดขด ดวยเหตนเอง ผมจงโชคดทมาเจอแฟลตทเจาของรอนเงนสดๆ

จำาไดวา ตอมาอกไมนาน เขากมาขอคาเชาลวงหนาอก เรยกไดวา รอนเงนจดสดขด ความรอนนาจะขนาดทวาแกผาแลวกยงไมหายรอนนนเอง ผมกตดใจใหไปโดยคดเสยวายงไงๆ กตองใหมนอยดจะชาหรอเรว ใหไปแลวกไมตองจายไปอกเดอนสองเดน กหยวนๆ ไป

ในทสด เขากตกอยในสภาพสดทายของ คณบญ“เลอม ใน จน ดารา นนคอ แหงกรอบ แตผมกไมไดกม” “ ” “ ”ลงกราบความแหงกรอบนน อยางท ไอจน มนระลกถง“ ”พระคณ สนามเพลาะ ของคณบญเลอมทสรางสรรควชา“ ”และพฒนาฝหมดฝมอทางเพศใหมนมา 51 ความแหงกรอบนทำาใหมสเตอรเดอ ชลวาออกมากเสนอขายแฟลตนนใหผมเสยเลย โดยจะยอมหกเงนคามดจำาและคาเชาลวงหนาออกไป

ตอนนน เขาเสนอขายในราคาสามแสนสองหมนปอนด ซงนบวาถกมาก แตผมไมซอเพราะไมคดวาจะตองใชเวลาอยประเทศองกฤษยาวนาน เพราะตวเองมลกมครอบครว นาจะเรยนใหจบเรวๆ นาจะไมเกนสป แลวรบกลบ และความเจนจดในเรองตลาดซอขายแฟลตของผมกยงไมม เพราะเพงมาอย

51 จน ดารา เปนภาพยนตรไทย ทสรางจากหนงสอ เรองของจน ดารา บทประพนธทตพมพครงแรกเมอ พ.ศ. 2507 ของ อษณา เพลงธรรม (ประมล อณหธป) ออกฉายเมอป พ.ศ. 2544 บทประพนธเรองน เคยนำามาสรางเปนภาพยนตร เมอ พ.ศ. 2520 นำาแสดงโดย อรญญา นามวงศ

134

ลอนดอนไดไมถงป ถาจะมความเจนจด กในเรองการดแฟลตเพอเชาอยมากกวาเพอเชาซอ

แตไปๆ มาๆ ผมกใชเวลาเรยนปรญญาเอกและใชเวลายำาตามตรอกออกตามถนนในกรงลอนดอนเปนเวลาเกาปเตม ถารอนาคต คงตดใจซอ ไมตองมานงเสยคาเชา อนจจา! นาเสยดาย

สยามรฐสปดาหวจารณ 3 - 9 ตลาคม 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Street of London (70)

หลงจากจดการเชาแฟลตทเหมาะสมกบการมลกของเราเรยบรอยแลว ผมกเรมตงหนาตงตาหนมาแกปญหาในเรองการเรยนของผมท LSE ตอไป นนคอ การคดหวขอทำาวทยานพนธ เพราะหวขอเดมคอเรองเกยวกบทฤษฎกรรมสทธทรพยสนของ Marx นนไมสามารถทำาได เพราะตวอาจารยทปรกษาและตวนกศกษามองกนคนละดาน

ผมมานงคดนอนคดอยพกหนงกนกประเดนได ซงเปนประเดนทเคยคงคางคาใจผมอยเสมอมา นนคอ ประเดนเกยวกบธรรมชาตมนษยในความคดของนกคดทางการเมอง ผมเชอวา ทรรศนะนะทมตอธรรมชาตมนษยของนกคดแตละคนจะเปนฐานสำาคญในการสรางทฤษฎปรชญาการเมองของเขา ตวอยางทประจกษชดเจนกคอ ทฤษฎการเมองสำานกสญญาประชาคม

ทฤษฎสญญาประชาคมตะวนตกมนกคดสามคนทโดดเดนเปนทรจกสำาหรบนกเรยนรฐศาสตร นนคอ Thomas

135

Hobbes, John Locke และ Jean-Jacques Rousseau แมวาทงสามจะมทรรศนะตอการกำาเนดรฐหรอสงคมการเมองทเหมอนกน นนคอ ไมเชอวา สงคมการเมองเปนสงทเกดขนตามธรรมชาต แตเปนสงทเกดขนจากขอตกลงรวมกนทกระทำาโดยมนษยทผละตวออกจากสภาวะธรรมชาต แตกระนน หนาตาของสงคมการเมอง และรปแบบการปกครองของทงสามกมความแตกตางกนอยางชดเจน และความแตกตางทวานเกดจากความแตกตางในทรรศนะทมตอธรรมชาตมนษย

เมอคดไดเชนน ผมกคดถงนกคดทผมจะนำามาศกษาเขยนเปนวทยานพนธปรญญาเอก เนองจากในตอนแรกเรม ผมเขาใจวา มนเปนเรองงายทจะสำารวจหานยความหมายของธรรมชาตมนษยในความคดทางการเมองของนกคด ผมจงคดวา ถาศกษาความคดของนกคดเพยงคนเดยวมนคงจะนอยเกนไป และอาจจะดงายเกนไป ไมเหมาะทจะเปนวทยานพนธปรญญาเอกในระบบการศกษาขององกฤษ ซงไมมวชาเรยน แตมเพยงวทยานพนธเทานน ซงหมายความวา วทยานพนธคองานหลก ฉะนน มนจะตองเขมขนทงในเชงปรมาณและคณภาพ

ดวยเหตผลดงกลาวขางตนน ผมจงตดสนใจศกษาความคดของนกคดทางการเมองถงสามคน นนคอ Karl Marx, Rousseau และ Plato

เหตทเลอก Marx กเพราะผมคดวา ผมเรยนทฤษฎความคดมารกซสมตอนเรยนทคณะสงคมวทยาทวสคอนซน สวน Plato และ Rousseau นน ผมกไดเคยทำารายงานสง

136

ศาสตราจารย Riley ทคณะรฐศาสตร-วสคอนซนมาแลว สำาหรบ Plato นน ผมสนใจมาตงแตเรยนในระดบปรญญาตร กเพราะทงในประเดน “philosopher-ruler” หรอ “philosopher-king” สวน Rousseau นน นอกจากจะเปนหนงในนกคดสำานกสญญาประชาคมทไมยากตอการอธบายความเชอมโยงระหวางทรรศนะเกยวกบธรรมชาตของมนษยกบรปแบบสงคมการเมอง ผมยงไดเคยเรยนเรอง “General Will Before Rousseau” กบอาจารย Riley มาแลว พดงายๆ กคอ ผมคดวาผมคนเคยกบนกคดทงสามนมากกวานกคดคนอนๆ และมนกนาจะชวยใหผมเขยนโครงรางวทยานพนธใหเสรจลลวงไปไดโดยไมตองใชเวลานานนก

หลงจากทผมทนทกขทรมานกบการเขยนโครงรางฯจำานวนสองหนากระดาษ (เพราะภาษาองกฤษผมไมไดเรอง) ผมกนำามนไปสงให Dr. Sklair ทคณะสงคมวทยาท LSE

เมอเขาไดอานงานของผมจบอยางรวดเรวตอหนาตอตาผม เขากบอกเลยวา ภาษาองกฤษของผมนนหวยแตกมาก และมเพยงแคนน เนอหาโครงรางฯกใชไมได และคนบาเทานนทจะศกษาความคดของนกคดระดบมหากาฬทงสามในวาระเดยวกน

เขายงทำานายอนาคตของผมอกดวยวา ผมจะตองมปญหาอยางหนก และเขาไมขอเปนอาจารยทปรกษาใหผม และแนะนำาใหผมไปหาอาจารยอนทสนใจเลนในประเดนทฤษฎความคด โดยเขาเอยชอ Dr. Alan Swingewood ขนมา

137

หลงจากนนผมกกลายเปนบาวไรนายไพรไรสงกด ตองเรรอนเพอตามหาคนมาเปนอาจารยทปรกษา สภาพจตใจในขณะนนคอนขางแย ออนแอ ขาดความมนใจ ไรซงความหวง แตกระนนกบอกตวเองวา ชวตไมสน มนกตองดนกนไป

ตอจากนนอกไมกวน ผมกไดพบกบ Dr. Alan Swingewood ซงเปนผทสนใจในแนวคดทฤษฎและความคด สอนวชาเกยวกบสงคมวทยาความร สงคมวทยาวรรณกรรม (sociology of literature) สนทรยะและ sociology poetics ซงผมกไมรวามนคออะไรในขณะนน

Dr. Swingewood แตกตางจาก Dr. Sklair มาก โดยเฉพาะการแตงตว เขาดไมคอยจะสนอกสนใจกบเสอผาทสวมใส ผมยาวรงรง ดแลวสกปรกหนอยๆ มฟนทเหยนนดๆ พอนารกอยางประหลาด พดนอย แตพดงาย เพราะหลงจากทเขาอานโครงรางฯของผม เรากตอบรบเปนอาจารยทปรกษาใหทนท

แตเคราะหกรรมของผมมนยงไมสน!!เพราะแกบอกวา ปน แกขอลาหนงปเพอไปเพมพน

วทยฐานะหรอไปเขยนตำาราและทำาวจยตางประเทศ ดงนน แมวาแกจะรบเปนทปรกษาให แตผมกจะตองทำางานไปโดยไมมแกใหคำาแนะนำาอยหนงป ซงสภาวะดงกลาว มนทำาใหผมเกดอาการเสยวขนมา เพราะการตอบรบผมเปนลกศษยอยางงายๆ มนกด แตทกอยางสำาหรบแก มนดงายๆ ไปหมด?!

หลงจากทผมไปหาหนงสอตำาราของแกมานงอาน เพอทจะไดรจกวธคดและวธการศกษาของแกในประเดนเกยวกบความคดทางการเมองและสงคม กพบวา แนวของแกนนเปน

138

แนวแบบสงคมวทยาเตมตว ซงกนาสนใจ แตมนไมใชอยางทผมตองการ

ในทสด ผมกคดถงภาควชาหลกทผมตงใจจะมาอยตงแตแรก นนคอ ภาควชาการปกครอง เพยงแตในตอนแรก ภาคไมสนใจโครงรางเรองทฤษฎกรรมสทธทรพยสนทผมสงมา มาคราน ผมไดเปลยนไปเขยนโครงรางเรองธรรมชาตมนษยกบทฤษฎการเมอง กนาจะลองไปหาอาจารยทภาควชาการปกครองของ LSE ด เพอจะพบในสงทตองการ

ผมไดมโอกาสเขาไปคยกบ Dr. John Charvet ผเชยวชาญเรองความคดทางการเมองของ Rousseau และปรชญาการเมององกฤษและอเมรกนรวมสมย และสนใจประเดนเรองเสรภาพและความเสมอภาค และรวมถงทฤษฎการเมองระหวางประเทศดวย อาจารย Charvet มตำาราสำาคญทไดรบการอางองทวไป คอ The Social Problem in the Philosophy of Rousseau (1974) และ A Critique of Freedom and Equality (1981)

อาจารย Charvet เปนคนมบคลกภาพและแตงตวด หนาตากพอเลนหนงเปนตวเอกได พดจาสภาพและตอนรบขบส แตไมถงกบเกนเหต ทผมไปหาแก กเพราะแกเปนผเชยวชาญความคดของ Rousseau ทภาควชาการปกครองของ LSE สวน Dr. Swingewood นนสนใจในความคดของ Marx และมารกซสต เมอ อาจารย Chavet ไดอานโครงรางวทยานพนธความยาวขนาดสองหนากระดาษของผม แกกบอกวา แกไมสนใจประเดนทผมอยากจะทำา และแมกระนน แกกเชอเชญตามแบบฉบบคนองกฤษทปฏเสธอยาง

139

มมารยาทแตยงพอมเยอใยวา ถาผมอยากคะคยอะไรกบแกกสามารถนดมาคยไดอก

ตกลง จนแลวจนรอด ผมกยงเปนเสมอน อนาคน ใน“ ”ชวงแรกๆ ในภาพยนตรเรอง สตารวอรส ทสภาเจไดโดย“ ”อาจารยโยดายงไมยอมรบเขาฝกเปนเจไดอยางเปนทางการ

ผมคงตองตามหา โอบวน ของผมตอไป“ ” !

สยามรฐสปดาหวจารณ 10 - 16 ตลาคม 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Street of London (71)

แมวาอาจารย Charvet จะเปนคนมอธยาศยดและมความสภาพตอนรบขบสด แตกไมรบผมเปนศษยในความดแล กระนนกทำาใหผมมความรสกดๆ กบเขาพอสมควร นนาจะเปนศลปะในการครองชวตของคนกระมง โดยเฉพาะคนองกฤษ! ทสามารถปฏเสธผคน แตกยงทำาใหเกดความรสกดๆ ตอไปได

องกฤษมฉายาวาเปนเมองผดอยางทใครๆ กทราบ ศลปะความเปนผดนลำาลกยงนก คำาพดและอากปกรยาเปนเรองทคนองกฤษใหความสำาคญยง เรามกจะไมไดยนการตอบปฏเสธอยางไรเยอใยจากคนองกฤษ ซงกอาจจะคลายๆ กบคนไทยเรากเปนได ทไมชอบทจะทำาอะไรตรงไปตรงมา เพราะความเกรงใจนนเอง

มคนกลาววา อาจารยชาวองกฤษมกชอบพดคำาวา “That’s interesting.” ซงฟงๆ ดแลว ทำาใหผฟงคดไดวา คนพดเหนวาสงนนนาสนใจ แตจรงๆ แลว ประโยคทวา

140

“That’s interesting.” นนมนไมมความหมายสลกสำาคญอะไรเลย นนคอ มนไมไดนาสนใจอะไรนกดวยซำา

อาจารยทภาคสงคมวทยาอยาง Dr. Sklair อาจจะเปนคนโฉงฉาง สวน Dr. Swingewood ผซงเปนมารกซสตกคงไมไดเสแสรงอะไร และกไมไดชางจำานรรจา แตดออกจะทอๆ และไมคอยจะสนใจอะไร คอ ออกจะดเปนคนประเภท ยงไงกได“ ”

จากประสบการณทคลกคลในแวดวงวชาการทงไทยและเทศมาหลายป ทำาใหผมตงขอสงเกตแบบหลวมๆ ไดวา อาจารยแตละภาควชาจะมบคลกภาพทแตกตางกน และเปนไปไดอยางยงดวยวา สงทพวกเขาเชอและรำาเรยนมามสวนอยางยงในการกำาหนดทาทและบคลกภาพในระดบหนง

ขอสงเกตดงกลาวของผมนยงไมไดรบการทำาวจยและพสจนอยางเปนทางการ แตกนาจะมใครนำาไปลองทำาวจยดนะครบ ผมวา “It’s interesting.”! ถาใครไมเชอ ลองสำารวจโดยการพดคยกบอาจารยในสาขาวชาตางๆ ดซครบ ผมเชอวา อาจารยทสอนปรชญาการเมองกจะตองมลกษณะอะไรบางอยางรวมกน และกแตกตางไปจากอาจารยทสอนเศรษฐศาสตรหรอสงคมวทยา

หลงจากไปพบ “Dr. Swingewood” ทสอนเรองทฤษฎความคดของ Marx และ อาจารย “ Charvet” ทเชยวชาญ “Rousseau” แลว แนนอนวา สดทายผมกตองเขาหาอาจารยทสอน Plato เพราะโครงรางวทยานพนธของผมศกษาความคดของ Marx Rousseau และ Plato ในประเดนเรองแนวคดเกยวกบธรรมชาตมนษย

141

จากการคนขอมลทำาใหผมทราบวา อาจารยทสอนเรอง Plato ในภาควชาการปกครองท LSE คอ Dr. John B. Morrall และเขาคอความหวงสดทายของผม! มฉะนนแลว ผมกจะตองเปลยนเรองใหมหมด หรอไมกหาทเรยนใหม หรอไมก....กลบเมองไทย

วนหนง ผมกไดพบกบ Dr. Morrall ตามวนและเวลานดหมาย Dr. Morall เปนอาจารยอาวโส ตวสงใหญ ทาทางสงบและใจด หลงจากททานไดอานโครงรางฯผมแลว คำาตอบทไดรบกคอ ทานยนดทจะรบดแลวทยานพนธของผม ซงทำาใหผมดใจมาก เหมอนยกภเขาออกจากอก?

แตทานกออกตววา ทานสนใจความคดของ Plato แตไมเชยวชาญเรอง Rousseau และ Marx ดงนน ถาผมยงสนใจทจะศกษาความคดของ Rousseau และ Marx มนกจำาเปนอยางยงทจะตองมอาจารยทปรกษารวมอก แตทานกถามผมวา มนจำาเปนแคไหนทวทยานพนธของผมจะตองศกษานกคดทงสามคนในเวลาเดยวกน?

จรงๆ แลว ผมคดวา ทานอยากจะใหผมตด Rousseau และ Marx ออกไปแตดวยความเปนผด ทานจงตองพดอะไรออมๆ เปนทำานองวา ถาผมยงยดมนวาจะตองศกษาทงสามนกคด ทานคงไมสามารถจะไปแทรกแซงได

ทานผอานเดาไดนะครบวา ผมตดสนใจอยางไร?ผมรบตด Rousseau และ Marx ออกไปอยางฉบ

พลนเดยวนนแหละครบ โดยบอกกบ Dr. Morrall วาผมขอทำา Plato คนเดยวกพอ ทานกเหนดวยและบอกวา ทานกคดวาควรจะตด เพราะมฉะนน มนจะยากลำาบากมากเลย

142

จากวนนน โลกใบใหมของผมกมเพยง Plato และเรองราวประวตศาสตรกรกโบราณทผมตองไปนงอานประวตศาสตรและชอผคนทฟงไมคนห และออกเสยงยากเยนยง

Dr. Morrall แนะใหผมไปคนรายชอดหนงสอตางๆ ทผมคดวาจะอาน แลวมาสงใหทาน และทานจะแนะนำาเพมเตมอกทหนง

แมวา ผมจะไดอาจารยทปรกษาแลว แตชอและสถานภาพของผมทเปนทางการยงตดอยกบ Dr. Sklair ทภาคสงคมวทยา ดงนน ผมจงตองไปรายงานให Dr. Sklair ทราบและดำาเนนการยายผมไปอยกบ Dr. Morrall ทภาควชาการปกครอง

เมอผมไปนงรายงานใหกบ Dr. Sklair ทราบ แกกดเหมอนจะไมคอยจะพอใจนกทผมหาทางเอาตวรอดไปอยทภาควชาการปกครองได เพราะถาผมเดาใจแกผด แกคงคดวา ผมนนไมเหมาะทจะเปนนกเรยนปรญญาเอกท LSE ดวยซำา ไมวาจะภาควชาไหนๆ กตาม เพราะภาษาองกฤษของผมไมประทบใจแกเอาเลย กระนน โดยมารยาท แกกบอกกบผมวา แกดใจดวยทผมสามารถหาอาจารยทปรกษาได แตขอใหผมร ไวดวยวา อยาคดวา ปญหาหมดไป แตใหรเสยเถดวา ปญหา“ของคณกำาลงเรมขนแลว และโอกาสทจะหลดออกจากปญหากดเหมอนจะไมใชเรองงาย พดงายๆ กคอ แกกำาลงจะบอก”วา โอกาสจบของผมนนมนมนอยเตมท โดยเฉพาะเรองทเลอกทำาวทยานพนธ

143

ตอนไดฟงแกพด ผมกไมคอยสบายใจ และรสกเหมอนจะถกแชงอยางไรชอบกลกไมทราบ ผมคงเปนคนทครบาอาจารยจำานวนหนงไมคอยชอบขหนาโดยไมทราบสาเหตตงแตอนบาล 2 มธยมศกษาปท 2 และในระดบชนอนๆ ประปราย สมยเรยนอยทจฬาฯ กมบาง และพอมาท LSE กเจอเขาอก

แตหลงจากทสำารวจตรวจตรารายชอหนงสอทผมตองอานเพอปพนฐานกอนจะไปอานงานของ Plato ผมกแทบหงายหลงกบรายชอหนงสอและบทความจำานวนมหาศาล

ฉะนน การไดอาจารยทปรกษา และการไดหวขอวทยานพนธ มนไมใชเปนการยกภเขาออกจากอกเสยแลว มนเปนการเอาอกไปรองรบภเขาเสยมากกวา หรอไมกเปนการหาเหาตวใหญกวาหวมาวางใหหนกกบาลเลน

เพราะผมตองไปอานประวตปรชญาความคดของนกคดกรกโบราณกอนสมยของ Plato ซงเขามกเรยกกนวายค “Pre-Socratic” หรอยค กอนโสกราตส อกทงตองไป“ ”อานประวตศาสตรสงคมการเมองของกรกโบราณสมยกอนหนา Plato และยงตองไปอานวรรณกรรมกอนหนาสมย Plato นบตงแต Homer, Hesiod และกวตางๆ อกมากมาย แถมยงม Herodotus และ Thucydides อกดวย แคคดวาจะหาเวลาอานเทาไรถงจะพอ กนอนไมหลบแลว!!?? และยงเมอถงเวลาอานงานทงหมดของ Plato ซงเปนหนงสอหนาขนาดครงไมโปรแทรกเตอร ยงเกดอาการหนาวใจและกายขนมาอยางบอกไมถก

144

เมอเปนเชนน คำากลาวของ Dr. Sklair คงจะไมใชคำาสาปแชงหรอคำาสบประมาทแตอยางใด แตมนเปนความจรงตางหาก!

สยามรฐสปดาหวจารณ 17 - 23 ตลาคม 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Street of London (72)

ไมกสปดาหผานไป หลงจากปรบปรงแกไข ตด Rousseau และ Marx ออกไปแลว ในทสด หวขอวทยานพนธของผมกคอ “Plato’s Theory of Man in relation to His Political Philosophy” หรอ ความ“สมพนธระหวางทฤษฎวาดวยมนษยกบปรชญาการเมองของเพลโต โดยม ” Dr. John B. Morrall ผใหญใจดประจำาภาควชาการปกครองของ LSE เปนอาจารยทปรกษา

ความเปนคนดมเมตตาของ Dr. Morrall นนเปนทประจกษทงทางบคลกภาพอากปกรยา ทานเปนคนพดนอย แตใหกำาลงใจและพยายามใหลกศษยมความเปนตวของตวเองในการทำาวจยเปนอยางดยง ขณะเดยวกน เมอผมไดบอกกลาววา Dr. Morrall เปนอาจารยทปรกษาของผมบรรดาเจาหนาทและอาจารยท LSE กจะเอยขนทนทวา Dr. Morrall เปนคนใจด และ “nice” อยางยง

เปนอนวา ความวนวายกบการหาอาจารยทปรกษาและจดการกบหวขอวทยานพนธของผมเปนอนสนสดลงและ

145

ปญหาและภาระอนหนกองของผมกเพงเรมตนขนอยางท Dr. Sklair ไดพยากรณไว

เมอหวขอผาน ผมกมกำาลงใจและความฮกเหม และตงใจวา จะรบอานรบเขยนใหสำาเรจเสรจสนไวๆ เพอจะไดกลบไปใชชวตและทำางานทบานเกดเมองนอนอยางปกตคนทวไปเขา แตหลงจากเรมมมานะอานหนงสอไปไดไมนาน ความชะลาใจกเขามาครอบงำา ดวยเหตทคดวา หวขอผานแลวและยงมเวลาเหลออกหลายป หยดพกบางกไมนาจะเปนไรมากนก ขณะเดยวกน ลกกกำาลงจะคลอดในอกไมนานนแลว เพราะหมอบอกวา นาจะเปนราวๆมนาคม

ในชวงน กเปนชวงของการเตรยมตวคลอด ซงผมและภรยากจะตองไปโรงพยาบาล เพอเขารบการอบรมในหลกสตรตางๆ รางกายและจตใจของเราทงสองในชวงนดจะเขมแขงและมกำาลงใจด เพราะปญหาเรองทพกอาศย เรองเรยน กเรยบรอยไปแลว

ในทสด วนนนกมาถง ภรยาของผมเรมเจบทองตอนราวๆ เทยงคน และมอาการเปนไปตามทหมอไดบอกไว เราจงโทรศพทแจงทางรถพยาบาลตามทหมอแนะนำา เชาวนรงขน รถพยาบาลพรอมบรษพยาบาลกมารอรบเราทหนาบาน การบรการและสวสดการสาธารณสขขององกฤษดและมประสทธภาพอยางยง เมอเราไปถงโรงพยาบาล กเขาไปในหองคลอด ซงผมกไดมโอกาสเขาไปดวย ภรยาของผมปวดทองอยเปนนาน จนกระทงในราวๆ เทยงวนของวนองคารท 13 มนาคม พ.ศ. 2527 ลกสาวของเรากไดลมตาดโลกและเพดานหองคลอดของโรงพยาบาล South London โดยม

146

สตนรแพทยเปนแพทยหญงผวขาวและนางพยาบาลเปนคนผวดำา

เมอผมเปนพอคน ผมมความรสกประหลาดๆ เกดขน มความรสกถงความรบผดชอบ ความเปนผใหญในพรบตา รสกถงภาระหนาทอกมากมายทรออย ผมอยกบภรยาและลกจนกระทงหมดเวลาเยยม และเดนทางกลบไปยงทพก

คนนน ผมนอนลมตาโพลงมองเพดานหองนอนอยคนเดยว มความรสกแปลก รสกภมใจอยางบอกไมถก ผมรสกวา มนเปนความภาคภมใจและตระหนกในพลงของสงมชวตทสามารถสบสานและสรางสงมชวตทเหมอนตวเองใหดำาเนนสายพนธตอไป ผมรสกอยากจะรองตะโกนและเหาหอนอยางหมาปา อยากจะประกาศใหโลกรในพลงของชวตทตวเองม ขณะนน ผมเชอวา มนเปนสญชาตญาณดบพนฐานของสงมชวตนนเอง

วนตอมา ผมกเดนทางไปเยยมลกเมยทโรงพยาบาลซงจะตองอยตอไปอกประมาณสองสามวน ลกสาวผมตวยาวมาก ไมมลกษณะกระปกลกแมแตนอย มผมดกเตมหว และกยงหลบอตอยในแปล

ปกต เมอครอบครวใดไดบตรกมกจะมญาตมตรมาเยยม แตญาตพนองเราอยเมองไทยกนหมด สวนมตรในขณะนน กมเพยงพสรจกร เกษมสวรรณ ผมกไดสงขาวใหพเขาทราบ แกกมาเยยมพรอมกบตดกลองถายรปมาดวย นบวาเปนคนทรอบคอบนารกมากทเดยว ผมจงไดบนทกภาพแมและลกสาวหลงแรกคลอดเอาไว เพราะตวผมเองไมมกลอง

147

ถายรป เปนคนไมคอยสนใจกบเรองถายรป และจนบดนกยงไมมกลองถายรปเลย!

