ทาไมเราจงควรใช Clinical Terminology (เชน SNOMED CT)

นพ.รฐ ปญโญวฒน Health Informatician 15 ธ.ค. 62

Disclaimer:

*การจะใช SNOMED CT ไดอยางถกตองทาได 2 วธคอ 1) จายคา license รายปโดยแตละองคกรจายเอง 2) ประเทศไทยสมครเปนสมาชก SNOMED International

1. ผมไมไดสรปวาประเทศไทยควรสมครเปนสมาชก SNOMED International หรอไม* แตเราควรมเทคโนโลยแบบน และ SNOMED CT เปน terminology หนงทผมคดวาทาไดครบตามตองการ

2. ผมไมใช expert เรอง SNOMED CT แคพอศกษามาบาง แตอยากอธบายใหผทไมรจก SNOMED CT เลยไดพอเหนภาพ

Terminology คออะไร ?

• คาศพท (term): การอธบายสงตาง ๆ

• Terminology: คลงคาศพททเกยวของกบเรองหนง ๆ เพอให ทกคนและคอมพวเตอรเขาใจความหมายของเรองนน ๆ ตรงกน

• เชน ชอสนามบน (DMK, BKK, NRT)

• Classification, Ontology, Nomenclature, Taxonomy

• ทใชในวงการแพทยไทย: รหสโรค ICD-10, รหสหตถการ ICD-9-CM, รหสยา Thai Medicines Terminology (TMT), รหสแลบ LOINC (อนาคต)

ทาไมตองเปน SNOMED CT ?

• Desiderata (ลกษณะอนพงประสงค) for controlled medical vocabularies in the twenty-first century - JJ Cimino

Renal stone

Renal calculus

Nephro- lithiasis

Calculus of kidney

Kidney calculus

Nephrolith

นวในไต

SNOMED CT โดยยอ

Kidney stone

(95570007)

Kidney disorder (90708001)

Kidney structure

(64033007)

Urolithiasis (95566004)เปน (is a)

เปน (is

a)

พบท (finding site)

ถาม Thai Extension

Renal stone

Renal calculus

Nephro- lithiasis

Calculus of kidney

Kidney calculus

Nephrolith

นวในไต

SNOMED CT โดยยอ

Kidney stone

(95570007)

Kidney disorder (90708001)

Kidney structure

(64033007)

Urolithiasis (95566004)เปน (is a)

เปน (is

a)

พบท (finding site)

Calculus in renal pelvis

(236710009)

เปน (is

a)

ถาม Thai Extension

SNOMED CT โดยยอ (2)

Body structure

Clinical finding

Organism

Pharmaceu- tical / biologic

product

อน ๆ อกมากมาย

รวมแลวกวา 300,000 concepts

Substance

SNOMED CT การแปลงสงตาง ๆ ในทางการแพทยใหอยใน

รปแบบทคอมพวเตอรอานเขาใจ และประมวลผลได

(เหมอนสรางโลกดจทลอกใบขนมา โดยกอปปจากโลกจรง แตเอาไปแคสงทเกยวกบการแพทย)

ตวอยางการนาไปใช #1 Clinical Decision Support System

(CDSS)

Requirement: ถาคนไขเปนนวในไตใหโชว clinical practice guideline ของรพ.

EHR

Problem: Free text (พมพอะไรกได)

IF คนไขม problem เปน “Kidney stone” OR “Kidney calculus” OR “Calculus of kidney” OR “Renal stone” OR “Renal calculus” OR “Nephrolith” OR “Nephrolithiasis” OR “นวไต”

THEN แสดง CPG ของรพ.

Logic ของโปรแกรม

ไมงายทจะทาแบบนกบทก Logic ของทกโรค

แตจรง ๆ แคนไมพอ ลก ๆ ทงหมดของ Kidney stone ตองเอามาคดใน Logic ดวย

IF คนไขม problem เปน “Kidney stone” OR “Kidney calculus” OR “Calculus of kidney” OR “Renal stone” OR “Renal calculus” OR “Nephrolith” OR “Nephrolithiasis” OR “นวไต” OR “Calculus in renal pelvis” OR “Calculus of kidney and ureter” OR “อน ๆ อกมากมาย” THEN แสดง CPG ของรพ.

