เกษตร สรนาร’53 43

บทนำ

เรามกจะไดอาน หรอไดยนคำพดผานสอ

เสมอๆ วา “โงเหมอนกระบอ” “สมองสนขปญญา

กระบอ”หรออะไรทำนองนบางซงสวนใหญสอความ

หมายในดานลบทงทความจรง กระบอเปนสตวทม

คณตอคนไทย บรรพบรษใชแรงงานกระบอในดาน

การเกษตร ซงเปนอาชพหลกในอดตในการพฒนา

ประเทศ ดวยเหตทกระบอเปนสตวทฉลาด สอนได

จงไดรบมอบหมายใหชวยงานดงนนกระบอจงไมไดม

สวนไหนทบงบอกวาโงและยงมองลงไปถงระบบการ

ยอยอาหารเปรยบเทยบกบคนแลวยงพบวามววฒนา

การทกาวไกลยงนก นนคอภายในกระเพาะหมกม

จลนทรยยอยอาหารใหกอนกระบอจงใชสารอาหารท

จลนทรยผลตและจลนทรยกยงเปนแหลงสารอาหารท

ดสำหรบกระบอไดดวยถากลาวไปมากอาจจะมคนไม

เหนดวยจงขอนำเขาสเนอเรองเลยกแลวกน

การเลยงกระบอเกดขนมาเปนเวลาชานาน

ในอดตเกษตรกรเล ยงกระบอเพ อใชเปนแรงงาน

หลกเพอการเกษตรกรรม การคมนาคม ขนสง เปน

แหลงอาหารโปรตนสำหรบชมชน และเปนเสมอน

แหลงเงนเกบสำหรบครอบครวเพอใชในยามจำเปน

หรอฉกเฉน กระบอยงมความทนทานตอสภาพภม

อากาศ โรคและแมลงในแตละทองถนไดด อยางไร

กตามปจจบนไดมการนำเอาเครองมอเครองจกรกล

มาใชแทนกระบอ ทำใหปรมาณกระบอลดลงอยาง

รวดเรวแนวทางหนงทจะยบยงการลดลงอยางรวดเรว

คอเพมการวจยสงเสรมการผลตเชงพาณชยสงเสรม

ใหมการบรโภคมากขนเพอใหเกษตรกรกลบมาเลยง

กระบออก และผลพลอยไดจากมลกระบอยงใชเปน

ปยในระบบไรนา ตลอดทงการเลยงกระบอทำใหไม

ตองเพมคาใชจายในการซอสารเคมในการกำจดหญา

นอกจากน กระบอยงมความสามารถในการใชแหลง

อาหารหยาบคณภาพตำไดอยางมประสทธภาพ เมอ

เทยบกบสตวเคยวเอองอนๆเนองจากกระบอมการ

ใชประโยชนของไนโตรเจนในอาหารคณภาพตำ เชน

ฟางขาวไดดกวามปรมาณจลนทรยกลมเซลลโลไลตค

ทยอยเซลลโลสมากกวา ทำใหสามารถยอยและ

มปรมาณการกนไดในภาพรวมดกวาในโค(Wanapat

andDevendra,1992)และยงพบวากระบอปลกม

ความสามารถในการใชประโยชนไนโตรเจนไดสงกวา

ในโค โดยมความสามารถในการเกบกกไนโตรเจนท

สงกวากวาในโค ทงนอาจจะเปนผลมาจากการขบ

ออกมากบปสสาวะหรอมการดดซมกลบทดกวาในโค

สอดคลองกบCastilloetal.(1981)และWanapat

etal.(1985)ทพบวากระบอปลกมปรมาณการกนได

การยอยไดของวตถแหงและเยอใยสงกวาในโค

อนาคตกระบอไทยใกลสญพนธจรงหรอ ผศ. ดร.ปราโมทย แพงคำ

สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว

10-0981-p43-50.indd 43 7/19/10 10:11:34 AM

เกษตร สรนาร’5344

จากผลการวจยหลาย ๆ แหลงพบวา

กระบอมความสามารถในการใชประโยชนอาหาร

หยาบคณภาพตำทวไปทพบในเขตรอน หรอในฤด

แลง ดงจะสงเกตไดจากในชวงหนาแลงกระบอจะ

