หองสมดดจทลดวยGreenstone · Greenstone Digital Library Software v2.74 บญเลศ อรณพบลย5, สภาพร ชยธมมะปกรณ5-

การพ�ฒนาหองสม�ดด�จ�ท�ลดวยโปรแกรม GreenStone 1

ห�องสม�ดดจท�ลด�วย Greenstone

หองสม�ดด�จ�ท�ล (Digital Library: DL) ค/อ การเก1บรวบรวมเอกสารในฟอร5แมตด�จ�ท�ลเป7นหมวดหม89 เพ/:อสะดวกในการส/บคนและเขาถ>ง โดยอาจจะพ�ฒนาระบบหร/อซอฟต5แวร5บร�หารจ�ดการ (DL Management System: DLMS) ข>Cนมาเอง หร/อจะใชซอฟต5แวร5สEาเร1จร8ปก1ได

Greenstone น�บเป7นซอฟต5แวร5ทG:น9าสนใจมากซอฟต5แวร5หน>:งทG:มGความสามารถจ�ดเก1บ และสรางคล�งเอกสารด�จ�ท�ล ช9วยใหสามารถบร�หารจ�ดการหองสม�ดด�จ�ท�ลไดท�Cงออนไลน5และออฟไลน5 เช9น การเผยแพร9ผ9าน CD-ROM1

Greenstone เป7นซอฟต5แวร5ทG : เป Mดเผยตนฉบ�บ (Open source software) ทG: เผยแพร9ภายใตส �ทธ� V GNU General Public License ค/อผ8ใชสามารถศ>กษาซอร5สโคด แกไขการทEางานของซอฟต5แวร5 และเผยแพร9ซอฟต5แวร5ทG:แกไขต9อไปย�งคนอ/:นไดโดยเสรG

Greenstone ถ8กพ�ฒนาใหสามารถทEางานไดบนระบบปฏ�บ�ต�การ Microsoft Windows 3.1 ถ>ง 2000 ระบบปฏ�บ�ต�การ Darwin ของ Mac OS X ระบบปฏ�บ�ต�การ Solaris และ FreeBSD2 โดยทGมว�จ�ยจากมหาว�ทยาล�ย Wikato ประเทศน�วซGแลนด5

นอกจากนGC Greenstone ย�งมGความสามารถในการทEางานร9วมก�น (Interoperability) ค/อ ความเขาก�นไดในการทEางานของมาตรฐานและว�ธGการปฏ�บ�ต� (Standards and Protocols) โดยเฉพาะการทEางานร9วมก�นก�บโปรแกรม Dspace รวมท�Cงรองร�บ Metadata หลากหลายระบบ เช9น

● Dublin Core (qualified and unqualified)

● RFC 1807

1 http://wiki.greenstone.org/wiki/index.php/General_information : Greenstone is a suite of software which has the ability to serve digital library collections and build new collections. It provides a new way of organizing information and publishing it on the Internet or on CD-ROM.

2 อย9างไรก1ตามร�9นทG:ใหดาวน5โหลดไม9สามารถทEางานไดบนระบบปฏ�บ�ต�การ Microsoft Windwos 16 บ�ต

บ�ญเล�ศ อร�ณพ�บ8ลย5, ส�ภาพร ช�ยธ�มมะปกรณ5 - ศ8นย5บร�การความร8ทางว�ทยาศาสตร5และเทคโนโลยG (www.stks.or.th)

Digital Library Collection A Collection B HTML

Digital LibraryManagement

System

GreenStoneCollection C Collection D


● NZGLS (New Zealand Government Locator Service)

● AGLS (Australian Government Locator Service)

อGกท� Cงบรรณาร�กษ5สามารถกEาหนด Metadata ช�ดใหม9ไดตามตองการผ9านโปรแกรม Greenstone's Metadata Set Editor เช9น XML, MARC, CDS/ISIS, ProCite, BibTex, Refer, OAI, DSpace, METS และอ/:นๆ