เมอภรยาของผมพอจะรบประทานอาหารปกตได ผมกเดนขามถนนไปซออาหารจนแบบ “Take away” จากรานตรงขามโรงพยาบาล ซงอยตดกบสถานรถไฟใตดน ซงเปนรานทเราสองคนชอบทาน เพราะรสชาตดและราคาไมแพงดวย

เมอถงวนทจะตองออกจากโรงพยาบาล ผมกเรมประสาทกน เพราะหวงกงวลไปหมด ไมวาจะเปนการอมลกใหถกวธ เพราะกลวจะหลดมอตกลงไปหวฟาดพน หวจะบบไมสวย และอนๆ อกมากมาย ทางโรงพยาบาลใหคณแมหมาดๆ นงรถเขนออกมาจนถงรถแทกซทรออย

หมอไดแนะนำาวา หลงคลอดใหมๆ คณแมมกจะมอาการหดห (depressed) เปนปกต ตองพยายามดแลใหความเขาอกเขาใจ รวมทงตวผหญงเองกตองทำาความเขาใจกบอาการทเกดขนดวย ถามญาตผใหญอยดวยกจะด แตเราไมม สวนตวลกนน เขากแนะนำาวธการอาบนำาและใหนม และสญญาวา จะสงเจาหนาทไปตดตามผลดวย ในเวลาอนสมควร

ไมวาระบบการบรการสาธารณสขขององกฤษจะถกวพากษวจารณจากคนองกฤษเพยงไรในขณะนน แตสำาหรบผม ผมคดวาการบรการสาธารณสขของเขานนดกวาเมองไทยมาก เหตผลกคอ ประการแรก มนเปนบรการททกคนจะไดรบอยางเทาเทยมกนทกคน จะมรถพยาบาลมารบและจะมเจาหนาทไปตดตามผลหลงการคลอด ประการทสอง เปนบรการแบบใหเปลา ผมวาเมองไทยนาจะมบรการทเสมอภาค

148

และใหเปลาในเรองการคลอดบตรและการตดตามดแล ซงแมจนบดน กยงไมม บรการทเปนอยในบานเรากไมเสมอหนากน ขนอยกบใครมเงนมากมเงนนอย มเงนมากกไดบรการด มเงนนอยกไดบรการไมด หรอไมไดรบการบรการเลย

การบรการสาธารณสขทเสมอภาคและใหเปลายอมทำาใหพลเมองมขวญกำาลงใจและมความรสกมนคงในชวต การทำามาหากนอาจจะไมตองหนาดำาครำาเครยดเพยงเพอจะหาเงนมาจายคารกษาพยาบาลทด เมอไมตองหนาดำาครำาเครยดกบเรองหาเงน ชวตกจะดขนเปนกอง มเวลาพกผอน มเวลาอานหนงสอ มเวลาหาความร มเวลาพดคยกนมากขน และมเวลาใหกบเรองราวของชมชนมากขน ไมใชมงแตประโยชนสวนตวหรอเอาตวรอด

จรงๆแลว การเหนแกตวหรอมงเอาตวรอดตวสบายกไมใชเรองผดเลยแมแตนอย แตถาทางการสามารถจดสรรลดภาระและความไมเสมอภาคอนไมเปนธรรมออกไปได กจะทำาใหผคนสามารถมใจใหกบเรองสวนรวมไดมากขน ของอยางนนแกกนได ไมใชเรองยาก มนอยทการเมอง!

องกฤษดสำาหรบคนสามญชนธรรมดาอยางผม แตอาจจะไมดสำาหรบคนไทยทรวยๆ ทไมชอบการบรการสาธารณะแบบใหเปลา และเทาเทยมกนขององกฤษ เพราะพวกคนรวยอาจจะยนดทจะจายสตางคเพอใหไดบรการเหนอกวาบรการสำาหรบคนทวไป แตการบรการพเศษในองกฤษนนแพงมหาศาล แพงกวาบรการดๆ ในเมองไทยหลายรอยเทา

ของมนสมพทธครบ! คนรวยไทยไมชอบบรการสาธารณะทงแบบใหเปลาและแบบคดสตางคขององกฤษ แต

149

สำาหรบคนไทยหวใจสามญปานกลางอยางผม มนเพยงพอแลว

สยามรฐสปดาหวจารณ 24 - 30 ตลาคม 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: Street of London (73)

เมอเปรยบเทยบบรการดแลรกษาสขภาพของเอกชนของไทยกบขององกฤษ จะพบวา บรการทมระดบประทบใจของไทยจะถกกวาขององกฤษ แตถาเปรยบเทยบบรการสาธารณสขของไทยกบขององกฤษ จะพบวา ขององกฤษนนดกวาของไทย เพราะนอกจะไมตองจายเงนแลว ยงเปนบรการทไดมาตรฐานและปฏบตอยางเทาเทยมกน แตทคนรวยไทยตองไปรกษาตวทเมองนอก กดวยความเชยวชาญเฉพาะโรคทเมองนอกยงเหนอกวาเมองไทยนนเอง แตโดยปกตแลว ถาตองการบรการรกษาทดในโรคธรรมดาทวๆ ไป คนรวยไทยยอมเหนวา ของบานเรานนประเสรฐทสดแลว

หลงจากนำาทารกเพศหญงลกสาวคนแรกของเรากลบบาน เรากไมไดซอเปลหรอทนอนพเศษอะไร เพราะผมไดรบความอนเคราะหเปลเดกจากพอำานวย มทศ ทตงรกรากอยทองกฤษเปนเวลานานแลว และมภรยาเปนชาวองกฤษ ซงตอมาพกใหญ เขากตดสนใจลาออกจากงานและมาเปดรานอาหารไทยท Brighton และเจรญรงเรองดจนถงบดน

บางครง เรากเอาลกของเรานอนบนโซฟาในหองนงเลน ซงลกเรากดจะชอบดวย มครงหนงทเขานอนขดตวอยทมม

150

เบาะของโซฟา และเมอผสมกบกองผาออมทพนตวเขาอย กใหเหนเปนอะไรทเปนพมๆ เลกๆ จมปลกอยตรงมมนน ผมเลยไดแรงบนดาลใจตงชอเขาวา พมเลก ตามสภาพตวเขา“ ”ขณะนน มนเปนสภาพนารกนาเอนดยงของเขา ภรยาของผมกไมไดคดคานอะไรกบการตงชอแปลกๆ ดงกลาว สวนชอจรงทไปลงทะเบยนแจงเกดไวกคอ พม ไชยพร ซงสมยนน มา“ ”ชา วฒนพานช เรมดงแลว แตยงไมถงกบดงระเบดจนผมรจก สาเหตทตงชอเขาวา พม“ ” กเพราะวา ชอของญาตพนองทางฝงพอผมสวนใหญขนตนดวย พ.พานทงสน อกทงตงใจวา เมอถงเมองไทย อาจจะเพมชอแมของเขาทายคำาวา “พม และเปลยน พม เปน พมพ เพอจะบงบอกวา ผม” “ ” “ ”อยากใหลกสาวถอดแบบหรอสบสานตวแมเขานนเอง

การเลยงลกดวยตวเราเองสองคน ซงยงเปนคนหนมสาววยเบญจเพส คอนขางทลกทเล เนองดวยไมเคยผานประสบการณการเลยงเดกหรอเลยงนองเลกๆ มากอน ผมเปนลกคนสดทอง และกไมมลกพลกนองเลกๆ ใหตองดแล สวนภรยาผม แมวาจะไมใชลกคนเลก แตกไมเคยเลยงเดกเลกๆ มากอนเหมอนกน มนวนวายพลกกกกอเลยครบ ตองผลดกนเลยงคนละครงวน ในชวงแรกๆ ภรยาของผมยงเจบแผลและเหนอยออนอย ผมกตองรบบทคนเดยวอยบอยๆ บางครงกนอนไมพอ หนามด! บางครงกอารมณเสยกบการขบถายอยเรอยๆ ของทารก บางทกโวยวายใสทารกนอยไปกม

ขณะเดยวกน ความหดห (depression) กบงเกดขนกบตวแม กยงเพมแรงกดดนความเครยดขนทวคณดวย!

151

เราจะไปไหนมาไหน กตองเอาลกใสถงสะพายหอยหนาหอยหลงเหมอนจงโจ และกมกจะเปนผม เพราะตวภรยาผมนนเลกนดเดยว และลกกดนตวใหญ แตกสนกด มความสขอมเอบเตมเตมเปนครอบครว

ผมตองคดนมของแมเกบไวในขวดและอนไว เพอผมจะไดปอนเขาได และแมจะไดพกผอนบาง แตในทสด ภรยาของผมเขาไมไหว จงหนไปหานมผง ปรากฏวา นมผงทซอมาตองสกดมาจากนมววแนๆ เลย เพราะหลงจากทลกกนไปไดสกพก เวลาเหงอออก มกลนคลายกบรานทำาลกชนเนอววยงไงยงงนเลยครบ!

เมอกนนมชง ปญหาทตามมากคอ อไมออก แกเบงอยนาน อดอดคบของ ทองแนน นาสงสารมากเลยครบ ในทสด ผมกนกถงสมยทแมผมเคยทำากบผม นนคอ เอาสบเหลวมาเหลาใหแหลมๆ แลวสวนทวาร ผมกไปเอาสบออนมา แลวจดแจงเอามดมาเหลาเสยแหลมเลย เพราะกนเดกยงเลกนก พอสวนเขาไป กทำาใหเขาถายออกมาได และกใชนวและมอดงอจจาระของเขาออกมา ซงภรยาผมเหนวาเปนวรกรรม!

แตการใชสบเหลวนน ถอเปนความปาเถอนอยางหนง เพราะมนกลบกลายทำาใหเกดบาดแผลเลกเลอดออก นาสงสารลกจรงๆ ตอมาไดรบการแนะนำาวา ทรานขายยาเขามแทงสวนขาย ทำาไวอยางด หลอลนและออกแบบมาไดเหมาะเจาะ ไมตองมานงเหลาจนแหลมอยางทผมทำา หลงจากนน ทารก พมเลก กสบายขน“ ”

แตอยางไรกตาม ในทสดภรยาของผมเขากอยากกลบบานไปหาแมของเขา ตามธรรมดาของคนคลอดลกใหมๆ

152

ตอนแรก ไดยนวา แมเขาจะมาเยยมทองกฤษ แตดจะรอไมไหว เราจงชงกลบไปหาเสยกอน

แตกอนจะกลบกปรกษาพอแมผมดวยวา หลงจากกลบไปน จะเอาอยางไรกบการเลยงลก เพราะใจจรงผมอยากจะเลยงทองกฤษ อยากจะอยพรอมหนาพรอมตากน แมวาจะลำาบาก และเรยนนานกวาปกตหนอยกยอม แตถาภรยาผมสไมไหว ผมกคงไมไหว หรอถากลบไปแลวตองใหภรยาผมอยเลยงลก สวนผมกลบมาเรยนตอ ผมกสงสารเขา ไมอยากใหเขาตองอยกบแมผมทบาน เพราะแมผวลกสะใภมกจะมปญหาอยเสมอ ไมมากกนอย โดยเฉพาะแมผวอยางแมผม! ครนจะทงลกไวใหปยามานงเลยงเดกเลก คนงานกหายาก ยงมเดกแลว ยงยากเปนสองเทา

แมผมเสนอความคดทางโทรศพททางไกลวา จะสงลกผมไปเลยงทสถานรบเลยงเดก ทชอวา กระทอมปกเปา ซง“ ”ผมกเคยไดยนอยบาง แมผมยนยนวา เขาเลยงไดด แตผมกไมคอยสบายใจ 52

แมตดสนใจอะไรยงไมได แตกขอใหกลบบานไปกอน แลวคอยวากน

เราเดนทางกลบดวยเครองบนของสายการบนไทย ในเทยวบนนน มพสรจกรไปดวย เขาจะกลบไปเยยมบานเหมอนกน เราจงโชคดและอนใจทมเขาเดนทางไปดวย

ผมไดรบขอมลมาวา ทางสายการบนเขาจะมบรการเปลใหเดกทารก เพอทเราจะไดไมตองอมลกตลอดการเดนทาง แตขนเครอง เหนทแขวนเปลแลว กไมคอยสบายใจ เพราะท

52 สถานรบเลยงเดกออนทมชอเสยงแหงหนงในอดต

153

แขวนเปลอยตดเพดานขางบน มนดหอยตองแตงอยางไรชอบกลและขอบเปลกเตย ใหรสกเสยววา ลกจะพลกตกลงมา

เราจงพยายามใหเขานอนหนนตกเรามากทสดเทาทจะทำาได และถาเมอยจรงๆ กจะเอาเขาไปไวในเปลทหอยตองแตงและไหวไปมาตามการขบเคลอนของเครองบน ในระหวางการเดนทาง พสรจกรเขามาเลนกบ พมเลก ดวย“ ”

ในทสด เรากเดนทางถงสนามบนดอนเมองดวยความตนเตนและปตทจะอวด พมเลก ใหปยาตายายและลงปานา“ ”อา

เมอผานพนการตรวจเอกสารเดนทาง และกำาลงรอกระเปาขางของ ผมกแลเหนแมกบพชายคนโตของผมยนอยตรงบรเวณทรอรบผโดยสารขาออก แมผมทาทางตนเตนดใจทไดแลเหน พมเลก แตไกลๆ ในสภาพทผมอมใสถงสะพาย“ ”เหมอนจงโจ

ผมกเลยอมหลานไปหายา แมผมรบควา พมเลก มาก“ ”อดและเอาหนาแนบไปทตวทารกนอยอยางทะนถนอมยง และกลาววา โถ ลกแม ลกแม โดยไมสนใจผมเลยแมแตนอย“ ”

เพยงแคนน ความรสกมนใจสบายใจของผมกพงขนสงสด ผมไมเคยรสกมนใจและอนใจเทากบเมอลกของผมอยในออมกอดของแมผม!

สยามรฐสปดาหวจารณ 31 ตลาคม – 6 พฤศจกายน 2546มนษยกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: กรงเทพฯ 2527 และ “Intellectual Maverick” (74)

154

เมอประมาณเกอบยสบปทแลว บานผมอยถนนบรรทดทอง ชวงใกลๆ ตลาดสะพานเหลอง โดยชนลางเปนคลนกสองคหา ซงปจจบนบานผมไดกลายเปนรานหานพะโล ทาดนแดงไปเสยแลว หลงจากเปนรานทำาผมและเปนรานอะไรตออะไรสกอยางกจำาไมได ไมนานมาน เวลาผมมโอกาสไปกนขาวแถวนน กยงไดชกชวนอาจารยประทมพร วชรเสถยร และอาจารยไชยวฒน คำาช เขาไปทรานหานดงกลาว เพอดฉากหนงของความหลงในชวตของผม ผมเขาไปบอกกบทางรานเขาตรงๆ วา ผมเคยอยทนมากอน และอยากจะขอชมสกหนอย โชคดทมอาจารยประทมพรไปดวย เพราะลำาพงผมซงขณะนนยงไวผมยาวอย เขาคงไมปลอยใหเขามาเพนพานได

พนยงเหมอนเดม เปนหนขด เมอเดนเขาไปทางหลงบาน กเหนกระไดทจะเดนขนไปขางบน เมอเหนกระไดแลวกอดสะทอนใจไมได เพราะจำาไดวา ตอนสรางบานหลงน แมไดพถพถนกบวสดทใชอยางยง โดยเฉพาะกระไดเปนไมทถกคดเลอกมาอยางด คดวานาจะเปนไมสก แมวาเวลาจะผานพนไปนานเกอบสามสบกวาป มนกยงอยในสภาพทสวยงามเชนเดม แมวาจะไมไดรบการดแลรกษาจากรานหานเทาไรนก แมคงคดวา เมอสรางบานขนมาแลว คงจะอยไปจนนานแสนนาน แตมนกไมไดเปนเชนนน ในขณะทขางบานตางๆ ของเรา กยงคงอยกนจนถงทกวนน แตเราเองกลบตองพลดทนาคาทเรน! เรองราวมนเปนมาเปนไปอยางไร คงจะไดมโอกาสเลาใหฟงในเวลาอนสมควร

ยอนกลบมาตอนทผมเดนทางกลบบานพรอมภรยาและลก เมอผมไปถงบานกตรงเขาไปหาพอผม ซงกกำาลงเปดคล

155

นกตอนเชาอย ผมเขาไปกอดปา ซงนบเปนการกอดครงแรกในชวต ตงแตโตจำาความได ผมกบปาไมเคยแสดงความรกใครแบบกอดรดฟดเหวยง แตมาครงน เนองจากผมไมเจอปามาตงหลายป จงเกดความคดถงอยางแรง หลงจากกอดกนแลว ทกอยางกกลบคนสสภาวะปกต เหมอนกบผมไมไดออกจากบานไปเลย!

กลบมาอยบาน ทงๆ ทยงเรยนไมจบ กไมรจะทำาอะไร อานหนงสอกอานไมคอยได เพราะไมมสมาธ มเสยงรบกวนจากรถราและผคน เพราะบานเปนตกแถวคดถนนบรรทดทองเลย เมอเปนเชนน ผมจะไปไหนไดนอกจากไปมหาวทยาลย เพราะเพอนๆ สวนใหญกทำางานทำาการ หรอยงเรยนอยเมองนอกบาง ไปมหาวทยาลยยงจะไดเจอบรรยากาศวชาการและครบาอาจารย ไมตางจากตอนเรยนอยเมองนอกนนเอง

หลงจากทไปรำาเรยนอยพกใหญ และหมกมนกบตำารบตำารา ทำาใหผมตดอยกบเพอนทอยในแนวเดยวกน หรออยในสายอนาคตเดยวกน ซงคงไมมใครและไมใชใครอน นนคอ เจาพอโพสตโมเดรนผซงจบปรญญาโทจากวสคอนซน และเดนทางกลบเมองไทยกอนหนาผมประมาณเกอบป ผมกตดตอกบเขา และนดกนไปเจอทจฬาฯ

ขณะนน เขาทำางานเปนนกวจยทสถาบนวจยสงคมของจฬาฯ ซงเปนททเขาเคยทำาอยกอนไปเรยนตอ เขาพาผมขนไปดโตะทำางานของเขา ซงทางสถาบนไดจดไวมหลายโตะในหองใหญ นกวจยแตละคนกนงทำางานทโตะของตวไป ไมไดมหองสวนตวเปนสดสวน ทาทางของเขาดตางจากตอนอยอเมรกา

156

เลกนอย โดยเฉพาะอยางยง มความสขมขน แตความฮดบาและพลงงานยงเหลอเฟอเหมอนเดม

เขาเลาใหฟงวา เมอเขากลบมากไดลองเลยบๆ เคยงๆ สมครเปนอาจารยภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยาทคณะของเรา แตกถกปฏเสธ ซงผมแปลกใจมาก และเกดความรสกวตกกงวลขนมาทนท เพราะถาขนาดคนอยางเขายงถกปฏเสธ แลวคนอยางผมเลา จะไปหางานทำาทไหนได ผมงนงงกบสาเหตททางภาคปฏเสธเขา กไดไถถามในรายละเอยดถงเสนสนกลใน

เขาเลาใหฟงวา สาเหตทไดยนไดฟงมากคอ หนง ทางภาคอยากไดคนทจบปรญญาเอก สอง วทยานพนธเกยวกบ Gramsci, Althusser และ Historicism ทเขาทำาไมคอยจะตรงกบความตองการของภาค สาม มนเกยวกบ ตวตน “ ”ของเขา ซงผคนยากทจะรบได ส มนเปนเรองของการเมองภายในภาค

ผมวาเหตผลขอสองกบขอสามนาจะไปดวยกนได นนคอ สงทเขาทำากบความคด และตวตนของเขานน คอนขางจะสรางความอดอดใหกบผคนปกต นอกจากจะทำาเรองแปลกๆ แลว การไมยอมสยบใหใครงายๆ นน เปนเรองททกคนรด เพยงแตวา ในสมยกอนทเขายงเปนนสต ครบาอาจารยยอมจะตองแสดงความชนชมในความรและความกลาในการตงคำาถามและโตแยง แตนนกเปนเพยงระยะเวลาไมกป อาจารยหลายคนทไดไมไดชนชมเขาจากใจจรงคงคดวา ทนๆ มนไปสกหนอย เดยวมนกจบออกไปแลว

157

แตบดน มนกลบมาแลว และถารบมนเปนอาจารย กคงจะตองทนกนไปจนมนเกษยณหรอตายกนไปขางหนง มนคงจะเปนชวงเวลาอนทกขระทมไมนอย

จรงๆ แลว การทำาวทยานพนธเรองแปลกๆ มนกไมนาจะเปนปญหาอะไรมาก เพราะถาจะใหเขาสอนวชาพนฐานทางสงคมวทยา เขากสอนไดอยแลว โดยเฉพาะทางทฤษฎสงคมวทยา แตอยางไรกตาม เขากถกปฏเสธ สวนหนงกคงจะเปนเพราะทางภาคไมสามารถจะจดประเภทหรอจดสารบบความเชยวชาญในทางสงคมวทยาของเขาได แตทางสถาบนวจยสงคมกคงเลงเหนความรความสามารถของเขา จงรบเขาเปนนกวจย

ในชวงเวลานนเอง เขาไดแนะนำาใหผมรจก พจม“ ” 53 ซงเปนอาจารยสอนประวตศาสตร ทคณะอกษรศาสตร จฬาฯ พจมเปนผหญงทหนาตาสวยแบบดๆ ตอนแรกเหน กบงเกดความกลวและตองรกษาระยะหางไว พจมเปนคนทมหลกการ ตรงไปตรงมา แตกมไดแขงกระดางไมมมารยาท เพยงแตไมไดจจาเจาะแจะ แตรกาลเทศะทจะแขงเมอไร และออนนอมเมอไร มความเปนตวของตวเองสง ซงอาจจะเปนดวยบคลกภาพแบบนเองททำาใหสามารถคบหากบ มนษยไร“ประเภท ได เพราะถาเปนผหญงธรรมดาๆ ออนๆ คงตอง”รำาไหหรอประสาทเสยกบคนอยางมนแนๆ ขนาดเขมแขงเปนตวของตวเองอยางพจม ยงหลกเลยงทจะเสยประสาทไปกบมนไมไดเลย

53 อาจารยสวมล รงเจรญ

158

เมอมาพานพบกนทเมองไทย สวนหนงของการดำาเนนชวตของ เจาพอ กไมพนเรองกน เทยว ดหนง โดยเฉพาะ“ ”เรองกน เขายงเปนคนทสรรหาของรบประทานเหมอนเดม ยงเปนคนทพดเรองกนในแบบวชาการ และพดเรองวชาการในแบบบนเทง ไมวาเขาจะอยในสภาพไหน แมยงไมเปนอาจารย แตความสนใจใฝหาอานวารสารตำารบตำารายงโชตชวงเหมอนเดม เขายงเขาหองสมดจฬาฯ-ธรรมศาสตร และคนอะไรดๆ มาแนะนำาผม บางครงเขากกลาวอยางยนดวา วารสารดๆ บางเลมกมในหองสมดบานเรา

ผมแนใจวา ไมวาเขาจะเปนอะไร เมอไร ทไหน จะไดเปนอาจารยหรอเปนนกวชาการมสงกดหรอไมมกตาม แตทแนๆ เขาคอ ปญญาชน และถงแมวาเขาจะไดเปนอาจารยหรอ“ ”นกวชาการมสงกดแลวกตาม เขากจะยงเปน ปญญาชน “ ”อยด และเปน ปญญาชนไรสงกด ไมมสถาบนใดจบเขาเขา“ ”สงกดได แมวาเขาจะอยในสถาบนนนกตาม อยางทอาจารย ดร.วระ สมบรณเคยตงฉายาใหเขาวา “Intellectual Maverick” ซงตามความหมายในพจนานกรมของ Webster ใหความไววา Maverick หมายถง “an independent individual who does not go along with a group or party” นบวาเปนฉายาทเหมาะเจาะกบเจาพอฯของเรา ทมตวตนในแบบ คนไรสงกด“ - - จดประเภทไมได”

เมอรความหมาย กทำาใหเขาใจไดวา ความเปนโพสตโมเดรนคงแยกไมออกจากความเปน “maverick” !

