รายงานความก้าวหน้าpeace.mahidol.ac.th/th/doc/MURP_Report2549.pdfพรพิมล พลพร้อม เขียนรายงาน 2 รายงานความก้าวหน้าผลการด

พรพมล พลพรอม เขยนรายงาน 1

รายงานความกาวหนา ประจ าปงบประมาณ 2549

(ตลาคม 2548 – กนยายน 2549)

Mah

ido

l U

niv

ersi

ty R

esea

rch C

ente

r on

Pea

ce B

uil

din

g

ศนยศกษาและพฒนาสนตวธ มหาวทยาลยมหดล


รายงานความกาวหนาผลการด าเนนงาน ศนยศกษาและพฒนาสนตวธ (ศพส.) มหาวทยาลยมหดล

ตลาคม 2548 – กนยายน 2549 1. การบรหารงาน

1.1 บคลากร ศนยศกษาและพฒนาสนตวธ มพนกงานมหาวทยาลย 6 ต าแหนง คอ ผอ านวยการ นกวชาการศกษา นกประชาสมพนธ ผชวยวจย เจาหนาทบรหารงานทวไป และพนกงานธรการ โดยทผานมามพนกงานไดลาออก 2 ต าแหนง คอ - ต าแหนงนกวชาการศกษา คณดวงหทย ชาตพทธกล ซงลาไปศกษาตอระดบปรญญาโททประเทศสหรฐอเมรกา จงรบคณมาศโมฬ จตวรยธรรม มาท างานแทนแตตอมาคณมาศฬ จตวรยธรรม ลาออกไปศกษาตอระดบปรญญาโทและเอก ซง ศพส. ไดรบบคลากรใหม 1 คน คอ นางสาวงามศกร รตนเสถยร - ต าแหนงนกประชาสมพนธ คณแสงแข ชมภมง ไดลาออกเนองจากมปญหาดานสขภาพ ซง ศพส. ไดรบบคลากรใหม 1 คน คอ นางสาวใจสร วรธรรมเนยม ไดมการปรบเปลยนต าแหนงพนกงานของคณศรวไล อนนตสขจากต าแหนงพนกงานธรการ เปนต าแหนงพนกงานการเงนและบญช ดงนน จงไดขออนมตเพมพนกงานธรการอกหนงต าแหนงซงไดรบการพจารณาอนมตแลว ซงอยระหวางด าเนนการประกาศรบสมคร และก าลงจะด าเนนการขอเพมพนกงานต าแหนงอาจารย 1-2 อตรา เพอพฒนาหลกสตรสนตวธและจดการเรยนการสอนหลกสตรระดบปรญญาโท ศพส. ไดจดท าการประกนภยบคคล ประเภทประกนภยอบตเหตสวนบคคล(กลม) ใหแกบคลากร นกวจยและผชวยวจย จ านวน 30 คน โดยมความคมครองความสญเสยหรอความเสยหายทางรางกาย ซงเกดจากอบตเหตตลอด 24 ชวโมง รวมถงการถกฆาตกรรมหรอถกลอบท ารายรางกาย 1.2 การพฒนาองคกร ศพส. ก าลงด าเนนการจดท าโครงการจดตงศนยฯ เปนหนวยงานของมหาวทยาลย โดยมตสภามหาวทยาลย ทงน อาจรวมกบโครงการจดตงส านกงานสทธมนษยชนศกษาและการพฒนาสงคมของมหาวทยาลยมหดล 1.3 แผนการด าเนนงาน ในระยะ 1 – 3 ป (2548 - 2550)

ศพส. ไดด าเนนงานตามแนวทางการศกษาและพฒนา คอ เนนการสรางความไววางใจ เนน ความรวมมอ และเนนการเปดพนททางความคด โดยม 12 หวขอ โดยในแตละหวขอไดมการด าเนนโครงการ ดงน 1. การเยยวยาผสญเสยทกฝาย

1.1 โครงการเยยวยาครอบครวผสญเสยชวตและผบาดเจบ จากกรณความรนแรงใน 4 จงหวดชายแดนภาคใต 2. การรวบรวมขอมลเกยวกบ ผเสยชวต ผบาดเจบ ผสญหายและการตดตามผสญหาย


2.1 โครงการเสาะแสวงหาขอเทจจรง (Fact Findings) ระยะพฒนาโครงการ 2.2 โครงการแสวงหาขอเทจจรงและการบนทกการละเมดสทธมนษยชนในสามจงหวดภาคใต (ระยะด าเนนการ)

3. ชมชนสมานฉนท 3.1 โครงการพฒนาและฟนฟวฒนธรรมชมชนภาคใต 3.2 โครงการสานเสวนาเพอลดปญหาความขดแยงในชมชน

3.3 โครงการสานเสวนาเพอพฒนาคณภาพชวตของบคคลในชมชน 3.4 โครงการวจยและพฒนากจกรรมของชมชน 3 จงหวดชายแดนภาคใตเพอเสรมสรางสงคมสนตสข

4. การจดท ากระบวนการปรกษาหารอและการมสวนรวมในการจดท านโยบายความมนคง 3 จงหวดชายแดนภาคใต

4.1 โครงการศกษาและสงเสรมการมสวนรวมในการจดท านโยบายความมนคง 3 จงหวดชายแดนใต แทนฉบบ 2542-2546

5. การสอสารกบสงคมเพอความสมานฉนท 5.1 โครงการพฒนาชดโครงการจนตนาการใหม ‘ความเปนไทย’ (ระยะพฒนาโครงการ) 5.2 ชดโครงการ ‚ความเปนไทย‛ ในจนตนาการใหม (ระยะด าเนนการ) 5.3 โครงการจดท าเวบไซตและฐานขอมลทางอนเตอรเนต 5.4 โครงการเลาขานต านานใต 5.5 โครงการเวทนโยบายสาธารณะมหดล ‚ศาสนเสวนาพทธ-อสลาม : ความรนแรงและความสมานฉนท‛

5.6 โครงการเวทสานเสวนาสาธารณะเพอความเขาใจทองถน

5.7 โครงการมหกรรมสนตวธ

6. การสงเสรมกจกรรมรวมของกลมเปาหมายในระดบชมชน เชน กลมโรงเรยนปอเนาะ กลมเยาวชน กลมสตร ชมชนเศรษฐกจ (พอเพยง) ชมชนสขภาพ เปนตน

6.1 โครงการสานสมพนธน าสนตสข

7. การเชอมประสานกลมเปาหมายกบภาคพลเมองและภาครฐ โดยการสานเสวนา การจดอบรม ฯลฯ 7.1 โครงการฝกอบรมวทยากรการสานเสวนา

7.2 โครงการจดท าหลกสตรและคมอการอบรมเรอง ‚มตทางจตวญญาณในการจดการอยางเปนรปธรรมกบ

ภาวะความเครยดและความขดแยง‛ 7.3 เครอขายสมานฉนทและสนตวธ

7.4 โครงการประสานความรวมมอกบผส าเรจการศกษาจากประเทศมสลม

7.5 โครงการสานเสวนาหาทางออก: บทบาทของมหาวทยาลยในสถานการณปจจบน 7.6 โครงการประสานความรวมมอผน าศาสนา เรอง บทบาทของศาสนกในการสรางความสมานฉนท 7.7 โครงการ 100 ป ชาตกาล พทธทาสภกข ‚ศาสนเสวนา : แนวคดและประสบการณการสานเสวนา และการเมองแนวลก กบจรยธรรมของนกการเมอง จากมมมองของศาสนกชน 7.8 โครงการฝกอบรมนกจดการดานสนตวธ 7.9 โครงการเสรมสรางความรวมมอและพฒนาองคกรทองถนในจงหวดภาคใต


8. การจดท าโครงการน ารองทเนนพนทเปาหมาย (area-based) และหลายฝายรวมมอกนแกปญหาของชมชน

8.1 โครงการพลงสงคมเพอสนตวธ

9. การสงเสรมกจกรรมดานความมนคงปลอดภย รวมกบเจาหนาทของรฐ เชนการต ารวจกบชมชน (community policing) ๑๐. การเปดพนททางความคดในประเดนการขยายการปกครองสวนทองถน ตามกรอบของรฐธรรมนญ

มาตรา 1 มาตรา 282 และมาตรา 78 10.1 โครงการศกษาการปกครองทองถนของจงหวดทมหลายชาตพนธ กรณศกษาจงหวดปตตาน ยะลาและนราธวาส

๑๑. การสงเสรมเวทวฒนธรรมทชวยใหคนไทยในภาคอนเขาใจคนไทยใน 3 จงหวดชายแดนภาคใตดยงขน 11.1 โครงการเสยงจากชายแดนใต 11.2 โครงการกองทพวถชวตและวฒนธรรมสญจร

12. การศกษาการปฏรปการศกษา และการจดท าแผนพฒนาทางเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม

12.1 โครงการวจยเรอง ภาษามลายถนในประเทศไทย : การศกษาสถานการณทางภาษา การพฒนา และการวางแผนการใชภาษา เพอการศกษาและการสอสารทมประสทธภาพในสามจงหวดชายแดนภาคใต (ระยะท 1)

12.2 โครงการวจยเรอง ภาษามลายถนในประเทศไทย : การศกษาสถานการณทางภาษา การพฒนา และการวางแผนการใชภาษา เพอการศกษาและการสอสารทมประสทธภาพในสามจงหวดชายแดนภาคใต (ระยะท 2) 12.3 โครงการพฒนาหลกสตรสนตวธ

หมายเหต : 1. โครงการทไมขดเสนใต หมายถง โครงการทท าเสรจแลวหรอก าลงด าเนนการอย 2. โครงการทขดเสนใต หมายถง โครงการทเสนอในปงบประมาณ 2550 2. การเรยนการสอน : สนตวธศกษา

2.1 เตรยมเปดรายวชาสนตศกษา หมวดการศกษาทวไป ระดบปรญญาตร 2.2 จดอบรมหลกสตรนกจดการดานสนตวธ ซงไดมผจบหลกสตร 24 คน และไดผลตคมอการอบรมนกจดการดานสนตวธ 2.3 ก าลงพฒนาหลกสตรสนตวธ ระดบปรญญาโท (ภาษาไทย)

3. ความกาวหนาผลการด าเนนโครงการ ในชวงป 2548 -2549 ศพส.ไดมการด าเนนโครงการตามแนวทางการศกษาและพฒนา 12 หวขอ รวม 18 โครงการ โดยไดรบงบประมาณจากเงนรายไดมหาวทยาลยมหดล ปงบประมาณ 2548 และ 2549 ดงน


ท โครงการ ระยะเวลาด าเนนโครงการ ความกาวหนา

โครงการปท 1 (10 โครงการ) (ใชงบประมาณจากเงนรายไดมหาวทยาลยมหดล ป 2548 และ 2549)

1

โครงการเยยวยาครอบครวผสญเสยชวตและบาดเจบจากกรณความรนแรงใน 4 จงหวดชายแดนภาคใต

หวหนาโครงการ : นาร เจรญผลวรยะ

1 พ.ค.48-30 เม.ย.49

อยระหวางการจดท ารายงาน

ฉบบสมบรณ

2

โครงการเสาะแสวงหาขอเทจจรง (Fact Findings) ระยะพฒนาโครงการ/ หวหนาโครงการ : ศรประภา เพชรมศร

1 ก.ย.48-28 ก.พ.49

อยระหวางการด าเนนงาน (ขยายเวลา)

3

โครงการสานสมพนธน าสนตสข

หวหนาโครงการ : วศน สาเม๏าะ 1 ก.ย.48-28 ก.พ.49



4

โครงการพฒนาและพนฟวฒนธรรมชมชนภาคใตหวหนาโครงการ : วรวทย บาร, ซกร หะยสาแม

1 ม.ย.48-31 ม.ค.49



5

โครงการพฒนาชดโครงการจนตนาการใหม "ความเปนไทย" ระยะพฒนาโครงการ/ หวหนาโครงการ : กฤตยา อาชวนจกล

1 ก.ค.48-31 ธ.ค.48

อยระหวางการจดท ารายงาน ฉบบสมบรณ

6

โครงการจดท าเวบไซตและฐานขอมลทางอนเตอรเนตหวหนาโครงการ : จารพรรณ กลดลก

1 ก.ค.48-30 ม.ย.49

อยระหวางการด าเนนงาน

(ขยายเวลา)