ระบบต�ดต9อก�บผ8 ใชของ Greenstone มG 2 ระบบ ค/อระบบต�ดต9อก�บผ8 ใชท� :วไป (End usre) ทG:เนนการส/บคนขอม8ลผ9านเว1บไซต5 และระบบต�ดต9อก�บบรรณาร�กษ5ทG:ทEางานในโหมด Java ทG:สามารถสรางและนEาเขาขอม8ลหลากหลายฟอร5แมต เช 9น PDF, PostScript, Word, RTF, HTML, Plain text, Latex, ZIP archives, Excel, PPT, Email (various formats), source code, GIF, JIF, JPEG, TIFF, MP3 audio, Ogg Vorbis audio, MPEG, MIDI



การตดต�'ง Greenstone

Greenstone โปรแกรมบร�หารจ�ดการหองสม�ดด�จ�ท�ล (Digital Library Management Software) ในระบบซอฟต5แวร5ตนฉบ�บรห�สเปMด (Open Source Software) ทG:ใหใชงาน แจกจ9าย เผยแพร9ไดอย9างเสรG โดยสามารถดาวน5โหลดไดจากเว1บไซต5 http://www.greenstone.org ณ ว�นทG: 27 ส�งหาคม 2550 ค/อ ร�9น 2.74

การต�ดต�Cงโปรแกรม Greenstone ทEาไดหลายว�ธG ด�งนGC

1. การต�ดต�Cงแบบ Stand alone บนเคร/:องคอมพ�วเตอร5พGซGระบบปฏ�บ�ต�การว�นโดว5ส (Microsoft Windows) หร/อ Local Library ซ>:งเหมาะสEาหร�บการฝ�กห�ดใชงานโปรแกรม GreenStone ในหองปฏ�บ�ต�การ หร/อคอมพ�วเตอร5ส9วนต�วท�:วไป โดยไม9ตองมาย�9งยากก�บการปร�บแต9งระบบดวยการจEาลองระบบบร�หารจ�ดการแม9ข9ายเว1บ (Web Server)

2. การต�ดต�CงแบบจEาลองระบบบร�หารจ�ดการแม9ข9ายเว1บ (Web Server Simulation) สามารถทEาไดท�Cงคอมพ�วเตอร5ระบบปฏ�บ�ต�การว�นโดว5ส และระบบย8น�กซ5 ท�CงนGCขอแนะนEาการจEาลองแม9ข9ายเว1บสEาหร�บคอมพ�วเตอร5ระบบปฏ�บ�ต�การว�นโดว5สเป7นหล�ก ผ9านโปรแกรม AppServ

3. การต�ตต�Cงบนคอมพ�วเตอร5แม9ข9ายเว1บระบบจร�ง (Real Web Server) ควรต�ดต�Cงบนเคร/:องแม9ข9ายเว1บทG:มGระบบปฏ�บ�ต�การย8น�กส5 ท�CงนGCควรประสานงานก�บผ8ด8แลเคร/:องแม9ข9ายเว1บ (Web System Administrator) ดวยท�กคร�Cง



การตดต�'งแบบ Stand alone บนเคร/0องคอมพวเตอร2พ3ซ3

การต�ดต�Cง Greenstone แบบ Stand alone บนเคร/:องคอมพ�วเตอร5พGซGระบบปฏ�บ�ต�การว�นโดว5ส เป7นว�ธGทG:ง9าย สะดวก และรวดเร1วทG:ส�ด เหมาะสEาหร�บผ8ทG:ย�งไม9ค�นเคยก�บระบบเว1บมากน�ก ไม9จEาเป7นตองมGความร8เกG:ยวก�บการปร�บแต9งเคร/:องแม9ข9ายเว1บท�Cงแบบจร�งและแบบจEาลอง อGกท�Cงไม9ตองมGความร8เกG:ยวก�บเว1บโปรแกรมม�:ง (Web Programming)

ข�'นตอนการตดต�'ง Greenstone1. คอมพ�วเตอร5ทG:ใชควรต�ดต�Cงระบบปฏ�บ�ต�การว�นโดว5ส 2000 ข>Cนไป (MS Windows 2000) 2. ต�ดต�Cง Java Runtime โดย

