40
คู่ม อการแปรรูปผลตภัณฑ์ชุมชน สนับสนุนโดย : สานักงานคณะกรรมการวจัยแห่งชาต และมหาวทยาลัยทักษณ จัดทาโดย : อ.ดร.ถาวร จันทโชต และคณะ สละลอยแก้วเพ่อสุขภาพ แยมสละ สละ กล้วยไข่ คุกก้แป้งกล้วย กล้วยแผ่นกรอบ แป้งกล้วย ไซรัปกล้วย

คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

คมอการแปรรปผลตภณฑชมชน

สนบสนนโดย : ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

และมหาวทยาลยทกษณ

จดท าโดย : อ.ดร.ถาวร จนทโชต และคณะ

สละลอยแกวเพอสขภาพ แยมสละ

สละ

กลวยไข

คกกแปงกลวย

กลวยแผนกรอบ แปงกลวย

ไซรปกลวย

Page 2: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

สารบญ

หนา

สละ

แยมสละ 1

สละลอยแกวเพอสขภาพ 6

กลวยไข

แปงกลวยไข 10

คกกแปงกลวย 13

ไซรปกลวย 17

ผลตภณฑกลวยแผนกรอบ 20

Page 3: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

1

แยมสละ

สละ มชอวทยาศาสตรวา Zalacca edulis อยในวงศ

Palmae สละเปนผลไมทมรสชาตหอมหวานเฉพาะตวเปนทนยม

ของผบรโภค สละเปนพชทมการเจรญเตบโตและใหผลผลต

คอนขางเรว หากมการดแลปฏบตรกษาและจดการปจจยการ

ผลตอยางถกตองเหมาะสม

พนธสละทนยมปลก มดงน

1. พนธเนนวง เปนพนธสละทเนอมสเหลองนวลคลาย

นาผง หนานม รสชาตหวานหรอหวานอมเปรยว รบประทาน

แลวรสกชมคอ กลนหอม และเมลดเลก

2. พนธสมาล มสเนอคลายสละเนนวง เนอหนากวา

ระกา แตบางกวาพนธเนนวง รสชาตหวาน มกลนเฉพาะ

สละพนธเนนวง สละพนธสมาล

Page 4: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

2

การนาผลไมมาทาแยม เปนวธทดอกวธหนงในการ

ถนอมอาหารและเพมคาใหกบผลตผลทางการเกษตร ขนตอน

ในการทาแยมผลไมไมยงยาก ลกษณะของแยมสละมลกษณะ

ขนเหนยวพอเหมาะ กลนหอมสละ รสชาตหวานอมเปรยวตาม

รสชาตของสละ และแยมทผลตเสรจแลวจะถกบรรจในขวดแกว

โดยขวดแกวทใ ชจะลางใหสะอาดและผานการนงฆาเชอ

ประมาณ 15 นาท ผงใหแหง กอนการบรรจจะลดอณหภมของ

ผลตภณฑเปน 85-90 องศาเซลเซยส เพอยดอายการเกบ

รกษา เมอบรรจแยมแลวจะปดฝาใหสนท ควาขวดทบรรจดาน

ฝาลง เพอฆาเชอทฝาดวยประมาณ 1 นาท แลวตงขวดไว

แบบเดม พอเยน ลางขวดใหสะอาดและเกบรกษาไวไดนาน

อยางนอย 6 เดอน แยมทเปดใชแลวควรเกบไวในทเยน

วสด เครองมอและอปกรณ

1. อปกรณเครองครว เชน กระทะทองเหลอง ไมพาย กะละมง

กระชอน และมดควาน เปนตน

2. เตาแกส

3. ขวดแกว

Page 5: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

3

สวนผสมแยมสละ

1. เนอสละ 150 กรม

2. นาตาลทรายขาว 20 กรม

3. นาเชอม 130 กรม

4. เพคตน 1.5 กรม