ไมผอมอยางไรกตามการศกษาความตองการโภชนะ

ทแทจรงของกระบอในเขตรอนยงมนอยมากโดย

เฉพาะในประเทศไทย ทำใหมฐานขอมลไมมากพอ

ทจะรวบรวมเปนตารางความตองการโภชนะของ

กระบอเขตรอน (SwampBuffalo Requirement

Table) ได ดงนนการเสนอของบประมาณการวจย

ในครงนจงมวตถประสงคในการศกษาถงระดบโปรตน

และพลงงาน เพอรวบรวมเปนตารางความตองการ

โภชนะของกระบอปลก และยงเปนการสงเสรมให

เกษตรกรหนมาใหความสนใจและเลยงกระบอมาก

ขน นอกจากนเกษตรกรสามารถลดตนทนการผลต

และสามารถทำการผลตไดอยางตอเนอง และยง

สามารถลดการนำเขาวตถดบอาหารสตวจากตาง

ประเทศ

กระบอไทยจะเปนกระบอปลก(Bubalus

bubalis) ซงเปนสตวทมความสำคญในระบบการ

เกษตรของไทยมาตงแตโบราณ แตปจจบนบทบาท

ของกระบอในสวนของการใชแรงงานลดลง ทำให

จำนวนกระบอลดลงอยางรวดเรวรวมทงอตราในการ

บรโภคและอตราการเพมสวนทางกนดงนนจงมความ

จำเปนทจะตองหยดการลดลงอยางรวดเรวใหได

ทางหนงทจะทำไดคอสงเสรมใหมการเลยงมากขน

และเปนการเลยงเพอบรโภคและขณะเดยวกนกควร

จะตองเนนในเรองคณภาพของผลผลตเพอกระตนให

ความตองการบรโภคมากขน และดงดดใหเกษตรกร

หนกลบมาเลยงมากขนขณะเดยวกนการพฒนาดาน

อาหารมความจำเปนตองไดรบการพฒนาทงนเพอ

ใหสมพนธกบคณภาพของผลผลต ดงนนการวจยจง

ตองเขามามบทบาทมากขน การมตารางความตอง

การโภชนะของกระบอปลกตามอายหรอนำหนกตว

จะเปนประโยชนสงกบเกษตรกรผเลยงซงการศกษา

ในครงนจะตอบคำถามไดในบางสวน

การศกษากระบอในเขตรอนโดยChanthai

etal.(1989)พบวาในรเมนของกระบอปลกมระดบ

แอมโมเนย-ไนโตรเจน (NH3-N) สงกวาในโคทไดรบ

อาหารชนดเดยวกนและยงพบวากระบอกลมทไดรบ

ฟางหมกยเรยมระดบ NH3-N สงกวากลมทไดรบ

ฟางขาวเปนแหลงอาหารหยาบ ดงนนการเลยงโค

หรอกระบอในประเทศในฤดแลงดวยฟางหมกยเรย

จะสามารถลดปญหาการผอมของโคไดด อยางไรก

ตาม หากตองการใหไดเนอคณภาพดควรจะมการ

เสรมอาหารเสรมจากแหลงโปรตนและพลงงานเพอ

ใหเพยงพอในการชดเชยในสวนทขาดซงWanapat

andWachirapakorn(1990)รายงานวากระบอปลก

ทไดรบอาหารหยาบคอฟางขาวตออาหารขน ใน

สดสวนอยางละคร งทำใหกระบอมการเจรญเตบ

โตเฉลย 535 กรม/วน และกระบอกลมท ไดรบ

ฟางหมกยเรยยงสามารถเจรญเตบโตและใหผล

ตอบแทนทางเศรษฐกจทดกวา ขอมลเกยวกบความ

ตองการโปรตนในกระบอปลกคอนขางจะมจำกด

นอกจากนยงขนกบชนดของอาหารหยาบในแตละ

ทองถน และยงขนกบอตราในการทำงาน ปรมาณ

ความตองการโปรตนของกระบอปลกจากนำหนกตว

อตราการทำงานและความตองการพลงงานในกระบอ

ปลกนำหนกประมาณ400กก.ทำงานวนละ4ชม.