159

หลงจากไดเฮฮาชนมนกบสหายเกาอยางเจาพอฯแลว ผมกไดไปรายงานตวกบอาจารยเกาๆ โดยเฉพาะอาจารยชยอนนต เมอทานทราบวา ผมกำาลงทำาวทยานพนธเรองเพลโต ทานจงบอกใหผมไปบรรยายใหนสตฟงในวชาทฤษฎรฐศาสตร ซงแตเดมททานสอน และตอมาอาจารยอกทานหนงเปนผรบผดชอบ อาจารยชยอนนตบอกใหผมไปหาอาจารยทานนน และบอกวา อาจารยชยอนนตใหมาบรรยายเรองเพลโตหนงครง อาจารยทานนนกไมไดวาอะไร และกปลอยใหผมไปสอนเลย โดยไมมใครมาแนะนำาตวผมใหนสตร วาเปนใคร ไมวาจะเปนอาจารยชยอนนตหรออาจารยทานนนกตาม

จะวาไปแลว ตอนนน ผมกไมไดรเร องเพลโตเทาไร จงเกดความตนเตนอยางหนก ตองกลบมาเตรยมตวทบาน และกสบสนไมรวาจะนำาเสนออะไรภายในเวลาสามชวโมง เพราะตวผมเองยงไมรอะไรดเลย

แตในทสด มนกผานพนไป และจนบดน กจำาไมไดดวยวาพดอะไรไป นนเปนเพราะเราพดในสงทเราไมร มนถงจำาไมได มนเปนการทองจำาเอาไปพดอกตอหนง เมอผานไป และไมไดทองมนอยบอยๆ มนจงหายไปจากความทรงจำาเสยเฉยๆ

หลงจากทผมสอนเสรจแลว กไดเขาไปรายงานใหอาจารยเจาของวชาทราบ หลงจากถามไถถงสถาบนการเรยนทองกฤษไปแลว ทานกถามผมวา รไห“ มวาการตความเพลโตนนมกแบบ?” ผมกไมรจะตอบอะไร เพราะถาจะถามวากแบบ มนกคงมมากมากหลายแบบ เพราะเทาทผมอานแตละเลม มนกตความกนตางๆ กนไป อกทงตอนนน ผมเองกยงไมได

160

ศกษาพอเพยงทจะสามารถจดระบบระเบยบแบบแผนการตความเพลโตวามกแบบ ผมจงตอบไปวา ผมไมทราบ

ทานกเฉลยใหฟงวา มสแบบ และทานกบอกวา ทงสแบบคออะไรบาง ซงกนาแปลก เพราะผมกลมมนไปหมดแลววา ทงสแบบของทานนนเปนอยางไร ทงๆ ทปกตผมจะไมคอยลมอะไรแบบนงายๆ และทานกกลาวตอไปอกวา เรยนปรญญาเอกในระบบองกฤษนนมนแคบและเจาะจงเฉพาะเกนไป เชน ถาศกษาเรองเพลโต กรเร องเพลโตอยางเดยว ในขณะทระบบการศกษารฐศาสตรในมหาวทยาลยของไทยนน ตองการคนทรรฐศาสตรหลายๆ เรอง ตามแบบของอเมรกน และบานเมองของเรากยงไมพฒนาไปถงขนตองการผเชยวชาญเฉพาะขนาดนน ทานพดวา เรา “ afford คนทร เรองเพลโตอยางเดยวไมได”

อาว ฉบหายละซ! ผมตความไดสถานเดยวจากสงทไดยนไดฟงตอนนนวา รฐศาสตรจฬาฯ คงไมตองการรบคนอยางผมเปนอาจารย ดวยเหตทผมรแคบเกนไป อกทงยงมนยวา ผมยงไมรจรงในสงทผมศกษาอกดวย เพราะไอการตความเพลโตสแบบททานร แตผมไมรนนเอง

ผมไดเลาเรองทเกดขนให เจาพอฯ ฟง และยงไมทน“ ”จะเลาจบขาดคำาด แกกเกดอาการ ฮต จดขนมา ผลนผลน“ ”ลกขนมา พรอมกบกลาวดวยเสยงอนดงวา กทนไมไหวแลว“วะ เฮย ไป ตง มงไปกบกเดยวนเลย!!”

ไปไหน? และจะไปทำาอะไร??

สยามรฐสปดาหวจารณ 7 -13 พฤศจกายน 2546

161

คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: กรงเทพฯ ๒๕๒๗ ‘Intellectual Maverick: Postmodern Man / Postmodern Justice’ (75)

“เจาพอฯ ไดพาผม” จำาพรวดไปหาอาจารยชยอนนตทหองทำางาน และไดเลาเรองทเกดขนใหอาจารยทานทราบ และลงทายดวยการกลาวอยางมอารมณวา อาจารย ผมวาอยาง“นไมไหวแลว มน อนซลต ‘ ’ (insult) กนเกนไป เจาพอฯเหน”วา การทอาจารยทานนนมานงซกถามวา การตความเพลโตมกแบบ และกเฉลยวามทงสนสแบบ แถมยงประกาศวา คนทไปเรยนปรญญาเอกในระบบองกฤษทศกษาเรองเพลโตอยางเดยวนน ทางคณะรฐศาสตร จฬาฯไมสามารถจะรองรบได ทงหมดนเปนการดหมนกนเกนไป

เมออาจารยชยอนนตทานไดยน กกลาวสวนขนมาวา เฮย ไมมอะไรหรอกวะ อนซง อนซลต อะไรกน ไมมหรอก “ ‘ ’

อยาไปคดอะไรมากเลย!”ปฏกรยาดงกลาวของเจาพอฯแสดงใหเหนถงความเปน

คนทไมยอมรบทศนคตทดถกหรอผกขาดวาความรความเขาใจของตนเองเหนอกวาคนอน หรอ ของขาด ของขาถก“อยคนเดยว ซงปฏกรยาแบบนจะวาไปแลว กไปกนไดดกบ”แนวคดแบบหลงสมยใหมไมนอย ทปฏเสธการผกขาดความถกตองขององคความรใดความรหนง หรอวาทกรรมใดวาทกรรมหนง นอกจากน ยงแสดงใหเหนถงความเปนคนจรงคนกลาในตวของเขาดวย ทไมสามารถยอมรบการดถกดแคลนในลกษณะน ขณะเดยวกนกพรอมทจะออกโรงเพอประจญบานกบวธคดแบบอภมหาวาทกรรม

162

คณสมบตดงกลาวนนบเปนเสนหและจดเดนในตวของเจาพอฯ ทพรอมจะดวลกบมนษยเจาระเบยบเจามหาวาทกรรมทงหลาย โดยไมสนใจวา ใครจะเกลยด ใครจะไมยอมรบเขา ซงกสมแลวกบฉายา “Intellectual Maverick” ทอาจารยวระ สมบรณไดตงให

เหตการณในทำานองน มไดเกดขนเพยงหนเดยว แตเกดขนบอยครง เมออภมหาวาทกรรมไดแสดงพลงผานตวแทนผกระทำา (agent) ตอผคนในสงคมทเขารจก ในกรณน เจาพอฯอาจจะเปรยบเสมอนกบนกมวย เมอไดยนเสยงปเสยงกลอง กเตนทนท แตเมอเวลาผานไปเนนนาน เขากลดราวาศอกลงไปกบการชกแบบไมเลอกหนา แตไมใชวาเขาจะหยดชกหยดดวล แตเขาจะเลอกดวลเลอกชกใหถกโอกาส และถกเปาหมายสำาคญๆ มากกวาทจะปะฉะดะไมเลอกหนา

จากเหตการณดงกลาว อาจจะทำาใหบางคนคดวา เขาเปนคนทรกเพอนและซดศตร เขาทำานองคนทเทยงธรรมตามแบบโพลมาคส (Polymachus) ในหนงสอ The Republic ของเพลโต แตนนเปนความเขาใจผด เพราะเขาไมใชคนทจะเขาขางเพอนและมงทำารายศตร (helping friends and harming enemies) แมแตเพอนถาเกดมพฤตกรรมหรอความคดทเฮงซวยในแบบอภมหาวาทกรรมขนมา เขากจะตงคำาถามและซดไมเลยงเหมอนกน พดงายๆ วา เขาคอ Intellectual Maverick ตวจรง ทไมเขาใครออกใคร ไมวามตรหรอศตร หรอวานอาจจะเปน ความ“ยตธรรมหรอคนเทยงธรรมแบบโพสตโมเดรน ”(postmodern justice) ?

163

เพอนหลายคนเคยตองอารมณเสยกบการปฏบตการของเขา!! สวนหนงเขากดคลายโสกราตสทชอบตงคำาถามกบผอวดตววาเปนผร และความรของขาถกตองทสด ใครๆ กรจกโสกราตสจากวธการตงคำาถามแบบกวนตนและถงรากถงโคน การสอบสวนตงคำาถามของโสกราตสเองสวนหนงกเขาขายการรอถอน-รอสรางอยางทเขาแปลจากคำาวา “deconstruct” กน

ไปๆ มาๆ กระบวนการรอสรางและแนวคดตอตานอภมหาวาทกรรมของโพสตโมเดรนกมลกษณะรวมกบการสอบสวนตงตำาถามของโสกราตสทปรากฏในงานเขยนของเพลโต งานสวนหนงของเพลโตกจดไดวา เปนปฏกรยาของการตอตานและบอนทำาลายอภมหาวาทกรรมความคดในชวง กอนสมยใหม อยางงานบางสวนของเพลโตกลบดจะมอะไร“ ”

คลายกบความคดในชวง หลงสมยใหม อยางนาประหลาด“ ” !ขอสงเกตดงกลาวนเองทำาใหผมนกถงหนงสอของ

Catherine H. Zuckert ทชอวา “Postmodern Plato: Nietzsche, Heidegger, Gadamer, Strauss, Derrida” วางขายเมอป พ.ศ. 2539 โดยสำานกพมพแหงมหาวทยาลยชคาโก Zuckert ในขณะนนเปนศาสตราจารยทางรฐศาสตรท Carleton College ซงเปนสถาบนการศกษาในระดบชนนำาแหงหนงของอเมรกาทคนไทยเราไมคอยจะรจก Carleton College ตงอยทเมอง Northfield รฐมนเนโซตา

ในหนงสอเลมน Zuckert ไดชใหเหนวา บรรดานกวชาการนกคดทางการเมองคนสำาคญอยาง Nietzsche,

164

Heidegger, Gadamer, Strauss, และ Derrida ตางหนกลบไปหาเพลโต และความคดของเพลโต มอทธพลสำาคญในการชวยขยายมานฟาทางความคดของเขาเหลาน

นอกจากน ขอสงเกตอกประการหนงตอประเดนเพลโตกบโพสตโมเดรนน กคอ Zuckert เปนหนงในบรรดาลกศษยของ Leo Strauss!

บางทเราอาจจะตองหนมาพนจพจารณา การกระทำา“ทางความคด ของนกคดมากกวาตดกบ ความคด ของ” “ ”นกคดใหมากกวาน

คนทไมไดประกาศความเปนโพสตโมเดรนอาจเปนโพสตโมเดรนยงกวาคนทประกาศ! และคนทประกาศกอาจจะกำาลงกระทำาในสงทขดตอสงทเขาออกตวเสยดวยซำาไป

เมอยอนกลบมานกถง เจาพอฯ ของเรา“ ” กพบวา แมวาเขาจะศกษามารกซสมมาอยางสาหส แตกระนน วงการมารกซสตและเศรษฐศาสตรการเมองในแวดวงวชาการไทยในขณะนน กไมสามารถรบเขาไดอยางสนทใจ และถาจะวาวาเขาเปนมารกซสต ดๆ ไปแลวกไมใช ถาจะเปนอะไร กดจะเปนไปหมดเสยทกอยางทกสำานก ขณะเดยวกน กไมเปนอะไรสกสำานกเลยดวย!

ไมรวาจะเปนกรรมสำาหรบคนทจดประเภทไมไดอยางเขา หรอเปนกรรมสำาหรบคนอนๆ รอบๆ ตวเขา ทจดประเภทจดสำานกได และมสงกดเปนเรองเปนราว

ในชวงเวลาทผมอยเมองไทย กไดมโอกาสไปไหนมาไหนกบเขา ไปเทยวตางจงหวด ไปทะเลกนบาง กไดรจกพดคยแลกเปลยนกนจรงๆ จงๆ สมยอยเมดสน ถงแมจะไดคยได

165

กนขาวดวยกน แตกไมนานนก เพราะเขากตองปลกตวไปจมปลกกบการเขยนวทยานพนธใหจบโดยไว เพราะมนกนานเกนควรแลว สวนผมกตองมวสาละวนกบการเรยนทเพงอยในชวงเรมตนปรบตว อกทงผมกพงพอใจทจะใชเวลาอยกบแฟนของผม นอกจากนน ความรของผมกบของเขาในชวงเวลาทเมดสน กทงหางกนไกลโข

นอกจากเขาจะเปนคนทกำาลงจะจบปรญญาโท และผมเปนเพยงผเรมตนเรยนความเปนนกอานนกคนควาของเขากมปรมาณพลงงานทมากกวาผมอยางทผมเทยบไมตด การพดคยทางวชาการมนจงเปนคนละระดบกน

เมอผมเรมเรยนปรญญาเอก กเรมดขนบางและสามารถทจะพดคยกบเขารเรองไดบาง แตกระนน มนกยงทงหางอยหลายขมทเดยว

สามสเดอนทเมองไทย กทำาใหเราไดรจกกนมากยงขนกวาเดม รวมทงไดเหนการพทกษตอสตอกรกบปฏบตการการของอภมหาวาทกรรมดวย

เมอนกยอนกลบไปจาก ณ วนน มนกทำาใหผมพอจะเหนเคาลางของสงทเรยกวา ความยตธรรมแบบโพสตโมเดรน “ ”ในตวตนของเขา postmodern man / postmodern justice!

สยามรฐสปดาหวจารณ 14 – 20 พฤศจกายน 2546มนษยกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: กรงเทพฯ 2527: ชวตทเลอกเอง (76)

166

ในชวงกลบมาเยยมบานนน ชวตในบานกจะดวนวายพอสมควร เนองจากตองสาละวนกบทารก พมเลก อายเพยง“ ”ไมกเดอนของผม อลหมานกนตามประสาเดกทารกทเราตองคอยดแลเกยวกบเรองกนนม ขบถาย อาบนำา ทองอด ซอผาออม ฯลฯ ตอนอยองกฤษ ไมคอยจะมปญหาเรองผาออมเทาไรนก เพราะทนนอากาศหนาว เดกใสผาออมชนดใสแลวทงกไมเปนไร แตเมองไทยอากาศรอน มกจะอบและเกดอาการแพผาออม อกทงราคาผาออมแบบใสแลวทง ราคากไมถกสำาหรบคาครองชพของคนไทยเรา ดงนน ไปๆ มาๆ เรากตองหนมาพงผาออมทเปนผาขาวบาง ใสแลวตองซกตากแหง ซงกเพมภาระของการซกผาขนมาอยางนาตกใจ เพราะวนๆ หนง ตองใชหลายผนมาก แตสำาหรบทารก พมเลก “ ”เธอกดจะสบายกบผาออมชนดนมากกวาชนดใสแลวทง

พดถงชอ พมเลก ปรากฏวา เมอกลบมาบาน แมผมก“ ”จดแจงเปลยนชอเสยงเรยงนามให พมเลก เสรจสรรพ “ ”ทงๆ ทผมเปนพอและเปนคนตงชอเอง แมบอกวา สงสยผมจะบาทตงชอลกเชนนน เพราะไมมใครในโลกควรมชอ พม“เลก ดงนน ชอใหมทแมตงใหทารกเลกของผมกคอ กระแต” “ หรอ แต ดวยเหตทเมอสมยกอนโนน กอนแมจะคลอด” “ ”

ผมออกมา ปากบแมตงใจอยากจะไดลกสาว เพราะมลกชายมาแลวถง 3 คน คนโตมชอเลนขนตนดวย ด“ .เดก สวนอก”สองคนตอมามชอเลนขนตนดวย ต“ .เตา” อนไดแก ดอง ตอ โตง สาเหตทคนโตชอ ดอง กเพราะวาตองการใหสมพนธ“ ”กบญวนหรอเวยดนาม เพราะปาเลาวา แมของปเปนคนมาจากเวยดนาม ถาจะไมผดนาจะมาจากเมองเว ดงนนจงตงชอ

167

ลกชายคนโตวา ดอง สวนอกสองคนกปกต พอมาถงคนท“ ”ส แมตงใจวา ถาออกมาเปนลกสาว จะใหมชอเลนวา แต “ ”ทมาจาก กระแต จะไดสอดคลองกบชอเลนๆ ของพๆ นน“ ”คอ ดอง ตอ โตง แต แตปรากฏวา ดนออกมาเปนผชาย“ ”เสยอก ชอ แต ทนกไวจงไมไดใช และกเกบมาเรอยจน“ ”กระทงมาไดหลานคนแรกของตระกลเรา ซงกเปนทารกเพศหญงสมใจปยา ดงนน พมเลก จงกลายรางเปน กระแต “ ” “ ”ดวยประการฉะน

แมวาผมจะขอรองทดทานการเปลยนชอลกของผมโดยอำาเภอใจของแม แตกดไมไดผลอะไร แมตอบวา กฉนจะตง“ชอน ใครจะทำาไม?” แมผมเปนพวกอำานาจรวมศนยครบ! และเปนการรวมศนยทด ดงทอรสโตเตลเคยกลาวไววา เราไมสามารถบอกไดวา การปกครองทอำานาจอยในมอของคนๆ เดยว หรออยในมอของกลมคน หรออยในมอของทกคน จะเปนการปกครองทดหรอเลวอยางใดอยางหนง เพราะการแบงรปแบบการปกครองในลกษณะดงกลาวน เปนการแบงโดยใชเกณฑปรมาณของผถอครองอำานาจ หาไดบงบอกถงคณภาพไดไม ดงนน การปกครองทงสามทวามาน อาจจะเปนการปกครองทดหรอเลวกได 54

นอกจากแมจะใชอำานาจสงสดทมอยในการเสกให พม“เลก กลายเปน กระแต แลว แมยงเปลยนชอจรงของแม” “ ”หนนอยของผมอกดวย แตเดมททผมตงชอจรงใหเธอวา พม และกะวาเมอกลบเมองไทย เวลาไปจดทะเบยน กจะให“ ”

ชอวา พมยพา ดวยเหตวา ใจผมอยากใหเขาโตมาเหมอน“ ”

54 Aristotle, Politics, Book III-IV.

168

แม ผมจะไดมความสขสองเทากวาทมอย เพราะเมอผมไดอยใกลกบแมเขา ผมมความสขและความอบอนมาก และถามผหญงอยางนในครอบครวถงสองคนในเวลาเดยวกน ผมถอวาเปน การตอกยำาความสขแบบสองเทาตว “ ” (double confirmation of happiness)

แมผมไมเหนดวยอกตามเคย หาวาผมหลงเมย แมคดชอออกอยางประนประนอม โดยยงคงใหมชอ พม แตเปน พมพร และตงแตบดนน“ ” “ ”เปนตนมา ผมกมลกสาวชอ พมพร และมชอเลนวา “ ”กระแต“ ”

กระแตดเหมอนจะกลายเปนลกคนทหาของแม และเปนนองสาวของผมเสยมากกวาจะเปนลกผม เพราะแมผมเลยงเขาเหมอนลก และพยายามจะใหนมดวยตวเอง!!

ทวาใหนมดวยตวเองน มไดหมายถงปอนนมจากขวดนะครบ แตหมายถง ใหดมนมจากเตา!!

แมพยายามใหกระแตดนมจากอกแม โดยทมนไมมทางเปนไปได เพราะแมไมใชหญงเพงคลอดลก ถงจะไดมนำานมจากอกใหดม แตแมดเหมอนจะมความสขทไดทำาเชนนน ไดอม ใหกระแตดดนม (ทงทไมมนม) ดแมจะเปนเอามากจรงๆ

นอกจากน แมยงไปเอารปผมสมยเปนทารกมาดบอยๆ และโดยแสดงความเหนอยางจรงจงวา ไอแตชดๆ “ !” คอดรปผมตอนเปนทารกแลวบอกวา ผมเหมอนไอแตมาก ทงทจรงๆ แลว แมควรจะพดวา ไอตงชดๆ “ !”มากกวา เพราะผมเกดกอนและเปนพอของเดกนน เดกนนควรจะเหมอนผม ไมใชผมไปเหมอนมน! แตดวยความเหอหลานขนาดหนก

169

กระแตจงกลายเปนตวอางองของแทตนฉบบไปเสยฉบ สวนผมกลายเปนผตามลอกเลยนแบบไป

สวนทางญาตผใหญทางสายแฟนผม กไมใชเลนเหมอนกน กตงชอใหกระแตเชนกน และเนองจากทางสายแฟนผมเปนคนจน กระแตจงไดชอจนมา ชอทไดมาน เมอผมฟงครงแรก มนทะแมงๆ ชอบกล อาปา หรออากงไดตงชอหลาน“ ”สาววา ปวยเจยบ ผมฟงแลวไมคอยชอบเพราะมนมคำาวา “ ”ปวย ขณะเดยวกน คำาทเหลอกดจะคลายคำาไทย นนคอ “ ”เจยบ ฟงดแลวคลายเดกชอ เจยบ ไมสบาย“ ” “ ”

นอกจากนอาปายงตงชอจนใหลกเขย ผมยาวของอาปาดวย อาปาคงคดวา ไหนๆ กตงชอใหลกมนแลว และไหนๆ กมาเปนเขยจนเถาแกใหญสแยกวดตกแลว ลกเขยกควรจะมฉายาเปนจนดวย หลงจากเขยนชอผมเปนภาษาจนและออกเสยงใหผมอานตามแลว ผมกไดมชอเพมมาอกหนงชอ นอกจาก ไชยนต และ ตง แลวผมกมชอจนวา เจก “ ” “ ” “ตง”

อาปาใหเหตผลวา เนองจากผมเรยนมาทางการเมอง และมความสนใจการเมอง กนาจะไดชอของผนำาปฏวตจนคนสำาคญ นนคอ ทานประธาน เหมา เจอ ตง และอาจจะรวมไป“ ”ถงการทผมมผมยาวและทาทางกวนตน คดอานไมอยกบรองกบรอย ไมอยในกรอบประเพณ จงดคลายเปนคนกบฏ คนปฏวต ดงนน จงควรจะไดชอ เจก ตง ซงมาจากคำาวา เจอ“ ” “ ตง ของทานประธานเหมานนเอง”

อาปาคงคดไตรตรองหาชอนใหผมอยางตงอกตงใจพอด!

170

ในทสด เวลาทผมตองกลบไปองกฤษกมาถง แมไดปรกษากบอาปาและอาอ (พอแม) ของแฟนผม เหนวา ไมควรใหผมและแฟนตองแยกกนอย ควรจะใหแฟนผมกลบไปอยกบผมทลอนดอนดวยกน สวนกระแตนน แมผมจะเลยงใหเอง โดยมพชายคนโตของผมชวยดอกแรงหนง ซงพดองเปนคนเงยบๆ และเปนคนทนาไวใจ และฝากฝฝากไขไดดทสดในโลก เขาเปรยบไดกบอศวนหรอซามไรโบราณ ทไมพดมาก มคณธรรม มความรบผดชอบสง รก และเสยสละและเปนหวงนองๆ ยงกวาชวตและความสขของตวเอง

แตกระนนกตาม ผมและแฟนใจคอไมสดเลย ทจะตองจากทารกเลกอายไมกเดอนของเราไป และกไมรวาจะไดกลบมาเยยมบานไดเมอไร เพราะผมกไมใชคนรำารวยกวาจะไดกลบมาอกท กคงตองอกสองปเปนอยางนอยกระมง!

ปกต พมเลกจะเปนเดกเลยงงายไมโยเย แตเมอใกลวนทเราจะทงแกไป แกโยเยผดสงเกต โผใหผมหรอแมเขาอมตลอดเวลา เมออมแลวกจะไมยอมปลอย เวลาจะใหคนอนอมตอ พมเลกจะใชมอเลกๆ ของเขาจกผมหรอกำาเสอของผมหรอของแมเขาแนน ไมยอมใหตวเขาตองถกพรากจากไปจากเรา

เราเองตางหากทเลอกทจะจากเขาไป!

สยามรฐสปดาหวจารณ 21 – 27 พฤศจกายน 2546มนษยกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: มตรภาพระหวางคนโหงวเฮงดกบคนโหงวเฮงเลว (77)

171

การทเรากำาลงจะจาก (ทง) ลกเลกวยเพยงไมกเดอนของเราไป เปนผลมาจากการทผมเปนคนออนแอเกนไป ถาผมดงดนทจะเอาลกไปดวย กคงจะไมมใครจะขดได ไมวาจะเปนพอแมของผมเอง หรอพอตาแมยาย และรวมทงภรยาของผมดวย

พดถงการมลกในขณะทยงไมพรอม ถาจะถามวาดใจไหมททราบวาเรากำาลงจะมลก คำาตอบคอ ดใจมาก เพราะถาลกไมเกดมา ผมกคงไมไดอยกบแฟนผมทองกฤษ เพราะหลงจากทเขาเรยนจบทเมดสนแลว พอแมของเขากตองการใหเขากลบมาทำางานทเมองไทย สวนเรองความรกของเรานน ทางผใหญของเขาเหนวา นาจะรอใหผมเรยนจบปรญญาเอกเสยกอน แมวาพอแมผมจะไดสงเถาแกไปสขอเขาแลวตงแตตอนทเราอยทเมดสนดวยกนใหมๆ แตพอแมเขาดไมคอยจะชนชมวาทลกเขยคนนเสยเทาไร เพราะสมยทผมเรยนปรญญาตร และเคยแวะไปหาแฟนผมทบาน ตงแตสมยทเรายงไมไดเปนแฟนกน แตผมเปนแฟนของเพอนเขาอกทหนง จำาไดวา ตอนนน เมอพอแมเขาเหนผม กมองดวยสายตาประหลาดๆ และไถถามลกสาวเขาวา ผมเปนใคร เมอทราบวาเปนแฟนของเพอน และไมไดเปนแฟนลกสาวเขา เขากรสกโลงอก

ทผมทราบปฏกรยาของวาทพอตาแมยายในอนาคตของผม กเพราะเจาตวลกสาวเปนคนเลาใหฟง ซงตอนนนกเปนทขบขนกน ไมเดอดรอนอะไร เพราะเธอยงไมไดเปน แฟนฉน“ ” และฉนกไมไดเปน แฟนเธอ ขณะเดยวกน พอแมเขากลบ“ ”ไปนยมสนใจเพอนของผมคนหนงทไปดวยกนในวนนน เนองจากอาปาพอใน โหงวเฮง ของเพอนผมคนนมาก ซงไปๆ “ ”

172

มาๆ จนถงทกวนน ผมกตองยอมรบวา สายตาของพอตาผมนนชางมความแมนยำายงนก เพราะบดนเพอนผมคนนนประสบความสำาเรจในหนาทการงานและมความเจรญรงเรองอยางยง นอกจากจะจบวศวะไฟฟาจากจฬาฯ และไดไปทำางานบรษทตางประเทศ จนเปนทไววางใจไดตำาแหนงทควบคมในระดบภมภาคแลว เมอกลบมากเปดบรษทของตวเองประสบความสำาเรจในทางธรกจ และไดดำารงตำาแหนงประธานหอการคาไทย-แคนาดา และตอมาไดเปนประธานหอการคานานาชาต และเปนรองเลขาธการสภาหอการคาไทย อกทงไดรบความไววางใจจากรฐบาลหลายชดใหทำาหนาทเปนทปรกษาเศรษฐกจและมาตกหลมรกพรรคประชาธปตยจนไดรบการเสนอชอเปนหนงใน ส.ส. บญชรายชอ ทกวนน เขาเปนผทร เรองเศรษฐกจและการคาระหวางประเทศอยางหาตวจบไดยาก

พวกเพอนๆ ในกวนโรงเรยนเกามกเรยกเขาวา ปา “ ”เพราะตอนทพวกเราเรยนจบใหมๆ ปา เปนคนแรกทไดเงน“ ”เดอนสงสด และแถมยงมรถบรษทไวใชพาพวกเราไปตะลอนๆ กน พดงายๆ คอ พอเรยนจบ มาดปา ทจะประสบความ“ ”สำาเรจกผดขนทนท

ชอจรงของ ปา คอ เกยรต สทธอมร ประวตชวต“ ” “ ”ของเขานนนาประทบใจอยางยง เพราะเขาเปนนกเรยนสายวทยาศาสตรทมความสามารถทางภาษาเปนเลศ เขาพดภาษาองกฤษไดดเยยม รวมทงภาษาฝรงเศสทเขาไปไดมาตอนไปทำางานทเมองเกรอนอบ ประเทศฝรงเศส สาเหตหนงทเขาพดและเขยนภาษาองกฤษไดด ไมใชเพราะเขามพอแมเปน

173

ฝรงตางชาต อยางทหลายคนเขาใจผด เพราะถาดจากหนาตาของเขา อาจจะทำาใหเขาใจไปไดวา เขามพอหรอแมเปนฝรง เกยรตมพอเปนคนไทยเชอสายจน สวนแมมเชอฝรง แตเกดทเมองไทย และไดรบการเลยงดแบบไทย พดงายๆ คอ เกยรตไมไดเตบโตมาในบานทพดภาษาประกต แตเนองจากพอของเขาเปดโรงเรยนสอนภาษาองกฤษ และเขาจำาตองไปชวยพอเขาสอนภาษาองกฤษตงแตสมยทเขายงอยมธยมศกษาปทหนง ทำาใหเขาตองเตรยมสอน และกไดฝกฝนภาษาองกฤษจากการสอนนนเอง เขาตองชวยพอเขาทำางานหลายวนในสปดาห

นอกจากจะตองชวยพอทำางานสอนหนงสอแลว พอของเขาเองกยงมนโยบายทใหลกๆ ทำาอะไรตางๆ ในบานเอง ไมวาจะหนกหรอเบา ดวยเหตนเองททำาใหเกยรตมความชำานาญคลองแคลวในการเดนสายไฟ ซอมขาวของ กอทรายโบกปน ฯลฯ ชวตของเขาทรหดอยางยง เพราะไมไดเกดมาบนกองเงนกองทอง นอกจากพอเขาจะมลกมากแลว กยงมภรยามากอกดวย!