5. นา 35 กรม

6. สารละลายกรดซตรก (ความเขมขน 50%) 2 มลลลตร

ขนตอนการผลตแยมสละ

1. นาผลสละมาลางใหสะอาด ปอกเปลอก ควานเมลดออก นา

เนอสละไปแชในสารละลายกรดซตรกรอยละ 0.5

2. ลางเนอสละดวยนาสะอาด สะเดดนา และหนเปนชนเลกๆ

3. เตมนาสะอาดลงในเนอสละ บดใหละเอยดดวยเครองบด

Page 6: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

4

4. นาเนอสละใสลงไปในกระทะทองเหลอง ใหความรอน และ

คนผสมใหเขากน

5. ผสมผงเพคตนกบนาตาลรายขาวและคลกเคลาใหเขากน

แลวคอยๆ เตมลงไปในกระทะ และคนอยางสมาเสมอเพอ

ปองกนการจบตวเปนกอน

6. เตมนาเชอมผสมลงไป คนอยางสมาเสมอจนสวนผสมม

ลกษณะเปนเจลหรอเนอใสๆ ทมความหนดเพมมากขน

7. เตมสารละลายกรดซตรกและสผสมอาหารสเหลองผสมลง

ไป คนจนกระทงเดอด

8. วดปรมาณของแขงทละลายนาใหไดเทากบ 65-70 oBrix

ดวยเครองรแฟรคโตมเตอรและการเตมสารละลายกรด

ซตรกเพอปรบ pH เปน 3.3

Page 7: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

5

9. ทาใหเยนทอณหภมประมาณ 84 องศาเซลเซยส บรรจใส

ขวดแกว ใหเหลอ 3 มลลเมตร จากขอบปากขวด

10. ปดฝา ควาขวดลง 2 นาท แลวทาใหเยนทเมอขวดเยนแลว

ควร ลางดานนอกของขวดใหสะอาด ผงใหแหง

ผลตภณฑแยมสละ

Page 8: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

6

สละลอยแกวเพอสขภาพ

สละลอยแกว เปนผลตภณฑของผลสละดวยแปรรป

สละสดใหอยในรปของสละในนาเชอมหรอทเรยกวา สละลอย

แกว ถอเปนทางเลอกหนงในการเกบรกษา และเพมมลคาใหกบ

สละในชวงทมผลผลตออกสตลาดมาก

วสด เครองมอและอปกรณ

1. อปกรณเครองครว เชน หมอสแตนเลส ทพพ กะละมง

กระชอน และมดควาน เปนตน

2. เตาแกส

3. ถวยพลาสตก

สตรนาเชอม

1. นาสะอาด 350 กรม

2. นาตาลผสมซคราโลส 40 กรม

3. เกลอ 1.5 กรม

4. กรดซตรก 1 กรม

Page 9: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

7

วธทา

นานาสะอาดใสลงในหมอ ใหความรอนดวยไฟปานกลาง

เตมนาตาล เกลอ และกรดซตรกลงไปคนใหละลาย ตมจนเดอด

แลวยกลง จากนนนาไปกรองดวยผาขาวบางเพอแยกตะกอนท

ปนเปอนออกไป

ขนตอนการผลตสละลอยแกวเพอสขภาพ

1. นาผลสละอาย 6-7 เดอน มาปอกเปลอก ลาง ลอกเยอหม

ผล ควานเมลดออก

2. แชสารละลายกรดซตรกรอยละ 0.5 ผสมแคลเซยมคลอไรด

รอยละ 1 นาน 20 นาท ลางนา

Page 10: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

8

3. นาสละไปลวกในนารอนนาน 30 วนาท ทาใหเยนในนา

4. บรรจเนอสละลงในบรรจภณฑพลาสตก

5. เตรยมนาเชอมตามสตรทกาหนด

6. เทนาเชอมในบรรจภณฑพลาสตกใหเหลอชองวาง ¼ นว