และทำงานหนกวนละ8ชม.เทากบ644และ715

10-0981-p43-50.indd 44 7/19/10 10:11:35 AM

เกษตร สรนาร’53 45

กรมโปรตน/วนตามลำดบWachirapakorn(1987)

ยงพบวากระบอปลกทไดรบอาหารระดบทสง ม

ปรมาณการกนไดทสงกวากระบอทไดรบอาหารระดบ

ตำกอนการทำงาน แสดงใหเหนวาการเสรมอาหาร

คณภาพดสามารถทำใหกระบอแสดงสมรรถนะการ

ใหผลผลตไดดกวาสำหรบการศกษาในเรองความตอง

การพลงงานในกระบอปลกมนอยมากการเสรมกาก

นำตาลใหกระบอทไดรบฟางขาวเปนแหลงอาหาร

หยาบหลกพบวา ทำใหอตราการเจรญเตบโตสงขน

อยางมนยสำคญทางสถต นอกจากนยงมการเสรม

อาหารแหลงพลงงานเชนจากมนเสนรำขาวแตกยง

มการศกษานอยมาก โดยเฉพาะระดบพลงงานท

กระบอตองการทแทจรง ซงมหนวยเปน kcal หรอ

metabolizableenergyยงมการศกษาทนอยมาก

การศกษาในครงนจงตองการศกษาระดบทแนนอน

ทกระบอปลกตองการ ซงจะเปนขอมลพนฐานทจะ

นำไปประกอบเปนตารางความตองการโภชนะในท

สด โดยในการศกษาในครงนมงเนนการใชประโยชน

จากการวตถดบอาหารสตวทมอยในทองถน เพอลด

ปญหาการขาดแคลนอาหาร และตนทนการผลต

รวมทงการยกระดบการเจรญเตบโตของกระบอปลก

การจดโปรแกรมการใหอาหารอยางเหมาะสม การ

ศกษาขอมลในดานลกซงเปนการสรางองคความรจาก

การใชทรพยากรธรรมชาตไดอยางมประสทธภาพ

กระบอในประเทศไทย

กระบอในโลกม2ชนดคอกระบอปาและ

กระบอบานในสวนของกระบอบานสามารถแบงออก

เปน2ประเภทไดแก(เมธา,2547)

1.กระบอปลก (Swamp buffalo)