2.1 ด�บเบ�ลคล�กไอคอนโปรแกรม jre-1_5_0-windows-i586.exe จะปรากฏหนาจอด�งนGC

2.2 เล/อก I accept ... เพ/:อยอมร�บเง/:อนไขของโปรแกรม แลวคล�กป��ม Next



2.3 เล/อกร8ปแบบการต�ดต�Cง ในทG:นGCใหเล/อกแบบ Typical แลวคล�กป��ม Next

2.4 โปรแกรมจะแสดงหนาจอโหลดขณะต�ดต�Cง

2.5 คล�กป��ม Finish เม/:อโปรแกรมต�ดต�Cงเสร1จ



3. เม/:อต�ดต�Cง Java Runtime แลวข�Cนตอนต9อไปก1ค/อการต�ดต�Cงโปรแกรม Greenstone ซ>:งสามารถดาวน5โหลดโปรแกรมไดจากเว1บไซต5 http://www.greenstone.org จะไดไฟล5ต�ดต�Cงช/:อ gsdl-2.74-win32.exe (27/8/2550) ซ>:งเป7นไฟล5ต�ดต�Cงแบบ Execute สEาหร�บว�นโดว5ส

4. ด�บเบ�ลคล�กไอคอนโปรแกรม gsdl-2.74-win32.exe รอส�กน�ดนะคร�บ อย9าใจรอนมาก เพราะโปรแกรมจะตอบสนองชากว9าปกต� เน/:องจากระบบถ8กพ�ฒนาดวยเว1บโปรแกรมม�:งทG:ม Gล�กษณะเฉพาะของตนเอง ซ>:งจะชาอย89แลว เม/:อระบบตรวจสอบความพรอมของการต�ดต�Cงแลว จะแสดงจอภาพเล/อกภาษาด�งนGC

5. ใหคล�กเล/อกภาษาในการต�ดต�Cงเป7นภาษาอ�งกฤษ แลวคล�กป��ม OK6. ปรากฏจอภาพตอนร�บเขาส89การต�ดต�Cงโปรแกรม

7. จากจอภาพตอนร�บการต�ดต�Cง แลวคล�กป��ม Next เขาส89ข�Cนตอนถ�ดไป ค/อการยอมร�บการใชงานโปรแกรมตามขอกEาหนดล�ขส�ทธ�V



8. คล�กรายการ I accept the terms of the license agremeent เพ/:อยอมร�บขอตกลงการใชงานโปรแกรม แลวคล�กป��ม Next

9. ถ�ดไปเป7นการเล/อกไดร5ฟ และโฟลเดอร5ทG:จะใชต�ดต�Cงโปรแกรม กรณGนGCใหใชตามค9ากEาหนด (Deafult) ค/อ C:\Program Files\Greenstone

10. คล�กป��ม Next เพ/:อเขาส89การข�CนตอนสEาค�ญทG:ส�ดในการต�ดต�Cงค/อ การเล/อกร8ปแบบการต�ดต�Cง กรณGจะตองเล/อกรายการ Local Library เพราะเป7นการต�ดต�Cงแบบ Stand alone เพ/:อฝ�กห�ด



การใชงานโปรแกรมในคอมพ�วเตอร5ของเราเอง

11. เม/:อคล�กเล/อกรายการ Local Library แลวก1คล�กป��ม Next เพ/:อเขาส89การต�ดต�Cงโปรแกรม และคล�กอป��ม Finish ในข�Cนตอนส�ดทาย

โปรแกรมทG:ต�ดต� CงเรGยบรอยแลว จะปรากฏเป7นเมน8คEาส� :งจากป��ม Start ค/อ Programs (All Programs), Greenstone Digital Library Software v2.74



● โปรแกรม Greenstone Editor for Metadata Sets เป7นโปรแกรมทG:ช9วยออกแบบช�ดเมทาดาทา● โปรแกรม Greenstone Librarian Interface เป7นโปรแกรมนEาเขาขอม8ล ซ>:งเป7นโปรแกรมหล�กทG:

บรรณาร�กษ5หร/อผ8พ�ฒนาจะตองเกG:ยวของ● โปรแกรม Greenstone Digital Library โปรแกรมจEาลองระบบหองสม�ดด�จ�ท�ลทEางานผ9านเว1บ

เบราวเซอร5 โดยจะแสดงคล�งขอม8ลตาม Collection ทG:ออกแบบพ�ฒนา

12. เม/:อต�ดต�Cงโปรแกรม GreenStone แลวข�Cนตอนต9อไปก1ค/อการต�ดต�Cงโปรแกรม ImageMagick โดยมGข�Cนตอนการต�ดต�Cง ด�งนGC12.1 ด�บเบ�ลคล�กไอคอนโปรแกรม ImageMagick-6.3.5-6-Q16-windows-dll.exe

แลวคล�กป��ม Next



12.2 เล/อก I accept ... เพ/:อยอมร�บเง/:อนไขของโปรแกรม แลวคล�กป��ม Next

12.3 หนาต9างตอนร�บ คล�กป��ม Next ไดเลยคร�บ



12.4 ต9อไปเป7นการเล/อกไดร5ฟ และโฟลเดอร5ทG:จะใชต�ดต�Cงโปรแกรม กรณGนGCใหใชตามค9ากEาหนด (Deafult) ค/อ C:\Program Files\ImageMagick-6.3.5-Q16 แลวคล�กป��ม Next

12.5 เล/อก Diretory ทG:ตองการใชงาน หร/อสราง Diretory ใหม9 กรณGนGCใหใชตามค9ากEาหนด (Deafult) ค/อ ImageMagic-6.3.5-Q16 แลวคล�กป��ม Next



12.6 เล/อกฟ�งก5ช�น แลวคล�กป��ม Next

12.7 โปรแกรมจะแสดงรายละเอGยดต9างๆ ทG:เราเล/อกใหตรวจอGกคร�Cง จากน�Cนคล�กป��ม Install



12.8 โปรแกรมกEาล�งต�ดต�Cง

12.9 คล�กป��ม Next คร�บ



13. คล�กป��ม Finish เป7นอ�นเสร1จการต�ดต�Cง



ส6ารวจ GreenStone Digital Library

หล�งจากต�ดต�Cง GreenStone แลว ก1มาถ>งช9วงเวลาการสEารวจหนาตาา และฟ�งก5ช�นการทEางานของเว1บหองสม�ดด�จ�ท�ลของ GreenStone โดยคล�กเล/อก Start, Programs (All Programs), Greenstone Digital Library Software v2.74, Greenstone Digital Library

คล�กป��ม Enter Library เพ/:อเขาส89เว1บไซต5



จากหนาเว1บของ GreenStone จะพบว9าโปรแกรมเตรGยมต�วอย9างให 1 Collection ค/อ GreenStone Demo

เม/:อคล�กทG:ไอคอน GreenStone demo จะเขาส89ส9วนการทEางานซ>:งประกอบดวยฟ�งก5ช�นด�งนGC



Menu bar เป7นส9วนควบค�มการทEางานของ Collection ซ>:ง GreenStone จะจ�ดสรางใหอ�ตโนม�ต� และผ8พ�ฒนาก1สามารถปร�บแต9งได เช9นเดGยวก�บ Search box ทG:อน�ญาตใหระบ�เง/:อนไขการส/บคนไดหลากหลายว�ธG โดยนEาผลไปคนค/นจากเมทาดาทาของเอกสาร