Logic ของโปรแกรม

สรป: การทา hard code จาก free text เอง —> ยากมาก ดงนน: ยงไงกตองมการผกกบ terminology บางอยาง

Requirement: ถาคนไขเปนนวในไตใหโชว clinical practice guideline ของรพ.

• อาจจะไมเหมาะในสถานการณน ทตองแสดงผล ณ ตอนนนเลย เพราะ 1. ICD-10 เอาไวแยกแยะ “กลมโรค” ไมใชระบโรค การนามาใชลงคาวนจฉย

มกจะทาใหสญเสยรายละเอยดทควรจะไดไป 2. ศพทท ICD-10 ใช ไมใชศพททหมอคนเคย 3. หมอมกจะเลอก ICD-10 ไดไมถก และทอน ๆ ในโลกกไมไดใหหมอลง ICD-10

EHR

Problem: พมพเลอกจาก ICD-10

Requirement: ถาคนไขเปนนวในไตใหโชว clinical practice guideline ของรพ.

EHR

Problem: พมพเลอกจากรายการทเตรยมไวให

Kidney stone Kidney calculus Calculus of kidney Renal stone Renal calculus Nephrolith Nephrolithiasis นวไต …อน ๆ อกมากมาย

Requirement: ถาคนไขเปนนวในไตใหโชว clinical practice guideline ของรพ.

EHR

Problem: พมพเลอกจากรายการทเตรยมไวให

Kidney stone Kidney calculus Calculus of kidney Renal stone Renal calculus Nephrolith Nephrolithiasis นวไต …อน ๆ อกมากมาย

ถาทา list เอง --> อาจจะไมได list ทครอบคลมศพททงหมดทหมอมกจะใช หมออาจหาโรคทตองการไมพบ สดทายพมพ free text (ถาระบบอนญาต แตกจะทาให logic ทวางไวไมทางาน)

SNOMED CT --> มคนคดมาใหแลววามคาวาอะไรไดบาง รวมหมดแลวทงครอบครว ลกหลาน พอแม ของคาเหลานน อยากพมพอะไรพมพไปเลย

Concepts ครอบคลมแทบทกอยาง

ตวอยางประวตปจจบน:

• 4 เดอนกอน ผปวยสงเกตพบแผลในปาก; 3 เดอนกอน เหนอยงายเวลาทากจวตรประจาวน นงพกอาการดขน เรมมอาการไอเลกนอย ไมมไข ไมมนามก ทานอาหารไดนอยลง

ขอความจากเคส: http://thaipedlung.org/userfiles/file/Interhospital_Conference_Siriraj2017_Demo.pdf

ตวอยางประวตปจจบน:

• 4 เดอนกอน ผปวยสงเกตพบแผลในปาก; 3 เดอนกอน เหนอยงาย

เวลาทากจวตรประจาวน นงพกอาการดขน เรมมอาการไอเลกนอย

ไมมไข ไมมนามก ทานอาหารไดนอยลง

Concepts ครอบคลมแทบทกอยาง

ขอความจากเคส: http://thaipedlung.org/userfiles/file/Interhospital_Conference_Siriraj2017_Demo.pdf

ตวอยางประวตปจจบน:

• 4 เดอนกอน ผปวยสงเกตพบแผลในปาก; 3 เดอนกอน เหนอยงาย

เวลาทากจวตรประจาวน นงพกอาการดขน เรมมอาการไอเลกนอย

ไมมไข ไมมนามก ทานอาหารไดนอยลง

Concepts ครอบคลมแทบทกอยาง

ขอความจากเคส: http://thaipedlung.org/userfiles/file/Interhospital_Conference_Siriraj2017_Demo.pdf

Ulcer of mouth (26284000)

Dyspnea on exertion (60845006)

Cough (49727002)

Temperature normal (87273009)

No nasal symptoms (162379006)

Loss of appetite (79890006) หมายเหต: Code เพอแสดงตวอยางการ

ผกกบ concept เทานน อาจมไดมความถกตองทางวชาการ

Concepts ครอบคลมแทบทกอยาง

ตวอยางการตรวจรางกายแรกรบ:

HEENT: dry lips, pharynx not injected Lungs: clear; Heart: normal S1, S2, no murmur Abdomen: mild distend, no hepatosplenomegaly

ขอความจากเคส: http://www.pidst.or.th/A678.html?action=download&file=793_Inter-hospital%20summary-preview.pdf

Concepts ครอบคลมแทบทกอยาง

ตวอยางการตรวจรางกายแรกรบ:

HEENT: dry lips, pharynx not injected

Lungs: clear; Heart: normal S1, S2, no murmur

Abdomen: mild distend, no hepatosplenomegaly

ขอความจากเคส: http://www.pidst.or.th/A678.html?action=download&file=793_Inter-hospital%20summary-preview.pdf

Concepts ครอบคลมแทบทกอยาง

ตวอยางการตรวจรางกายแรกรบ:

HEENT: dry lips, pharynx not injected

Lungs: clear; Heart: normal S1, S2, no murmur

Abdomen: mild distend, no hepatosplenomegaly

ขอความจากเคส: http://www.pidst.or.th/A678.html?action=download&file=793_Inter-hospital%20summary-preview.pdf

Dry (13880007)

Moistness of lip (364132002)

Pharynx normal (300280008)

Normal breath sounds (48348007)

Heart sounds normal (301132007)

Normal first heart sound, S1 (26198000)

Normal second heart sound, S2 (111974005)

On examination - no cardiac murmur

(163088002)

Abdominal distension symptom (162068007)

Mild (255604002)

Abdomen examined - no abnormality detected (163133003)

หมายเหต: Code เพอแสดงตวอยางการผกกบ concept เทานน อาจมไดมความถกตองทางวชาการ

Concepts ครอบคลมแทบทกอยาง

ตวอยางอน ๆ ของ CDSS• ตรวจเชค Drug interaction จากสารตงตน (substance) ของยา

--> เราสามารถเขยน logic ใหเชคยาทกตวทมสารตงตนดงกลาวเปนสวนผสมไดหมดเลย ไมตองเขยนทละตว

• ตรวจเชค active drug จากกลมยา เชน เคยได NSAIDs ไป visit ทแลวนาจะยงไมหมด visit นถาใหยาในกลมเดยวกนเดยว side effect --> เวลาเขยน logic กเชคจากกลมเลย ไมตองทากบยาทละตว

• แสดง alert, order set ตามผลการซกประวต, การตรวจรางกาย, investigation เชน สงสย appendicitis ใหแสดงแบบฟอรม Alvarado score พรอมเตมขอมลมาใหเลยบางสวน --> ขอมล finding เหลานตองผกกบ terminology จงจะเขยน logic ได จะทา AI, machine learning กเชนกน

ตวอยางการนาไปใช #2 Data Analytics

Requirement: ขอรายละเอยดผปวย pneumonia ทปอดขางซาย จากเชอ Gram positive ทไดรบยากลม Penicillin เกน 7 วน

ถาไมใช SNOMED CT

ขนตอนท 1:

หาจานวนผปวย Pneumonia จากเชอ Gram positive ทงหมดดวย ICD-10 ไดแก J15.2 (Staph), J15.3 (Strep) แตม 15.8 กบ 15.9 ทอาจมเชอ Gram positive อยในนน ซงเราตองทาแบบ manual เอา medical record ของคนไขกลมนมาดวาสรปเปนเชออะไร

ขนตอนท 2:

ทางานแบบ manual รววชารทของกลม J15.2, J15.3 ทงหมดวาสรปใครบางท lesion อยขางซาย เพราะ ICD-10 ไมมการระบขาง

ขนตอนท 3:

หาวาในกลมน ใครบางทไดยาในกลม Penicillin ถาทางรพ. implement TMT แลวกงาย แตถายงไมไดใช กตองมาทาลสตรายการยาในรพ.วายาใดบางในบญชยาของรพ.ทถอเปนกลม Penicillin

ขนตอนท 4:

นาขอมลทงหมดมาเชอมโยงกน สดทายไดขอมลทตองการออกมา

ทงหมดนไมงาย และมงาน manual เยอะ

Requirement: ขอรายละเอยดผปวย pneumonia ทปอดขางซาย จากเชอ Gram positive ทไดรบยากลม Penicillin เกน 7 วน