สมยเมอสามสบปทแลว บานของเขาอยแถวซอยวชรธรรมสาธต ถานบเปนสขมวท กปาเขาไปซอยรอยกวาโนน นอกจากบานจะอยไกลจากโรงเรยนแลว ยงอยในซอยลกอกดวย ดงนน เขาจะตองตนแตเชามากเพอเดนทางมาโรงเรยน เขามกจะมาถงตงแตยงไมเจดโมงเชา เพราะถาเขาออกสาย กจะเขาสตรทร ๆ กนอยวา จะตองมาสาย ดงนน เงอนไขของเขากคอ ถาไมเชามากไปเลย กตองสายไปเลย ไมมกลางๆ

174

หลายครงทเกยรตมาหาผมทบานกอนไปโรงเรยน เนองจากเขาจำาตองมาถงเชามาก ถาไปโรงเรยนเลยกจะพบแตความมด หองเรยนกยงไมเปด สภาพคลายปาชา แถมยงมวดอยขางๆ อกดวย เกยรตจงเปนแขกประจำาบานยามเชาของผม ทกคนในบานของผม รวมทงคนใชจากเขมรทชอ องกาบ ตางกชอบเขากนถวนหนา เมอเขามาถงบานผม“ ”

ราวหกโมงครงตอนเชา เขากสามารถขนตรงไปยงหองนอนชนบนไดเลย เมอเดนผานแมผม เขากจะไดยนแมพดวา มา“แลวหรอ นไอตงมนยงไมตนเลย!!”

ครบ! ผมยงไมตน และคนตนสาย-ขเกยจ และมกจะถกตราหนาวา ชาตนเอาดไมได

เขากมานงอยในหองนอนของผมตงแตเมอไรกไมรได ผมรแตวา เมอผมพลกตวไปกเหนเขานงอานอะไรไป หรอไมกหนมาพดกบผมเบาๆ อยางเกรงใจวา เฮย มงตนเสยทได“แลว นมนเจดโมงแลววะ”

ภาพทคนๆ หนงมานงอยขางๆ เตยง โดยทผมยงไมตน หรอตนแลวแตยงไมรสกตว เปนภาพทเกดขนซำาๆ ซากๆ ในชวตของผม--ถาผมมปญญาสวมดวงตาของพระผเปนเจาแลวหนมามองตวเอง เพราะนอกจากเกยรตแลว กยงมเพอนอกจำานวนไมนอยทสลบสบเปลยนเขามาเลนบททวานในชวตของผม ไมเฉพาะประเทศไทย แตรวมไปถงอเมรกาและองกฤษ

บททวานกคอ บทมานงดผมหลบหรอบทมานงขางๆ เตยงผม หรอบทมานงฟงผมนอนพด ฯลฯ จะวาไป มนกดคลายๆ ผมจะเปนดารานำา ทมดาราตวประกอบมาสลบสบ

175

เปลยนทดสอบหนากลอง เพอจะดวา ใครคอผทเลนบทนงดพระเอกนอนไดดทสด!

ทจรง มนจะยงด ถาผมซอนกลองถายรปหรอกลองถายหนงหรอวดโอเอาไว แตบานผมไมมกลอง อยางทเคยเลาไปแลว และกไมมจนบดน! เพราะถาม และแอบถายไว มนจะทำาใหผมม “collection” ชดภาพถายทอาจจะแอบอางวาเปน ศลปะแปลกๆ คอ มรปของคนตางๆ ในฉากเดยว“ ”เดมๆ ไปๆ มาๆ มนจะดคลายผมแกลงคนเหลาน!

นอกจากจะมคนมานงดผมนอนยงไมตนทเมองไทยแลว ครงหนงทองกฤษ กมคนมานงดผมเขานอน!

คอในวนครสตมาส เราคนไทยไมมญาต กอยกนเหงาๆ ตอนนนมเพอนรนนองคนไทยมาจากสกอตแลนด หลงจากกนขาวเยนเสรจ ผมกชวนเขาคย คยไปคยมา ผมกขอไปนอนคย และบอกใหเขานงใกลๆ เตยงผม เขากวานอนสอนงาย

จากเยนวนนน เขานงฟงผมนอนคยไปจนถงเชาอกวนหนง จนเขาบอกวา เขาเหนอยและงวงเหลอเกน แตผมกยนยนกบเขาวา ผมยงคยได และไมงวงเลย (เพราะบางขณะ ผมคยไปและหลบไปในเวลาเดยวกน)

ผมชกไมแนใจวา ผมตดนสยใหคนมานงขางๆ เตยงมาจากเมองไทยหรอเปลา? ถงชอบใหสถานการณดงกลาวนเกดขนอยเนองๆ แตทแนๆ มนมความสขสบายจรงๆ นะครบ ไมเชอกลองดได

คนแบบผมน เขาวา ไมเจรญ! และพอตาแมยายของผมคงดออก โดยไมตองถกจบมานงขางเตยงผม

176

แตจะวาไปแลว ถาผมสามารถวางกบดกใหพอตาแมยายผลดกนมานงดผมนอนหรอคยกบผมขางเตยงไดจรงๆ สกครง มนคงจะสนกและเพมรสชาตประสบการณใน “collection” ชดผลงานศลปะของผมอยางหฤหรรษทเดยว

สยามรฐสปดาหวจารณ 28 พฤศจกายน – 4 ธนวาคม 2546มนษยกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: มตรภาพระหวางคนโหงวเฮงดกบคนโหงวเฮงเลว (78)

พดถงเรองโหงวเฮง กคงตองยอมรบวาอดตพอตาของผมเปนคนทมองคนออก มองคนเปน โดยเฉพาะเมอเปรยบเทยบกบโหงวเฮงของผมกบของเกยรต นอกจากพอตาของผมจะเลงเหนวาเกยรตจะเปนคนทจะตองประสบความสำาเรจรงโรจน หมอดบางคนกดเขาวา เขาจะมฐานะมงคง สขสบายตงแตอายสามสบกวาๆ เทานน และเมอเวลาผานไป เกยรตกไดพสจนใหเหนวาเปนจรงตามนน ขณะเดยวกน แมวาอดตพอตาของผมจะคาดเดาอนาคตของเกยรตไดถก แตอาปากคงนกไมถงวาความสำาเรจของเกยรตจะถงระดบชาตและ “go inter” ขนาดน ปจจบนเขามอายเพยงสสบตนๆ และยงมอนาคตทสดใสรอเขาอย 55

สวนตวผมนน เมออายยางเขาสามสบกวาๆ กเพงจะเรยนหนงสอจบ และเพงจะเรมตนชวตการทำางาน ในขณะทเกยรตไดเดนทางถงจดแหงความมนคงทางเศรษฐกจ55 ปจจบน อายหาสบตนๆ

177

เรยบรอยไปแลว และดวยความสามารถของเขา ทำาใหเขาถกดงเขาไปทำางานดานการเมอง 56

จะวาไปแลว ชวตของผมกแวดลอมไปดวยผคนทประสบความสำาเรจระดบชาตหลายคน มครงหนงทเกยรตเดนทางไปเยยมผมทเมดสน ซงการเดนทางครงนนเปนสวนหนงของการเดนทางมาเยยมแฟนเขาทกำาลงเรยนอยทอเมรกาเชนเดยวกน ผมทงเขามาก เพราะเขาเดนทางมาเยยมแฟนเขาดวยเงนทเขาหาไดเอง และยงมนำาใจนงรถ หมา “ ”(Greyhound) มาหาผมทเมดสนดวย

ในครงนน บงเอญเราไดมโอกาสนงคยกนทหองของเพอนนกเรยนไทยคนหนง และไดพบกบนกศกษาคนอนๆ ดวย ในบรรดาผคนตางๆ ทเราไดพบ กม ออง ซงโอนยาย“ ”จากมหาวทยาลยอนมาทเมดสน อองจบบญชจฬาฯมา และเรมตนเรยนปรญญาโทบรหารธรกจทมหาวทยาลยแหงหนงในอเมรกา และตอมาหลงจากทเขาทำาคะแนนไดดมาก จงยายมาเรยนทเมดสน เกยรตรจกกบอองบางตงแตสมยอยโรงเรยนเตรยมอดมฯ จงทกทายกนและกน สวนอองนนมเพอนบญชจฬาฯมาเยยม เปนนกศกษาไทยทเรยนอยทมหาวทยาลยวสคอนซน เมองมลวอกก เธอชอ กญจนา “ ”จบบญชเกยรตนยมอนดบหนง และบงเอญเธอเปนนกเรยนเกาโรงเรยนเดยวกบแฟนผมดวย มนจงโยงใยกนไปหมด

ในวนนน ใครจะไปลวงรไดวา ในเวลาตอมา อองไดกลายเปนนกบรหารธรกจมอหนงของประเทศไทย เคยบรหารงาน

56 เรมตงแตพลเอกชวลต ยงใจยทธ-คณชวน หลกภยและคณอภสทธ เวชชาชวะ

178

บรษทเงนทนหลกทรพยชอดง และเปนผบรหารของแกรมม และลาสดดำารงตำาแหนงเลขาธการ กบข. ซงดแลบรหารเงนของขาราชการทวประเทศ ใครๆ กรจกเขาในชอจรงนนคอ ว“สษฐ ตนตสนทร สวน กญจนา กกลายเปนนกการเมอง” “ ”เลอดใหมไฟแรงของพรรคชาตไทย และใครๆ มกจะเรยกขานเธอในชอเลนตามสอมวลชนวา หนนา สวน เกยรต“ ” “ ” นน สงคมกรจกในฐานะประธานสภาหอการคานานาชาต และหนงในทมเศรษฐกจคนสำาคญของพรรคปคะชาธปตย รวมทง พ“นน เจาของหองทพวกเราไปพบกน ทขณะนดำารงตำาแหนง”รองอธบดกรมหนงของกระทรวงพาณชย! 57

ผมไมรวา คนทงสจะจำาวนทพบกนโดยบงเอญท “Master Hall” เมองเมดสนไดหรอไม?

แมวา อาปาหรออดตพอตาผมจะคาดเดาวาเกยรตจะเจรญรงเรองในอนาคต แตผมมนใจวา มอยเรองหนงทอาปายากทเดาไดเกยวกบความสามารถอกแขนงหนงของเพอนผมคนน นอกจากจะเกงทางงานชาง งานกอสราง เครองไมเครองมอ เพราะเขาถกฝกมาจากครอบครว เขากยงรอบรในเรองวศวกรรมไฟฟากำาลงจากการเรยนทจฬาฯ และมาพฒนาศกยภาพของการเปนผนำาผบรหารเมอตอนทำางานกบบรษทขามชาต และกลายเปนผรอบรในทางเศรษฐกจการคาระหวางประเทศ และเปนนกการเมองในทสด แตคณสมบตทโดดเดนอกประการหนงทอาปาไมรกคอ เรองดนตร

57 “พนน ” หรอคณนนทวลย ศกนตนาก อธบดกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชย

179

เกยรตเรยนเปยโนดวยตวเอง และตอมากหนมาจบทรมเปต และเปนนกทรมเปตมอหนงของวงดรยางคของโรงเรยนอสสมชญ เลนกตารไดดพอใช และทสำาคญ คอ รองเพลงไดไพเราะเสนาะหผคนเปนอยางยง

ยามทมการสมาคมสงสรรค ถามเปยโนสกหลงหนง เขาจะกลายเปน ผใหความบนเทงสนทรย แกคนรอบขาง “ ”เพลงทเขาถนดคอ เพลงทงหลายแหลของ “The Beatles” แตทผมชอบฟงเขาเลนและรองมากๆ มอยเพลงหนงทไมใชของ “The Beatles” แตเปนเพลงของ Stevie Wonder ชอ “Lately” ซงหลงๆ ไมคอยไดยนเขาเลนเทาไร แมจะขอใหเลนกตาม

เมอไมนานมาน เขาตองบนไปท Fletcher เพราะเขาเรยนหลกสตรพเศษ สำาหรบผบรหารในสาขา “International Studies” ทนน และหลงจากเรยนจบแลว มการสงสรรคกน ปรากฏวาทางผบรหารหลกสตรถงกบไปหาเปยโนมาหลงหนง เพอใหเขาเลนใหครและเพอนรวมชนฟงและไดรวมกนรองเพลงหลากหลายทเขามกจะเลนได หรอไมกใชเวลาไมนานทจะแกะคอรดออกมาไดสดๆ

นาสงเกตวา ผประสบความสำาเรจอยางจรงๆ จงๆ มกจะมความสามารถมากกวาหนงดาน และจะวาไปแลว หลายดานเลยทเดยว อยาง คณชวน หลกภย เองกมความสามารถในทางศลปะ อยางททราบกนคอ คณบณฑร ลำาซำา กมความสามารถในทางดนตรเปนเลศ

มาถงตรงน หลายคนอาจตงคำาถามในใจวา หลงจากทผมบรรยายสรรพคณของเพอนผมทชอ เกยรต มา“ ”

180

มากมาย แตดเหมอนวา ยงขาดอกเรองหนง นนคอ เรองกฬา และคงสงสยวา เกงมาไดตงหลายอยางแลว กฬาคงเปนขอยกเวนใหไมเกงสกเรองกระมง??

พดไปกคลายจะขายเพอนกน สมยอยเตรยมอดมฯ คนรนราวคราวเดยวกบเขา คงจำาไดวา เกยรตมฝมอฝตนในกฬาตะกรอแคไหน? สมยอยจฬาฯอาจจะไมไดมโอกาสแสดงฝมอเทาไรนก เพราะตองทำางานหาเลยงตวเองไปดวย แตหลงจากนน เมอเขามโอกาส เขากไดกลายเปนนกป นจกรยาน นกเทนนส นกสควอช และนกกอลฟ ... โอ คนห_อะไร! จะเกงไปไดหมดแบบน

แตกนนแหละครบ มนเปนเรองของคนมฝมอ มศกยภาพ มจตใจมนคง และมนกอาจสะทอนปรากฏออกมาใหเหนเปน โหงวเฮง“ ” อยางทอาปาแกเหนในตวเกยรต แตไมเหนในตวผม อนทำาใหชวตรกของผมไมคอยจะราบรนเทาไรนกในระยะแรกๆ และในทกระยะๆ ทตามมา

ถาจะถามวา แลวหมอดเคยดผมไววาอยางไรบาง จะไดดในทางไหน หรอเกงในเรองอะไรบาง?

ผมจำาไดวา ตอนประมาณเกาขวบ มหมอดชอ แกว มา“ ”ดดวงแมผมทบาน ซงขณะนน เรายงอยทถนนไมตรจต วงเวยนยสบสองกรกฎา หมอดแกวใสแวนดำา ซงไมรวาจะทำาใหดขลง หรอตองการกลบเกลอนดวงตาตอแหลแหลไปเรอยของแกกนแน

หลงจากทแกพยากรณดวงชะตาของแมผมไปแลว และไดเงนคาดไปแลว แกกหนมาเลนทางผมบาง คลายจะเปนโบนสคนกำาไรใหลกคา คอแกจะดดวงเดกชายอายเกาขวบให

181

ฟรๆ วธการดของแกใชดลายมอ หลงจากแกดลายมอของผมผานแวนกนแดดดำาป ของแก แกกแถลงคำาทำานายอนาคตของเดกชายไชยนตออกมาเปนชดๆ ดงน

“เปนคนหวสมองพอใช ตอนโตจะมเงนถงหาแสนบาท พนดวงเปนคนรกความยตธรรม ไมยอมใคร แมวาจะอยากเปนตำารวจ แตขอเตอนไวกอนเลยวา หามเปนเดดขาด เพราะถาไปเปนกคงจะอายสน ตายเรวตงแตยศรอยตร เพราะเปนคนจรงจงและคอนขางใจรอนในเรองบางเรองทคนสวนใหญมกปลอยปละละเลย รบราชการอะไรกไดทไมใชตำารวจทหาร กนาจะพอไปได”

เมอแมผมไดฟง กอดรนทนไมได ถามไปวา ตกลง มน“มอะไรดหรอเดนบางไหม?”

หมอดแกวผใสแวนกนแดดตลอด แมแตเวลาทอยในรม กกลาวตอบทนทดวย ทาทางทเมามนสในอารมณวา

“มครบ คณพ ดวงเขาคนน...ฮะ...ฮะ.... ถกโฉลกกบพวกอตว ไปเทยวซองไหน ไดรบการรบรองเตมท พวกสาวๆ อตวจะบอกเลยวา อยางพนะ หนชอบ พไมตองเลย อยเฉยๆ‘ นองทำาเอง ซงถาไปทำาอะไรยงเกยวกบเรองแบบนจะด เขา’มดวงทางน!”

สำาหรบเดกชายอายเกาขวบ เรองทไดยนมานมนจะเปนเรองดไปไดอยางไร? เนยละหรอเรองดในชวตผม!!?? ฟงแลวชวนใหขนลกขนพองสยองหวเสยมากกวา บรอส!

มาถง ณ วนน กรณาอยาถามผมเลยครบวา คำานำานายของหมอดแกวถกหรอเปลา

182

แตไปๆ มาๆ ระยะหลงน เมอขาวเฮยเดวสหรอ ชวทย “ ”ดงขนมา มคนเหนหนาตาแกตามหนาหนงสอพมพและโทรทศน ผคนตางออกปากเปนเสยงเดยวกนวา รไหม มง“กบชวทย เหมอนกนมาก ทงตอนผมยาวและผมสน ทงสหนาและวธพดจา”

โอย! ทงโหงวเฮงและคำาทำานาย!! ดทาผมจะไปไดสวยกบธรกจในเครอเดวสกรปมากกวาจะเปนนกวชาการอยางทเปนอยทกวนน แตกอาจจะตองเผชญกบชวงดวงตกอยางคณชวทย และอาปาทขณะนคงกำาลงนงจบนำาชาและตแบดมนตนอยบนสวรรค กคงจะยงยนยนมนใจวา ไมควรจะใหลกสาวของแกมาฝากผฝากไขใชชวตกบผมอยด

สยามรฐสปดาหวจารณ 5 – 11 ธนวาคม 2546มนษยกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: เงอนไขแหงความสำาเรจ: ลขตฟาหรอจะสมานะตน (79)

จากเรองราวของชวตผคนทผมไดรจกมา ทำาใหผมนกถงคำาขวญบนแผนสตกเกอรทผมซอมาจากรถเขนเรขายสตกเกอรและของเลนราคาถก ซงรถขายของเลนประเภทนเปนทโปรดปรานสำาหรบลกชายวยแปดขวบของผมมาโดยตลอด! 58

คำาขวญทวานคอ ลขตฟาหรอจะสมานะตน บางคนท“ ”ผมรจกอาจจะมชวตทรงโรจนดวยเหตเพราะฟาลขตมาเรยบรอยแลว แตชวตของอกหลายคนกลบพสจนใหเหนวา

มานะ“ และการทำางานหนกยอมพชตอปสรรคทงปวง คลาย”58 ตอนนเขาอายยาง ๑๖ ปแลว

183

คำาขวญประจำาโรงเรยนของผมอยางไรชอบกล “Labor Omnia Vincit”!) บางคนทผมรจก มชวตวยเดกทแสนสขสบาย เพราะครอบครวมฐานะรำารวยมหาศาล และคาดเดาไดวาเขานาจะมชวตทรงโรจนสวยหร เมอโตขน เมอเวลาผานไป กพบวา แมวาเขาจะไมไดยากจน แตกระนน ชวตกมไดประสบความสำาเรจรงโรจนแตอยางใด พดงายๆ กคอ พอแมปยาตายายทำาไวใหเทาไร กไดเทานน หรอนอยกวา สวนอกหลายคนทชวตในวยเดกตองตอส ไมเคยมของเลนหรอความสะดวกสขสบายในวยเดก กกลบประสบความสำาเรจในชวตอยางโดดเดนเปนสงา และหนงในนนกคอ เกยรต สทธอมร เพอน“ ”เจาเกาของผมในสองตอนทแลว

ในวยเดก แทบจะไมมครคนไหนเหนแววเขา แถมกลบจะมองเขาวา ไมไดเรอง ไมเอาไหน ทสำาคญคอ เขาไมไดมชวตแบบเดกเรยนทวนๆ ตงหนาตงตาเรยน หรอเดกรวยทวนๆ ไมตองคดอะไร และถาใครเปนทงเดกเรยนและเดกรวยในเวลาเดยวกน กคงไมตองคดอะไรมากไปกวาการเรยนใหเตมทและพกผอนหยอนใจเตมท มของเลนแพงๆ แปลกๆ ใหเพลดเพลนเปนแรงจงใจในการเรยน

จากประสบการณการเปนครมาสบปของผม 59 ผมพบปญหาบางอยางทเกดขน กบลกศษยลกหาบางคน ปญหาทวานกคอ เขา/เธอไมสามารถจะเขยนตอบขอสอบวชาทผมสอนอยได และนกศกษาพวกนมกจะบนวา ไมรจะตความหรอวเคราะหตอบคำาถามทผมตงไวอยางไร วชาทผมสอนนนเกยวกบการอานงานของนกคดนกปรชญาการเมอง เมออานแลว

59 ถงบดนก ๑๘ ป

184

กตองตความและทำาความเขาใจ ลกศษยจำานวนหนงในหลายรนทผานมา ไมสามารถตความไปไดมากกวาทอานเหน และไมเขาใจวา ทำาไมตองคดอะไรใหมากมายวนวายเสนสมประสาท!

ถามไถไลเรยงกทราบวา พวกเขา/เธอมกจะไมคอยมปญหาในชวต และไมเคยตองแกปญหาอะไรในชวต เพราะมชวตทไมมปญหา!

สภาวะของการทไมตองแกปญหาในชวตเกดขนไดดวยเหตผลสองสามประการ ประการแรก คอ ชวตมนพรอมสรรพทกอยาง ไมยากจน ไมขาดแคลน ไมขาดความอบอน อยากจะไดอะไรกได ดงนน ปญหาทางดานวตถและจตใจกไมม ขณะเดยวกน พอแมกไมไดเลยงดมาอยางใหรจกชวยตวเอง หรอแกปญหาตางๆ ทเกดขนดวยตวเอง (และโอกาสทจะเกดปญหามนกไมคอยมอยแลวดวย)

ประการทสอง เมอชวตมนพรอม ไดรบการตอบสนอง มนกไมคอยจะมความอยากทะยาน เมอไมมความอยากทะยานมนกไมมปญหา คนเราถาหมดอยากเสยแลว มนกไมคอยคดจนตนาการอะไรหรอกครบ กอยไปวนๆ อาจจะเบอหนาย และเปนคนทคนอนเบอดวย

ประการทสาม คนบางคนแมจะไมไดมอะไรพรอมสรรพ ชวตลำาบาก ขาดแคลน ทงทางวตถและจตใจ แตกระนนกกลบไมไดมปญหาอะไร ไมใชเพราะลดกเลสตณหาไปได แตเนองจากเปนคนคดอะไรไดชา สมองทำางานไมคอยมประสทธภาพเทาไรนก คนพวกนเปนพวกประสาทชา จะสขจะทกขอะไรกไมสามารถหวอหวาอะไรไดมากนก อะไรทเปน

185

ปญหาสำาหรบคนอนกมกจะไมเปนปญหาสำาหรบคนประเภทน หวชากดไปอยางนะครบ! สบายดไมคดมาก

ลกศษยของผมจำานวนหนงเขาขายประเภททหนงและสอง ทำาใหไมคอยมปญหา จงไมเคยชนกบการแกปญหา โดยเฉพาะปญหาทไมสามารถมคำาตอบทเปนสตรสำาเรจตายตว และโดยเฉพาะอยางยง ปญหาทางการเมอง! ซงเปนเรองของคนตางจตตางใจ ตางฐานะ ตางศาสนา ฯลฯ พวกเขา/เธอจงไมชอบทจะคดแกปญหาทเปนโจทยในขอสอบของผมเทาไรนก ตางกบนวา มนวนเวยนวกวน ไมรจะทำาอยางไร!

