วชาวทยาศาสตรพนฐาน(ฟสกส2 ว31106 )

ผบรรยาย : ดร.ทว มณนล วฒการศกษา ศษ.บ.(Physics) ศษ.ม.(Curriculum and Instruction Physics) วท.ม.(Agricultural Information Technology) Ph.D. (Educational Information Technology) กลมสารระฯ :วทยาศาสตร โรงเรยนศรสะเกษวทยาลย อ าเภอเมอง จงหวดศรสะเกษ http://teacher.skw.ac.th/tawee

คลน เปนพลงงานรปหนงทเปนปรากฎการณทเกยวกบการเคลอนทอกรปแบบหนง

กจกรรมท 3.1 ลกษณะของคลน จดประสงค 1. ศกษาคลนทเกดจากการสะบดปลายขดลวดสปรง

2. ศกษาคลนทเกดจากการอดปลายขดลวดสปรง

1. คลนจ าแนกตามลกษณะการอาศยตวกลาง จ าแนกไดดงตอไปน 1.1 คลนกล (Mechanical wave) เปนคลนทเคลอนทโดยอาศยตวกลางซงอาจเปนของแขง ของเหลว หรอกาซกได ตวอยางของคลนกลไดแก คลนเสยง คลนทผวน า คลนในเสนเชอก เปนตน

1.2 คลนแมเหลกไฟฟา (Electromagnetic wave) เปนคลนทเคลอนทโดย ไมอาศยตวกลางสามารถเคลอนทในสญญากาศได เชน คลนแสง คลนวทยและโทรทศน คลนไมโครเวฟ รงสเอกซ รงสแกมมา เปนตน

2. คลนจ าแนกตามลกษณะการเคลอนท 2.1 คลนตามขวาง (Transverse wave) เปนคลนทอนภาคของตวกลางเคลอนท ในทศตงฉากกบทศการเคลอนทของคลน ตวอยางของคลนตามขวางไดแก คลนแมเหลกไฟฟา

การเกดคลนตามขวาง (Transverse wave)

2.2 คลนตามยาว (Longitudinal wave) เปนคลนทอนภาคของตวกลางเคลอนทไปมา ในแนวเดยวกบทศการเคลอนทของคลน ตวอยางของคลนตามยาวไดแก คลนเสยง

การเกดคลนตามยาว (Longitudinal wave)

3. คลนจ าแนกตามลกษณะการเกดคลน 3.1 คลนดล (Pulse wave) เปนคลนทเกดจากแหลงก าเนด ถกรบกวนเพยงครงเดยว

3.2 คลนตอเนอง (Continuous wave) เปนคลนทเกดจากแหลงก าเนด ถกรบกวนเปนจงหวะตอเนอง

สวนประกอบของคลน

สวนประกอบของคลน 1.สนคลน เปนต าแหนงสงสดของคลน หรอเปนต าแหนงทมการกระจดสงสดในทางบวก 2.ทองคลน เปนต าแหนงต าสดของคลน หรอเปนต าแหนงทมการกระจดสงสดในทางลบ

3.แอมพลจด (Amplitude) เปนระยะการกระจดมากสด ทงคาบวกและคาลบ

4.ความยาวคลน (wavelength) เปนความยาวของคลนหนงลกมคาเทากบระยะระหวาง สนคลนหรอทองคลนทอยถดกน ความยาวคลนแทนดวยสญลกษณ มหนวยเปนเมตร (m)

5.ความถ (frequency) หมายถง จ านวนลกคลนทเคลอนทผาน ต าแหนงใด ๆ ในหนงหนวยเวลา แทนดวยสญลกษณ f มหนวยเปนรอบตอวนาท (1/s) หรอ เฮรตซ (Hz)

6.คาบ (period) หมายถง ชวงเวลาทคลนเคลอนทผานต าแหนงใด ๆ ครบหนงลกคลน แทนดวยสญลกษณ T มหนวยเปนวนาทตอรอบ (s)

7.อตราเรวของคลน (wave speed) หมายถงระยะทางทคลนเคลอนทไดในหนงหนวยเวลา หาไดจาก ระยะทางตอเวลา หรอ ผลคณระหวางความยาวคลนและความถ

โจทยตวอยางสวนประกอบของคลน

จากรปคลนเคลอนทจาก A ถง B ไดระยะทาง 9 เมตร ใชเวลา 2 วนาท จงหา ก. ความยาวคลน ข. ความถคลน ค. อตราเรวคลน ง. คาบเวลา

A B

โจทยตวอยางสวนประกอบของคลน

จากรปคลนเคลอนทจาก A ถง B ไดระยะทาง 9 เมตร ใชเวลา 2 วนาท จงหา ก. ความยาวคลน คอ ระยะทางทคลนเคลอนทไดหนงลกคลน(หนงรอบ) ค าตอบทถก คอ 3 เมตร

A B

โจทยตวอยางสวนประกอบของคลน

จากรปคลนเคลอนทจาก A ถง B ไดระยะทาง 9 เมตร ใชเวลา 2 วนาท จงหา ข. ความถคลน คอ จ านวนรอบทคลนเคลอนทไดในเวลา 1 วนาท ค าตอบทถก คอ 1.5 รอบตอวนาท

A B

โจทยตวอยางสวนประกอบของคลน

จากรปคลนเคลอนทจาก A ถง B ไดระยะทาง 9 เมตร ใชเวลา 2 วนาท จงหา ค. อตราเรวคลน คอ ระยะทางทคลนเคลอนทไดในเวลา 1 วนาท ค าตอบทถก คอ 4.5 เมตรตอวนาท

A B

หรอ

โจทยตวอยางสวนประกอบของคลน

จากรปคลนเคลอนทจาก A ถง B ไดระยะทาง 9 เมตร ใชเวลา 2 วนาท จงหา ง. คาบเวลา คอ เวลาทคลนเคลอนทไดครบ 1 รอบ ค าตอบทถก คอ 0.66 วนาท

A B

1. การสะทอน

2. การหกเห

3. การแทรกสอด

4. การเลยวเบน

สมบตของคลน (wave properties) คลนทกชนดแสดงสมบต 4 อยาง คอการสะทอน การหกเห การแทรกสอด และการเลยวเบน 1.การสะทอน (reflection) เกดจากคลนเคลอนทไปกระทบสงกดขวาง แลวเปลยนทศทาง กลบสตวกลางเดม 2.การหกเห (refraction) เกดจากคลนเคลอนทผานตวกลางทตางกน แลวท าใหอตราเรวเปลยนไป 3.การแทรกสอด (interference) เกดจากคลนสองขบวนทเหมอนกนทกประการเคลอนทมาพบกน แลวเกดการซอนทบกน ถาเปนคลนแสงจะเหนแถบมดและแถบสวางสลบกน สวนคลนเสยงจะไดยนเสยงดงเสยงคอยสลบกน

4.การเลยวเบน (diffraction) เกดจากคลนเคลอนทไปพบสงกดขวาง ท าใหคลนสวนหนงออมบรเวณของสงกดขวางแผไปทางดานหลงของสงกดขวางนน

น าตน น าลก

1.ความยาวคลนสน

2.อตราเรวชา 3.มมเลก

1.ความยาวคลนเพมขน

2.อตราเรวเพม

3.มมใหญ

โดย..ทว มณนล

โดย..ทว มณนล

โดย..ทว มณนล

โดย..ทว มณนล

โดย..ทว มณนล

โดย..ทว มณนล

โดย..ทว มณนล

โดย..ทว มณนล