7

โครงการเลาขานต านานใต หวหนาโครงการ : ศรศกร วลลโภดม

1 ต.ค.48-30ก.ย.49


8

โครงการฝกอบรมวทยากรการสานเสวนา

หวหนาโครงการ : ปารชาด สวรรณบบผา 1 ก.ค.48-28 ก.พ.49


ฉบบสมบรณและคมอ

9

โครงการฯ อบรม "มตทางจตวญญาณฯ"

หวหนาโครงการ : จอหน แมคคอนแนล

1 เม.ย.48-31 ม.ค.49

เนอหาตนฉบบคมอการจดการความเครยด(ภาษาองกฤษ) เสรจเรยบรอยแลว แตอยระหวางการพจารณาทบทวน และแปลเปนภาษาไทยเพอจดพมพเผยแพร

10

โครงการศกษาการปกครองทองถนของจงหวดทมหลายชาตพนธฯหวหนาโครงการ : ศรสมภพ จตรภรมยศร

1 ก.ค.48-30 ม.ย.50


โครงการปท 2 (โครงการตอเนอง 4 โครงการ และโครงการใหม 4 โครงการ) (ใชงบประมาณจากเงนรายไดมหาวทยาลยมหดล 2549)

1

โครงการสานสมพนธน าสนตสข

หวหนาโครงการ : คอยรซามน มะ

1 เม.ย.49-30 ก.ย.49

(โครงการตอเนอง) อยระหวางการด าเนนงาน

2

โครงการสานเสวนาเพอปองกนและลดปญหาความขดแยงในชมชน/ หวหนาโครงการ : ปารชาด สวรรณบบผา

1 เม.ย.49-31 ธ.ค.49

(โครงการตอเนอง) อยระหวางการด าเนนงาน

3

โครงการการประสานความรวมมอกบผส าเรจการศกษา

จากประเทศมสลม/ หวหนาโครงการ : พเชฎฐ กาลามเกษตร

1 ม.ค.49-31 ธ.ค.49

(โครงการใหม) อยระหวางการด าเนนงาน


4

โครงการวจยเรองภาษามลายทองถนในประเทศไทย : การศกษาสถานการณทางภาษา การพฒนา และการวางแผนการใชภาษาเพอการศกษาและการสอสารทมประสทธภาพในสามจงหวดชายแดนภาคใต (ระยะท1)/ หวหนาโครงการ : สวไล เปรมศรรตน

1 ม.ค.49-28 ก.พ.50

(โครงการใหม)


5

โครงการแสวงหาขอเทจจรงและการบนทกการละเมดสทธมนษยชนในสามจงหวดภาคใต (ระยะด าเนนการ) หวหนาโครงการ : คณไพโรจน พลเพชร

(โครงการตอเนอง)

อยระหวางการด าเนนการ

6

ชดโครงการ ‚ความเปนไทย‛ ในจนตนาการใหม (ระยะด าเนนการ) หวหนาโครงการ : กฤตยา อาชวนจกล

(โครงการตอเนอง)

อยระหวางการด าเนนการ

ปรบโครงการกอนลงนามขอตกลง

7

โครงการศกษาและสงเสรมการมสวนรวมในการจดท ายทธศาสตรสนตวธเพอความมนคงใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต หวหนาโครงการ : ปยะ กจถาวร และ จราพร บนนาค

(โครงการใหม)

ก าลงด าเนนการปรบโครงการ

กอนลงนามขอตกลง

8

โครงการพลงสงคมสนตวธ

หวหนาโครงการ : อณส อมาตยกล (โครงการใหม)

ก าลงด าเนนการปรบโครงการ

กอนลงนามขอตกลง

โครงการปท 3 (8 โครงการ) 1. โครงการสานเสวนาเพอพฒนาคณภาพชวตของบคคลในชมชน

2.โครงการวจยและพฒนากจกรรมของชมชน 3 จงหวดชายแดนภาคใตเพอเสรมสรางสงคมสนตสข

3.โครงการเวทสานเสวนาสาธารณะเพอความเขาใจทองถน

4.โครงการมหกรรมสนตวธ

5.โครงการเสรมสรางความรวมมอและพฒนาองคกรทองถนในจงหวดภาคใต

6. โครงการกองทพวถชวตและวฒนธรรมสญจร

7.โครงการวจยเรอง ภาษามลายถนในประเทศไทย : การศกษาสถานการณทางภาษา การพฒนา และการวางแผนการใชภาษา เพอการศกษาและการสอสารทมประสทธภาพในสามจงหวดชายแดนภาคใต (ระยะท 2) 8.โครงการพฒนาหลกสตรสนตวธ

ขออนมตจากเงนรายไดมหาวทยาลยปงบประมาณ 2550


ความกาวหนาในการด าเนนงาน ของโครงการในปท 1 1) โครงการเยยวยาครอบครวผสญเสยชวตและผบาดเจบฯ

กจกรรมของโครงการไดด าเนนไปตามแผนทไดวางไว มการ ด าเนนกจกรรมไปแลวทงหมด 3 กจกรรม คอ กจกรรมฝกอบรมเพอเสรมสรางศกยภาพการใหค าปรกษา กจกรรมเยยวยาจตใจผสญเสย (2 ครง) กจกรรมเยยมบาน (ตดตามกลมเปาหมายของกลมท 3 และ 4) และรวมถงกจกรรมถอดบทเรยนการเยยวยากบเครอขายคณะท างานเยยวยา

กจกรรมเยยวยาจตใจผสญเสย - กจกรรมการเยยวยาใน 2 ครงแรก เนนในเรองการสรางความเปนมตร ความคนเคย

สรางสายใยความเกอกลภายในกลมผไดรบผลกระทบ และบรรเทาความทกขทางใจ - ส าหรบกจกรรมในครงท 3 เนนในเรอง ความกลว และการปองกนตวเองดวยสนตวธ

เพราะสถานการณยงมความรนแรงอย รวมทงมขอจ ากดเรองภาษาและความรเรองกฎหมาย จงจดใหมความรเรองกฎหมายใหกบกลมพบปะในกรณ 28 เมษายน ตนหยงลมอ และกรณคนหาย ดวย ในเรองขนตอนการจบกลม ประกนตว และสทธผตองสงสย

กจกรรมเยยมบาน มการลงพนทเยยมบานกลมเปาหมาย 2 ครง โดยไดจดท าฐานขอมลผเขารวม

โครงการ เพอตดตามกลมเปาหมายหลงจากทผานกจกรรมเยยวยา พบวาหลายคนมความรสกและมสขภาพจตดขน สงเกตไดจากใบหนาทยมแยมแจมใส การพดคยแลกเปลยนทมากขน มความใสใจในการแตงกายของตนเพมมากขน

กจกรรมถอดบทเรยนการเยยวยา การจดกจกรรมถอดบทเรยนการเยยวยากบเครอขายคณะท างานเยยวยา เพอ

พบปะผไดรบการเยยวยาระหวางเครอขาย ซงโครงการมเปาหมาย เพอใหสามารถพบกนหมดและการใหอภย จากการจดกจกรรมทผานมาพบวา ผสญเสยทเปนชาวบานจากกรณตากใบบางสวนตองการพบกบญาตและภรรยาผสญเสยของเจาหนาทรฐ และบางสวนยงไมอยากพบ เพราะกรณตากใบชาวบานเหนวาไมใชความผดของตนเพราะออกจากบานโดยไมพกอาวธ แตครอบครวผสญเสยกรณ 28 เมษายน 2547 ยอมรบวามการใชอาวธ ส าหรบครงหนาทจะจดการพบปะ จะใหชาวบานเขามาเปนกรรมการ มสวนรวมและมความสมครใจทจะพบกน เทาทดกมความเปนไปได ผสญเสยเจาหนาทรฐ ไดรบสทธโดยหลกการ หากมาพบกนเกรงวาจะท าใหรสกเหลอมล ากน ไมวาในทางปฏบตความ


ชวยเหลอจะไมถงเปนจ านวนมาก ท าใหเกดขาวลอวาไดรบความชวยเหลอจ านวนมาก การไดพบกนจะท าใหเขาใจและเหนอกเหนใจกนมากขน นอกจากนนการสรางกลมเพอนและเครอขาย ยงชวยใหไมรสกโดดเดยว อนจะชวยลดความกลวได

การประสานความรวมมอกบหนวยงานอนๆ เพอขยายศกยภาพการเยยวยา - ศนยสขภาพจต 15 เขาไปกระตน รพ. ชมชนใหเขามบทบาทในการเยยวยา

ลงเยยมชมชน ในพนทแดง ซงแตกอนไมอยากท างานและผบรหารกเหนดวยเพราะกลวความไมปลอดภยของเจาหนาทรฐ

- เยาวชนใจอาสา นกศกษา มอ. หลายคนมาเปนอาสาสมคร - สวนหนงไดเชอมตอกบ มลนธเพอการพฒนาเดก (มพด.) จงมนมส าหรบ

กลมทมลกออน - การเชอมตอกบมลนธเครอขายครอบครว ชวยเหลอเรองทนการศกษา

หลายกรณ มบตรจ านวนมาก ตองการความชวยเหลอเพมเตมจากทไดรบจากรฐ

- ความกลว เพราะระแวงและการคกคามจากเจาหนาท เพราะถกมองวาเปนรงโจร จงไดเชอมตอกบสภาทนายความ และ ศนยยตธรรมและสมานฉนท โดยไดท าหนาทผประสานงานและจดหาลาม รวมทงจดใหมการเรยนรเรองกฎหมาย คดวา การเยยวยาทส าคญคอ กระบวนการยตธรรมทางศาล

ปญหาและอปสรรค และวธการแกไข ๑. เนองจากผเขารวมโครงการสวนใหญใชภาษามลาย ท าใหมปญหาการสอสาร

กบผน ากจกรรมทใชภาษาไทยเปนสอกลาง จงจดใหมการแปลค าตอค า เพอใหสอสารเขาใจกนได

๒. การทตองสญเสยหวหนาครอบครว ลกออนไมมนมกน ลกโตไมมเงนเรยนหนงสอท าใหผไดรบผลกระทบเกดความเครยดและความวตกกงวล ทางโครงการจงไดประสานไปยงหนวยงานตางๆ ทมความพรอมและมหนาทใหความชวยเหลอดานเงนและสวสดการสงคม

๓. สถานการณความรนแรงรายวนยงมอยอยางตอเนอง ท าใหผไดรบผลกระทบรสกกลวและกงวล เพราะยงคงมภาพความทรงจ าเดมอย ซงเปนปจจยภายนอกทมอาจควบคมได

การจดท ารายงานฉบบสมบรณ อยระหวางด าเนนการ


2) โครงการการเสาะแสวงหาขอเทจจรง (Fact Findings) (ระยะพฒนาโครงการ) มการประชมกน 1-2 ครง และไดมการท างานรวมกบหนวยงานอนเปนองคกรพนธมตร ม

ลกษณะเปน documentation วา ในแตละพนทเปนอยางไร ภมหลงของผบาดเจบ เสยชวต สญหายเปนอยางไร รวมทงขอสนนษฐานของเหตทเกดขน 3) โครงการสานสมพนธน าสนตสข (ระยะท 1)

แรกเรมนน อาจารยชยวฒน สถาอานนท เสนอใหจดท าโครงการเขตปลอดการประทษราย (No-Killing Zones) เมอไดลงพนท และปรกษาหารอกบนกวชาการในพนท พบวา มความออนไหวตอชอโครงการดงกลาว จงไดเปลยนชอเปน ‚โครงการสงเสรมเขตชมชนสมานฉนท (Community-Based Zones of Harmony)‛ โดยเรมจากการศกษาความเปนไปได ในการจดท าเขตชมชนสมานฉนท เพอชวยกนดแลความปลอดภย และระวงเหตความรนแรง ซงตอมาไดเปลยนชอเปน ‚โครงการสานสมพนธน าสนตสข‛ เพอเชอมประสานภาครฐและภาคประชาชน ใหมาท าความรจกกนอยางลกซง ยอมรบในความแตกตางหลากหลายทงในทางชาตพนธ ภาษา ขนบธรรมเนยมประเพณ ความเชอ และในวฒนธรรมการท างานของภาครฐและภาคประชาชน ซงความแตกตางเหลานจะตองไมเปนอปสรรคตอการรวมมอรวมใจกนพฒนาต าบลเปาหมาย ใหเขมแขงทงในทางเศรษฐกจ สงคมและความมนคงปลอดภย ซงทผานมาไดมการด าเนนงาน ดงน