เม/:อป�อนคEาคนและเล/อกร8ปแบบการคนจะปรากฏผลล�พธ5จากการคน ล�กษณะนGC

หร/อจะเล/อกการแสดงผลเอกสารจากรายการใน Menu bar

subjects แสดงขอม8ลเรGยงลEาด�บจาก subject

titles แสดงขอม8ลเรGยงลEาด�บจาก title

organizations แสดงขอม8ลเรGยงลEาด�บจาก organization





GreenStone Librarian Interface ผ;�ช=วยส6าหร�บบรรณาร�กษ2

หล�งจากสEารวจเว1บไซต5ต�วอย9างของ GreenStone แลว ต9อไปจะเป7นการแนะนEาว�ธGสราง นEาเขาช�ดเอกสารด�จ�ท�ล (Collection) ผ9านโปรแกรม GreenStone Librarian Interface ซ>:งเร GยกใชงานไดจากคEาส� :ง Start, Programs (All Programs), Greenstone Digital Library Software v2.74, Greenstone Librarian Interface

จากภาพขางตน แสดงว9า GreenStone ตองการโปรแกรม ImageMagic เพ/:อจ�ดการร8ปภาพ ซ>:งหากไม9ไดต�ดต�CงโปรแกรมนGCก1จะแสดงหนาต9างเต/อน กรณGนGCใหคล�กป��ม OK ผ9านไปก9อน จะปรากฏจอภาพการทEางานของ GreenStone Librarian Interface ด�งนGC



GLI หร /อ GreenStone Librarian Interface เป 7นซอฟต 5แวร 5หล �กทG :ช 9วยน Eา เข า เอกสารต 9างๆ เข าส8 9 GreenStone ประกอบดวยโหมดการทEางาน 4 โหมด ค/อ Library Assistant, Librarian, Library System Specialist และ Expert โดยโหมด Librarian เป7นโหมดพ/CนฐานทG:ง9ายต9อการใชงาน การปร�บเปลG:ยนโหมดทEาไดโดยเล/อกคEาส�:ง File, Preferences...



การออกแบบพ�ฒนาคล�งเอกสารดจท�ล

การเร�:มตนทEางานก�บ GreenStone ควรมGกระบวนการทG:ช�ดเจนเน/:องจากเป7นการทEางานทG:เกG:ยวของก�บเมทาดาทาและขอม8ลด�จ�ท�ลทG:หลากหลาย โดยกระบวนการออกแบบพ�ฒนาหองสม�ดด�จ�ท�ลแบ9งไดด�งนGC

1. การวางแผน/ว�เคราะห5 (Plan & Analyst) การวางแผนเกG:ยวก�บช�ดขอม8ลด�จ�ท�ล (Collection) และการว�เคราะห5เมทาดาทาทG:เกG:ยวของ เน/:องจาก GreenStone รองร�บเมทาดาทาทG:หลากหลายมาตรฐาน

2. การจ�ดเตรGยมขอม8ลด�จ�ท�ล และพ�ฒนาช�ดเมทาดาทา (Prepare)เป7นการค�ดเล/อกขอม8ลด�จ�ท�ล ซ>:งสามารถค�ดเล/อกไดท�Cงแฟ�มขอความ แฟ�มเอกสาร แฟ�มร8ปภาพ แฟ�มส/:อมGเดGยต9างๆ โดยแต9ละแฟ�มควรกEาหนดเมทาดาทาของเอกสาร (Document Metadata) กEาก�บแฟ�มเอกสารท�กแฟ�ม รวมท�Cงการสรางช�ดเมทาดาทา (Metadata Set) กรณGทG:ขอม8ลด�จ�ท�ลน�Cนๆ ย�งไม9มGช�ดเมทาดาทาพรอมใชใน GreenStone

3. พ�ฒนาช�ดขอม8ลด�จ�ท�ล (Develop)การนEาแฟ�มขอม8ลด�จ�ท�ลทG:จ�ดเตรGยมไวเขาส89 GreenStone และกEาก�บดวยเมทาดาทาตามระบบของ GreenStone รวมท�Cงการออกแบบพ�ฒนาหนาเว1บของช�ดขอม8ลด�จ�ท�ลใหตรงก�บทG:ตองการ

4. เผยแพร9ผลงาน (Publish)นEาเสนอช�ดขอม8ลด�จ�ท�ลทG:ออกแบบพ�ฒนาแลวเผยแพร9ใหก�บผ8สนใจ