แตกระนน การเกดมาเปนคนทอยในครอบครวทพรอมสรรพ กใชวาจะเปนคนคดไมเปนเสมอไป เพราะบางครอบครว แมวาจะสามารถมอะไรทกอยางทตองการ แตกใจแขง หดใหลกเผชญกบปญหาตางๆ และเรยนรทจะแกปญหา หรอไมกใหรบรปญหาใหญโตไปเลย เพราะปญหาในชวตมนไมคอยจะม กนำาเสนอปญหารนใหญใหเดกคดจนหวโตไปตงแตเดกๆ กม

ขณะเดยวกน เดกบางคนเกดมาในครอบครวทพรอมสรรพ และมอะไรทกอยางทางวตถเพยบพรอม แตตวเดกเองมธรรมชาตศกยภาพมากมายมหาศาล มความตองการเหนอคนปกต จงทำาใหมความอยากตองการมากกวาคนทวไป เกดอภมหาปญหาในใจของเขา ทเกนกวาครอบครวจะสนองและตอบได เดกประเภทนจะดนรนหาทางตอบคำาถามปญหาทตวเองมอยางสดกำาลง จงทำาใหรจกแกปญหา และปญหาทวานกไมใชปญหาธรรมดาๆ เสยดวย คนประเภทนถาไมยงใหญในทางด กมกจะยงใหญในทางชว เพราะคนศกยภาพนอยไมสามารถชวมากหรอดมากได ในกรณของผทยงใหญในทางด

186

กคอ ทานพระพทธเจา เปนอภมหาตวอยางทดไดสำาหรบกรณน

อยางไรกตาม การมปญหาในการดำาเนนชวตกมใชจะเปนเรองดเสมอไป เพราะถามปญหามากมาย แตขาดสตปญญา ขาดการชนำาในการแกปญหาทด เดกกจะกลายเปนเดกมปญหาทวมหวเอาตวไมรอด นอกจากจะไมไดกลายเปนคนรจกแกปญหาและประสบความสำาเรจรงโรจนในชวตแลว แถมยงจะกลายเปนตวปญหาใหกบสงคมบานเมองไปเสยอก

ดงนน การมครอบครวทร ำารวยหรอยากจน มนคงจะไมใชเปนเงอนไขทตายตว แตทแนๆ กคอ การเปนคนสปญหา กลาเผชญ และบากบนมานะนาจะเปนเงอนไขสำาคญผสมกบเงอนไขทางครอบครวทจะชวยเสรมสรางใหเขาหรอเธอคนนนกลายเปนบคคลทสามารถ

“ลขตฟาหรอจะสมานะตน จงเปนคำาขวญขอคดท”เหมาะสมอยางยง และโดยเฉพาะในสงคมการเมองแบบประชาธปไตย เพราะถาเอาคำาขวญทวานไปใชในยคสมยศกดนาหรอยคทาส มนกคงจะออกดอกออกผลใหเหนไดคอนขางยากกวา

เมอเปรยบเทยบกบตวผมกบ เกยรต ชวตผมในวย“ ”เดกสบายกวาของเขามาก แตขณะเดยวกน ถาใหผมไปมชวตอยางเขา กไมไดหมายความวา ผมจะสามารถประสบความสำาเรจไดอยางเขา และเชนกน ถาใหเขามามชวตอยางผม กไมไดหมายความวา เขาจะประสบความสำาเรจไดเหมอนอยางทเขาเปนอยในขณะน เพราะเงอนไขมนสำาคญทงธรรมชาตตวบคคลและบรบทแวดลอมของแตละคน

187

ทำานองเดยวกน ใชวาเดกจากจงหวดเลยทพสมยกตารและเสยงเพลง กหาใชจะกลายเปนอศน-วสนตไดทกคน และเชนกน หากอสน-วสนต มาเกดในกรงเทพฯ กหาใชวาเราจะม

อสน“ -วสนต ไดอยางทกวนน”

สยามรฐสปดาหวจารณ 12 – 18 ธนวาคม 2546มนษยกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: ตอน “เบธนา- -หมอดยปซสาว (ลกแกว)!” (80)

พดถงโหราพยากรณ เราจะพบวา มนอยกบตวมนษยมาเปนพนๆ ป ตงแตสมยอยปตเรอยมาจนกระทงถงปจจบนน นอกจากจะอยเรอยมาในกาลเวลาแลว ยงพบวาในทกๆ สงคมไมวาจะเปนสงคมโบราณหรอสงคมสมยใหม โหราพยากรณกยงมใหเหนอย จำาไดวาในสมยประธานาธบดเรแกน ตวประธานาธบดเองกยงเปนคนทสนใจในเรองคำาพยากรณดวย ในทางการเมองของไทยเรา กไมแตกตาง เพราะตงแตสมยโบราณเรอยมา แมในชวงการปฏวตสยาม 2475 เองกไดยนมาวา ตองดฤกษดยามในการทำาการปฏวตดวย นอกนนรฐบาลทหารในชวงเวลาตอๆ มากตองพงพาหมอดในการกระทำาการตางๆ อยางในสมยของรสช. เองกมขาวใหไดยนวา คนสำาคญของรสช. กเชอเรองดวง ถาใครสนใจในประเดนเรองนอยางจรงๆ จงๆ กตองไปคยกบ ตก ชลดาภ“รณ อาจารยรฐศาสตรคายทาพระจนทร เพราะเธอทำา”วทยานพนธปรญญาเอกในเรองทำานองน 60

60 “โหราศาสตรกบการยดอำานาจ (Supernatural prophecy in Thai politics : the role of a

188

โดยสวนใหญ ผนำาทางการเมองบานเรามแนวโนมทจะรบฟงคำาพยากรณในระดบหนง มาสมยทานนายกฯทกษณนแหละ ทประกาศกราวกบเรองหมอดหมอเดานอยางจรงจง เขาทำานอง ไมเชอ ตองลบหล กนเลยทเดยว มการทากน“ ”ถงขนาดวา ถาหมอดดผด กขอใหอยากลบมาเปนหมอดอกตอไปชวชวต เหนวา หมอดเองกไมรบคำาทา แตกไดยนมาวา มการทากลบวา ถาดถก กขอใหทานนายกฯเลกเลนการเมองไปเลย

ถาจะใหเปนคนกลางเปนกรรมการในเรองน กขอแนะวา ใหรบคำาทากนไปเลยทงสองฝาย เพราะไมวาใครจะแพหรอชนะ คนกลางอยางผมไดประโยชนแน ถาหมอดแพ กตองเลกเปนหมอดกนไป และคนไทยจะไดเลกบาหมอดกนไปเสยบาง ซงเปนผลดตอวธคดของคนไทย ไมใหไปหลงเชอหมอดหมอเดาใหมากเกนไป หรอถาหมอดดถก ทานนายกฯกตองเลกเลนการเมองไป กแปลวา ทานไดกระทำาการผดพลาดตามทหมอดดไว งานนชาวเรามแตไดกบไดถายเดยว ไมมเสย!

พดถงเรองหมอด ไมใชวาผมจะมประสบการณแตเฉพาะ หมอดลกแกว ทพยากรณวาผมจะมดในเรองผหญง และผ“ ”

หญงทวานกหาใชผหญงธรรมดา แตเปนผหญงหากน โดยผมจะโชคดประเภทวา พไมตอง นองทำาเอง แตผมยงม“ ”ประสบการณกบหมอดในตางประเทศดวย!

แตอยาเพงเขาใจผดวา ผมเปนคนบาหมอดเชอโชคลาง ตอนอยเมองไทยกอนไปเมองนอก ตองเจอหมอด หมอผ

spiritual cultural element in coup decisions)” วทยานพนธปรญญาเอก มหาวทยาลยแคลรมอนท

189

พระสงฆองคเจาทปลกเสก เปานำามนตรดดวงมากมาย กเพราะแมผมแกเปนคนเชอเรองแบบน (แตกเลอกเชอซะดวย ไวจะเปดเผยในเวลาตอไป) แตเมอไดไปเมองนอก กไมไดคดวาจะไปดมดดหมออะไร

แตมอยวนหนง ตอนผมไปวสคอนซนใหมๆ ขณะทกำาลงรอใหแฟนผมเดนทางมาอยดวยกน ซงตอนนน ใจกยงตมๆ ตมๆ วาเธอจะไดมาหรอเปลา กกระวนกระวายตามประสา มตรสหายทเมดสนกพลอยรวมลนไปดวย มตรสหายทวานกไมใชใครอน สองสหายคายสงคมศาสตรทเมดสนนนเอง คอ พหน (อาจารยพษณ) กบเจาพอฯ-มนษยทจดประเภทไมได

ผมไมทราบวา โดยปกตแลว พหนจะสนใจในเรองหมอดหรอเปลา แตสำาหรบเจาพอฯ แกดจะไมใชคนทเชอเรองแบบนเทาไรนก แตพหนแกเสนอวา เพอใหผมหายของใจสงสยวา สาวนอยผนนจะมาเปน แฟนฉน ทเมดสนหรอไม ผมควรจะ“ ”ไปดดวงกบหมอฝรง เมอเจาพอฯไดยนไดฟงกหาไดทดทานอยางใดไม แถมยงลนใหผมลองไปดเสยดวย

ทงสอง โดยเฉพาะพหนไดเลาสรรพคณของหมอดทวาใหผมฟงเพอเปนขอมลในการตดสนใจ หมอดทวานเปนผหญง วธการดคอ ดจากลกแกว ซงเปนวธการแบบยปซ ไมดจากวนเดอนปเกดหรอลายมอ ใชเพงลกแกวถายเดยว ผมฟงดกใหรสกนาสนใจ เพราะไมเคยมประสบการณกบ หมอดลก“แกว มากอน จะมกแตกบ หมอดแกว แวนดำา ซงแกไมนา” “ ”จะมองอะไรเหนมากนก ถายงขนตะบตะบนสวมแวนกนแดดดำาป ทงๆ ทอยในทไมมแดด

190

นอกจากวธการดชะตาชวตผานลกแกวจะสรางความตนเตนระทกใจเหมอนทเคยเหนในหนงวา เหนภาพอะไรตอมอะไรในอดต-อนาคตปรากฏออกมาแลว ขอมลเกยวกบตวหมอดยงทำาใหผมตดสนใจไดรวดเรวขน นอกจากหมอจะเปนผหญงแลว แตกมไดแกแรด นาเกลยดเหมอนแมมดในหนงทนงคลำาลกแกว แลวหวเราะ เคยกๆๆ ฮยๆๆๆ ยๆ ๆ พรอมกบ“ ”กรดรองตามมาวา ขาร ขาเหน“ .....” ใหสยองขวญเลน แตเธอเปนผหญงสาว+สวยเสยดวย แถมชอกไพเราะนามวา เ“บธนา”

และแลว มนษยเพศชายชาวเอเชยสามคนกไปปรากฏตวอยทางเขาสำานกโหราพยากรณของ แมหมอเบธนา จำาไดวา“ ” ทางเขามนเปนทางแคบๆ มกระไดขนไปขางบน ตงอยบนถนนทชอ State ชวงใกลจะถง Capitol หรอสภาแหงมลรฐวสคอนซน

คนทผานไปมาคงจะคาดเดาไดยากวา บรษสามคนนมาจากประเทศอะไร จะเดาไดกแตวา คงเปนเอเชย แตกระนนกคงไมคอยแนใจเทาไรนกกบ พหน เพราะพหนตวสงใหญ“ ”มาก แมจะมพงอยบางกตาม และหนาละมายคลายไปทางดาวรายทางฝงอเมรกาใต โดยเฉพาะพวกทเปนศตรกบ Steven Seagal ในหนงเรองใดเรองหนงของเขา เพราะพหนแกไวหนวดบนรมฝปากละมายกบดาราผนนมาก ดงนน ถาจะใหผคนแถวนนฟนธงลงไปวา แกเปนคนเอเชยกลำาบากหนอย แตเมอแกมายนอยกบตจนผมยาวอยางผม กคงพอใหกลอมแกลมวาเปนเอเชยกคงได

191

สวนชายอกคนหนง ซงมความยาวทสนทสด และมหนาทยบยน ลกกะตาทขวาง ยนขาโกง ปลายเทาแบะออก ทาทางกวนประสาทสำาหรบคนประสาทออน มผมยาวรงรงเหมอนไมคอยไดสระ หอยเคลยคลอไปกบกรามทกวางขวางบนใบหนาทมนระยบ สอใหเหนถงความเปนคนมนำาอดนำาทนและนำามน (ทงๆ ท จรงๆ แลว นำาอดนำาทนดไมคอยจะม ถาจะมกมแตนำามน!) ชายผนกยากทจะจดเชอชาตไดแนชด พดงายๆ ถาเปนเครองบนหรอเรอดำานำา กคงตองเปนประเภททเขาเรยกกนวา ไมปรากฏสญชาต นนเอง“ ”

จะวาแกเปนคนจน กดไมเหมอน จะเปนคนไทย กลำาบาก เวยดนามกพอไหว อนโดฯกไมแปลก ถาจะบอกวาเปนเอเชยกอดอด เพราะบคลกมนไมให ทาทางมนไมเหมอนคนเอเชย เพราะมนดกรางๆ กลาๆ จะบอกวาเปนคนอเมรกนเชอสายเอเชยกไมไดอก พดงายๆ วา ความแปลกในตวเขานนมนแผรศมออกมาในบคลกภาพของเขาดวย ทำาใหจดประเภททแนนอนเฉพาะเจาะจงไมไดแมแต สญชาต หรอ เชอ“ ” “ชาต”!

และเมอคนทงสามคนมายนรวมกนอยหนาทางขนรานหมอด มนคงจะเปนภาพทประหลาดพลกสำาหรบคนทองถนแถวนน

ในทสด พวกเรากพากนเดนขนบนไดและเปดประตเขาไปในหองทำางานของหมอดสาวยปซตามเวลานดหมายทพหนจองไวให และเมอผมเหนใบหนาของเธอ....

192

โอ พระเจา! เธอชางสวยจรงๆ ผมสทองปนนำาตาลหนอยๆ ตาโตสฟา หนาตาหวานผสมอบอนนารก หนเธอกนาจะตองดเทาทเดาจากทเหนเธอนงอยหลงลกแกวสำาคญใบนน

ผมไมเคยเหนผหญงฝรงคนไหนในเมดสนสวยสกคนหนงเทาทผานมา ถาจะม กมแตเธอเทานนในวนนน และจนกระทงวนน!

สยามรฐสปดาหวจารณ 19 -25 ธนวาคม 2546คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: ตอน “เบธนา - - หมอดยปซสาว (ลกแกว)!” (81)

“เบธนา เปนฝรงสาวสวยทดแลวผดแผกจากแหมม”ทวไปทผมพบเหน นอกจากความงามของเธอแลว อากปกรยาการพดและสำาเนยงของเธอกไมเหมอนสาวอเมรกนทผมพบเหนตามหางสรรพสนคา หรอบรรดานกศกษาในมหาวทยาลยวสคอนซน เธอมกรยาทดนมนวลและอบอนเอออาทร (ไมใชในคำาหมายของ “พรรคไทยรกไทย”!) ดเธอจะไมเขาขายหมอดหวเงนทมกพานพบทวไป การไปพบเบธนาของผมในวนนน นอกจากจะเปนการดหมอตามความหมายปกตแลว กยงม การดหมอ ในความ“ ”หมาย ตามลายลกษณอกษรดวย นนคอ นงดหนาตาเธอแลวพนจพเคราะห

เมอเราเรมตนนงดดวงกน ผมกไดอาจารยพษณและเจาพอฯเปนลาม เพราะ ภาษาองกฤษ ของผมไมแขงแรงพอ หลงจากเธอถามวนเดอนปเกด และขอจบมอถอแขนพอเปน

193

พธ (ซง จะจบอยางไมเปนพธ กดจะไมเปนไร!) เธอกหนไปเพงดลกแกวทตงอย หนาเธอ แลวเธอกเปดโอกาสใหเราถาม

แนนอนวา คำาถามแรกกคอ ตกลงแลว แฟนผมจะมา“อยกบผมทเมดสนไหม?” เบธนา นงไปสกครกตอบวา เธอ“จะมา แตจะมอปสรรคตดขดในเบองแรก แตกระนน เธอกจะมา ผมถามตอไปวา แลวเราจะไดแตงงานอยกนเปนครก” “กนหรอเปลา?” เธอตอบวา ได แตจะมอปสรรคอย“ ”

แลวเธอกนงไปอก กอนทเราจะถามอะไรตอไป เธอหลบตาและพดออกมาดวย อารมณ ความรสกทรนแรง พรอมกบหายใจหนกหนวง คณรกแฟนของคณมาก ดแล “ทะนถนอมอยางด ประดจไขในหน คณรกแฟนของคณมากกวาทแฟนคณจะรกคณ สงทฉนมองเหนภาพทอยไกลๆ คอ เดกผหญง ฉนมองเหนคณกำาลง เดนจงมอเดกผหญง เลกๆ ”

คำาทำานายของเบธนาขางตนนเปนสงทผมไดยนผานผลงานของสองลามทรวมดวยชวยแปลกน ทานอาจจะสงสยคำาวา ไขในหน ภาษาองกฤษเขาวาอยางไร ซงผมกจำา ไมไดวา“ ”เบธนา เธอพดวาอยางไร ทราบแตวา สองลามพยายามตความและ ถอดความใหเปนภาษาไทยทสละสลวยทสด นกๆ แลวกยงขอบคณนำาใจของทงสองในเรองน จนถง ทกวนน แตขณะเดยวกน กดวาลาม ทงสองจะสนกสนานคกคกมากกบการถอดและต ความวนนน

สวนประเดนเรองทหมอดมองเหนผมกำาลงเดนจงมอเดกหญงเลกๆ สรางความ งนงงใหกบผมและสองลามนนพอสมควร ลามโพสตโมเดรน (postmodern) กลบตความ

194

แบบ ประจกษนยม (empiricism) วา เดกหญงเลกๆ นนนาจะเปนแฟนผม เพราะตวแก รจกแฟนผมมากอนและทราบวาเธอนนรางเลก ดงนน ภาพผมเดนจงมอเดกหญงเลกๆ กนาจะเปนภาพผมเดนกบแฟนผมนนเอง สวนลาม พหน “ ”หรอ อาจารยพษณ นนก ไมรจะตความอะไร เพราะไมรจก“ ”ทงผมและแฟนมากอน

เรากเลยถามหมอดสาวสวยใหแนชดวา เดกหญงเลกๆ ทวานนนาจะหมายถง อะไร เธอตอบวา ผมกบแฟนจะมลกดวยกน!!!

เมอพวกเราไดฟงดงนน กใหคดวามนไมนาจะเปนไปไดหรอก มนไมนาจะรวด เรวอะไรปานนน เพราะผมตงใจวาจะเรยนตอจนถงปรญญาเอก ถาจะมลกกคงเปนใน อนาคตอนไกล อยางไรกตาม การรวาผมจะมลกสาวกนแฟนผมมนกเปนเรองนาตนเตน ดใจอยางยง เพราะนน หมายความวา ผมกบเธอจะไดตกลองปลองชนอยกนกนเปน ครอบครว เพราะผมทราบวา ความรกของเรามอปสรรคเพราะผใหญ (ฝายเขา) ไมคอย ชอบผมนก!

ตอนนน ผมไมไดฉกคดเลยวา ทำาไมเบธนาจงเหนภาพในอนาคตของผมเปน เพยงผมเดน จงมอลกสาวเพยงลำาพงสองคน ผมไมเคยคดวา ในทสดแลว ความเปน ครอบครวในฝนของผม จะมเพยงผมกบลกสองคนเทานน! ใครจะคาดคดคาดฝนวา ใน ทสดผมกบแฟนจะไมไดอยดวยกน ตลอดไป จะเหลอกแตเพยงผมกบลกเทานน

195

เมอผมไมไดฉกคด ผมจงไมไดถามเบธนา เมอผมไมไดถาม คาดวาเธอเองกไมอยากจะพดออกมาใหหมด สงทมน…จะตองเกดขน มนกตองเกด

คำาถามตอไปถดจากเรองรก กยอมเปนเรองเรยน ผมถามวา ผมจะเรยนจบและ ไดตอปรญญาเอกทองกฤษตามทตงใจไวหรอไม? เธอตอบวา การเรยนปรญญาโทของ ผมนนจบ แตการไปเรยนตอทองกฤษจะขลกขลก ถาประตทจะนำาผมไปสองกฤษมสบ บานจะปดเกาบาน จะเหลอเพยงประตเดยวเทานน ประตเดยวเทานน (เธอยำา)

ฟงแลวกใหรสกวา มนคงไมงายอยางทคด แตกระนน กยงพอมกำาลงใจทจะฝาประตบานสดทายทเหลอนน

คำาถามตอมากคอคำาถามของคนทอยหางไกลบานเกดเมองนอนอยางผมยอมตอง คดถงเปนหวง พอแมวาจะอยจนเหนความสำาเรจของเราหรอไม เธอตอบวา ไมตองหวง “อะไรมาก เพราะทาน ทงสองจะอยจนเหนความสำาเรจของคณ จะมการเจบไขไดปวย ซงกไมตองหวง เพราะเปนโรค ประจำาตวอยแลว คณแมของคณมปญหาเรองคอไมด สวนคณพอมปญหาทขาและการเดน”

ผมตกใจมาก ทตกใจไมใชเปนหวง แตตกใจเพราะเธอแมนขนาดหนก เพราะ สงทกลาว มานเปนอาการประจำาตวของแมและพอผมจรงๆ ซงยากทจะเปนเพยงการ เดาสมของหมอด กะโปโลทวไป ผมบอกกบสองลามถงความแมนยำาของเบธนา สอง ลามกถงกบมนไปไมใชนอย และเมอเบธนาทราบวา เธอดไดแมนยำา เธอกดจะพอใจ กบผลงานของเธอไมนอยเลย

196

แมจะไมไดถามคำาถามอะไรตออก แตเธอกเสรมตอไปวา คณเปนคนด ผมฟงกช“ ” นใจ ไมนอย แมวาจะไมแนใจกบ

คณภาพดงกลาวของตวเองกตาม ไมรวาจะเปนของแถมทางจตวทยา จากหมอดหรออยางไรกไมทราบ

หลงจากนน เราทงสามกลำาลาหมอดสาวทพราวไปดวยความอบอนและความนารกไป และหลงจากนน ผมกไมไดเจอเธออกเลยตลอดมาจนบดน ซงกไมใชเรอง แปลกทจะไมไดเจอกน เพราะผมเปน คนตางชาต และเธอเองกอาจจะยายถนฐานท อยไปไหนตอไหนในอเมรกาหรอในโลกน

แมวาเราจะพบกนในชวงเวลาสนๆ ไมเกนสามสบนาท แตผมกเกบเธอไวใน ความทรงจำามลมเลอน มใชเพยงเพราะความงามและตวตนของเธอ แตดวยการทเธอ เขาไปรจกเรองราวของตวตน ชวตในอดต ปจจบนและอนาคตของผม มนเหมอนคนท รจก สนทกนมาเนนนาน แมผมจะไมไดร “ ”เรองราวของเธอเลยกตาม แตเธอเหมอนคนสนททางจตวญญาณของผมคนหนง ในขณะทคนบางคน แมจะรจกกน มาเนนนาน แตกอาจจะ ไมรจก กนเลย“ ”

เมอเวลาผานไป ผมเองกไมไดสนใจกบคำาทำานายของเธอ แมเมอตอนผมและ แฟนมลกกอนเวลาอนสมควร จนกระทงถงวนทเหลอลำาพงเพยงสองคนพอกบลก คำาทำานายของ เบธนาจงผดขนมา เหมอนเธอจะยงคงไมทงผมไป เหมอนเธอกำาลง จะเตอนใหผมระลกถงสงทเธอ ไดบอกผมในวนนน เพยงแตรอเวลาอนควรทจะบอก

เมอคดถงคำาของเบธนา แลวทานลองนกยอนถงเรองราวของผมทผานมา แฟน ผมเดน ทางมาเมดสนลาชา “

197

เพราะมปญหาเรองชอทไมตรงในวซา ผม สมครไป เรยนท…องกฤษ สบมหาวทยาลย ตอบปฏเสธหมด เหลอเพยงแหงเดยว กวาจะตอบรบ กวนวายพอด ผมมปญหาในเรองการ…ถกหาวาโกงโดยการสงรายงานฉบบเดยวกนใน สองวชา กวาจะรอดได ไปเรยนตอทองกฤษกแทบแย พอแมไดเหนความ…สำาเรจของผม แตแมกดวนจากไป และสาเหตสำาคญกเกดขนทคอ สวนพอผมกยงมปญหาเรองการ เดนอยจนบดน …”

บางอยางทเธอไมบอกใหหมด บางอยางทเธอเหนและบางอยางทผมจะตอง เรยนรดวย ตวเองเมอมนมาเยอน

Honi Balwan Hai! 61

สยามรฐสปดาหวจารณ 26 ธนวาคม 2546 – 1 มกราคม 2547คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: มองปรชญาจากอารมณ กบ มองอารมณจากปรชญา (82)

ไมวาจะหวนคดถงเรองราวทผานมาอยางไร เรองมนกตองดำาเนนตอไป ในทสด ผมและภรยากเดนทางกลบมาลอนดอน และทง พมเลก อยในความดแลของปยา ลงและ“ ”พเลยงคนหนงทชอ จำาป“ ”

วนทเราเดนทาง ซงเปนตอนกลางคน เพราะวนนน เทยวบนการบนไทยจากกรงเทพฯไปลอนดอนมกำาหนดออกในเวลาประมาณเทยงคน เราเดนทางออกจากบานราวเกอบสามทม พชายผมอมพมเลกอย พมเลกเซองซมไปอยางผดหผดตา

61 “โฮน บาลวน แฮ ” เปนสำานวนในภาษาฮนด อาจแปลความไดในทำานองทวา “อะไรจะเกดมนกตองเกด ”

198

หลงจากโยเยมาหลายวน แตวนนน เขาไมโยเย เพยงแตเขาซม เขาอาจจะมความรสกวา เขาไดประทวงโดยการโยเยมาพกหนงแลว และมนกไมไดผล เขาอาจะสงสญญาณมาใหผเปนพอแมทราบวา เขาไมตองการใหเราจากเขาไป ถาไปดวยกน มนกคงไมเปน แตเมอมนไรผล เพราะเราเกบขาวของแตงตวกนเรยบรอยแลว สงทเขาจะแสดงออกไดกคอ ความผดหวง สนหวง และซมเศราเทานน เดกทารกวยไมกเดอนจะทำาอะไรไดมากกวาน?!