Page 11: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

9

7. ปดฝาทาใหเยนทนท ทงไวใหแหง ปดฉลาก เกบไวในทเยน

ตเยนไดนาน 7-10 วน

ผลตภณฑสละลอยแกวเพอสขภาพ

Page 12: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

10

แปงกลวยไข

แปงกลวย เปนผลตภณฑทไดจากการนากลวยดบมา

แปรรปเปนแปง เพอเปนการถนอมอาหารและสามารถนาไปเปน

สวนประกอบในผลตภณฑอาหารตาง ๆ ไดแก ผลตภณฑขนมไทย

และผลตภณฑขนมอบ เปนตน กลวยดบมคณคาทางโภชนาการ

สง ประกอบดวยนา แปง โปรตน ไขมน เสนใย วตามน เกลอ แร

ตางๆ โดยมปรมาณแปง แคลเซยม โปสแตสเซยม และเหลกสง

กวาแปงหลายชนด เชน แปงขาวโพด แปงมนสาปะหลง เปนตน

นอกจากนยงมสารอน ๆ ไดแก เอนไซมเพคตน แทนนน ฯลฯ แปง

กลวยมคาไกลซมคอนเดกซ (Glycemic Index) และปรมาณ

คอเลสเตอรอล (LDL) ตา การบรโภคกลวยหรอแปงกลวยไขจง

สามารถชวยปองกนโรคเบาหวาน โรคมะเรง โรคอวน และ

โรคหวใจได นอกจากนแปงเปนแหลงทดของสารประกอบพวกฟ

นอลกจากธรรมชาตทมฤทธในการตานอนมลอสระหลายชนด ม

งานวจยรายงานวาการบรโภคกลวยโดยเฉพาะกลวยกงดบกงสก

มประโยชนตอรางกายของมนษย เนองจากมปรมาณ dietary

fiber และ resistant starch สง แปงกลวยจะมกลนเฉพาะตว ม

คณสมบตทางกายภาพทดรวมตวกบนาไดด คอ เมอไดรบความ

รอนจะพองตวใส เมอปลอยใหเยนจะเกดลกษณะคลายวน

Page 13: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

11

เนองจากเปนแปงทมอะไมโลสสง จงทาใหมคณสมบตพเศษ

เหมาะทจะนามาทดแทนแปงสาลในผลตภณฑขนมอบไดด

วสด เครองมอและอปกรณ

อปกรณเครองครว เชน ลงถง ถาดอบ กะละมง กระชอน

และมด เปนตน เตาแกส ตอบลมรอน เครองบดละเอยด

ตะแกรงรอน และสารละลายกรดซตรก ความเขมขน 0.3%

กระบวนการผลตแปงกลวยไข

กลวยไขดบผลสเขยว

ทมปรมาณของของแขงทละลายนาไดทงหมดอยในชวง 6.0±1.0 oBrix

นงดวยไอนาท 100 ºC นาน 5 นาท

ทงใหเยนทอณหภมหอง

ปอกเปลอกและหนเปนแวนขนาด 2.0 มลลเมตร

แชในสารละลายกรดซตรก 0.3% นาน 5 นาท

Page 14: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

12

อบแหงท 60 ºC ประมาณ 5 ชวโมง

จนกระทงความชนสดทายเทากบ 2-3%

บดใหละเอยดดวยเครองบดแหง

รอนผานตะแกรงละเอยด

แปงกลวยไข

Page 15: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

13

คกกแปงกลวย

แปงกลวยจดเปนวตถดบทางอตสาหกรรมเกษตรทม

คณค า เปนการถนอมอาหาร และสามารถน า ไป เปน

สวนประกอบในผลตภณฑอาหารตางๆ ไดแก ผลตภณฑขนม

อบ และผลตภณฑขนมไทย โดยแปงกลวยมสไมขาวเหมอนแปง

จากธญพช เนองจากไมไดผานกระบวนการฟอกส เมอนาไป