- ไดด าเนนงานสรรหาผประสานงานหลกในพนท 2 คน คอนายอบดลฮาลม ประจ าต าบลเกาะสะทอน และนางสาวนรนนา ประจ าต าบลเจ๏ะเห ซงเปนคนในพนทต าบลเปาหมาย ซงจะมความคลองตวในการประสานงานกบกลมเปาหมายหลกและกลมเปาหมายพฒนาตอไป

- มการคดเลอกกลมเปาหมายหลกทจะเขารวมโครงการ ประกอบดวยภาคสวนตางๆ ไดแก คร ต ารวจ 1 คน ทหาร จาก ฉก. 36 ผน าศาสนาอสลาม ผน าชาวพทธ นายก อบต. ก านน ผใหญบาน กลมสตร เปนตน โดยไดน ากลมเหลานมารวมประชมเพอปรกษาหารอถงแนวทางในการด าเนนโครงการรวมกน

- ชาวบานผเขารวมโครงการไดพฒนาโครงการอาชพขน อาท โครงการเลยงปลาดก โครงการเลยงโค โครงการตลาดนดชายแดน โครงการปกผาคลมผม โครงการท าขนม เปนตน และจะน าเสนอตอกระทรวงเกษตรและสหกรณผานศนยศกษาและพฒนาสนตวธ มหาวทยาลยมหดล เพอรบความชวยเหลอสนบสนนงบประมาณในการด าเนนโครงการตอไป

- การจดท ารายงานฉบบสมบรณ อยระหวางการด าเนนการ


4) โครงการพฒนาและฟนฟวฒนธรรมชมชนภาคใต เปนโครงการทพยายามฟนฟประเพณ วฒนธรรม ทมอยแลว

ขนมาใหม เพราะบางชมชนไดเลกปฏบตไปเพราะเกดเหตการณความรนแรง ท าใหประชาชนรสกหวาดระแวงกน การฟนฟนจะชวยสรางความไววางใจกลบคนมา อนเปนสวนหนงของการสรางบรรยากาศแหงความสมานฉนทของชมชน

พนทด าเนนงานและผชวยชมชน อ าเภอ ลกษณะพนท ผชวยชมชน ตากใบ พนทสแดง ซลกฟล และ ประกอบ รามน พนทสแดง มะดามง สายบร พนทสเขยว วชญ และ อซมง แวง พนทสชมพ ซารฟะห

โคกโพธ พนทสเขยว สมพร เมองปตตาน พนทสเขยว รอกบ

ยะหา พนทสแดง ดาโอ๏ะ และ อภนนท

ความกาวหนาในการด าเนนงาน 1. แผนงานดานการใหความรและสรางความเขาใจ โดยผานกจกรรมการประชม สมมนา

เชงปฏบตการ และเวทสานเสวนา การประชม สมมนาเชงปฏบตการ การจดเวทยอย ประชม สมมนาเชงปฏบตการ สานเสวนายอย การจดท าประวตชมชน เพอสรางส านกรกหมบานและชมชน

2.. แผนงานดานการสนบสนนบทบาทของโรงเรยนประถมศกษา และรานน าชา (กอดากอป)

สนบสนนใหสมาชกของชมชนหวนกลบมาสบรรยากาศดงเดม การใชรานน าชาเปนแหลงขอมลขาวสารของชมชนเพอสรางความสมพนธอน

ด การเพมบทบาทของรานน าชา ในการเปนเวทสมานฉนท การใชโรงเรยน คร ผปกครอง และนกเรยน ในการเปนสอกลาง

3. แผนงานดานการสงเสรมวฒนธรรม และประเพณทองถนทไมขดตอหลกการทางศาสนา และสนบสนนการสรางความสมพนธอนดระหวางชมชน


การสนบสนนกจกรรมตางๆทจดโดยชมชน เชน มาแกแต (กนน าชา) มาแกนาซกาบ (กนขาวย า) ขนมจน

การเยยมเยยนเพอนฝงทอยในหมบานเดยวกนหรอตางหมบาน สนบสนนใหกลมอนนาชด เขารวมกจกรรมตางๆ การจดท าศาลาเฝาระวงตางๆ การแขงขนกฬา สนบสนนทมฟตบอลเยาวชน จดกจกรรมประเพณทองถนทไมขดตอหลกศาสนา โมเดลเรอประมงและเรอส าเภาจ าลอง การแสดงอนนาชด และสรางวงอนนาชด เรารกษวด

4. แผนงานดานการสนบสนนบทบาทของผอาวโสในชมชน ผน าตามธรรมชาต ผน าศาสนา กจกรรมส าหรบสมาชกอาวโสในชมชนพบปะ พดคยแลกเปลยนความคดเหน ทศนศกษาของผอาวโส ปราชญชาวบาน ผน าธรรมชาต จดกจกรรมเยยมเยยนผอาวโสในทองถน ตงชมรมผอาวโส

5. แผนงานดานการสงเสรมกจกรรมทางศาสนา ทกอใหเกดความสมานฉนทของชมชน สนบสนนการจดกจกรรมทางศาสนา วด มสยด ตาดกา กจกรรมในเดอนรอมฎอนและวนอดลฟตรและอดลอฎฮา

6. แผนงานดานการพฒนาอาชพเสรมเพอสรางความสมานฉนทของชมชน สนบสนนกจกรรมการพฒนาและฟนฟกาแฟ สงเสรมการจดฝกอบรมการท าน ายาลางจานและซกผา สงเสรมการรวมกลมเพอจดท าปยหมกและปยชวภาพ สงเสรมการรวมกลมเปนชมรมเลยงววเนอ

7. แผนงานดานการใชเครองมอสงแวดลอมในการสรางความสมานฉนทของชมชน กจกรรมท าความสะอาดหมบาน มสยด และโรงเรยนตาดกา การปลกตนไมและจดสวนบรเวณวด การปรบปรงภมทศนมสยด การปลกตนไมเฉลมพระเกยรต

8. แผนงานดานการเผยแพร ประชาสมพนธและใหความร สนบสนนกจกรรมอานาชดของโรงเรยนตาดกาในพนทโครงการ การใชดนตรลเกฮล อนนาชด และซลต เพอใหชมชนนอกพนทไดรบทราบ

หลกการอสลามและวถชวตชาวใต


การจดตวแทนชาวบาน เขารวมเปนวทยากรในกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบจงหวดชายแดนภาคใต

จดนทรรศการเพอเผยแพรโครงการ การเผยแพรผานสอโทรทศน การเผยแพรผานสอวทย

ความเปลยนแปลงทเกดขน นามธรรม

มความรมากขน ส านกรกษบานเกด ตองการท างานเพอพฒนาตวเองและหมบาน มความหวง ใกลชดศาสนา สามคค

รปธรรม กลมองคกรท างานเพอหมบาน ชมชน กลมอาชพใหม วฒนธรรมประเพณทองถนเขมแขง รจกชมชนมากขน เครอขาย ผลกดนใหหนวยงานทรบผดชอบ อนๆ

วธการแกไขปญหาความขดแยง เศรษฐกจพอเพยง การพงพาตนเอง

ผลทไดรบ มตทางวฒนธรรมสามารถใชเปนเครองมอส าหรบสรางความสมานฉนทของชมชน

ไดเปนอยางด กจกรรมทางศาสนา อาชพ สงแวดลอม ประวตชมชน และกฬา เปนเครองมอท

ส าคญทสดส าหรบการสรางความสมานฉนทในชมชน กจกรรมทางดานอาชพ การแกไขปญหาความเดอดรอนทไดรบผลกระทบรวมกน

ระหวางชมชนทนบถอศาสนาแตกตางกน และการทศนศกษาดงานรวมกน ส าคญในการสรางความสมานฉนท

ผทจะปฏบตงานในพนททมความตงเครยดจากปจจยการกอความไมสงบ เพอใหไดถงเปาหมายในระยะเวลาอนสน ควรใชผทมความรจกและเขาใจพนทเปนล าดบแรก


ลกษณะโครงการการพฒนาใดๆ ควรทจะมลกษณะทสามารถปรบตวไดอยางยดหยนทสด โดยก าหนดเพยงกรอบกวางๆ ผปฏบตงานควรทจะมความรสกทไวตอสถานการณความเปลยนแปลงทอาจจะเกดขนตลอดเวลา และเตรยมพรอมทจะปรบแผนการปฏบตงานไดตลอดเวลา

ผลกดนใหหนวยงานทรบผดชอบ องคกรภาคประชาชน เลงเหนถงความส าคญของกจกรรมทไดด าเนนการโดยโครงการ

กองทพวฒนธรรม ปญหาและอปสรรคในการปฏบตงาน

ระยะเวลาทสน ท าใหทกอยางตองเรงรบ เงนงวดไมเปนไปตามแผนการด าเนนงาน คณะกรรมการมเวลาในการปฏบตงานทจ ากด ความหวาดกลวของผปฏบตงานในการปฏบตงานในพนท

การจดท ารายงานฉบบสมบรณ อยระหวางการด าเนนการ 5) การพฒนาชดโครงการจนตนาการใหม ‘ความเปนไทย’ (ระยะพฒนาโครงการ)

การด าเนนงานทผานมา (กนยายน 2548 – มกราคม 2549) ไดมการประชมหารอหลายครงระหวางคณะนกวจยตงแตกนยายน 2548 และการสบคนงานวจยและเอกสารทเกยวของ โครงการฯไดปรบโครงสรางคณะนกวจยใหม โดยเชญนกวจยมารวมงานเพมขน และปรบการเกบขอมล โดยเพมจ านวนการสนทนากลมเพมขน ดงรายละเอยดตอไปน

5.1 ปรบโครงสรางคณะนกวจย มองคประกอบของคณะนกวจย ดงน ๑. ดร.กฤตยา อาชวนจกล เปนหวหนาโครงการ ๒. อาจารยโสฬส ศรใส สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเพอพฒนาชนบท

มหาวทยาลยมหดล เพอรวมวเคราะหเอกสารรวมสมยเกยวกบเรองความเปนไทยกบอาจารยกฤตยา อาชวนจกล

๓. นางสาวปารฉตร บตรประโคน นกสอสารสาธารณะมออาชพ โครงการจดตงมลนธสอสารสาธารณะ เพอหาแนวทางการสอสารในรปแบบสาธารณะใหกบโครงการ โดยมลกษณะการท างาน ดงน

- เขารวมสงเกตการณ ตงค าถามอยางวพากษวจารณและทาทายวธคด

- สรปรวบ รวมประเดน จดท าขนเปนขาวหรอบทความทงสองอยางหรออยางใดอยางหนง เพอเผยแพรแกสาธารณะ อยางนอยเดอนละครง


- สรปรายงานความเขาใจเรอง ‚ความเปนไทย‛ และจนตนาการใหม ‚ความเปนไทย‛ ของแตละเวท

๔. นางสาวกลภา วจนสาระ นกวจยอสระ เพอรวมวเคราะหขอมลการสนทนากลมในเชงแนวคดกบอาจารยกฤตยา อาชวนจกล

๕. นางเบญจมาศ รอดภย ผชวยนกวจย รบผดชอบการประสานงานดานตางๆ ๖. ทปรกษาโครงการ 2 คน คอ

ดร.ศรประภา เพชรมศร ส านกสทธมนษยชนศกษาเพอพฒนาสงคม มหาวทยาลยมหดล

ดร. อนชาต พวงส าล คณะสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยมหดล

5.2 การปรบวธการเกบขอมล (ซงเดมจะเกบขอมลเฉพาะในพนทภาคใต) โดยการจดท าสนทนากลม 5 กลม

๑. กลมเยาวชนทอยในวยเรยน พนทกรงเทพฯ (จดแลวเมอวนท 1 ธนวาคม 2549)

๒. กลมเยาวชนทอยในวยเรยน พนททมกลมชาตพนธหลากหลาย จ านวน 2 กลม

- นกศกษาในพนท อ าเภอสวนผง จงหวดราชบร (จดแลวเมอวนท 10 มกราคม 2549)

- นกศกษาในพนท จงหวดเชยงราย (ก าหนดจดปลายเดอนกมภาพนธ 2549)

๓. กลมเยาวชนพนทภาคใต 2 กลม (ก าหนดจด 8-10 มนาคม 2549) - กลมนบถอศาสนาอสลามลวน - กลมนบถอศาสนาอสลามและนบถอศาสนาพทธ