5. ประเม�นและต�ดตามผล (Evaluate & Feedback)ท�กๆ กระบวนการควรมGการประเม�น ตรวจสอบ ต�ดตามผล และปร�บปร�ง


ร8ปภาพแสดงผ�งกระบวนการพ�ฒนาหองสม�ดด�จ�ท�ลดวย GreenStone


คล�งเอกสาร Word

เพ/ :อใหเห1นภาพการสราง Digital Library ดวย GreenStone ไดช�ดข> CนนEาเสนอเน/ Cอหาโดยแบ9งตามประเภทของเอกสาร โดยเร�:มตนจะตองสรางคล�งเอกสารด�จ�ท�ล (Digital Collections) ก9อน เช9น ตองการสรางคล�งเอกสารด�จ�ท�ลฟอร5แมต Microsoft Word มGหล�กการด�งนGC

ข�'นตอนท30 1 สร�าง Collection

1. เขาส89 GreenStone Librarian Interface2. สรางช�ดขอม8ลใหม9 (Collection) โดยคล�กเล/อกรายการ Documents in Greenstone

Collections แลวคล�กเมน8คEาส�:ง File, New...

หมายเหต�เอกสารต�วอย9างท�Cงหมดอย89ใน CD-ROM โดยแยกเป7นหมวดหม89ตามประเภทเอกสารภายใตโฟลเดอร5

sample



3. ปรากฏส9วนสราง Collection ใหม94. ระบ�ช/:อ Collection ในรายการ Collection title: เช9น Word_Document5. จากน�Cนระบ�คEาอธ�บาย Collection ในรายการ Description of content

6. คล�กป��ม OK เพ/:อเขาส89การสรางคล�งเอกสารด�จ�ท�ล

หมายเหต�หากไม9สามารถพ�มพ5ขอความภาษาไทย หร/อขอความภาษาไทยแสดงผลไม9ถ8กตอง ใหเล/อกคEาส�:ง File,

Preferences... จากน�CนกEาหนดฟอนต5ภาษาไทยเป7น Tahoma ด�งต�วอย9าง



ข�'นตอนท30 2 เล/อกเอกสารใส= Collection1. เตรGยมเอกสาร หร/อเล/อกเอกสารทG:ตองการนEาเขา Collection

● ช/:อไฟล5ตองเป7นภาษาอ�งกฤษ หร/อผสมต�วเลข และไม9ควรยากมากเก�นไป2. เล/อกไฟล5จากไดร5ฟและโฟลเดอร5ทG:เตรGยม โดยคล�กรายการ Local Filespace หร/อ Home

Folder3. ลากไฟล5เอกสารทG:เล/อกไปปล9อยในพ/CนทG:ดานขวา

● ไฟล5ต�วอย9างอย89ในโฟลเดอร5 sample\word

4. คล�กแท1บ Create แลวคล�กป��ม Build Collection เพ/:อสรางคล�งเอกสารด�จ�ท�ล



5. คล�กป��ม Preview Collection เพ/:อแสดงผลผ9านเว1บเบราว5เซอร5

การปร�บแกไขช/:อคล�งเอกสาร (Collection title) และคEาอธ�บายคล�งเอกสาร (Collection description) ทEาไดโดยคล�กเล/อกแท1บ Format


ช/:อคล�งเอกสาร

แถบคEาส�:ง

ส9วนควบค�มการส/บคน

คEาอธ�บายคล�งเอกสาร


คล�งเอกสาร Word ทG:ผ 9านการสรางดวย GreenStone จะมGป� �มควบค�มการแสดงผลตามค9ากEาหนด (Default) 2 ร8ปแบบค/อ การแสดงผลดวยห�วเร/:อง (Title) และแสดงผลดวยช/:อไฟล5เอกสาร (Filename) เม/ :อคล�กรายการ filename จะพบว9า GreenStone จะสรางคล�งเอกสารจากไฟล5ทG:ต� Cงช/ :อเป7นภาษาอ�งกฤษ หร/อผสมต�วเลข โดยเรGยงตามอ�กษร A – Z ไฟล5เอกสารช/:อภาษาไทยจะไม9ถ8กนEามาแสดงผล