เปนสวนผสมในผลตภณฑขนมอบหรอขนมไทยผลตภณฑ

อาหารทไดจะมสคอนขางคลา ซงผบรโภคจะพงพอใจมากกวา

ใชแปงกลวยทผานกระบวนการฟอกสผลตภณฑอาหารทไดม

ลกษณะทางกายภาพด จดเปนอาหารสขภาพ โดยผลตภณฑ

บางชนดสามารถใชแปงกลวยทดแทนไดสงถงรอยละ 50

ปจจบนมการสงเสรมใหผลตและนาแปงกลวยไปใชประโยชนให

มากขน โดยแปงกลวยสามารถนามาผลตเปนผลตภณฑอาหาร

หลากหลายรปแบบ เชน ผลตภณฑอาหารประเภทขนมอบ คอ

บราวน เคก ขนมปง และ คกก เปนตน

Page 16: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

14

คกก เปนเบเกอรทมสวนผสม

ค ล า ย ค ล ง ก บ เ ค ก ค อ

ประกอบดวย แปง, เนย, นม, ไข

และสงทชวยใหขนฟอน ๆ แตจะ

มสวนผสมของ ของเหลวนอยกวาและแตกตางกบเคกตรงทใช

แปงทมปรมาณโปรตนสงกวาเคก แตนอยกวาขนมปง แปงทวา

กคอ แปงสาลเอนกประสงค

วสด เครองมอและอปกรณ

1. แปงสาลอเนกประสงค

2. แปงกลวยไข

3. ผงฟ

4. ไขไก

5. นาตาลทราย

6. เกลอ

7. เนยสดจด

8. ผงฟ

9. วานลา

10. เครองนวดแปง

11. ขาวโอต

12. เมลดทานตะวน

Page 17: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

15

13. เมลดฟกทอง

14. ลกเกดสดา

15 ตอบเบเกอร

16. ตะแกรงรอนแปง

17. กระดาษไขสาหรบรองแปงจากการรอน

18. แปรงทาไขมน

19. ถาดอบ

20 อปกรณอนๆ ไดแก กะละมง ถวย พาย ชอน เปนตน

สวนผสมคกกจากแปงกลวยไข

ปร ะกอ บ ด ว ย แป ง กล ว ย 100 ก ร ม แป ง ส าล

อเนกประสงค 400 กรม เนยสดจด 300 กรม นาตาลทรายขาว

เมดเลก 225-250 กรม เกลอปน 1 ชอนชา ผงฟ 2 ชอนชา ไข

ไก 1 ฟอง วานลา 1 ชอน ขาวโอต 100 กรม ผงฟ 1 ชอนโตะ

เมลดทานตะวน 30 กรม เมลดฟกทอง 30 กรม และ ลกเกดส

ดาสบหยาบ 100 กรม

วธทา

1. เปดเตาอบไวทอณหภม 190 องศาเซลเซยส

2. รอนแปงกลวย แปงเคก เกลอ และผงฟรวมกนแลวพกไว

3. ตเนยกบนาตาลทรายขาวจนขนฟ

4. ใสไขลงไปตสวนผสมพอใหเขากน

Page 18: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

16

5. ผสมของแหงในขอ 2 ลงในสวนผสมของขอ 3

6. ใสขาวโอต เมลดทานตะวน เมลดฟกทอง และลกเกดผสมให

เขากน

7. ตกคกกใหเปนกอนกลมดวยทตกไอศกรม วางเรยงลงใน

ถาดอบใหหางกนประมาณ 2 นว

8. นาเขาเตาอบไฟลาง-บน ทอณหภม 190 องศาเซลเซยส

นานประมาณ 15 นาท

9. อบสกแลว วางพกบนถาดอบ 5 นาท ใหคกกคลายรอน พอ

คกกเรมอยตว คอยแซะวางบนตะแกรง เมอเยนแลวเกบใส

กลองปดฝาใหสนท

Page 19: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

17

ไซรปกลวยไข

จากปญหาการทกลวยไขสกงอมระหวางการจาหนาย ทา

ใหไมเปนทตองการของผบรโภค และทาใหเกดการเหลอทงเปน