ประเทศตางๆในแถบเอเชย ไดแก ไทยฟลปปนส

มาเลเซยสงคโปรอนโดนเซยพมาเวยดนามกมพชา

ลาวมกระบอปลกเปนจำนวนมากสำหรบใชแรงงาน

ในการทำงานในทองนาเพอปลกขาวทำไรสวนผลไม

และลากเขนเมอกระบอใชงานไมไหวแลวกจะสงเขา

โรงฆาเพอใชเนอเปนอาหาร กระบอปลก มความ

แขงแรงมกบเทาใหญเคลอนไหวและเจรญเตบโตชา

ไมคอยทนความรอนจะแสดงอาการทรนทรายเมอไม

ไดลงนำเปนเวลานานชอบแชในโคลนตมเพอปองกน

แสงแดดและแมลงรบกวน

2. กระบอนำหรอกระบอแมนำ (River

buffalo) กระบอพวกนคอ กระบอทพบในอนเดย

ปากสถาน อยปต ยโรปตอนใต กระบอชนดนเปน

กระบอนมมากกวา ชอบนำสะอาด ไมชอบลงโคลน

ไดแกกระบออยปตกระบอคอเคเซยนและกระบอ

เมดเตอรเรเนยน เปนตน กระบอแมนำเพงเขามา

สประเทศไทยประมาณสมยรชการท 5 แหงกรง

รตนโกสนทร และสวนใหญนยมเล ยงอย ในสวน

ราชการ ยงไมมความสำคญตอวถชวตคนไทยมาก

นกสำหรบการเลยงกระบอในประเทศไทย เปนการ

เลยงตามยถากรรมไมมการปรบปรงพนธกระบอตวผ

หากตวใดดกทำการตอนหากปลอยไวจะควบคมยาก

อกทงยงทำใหกระบอเลกแคระแกรนไมมการคดเลอก

พนธทดและยงปลอยใหกระบอหาอาหารกนเองใน

นาขาวหรอในปา คอกหรอทอยของกระบอกไมม

สวนมากมกจะผกกบเสาเรอน หรอมคอกอยกจะให

ฟางขาวและนำกนโดยสมไฟไลแมลงรบกวน แต

ปจจบนนไดหนมาสนใจการเลยงกระบอกนอยางจรง

จงมากขน ในชวงป พ.ศ. 2522 พระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวไดทรงรเรม โครงการธนาคารกระบอ

10-0981-p43-50.indd 45 7/19/10 10:11:35 AM

เกษตร สรนาร’5346

(Buffalobankproject)ขนทจ.ปราจนบรและ

กรมปศสตวรบผดชอบในการดำเนนการ

กระบอพนธมราห(Murrah) เปนกระบอ

แมนำท ใชประโยชนจากการรดนม อาจเรยกวา

“ควายนม” มแหลงกำเนดจากประเทศอนเดย

ลกษณะทวไปคอตวใหญสดำหนาผากนนเขามวน

งอสนเตานมเจรญดใหนำนมเฉลย2,000กก.ตอ

9-10เดอนของชวงการใหนมตวผหนกประมาณ550

กก.ตวเมยหนกประมาณ450กก.ลกกระบอแรกเกด

หนกประมาณ30-35กก.กระบอมราหชอบนำสะอาด

ไมชอบลงโคลน

ลกษณะทวไปของกระบอ

กระบอโตเตมวยเมออายระหวาง 5-8 ป

นำหนกเพศผโตเตมวยโดยเฉลยประมาณ520-560

กก. เพศเมยเฉลยประมาณ 360-440 กก. ปกต

เพศผจะมขนาดใหญกวาเพศเมยเลกนอย กระบอ

สวนใหญรปรางอวน เตย ลำตวสน ทองกางกลม

แขงขาสน เขากางยาว ปลายเขาโคงเปนวงคลาย

พระจนทรเสยว กระบอโดยทวไปหรอสวนใหญม

เขายาวกางออกสองขางศรษะปลายเขาโคงเขาหากน

ลกษณะเขากระบอสวนลางเปนสเหลยมรปมนผว

ขรขระเปนปลองสวนบนกลมเรยวปลายแหลมผวลน

กระบอบางตวมเขาผดปกตคอเขาสนทหรอเขาหลบ

หอยลงสองขางศรษะ ขนาดเขากระบอโดยปกตยาว

ประมาณ60-120ซม.กระบอมฟนลาง20ซสวน

ฟนบนมเฉพาะกราม 12 ซ ไมมฟนหนา โดยทวไป

กระบอมอย 2 ส คอ สดำ และสขาวหรอทเรยกวา

กระบอเผอก

กระบอเผอก (Albinoid buffalo)ไมคอยมหนาท

ในการเปนสนคาหรออาหาร เพราะชาวนาไมนยม

ซอขายและไมนยมฆาแตจะมประโยชนดานจตใจ

มากกวา

สาเหตการลดลงของประชากรกระบอ

จากอดตถงปจจบนจำนวนประชากร

ของกระบอลดลงอยางนาใจหาย ในชวงสบปทผาน

มามประชากรของกระบอลดลง 4 ลานกวาตว จาก

หนงสอพมพมตชนรายวน “พบควายไทยใน จ.