5.3 การวเคราะหขอมลและเขยนรายงาน อยระหวางการเขยนรายงานฉบบสมบรณ


6) โครงการจดท าเวบไซตและฐานขอมลทางอนเตอรเนต เวบไซตทจดท าขนจะเปนแหลงขอมล และเปนชองทาง

ส าหรบบคคลในภาคใตและสวนกลางใหไดมโอกาสสอสารซงกนและกน โดยไดรบความอนเคราะหจากส านกคอมพวเตอร ใหใชชอ www.peace.mahidol.ac.th ความกาวหนาในการด าเนนงาน

1. ไดมการรวบรวมขอมลเบองตน 1.1 ขอมลเกยวกบศนยศกษาและพฒนา

สนตวธ มหาวทยาลยมหดล ประกอบดวย ความเปนมา, โครงสรางการด าเนนงาน, รายนามคณะกรรมการ, หนวยงานเครอขายของศนย และขอมลเกยวกบการตดตอศนยเพอใหขอเสนอแนะหรอสอบถาม

1.2 ขอมลรายละเอยดโครงการตางๆ ของศนยศกษาและพฒนาสนตวธ มหาวทยาลยมหดล โดยอธบายหลกการและเหตผล วตถประสงค และกระบวนการด าเนนงาน ของทกโครงการในศนย โดยจดแบงหมวดหมโครงการตางๆ ตามแนวคดและลกษณะการด าเนนงาน ดงน

- สานเสวนา ประกอบดวย โครงการอบรมวทยากรการสานเสวนา, โครงการสานเสวนาเพอลดปญหาความขดแยงในชมชน

- สอสารกบสงคม ประกอบดวย โครงการเลาขานต านานใต และการพฒนาชดโครงการจนตนาการใหมความเปนไทย

- สรางความไววางใจโดยการปฏบตชอบ ประกอบดวย โครงการจดท าหลกสตรและคมอการอบรมเรอง ‚การใชมตทางจตวญญาณในการจดการอยางเปนรปธรรมกบ

ภาวะความเครยดและความขดแยง‛, โครงการเยยวยาครอบครวผเสยชวตและบาดเจบ, โครงการเสาะแสวงหาขอเทจจรง (Fact Findings), โครงการสานสมพนธน าสนตสข และโครงการพฒนาและฟนฟวฒนธรรมชมชน

- สงเสรมเวทวฒนธรรม ประกอบดวยโครงการจดตงเครอขายสมานฉนทและสนตวธ

- เปดพนททางความคด ประกอบดวย โครงการศกษาการปกครองทองถนจงหวดทมหลายชาตพนธ กรณศกษาจงหวดปตตาน ยะลา นราธวาส

- เสนอนโยบายสาธารณะ ประกอบดวย โครงการวจยเรอง ‘ภาษามลายทองถนในประเทศไทย : การพฒนาภาษา การวางแผน และการก าหนดนโยบาย เพอการศกษาและการสอสารทมประสทธภาพในจงหวดชายแดนภาคใต’

http://www.peace.mahidol.ac.th/


1.3 ขอมลสถานการณจงหวดชายแดนภาคใต ประกอบดวย - ขาว/สถานการณรายวน

- รายงานพเศษ (scoop) - สมภาษณพเศษ - วงสมมนา - ขาวกจกรรมศนย

หมวดขาว รายงานพเศษ สมภาษณพเศษ และวงสมมนา เปนการขออนเคราะหขอมลจากเวบไซตสอมวลชน อาท ผจดการ มตชน ประชาไท ศนยขาวอศรา และสออนๆ รวมถงเวบไซตอนทเกยวของ อาท มหาวทยาลยเทยงคน โดยเวบมาสเตอรเปนผท าการรวบรวมขอมล ซงวธการน าเสนอขอมลเหลานในเวบไซต จะใชวธการขนเฉพาะหวขอขาว ภาพประกอบ และโปรย ซงผอานทตองการอานขาวหรอรายงานทงหมด จะสามารถคลกไปอานตอทเวบไซตนนๆ ได สวนหมวดขาวกจกรรมศนย เวบมาสเตอรเปนผเขยนรายงานกจกรรมโครงการตางๆ ในศนย โดยดานลางของหนาขาวนน จะมลงคใหผอานสามารถคลกไปอานขาวอนทมเนอหาเกยวของ รวมถงรายงานฉบบสมบรณของกจกรรมอบรม/

สมมนาตางๆ ขอมลวชาการทเกยวเนอง และประมวลภาพ (photo gallery) กจกรรมนนๆ ทงน ลกษณะการน าเสนอขอมลในหมวดสถานการณจงหวดชายแดนภาคใตจะมการท าระบบ back office ซงจะชวยใหเวบมาสเตอรสามารถ update ขาวสถานการณประจ าวนได

1.4 ขอมลเพอการเรยนรศลปวฒนธรรม ภาษา ศาสนา ชาตพนธ ต านาน เรองเลาขานจากชมชน ภมปญญาทองถน ของประชาชนในจงหวดชายแดนภาคใต

ขอมลสวนนยงอยระหวางการเกบรวบรวมจากโครงการตางๆ ของศนยทเกยวของกบประเดนดงกลาว อาท โครงการฟนฟและพฒนาวฒนธรรมชมชน โครงการเลาขานต านานใต ฯลฯ ซงจะตองน ามาพฒนาวธการน าเสนอใหนาสนใจและเหมาะสมกบกลมเปาหมายทเขาชมเวบไซต ซงมงไปทนกศกษา ประชาชน ผสนใจทวไป จงตองน าเสนอใหนาตดตามและเขาใจงาย เพอการเรยนรทสนกและนาประทบใจ อาท ท าวดโอหรอภาพเคลอนไหวบนเวบไซต มเสยงหรอดนตรประกอบ เปนตน

1.5 ขอมลอสลามศกษา เกยวของกบการพฒนาระบบคอมพวเตอรชวยสอนบนเวบไซต ทมเปาหมายใหความร

เกยวกบศาสนาอสลามอยางงายส าหรบบคคลทวไป ซงไดรบการสนบสนนขอมลสวนหนงจากโรงเรยนธรรมกสลาม ต. ทาอฐ จ. นนทบร ทวายงอยระหวางการตรวจสอบเนอหาวามความ


เหมาะสมกบกลมเปาหมายทเขาชมเวบไซตหรอไม และจะแสวงหาขอมลความรในประเดนอนไดจากแหลงใดอกบาง

1.6 ขอมลความตองการของผใชงานระบบ อยระหวางด าเนนการจดล าดบชนของขอมลทผใชระบบแตละรายสามารถเขาถงได (user

level) อาท ผอ านวยการศนย สามารถเขาถงขอมลทงทน าเสนอแกผเขาชมทวไป ตลอดจนสถตการเขาชม จ านวนผเขาใชและออกจากเวบไซตในแตละขณะ ชอผใชระบบหรอเจาหนาทศนยทโพสตขอมลหรอบทความขนเวบไซต โดยผอ านวยการศนยสามารถเพมเตมหรอแกไขขอมลทผใชระบบโพสตขนไปได รวมทงสามารถโพสตขอเขยนหรอบทความเพอเผยแพรบนเวบไซตได สวนกรรมการศนย หวหนา หรอผประสานงานโครงการตางๆ สามารถเขาถงขอมลทน าเสนอแกผเขาชมทวไป และสามารถโพสตขอเขยนหรอบทความส าหรบเผยแพรบนเวบไซตได เปนตน ทงนเพอใหสามารถออกแบบระบบการใชงานทเหมาะสมกบผใชระบบหรอเจาหนาทแตละระดบ

2. การวเคราะหขอมลและโครงสรางของเวบไซต 2.1 วเคราะหในสวนความตองการของผใช หมายถงการศกษาความตองการของผใชระบบ

ซงเปนกรรมการ ผประสานงานของแตละโครงการ และเจาหนาทศนยแตละฝาย เพอใหสามารถออกแบบและพฒนาระบบการใชงานทเหมาะสมกบผใชแตละรายได (อยระหวางด าเนนการ)

2.2 วเคราะหปรมาณขอมล เพอใหสามารถจดหมวดหมขอมลส าหรบการน าเสนอและออกแบบระบบจดการขอมลทเหมาะสมได (อยระหวางด าเนนการ)

2.3 วเคราะหแนวทางในการพฒนา ประเมนความพงพอใจของผใชระบบและกลมเปาหมายทเขาชมเวบไซต เพอปรบเปลยนทศทางการพฒนาเวบไซตใหตอบสนองความตองการของกลมดงกลาว (แผนด าเนนการในอนาคต)

3. การออกแบบเวบไซต 3.1 ออกแบบสวนตดตอกบผใชงาน หมายถง การออกแบบหนาเวบไซต ใหมรปแบบ

สวยงาม และเขาถงกลมเปาหมาย อาท สะดวกในการสบคนขอมลทตองการ มสวนทเปดใหมปฏสมพนธระหวางผใชงานกบผดแลระบบ เปนตน (อยระหวางด าเนนการ )

3.2 ออกแบบฐานขอมล หมายถงการแสวงหา รวมรวม และจดระบบขอมลทน าเสนอ ใหตรงกบความตองการของกลมเปาหมาย (อยระหวางด าเนนการ)* ทงนการด าเนนการบางสวนอาจเสรจสนไปแลว ทวาสามารถเปลยนแปลงหรอเพมเตมขอมลและรปแบบได ในระหวางกระบวนการทดสอบระบบและการน าไปใช เพอใหเวบไซตมความสมบรณแบบและตอบสนองความตองการของกลมเปาหมายและผใชระบบมากทสด


4. การจดท าเวบไซต 4.1 การพฒนาสวนตดตอกบผใชงาน – อยระหวางด าเนนการ 4.2 การพฒนาฐานขอมล – อยระหวางด าเนนการ 4.3 การพฒนาสวนตดตอกบฐานขอมล – อยระหวางด าเนนการ

5. การทดสอบระบบและการน าไปใช – อยระหวางด าเนนการ

6. การพฒนาคอมพวเตอรชวยสอนบนเวบ – อยระหวางด าเนนการ

• จดท า Website ทสามารถประเมนกลมเปาหมายได หมายถงเปดใหผเขาชมเวบไซตสามารถสมครสมาชกฟร แลกกบการใหขอมลสวนตว อาท เพศ วย ระดบการศกษา ความสนใจ ฯลฯ ซงจะชวยใหสามารถประเมนลกษณะและความตองการของกลมเปาหมายได เพอประโยชนในการพฒนาเวบไซตตอไป (แผนด าเนนการในอนาคต)

• จดท า web board เพอเปนแหลงรวบรวมความรและแลกเปลยนความคดเหนรวมกน ระบบดงกลาวพฒนาเสรจสนแลว และอยระหวางการตดตอส านกคอมพวเตอร มหาวทยาลยมหดล เพอขอเปดใชบรการโปรแกรมภาษา PHP และโปรแกรม MySQL ซงเปนโปรแกรมจดการฐานขอมลทไมใชตระกล Microsoft ซงระบบคอมพวเตอรของมหาวทยาลยตอบสนอง แตเปนโปรแกรมทบรษทอนจดท าขน จงเสยงตอปญหาเรอง security จงตองระบชอผรบผดชอบในกรณเกดความเสยหายตอระบบ กอนทจะใหส านกคอมพวเตอรเปดใชงานโปรแกรมดงกลาว


• จดท า application เพออ านวยความสะดวกใหแกผดแลเวบไซต ตลอดจนสมาชกทเกยวของ อาท เวบบอรด, ระบบ back office หรอ user level (สวนทจดท าเสรจสนแลว คอ เวบบอรด สวนทก าลงด าเนนการจดท า คอ ระบบ back office และ user level)

• จดท า การโหวตออนไลนเพอประเมนความพงพอใจของผใช website (แผนด าเนนการในอนาคต)

• จดท าเอกสารคมอการใชงานระบบ (แผนด าเนนการในอนาคต) • การประเมนผลการใชงานระบบ (แผนด าเนนการในอนาคต)

7) โครงการเลาขานต านานใต โครงการนจดท าขนเพอเผยแพรแงมมดๆ จากต านาน และเรองเลาพนเมองของจงหวดชายแดน

ภาคใต ใหคนทวไปในสงคมไดรบทราบ และซมซบเรองราวดๆ มความเขาใจ และเคารพยอมรบความแตกตางหลากหลายได