จานวนมาก การนากลวยสกงอมมาแปรรป จงเปนวธการทชวย

ลดการเหลอทงและเพมมลคาใหกบกลวยทไมเปนทตองการ

ของตลาด ไซรปกลวยไขเปนผลตภณฑสารใหความหวานทอย

ในรปของเหลว ซงไดจากกระบวนการหมกผลกลวยไขกบ

นาตาลทราย โดยใชเอนไซมและจลนทรยในธรรมชาตเปน

ตวเรง กระบวนการหมก ไซรปกลวยทไดประกอบดวยนาตาล

กลโคส ฟรกโตส และซโคสสง มรสหวานอมเปรยว ขน หนด ส

เหลองใส และมกลนอนเปนเอกลกษณของกลวยไข

การใชประโยชนไซรปกลวยไข

เปนสารใหความหวานและกลนรสในผลตภณฑอาหาร

ตาง เชน ลกอม เยลล ไอศกรม เคก วาฟเฟล นม เปนตน

ใชเจอจางกบนา เพอใชเปนเครองดมเพอสขภาพ หรอ

เปนสวนประกอบของคอกเทล

นาไปผลตเปนผลตภณฑอนๆ เชน แอลกอฮอล และ

นาสมสายชคณภาพสง ใชเปนสารใหสในอาหารและยา

Page 20: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

18

เครองมอและอปกรณ

1. กลวยไขสกงอม

2. นาตาลทรายแดง

3. อปกรณเครองครว เชน หมอ ทพพ กะละมง กระชอน

4. เตาแกส

5. ผาขาวบาง

6. เทอรโมมเตอร

กระบวนการผลตไซรปกลวยไข

นากลวยไขสกงอม มาลางทาความสะอาดดวยนาประปา

นากลวยไปลวกดวยนารอนอณหภม 80 องศาเซลเซยส นาน 5 นาท

ทงไวใหเยน

ทาการปอกเปลอก หนกลวย ตามขวางหนาประมาณ 5 มลลเมตร

นากลวยทหน 1 กโลกรม มาใสในกลองพลาสตก/โหลแกวททาการลวก

นารอนแลว

เตมนาตาลทราย 1 กโลกรม โดยเทใหกลบกลวย ทาการปดฝาใหสนท

แลวนาไปเกบในตเยน 4±1 องศาเซลเซยส นาน 1 เดอน

หรอตงทงไวทอณหภมหองนาน 5-7 วน

Page 21: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

19

กรองเอาแตสวนของเหลวดานลางดวยผาขาวบาง

และแยกเนอกลวยออกไป

นาไซรปทไดไปทาการใหความรอนทอณหภม 80 องศาเซลเซยส

นาน 15 นาท

ทาการบรรจในขวดพลาสตกขณะรอนและปดฝาทนท

และเกบในตเยนอณหภม 4±1 องศาเซลเซยส

Page 22: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

20

ผลตภณฑกลวยแผนกรอบ กลวย เปนผลไมทมคณคาทางโภชนาการสงเปนพช

ลมลกทสามารถออกผลไดตลอดทงป และเปนทนยมปลกกน

อยางแพรหลายทาใหผลผลตทออกสตลาดมมากเกนความ

ตองการของผบรโภค และการเกบรกษากลวยสดเปนสงทไม

งาย เนองจากกลวยจะมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว กลวยไข

ดบทสผลยงเขยวอย นยมแปรรปเปนผลตภณฑกลวยแผนทอด

กรอบ เพอลดปรมาณไขมนในผลตภณฑใหนอยลง จงม

แนวความคดในการพฒนาเปนผลตภณฑกลวยแผนกรอบโดย

ใชเทคนคการพฟฟงดวยอณหภมสงและระยะเวลาสน ซง

วธการนสามารถแปรรปกลวยแผนกรอบ โดยกลวยทไดมเนอ

สมผสคลายกลวยทผานการทอด แตวธการนมขอดกวาคอ

กล วยท ไ ด ไ มม อ งค ประกอบของน าม น หล กการของ