อยธยาสญพนธแลว”และรายงานจำนวนกระบอใน

เมองไทยทมประมาณ 8 แสนตวเทานน ซงในอก

หลายจงหวดอาจไมมกระบอไทยใหเหนแลวเชนกน

ในชวงเวลาทผานมากระบอสวนใหญอยในการดแล

ของเกษตรกรรายยอยและอาจถกขายเพอนำเงนสง

เสยลกหลานใหไดรบการศกษา แตกเปนปจจยทม

ผลตอการเปลยนแปลงประชากรทนอยมากเพราะ

เกษตรกรจะซอเขามาทดแทนในชวงฤดการทำนาครง

ใหม การขายกระบอเพอเปนเงนตนทนคาขายหรอ

เพอการเปลยนอาชพ ขายเพอเปนคาใชจายในการ

กระบอปลกไทยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

10-0981-p43-50.indd 46 7/19/10 10:11:36 AM

เกษตร สรนาร’53 47

เดนทางไปทำงานตางประเทศบางขายเพอซอรถยนต

รถไถนาเดนตาม ตลอดทงขายดวยสาเหตดวนจาก

การเจบปวยคารกษาพยาบาลตวเกษตรกรเองและ

คงเปนทปฏเสธกนไมไดวาสดทายวงจรของกระบอ

สวนใหญทถกขายไปนน จะถกฆาเพอการบรโภค

ทงการบรโภคเนอโดยตรงและถกแปรรปเปนผลต

ภณฑตาง ๆ โดยเฉพาะการมตลาดนดโคกระบอใน

ชวง 10 ปทผานมา ยงเพมความเรวในการซอขาย

แลกเปลยนหรอขนสงโรงฆาสตวไดโดยตรง

โอกาสและขอไดเปรยบของกระบอ

กระบอสามารถเลยงในทลมไดเนองจาก

กระบอมระบบยอยอาหารท ยาวกวาโค และม

จลนทรยชนดทโคไมม ดงนนกระบอจงสามารถใช

ประโยชนอาหารหยาบทคณภาพตำ ซงเปลยนเปน

เนอไดดกวาโค แตกระบอเปนสตวไมทนรอน จง

ชอบนอนปลกทำใหแปลงหญาเสยหาย การเลยง

กระบอในรปฟารมจงเปนไปไดยาก

กระบอจะใชประโยชนจากหญาธรรมชาต

หญาทเปนวชพชฟางขาวและสามารถเปลยนเปนเนอ

ไดดกระบอโตเรวและมไขมนนอยกระบอจะมนำหนก

มากกวาโคพนธเมออายเทากนแตกระบอจะเลยงงาย

และตนทนตำกวาและใหเนอมากกวาและเนอกระบอ

มไขมนตำจงเหมาะในการบรโภคมากกวาโคแตอยาง

ไรกตามการเลยงกระบอขนแบบโคขนจะตองลงทน

สงและผลทไดจะไมคมทางเศรษฐกจ

กระบอสามารถใชแรงงานในไรนา และ

ลากเกวยนไดดกวาโคโดยทวไปกระบอไถนาไดวนละ

4ถง6ชวโมงหรอประมาณครงไรถงหนงไรการใช

กระบอไถนาจะเสยคาใชจายถกกวาใชรถไถนาขนาด

เลก นอกจากนยงจะไดปยจากมลใสไรนาอกดวย

ประมาณไดวากระบอหนงตวใหมลเปนปยไดถงปละ

หนงถงสองตน ทำใหเกษตรกรสามารถประหยดคา

ปยลงไดจำนวนหนงปจจบนมลกระบอสามารถขาย

ไดราคาหากเลยงกระบอหลายตวกอาจมรายไดจาก

การขายมลกระบอไดอกดวย

กระบอแมนำ

(www.google.co.th/imglanding?q=Rive/)