การด าเนนงานวจยของโครงการน ไดเลอกพนทในการศกษาทอยภายในของทงหบปตตานและหบสายบรเปนส าคญ เพราะการศกษาในพนทราบชายทะเลไดท าการศกษาไปแลว ในหบปตตานไดเลอกชมชนหมบาน [Village] ในเขตบานหนาถ าและบรเวณใกลเคยงเปนแหลงท าการศกษารวบรวมขอมล พนทบรเวณอยในเขตรอยตอระหวางทราบในหบเขาตามล าน าปตตานกบทราบของแองปตตาน อนเปนทราบลมกวางใหญไปจนถงชายฝงทะเล ในขณะททางหบสายบรนน ตงแตบรเวณตนน าในเขตอ าเภอสครน รมสองฝงล าน าสายบร จะมพนทราบพอแกการเพาะปลกและตงถนฐานบานเรอนของผคน จากเขตอ าเภอสครน พนทราบรมฝงน ากขยายใหญจนเปนทงราบในเขตอ าเภอศรสาครอกทงมธารน าสายเลกๆ จากทวเขาทงทางดานตะวนตกและตะวนออกมาสมทบดวย เลยท าใหมความสมบรณในเรองน าทา อกทงท าใหล าน าสายบรกวางขนกลายเปนทองถนทมหลายชมชนเกดขน รวมทงเปนบรเวณทเรอคาขายแลกเปลยนสนคาจากทางฝงทะเลทปากแมน าสายบรเดนทางเขามาถง

การเกบขอมลเบองตนเปนการเกบขอมลในดานภมวฒนธรรม ทแสดงใหเหนวาอาณาบรเวณในเขตสามจงหวดภาคใตทเคยเปนรฐปตตานนบถอศาสนาอสลามเปนศาสนาหลกและพลเมองสวนใหญเปนคนมสลมเผาพนธมาเลยนน เปนภมวฒนธรรมในเขตเทอกเขาสนกาลาคร ทมลกษณะแตกตางไปจากพนทของเทอกเขาบรรทดในเขตจงหวดสงขลา-พทลง เทอกเขาหลวงในเขตจงหวดนครศรธรรมราชและเทอกเขาตะนาวศรตงแตเขตจงหวดสราษฎรธานไปจนถงจงหวดเพชรบร นนคอเทอกเขาสนกาลาครไมไดเปนเทอกเขาในแนวบรรทดทขนานจากเหนอไปใตแบบเขาบรรทด เขาหลวงและเขาตะนาวศร หากมภเขาแยกออกมาทางดานตะวนออกซงเปนพนทชายทะเลอกหลายเขาคลายกบงามนวมอ ท าใหเกดบรเวณพนทเปนหบเขาทมล าน าผากลางไปออกทะเลในอาวไทยถงหบเขาดวยกนคอหบจะนะ เทพา ปตตาน และสายบร แตละหบกเปนบรเวณทมผคนเขาไปตงถนฐานเปนบานเมองในชวงเวลาตางๆ ทางประวตศาสตร


จากขอมลดานภมวฒนธรรมทรวบรวมไดชใหเหนวาการตงถนฐานบานเมองของผคนในแตละหบ แบงออกเปน 2 บรเวณเหมอนกน คอ บรเวณชายทะเลกบบรเวณภายในหบเขา บรเวณชายทะเลเปนพนทเปดสามารถตดตอถงกนทงทางทะเลและทางบก ท าใหบรเวณปากน าของทกหบเขากลายเปนทซงผคนจากภายนอกทกสาระทศเขามาตงถนฐานอยรวมกน บรเวณปากน าของทกล าน ากลายเปนเมองทาทรบสนคาของปาและแรธาตจากพนทภายใน มาแลกเปลยนกบบรรดาสนคาจากภายนอกทมาทางทะเล แตทวาพฒนาการของชมชนขางเคยงในหบเขาตางๆ ทกลาวมานหาไดเกดขนในสมยหรอชวงเวลาเดยวกนหมด ซงขอมลทรวบรวมไดในปจจบนแสดงใหเหนวาการตงถนฐานของผคนในหบเขาจะนะและเทพา เกดขนในระยะหลงอนเนองมาจากผคนในเขตจงหวดสงขลาและปตตานขยายตวเขาไป ซงกสวนมากจะรวมกนอยในบรเวณชายทะเลเปนสวนใหญไมใครขยายเขาไปในเขตภายใน ในขณะททางหบปตตานและสายบรจะเปนหบทมผคนเขามาตงหลกแหลงชานานทงเขตชายทะเลและพนทภายใน จากหลกฐานทางโบราณคดและประวตศาสตรทงจากภายในและภายนอก แสดงใหเหนวาหบปตตานมพฒนาการเปนบานเปนเมองและเปนรฐมากขน หบสายบรเพราะตงอยในสภาพภมศาสตรทเหมาะสมกวา นนคอ จากหบปตตานมชองเขาขามเทอกเขาสนกาลาครไปยงฝงทะเลในมหาสมทรอนเดยซงเปนพนทในเขตประเทศมาเลเซยปจจบน จงท าใหหบปตตานตงอยบนเสนทางขามคาบสมทรในสมยโบราณ ดานหนาของหบปตตานกคออาวปตตานในอาวไทย เปนอาวทอดมสมบรณดวยสตวน าเพราะมล าน าปตตานทไหลมาจากตนน าจากเทอกเขาสนกาลาคร ผานกลางหบและไหลลงสทราบลมดนดอนสามเหลยมตรงปากอาวทมล าน าสายเลกๆ จากทสงสองขางหบเขามาสมทบดวย การงอกของสนดอนและแนวสนทรายท าใหอาวปตตานมทกระบงลม เหมาะกบเปนทาจอดเรอสนคาทมาจากโพนทะเล โดยเหตนจงเกดพฒนาการของเมองทาทเปนศนยกลางของรฐสมยโบราณขนมาแตราวครสตศตวรรษท 8 สวนหบสายบรนนแมวาจะมพฒนาการของการตงถนฐานของผคนมาแตโบราณเชนกน แตกอยในชวงเวลาทหลงลงมาเพราะผคนสวนใหญเคลอนไปอยทางหบปตตานมากกวา เพราะหบสายบรไมมเสนทางขามคาบสมทรเชนหบปตตาน อกทงตรงปากน าสายบรเองกไมมอาวทก าบงลมไดเชนเดยวกบอาวปตตาน ผคนทเขามาตงหลกแหลงในหบนกมทงคนทองถน แตเดมทเรยกพวกเงาะปาซาไกทรอนเรอยทางเทอกเขาสนกาลาคร และคนทมาจากเมองโกตาบารในรฐ กลนตนของทางมาเลเซย ท าใหบรเวณพนทภายในของหบสายบรมผคนมากกวาคนในหบปตตานทสวนมาอยในพนทราบลมชายฝงทะเล สวนตรงปากน าสายบรกเชนเดยวกนแมวาจะมพฒนาการขนเปนเมองทากไมใหญโตเทาเมองปตตาน มพฒนาการในสมยอยธยาและกรงเทพฯ นเองถงแมจะมผคนจากทอน ๆ จากภายนอกเขามาตงถนฐานกไมเทากบปตตานและผคนสวนใหญเคลอนมาจากทางรฐกลนตนของมาเลเซยมากกวา แตตงแตสมยกรงรตนโกสนทรทมการแบงรฐปตตานเปนเจดเมองเปนตนมา การเตบโตของบานเมองกกระจายไปตามทองถนตางๆ ทงในเขตชายทะเลและเขตภายในหบเขา โดยเฉพาะเขตชายทะเลนนเกดชมชนเมองขนตามปากล าน าตางๆ แตอ าเภอจะนะ อ าเภอเทพา ผานปตตานสายบรไปยงบางนราธวาสจนถงสไหงโกลก ซงในระยะหลงลงมาเมอมการตดถนนและทาทางรถไฟใหเปนเสนทางคมนาคม


ใหมขนมา การเกดบานเมองตามขางถนนและสถานรถไฟกเตบโตขน ท าใหมผคนหลายกลมเหลาหลายชาตพนธทงภายในและภายนอกเขามาตงถนฐานกนมากมาย ทงหลายแหลนท าใหพนทในเขตสามจงหวดภาคใตมผคนกลมใหญถงสามกลมตงถนฐานอยรวมกน คอ คนไทยพทธ คนจนและคนมสลม คนมสลมยงเปนชนกลมใหญและอยในสงคมชนบททงในเขตใกลทะเลและเขตภเขา ในขณะทคนจน คนไทย สวนใหญจะอยในเขตทเปนเมอง ท าใหมชองวางระหวางเมองกบชนบทพอสมควร แตปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวอนเนองจากการสรางถนนหนทางและโครงสรางทางเศรษฐกจอตสาหกรรม ท าใหชนบทกบเมองสมพนธกนในลกษณะทเกดความซบซอนทางสงคมเศรษฐกจขน จนท าใหคนทเคยอยแบบประเพณแตเดมปรบตวไมทน จนเปนเหตอยางหนงทท าใหเกดการขดแยงขนในปจจบน ผคนในหบปตตานกบหบสายบร แมจะอยในพนทสามจงหวดภาคใตดวยกนกตาม แตกมความแตกตางทางวฒนธรรมในระดบทองถนอยางเหนไดชด ในหบปตตานมพฒนาการทางสงคมเปนบานเปนเมองมาชานาน จงมผคนหลายชาตพนธ ทงคนมสลม คนไทยพทธ และคนจนสงสรรคและอยรวมกนมาเปนเวลานาน รบการเปลยนแปลงจากภายนอกไดเรวและงายกวา ในขณะททางหบสายบร การตงถนฐานของผคนเปนชมชนบานเมองเกดขนไมนานเทาใด ผคนทเกดขนสวนใหญเคลอนยายมาจากเมองโกตาบารในรฐกลนตนของมาเลเซย และผคนทอยในหบ เชน พวกซาไกและผท าไรหาของปา เปนตน ผคนเหลานมความสมพนธกบผคนทอยในเขตอ าเภอตางๆ ของจงหวดนราธวาสทตอไปยงเขตมาเลเซยมากกวาไปทางจงหวดปตตาน

แตทามกลางความแตกตางระหวางผคนในสองหบเขากมอะไรหลายอยางทคลายกนในหมคนมสลมในเรองของความเชอ วถชวต และการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม นนคอ ศาสนา โดยเฉพาะค าสอนของพระเจายงคงเปนสวนส าคญในการด ารงชวตคนมสลมยงคงยดมนในพธละหมาด ผทเครงครดจะตองท ากนวนละ 5 ครง และเชอวาสรรพสงทงหลายในโลกเปนของพระเจา ความเชอและพธกรรมดงกลาวน คอพนฐานส าคญทท าใหคนมสลมมองมนษยทกคนเสมอภาคกนหมด ไมวาคนไทยพทธและคนจน ถดลงมาจากพระเจากคอ ผน าทางคณธรรม เชน โต๏ะครและโต๏ะอหมาม โดยเฉพาะโต๏ะครนนดเหมอนเปนผน าทงทางโลกและทางธรรม เพราะเปนคนปกครองโรงเรยนปอเนาะทเปนสถาบนการศกษาทส าคญของสงคม โต๏ะครคอบคคลทมกไดรบการยกยองวาเปนบคคลศกดสทธทคนน าเอาค าพดค าสอนไปปฏบต แตกอนคนศกดสทธแบบนคลมไปถงบรรดาผอาวโสหรอผรทรในเรองเวทมนตคาถา ทสามารถปดเปาความชวรายและใหการรกษาพยาบาลในเรองโรคภยไขเจบดวย คนศกดสทธ ประเภทนไมจ ากดอยเฉพาะคนมสลมเทานน หากยงเปนคนทคนพทธและคนจนเคารพนบถอดวย ในเรองการเปลยนแปลงทางสงคมวฒนธรรม ผคนในสองหบเขากมอะไรทคลายคลงกน ผลกระทบทางเศรษฐกจและความเจรญทางวตถท าใหคนมสลมทเคยมภรรยาหลายคน เปลยนมาเนนการมภรรยาคนเดยว ลกผหญงสวนใหญมการศกษาดกวาลกผชาย รวมทงการจดประเพณพธกรรมเกยวกบชวตกลดความใหญโตและการสนเปลองลง แตทส าคญคนสวนใหญเลกประกอบอาชพพนฐานทางเกษตรกรรม เชน การปลกขาวและการท าน าตาลโตนด จงเกดมนาราง โดยเฉพาะคนท านาพรนนแทบจะหมดไปแลวกม การท า