กระบวนการพฟฟง (Puffing) หรอการทาใหอาหารพอง

สามารถทาไดโดยทาใหนาทอยภายในอาหารเกดการเดอด และ

ระเหยกลายเปนไออยางรวดเรว ซงจะทาใหเกดแรงดนภายใน

วตถดบสง สงผลใหเนอวตถดบขยายตว และมรพรนเกดขน

Page 23: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

21

วสด เครองมอและอปกรณ

1. กลวยไขดบ

2. อปกรณเครองครว เชน ถาดอบ กะละมง กระชอน และมด

3. ตอบไมโครเวฟ

4. ตะแกรง

5. สารละลายกรดซตรก ความเขมขน 0.75%

กระบวนการผลตกลวยแผนกรอบ

กลวยไขแกจดระยะท 3 ความหวาน 14-18 oBrix มา

ลางทาความสะอาดดวยนาประปา

ปอกเปลอกและหนตามขวางขนาด 2.5 มลลเมตร แช

กรดซตรกทความเขมขน 0.75% (W/V) เปน เวลา 5 นาท

Page 24: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

22

นาแผนกลวยไขขนจากนาแช วางเกลยลงบนถาด และ

ซบนาใหแหง

ทาการอบไลความชนดวยตอบไมโครเวฟท 800 วตต

นานประมาณ 3-4 นาท

อบกรอบทอณหภม 170 C เปนเวลาประมาณ 4 นาท

Page 25: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

การจดการของเสยอนทรยในครวเรอน

ดวยระบบหมกแบบไรอากาศ

สนบสนนโดย : ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

และมหาวทยาลยทกษณ

จดท าโดย : ผศ.ดร.อษา อนทอง และคณะ

คมอ การถายทอดเทคโนโลย

Page 26: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

ค าน า

การใชพลงงานทดแทนหรอพลงงานทางเลอกเปน

แนวทางหนงทสามารถชวยแกปญหาการขาดแคลนพลงงานของ

โลกได ปจจบนตนทนการผลตพลงงานทดแทนสวนใหญยงคงสง

มาก เนองมาจากความซบซอนของเทคโนโลยทใช ท าใหชาวบาน

หรอชมชนไมสามารถประยกตใชพลงงานเหลานนได กาซชวภาพ

เปนพลงงานทดแทนประเภทหนง มเทคนควธการผลตทไม

ซบซอน ใชเทคโนโลยตนทนต า ใชวตถดบในการผลตทสามารถ

หาไดในชมชน จงท าใหครวเรอนทกครวเรอนสามารถผลตและใช

กาซชวภาพได

คมอถายทอดเทคโนโลยฉบบน รวบรวมองคความรตาง

เกยวกบกาซชวภาพ ขนตอนการผลต การใชงาน และการดแล

รกษาระบบหมกกาชชวภาพ มเปาหมายใหครวเรอนทสนใจ

สามารถผลตพลงงานทดแทนใชเอง รวมไปถงองคความรในการ

ใชประโยชนจากน าทงจากระบบหมกแบบไรอากาศ

คณะผจดท า

มนาคม 2561

Page 27: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

สารบญ

เรอง หนา

แกสชวภาพคออะไร 1

น าหมกชวภาพคออะไร 2

แกสชวภาพและน าหมกชวภาพมาจากไหน 3

การเตรยมอปกรณ 5

การตดต งระบบหมกแบบไรอากาศ 8

การใชงานระบบ 10

การดแลรกษาระบบหมก 11

สรป 12

ค าขอบคณ 13

Page 28: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

1

แกสชวภาพ คออะไร....