แนวทางการเพมจำนวนประชากรของกระบอ

เพอการเพมประชากรกระบอและการ

พฒนาระบบการเลยงกระบอจากทมหลากหลายวธ

กระจายตามขนาดและประเภทของผ เล ยงใน

10-0981-p43-50.indd 47 7/19/10 10:11:37 AM

เกษตร สรนาร’5348

สถตจำนวนกระบอในประเทศไทยแสดงตามภาคตาง ๆ ตงแตป พ.ศ. 2543-2551

พ.ศ. ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ ภาคใต รวมทวประเทศ

2543 98,968 1,406,442 151,829 44,984 1,702,223

2544 104,415 1,413,697 149,856 42,127 1,710,095

2545 102,263 1,317,540 163,953 33,602 1,617,358

2546 114,562 1,316,530 168,526 33,088 1,632,706

2547 97,573 1,215,531 153,211 27,923 1,494,238

2548 130,609 1,241,766 220,610 31,934 1,624,919

2549 100,818 1,046,678 171,742 32,613 1,351,851

2550 129,866 1,175,826 225,970 46,136 1,577,798

2551 112,133 1,010,913 205,815 30,946 1,359,807

ทมา:http://ibic.lib.ku.ac.th/ibicth/index/

ปจจบนดงนนการทำฟารมกระบอโดยการสนบสนน

ของรฐบาลจงเปนสวนทนาจะเปนจดเดนในแนวทาง

ปฏบตของเกษตรกรไทยในปจจบนเพราะเทาททราบ

ทางประเทศออสเตรเลยเอง กำลงมการพฒนา

ฟารมกระบอและท สำคญในประเทศเพ อนบาน

เชน มาเลเซย มการยอมรบบรโภคเนอกระบอเปน

กจลกษณะ เชน มการวางขายตามหางสรรพสนคา

และระบชดเจน “Buffalomeat” ซงขายดมาก

โดยเนอกระบอสวนใหญมาจากประเทศอนเดย

การผลตกระบอในระบบฟารม

ประเทศไทยถอวาเปนเมองพทธ การสง

เสรมหรอกระทำกจกรรมทเกยวของกบการฆาสตว

อาจทำใหร สกไมสบายใจ แตเพอตอบสนองตาม

กระแสความตองการของกลมผบรโภคในประเทศ

และแนวทางทจะดำรงไวซงเผาพนธของกระบอไทย

แลวคงจะอนรกษอยางเดยวไมพอจะตองหาวธการ

สงเสรมควบคกบการนำระบบเศรษฐกจเพอปาก

ทองของเกษตรกรผเลยงสตวดวย ดงนนทนาจะ

ตรงตามแนวทางและกระแสทสดคอ มการเลยง

กระบอเปนระบบฟารม ซงในอดตทผานมาอาจม

อยแลวแตมจำนวนทนอยมากและเปนฟารมขนาด

กระบอเผอก ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

10-0981-p43-50.indd 48 7/19/10 10:11:38 AM

เกษตร สรนาร’53 49

เลกหรอเปนแคคอกของพอคาคนกลางเพอขนสงโรง

ฆาสตวเทานนโดยไมมแนวทางการผลตลกในฟารม

เองการทำฟารมกระบอโดยการสนบสนนของรฐบาล

จงนาจะเปนจดหลกในการตงหลกของการชะลอ

การลดลงของกระบอในระยะแรกในระยะตอไปควร

มการกระจายผลประโยชนไปสเกษตรกรรายยอยถง

แมวาในปจจบนจะมประชากรของกระบอนอยมาก

และเกษตรกรทใชเครองจกรไมอยากเลยง แตยงม

เกษตรกรอกหลายพนทในจงหวดภาคอสานทกำลง

ใหความสนใจในการรบเลยงกระบอฝากโดยอาจไม

ใชเพอการใชแรงงาน แตเพอผลประโยชนในการ

แบงลกคอลกแรกใหผเลยงสวนลกทสองใหเจาของ

กระบอสลบกนไปซงมการเลยงไมตำกวา4หรอ5

ปตามขอตกลงสวนตว ในขณะทเกษตรกรเองกำลง

ถกกระแสการเปลยนแปลงของสงคมและเศรษฐกจ

ผลกดนใหกระทำกจกรรม ตลอดทงเปลยนอาชพ

อนมผลตอการลดลงของกระบอในระบบการเกษตร

ดงกลาวการเพมศนยอนรกษพนธกระบอตามพนท

ตางๆ โดยการใหโอกาสชาวบานในพนทเขามาจดการ

เลยงดโดยการดแลชวยเหลอของกรมปศสตวในแต

ละเขตพนทของฟารม จงนาจะเปนกจกรรมทจะให

ผลดทงตอประชากรของกระบอและผลประโยชน

ของชาวบาน นอกจากนสถานศกษาวจยดานการ