ถาใช SNOMED CT

ผปวย pneumonia ทปอดขางซาย จากเชอ Gram positive ท

ไดรบยากลม Penicillin เกน 7 วน

Pneumonia (disorder)

(233604007)

Left lung structure (body structure)

(44029006)

Gram-positive bacterium (organism)

(8745002)

Penicillin (substance) (764146007)

day (qualifier value) (258703001)

Finding site Causative agent

หมายเหต: Code เพอแสดงตวอยางการผกกบ concept เทานน อาจมไดมความถกตองทางวชาการ

เขยน expression ดงขอมลไดเลย อตโนมตหมด

SNOMED CT การแปลงสงตาง ๆ ในทางการแพทยใหอยใน

รปแบบทคอมพวเตอรอานเขาใจ และประมวลผลได

(เหมอนสรางโลกดจทลอกใบขนมา โดยกอปปจากโลกจรง แตเอาไปแคสงทเกยวกบการแพทย)

ใชหลาย ๆ Terminology ผสมกนแทนไดไหม ?

• ได แตจะไม seamless integrate กน เนองจาก SNOMED CT hierarchy มความซบซอน concepts มการเชอมความสมพนธ (relationship) ขามขอบเขต (domain) ของตน เชน

• Warfarin adverse reaction (disorder) ————-—> Warfarin (substance)

• Abnormal glucose level (finding) ————-—> Glucose measurement (procedure)

• ถาแตละ domain ใช terminology ของตนเอง กจะไมมการเชอมกนขาม domain โดยงาย

Causative agent

Interprets

V.S.ยา

แลบ

โรค

อวยวะ

หตถการอาการ/อาการแสดง

ใชหลาย ๆ Terminoloy ผสมกนแทนไดไหม ? (2)

• ใช SNOMED CT ไมจาเปนตองเลกใช terminology อน ๆ ใชไป พรอม ๆ กนกได

• อาจใชวธ SNOMED CT เปนตวกลางแลว map กบ code ระบบอน ๆ

SNOMED CT

ICD-10

LOINC

TMT

อยากใช SNOMED CT ตองทาอยางไร ?

• ตองม License ถงจะใชได แตถาแคอยากลองเลนไปเลนท SNOMED CT browser กได

8 ประเทศจาก Asia Pacific

ออสเตรเลย, บรไน, ฮองกง, อนเดย, คาซคสถาน, มาเลเซย, นวซแลนด, สงคโปร

ถาประเทศเปนสมาชก SNOMED International กสามารถใชได ณ 2019 มประเทศสมาชก 38 ประเทศ

ขอเสนอแนะสาหรบประเทศไทย

• ยงไมตองเปนสมาชก SNOMED International กได แตอยากใหคนในวงการ health IT ทง vendor, startup ลองพจารณา นามาทดลองใช ถาเวรคและนาจะใชคมแน ๆ กคอยรวมกนผลกดนให adopt ในระดบประเทศ

• หากไมสมครสมาชก กเหมอนรฐบาลไมสงสญญาณวาเอาจรงแลวนะนกพฒนากคงไมอยากลงทนศกษาหรอทดลองใช อกอยางคาสมาชกกไมไดแพง (ราคา 7 หลกตอปใชไดทงประเทศ)

• อกทางคอรอ ICD-11 แตถงเสรจแลวกไดแคเรอง finding, diagnosis อยด แต SNOMED CT ม domain อน ๆ อกเยอะ

ขอมลเพมเตม

• SNOMED CT Starter Guide (https://confluence.ihtsdotools.org/display/DOCSTART)

• Data Analytics with SNOMED CT (https://confluence.ihtsdotools.org/display/DOCANLYT/Data+Analytics+with+SNOMED+CT)

• Decision Support with SNOMED CT (https://confluence.ihtsdotools.org/display/DOCCDS/Decision+Support+with+SNOMED+CT)

หนงสอ

• Principles of Health Interoperability: SNOMED CT, HL7 and FHIR

• Introduction to SNOMED CT

ขอบคณครบ