แกสชวภาพ มองคประกอบ คอ แกสม เทน (CH4)

คารบอนไดออกไซด (CO2) และอนๆ ซงแกสมเทนสามารถจดตด

ไฟได แกสชวภาพจงใชทดแทนเชอเพลงได สามารถผลตไดเอง

ในครวเรอน (ไมตองซอแกสถง) เพยงเอาของเสยทยอยสลาย

ไดมาหมกแบบไมใหมอากาศ เตมเชอจลนทรยเขาไปชวยยอย ก

จะไดแกสชวภาพมาใชเปนเชอเพลงในการหงตม เปนแสงสวาง

หรอผลตกระแสไฟฟากได

Page 29: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

2

น าหมกชวภาพ คออะไร....

นาหมกชวภาพ คอ นาทงจากระบบหมกแกสชวภาพ ม

ลกษณะเปนสนาตาล ขน มองคประกอบของธาตหารทจาเปนตอ

การเจรญเตบโตของพช เชน ฟอสฟอรส โปตสเซยม ไนโตรเจน

แมกนเซยม และแคลเซยม เปนตน นาหมกชวภาพ จงสามารถ

นามาใชทดแทนปยเคมในภาคการเกษตรได

Page 30: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

3

แกสชวภาพและน าหมกชวภาพ...มาจากไหน

แกสชวภาพและนาหมกชวภาพไดมาจากการหมกของ

เสยอนทรย ทยอยสลายได เชน เศษอาหาร ของเหลอทงจาก

การเกษตร ของเหลอทงจากอตสาหกรรม เปนตน การยอย

สลายอาศยการทางานของจลนทรยทเจรญเตบโตภายใตสภาวะ

ไรอากาศ

Page 31: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

4

การผลตแก ส ช วภาพ จ ง เ ร ยกอ กอย า งหน ง ว า

กระบวนการยอยสลายแบบไรอากาศ และใชเทคโนโลย เรยกวา

ระบบหมกแบบไรอากาศ ซงมทงขนาดใหญสาหรบอตสาหกรรม

ขนาดใหญ จนถงขนาดเลกระดบครวเรอน สาหรบระบบหมก

แบบไรอากาศระดบครวเรอน จะมขนาดตงแต ขนาด 200-

1,000 ลตร ซงขนอยกบจานวนสมาชกในครวเรอนและการใช

งาน โดยทวไปจะแบงได 3 ขนาด

ระบบหมกขนาด 400 ลตร

เหมาะกบครวเรอนทมสมาชก 2-3 คน

ระบบหมกขนาด 500 ลตร

เหมาะกบครวเรอนทมสมาชก 4-6 คน

ระบบหมกขนาด 1,000 ลตร เหมาะกบ

ครวเรอนทมสมาชก 6 คน ข นไป

Page 32: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

5

การเตรยมอปกรณ

อปกรณระบบหมกกาชชวภาพ

1. ถงหมกขนาด 200 ลตร 500 ลตร หรอ 1,000 ลตร

2. ถงเกบขนาด 150 ลตร (สาหรบระบบ 400 ลตร) หรอ

500 ลตร (สาหรบระบบ 500 ลตร และ 1000 ลตร)

3. ทอปน 3 ทอ

(สาหรบระบบ 500 ลตร และ 1000 ลตร)

Page 33: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

6

4. สายยางเสนผานศนยกลาง½ นว ยาว 2 เมตร

5. สายแกส (มาตรฐาน ) ความยาวขนอยกบระยะของ

บรเวณทตดตงระบบ และบรเวณครว

6. เตาแกสชวภาพ

Page 34: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

7

7. อปกรณพวซ (บอลวาลว สามทาง ของอ หางปลาไหล

ทอพวซ ตอตรงเกรยวนอก เสนเชอมพลาสตก)