เขาไมสามารถจะยอยดชดกระชาก เขาไมสามารถจะมานอนขวางทางออก เขาไมสามารถ ทำาอะไรได เขาไมสามารถแมแตจะพดขอความเหนใจ แมเขาจะ สามารถรองไหแตเขากไมทำา อาจจะเนองดวยวา ระบบความคด และการใชเหตผล ของเขายงไมพฒนาพอทจะบอกตวเองไดวา สงทกำาลงจะเกดขนกบเขานนมนคออะไร และเขาควรจะตองรองไหกบมน เพราะเดกวยขนาดนน จะรองไหกดวยสาเหต ทางชวภาพเสยสวนใหญ เชน หวนม อดอดทอง ผาออมแฉะ แตสาเหตทางอารมณ จตใจนนมนยงไมกอตวเพยงพอ แตสญชาตญาณความรสกมนอาจจะแสดงออกมาบาง กคงไดแค การโยเยและเซองซม

สงทผมกลาวมาน หลายทานอาจลงความเหนวา ผมคดไปเอง เดกคงไมร เรองราวไดขนาดนน และเปนการยดเยยดความรสกนกคดของคนทโตแลวใหเดก ทารกไมตางไป จากการสงสารหมาหรอสตว โดยคดวามนคงรสกไดเหมอนคน หรอบางกรณ บางคนกสงสารรถ ขาวของตางๆ กม กรณ

199

แบบนอาจเขาขายทเขาม คำาเรยกในภาษาองกฤษวา “pathetic fallacy”

แตถาคดอยางไมตกเปนทาสของเหตผลหรอวทยาศาสตรสมยใหมมากนก เรองดงกลาว ทผมรสกตอลกผมน มนกอาจจะเปนเรองทเปนจรงหรอเปนไปไดกได หรอแมแตการสงสารสตว ตนไม ตกตา หรอขาวของ แมวามนจะฟงดไมมเหตผล ไมเปนวทยาศาสตร แตกระนน มนกทำาใหเรามจตใจทออนโยนขน รบรรบฟงเรองราว ตางๆ ไดมากขน และลดความเปนกลไก ไมมหวจตหวใจ

เมอคดไดเชนน เรากอาจจะตองคดทบทวนเรองราวและการปฏบตตอเดกและชวตของพวกเขาใหมากกวาน ถาเขามความรสก เขากยอมมสทธ สตว พช กมสทธ ทกชวตมสทธทงสน เมอคดไดเชนน เรากควรจะเพมความระมดระวงในการดำาเนนชวต ของเราใหมากขน ถาไมสามารถ จะเลยงดเขาได กไมตองใหเขาเกดมา ถาเกดมาแลว กตองอยกบเขา ใหเวลาอนสมควรแกเขา

นอกจากเราควรจะละเอยดออนกบคนใหมากขนแลว กบสตวและพช กจำาเปน ไมมากกนอย ลองคดดวาเรากนสตวบางชนดเปนอาหาร เรากจำาเปนตองฆามน ไมวาจะ ดวยวธใดๆ กตาม ชวตมนยอมถกพรากไป การดำาเนนชวตและโลกทมนมอยกตองดบ สนไป สตวบางตวบางชนดตองจากหมสตวของมนมา เรายอมรบวาเรากนมนเพอดำารง ชวต แตถาเรากนทงกนขวาง หรอบรโภคเกนความพอเพยง รางกายของสตวทตอง ตายไป ตองจากสภาพความเปนอย มากลายเปนเศษเนอเศษอาหารทเหลอกนเหลอใช กลายเปนขยะไรคา

200

และเปนภาระมหาศาลตอการจดการสงแวดลอมในสงคม มนจะ ทเรศแคไหน ทงชวตของมนและตวเราเอง!

ลองคดดวา ถาวนหนงมใครมาพรากเอาลกหรอพอ แมหรอญาตคนรจกของคณไป โดยกลาวอางวาจำาเปนตองนำาไปทำาเปนอาหารเพอเลยงชวตอกหลายชวต ตวคณ เองกยงจะไมยอมเลย ถาบอกวาจะเอาไปกนเพอยงชวต แตไปๆ มาๆ ชนสวนรางกาย ของลกคณมไดยงประโยชนใหใครจรงๆ แถมกลบกลายเปนเศษเนอของเหลอทงเหลอขวาง ! มนนาบดซบจรงๆ

แตกระนน จะใหคดกบสตวกบพชอยางนน เดยวผคนกจะหาวาผมดดจรต พสดาร ผมวาเรมจากคนกอนกนาจะด จากเดก จากคนใกลตว และเลยเถดไปถงคน ทไกลตวออกไปเรอยๆ เดยวมนกจะไปถงสงมชวตตางๆ ไดเอง

ในระบบแหงความเปนศาสตรหรอปรชญาความคด และรวมถงวทยาศาสตร “pathetic fallacy” หรอไอวธคดอยางทผมเลามาน มนกลายเปนเรองไรสาระ เปน ความคดทผด ใชไมได ใชตรรกะเหตผลอยางผดๆ ดงจะเหนไดจากการทเขาใชคำาวา “fallacy” ซงพจนานกรมใหความหมายวา “a false or mistaken idea, false or illogical reasoning”

แตเราจะพบอาการ “pathetic fallacy” อยเสมอในงานประเภทวรรณกรรม หรอบทกว (literature/poetry) โดยเปนทร ๆ กนวา งานประเภทนมงเนนทจะนำา เสนอและเราอารมณความรสก สะเทอนใจตอผอาน ซงแตกตางไปจากงานประเภทศาสตร ปรชญาความรทมงเนนไปทเหตผลและความรสกทเปนสภาวะวสย

201

ดงนน ความบาดหมางระหวาง ศาสตร“ /ปรชญา กบ ”กวนพนธ “ ” (poetry) จงเปนปรากฏการณคขนานปกตมา

ตงแตโบราณกาล อนประจกษชดในปรชญาของ เพลโต อาท ในบทสนทนา อตมรฐ “ ” (the Republic) ทเพลโตเขยนไววา ในการ สรรคสรางและดำารงรกษา อตมรฐ จำาตองคด“ ”สรรหรอประกาศหาม (censor) ไมใหมบทกวทไมเสรมสรางจตใจทดงามเหมาะสม ถงขนาดจำาตองขบนกเขยน นกกว ออกไปจาก อมตรฐ ดวย “ ”

อยางไรกตามแมวาจดหมายของปรชญาและความเปนศาสตรจะแตกตางขดแยง กบจดหมายของกวนพนธ แตถาพจารณาใหดจะพบวา ทงสองกลบมจดเรมตนรวมกน นนคอ เรมจากสภาวะแหงอารมณ และสภาวะแหงอารมณทวานกคอ ความรกใน ลกษณะของ “passion” โดยในปรชญาเรมตนจากความปรารถนาทจะร สวนบทกว กเรมจากความปรารถนาเชนกน ไมวาจะเปนความรกความปรารถนาในอะไรกตาม

จรงอยวา วรรณกรรมหรอกวนพนธจำานวนไมนอยทกลาวไดวาม รหสนย แหงปรชญา แฝงอย อยางเชนทมคน“ ”ศกษาไววา ในวรรณกรรมของ ดอกไมสด มพทธปรชญา“ ”เปนจดหมายปลายทางในการอธบายและสรปเรอง หรอปรชญามารกซสมใน แลไปขางหนา “ ” ของ ศรบรพา “ ”เปนตน และเมอเปนเชนน จะยงยนยนไดอยางไรถงประเดน ความบาดหมาง ระหวางปรชญากบวรรณกรรมหรอกว“ ”

นพนธ

202

ขอแตกตางนาจะอยทความรกของปรชญามงเนนไปท ความรกในความร แตวรรณกรรมหรอกวนพนธมงเนนไป“ ”

ท ความรกในความรสก ไมวาวรรณกรรมนนจะเตมไปดวย“ ”ปรชญาเพยงไร แตผลจากการอานกคอ ความรสกมากกวาความรและเหต ผล

ปจจบน นกคดโพสตโมเดรนอยาง Richard Rorty ผซงเปนนกวชาการทางปรชญาทตองผนไปสงกดคณะในทางวรรณคด กนำาเสนอแนวคดทเนนให รกในความรสก “ ”มากกวา รกในความร “ ” 62

เราคงตองพนจพเคราะหเรอง “pathetic fallacy” ภายใตขวขดแยงระหวาง ปรชญา กบ กวนพนธ กนใน“ ” “ ”คราวตอไป

สยามรฐสปดาหวจารณ 2 – 8 มกราคม 2547

62 ด หลกการสทธมนษยชนในฐานะวฒนธรรม“ : Richard Rorty กบสทธมนษยชนในแนวโพสโมเดรนในโลกตะวนตก: ความกาวหนาของจรยธรรมในพฒนาการของ ‘Enlightenment’” เอกสารวจยสำาหรบหนงสอ วถสงคมไท“ : สรรนพนธทางวชาการเนองในวาระหนงศตวรรษ ปรด พนมยงค โครงการจดงานฉลอง ๑๐๐ ป ”รฐบรษอาวโส นายปรด พนมยงค จดพมพเนองในโอกาสฉลองครบรอบ ๑๐๐ ป ชาตกาล นายปรด พนมยงค รฐบรษอาวโส ( ๑๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๒ - ๑๑ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๓ ) และวาระทองคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO) ไดมมตใหประกาศยกยอง นายปรด พนมยงค เปนบคลสำาคญของโลก (เรอนแกวการพมพ พฤษภาคม ๒๕๔๓ )

203

คนกบโพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได: มองปรชญาจากอารมณ กบ มองอารมณจากปรชญา (83)

คงยงจำาไดวา ทมาของการพนจพเคราะหประเดนเรอง “pathetic fallacy” สบเนองมาจากการบรรยายสภาวะอารมณความรสกของผมทมตอ พมเลก ลกสาววยไมก“ ”เดอนทผมและภรยาทงเขาไวกบป ยา และลง เพอเราจะไดเดนทางไปเรยนตอทองกฤษ ในคำาบรรยายนน ดเหมอนวา เดกทารกวยไมกเดอนสามารถรบรถงการจะถกทง และเมอรบร แลวกแสดงการไมยอมรบ ความนอยใจ เสยใจออกมาทางอาการโยเย เซองซม และสายตาเหมอลอย

คำาถามทเกดขนกคอ มนเปนไปไดเพยงไรทเดกวยขนาดนนจะรบรสงทกำาลงจะเกดขนกบเขา กอนหนาวนเดนทาง พวกผใหญกมการพดถงการจะตองจากไป มการเกบขาวของ ภาพและเสยง ภาษาและภาพทพมเลกไดยนไดเหนนน มนมนยความหมายแกเธอหรอ?

ผใหญอยางผมตความอาการความรสกของทารกนอยเกนไปหรอไม? ในขณะทคนอกหลายคนยนยนวา เดกวยขนาดนนไมนาจะสามารถเขาใจและแสดงปฏกรยาไดตามทผมคด พดงายๆ กคอ ผมอาจจะคดหรอทกทกไปเอง!!

จากเหตการณหรอปรากฏการณดงกลาวนเองทผมนำาทานทงหลายไปสประเดนทเรยกกนในภาษาองกฤษวา “pathetic fallacy” ซงหมายถงการยดเยยดอารมณความรสกของมนษยหรอสงมชวตใหกบวตถทเปนสงของหรอปรากฏการณธรรมชาต พดงายๆ กคอ การคดไปเองวา

204

สงของหรอธรรมชาตมนมอารมณมหวจตหวใจแบบมนษย ซงเรามกจะพบในงานเขยนประเภทบทกว อยางเชน เมอมฝนฟาคะนองอยางรนแรง นกเขยนอาจจะใชคำาวา ฟาพโรธ “ ”หรออยางในภาษาองกฤษกมกจะใชคำาในทำานองทวา “angry clouds” หรอ “a cruel wind” การบรรยายในลกษณะนของนกเขยนหรอกวคอการมงเนนทจะสอสรางและเราอารมณความรสกซาบซงรนแรงใหกบผรบสาร เพราะอยางทเราเขาใจในขณะนวา ฟาเปนสงไมมชวต ยอมไมสามารถจะมความรสกใดๆ และยอมไมสามารถโกรธอะไรได เชนเดยวกบหมเมฆและสายลม

การทผมโยง เรองพมเลก มาสประเดน “ ” “pathetic fallacy” ยอมเปนการเชอมโยงทสดโตง เพราะ “pathetic fallacy” เปนเรองทเกยวกบสงไมมชวต แต พมเลก เปนสงมชวต เปนคน เพยงแตเธอถกมองวายง“ ”

เดกเกนไปทจะรสกหรอแสดงออกทางอารมณไดอยางผใหญ แตการทำาความเขาใจกบประเดน “pathetic fallacy” ซงเปนกรณของสงไมมชวต อาจจะดสดโตง เพราะมนไมนาจะเปนไปไดทสงไมมชวตจะรสกอยางสงมชวต แต “pathetic fallacy” จะชวยใหมกรอบความคดในการทำาความเขาใจในเรองทำานองเดยวกนไดดกวาการเรมจากประเดนทดคลมเครอ อยางเชน ในกรณของเดกทารก และในการทำาความเขาใจเรอง “pathetic fallacy” น เราจำาตองพงพาอาศยการศกษาของผทเคยพนจพเคราะหในประเดนดงกลาวนมากอน

205

ในบรรดานกคดทงหลาย John Ruskin เปนผหนงทเขยนถงประเดน “pathetic fallacy” และจะวาไปแลว John Ruskin กมความชอบธรรมมากกวานกคดคนอนๆ ในการพนจพเคราะหประเดนดงกลาวความเปนนกคดของ John Ruskin ปรากฏในฐานะของความเปนนกวจารณสงคมและศลปะ แมวาคนสวนใหญในสงคมไทยทศกษาปรชญาอาจจะไมคนเคยกบ Ruskin ในฐานะนกปรชญา แตชอของเขากถกบรรจไวใน The Encyclopedia of Philosophy ฉบบทม Paul Edwards เปนบรรณาธการใหญ ซงเปนสารานกรมทางปรชญาทคอนขางละเอยดครอบคลม และไดรบการยอมรบมากทสดมาเปนเวลาไมนอยกวาสสบป และนกวชาการทเขยนเรอง “John Ruskin” ในสารานกรมดงกลาวนกคอ Raymond Williams 63 ซงชอของ Raymond Williams นกวชาการมารกซสตทเชยวชาญในประเดนเรองวฒนธรรมและสงคม ชาวองกฤษผมพนเพมาจากชนชนลางยอมเปนทรจกมกคนในหมนกวชาการนกศกษาชาวไทยมากกวา John Ruskin

และถาจะมใครในบานเราทชำาชองคนเคยกบ John Ruskin เปนอยางด กคงจะไมพน ดร.วระ สมบรณ ผซงทำาวทยานพนธปรญญาเอกทางปรชญาการเมองในเรองเกยวกบ John Stuart Mill และ John Ruskin 64

63 Raymond Williams (1921-1988) นกวชาการชาวเวลชผมชอเสยงระดบโลก เชยวชาญดานวฒนธรรมเชงวตถนยมวพากษแนวมารกซสต64 Vira Somboon, Progress and the Harmony of John Stuart Mill and John Ruskin, Ph.D. Thesis,

206

John Ruskin เปนชาวองกฤษ เกดทกรงลอนดอน ในป ค.ศ. 1819 บดาเปนพอคาไวน เขาเรมงานเขยนของเขาครงแรกสมยทเขาเรยนท Oxford และไดรบการตพมพในลกษณะรวมเลมชดแรกเมอป ค.ศ. 1843 เปนหนงสอชอ “Modern Painters” และตอมาชดทสอง สาม และสกถกผลตออกมา ซงรวมระยะเวลาทงหมด 16 ปทผลงานในชด “Modern Painters” ของเขาคอยๆ ทยอยออกสสายตาผคน นอกจากน ผลงานตางๆ ของ Ruskin ยงไดแก The Seven Lamps of Architecture (1849) The Stones of Venice สามเลมเขยนในชวง ค.ศ.1851-1853

สงเกตไดวา ผลงานดงกลาวของเขาในชวงวยหนมเนนไปทประเดนศลปะวจารณเสยสวนใหญ ซงจากการวจารณศลปะและสถาปตยกรรมของเขานเองทนำาเขาไปสพฒนาการแนวคดทางสงคมและจรยธรรมในเวลาตอมา และทำาใหศลปะสงคมและจรยธรรมมสายสมพนธแนบแนนเปนเนอเดยวกนในระบบความคดของเขา กลาวไดวา จดเรมตนของพฒนาการดงกลาวของ Ruskin ปรากฏในขอเขยนบทหนงในหนงสอ The Stones of Venice บททวานมชอวา “The Nature of Gothic” ซงเปนบททมชอเสยงรจกรบรกนทวไปในหมผทสนใจปรชญาสงคมและศลปะ ในบทดงกลาว แสดงใหเหนถงความพยายามในการวางรากฐานความสมพนธระหวาง ศลปะ และ แรงงาน “ ” “ ” (art and the right kind of labour) ซงตอมา Ruskin ไดพฒนา

Department of Political Science, University of Michigan-Ann Arbor, 1987,

207

ความสมพนธดงกลาวอยางชดเจนขนในงานทชอวา “A Joy for Ever” ซงตอมาใชชอวา “The Political Economy of Art” หรอ เศรษฐศาสตรการเมองของงานศลปะ“ ”

อยางไรกตาม Ruskin กยงคงเขยนงานในทางศลปะและสถาปตยกรรมพจารณของเขาอยางตอเนอง และมผลงานทมชอเสยงในดานดงกลาว เชน The Two Paths (1859) และเอกสารคำาสอนของเขาท Oxford ในชวงทเขาดำารงตำาแหนง Slade Professor of Art ระหวางป ค.ศ. 1870 ถง 1879 และในชวง ค.ศ. 1883-1884

การเปนนกวจารณศลปะยอมทำาให Ruskin ตองของเกยวกบประเดนการรบรและการถายทอดอารมณความรสกมากกวาใครๆ อยางทเรามกจะไดยนไดฟงมาวา ศลปนหรอจตรกรมกจะรบรรบเหนไดยนอะไรๆ มากกวาคนธรรมดา เชน ในบานเรามศลปนทไดรบการขนานนามวาเปน ผทเหนมดยม“ได เปนตน ” 65

ศลปนมกจะเปนผทสามารถมองเหนดอกไมเศราสรอย ไดยนเสยงครวญจากสายลม เหนฟากำาลงโกรธเกรยว เหนตนไมทยนเหงาหงอย ฯลฯ

ศลปนมกจะเปนผทเหนสสรรอยางทคนอนไมสามารถเหนได และเหนการสอความหมายของสไดเหนอคนธรรมดา

สถานะของศลปนกบนกเขยนกดจะไมตางกนนก เพราะนกเขยนคอผทรบรรบเหนและไดยนอะไรๆ มากกวาคนธรรมดา และเขากเปนผททงเหนและสอสรางความ หมายของภาษาไดเหนอคนธรรมดาอกดวย

65 คณชวง มลพนจ

208

เมอ “pathetic fallacy” คอคำาทบงบอกถงความสบสนผดพลาดในการยดเยยดอารมณความรสกของมนษยใหกบวตถหรอปรากฏการณตางๆ ของสงไมมชวต บรรดาศลปนและนกเขยนยอมตองโทษถกกลาวหาวาเปนผสบสนหรอผดปกตในทางความคดและการรบร

แตขณะเดยวกน ศลปนและนกเขยนกเปนผทมผลงานทมอทธพลทางอารมณความรสกตอผคนจำานวนมากในสงคม ไมวาเขาจะเปนนกวาดภาพ นกเขยน นกแตงเพลง นกรอง นกรำา ฯลฯ

พวกเขามงนำาพาผคนไปสโลกแหงอารมณความรสกทรนแรงลกซงมากกวาโลกแหงสจธรรมความจรง และดวยเหตนเองใชหรอไม ทพวกเขาสมควรถกขบออกไปจาก สงคมทด อยางทเพลโตเขยนไวใน “ ” the Republic ?

พวกเขาคด-จนตนาการกนไปเอง หรอวาจรงๆ แลว พวกเขามประสาทสมผสในการรบรบางสงบางอยางทเหนอเหตผล เหนอคนธรรมดา??

และดวยเหตนเองทเราจะเขาไปในขอเขยนเรอง “Of The Pathetic Fallacy” ของ John Ruskin ในฐานะใบเบกทางไปสคำาตอบในเรองน

สยามรฐสปดาหวจารณ 9 – 15 มกราคม 2547คนกบโพสตโมเดรน: แกนแททดำารงอยในสรรพสงของ John Ruskin (84)

นอกจาก John Ruskin จะเขยนถงเรอง “Pathetic Fallacy” หรอ อาการทคนเราไปรสกรสาไปเองกบสงไมม

209

ชวตราวกบวามนมชวต ไปๆ มาๆ Ruskin กคอ คนแรกทตงชออาการนนวา “Pathetic Fallacy” นนเอง อาการทวานในสายตาของ Ruskin ถอวาเปนการรบรหรอเปนความรสกทไมเปนจรง (falseness) อยางทเขาเหนวามนเปน “fallacy” หรออาการหลง เปนความบกพรองอยางหนงของคนจำานวนหนง

ในการทำาความเขาใจเรอง “pathetic fallacy” ท Ruskin เขยนไวใน “Of The Pathetic Fallacy” ซงมความยาวประมาณสบสามหนา เราจะพบวา เขาเรมตนดวยการพจารณาคำาสองคำา นนคอ คำาวา สภาวะนสย “ ”(objective) และ อตตวสย “ ” (subjective) ซงสำาหรบในบานเรา ผทศกษาในทางปรชญาหรอปรชญาสงคมศาสตรยอมทราบดวา คำาสองคำานมความสำาคญอยางยงในการอธบายการรบรของคนเรา และคำาทงสองนกถอวาเปนคำาทขาดไมไดเลยในการอธบายหรอการศกษาในทางปรชญา และโดยพนฐานแลว นกเรยนปรชญาหรอปรชญาสงคมศาสตร ยอมจะตองเขาใจความหมายของคำาวา “objectivism” และ “subjectivism” ซงปรากฏอยในววาทะทามกลางนกคดและสำานกคดตางๆ ซงตางกพยายามทจะกลาวอางวา สำานกคดของตนนนนำาไปสองคความรทเปน สภาวะวสย ใน“ ”ขณะทของคนอนนนเปน อตตวสย พดงายๆ กคอ ตาง“ ”อางวา แนวทางของตนนนนำาไปสความรความจรงแท สวนของคนอนนนไมจรง และยงเปนความรทคดเองเออเองเสยมากกวา

210

กอนทจะเขาไปสประเดนเรอง “pathetic fallacy” Ruskin ไดเปดฉากดวยคำาสองคำาทวาน ซงเขาประกาศอยางชดเจนตงแตแรกเรมเลยวา เขาไมชอบมน เขาชใหเหนวาคำาทงสองนมทมาจากบรรดานกปรชญาทศกษาประเดนทางอภปรชญา Ruskin กลาววา คำาทงสองคำานสรางปญหาความวนวายมากกวาทจะชวยใหเขาใจอะไร ถงขนาดทเขาประกาศวา ไมมคำาใดจะไรคาไปกวาเจาคำาสองคำาน แตอยางไรกตาม กอนทเขาจะเขยคำาทงสองนออกไปจากสารบบ เขาจำาตองอธบายคำาทงสองนเสยกอน

Ruskin อธบายโดยยกตวอยางคำาวา สฟา “ ” (blue) ขนมา เขากลาววา นกปรชญามกจะอธบายวา คำาวา สฟา “ ”หมายถงความรสกรบรของส ซงตาของมนษยรบไดจากการมองไปททองฟา หรอดอกเจนเชน (a bell gentian-ดอกไมชนดหนงมสฟา ขนตามภเขา) และนกปรชญากจะอธบายตอไปวา ความรสกรบรอนเกดจากสงเราภายนอก (sensation) นจะเกดขนไดโดยเมอคนเราชายตาไปมองทวตถดงกลาว ดวยเหตน นกปรชญาจงสรปวา ความรสกทวานจะเกดขนไมไดเลย ถาไมมใครเอาตาไปมองเจาสงทมสฟานน

ดงนน สำาหรบเจาสงนน หากไมมใครไปมองมน มนกจะไมมสฟา หมายความวา การทสงใดๆ กตามมคณสมบตหรอคณภาพอะไรกตามทเราคดวามนมอยในตวมนนน จรงๆ แลวมนไมไดขนอยกบตวมนเองเทานน แตขนอยกบสงอนนอกตวมนดวย เชน จะบงเกดความหวานไดกจะตองมคนชม เพราะมนจะหวานไดกตอเมอมนถกชมเทานน และถาลนไมสามารถจะรบรสได นำาตาลกจะไมมคณสมบตของความหวาน

211

ตอจากนน Ruskin กอธบายตอไปวา จากจดน พวกนกปรชญาตางกเหนพองตองกนวา คณสมบตตางๆ ของสรรพสงทขนอยกบการรบรของคนเรา หรอขนอยกบธรรมชาตมนษยทจะสามารถไดรบอทธพลจากมน สภาพดงกลาวนถกตงชอวา สภาวะอตวสย หรอ “subjective” สวนคณสมบตทสรรพสงมโดยไมตองขนกบการรบรธรรมชาตของคนเรา เชน ความกลม ความเปนสเหลยม สภาพเชนน พวกนกปรชญาตางพากนเรยกวา สภาวะวสย หร

ความเหลยมความกลมมนมอยจรงอยางเอกเทศจากการรบรของตวเรา เพราะเราพสจนมนดวยสมผส ในขณะทสเราพสจนดวยสมผสไมได แตถาเชนนนความเหลยมความกลมมนมอยไดกตองมความสมพนธกบตวเราอยด ซงจะวาไปแลว ผมเหนวา ถาจะคดกนใหจรงๆ จงๆ ไปๆ มาๆ ไอเจาความกลมความเหลยมนมนกอาจจะเปนเรองสภาวะอตวสยกนไปหมด!!??