หมายเหต�เอกสารถ8กนEาเขาคล�งเอกสาร 3 แฟ�ม แต9มG 1 แฟ�มท/:ช/:อเป7นภาษาไทย จ>งไม9ถ8กนEามาแสดงผล

เม/:อคล�กเล/อกรายการ title จะเป7นการแสดงรายช/:อไฟล5เอกสารดวยห�วเร/:องเอกสาร (title) โดยจะปรากฏเพGยงรายการเดGยวทG:แสดงห�วเร/ :องเอกสาร ส9วนอGกรายการแสดงดวยคEาว9า Untitled แสดงว9าไม9ไดระบ�ห�วเร/ :องเอกสารน�:นเอง

สEาหร�บรายการคEาส� :ง search จะเขาส8 9ส9วนการส/บคน สามารถระบ�เง/ :อนไขการส/บคนไดท�Cงแบบ Full Text (Text) คนจากห�วเร/:อง (Title) และคนจากช/:อไฟล5 (filename)



โดยการแสดงผลของ GreenStone มGจ�ดทG:น9าสนใจหลายอย9าง ไดแก9

● นEาห�วเร/:องเอกสาร (Title) มาใช (แสดงผล/ส/บคน) โดยอ�ตโนม�ต�

● ล�งก5เอกสารฉบ�บจร�ง

● แปลงเอกสารตนฉบ�บ เป7น Text format โดยกEาหนดในโปรแกรมไดใหเป7นร8ปแบบใด เช9น HTML หร/อ Plain Text ทEาใหสะดวก (รวดเร1ว) ในการส/บคน



เพ0มประสทธภาพการส/บค�นเอกสาร

การทG:โปรแกรม GreenStone สามารถส/บคนเอกสารไดเน/:องจากมGร8ปแบบการส/บคนหลายร8ปแบบ เช9น การส/บคนจากช/:อไฟล5 (Filename) การส/บคนจากห�วเร/:องเอกสาร (Title) และการส/บคนแบบ Full Text อย9างไรก1ตามผ8 ใชสามารถกEาหนดร8ปแบบการส/บคนไดเพ� :มเต�ม โดยระบ�รายการดวย Metadata อ�นเป7นจ�ดเด9นของ GreenStone ทG:สน�บสน�น Metadata หลายประเภท เช9น Document Metadata, Dublin Core Metadata เป7นตน

Document MetadataDocument Metadata น�บเป7น Metadata พ/CนฐานทG:โปรแกรมต9างๆ จ�ดเตรGยม โดยจะบ�นท>กขอม8ลสEาค�ญ

เกG:ยวก�บเอกสารเช9น ประเภทเอกสาร โปรแกรมทG:ใชสรางเอกสาร ว�นทG:สราง /แกไขเอกสาร รวมท�Cงขอม8ลอ/:นๆ ทG:ผ8สราง (ผ8บ�นท>ก) สามารถเพ�:มเต�มไดภายหล�ง

Document Metadata ส6าหร�บ Microsoft Office

ใหเปMดเอกสารแลวเล/อกคEาส�:ง File, Properties...



ปรากฏรายการเล/อกด�งนGC

ปร�บแกไข Document Metadata จากน�CนนEาเขาไฟล5เอกสารส89 GreenStone แลว Build Collection อGกคร�Cง



โปรแกรม GreenStone มGฟ�งก5ช�นแยก (Extract) Document Metadata จากเอกสารและนEาไปเก1บไวใน Metadata ทG:ออกแบบมาเฉพาะของ GreenStone ทG:เรGยกว9า Extracted GreenStone Metadata (ex.) เช9น ขอความในรายการ Title จะถ8กเก1บใน ex.Title ด�งนGC

โดย GreenStone บร�หารจ�ดการเมทาดาทาดวยแท1บ Enrich ซ>:งมGเมทาดาทาแสดง 2 ช�ดไดแก9 dc. และ ex.