สวนยาง ท าไร และท าสวนผลไม แมวายงด ารงอย แตราคาของผลตผลกลบขนๆ ลงๆ เชน ลองกอง เปนตน แตการเปลยนแปลงทส าคญเหนจะไดแก ชองวางระหวางวยของคนรนลกรนหลาน ทมการมองโลกแบบใหมและคดใหม ไมยดมนในการประกอบอาชพและการด ารงชวตของคนรนเกา ไมใครสนใจกบการเรยนทางศาสนาอยางแตเดม ออกไปท างานนอกบานและมการสงสรรคระหวางกนตามโรงน าชา รวมทงการเทยวเตรและสนใจในสงอบายมขเพมขน

ประวตศาสตรจากภายนอก ประวตศาสตรเมองใตในทนมงทพนททางภมวฒนธรรมในเขตเทอกเขาสนกาลาครตามทเสนอมาแลวแตขางตน เพราะเหตทพนทในหบปตตานนอกจากเหมาะสมในการตงถนฐานบานเมองของมนษยแลว ยงตงอยบนเสนทางขามคาบสมทรทคนจากโพนทะเลทางฝงมหาสมทรอนเดยซงอยทางตะวนตกขามมายงฝงตะวนออกในเขตอาวไทยซงอยในเขตทะเลจนใต จงท าใหเกดมพฒนาการทางสงคมมนษยเปนบานเปนเมองและเปนรฐสบเนองมาหลายยคหลายสมยจนปจจบน โดยอาจวเคราะหไดเปนชวงเวลาของการเปลยนแปลงทางสงคมวฒนธรรมและประวตศาสตรไดดงตอไปน

1. สมยกอนครสตศตวรรษ ท 8 ทนบเนองในสมยทวารวด 2. สมยครสตศตวรรษท 8 หรอ สมยศรวชยลงมา 3. สมยรฐอสระปตตาน 4. สมยประเทศราช 5. สมยสยามประชาธปไตย ประวตศาสตรจากภายใน การศกษาประวตศาสตรจากภายใน จะเนนในเรองการเชอมโยง

ขอมลทไดจากการท างานรวมกนของนกวชาการผอาวโส ผร ในทองถนซงรวบรวมขอมลเรองเลาตางๆ โดยเฉพาะเรองเลาชอบานนามเมองและเหตการณทางประวตศาสตรสงคมในพนททงสามจงหวด ซงจะท าการเรยบเรยงเพอเปนผลงานในรายงานขนสดทายตอไป 8) โครงการฝกอบรมวทยากรการสานเสวนา

เรมจากการท ศพส. ไดทดลองอบรมเรอง ‚ความเขาใจและการเตรยมตวทเหมาะสม เพอเขาสการ ‘สานเสวนา ’‛ เมอเดอนกมภาพนธและมนาคม 2548 ใหกบกลมเปาหมาย 2 กลม ซงมความแตกตางทางความเชอ เชอชาต ศาสนาและวฒนธรรม คอ 1) ขาราชการ และทหาร-ต ารวจ 2) ผน าชมชน-ศาสนา และผน านกศกษา เพอท าความเขาใจในเรองกฎ กตกา และทาทการท าสานเสวนา หลงจากนนไดจดใหมการสานเสวนาเรอง

ปญหาและทางออกสถานการณความรนแรงในจงหวดภาคใต ระหวางกลมเปาหมาย 2 กลมน ซงไดผลเปนทนาพอใจ เกดบรรยากาศการเปดใจและพดคยระหวางกนไดมากขน โดยสามารถพดในเรองทเปนขอไมสบายใจและความวตกกงวลระหวางกนไดดวยทาททเปนมตรและสรางสรรค


จงไดมการพฒนาโครงการเพอพฒนาวทยากรดานการสานเสวนา เพอสงเสรมศกยภาพใหกบผทมความเกยวของกบความขดแยงในพนท ควบคไปกบพฒนาคมอผเรยน ผสอน และองคความรเกยวกบการสานเสวนา ความกาวหนาในการด าเนนงาน

๑. การอบรมวทยากรสานเสวนา ใหกบขาราชการ ทหาร ต ารวจ นกวชาการ ผน าศาสนา ผน าชมชน ผน านกศกษาใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต จ านวน 55 คน เมอวนท 19-20 กรกฎาคม 2548 ณ จ งหวดปตตาน

๒. โครงการไดจดท าสอเพอการเผยแพรความรความเขาใจเรองสานเสวนา ในรปแบบแผนปลว นทรรศการเคลอนท และหนงสอค มอฉบบยอ รวมกบส านกงาน ศพส.

๓. การเปดโอกาสใหผฝกอบรมเปนวทยากรไดมสวนรวมในการฝกเปนวทยากรสานเสวนา ในหลายเวทประกอบดวย


๔. ปญหาและอปสรรค และการจดการแกไข - การอบรมวทยากรครงแรกยงขาดคมอส าหรบวทยากร ท าใหการน าไปใชอาจยง

ขาดความสมบรณ ซงจะไดจดท าและน าสงใหวทยากรทผานการฝกอบรมแลวตอไป

- นอกจากนผเขารวมอบรมยงมจ านวนมากเกนไปท าใหการฝกเปนไปไดอยางไมทวถงในเวลาทมอยอยางจ ากด

- การท างานในพนทมขอจ ากดในเรองเวลา เนองจากผเขารวมไมสามารถเขารวมหลายๆ วนตดตอกนได และในการเดนทางจะตองเดนทางกลบกอนค า เพอความปลอดภย

โครงการ ชอ

สานเสวนาปญหาขยะควนโนร เมอวนท 13-16 พ.ย. 2548

1. คณสมพร สงขสมบรณ 2. คณละมาย มานะการ

3. คณซารฟะห เจ๏ะมะ

4. คณมฮมมด รสลน เลงฮะ

5. อ. สมเจตน นาคเสว

พลงชมชนสมานฉนท

เมอวนท 17-18 ก.ย. 2548

1. พ.ต.ต. วรตน ค าคง

2. พ.ต.ท. บญชา คลายนอย

3. นายอสมาน ราษฎรนยม

4. นายอารผน เทพลกษณ 5. อ.สมเจตน นาคเสว

6. คณซารฟะห เจ๏ะมะ อบรมนกจดรายการวทยทหาร

เมอวนท 3 ส.ค. 2548

1. คณแสงแข ชมภมง

สานเสวนาต าบลสมพนธ

เมอวนท 25-26 ก.ค. 2548

1. คณซารฟะห เจ๏ะมะ

2. นายอสมาน ราษฎรนยม

3. นายอสม มามะ 4. คณแสงแข ชมภมง

อบรมนกจดรายการวทยภาคภาษามลาย เมอวนท 25 ม.ย. 2548

1. คณสมพร สงขสมบรณ

อบรมนกจดรายการวทยภาคภาษาไทย

เมอวนท 15 ม.ย. 2548

1. อ. สมเจตน นาคเสว

2. อ. บงกช ณ สงขลา

สานเสวนาแกปญหาปาชมชน (ปาสมนไพร) เมอวนท 30 พ.ค. 2548

1. คณสมพร สงขสมบรณ 2. คณละมาย มานะการ

สานเสวนาชมชนสานสมพนธ

เมอวนท 28-29 ม.ค. 2548

1. คณสมพร สงขสมบรณ


- กฎการสานเสวนาไมอาจใชไดอยางตายตว เพราะขนกบการใชงานและกลมเปาหมายทใช จงจ าเปนตองมความยดหยน และปรบเปลยนไดตามความตองการของผใช

๕. ประโยชนทพนทสามจงหวดไดรบจากการสานเสวนา - สานเสวนาสามารถน าคนกลมตางๆ ทมความแตกตางทางความคด จดยนและ

ความตองการ ไดมาพดคยกน ดวยทาททเหมาะสม ดวยความใจกวางและเคารพในความคดของกนและกน อนสงผลใหเกดการจดการปญหาทสรางความหวาดระแวงลง

- สานเสวนาสามารถหาทางออกใหกบปญหาของชมชนโดยผ มสวนเกยวของทกฝายไดอยางเปนรปธรรมและสรางความเขาใจอนดใหกบทกฝายทเกยวของ เชน กรณปาสมนไพร และกรณกองขยะ ทต าบลโคกโพธ จงหวดปตตาน

- สานเสวนาเปนการน ากลม ท ตงอยบนหลกการความเทาเทยม สานเสวนาจงเปนอกแนวทางหนงในการเสรมสรางพลงใหกบกลมทรสกวาตนมอ านาจนอย เชน กลมสตร กลมนกศกษา และชาวบาน เปนตน ไดสามารถมสวนรวมในการหาทางออกใหกบปญหาทชมชนก าลงเผชญ

๖. การสานเสวนาทไดด าเนนการไปแลว เปนทยอมรบกนอยางกวางขวางในสจงหวดชายแดนภาคใต คอ สงขลา ปตตาน ยะลาและนราธวาส รวมทงในกรงเทพฯ ดวย โครงการไดรบเชญใหไปจดอบรมเชงปฏบตการเรองสานเสวนาในหลายท รวมทงไดจดสานเสวนาใหกบผน าศาสนาอสลามและพทธ คอ เมอวนท 24 พฤศจกายน 2548 ในเวทนโยบายสาธารณะมหาวทยาลยมหดลครงท 3

๗. การจดท ารายงานฉบบสมบรณ และคมอการอบรม อยระหวางการด าเนนการ

9) โครงการ ‚มตทางจตวญญาณในการจดการอยางเปนรปธรรมกบภาวะความเครยดและความขดแยง‛

ศพส. ไดทดลองจดการอบรมเรอง ‚มตทางจตวญญาณในการจดการอยางเปนรปธรรมกบภาวะความเครยดและความขดแยง‛ รวมกบกองบญชาการต ารวจแหงชาตสวนหนา (3 จชต.) และกองบญชาการต ารวจตระเวนชายแดน ระหวางวนท 17-21 กมภาพนธ 2548 มอาจารยจอหน แมคคอนแนล ผเขยนหนงสอเรอง ‚ศาสตรและศลปแหงการระงบความขดแยง‛ เปนวทยากร การอบรมครงนเปนการทดลองน าหลกธรรมมาประยกต เพอลดความเครยดและความขดแยงใหกบเจาหนาทต ารวจภธร 15 คน และต ารวจตระเวนชายแดน 5 คน ทปฏบตงานในพนท 3 จงหวดชายแดนใต ซงไดผลเปนทนาพอใจ เจาหนาทมความรสกผอนคลาย และไดเรยนรวธการทจะน าไปใชเพอดแลตนเอง และเหนควรใหจดท าโครงการนตอไป


เพอขยายผลไปยงกลมเปาหมายใหกวางขวางขน ซงผเขารบการอบรมมขอเสนอใหจดการอบรมในลกษณะนใหกบผบงคบบญชาดวย

ศพส. จงไดจดท าโครงการนขน โดยไดรบความรวมมอจากกรมกจการพลเรอนทหาร กองบญชาการทหารสงสด และกอ. สสส. จชต. ประสานเจาหนาทมาเขารวมการอบรม และจะไดจดท าหนงสอคในการจดการความเครยดและความขดแยงขนเปนล าดบ

โครงการไดมการอบรมทจดใหกบทหารต ารวจ 3 ครง ซงทดลองการน าแนวทางปฏบตดานในเพอดแลจตวญญาณมาใชในชวตประจ าวน เพอชวยใหผเขารวมสามารถระบปญหาและโอกาส เพอทจะน าไปสการพฒนาทกษะและวธการในการจดการกบปญหาทตองเผชญ โดยการอบรมไดแบงเนอหาเปนดงน

- ทบทวนเนอหาจากการอบรมครงทหนง ทสมพนธเชอมโยงกบปญหาขางตน เพอทจะพจารณาถงการจดการกบปญหาเหลานนอยางเปนรปธรรม

- การประยกตธรรมะเพอน ามาใชกบการจดการความเครยดและความขดแยงในสถานการณตางๆ โดยใชหลกของพทธศาสนาเรองความคดเชงกศลและอกศล

- การฟงอยางมสต เพอฝกการฟงดวยความใส ใจ การทวนความ การสะทอนความรสก เปนตน อนเปนพนฐานของการเขาใจอยางลกซง เพอใหเกดความกระจางในเรองทเขาใจผด การลดความโกรธ การรบฟงการวจารณและการจดการความขดแยง