Ruskin ดำาเนนตอไปวา จากความคดมมมองของพวกนกปรชญาทดเหมอนวา พวกเขาจะคดวา ตวเองไดคนพบอะไรสำาคญกบการบญญตคำาสองคำาทวานไดนำาไปสความคดตอไปทวา มนไมสำาคญวาสงตางๆ มนจะเปนอยางไรหรอมคณสมบตอยางไรในตวมนเอง แตมนสำาคญทวามนเปนหรอปรากฏอยางไรสำาหรบเรา และสจธรรมสำาคญของสงตางๆ มนกอยทคณสมบตทปรากฏ (appearance) ตอเรา หรอมผลอยางไรตอเรา จากจดนเอง เราจะพบวา ถาเราพจารณาลกษณะตางๆ ของคนเรา ไมวาจะเปนเรองความเชอในสงลลบ การมอตตาหลงตวเองอยางแรง ความเหนแกตว ความ

212

ตนเขน หรออาการหลดโลก มนกเปนไปไดวา นกปรชญาอาจจะบอกวา ทกสงทกอยาง รวมทงลกษณะตางๆ ทวานลวนขนอยกบการทคนเราเหนหรอคดตอมนอยางไร และดงนนไมมอะไรดำารงอยหรอมจรง มแตวา เราเหนหรอเราคดกบมนอยางไรเทานน

เหมอนกบทผมตงขอสงเกตไปแลววา ไปๆ มาๆ ถามองอยางสดขว ของทกอยางในโลกมนอาจจะกลายเปนเรอง อตวสย ไปหมดกได ไมมความจรงแทในตวของมนเองเลย“ ”

สกกะเรองเดยวกเปนได!!??และอยางทกลาวไปตอนตน Ruskin ไมไดชนชมกบการ

บญญตคำาหรๆ สองคำานขนมาเลย และเขามงมนทจะโละคำาเจากรรมนออกไป ดวยเหตผลทวา คำาทงสองนคลมเครอและสรางปญหาขนมากกวาทจะชวยแกปญหา Ruskin เองแนะวา เราควรสงเกตวาคำาวา สฟา หาไดหมายความถงความ“ ”รสกความรบรตอสงเรา (sensation) ทเกดขนกบลกตามนษย แตมนหมายถงพลงหรออำานาจในการสรางความรสกดงกลาว และอำานาจทวานยอมอยในสงนนๆ เสมอ ไมวาเราจะรบรประสบกบมนหรอไมกตาม และจะยงคงอย แมวาจะไมเหลอมนษยคนใดในโลกนกตาม ดงจะเหนไดชดเจนจากตวอยางของดนปน โดย Ruskin เหนวา ดนปนมพลงอำานาจในการระเบดในตวมนเอง แมวามนจะไมระเบดถาเราไมจดมน แตมนกยงจะมอำานาจในการระเบดอยเสมอ และดวยเหตน เราจงบอกวามนเปนวตถระเบด ซงมนยอมเปนเชนนนเสมอ ไมวาปรชญาสำานกใดจะไมเชอ หรอใหความหมายมนไปในทางตรงกนขามกตาม

213

ในทำานองเดยวกน แมวาเจาดอกไมสฟาจะไมไดสรางความรสกของสฟา ถาเราไมไดไปมองมน แตมนกยงคงมอำานาจของมนเชนกน แมแตสวนทเลกทสดของมนกเปนเชนนนเสมอตามทมนเกดมาอยางนน ไมวานกปรชญาหรอใครจะไมเหนหรอไมยอมรบกตาม เพราะถาใครไมเหนมนเปนสฟายามทมองมน มนกหาใชความผดพลาดบกพรองในตวสงนน แตปญหาอยทตวคนๆ นนเองตางหาก

ทวาไป มนกฟงดคลายวา Ruskin จะออกเปนแนววทยาศาสตรทเชอวา มสงทเรยกวา แกนแททดำารงอยในสงตางๆ โดยทแกนหรอคณสมบตอนแทจรงทวานยอมมอยจรง และไมขนกบการรบรของคน

และถาเชนนน กใหสงสยวา Ruskin จะอธบายการสรางสรรคงานศลปะหรอบทกวทศลปนหรอนกเขยนมอารมณความรสกตางๆ กบเหตการณหรอสงตางๆ อยางไร? เพราะวาศลปน นกเขยนตางกมอารมณความรสกตอสรรพสงตางๆ แตกตางกนไป นนแปลวา ในสายตาของ Ruskin ศลปนและนกเขยนแบงออกเปนสองพวก คอพวกทสมผสกบแกนแทของสงตางๆ ไดอยางถกตอง กบพวกทตกอยในสภาวะทเรยกวา “Pathetic Fallacy” หรออาการทคนเรารสกรสาไปเองกบสงไมมชวตราวกบวามนมชวต? หรอศลปน นกเขยนทกคนลวนตกอยในสภาวะดงกลาว??!!

และขอสงสยทวานยอมสมพนธกบเรอง สมยใหม “ ”(modern) และ หลงสมยใหม “ ” (postmodern) อยางหลกเลยงไมได!

214

สยามรฐสปดาหวจารณ 16-22 มกราคม 2547คนกบโพสตโมเดรน: ความรสกทแทกบความรสกทรสกไปเอง (85)

ในสายตาและสายหของ Ruskin คำาวา “objective” (สภาวะวสย) และ อตวสย “ ” (subjective) ถอเปนคำาใหญคำาโต ฟงดเกเทนาทง คงไมตางจากคำาอะไรตอมอะไรตางๆทบรรดานกวชาการไทยสมยนนยมชอบพดถง ตดปากตวอยเสมอ สรางความงนงงและความประทบใจใหกบนกเรยนตาดำาๆ เพราะคนเรามกจะประทบใจกบความงนงงทเกดขน อะไรทมนฟงงายเขาใจงายกมกจะไมคอยประทบใจ ถอวาไมขลงและไมเฮยน อะไรทดเปนฝรงและเขาใจยากกกลบจะเฮยนขลง เพราะฉะนน กพงสำาเหนยกกนใหหนกไววา นกวชาการอาจารยคนใดทชอบพดคำาใหญคำาโตกคอคนทไดแตพดเทานน แตอาจจะไมสามารถอธบายได เขาทำานองไมเขาใจในสงทตนเปลงเสยงออกมา แตไมมความหมาย เพราะกระทงตวเองกไมเขาใจหรออธบายได กคงไมตางจากเสยงรองเหาหอนของสตวโลกอนๆ หรอไมกเปนอาการทเรยกวา ตดทาง“ปาก”

ทจรง กรณทผรไมรในสงทตนพดหรอประกาศวารน ปรากฎใหเหนเปนเรองเปนราวมาตงแตสมยกรกโบราณ ทรจกกนทวไปกคอ กรณการสนทนาววาทะระหวางโสกราตสกบบรรดาผร (sophists) ในนครเอเธนส ซงในทสดแลว โสกราตสกทำาใหผรเหลานนอยในอาการทไมรไมเขาใจในสงทตนพดออกมา สวนโสกราตสเองกเอาตวรอดออกมาดวยการ

215

บอกวา กบอกแลววา ฉนกไมรดวยจงมาหาความหมายไง“ ! ถาจะถามวาฉนรอะไรบาง กคงจะเปนวา ฉนรวาฉนไมรอะไรไง ขอบอก!”

เมอ Ruskin ไมยอมใชคำาใหญคำาโตทเปน “big word” อนจะนำาไปสการเปน “big word” หรอ “big mouth” ได คำาถามทเกดขนกคอ แลวเขาจะสออยางไรในกรณทนกปรชญากวาวา “It is objectively.” (มนเปนสภาวะวสยของสงนน) หรอ “It is subjectively so.” (นนเปนอตวสยของสงนน)?

Ruskin เขาบอกวา มนไมเหนจะยากอะไร กใชภาษาทชาวบานปกตเขาใชๆ กนอย ถาอะไรทอยในสภาวะทนกปรชญาคดวาเปนสภาวะวสยของสงนน หรอคดวาอะไรบางอยางคอสภาวะอนแทจรงของสงนนๆ ทดำารงอยางเอกเทศจากการรบรของคนเรา กใหกลาววา “It is so.” หรอ มนเปนอยาง“นน และถาอะไรเปนเรองทเราคดวามนเปนสภาวะอตวสย ”หรอเหนวาอะไรบางอยางของสงนนๆ มนเกดขนเปนผลจากการรบรของเราเอง กใหกลาววา “It does so.” หรอ “It seems so to me.” หรอถาพดในภาษาไทยกคอ มน“ปรากฏออกมาอยางนน หรอ สำาหรบฉน มนดเหมอนจะเปน” “เชนนน แคนกไมเหนตองวนวายกบสภาวะวสย หรออตวสย ”ใหปวดหวตวรอน เพราะใชคำาใหญแบบนกนมากๆคงมสกวนทชาวบาน โพนพสย จะออกมาพดบางวา มนเปนแบบ“ ” “โพนพสย ” (It is ponepisally so.)!!!

Ruskin ยนยนวา แคใชภาษาองกฤษดงเดมเกาแกธรรมดาๆ กสอกนรเรอง ถาไมเชอ กลองเปลยนมาใชในแบบธร

216

รมดาๆ กนด Ruskin รบรองวา คณจะคยกบเพอมนษยดวยกนรเรองกวาเดมเยอะแยะเลย

นอกจากน ถาบงเอญมกรณทคณพบวา มบางสงบางอยางทมนปรากฎตอคนจำานวนมาก แตมนดนไมปรากฏเชนนนกบคณ เชน เจาดอกเจนเซนอะไรของ Ruskin ทมนมสฟาและชอบขนตามภเขา มนมกจะปรากฏสฟาตอคนสวนใหญ แตถาวนใดมนไมสำาแดงสฟาตอลกกะตาของคณ Ruskin เขากจะบอกวา คณควรจะพดออกมาวา มนคงจะตองมอะไรบางอยางเกดขนกบตวคณแนๆ (และคณกนาจะรบหาสาเหตของสงทเกดขนกบคณอยางโดยเรว)

Ruskin ยกตวอยางตอไปวา ถาวนหนงคณเกดไมสามารถจดระเบดดนปนได คณกไมควรไปพดวา ดนปนนนมนอยในสภาวะ อตวสย “ ” (subjective) และการระเบดทงหลายทเกดขนผานมานนเปนเพยงเรองจนตนาการคดไปเอง แตคณนาจะตงขอสงสยและบอกตวคณเองวา คณเองตางหากทนาจะมปญหาในการจดระเบด แมวามนจะมความเปนไปไดวาในทสดแลว ปญหามนอยทดนปนนน แตกระนน Ruskin เหนวา ถาคณไมโงและบาคณควรจะสรปอยางทเขาบอกไปกอนจะดกวา จะกวาจะพสจนใหมนรเรองวาอะไรเปนอะไร

หลงจากชใหเหนถงความวนวายของคำาใหญคำาโตทงสองนเพอจะไดเลกยงกบมนไป Ruskin กดำาเนนตอไป โดยเขาไปสประเดนสำาคญเกยวกบ “pathetic fallacy” นนคอการพจารณาถงความแตกตางระหวางสงทปรากฏตอเรา ซงเขาแบงออกเปนสองอยาง อยางแรกคอสงทปรากฏออก

217

มาอยางปกตถกตองและแทจรง กบ สงทปรากฏออกมาอยางผดปกตและไมถกตอง โดยเฉพาะในยามทเราอยภายใตอทธพลของอารมณหรอภวงคแหงจนตนาการฟงฝน

ในทรรศนะของ Ruskin สงทปรากฏออกมาอยางผดปกตและไมถกตองแทจรง (false appearances) คออะไรกตามทมนปรากฏออกหรอสำาแดงออกมาจากสงๆ หนง แตหาไดมความสมพนธอนใดกบลกษณะหรออำานาจเนอแทของสงนนๆ เลย แตปรากฎ การณอนนนมนเกดขนไดกเพราะจากตวเราเอง ไมเกยวกบวตถสงของนนๆ เลย

Ruskin ยกตวอยางวรรคหนงของบทกลอนทชอ Astrea ขนมาพจารณาดงน:

The spendthrift crocus, bursting through the mould.

Naked and shivering, with his cup of gold.บทกลอนดงกลาวนเปนฝมอของ Oliver Wendell

Holmes (1809-1894) ศาสตราจารยทางกายวภาคศาสตรชาวอเมรกนแหงมหาวทยาลยฮารวารด ผซงเปนนก เขยนและกวทมชอเสยงดวย ซงถาพจารณาความหมายแตละคำาในภาษาไทยกจะไดดงนคอ

spendthrift แปลวา คนทเสพซองฟมเฟอย ใชอะไรมากมายสนเปลอง

crocus คอ ดอกไมชนดหนงตามพจนานกรมไทยของ สอ เสถบตร บอกวาคอ ดอกดนหรอกนกมา

ถาจะแปลออกมารวมๆ ตามประสาคนไมคอยจะประสประสาอยางผม กนาจะไดความวา กนกมากามเกลอน กลา“กระจายดน เปลาเปลอยระวง ดวยชอสทอง”

218

Ruskin ยอมรบวา วรรคดงกลาวนมความไพเราะงดงาม แตมนไมใชสงทเปนจรงไปได เพราะดอกดนหรอกนกมายอมไมใชคนทมกมากเสพอะไรฟมเฟอย และมนเปนไดกแคไมยนตนธรรมดา และดอกของมนกไมใชสทอง แตออกสมเสยมากกวา แตกระนน ผคนกพากนเพลดเพลนรนรมยกบภาษากว คำาถามกคอ มนเกดขนไดอยางไร ไอการทคนเราไปคดจนตนาการเหนมนเปนอะไรอยางอนทไมใชเพยงตนกนกมาธรรมดาๆ

อยางนมนกเขาขายอาการทคนเราไปรสกรสาไปเองกบสงไมมชวตราวกบวามนมชวต หรอไปรสกรสากบตนหมากรากไมราวกบมนเปนคนอยางเราๆ!

สยามรฐสปดาหวจารณ 23-29 มกราคม 2547คนกบโพสตโมเดรน: ความรสกทแทกบความรสกทรสกไปเอง (อกท) (86)

หลงจากทผมพยายามอธบายเหตการณในชวต ยามเมอผมตองจากลกสาว หรอ พมเลก โดยเชอมโยงเขากบ“ ”ประเดนทางวชาการทเรยกวา “pathetic fallacy” และกขยายความฟงไปโดยใชความคดของ Ruskin มาชวยทำาความเขาใจ กปรากฏวา มผอานหลายคนรสกเบอกบการสาธยายขยายความทางวชาการอยางเปนคงเปนแคว ซงกนาเหนใจไมนอย เพราะหลายคนไมอยากจะมานงอาน บทความ“ทางวชาการ แตอยากจะอานอะไรทมนใหอารมณความรสกท”เพลดเพลนเจรญใจได ไมวามนจะเปนอารมณใดกตาม

219

และถาจะคดในประเดนเรอง “pathetic fallacy” แลว กไมทราบวา การลงไปในเรองวชาการของผมนนมนนาเบอ ในตวของมนเอง หรอวาพวกเขา รสกเบอไปเอง“ ” “ ”?!

แตขณะเดยวกน กยงมผอานอกจำานวนหนงทบนตลอดมา โดยเฉพาะในชวงหลายๆ เดอนทผานมา ไมเหนจะเขยนอะไรทตรงกบชอเรองเลย ไมเหนมอะไรทเปนโพสตโมเดรน ไมเหนมอะไรทเปนประเดนทางวชาการหนกๆ และไมกเหนมเรองเจาพอโพสตโมเดรนทเปนตวเอกของเรอง แถมยงกลายเปนอนทนชวตสวนตวของผมไปเสยฉบ!

กเชนกนคอ กไมทราบวา การลงไปในเรองสวนตวของผมนนมนนาเบอ ในตวของมนเอง หรอวาพวกเขา รสก“ ” “เบอไปเอง”?!

ผมมเหตผลอยบางในการทจะตองเขยนเรองราวของตวเองในชวงทเจาพอฯกบผมยงไมไดมาพบพานกนอกทองกฤษ เพราะเรองราวทเกดขนกอนหนาทเจาพอฯกบผมจะไดกลบมาพบกน ใชชวตและมประสบการณรวมกนในองกฤษนน มนสำาคญมากพอทจะชใหเหนวา การไดมาเจอกนอกทองกฤษระหวางผมกบเขานน มนมความนยสำาคญตออนาคตเพยงไร อกทงขอคดขอสงเกตทเขามตอประสบการณชวตของผมทองกฤษในชวงกอนทเขาจะมานน กเปนสงทมคณคานาสนใจอยางยง ดงนน จงจำาเปนทจะตองดำาเนนเรองไปอยางทเปนอย

หลายคนอกเชนกนทไถถามมาวา เมอไรเรอง คนกบ“โพสตโมเดรน: มนษยทไมสามารถจดประเภทได นจะจบ”เสยท? สอบถามเหตผลทตงคำาถามดงกลาว กไดความตางๆ

220

นานา บางวา มนนานเสยจนจะตดตามอานไมไหว หรออยากจะรตอนจบบาง หรอบางคนบอกวา บางตอนมนใหอารมณบางอยางทอยากจะใหมนขามๆ ไปเสยเรวๆ ฯลฯ

ขณะเดยวกน มนกเปนไปไดมากวา หลายคนเรมเบอแลว และอยากจะใหมนจบหรออยากจะใหเปลยนเรองเสยท

สงสยวา เรองทจะเขยนมานมนจะจบยาก!!?? เพราะถาจะตอบแบบเลนสำานวนกคอ มนเปนการเลาประวตศาสตรของปจจบน!

เอาเปนวา เรากดำาเนนกนตอไป ซงกไมรวา การทจะตองดำาเนนตอไปนมนเปน อตวสย ของผม หรอ สภาวะวสย “ ” “ ”ของเรองกไมทราบได??

เหตการณทเกดขนกบผมยามเมอจะจากพมเลกไปกคอ ผมรสกวา เขาไมตองการใหพอแมจากหรอทงเขาไป เขาอาจจะคดวา เขายอมทนลำาบากกบพอแม พอแมอาจจะไมมเวลาดแลเขาไดเตมท พอแมอาจจะหงดหงดอารมณเสยกบเขา แตเขากอาจจะคดวา เขาพรอมทจะยอมและมนนาจะมความสขตามอตภาพของการอยดวยกนพอแมลกกได ซงกดกวาการทเขาจะตองถกทงใหอยกบปยาและลง แมวาเขาเหลานจะไมใชคนอนไกลทไหน

การทผมคดวา เขานาจะคดหรอมอารมณความรสกเชนนกเปนทมาของการเขาสเรองราวทางวชาการ ซงนนกคอประเดนเรอง “pathetic fallacy” ซงเปนคำาท Ruskin ใชเรยกอาการทคนเราไปยดเยยดอารมณ ความรสกของคนเราตอสงทไมมชวต หรอสงมชวตทไมนาจะมสภาวะอารมณความรสกทวานได

221

ถาจะพจารณาโดยเชอมโยงถงความคดของ Ruskin ทผมไดเลาไปบางสวนแลว กอาจจะกลาวไดวา ถาพดตามภาษานกปรชญาท Ruskin ไมชอบกคอ สงทพมเลกมอทธพลตอผมนน เปนสภาวะอตวสยของตวผมเอง ไมนาจะเปนสงทเกดจากตวของพมเลกเอง แตถาพดตามภาษาของ Ruskin กคอ ดเหมอนวา ผมจะรสกตอพมเลกเชนนน“ ”

Ruskin กลาวถงสงทเรยกวา “false appearance” วามนคอสงทปรากฏออกมาอยางผดปกตและไมถกตอง โดยเฉพาะในยามทเราอยภายใตอทธพลของอารมณหรอภวงคแหงจนตนาการฟงฝน เขายกตวอยางวรรคหนงของบทกวทชอ Astrea และชให เหนถงวธการเขยนทเปนการนำาเสนอสงทเขาขายผดพลาด หรอ “fallacy” จากการทกวผนนไดบรรยายถงดอกกนกมาราวกบวามนเปนคน ซงมนผดความจรง แตกระนน ผอานกพากนเพลดเพลนซาบซงกบการนำาเสนอดงกลาวของกว

Ruskin เหนวา เรองแบบนมนกอใหเกดปญหาสำาคญมาก เพราะวาโดยปกต ถาเราคดหรอพยายามเขาใจศลปะอยางมเหตมผล คนเราจะเหนวาอะไรจะดมประโยชนและใหความเพลดเพลนไดกตอเมอสงนนจะตองเปนจรง แตในกรณของบทกววรรคดงกลาว มนใหความรสกซาบซงทางอารมณ และโดยเฉพาะอยางยงในบทกวทเปนทชนชอบของผคน เรากยงจะพบอะไรแบบนเตมไปหมด และดเหมอนวา เหตททำาใหเราชอบกเพราะมนนำาเสนอในแบบนนเสยดวย

Ruskin แถลงไขตอไปวา ถาเราพจารณาการนำาเสนอ ดอกกนกมา ทวาไปนใหด จะพบวา ความผดพลาดหรอ “ ”

222

“fallacy” แบบนมสองลกษณะใหญๆ แบบแรกคอ ผเขยนมงมนในจนตนาการ (wilful fancy) โดยไมไดหวงจรงๆ จงๆ วา จะใหคนอานเชอวาเจาดอกไมนนมนมอารมณความรสกเหมอนคน ซงความผดพลาดแบบน Ruskin เรยกวา “the fallacy of wilful fancy” พดงายๆ กคอ ผเขยนรตววา กำาลงเขยนเพอเราอารมณผคนมากกวาทเจาตวเขาจะรสกหรอเชอเชนนนจรงๆ

สวนความผดพลาดในแบบทสองคอ กรณทผแตงรสกตนเตนกำาซาบในอารมณจรงๆ หรอมอะไรททำาใหผแตงอยในสภาวะอารมณดงกลาว ซงเปนสภาวะทออกจะไรเหตผล

ความผดพลาดหรอ “fallacy” ในแบบทสองนเอง ทตรงกบกรณของผมกบพมเลก เพราะผมแนใจวา ผมไมไดพยายามจะสรางอารมณนนมนขนมาเอง และในชวงเวลาขณะนน ผมเองกไมไดตองการทจะไปกระตนอารมณใครดวย โดยทจรงๆ แลวผมไมไดรสกเชนนนจรงๆ แตมนเปนสภาวะทผมรสกเชนนนจรงๆ ไมไดเสแสรงหรอมวตถประสงคจะหลอกหรอป นอารมณใครดวย ซงการมงป นอารมณคนนท Ruskin เรยกวา “the fallacy of willful fancy” หรอ “the cheating of fancy”

และความผดพลาด หรอ “fallacy” ในแบบทสองนเองท Ruskin ใหความสำาคญยง และเหนวามนคอ “pathetic fallacy” ของแทไมหลอกใคร!

สยามรฐสปดาหวจารณ 30 มกราคม – 5 กมภาพนธ 2547

223

คนกบโพสตโมเดรน: Pathetic Fallacy กบ คนสาม‘อยาง ของ ’ Ruskin (87)

แนนอนวา “pathetic fallacy” เปนสงทพบไดในผลงานของกวทมกจะมสนทรยะทจะเหน ไดยน สมผสอะไรทคน– –ทวไป หรอคนทไมไดอยในภวงคกไมสามารถจะรสกได พดงายๆ กคอ อารมณของกวและศลปนมกจะออนไหวและรนแรงกวาคนธรรมดา แตกระนน Ruskin กยงแบงกวและศลปนออกเปนสองกลม กลมแรกคอกวทยงใหญทเขาใชคำาวา “the greatest poets” และอกกลมหนงคอ กวชนสองหรอ “the second order of poets” โดย Ruskin ชวา กวชนหนง หรอ “the great poets” ไมคอยจะลมหลง ตามดบอดกบอารมณความรสกทไดรบในลกษณะของ “pathetic fallacy” เทากบพวกกวชนสองทมกจะเพลดเพลนเตลดไปกบ “pathetic fallacy”

Ruskin ยกตวอยางมหากว Dante Alighieri แหงนครฟลอเรนซในศตวรรษท 13 เจาของผลงานอมตะทชอวา “Divine Comedy” ในสายตาของ Ruskin แมวาในบทกวของ Dante จะปรากฏในการนำาเสนอทใหอารมณซาบซงอยางยงตอสงตางๆ โดย เฉพาะสงทไมมชวต แตกระนน Dante กมไดสบสนหลงลมทจะใหผอานตระหนกร และไมสบสนวาอะไรเปนอะไร เชน ใบไมกคอใบไม วญญาณกคอวญญาณ

สำาหรบ Ruskin แลว ใครกตามทมอารมณลมหลงไปกบ “pathetic fallacy” คอ คนทมใจและกายทออนแอ

224

เกนกวาทจะรบมอกบเหตการณเรองราวทเกดขนกบตวเขา ทำาใหถกบดบงไปดวยอารมณความรสก แตอยางไรกตาม สภาวะดงกลาวนกถอไดวา เปนสภาวะทสงสงทปรากฏในตวมนษย เพราะเมอเทยบกบสตว มนคงไมเกดอาการของอารมณแบบนได เพราะถามนษยคนไหนไมมอารมณความรสกแบบนเลย กดจะแปลกคน หรออาจจะไมใชคน และกวกจะยงมอะไรทพสดารกตรงทสามารถมอารมณรบรในลกษณะนไดมากกวาคนปกต เพราะถาไมมพลงจนตนาการทางอารมณ กคงไมสามารถสรางบทกว เพลงกลอน ประตมากรรม หรอศลปะภาพวาดอนวจตรงดงามสะเทอนอารมณออกมาได

แต Ruskin ไมไดหยดเพยงแคน! แมวาเขาจะยอมรบและชนชมพลงจนตนาการทางอารมณของมนษย ททำาใหปญญาและเหตผลตองเปดทางใหกบอารมณความรสก แตเขาบอกตอไปวา ยงมพลงทเหนอกวาขนไปอก นนคอ ถาหลงจากอารมณขนมาผงาดในจตใจททำาใหมนษยสามารถรบร หรอรสกไดมากกวาประสาทสมผสปกตแลว และพลงแหงปญญากลบฟ นคนมาและแขงแกรงพอทจะปะทะตอกรกบพลงอำานาจของอารมณ การกลบมาของปญญานแหละ คอพลงทสดยอดแหงสดยอดเลยทเดยว!