เกษตรทมในพนทจะชวยในการเพมบทบาทในการ

พฒนาและเพมจำนวนประชากรของกระบอไดมาก

จากทผานมาเกอบทกสถาบนจะมฟารมกระบอใน

การดแลและแนนอนคงไมมเพองานวจยอยางเดยว

แตหากมไวเพอการผลตและตอบสนอง ตลอดทง

สนบสนนเพอใหมประชากรของกระบอในเมองไทย

เพมมากขน แตทงนปญหาของสถาบนการศกษาท

จะเขามาจดการฟารมคอการขาดเงนทนในการเรม

ตนเหมอนกบธรกจทวไป การสนบสนนโดยรฐบาล

ในกลมหลกๆ ทกลาวมาแลวนาจะเปนจดเรมตนใน

แนวคดเกาแตเรมปฏบตอยางจรงจง

กระบอพนธมราห

(http://www.google.co.th/imglanding?q=

Murrah&imgurl/)

สรป

จากการรวบรวมเอกสารจะพบวาสถต

จำนวนกระบอทลดลงเรอยๆเปนทนาใจหายวาจะ

ไปถงจดทคนไทยจะพบกระบอไดทสวนสตวเทานน

หรอไม ผเขยนกไมทราบแตไมอยากใหเกดแนนอน

หรอแทนทจะใชคำวา “อนรกษควายไทย” ควรจะ

เปลยนเปน“สงเสรมการเลยงควายไทย”นาจะทำให

เกดความรสกดกวา(ความจรงอาจจะไมไดชวยอะไร

กได)อยางไรกดบทความนเปนเพยงการเสนอแนวคด

และประสบการณ ทเหนวานาจะเปนประโยชนตอ

ไปในการเพมจำนวนประชากรของกระบอ หากม

ขอมลทไมกระจางหรอทำใหทานผอานไมเหนดวย

ทางผเขยนใครขอนอมรบคำแนะนำเพอประโยชน

ของการพฒนาปศสตวเมองไทยตอไป

10-0981-p43-50.indd 49 7/19/10 10:11:39 AM

เกษตร สรนาร’5350

เอกสารอางอง

เมธาวรรณพฒน.2547.การผลตโคเนอและกระบอ

ในเขตรอน.ภาควชาสตวศาสตรคณะเกษตร-

ศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน.208หนา.

โอภาส พมพา และปราโมทย แพงคำ. 2545.

แนวทางแกว กฤตการณกระบอไทยใกล

สญพนธ.ว.สตวบาล.15(58):20-23.

Castillo, L.S. 1981. The nutrition ofwater

buffaloes. In Recent Advances in

Buffalo Research and Development.

FFTCBookSeriesNo.22.

Wachirapakorn, C. 1987. The effects of

nutritiononbodyconditionprior to

workinginrespecttovoluntaryfeed

intake,digestibilityandphysiological

aspectsofdraftbuffaloes.MS.Thesis,

KhonKaenUniversity,Thailand.

Wanapat,M.,andC.Devendra.1992.Feeding

and nutrition of dairy cattle and

buffaloesinAsia.In:Proc.The6thAAAP

Anima Husbandry Association of

Thailand,Bangkok,Thailand.

Wanapat,M., andC.Wachirapakorn.1990.

Utilizationofroughageandconcentrate

byfeedlotswampbuffaloes(Bubalus

bubalis).AJAS.3:195.

Wanapat,M.,K.Sommart,C.Wachirapakorn,

S.UriyapongsonandC.Wattanachan.

1994. Recent advances in swamp

buffalonutritionandfeeding.In:Proc.

The 1st Asian Buffalo Association

CongressKhonKaen,Thailand.

http://www.google.co.th/imglanding?q=M

urrah&imgurl=http://upload.wiki-

media.org/wikipedia/commons/8/

8e/Murrah_buffalo.JPG&imgrefurl=

http://commons.wikimedia.or

www.google.co.th/imglanding?q=River%2

0Buffalo&imgurl=http://www.steve-

fisher.com/img/800x600_8-8-2008_9-

24-24_karuma_to_murchison_falls_-63-

www.ibic.lib.ku.ac.th/ibicth/index.php?

option=com_content&view=artic

le&id=51:2009-06-2-19-02&catid=

37:2009-06-25-03-23-58&Itemid=62

10-0981-p43-50.indd 50 7/19/10 10:11:39 AM