- การพดอยางมสต มการฝกทกษะการยนยนสทธ อนเปนทกษะการวจารณผอนแนวพทธ

- การจดการความเครยดและความขดแยงจากประสบการณของผเขารวมอบรม ทงในหองเรยนและทเปนการสวนตว

อปสรรคและปญหา และการจดการแกไข - จากเดมทคาดหวงจะสรางวทยากรทเปนบคลากรของเจาหนาทรฐมาจดอบรมใน

ลกษณะน แตเนองจากผเปนวทยากรจะตองฝกปฏบตภาวนาอยางสม าเสมอ และรหลกธรรมอยางชดเจนเพอสามารถอธบายและประยกตใชในกรณตางๆ ไดด จงเกดขอจ ากดในการสรางวทยากร ท าใหท าไดแคเพยงในระดบจดอบรมและเผยแพรแนวคดเก ยวกบเร องน ซ งขอม ลท ไ ดจากการอบรมน และจากประสบการณของวทยากรจะน ามาเขยนเปนหนงสอเพอเผยแพรองคความรตอไป

- เจาหนาททปฏบตงานในพนทมการสลบสบเปลยนกนทกหนงป ท าใหการอบรมท าไดท วถงและครอบคลมไดยาก หากทางหนวยงานตนสงกดตระหนกถงความส าคญในเรองน อาจจะไดกวาหากมการเตรยมความพรอมในเรองการจดการความเครยดและความขดแยงใหกบเจาหนาททจะตองมาปฏบตหนาทเปน


การลวงหนา รวมทงใหผบงคบบญชาจากกองบญชาการสวนกลางไดเขารบการอบรม เพอใหเกดความเขาใจและวางแผนก าลงคนในอนาคต

ประโยชนทเกดขน

- เจาหนาททเขารวมเหนวาการประยกตธรรมสามารถน าไปใชในการปฏบตไดในชวตจรง เพราะน าความเชอทางศาสนาทตนมมาใชไดอยางเปนรปธรรม

- ไดรบขอมลทจะน ามาใชเขยนหนงสอเพอใหเจาหนาทรฐทงดานความมนคงและพลเรอนไดศกษาหาความรในการดแลตนเอง เพอนรวมงานและสมาช กในครอบครว

การด าเนนงานในขนตอนไป จอหน แมคคอนแนล ไดรบขอมลเพยงพอทจะเขยนหนงสอเรองการจดการความเครยด

และความกงวลดวยมตทางจตวญญาณ ซงเนอหาตนฉบบภาษาองกฤษเสรจแลว แตตองพจารณาทบทวนอกรอบ ส าหรบฉบบภาษาไทยนนอยในระหวางการแปลคาดวาจะเสรจปลายป 2549 น และคาดหวงวาจะเปนหนงสอทสามารถเขาถงผคนไดกวางขวาง เนอหาของหนงสอจะวางอยบนฐานความรดานจตวทยาแนวพทธคขนานไปกบการภาวนาของครสตและอสลาม ซงจะมประโยชนส าหรบผอานทจะน าไปใชกบตวเอง หรอน าไปเปนคมอส าหรบใชน าการอบรมเชงปฏบตในเรองการดแลตนเองกบกลมทหลากหลายทงในและนอกพนทจงหวดชายแดนภาคใต คาดวาจะด าเนนการจดพมพแลวเสรจตนป 2550

10) โครงการศกษาการปกครองทองถนของจงหวดทมหลายชาตพนธ : กรณศกษา จงหวดปตตาน ยะลา และนราธวาส

เพอเปดประเดนทางความคดเกยวกบการปกครองทองถนทมหลายเชอชาต อนเปนสวนหนงของการแกไขปญหาทเปนเนอหาส าคญของความขดแยง จงเสนอใหมการหาองคความร การสานเสวนา (dialogue) และการจดท าขอเสนอนโยบายสาธารณะเพอพฒนาการปกครองสวนทองถนของจ งหวดปตตาน ยะลาและนราธวาส ภายใตกรอบของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540

1. กจกรรมทไดด าเนนการไปแลว 1.1 การสรางองคความร

- รวบรวมความคดเหนเบองตนโดยการจดประชมกลม อบต.ในจงหวดปตตาน ยะลา นราธวาส

- รวบรวมขอมลจากแบบสอบถามจ านวน 2,000 ชด จาก 5 จงหวดภาคใต ไดแก สงขลา สตล ปตตาน ยะลา และนราธวาส

1.2 การสานเสวนา


- จดเสวนากลมยอยเพอก าหนด Core values ในหวขอ ‚รปแบบการปกครองในอดมคตของ 3 จงหวดชายแดนภาคใต‛ จากนกวชาการและนายก อบต.ทนบถอศาสนาอสลาม

1.3 การสรางองคความร - จด Focus group ครงท 2

- การสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) โดยทงสองกจกรรมจดในชวงเดอนมนาคม 2549 1.4 การสานเสวนา

- จดเสวนากลมยอยเพอก าหนด Core values ในหวขอ ‚รปแบบการปกครองในอดมคตของ 3 จงหวดชายแดนภาคใต‛ จากนกวชาการและนายก อบต. ทนบถอศาสนาพทธในวนอาทตย ท 29 มกราคม 2549 เวลา

- ประชมสรปเพอก าหนด Core values ทไดจากขอมลทงหมดเพอใชในการจดสานเสวนาในวนพธ ท 1 กมภาพนธ 2549

- จดอบรมเชงปฏบตการเพอก าหนดทาท กรอบกตกา ขนตอน และแผนการทจะใชในการสานเสวนาในวนอาทตย ท 5 กมภาพนธ 2549

- การจดสานเสวนา ครงท 1 ท จ.ยะลา ในวนอาทตย ท 12 กมภาพนธ 2549

ครงท 2 ท จ.ปตตาน ในวนเสาร ท 18 กมภาพนธ 2549 ครงท 3 ท จ.นราธวาส ในวนอาทตย ท 26 กมภาพนธ 2549

- จดท ารายงานการสานเสวนาและสรปผลการสานเสวนา 2. กจกรรมทอยในแผนการด าเนนงานตอไป

2.1 การรบฟงและแลกเปลยนความคดเหน อยในแผนการด าเนนงานชวงเดอนกมภาพนธ 2549 - กนยายน 2549 2.2 การจดท าขอเสนอนโยบายสาธารณะ อยในแผนการด าเนนงานชวงเดอนสงหาคม 2549 - มกราคม 2550 2.3 การเผยแพรขอเสนอนโยบายสาธารณะ อยในแผนการด าเนนงานชวงเดอน เมษายน 2549 - เมษายน 2550

4. การตดตามและหนนเสรมโครงการ

ศพส. ไดท าหนาทอกประการหนงคอ การตดตามโครงการ ทงนเพอสนบสนนใหแตละโครงการด าเนนงานไดโดยสะดวก ผานการตดตอสอบถามทางโทรศพท นดประชม ลงพนท และเขารวมกจกรรมของ


โครงการตางๆ เพอตดตามความกาวหนา และรวมกนวางแผนงานอนาคตใหไดตามเปาหมายรวมกบหวหนาและคณะท างานของโครงการตางๆ อยางสม าเสมอ

นอกจากนยงจดใหมการประชมคณะท างานของทกโครงการทก าลงด าเนนการอยในปงบประมาณ 2548 และทก าลงจะด าเนนการในปงบประมาณ 2549 เมอวนท 25 มกราคม 2549 โดยมวตถประสงคเพอ 1) ตดตามประเมนผลการด าเนนโครงการ และชวยกนระดมความคดเพอจดการอปสรรคปญหาทม 2) เพอแลกเปลยนขอมลและประสานความรวมมอระหวางโครงการตางๆ นอกเหนอการประสานและความชวยเหลอจาก ศพส. และ 3) เพอเชอมความสมพนธระหวางเจาหนาท ศพส. และคณะท างานของทกโครงการเพอความราบรนในการท างานรวมกน

นอกจากนไดมการเสรมศกยภาพโครงการตางๆ ดวยการเตรยมความพรอมใหกบคณะท างานในหลายโครงการ เชน การเชญวทยากรมาสอนเรองการสานเสวนา การเยยวยาบาดแผลทางจตใจ

รวมทงไดเชอมประสานความรวมมอ ความรและทรพยากร ระหวางโครงการ เพอเสรมศกยภาพใหกบโครงการตางๆ ใหสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพ

ซงไมเพยงแตลงพนททมโครงการของ ศพส. ด าเนนการอยเทานน หาก ศพส. ยงไดลงพนทเพอเยยมชมโครงการของหนวยงานอนๆ เพอศกษาและแลกเปลยนความคดเหนและประสบการณ และเชอมประสานความรวมมอและทรพยากรกนตอไป 5. การแสวงหาความรวมมอและพนธมตร

ศพส. ไดประสานความรวมมอกบหนวยงานตางๆ ในการจดกจกรรมดานสนตวธ เพอพฒนาองคความรและสงเสรมการสรางความเขาใจในสงคม ดงน

5.1 ศพส. รวมกบ มลนธสนตภาพและวฒนธรรม และเสมสกขาลย จดท าโครงการฝกอบรมนกจดการดานสนตวธ ระหวางเดอนสงหาคม 2548 – เดอนเมษายน 2549 ซงไดจดกจกรรมการอบรม 5 เนอหาวชา ดงน (1) การใหค าปรกษา : แบบพฒนาศกยภาพ (2) การสมานไมตร (3) การสอสารเพอสนต (4) ศาสตรและศลปแหงการระงบความขดแยง (5) การอบรมเพอเปนนกฝกอบรมดานประสานสนต

โดยไดรบงบประมาณสนบสนนจากมลนธวเทศพฒนา ผลการด าเนนงาน

จากจ านวนเปาหมาย 30 คน มผเขารวมอบรมจรง 29 คน (97%) มผผานการอบรมตลอดหลกสตร (ผานการอบรมอยางนอย 4 ครง) จ านวน 24 คน (80%)

การประเมนผลผเขาอบรมสรปไดวา โครงการฝกอบรมนกจดการดานสนตวธชวยใหผเขาอบรมไดเปดโลกทศน และปรบเปลยนทศนคต ตลอดจนแกไขอคตบางประการทเปนอปสรรคตอการท างานดานสนตวธ มความเขาใจตอเรองความขดแยง และความรนแรง สามารถวเคราะหหาสาเหตความขดแยงในระดบตางๆ เขาใจองคประกอบของ


ความขดแยง และไดฝกทกษะในการเปนนกประสานสนต ไดแก การฟง การสอสาร เปนตน

ผลตหนงสอถอดประสบการณ 1 เลม ซงรวบรวมเนอหาการอบรม กจกรรม ประสบการณ (ก าลงอยระหวางการพจารณาแกไขตนฉบบ)

ผเขาอบรมวางแผนการจดกจกรรมในอนาคต เพอเปนการฝกประสบการณการท างานดานสนตวธรวมกน กจกรรมทไดมการด าเนนการไปแลวไดแก การเขารวมกจกรรมในโครงการเสยงจากแดนใต (Peace Fair) ซงจดขนเมอวนท 22-23 เมษายน 2549 ทสวนสนตชยปราการ พระนคร กรงเทพฯ โดยการรวมจดกจกรรมเดนรณรงคสรางความเขาใจตอปญหาความรนแรงในสามจงหวดชายแดนใต และวางแผนจะจดกจกรรมอบรมเยาวชนนกประสานสนต เปนตน

5.2 ศพส. ไดรวมกบคณะอนกรรมการจดการความขดแยงดวยสนตวธ โดยม พระไพศาล วสาโล เปนประธานอนกรรมการฯ ของ คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (กอส.) และองคกรท

ท างานแกไขความขดแยงในแนวทางของสนตวธเขารวมจดกจกรรม ซงมแนวเรองเดยวกน(การใชสนตวธ) รวม 50 องคกร จดงานมหกรรมสนตวธ เมอวนท 14 – 16 พฤศจกายน ณ จงหวดปตตาน ซงเปนจดกจกรรมในเวลาและสถานทเดยวกน รปแบบเปนการจดการประชมใหญ ท าใหเกดการแลกเปลยนเรยนรระหวางกลมเปาหมายตาง ๆ ท าใหเหนวาวธการอนสนต มมมมองทกวาง หลากหลายและเปนรปธรรม และมการแสดงพนบาน นทรรศการตาง ๆ