อยางเชนถาใครจะตองตกอยในสถานการณทประดจยนอยในเปลวเพลงอนรอนแรงระอ จนประกายความรอนจากแดงเปนสขาว (ตามหลกวทยาศาสตร ยงรอนขนเทาใด สของประกายไฟจะกลายเปนสขาวมากขนเรอยๆ เหมอนทเราเหนไฟทเขาใชเชอมโลหะ) เขาผนนมอารมณรบรถงวกฤตทบบคนทงตวตนของเขาอย แตกระนนเขากยงเขมแขงรบมอ

225

มนไดอยางไมสะทกสะทาน แมวาเขาจะหลอมละลาย แตเขากยงหนกแนนประดจภผา

ความยงใหญของมนษยมไดอยทไมรสกรสาตอเรองราวในโลก มฉะนนแลว หนยนตหรอสตวชนตำากคงยงใหญกวาคนเรา แตมนอยทวา ทงๆ ทมอารมณรบรและสมผสความเจบปวด โศกเศราหรอความหฤหรรษเพลดเพลน แตกยงมความหนกแนนดวยสตและปญญา ยงมอารมณออนไหวรบรมาก กถอวาเปนมนษยสมมนษย และแมวาจะมพลงอารมณทรนแรงเชนนน แตกมสตปญญาทสามารถทรงพลงในการทดทานอารมณนนได เรยกวา มทงอารมณอนยงใหญและสตปญญาอนสงสงดวย และนถอวาสดยอด! เพราะคนทไมรสกรสา และดเหมอนจะทนทานอะไรตออะไรได เรากคงไมยกยองชนชม สวนคนทรสกรสาอยางรนแรง เรากวาด เพราะเปนคนมหวจตหวใจอนออนไหนซบซบ แตถาควบคมไมอย เขาขาย “ฮสทเรย มนกนาสมเพช และคำาวา นาสมเพช ในภาษา” “ ”องกฤษกคอ “pathetic” นเอง!!!

และจากทกลาวมาน Ruskin กลาววา มนทำาใหเราสามารถแบงคนออกไดเปนสามประเภท ประเภทแรกคอ ผทรบรโลกอยางถกตองเปะๆ ใบไมกคอใบไม นกขมนกคอนกขมน แมจะมสเหลองออน แตกไมมทางทจะ เทยวบนจร ไมร “จะนอนไหนเอย ทเปนเชนน กเพราะคนประเภทนสามารถ ”ร แต ไมรสก “ ” “ ” (One who perceives rightly

because he does not feel.) กลาวอกนยหนงคอ คนพวกนรบรอะไรในแบบวทยาศาสตร หรอเขาขาย มสเตอรสป“อก จากดาววลคนในภาพยนตรเรอง ” “Star Trek” ทมแต

226

เหตผล แตไมมอารมณความรสกใดๆ และไมเขาใจวา ทำาไมมนษยตองมอารมณดใจเสยใจในเรองท มสเตอร สปอก ก“ ”ไมมวนเขาใจวา สำาหรบคนพวกนเวลาเหนดอกไม กจะบอกกบตวเองวา มนคอสงมชวตชนดหนงในตระกลพช และกจะพดถงชอภาษาละตนออกมา พรอมกบอธบายวงจรชวตของมน เขาอธบายดอกไมดอกนนไดอยางถกตองแมนยำา แตเขา รก“ มนไมเปน” ! คนพวกนไวใจไดวา ไมออนไหวกบอะไรไดงายๆ

แตระวง! ความนาเบอ ประเภททสอง คอ พวกท รบร ดอกไมและสงตางๆ “ ”

ผดไปจากขอเทจจรงทางวทยาศาสตร หรอพดงายๆ วา พวกเขา รสก มากกวาทจะ “ ” “รบร ” (One who perceives wrongly, because he feels.) สำาหรบพวกน ดอกไมไมใชเพยงดอกไม แตสามารถมา ผลดอกทตา แลวมาบาน“แบงทใจ ได ” และพวกเขากสามารถเอาดวงอาทตยมาเกบไว (เกบตะวน) และสามารถเหนเงนเปนฟางได (บาหอบฟาง) คนพวกนแมจะ นารก เปน และ นาตนเตน กวาพวกแรก“ ” “ ” แตกกลวใจพวกนเสยเหลอเกน

สวนประเภททสาม คอ คนทรบรไดถกตอง แมวาตวเขาเองจะ รสก ดวย ในเวลาเดยวกนอยางทกลาวไปแลวขาง“ ”ตน

พวกแรกไมชอบดหนงดละคร แตชอบดสารคด เพราะเหนหนงเหนละครเปนเรองไรสาระเกนจรง และแมนวาในชวตจรง มใครทตนเตนเสยใจดใจเพลดเพลนกบอะไรซาบซง คนพวกนกจะมองอยางรงเกยจแกมสมเพช เวลาพวกเขาดหนง

227

รกหนงชวตโรแมนตก พวกเขากไรอารมณรวม ออกจากโรงภาพยนตรแลวกเฉยๆ เหมอนกบไมไดเขาไปด!

พวกทสองจะ เตนเรงระบำา และใหสสนกบชวตของ“ ”ตนตามอารมณซาบซงประทบใจทไดหลงจากไปดหนงเรองเดยวกนทพวกแรก ไปเหน มา แต ไมไดด ไป ไดยน มา“ ” “ ” “ ” แต ไมไดฟง “ ” (hearing without listening) พวกนนาตนเตนเราอารมณ แตกอาจจะด นาสมเพช ไดเหมอนกนใน“ ”บางกรณ

สวนพวกทสามคอ ผทไปดหนงเรองนนมาแลว และนาจะ เขาใจชวต ซาบซงในทกขโศก เสยใจ ดใจ และเขาใจวามน“ ”

เปนของธรรมดา กตองมกนไป มากบาง นอยบาง เกนเลยไปบาง แตกตองม ไมมเลยกไมใชคน เพราะของแบบน มนก“ยอมตองมบาง แตกอยาใหชวตมนดำาเนนเกนไปเสยจน”พลาดผด นาสมเพช “ ” …pathetic fallacy!!!

สยามรฐสปดาหวจารณ 6-12 กมภาพนธ 2547คนกบโพสตโมเดรน: Pathetic Fallacy กบการใหทใหทางกบคนบางพวก (88)

นอกจากคนสามประเภททกลาวมาแลว Ruskin ยงพดถงประเภททส ซงเปนมนษยพเศษเหนอมนษยธรรมดา คนพวกนแมวาจะเปนมนษยทมจตใจเขมแขงอยางประเภททสาม แตกระนน กยงตองจำานนตออทธพลทเหนอธรรมดา คนพวกนยอมจะสมผสรสกถงอำานาจพเศษ แตไมสามารถทำาความเขาใจได เพราะมนเหนอความเขาใจ อำานาจทวานในความเขาใจของ Ruskin ดจะเขาทำานอง เทพสงหรณหรอเทพนมต “ ”

228

ซงเขาเรยกมนวา “prophetic inspiration” แตคนพวกนจะมไมมากเทาไรนกในโลกน!

การทำาความเขาใจในเรอง “pathetic fallacy” น Ruskin เชอวา จะชวยใหเราเขาใจภาวะภายในจตใจของคนอนได และมนไมใชเพยงอาการประสาทหลอน คดไปเองดวย! แตมนชวยใหเราไดเขาไปมสวนแบงในหวใจความรสกของมนษยคนอน ซงฟงๆ ดแลวกนบวาเปนเรองด เปนเรองของมนษยจรงๆ ไมใชจะปฏบตตอมนษยประดจวตถสงของ ดงทปรากฏในวถแบบวทยาศาสตร

จรงอยวา Ruskin เปนนกคดทเชอในการมอยจรงของ แกนแท หรอ เนอแท “ ” “ ” (essence) ของสรรพสง แตก

เปนความคดทเชอในแกนแททแตกตางไปจากแนว แกนแท“นยม ” (essentialism) อนๆ ดวย การทเขาเปดทางใหมนษยสามารถสมผสแกนแทโดยผานทางอารมณความรสกมากกวาเหตผลทตายตว กลบทำาใหเสนทางความคดของเขาเชอมโยงกบโลกทศนในแบบหลงสมยใหมหรอโพสตโมเดรนได สงตางๆ ในโลกนอาจจะเขามากระทบความรสกอารมณจตใจของผคนในลกษณะทแตกตางกนไปได และแนนอนวา ถาเราคดวาทฤษฎความรหรอปรชญาตางๆ กอาจจะกระทบอารมณความรสกของคนเราแตกตางกนออกไปดวยเชนกน แตอยางไรกตาม ประเดนสำาคญอยทการมองเรอง ความ“จรง วาเปน ความจรง หรอ วาทกรรม” “ ” “ ”!

ถาจะนำาคำาอธบายของ Ruskin ในเรอง “pathetic fallacy” นมาปรบใชกบกรณผมกบพมเลก กนาจะเขาขายทวาอาการของพมเลกทเกดขนกอนวนทผมจะเดนทางจากแก

229

ไปนน เปนเรองทกระทบอารมณความรสกของผมเชนนนจรงๆ ภาวะอารมณภายในจตใจของผมเปนเชนนน และแนนอนวา ผมจะรสกดมากถาเมอมใครมารวมรบรและรสกถงความในใจของผมในขณะนน หรอแมแตในขณะนกตาม

แตแนนอนวา ถาอารมณความรสกของผมมนออนไหวจนเกนไป กอาจจะเตลดเปดเปงได และอาจถงขนตดใจไมได ยอมทงการเรยนและอยกบลก ซงกไมรวา ณ วนนผมจะทำาอะไรและมชวตอยางไร ไมมใครตอบไดวา มนจะดหรอแยกวาทเปนอยขณะน แตกเปนไปไดอยางยงวา ถาผมตดสนใจไมไป ผมคงไมมวน ร และ เขาใจ ในสงท “ ” “ ” Ruskin อธบายในเรอง “pathetic fallacy” เปนแน

และแลวในทสด ผมกบภรยากเดนทางมาถงลอนดอนเครองบนเปนสญลกษณของการพรากจาก และขณะ

เดยวกนกเปนสญลกษณทเชอมโยงระหวางผมกบพมเลก ไมวาจะเปนการพรากจากทไดเกดขน หรอการกลบคนสกนและกน ซงมนกเปนเพยงแคความหวงในอนาคตเทานน โดยเฉพาะอยางยง เมอการพรากจากเพงเกดขน และโดยเฉพาะอยางยง กบคนทไมไดร ำารวยอะไรนกอยางครอบ ครวผมในขณะนน

เรากลบมาอยทแฟลตเดมทเชาทงไวกอนทเราสามพอแมลกจะเดนทางจากลอนดอนกลบกรงเทพฯ แตเรากลบกนมาเพยงสองคน!

บรรยากาศมนวงเวง เศราสรอยผสมหดห เพราะในวนแรกทเราขนขาวของเขามาอยทแฟลตน เรามากนสามคน แมวาพมเลกจะยงอยในทองแมเขา แตในความรสกของผม

230

มนมเขาอยตลอดเวลา เพราะผมเทยวหาทพกอยางพถพถนและยอมจายคาเชาและคาประกนลวงหนาในแบบทผดปกตตอ Mr. de Siva เจาของแฟลตนกเลนการพนน กเพราะเพอพมเลก

ตอมา หลงจากทเขาคลอดแลว วนๆ หนง เรากสาละวนกบการดแลเขามาโดยตลอด ภาพทหลอนลอยขนมากคอ จะเหนพมเลกในทกๆ ทของแฟลต ไมวาจะเปนภาพทประจงอาบนำาใหเขาอยางทลกทเลในหองนำา ภาพทเขากองตวเปนพมและนอนหลบอยางหมดสภาพบนโซฟา อนเปนทมาของชอของเขา หรอภาพทผมอาบนำาขดสฉววรรณและเอาแปงมาเขยนหนาพมเลกเลนเหมอนเปนอนเดยนแดงนอยๆ แลวอมไปจอทหนาแมของเขาตอนทเธอเพงตน จนแมเขาตกอกตกใจวาลกเปนอะไรไป เปนตน

ชวงแรกๆ ทกลบไปนน อะไรๆ กเปนพมเลกไปหมด แมกระทงยามไดยนเสยงเครองบนบนผานไป ผมกตองครางรองเรยกชอพมเลกออกมาอยางสนเครอ เหมอนหมาเหาหอนระบายอารมณ พมเลก พมเลก และกเปนเชนนอย“ ”รำาไป จนบางครงภรยาผมตองปรามเพอใหสตผม!

ผมยอมรบวา ตวเองเปนคนออนไหวอยางแรง มประสาทความรสกไว ไมวาจะเปนรป รสกลน เสยง และสมผส มาชวงหลงๆ ตอนแกตว แมวาจะเรมหตง แตการไดยนเสยงเขมนาฬกาเดนในยามดก กยงคงอย และกมกจะไดยนเสยงกอนคนอนๆ เสมอ แตเสยงพดปกตของคนกลบไมคอยไดยน เพราะหเรมไมด สวนเรองรสและกลนนนกยงไวเหมอนเดม

231

เมอหาหกปทแลว ผมเคยสงสยในสขภาพหของผม เพราะผมเปนคนจมกตน ตองสงนำามกแรงๆ อยเสมอๆ จนบางทหออนยนตาพรามว จงไปใหคณหมอผเชยวชาญตรวจ หลงจากเขาไปนงในหองทดสอบห โดยสวมหฟง และฟงเสยงในระดบตางๆ ทำานองเดยวกนกบทตรวจสายตา ทใหอานตวหนงสอตงแตขนาดโตๆ จนเลกกระจว

ปรากฏวา หของผมจบเสยงไดแมกระทงเสยงทแผวเบาขนาดหนก จนคณหมอบอกวา หของผมนน นอกจากจะปกตแลว มนยงผดปกตอกดวย??!! เพราะสามารถไดยนเสยงทคนธรรมดาสวนใหญมกจะไมไดยน

เอ! ถาเปนเชนน หอยางผมน ไมรวาจะรบคลนจากอำานาจลลบในแบบ “prophetic inspiration” ท Ruskin บอกไวไดไหมหนอ?!

อยางไรกตาม การเปนคนประสาทไวแบบน ไมรวาจะเปนเรองผลบญหรอผลกรรมกนแน เพราะบางครงมนกทำาใหเราตองมภาระรบผดชอบมาก และตองรบผดชอบกอนคนอนอยรำาไป แตกดวยเหตนนเองทผมถงชอบงานเขยนเรอง “pathetic fallacy” ของ Ruskin เพราะมนให พนท “ ”สำาหรบตวตนคนอยางผม มเชนนน ผมกคงจะเขาขายเปนคนประสาทหลอน คดมาก ฟงซานเลอะเทอะ หรอผมจะเขาขายตงใจเลอะเทอะแบบ “witful fallacy” ของ Ruskin

หรอไมมนกเลอะเทอะกนหมด ทงผม และอตา Ruskin นนแหละ!

สยามรฐสปดาหวจารณ 13-19 กมภาพนธ 2547

232

คนกบโพสตโมเดรน: เขาสมาคม (89)

ในชวงแรกๆ หลงการกลบมาองกฤษโดยปราศจาก พมเลก ในราวกลางป พ“ ” .ศ. 2527 หรอ ค.ศ. 1984 ผมมความมงมนตงใจอยางยงทจะตงหนาตงตาอานหนงสอและเขยนวทยานพนธใหเสรจโดยเรวทสดเทาทจะทำาได เพราะดวยความคดถงลกทอยเมองไทย แมวาจะยงไมรวาจะเรมตนเขยนอยางไร เพราะภายใตหวขอวทยานพนธ “Plato’s Theory of Man in relation to his Political Philosophy” ผมจำาเปนทจะตองอานงานเขยน (บทสนทนา) ของเพลโตทงหมด รวมถงจดหมายทกฉบบของเขาดวย และในขณะนน ผมยงไมเคยอานงานของเพลโตจบสกชนเดยว มเพยง the Republic เทานนทพอจะคนเคยอยบาง ซงเปนผลมาจากการเรยนในระดบปรญญาตรทจฬาลงกรณมหาวทยาลย และปรญญาโททวสคอนซน

ในชวงนน ผมมโอกาสไดพบกบอาจารยททำาปรญญาเอก ท LSE นนคอ ทานรองศาสตราจารยฉนทมา อองสรกษ หรอ อาจารยฉน ซงในขณะนน ทานเดนทางกลบมา“ ”ลอนดอนเพอสอบปองกนวทยานพนธของทาน ซงเปนงานวจยเกยวกบพรรคคอม มวนสต ทราบวา ทานใชเวลาเขยนอยนานนบสบป เนองจากมอปสรรคปญหา อนเปนผลพวงจากเหตการณ 6 ตลา 2519 และจากการเสยเวลาอนยาวนานดงกลาว ทำาใหทานตองเสยอาจารยทปรกษาไป และอาจารยทปรกษาผนกคอ Leonard Schapiro หนงในนกวชาการไมกคนในโลกทเปนผเชยวชาญเรองโซเวยตรสเซยในขณะนน ถาจะถามถงความยงใหญของศาตราจารย Leonard

233

Schapiro คำาตอบกคอ หลงจากททานถงแกกรรมไปแลว ทาง LSE ไดจดใหมสวนพเศษทเกบตำาราขอมลตางๆ ของทานไวในหองสมด ซงเปนทรจกกนทวไปในชอ “Leonard Schapiro Collection”

การจากไปของศาสตราจารย Schapiro ทำาใหทางมหาวทยาลยตองแตงตงอาจารยทปรกษาคนใหมให อาจารยฉน ทราบมาวา อาจารยทปรกษาคนใหมนไม“ ”

สามารถเทยบบารมของศาสตราจารย Schapiro ไดเลย ดงนน จงเกดปญหาขนในการสอบวทยานพนธ เนองจากขอมลจำานวนหนงเปนขอมลทไดมาในกรณพเศษ ซงศาสตราจารย Schapiro ใหความชอบธรรมกบขอมลดงกลาว ในขณะทอาจารยทปรกษาคนใหมไมรตนสายปลายเหต อกทงยงไมมบารมพอทจะปองกนลกศษยจากการซกถามของคณะกรรมการสอบได จงทำาใหอาจารยฉนไดเพยง “M.Phil” มาในทสด ซงเปนกรณเคราะหหามยามรายของอาจารยฉนมากกวาททานจะไมเกง! เพราะแมวาจะไมไดปรญญาเอกมา แตความรของทานกเพยบพรอมแหลมคม และมน ไม“ ไดหนไปไหน”!

ตอนนน ผมไดมโอกาสคยกบอาจารยฉนเพยงแวบเดยวในหองสมดของสามคคสมาคมฯ อนเปนหองทผมเคยมโอกาสไดมาสมผสอยระยะหนงในชวงทมาเรยนท Hull ครงกอน หลงจากททานไดทราบวาผมทำาวจยเรองอะไร ทานกเหนวา เรองของผมนนนาจะเขยนเสรจไดเรว อาจเปนเพราะวาไมตองไปเกบขอมลภาคสนาม ซงผมฟงแลวกดใจ แถมยงเขยนจดหมายไปเลาใหพอแมฟงวา ผมคงไมเรยนปรญญาเอกนาน

234

หรอก เพราะอาจารยทเรยนท LSE มากอนลงความเหนไวเชนนน

แตไปๆ มาๆ อยางทบางคนคงทราบ ผมกลบใชเวลาในการเขยนวทยานพนธไมนอยหนาอาจารยฉน! ทงๆ ทผมไมตองไปเกบขอมลภาคสนามแตอยางใด!? และกไมมวกฤตการเมองใดมาเปนอปสรรคดวย!?

ในชวงทกลบไปองกฤษใหมๆ นน ผมกตดตอกบคนไทยเพยงไมกคน และแนนอนวา หนงในนนกคอ พสรจกร “ ” (ผชวยรฐมนตรวาการกระทรวงตางประเทศในคณะรฐมนตรรฐบาลไทยรกไทย) ผทเคยชวยเหลอดแลผมทงตอนกอนไปอเมรกา และตอนกลบจากอเมรกามาองกฤษ

เมอเหนหนาพสรจกร กยอมนกถงสามคคสมาคมฯ ทผมเคยชนชมสมยหนเรยนจาก Hull มาอยลอนดอน ไดพบปะนกเรยนไทยในองกฤษ และไดเหนกจกรรมทนาสน ใจตางๆ ของสมาคม ซงในขณะนน ดเหมอนวา พสรจกรจะเปนสภานายกของสมาคม (ทน เขาเรยกตำาแหนงประธานหรอนายกวา สภานายก)

เมอหนาพสรจกรกบหนาสมาคมเปนหนาเดยวกนสำาหรบผม ผมจงเอยเออนถามความเปนไปของสมาคมกบพเขา พเขากเลาใหฟงวาเกดอะไรขนบาง และขณะเดยวกน กอยากจะขอใหผมมาชวยงานสมาคม เมอไดฟงดงนน ผมกรสกเปนเกยรตอยางยงทผมจะไดมโอกาสไดมสวนรวมในกจกรรมของสมาคมอนทรงเกยรต โดยพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลทหก ไดทรงพระราชทานกำาเนด เมอปพทธศกราช 2440 สมยททานทรงศกษาอยทองกฤษ

235

พสรจกรเลาใหฟงวา สามคคสมาคมในพระบรมราชปถมภ นาจะเปนสมาคมทเกาแกทสดของคนไทย เพราะในสมยสมบรณาญาสทธราชย คงยงไมมคนไทยตงสมา คมอะไรขนมา

สมาชกรนกอนๆ ของสมาคมลวนแลวแตเปนบคคลทมความสามารถมชอเสยงของเมองไทย และเคยเปนนกเรยนไทยในองกฤษทมผลการเรยนยอดเยยมเปนทเชดหนาชตาประชาชนคนไทย ดงทปรากฏใหเหนบนแผนทองจารกเกยรตคณของทานเหลานนไวบนฝาผนงทางขวามอ หลงเดนผานประตทางเขาหอสมด ซงเปนหองประชมของสมาคม และแผนทองจารกเกยรตคณแผนนนเองทเปนสวนหนงทประทบใจและดงดดใหผมกลบมาเปนนกเรยนองกฤษอยางเตมตวกบเขาบาง

หลงจากทผมตกปากรบคำาทจะทำางานสมาคม พสรจกรกพาผมมาแนะนำาใหรจกกบคณะกรรมการสามคคสมาคมและพามากราบ ศาสตราจารยเสนาะ ตนบญยน อดตเสรไทยคนสำาคญทตดสนใจกลบมาตงรกรากทองกฤษ หลงจากทเปนอาจารยทเคารพรกแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

ตำาแหนงททางสมาคมยงขาดอยในขณะนนกคอ บรรณาธการ ซงมหนาทผลตวารสารของสมาคมทชอวา สามคคสาร และหนงสอในทำานองจดหมายขาวขนาดยอมท“ ”

มชอวา สารพด ผมเองเปนคนชอบหนงสออยแลว จง“ ”เตมใจรบตำาแหนงดงกลาวดวยความไรเดยงสา หารไมวา ตำาแหนงดงกลาวนเปนตำาแหนงทไมคอยมใครอยากทำาในขณะนน เพราะเปนงานทหนก เนองจากการผลตหนงสอ

236

วารสารในสมยทยงไมมคอมพวเตอร และพมพดดไฟฟายงไมแพรหลาย โดยเฉพาะทางสมาคมกยงไมมพมพดดไฟฟาทเปนภาษาไทย บรรณาธการจะตองพมพตนฉบบทงหมดลงกระดาษไข และใชกระบวนการผลตแบบโรเนยว!!

ลำาพงใชนวกระแทกแปนพมพดดรนเกาของสมาคม กไมมใครอยากจะของแวะอยแลว ยงเปนภาษาไทยดวย ยงหาตวชวยยาก เพราะนกเรยนไทยสวนใหญทผมรจกตางมาเรยนองกฤษตงแตเดก ไมตองพดถงเขยนภาษาไทยหรอกครบ พดภาษาไทยลนยงแขง หรอไมกใชสำานวนไทยแปลกๆ

ดงนน แมวาผมตงปณธานวาจะเรมอานหนงสอหาขอมลเพอทำาวทยานพนธของผมตงแตชวงกลางป พ.ศ. 2527 อนเปนชวงฤดรอนขององกฤษพอด แตมนกไมไดเปนไปตามนน ดวยเสนหของสามคคสมาคมและดวยคำาแนะนำาของพสรจกรทวา ไมมใครเขาทำางาน “ (เรยนหรอเขยนวทยานพนธ) กนหนารอนหรอก ไวหนาหนาวคอยเรมกได... และนกเรยนปรญญาเอกทน ปแรกๆ เขายงไมรบทำากนหรอก เขายง enjoy กนไปกอน! ไมตองรบรอนหรอก ไชยนต!”

(“คนกบโพสตโมเดรน ตองขอยตการถายทอด”สญญาณเพยงเทาน ตามหลกการความยตธรรมของโพลมาคส แหง the Republic ของเพลโต! 66 และจนกวาจะพบกนใหม สวสด)

66 “Helping friends, harming enemies” ด the Republic, Book I ของเพลโต

237