- ทอปลอยนาทงและทอปลอยกากของเสย ขนาดเสน

ผานศนยกลาง 2.5 นว

- ทอพวซสาหรบทางออกของกาซชวภาพ ขนาด ½ นว

Page 35: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

8

การตดต งระบบหมกแบบไรอากาศ

เลอกพนทเหมาะสม ไมไกลจากครวมากเกนไป

เตรยมทอปน (สาหรบเกบแกสชวภาพแบบแทนทนา)ขนาด

เสนผานศนยกลาง 80-100 เซนตเมตร

ประกอบถงหมก ขนาด 500 ลตร และถงเกบ ขนาด 650 ลตร

เขาดวยกนโดยใชสายยางนาแกส

Page 36: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

9

เตมมลววสดในถงเกบ ปรมาณ 2/3 ของถง (ปรมาณมลวว

ตองอยสงกวาทอนาลน เพอปองกนอากาศเขาสระบบ)

ปลอยทงไวเปนระยะเวลา 1 อาทตย ถงเกบจะลอยขน ซงแกส

ชวภาพทเกดขนน สามารถตดไฟได หากไมตดไฟ ใหปลอย

แกสนนทง

เตมเศษอาหารลงในระบบทกวน โดยปรมาณในการเตม

ขนอยกบขนาดของระบบ (เตมเศษอาหาร 1 ลตรตอปรมาตร

ถง 100 ลตร เชน ระบบขนาด 500 ลตร ควรเตมเศษอาหาร

ไมเกน 5 ลตรตอวน)

Page 37: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

10

การใชงานระบบ

ในการเตมเศษอาหารแตละครง ควรทาการกวนคน เพอให

เศษอาหารและจลนทรยสมผสกนมากทสด เกดแกสชวภาพ

เรว และปรมาณสง

เรมตนการใชงานโดยการเปดวาลวบนถงเกบและวาลวทหว

เตาแกส จากนนทาการจดไฟ และใชงาน

เมอใชงานเสรจ ใหปดวาลวใดวาลวหนง หรอปดทงสอง

วาลวของระบบ

Page 38: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

11

การดแลรกษาระบบหมก

มการเตมเศษของเสยอนทรยสมาเสมอ

ควรตรวจสอบสายยางของระบบอยางสมาเสมอ ไมใหม

นาตกคางอย

ควรเทนาทงออกจากระบบเปนประจา แตไมควรเทออก

มากเกนไป (ระดบตากวาทางออกทอนาลน)

ควรตรวจสอบขอตอตางๆ อยางสมาเสมอ หากขอตอ

หลวม แกสชวภาพอาจรวออกได

ระวงไมใหมของแขงและหนกกระทบกระแทกระบบ

Page 39: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

12

สรป...

จดเตรยมสถานทวางระบบ

จดทาถงหมกแบบระบบปด

เตมมลสตว ผสมนาในถงหมก ¾ ของถง

พกไวประมาณ 1-2 สปดาห เตมของเสย เชน เศษอาหาร

เศษผก เศษผลไม หรอมลสตว (ผสมนา) ทกวน

ใชงานแกสชวภาพและนาหมกชวภาพ

เมอเกดแกสชวภาพ ถงเกบแกสจะลอยขนพนระดบนา

(หากจดไฟไมตด ใหปลอยทง และรอแกสรอบใหม)

Page 40: คู่มือการแปรรูปผลิตภัณฑ์ชุมชน · 2019-03-09 · 4 4. น้าเนื้อสละใสลงไปในกระทะทองเหลือง

13

คาขอบคณ

ขอขอบคณหนวยสาธตและวจยแกสชวภาพ สาหรบ

ชมชน มหาวทยาลยทกษณ วทยาเขตพทลง สาหรบการใหขอมล

ความรตางๆ และขอขอบคณสานกงานคณะกรรมการวจย

แหงชาต ผใหการสนบสนนงบประมาณการดาเนนงานโครงการ