ขององคกรรวมจด โดยกลมเปาหมายสวนใหญมงไปทประชาชน หนวยงานทงภาครฐและเอกชนใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต 5.3 มหาวทยาลยมหดล โดยศนยศกษาและพฒนาสนตวธ สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเพอพฒนาชนบท วทยาลยศาสนศกษา คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร รวมกบคณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต(กอส.) กรมกจการพลเรอนทหาร กองบญชาการทหารสงสด มลนธสาธารณสขแหงชาต และส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ ไดจดเวทนโยบายสาธารณะมหาวทยาลยมหดล ครงท 3 เรอง ศาสนเสวนาพทธ-อสลาม : ความ

รนแรงและความสมานฉนท เมอวนพฤหสบด ท 24 พฤศจกายน 2548 เพอสรางความเขาใจระหวางผนบถอศาสนาพทธและศาสนาอสลามของคนในสงคม โดยเฉพาะตอประเดนปญหาในสามจงหวดชายแดนภาคใต เพอลดทศนคตทมรากฐานมาจากความโกรธ ความเกลยด ความเขาใจทไมถกตองและเพอเปนเวทในการเสนอบทบาทของศาสนาพทธและอสลามในการลดปญหาความรนแรงดงกลาว โดยใชกระบวนการสานเสวนาเพอใหเกดการรบฟงกนอยางตงใจและการสอความหมายอยางลกซง


5.4 ศพส. รวมกบคณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (กอส.)มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน และกองอ านวยการเสรมสรางสนตสขจงหวดชายแดนภาคใต (กอ.สสส.จชต.) ไดจดงานการประสานความรวมมอผน าศาสนา เรอง บทบาทของศาสนกในการสรางความสมานฉนท เมอวนจนทรท 20 กมภาพนธ 2549 ณ โรงแรมอมพเรยล จงหวดนราธวาส เพอใหเกดความเขาใจอนดระหวางศาสนก ผน าศาสนาไดรวมแสดงแบบอยางแหงความสมานฉนท และสาธารณชนไดเรยนรในเรองบทบาทของศาสนกในการสรางความสมานฉนท 5.5 มหาวทยาลยมหดล โดยสภาคณาจารยมหาวทยาลยมหดล และ ศพส. ไดจดการสมมนา เรอง สานเสวนาหาทางออก : บทบาทของมหาวทยาลยในสถานการณปจจบน เมอวนองคารท 28 มนาคม 2548 เพอระดมความคดเกยวกบบทบาทของมหาวทยาลยในสถานการณบานเมองปจจบน เพอระดมความคดเหนเกยวกบการเลอกตง ทจะมขนในวนอาทตยท 2 เมษายน 2549 และเพอเสนอแนะทศทางการเมองหลงการเลอกตง โดยใชกระบวนการสานเสวนาเพอหาทางออกจากวกฤตการทางการเมองในปจจบน ซงมฝายทเกยวของไดมาแลกเปลยนความเหนและรบฟงซงกน 5.6 ศพส. รวมกบ คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (กอส.) เครอขายผหญงเพอสนตภาพ มลนธสนตภาพและวฒนธรรม และมลนธเครอขายครอบครว ไดจดงานเสยงจากชายแดนใต เมอวนเสารท 22 – วนอาทตยท 23 เมษายน 2549 ณ สวนสนตชยปราการ ถนนทาพระอาทตย เขตพระนคร กรงเทพฯ เพอเปดพนทใหครอบครวผไดรบผลกระทบจากจงหวดชายแดนภาคใตไดสอสารกบสงคมถงขอมลขอเทจจรงจากประสบการณตรงฯ ในการจดงานดงกลาวไดมองคกรและบคคลบรจาคทรพยและสงของเพอหารายไดสมทบทนการท ากจกรรมของครอบครวผไดรบผลกระทบในจงหวดชายแดนภาคใต ซงศนยศกษาและพฒนาสนตวธไดน ารายไดจากการจดงานดงกลาว จ านวน 143,835.50 บาท (รายไดหกคาใชจาย จ านวน 4,397 บาทแลว) ซงครอบครวผไดรบผลกระทบไดด าเนนการรวมกลมกน ชอ ‚กลมสตรสานสมพนธสสนตสข‛ และไดรบเงนบรจาคจากการจดงานดงกลาวส าหรบจดท ากจกรรมของครอบครวผไดรบผลกระทบในจงหวดชายแดนใตแลว 5.7 ศพส. รวมกบสถาบนศกษาศาสนาและวฒนธรรม มหาวทยาลยพายพและเครอขายธรรมโฆษณ พทธทาส 100 ป ไดจดการเสวนา 100 ป ชาตกาล พทธทาสภกข หวขอ ‚ศาสนเสวนา : แนวคดและประสบการณการสานเสวนา และการเมองแนวลกกบจรยธรรมของนกการเมอง จากมมมองของศาสนกชน‛ เมอวนเสารท 17 มถนายน 2549 ณ หอฉน พทธมณฑล ต.ศาลายา อ.พทธมณฑล จ.นครปฐม เพอรวมปฏบตบชาแดทานพทธทาส ดวยการสานเสวนาใหเกดความเขาใจอนดระหวางศาสนา เพอสรางเครอขายภาคความรวมมอระหวางศาสนา และเพอประกาศสนบสนนเยาวชนพทธผด าเนนรอยตามปณธานของทานพทธทาส

5.8 ศพส. รวมกบ สมาคมสทธเสรภาพของประชาชน (สสส.) จดท าโครงการศกษาสทธเสรภาพขนพนฐานตามกรอบรฐธรรมนญในบรบทของสงคมไทยและมาตรฐานสากลระหวางประเทศดานสทธ


มนษยชน โดยมระยะเวลาด าเนนงานตงแตเดอนมถนายน - เดอนกนยายน 2549 โดยมนายไพโรจน พลเพชร จากสมาคมสทธเสรภาพของประชาชน(สสส.) เปนผด าเนนโครงการ ซงไดรบงบประมาณสนบสนนจากกรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรม

6. การแสวงหาแหลงทนจากภายนอก

ชวงป 2548 -2549 ทผานมา ศพส. ไดรบการสนบสนนงบประมาณในการด าเนนงานจาก หนวยงานภายนอก ดงน

1. ‚โครงการฝกอบรมนกจดการดานสนตวธ‛ ไดรบงบประมาณสนบสนนจากมลนธวเทศ พฒนา ซงไดด าเนนงานแลวระหวางเดอนสงหาคม 2548 – เดอนเมษายน 2549 โดยไดจดกจกรรมการอบรม 5 เนอหาวชา คอ 1) การใหค าปรกษา : แบบพฒนาศกยภาพ 2) การสมานไมตร 3) การสอสารเพอสนต 4) ศาสตรและศลปแหงการระงบความขดแยง 5) การอบรมเพอเปนนกฝกอบรมดานประสานสนต

2. ‚โครงการมหกรรมสนตวธ‛ ไดรบงบประมาณสนบสนนจากคณะกรรมการอสระเพอ ความสมานฉนทแหงชาต (กอส.), ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.), และสถาบนพฒนาองคกรชมชนองคการมหาชน (พอช.) จดเมอระหวางวนท 14 – 16 พฤศจกายน 2549 ณ จงหวดปตตาน 3. ‚โครงการประสานความรวมมอผน าศาสนา เรอง บทบาทของศาสนกในการสรางความสมานฉนท‛ ไดรบงบประมาณสนบสนนจากคณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (กอส.) จดเมอวนจนทรท 20 กมภาพนธ 2549 ณ โรงแรมอมพเรยล จงหวดนราธวาส 4. ‚โครงการเสยงจากชายแดนใต‛ ไดรบงบประมาณสนบสนนจากคณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (กอส.) จดเมอวนเสารท 22 – วนอาทตยท 23 เมษายน 2549 ณ สวนสนตชยปราการ ถนนทาพระอาทตย เขตพระนคร กรงเทพฯ

5. ‚โครงการศกษาสทธเสรภาพขนพนฐานตามกรอบรฐธรรมนญในบรบทของสงคมไทยและมาตรฐานสากลระหวางประเทศดานสทธมนษยชน‛ ไดรบงบประมาณสนบสนนจากกรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรม โดยมนายไพโรจน พลเพชร จากสมาคมสทธเสรภาพของประชาชน(สสส.) เปนผด าเนนโครงการ ซงอยระหวางการด าเนนงาน มถนายน - กนยายน 2549 (3 เดอน)

ปจจบน ศพส. ไดรวมกบ มลนธสนตภาพและวฒนธรรม สถาบนตนกลา และเสมสกขาลย จดท าโครงการสงเสรมคานยมและทกษะในเรองสนตวธ โดยไดขอรบการสนบสนนงบประมาณจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ผานแผนงานการพฒนาจต (อยในระหวางการพจารณาอนมตโครงการ) 7. สรป


1. ศพส. สามารถทเปดพนทใหผทมสวนเกยวของกลมตางๆ ทเกดความระแวงและไมไววางใจระหวาง

กน ใหสามารถพดคยกนไดดวยทาททเหมาะสมผานกระบวนการสานเสวนา ชวยลดชองวางระหวางอาชพ สถานภาพ และจดยน ท าใหเกดความเปนเพอนระหวางกนและกนมากขน จนเกดความคดทจะรวมกนท าโครงการรวมกนตอไป

2. ในชวงหนงปทผานมา โครงการสานเสวนาถอวาเปนโครงการทสรางชอเสยงใหกบ ศพส. เหนไดจากมหนวยงานตางๆ ในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ไดขอให ศพส. ไปจดการอบรมหลายครง จนท าใหโครงการสานเสวนาในระยะท 2 สามารถด าเนนการไดโดยมองคกรตางๆ เขามารวมงานและรวมรบผดชอบในเรองงบประมาณดวย

3. เวทนโยบายสาธารณะมหาวทยาลยมหดล ครงท 3 เรอง ศาสนเสวนาพทธ-อสลาม: ความรนแรงและความสมานฉนท ทผานมา ไดท าใหผคนรจกสานเสวนามากขน และไดรบความไววางใจจาก คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (กอส.) ใหเปนผด าเนนการจดสานเสวนาระหวางผน าศาสนาพทธ-อสลามใน 3 จงหวดภาคใต โดยใชหวขอวา การประสานความรวมมอผน าศาสนา: บทบาทของศาสนกในการสรางความสมานฉนท ในวนท 20 กมภาพนธ 2549 ณ โรงแรมอมพเรยล จงหวดนราธวาส

4. ไดรบความไววางใจและเชอมนจากหนวยงานราชการ คอ หนวยเฉพาะกจท 36 จงหวดนราธวาส และกระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดขอให ศพส. รวมผลกดนและด าเนนโครงการสานสมพนธน าสนตสข เพอใชสนตวธในการพฒนาพนทดานเศรษฐกจพอเพยงและความปลอดภย

5. ไดน าเสนอรปแบบและแนวนโยบายดานการปกครองทองถน ใหกบ กอส. โดยโครงการศกษาการปกครองทองถนของจงหวดทมหลายชาตพนธ กรณศกษาจงหวดปตตาน ยะลาและนราธวาส

6. มองคกรทเหนผลงานของ ศพส. และเกดความไววางใจใหพฒนาโครงการดานสนตวธ เพมเตม ไดแก ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) จะใหการสนบสนนโครงการสงเสรมคานยมและทกษะสนตวธ โดย สสส. จะใหการสนบสนนงบประมาณด าเนนการ

7. ในดานการเรยนการสอน ศพส. สามารถจดอบรมหลกสตรนกจดการดานสนตวธ โดยมผจบหลกสตร 24 คน และไดผลตคมอการอบรมนกจดการดานสนตวธ (อยระหวางด าเนนการจดท าตนฉบบและจดพมพ) สามารถเตรยมเปดวชาสนตศกษา หมวดการศกษาทวไป ซงจะเรมเปดสอนในปการศกษาท 1/2550 ทงนรวมถงก าลงพฒนาหลกสตรสนตวธ ระดบปรญญาโท (ภาษาไทย)

Documents

รายงานความก้าวหน้าpeace.mahidol.ac.th/th/doc/MURP_Report2549.pdfพรพิมล พลพร้อม เขียนรายงาน 2 รายงานความก้าวหน้าผลการด