Extracted Metadata (ex.) เมทาดาทาทG: GreenStone ออกแบบพ�ฒนาข>Cนมาเพ/:อใหรองร�บขอม8ลทG:แยกออกจากเมทาดาทาทG:ฝ�งมาก�บ

แฟ�มเอกสาร เพ/:อเป7นขอม8ลต�CงตนสEาหร�บการแสดงผลและส/บคน

Document Metadata ส6าหร�บเอกสาร OpenOffice.org

เอกสาร OpenOffice.org สามารถระบ� Metadata ไดโดยเล/อกคEาส�:ง File, Properties... ซ>:งมGรายการสEาค�ญค/อ



นอกจากนGCย�งมGแท1บ User-defined ทG:อน�ญาตใหเพ�:มรายการไดอGก 4 รายการ

Document Metadata ส6าหร�บเอกสาร PDF

เอกสาร PDF สามารถระบ�เมทาดาทากEาก�บเอกสารไดเช9นเดGยวก�น โดยสามารถทEาได 2 ว�ธGค/อ ระบ�เมทาดาทาในเอกสารตนฉบ�บ เช9น Word, Excel หร/อ OpenOffice.org แลวแปลงเป7นเอกสาร PDF เมทาดาทาของเอกสารตนฉบ�บจะถ8กส9งไปย�งเอกสาร PDF อ�ตโนม�ต�

นอกจากนG Cย �งสามารถระบ�หร /อปร�บแก ไขได โดยโปรแกรม Acrobat Professional โดยเป Mดแฟ �มเอกสาร PDF แลวเล/อกคEาส�:ง File, Document properties...

อย9างไรก1ตามจ�ดอ9อนของ Extracted GreenStone Metadata ค/อ ไม9สามารถปร�บแกไขค9าได หากตองการเพ�:มขอม8ลใดในคล�งเอกสารเพ/:อเพ�:มประส�ทธ�ภาพการส/บคน จะตองระบ�ในเมทาดาทาช�ดอ/:น เช9น dc. เป7นตน



Dublin Core MetadataDublin Core Metadata (DC, dc.) เป7น Metadata มาตรฐานช�ดหน>:งทG :พ�ฒนาเพ/ :อใชสEาหร�บการบร�หาร

ทร�พยากรสารสนเทศโดยเฉพาะ ด�งน�Cน GreenStone จ>งเล/อกใช DC เป7น Metadata มาตรฐานของโปรแกรม และอน�ญาตใหเพ� :มขอม8ลทG:จEาเป7นของทร�พยากรเขาไปในรายการของ DC แต9ละช�ดรายการ ซ> :งมGท� Cงหมด 15 ช�ด (Elements)

GreenStone กEาหนดรายการของ DC โดยนEาหนาดวย dc. (ต�วพ�มพ5เล1ก) ตามดวยรายการ DC (ข>Cนตนดวยต�วพ�มพ5ใหญ9) โดยรายการ DC แต9ละรายการมGความหมายด�งนGC

Element ค6าจ6าก�ดความ ค6าอธบายTitle ช/:อของทร�พยากรสารสนเทศ ช/:อ

หน�งส/อ ช/:อวารสารโดยท�:วไปใชช/:อทG:ร8จ�กแพร9หลายอย9างเป7นทางการ ช/:อทG:ปรากฏในหนาปกในหน�งส/อ

Creator ผ8ร�บผ�ดชอบการจ�ดทEาตนฉบ�บเน/Cอหาทร�พยากร

เจาของงานหมายความรวมถ>งบ�คคล องค5การ หร/อหน9วยบร�การ ปกต�ช/:อเจาของงานควรใชช/:อทG:มGต�วตนเป7นร8ปธรรมหร/อหน9วยงานทG:มGอย89จร�ง

Subject ห�วขอของเน/Cอหาของทร�พยากร ปกต�ห�วเร/:องจะแสดงดวยคEาสEาค�ญ วลGสEาค�ญ หร/อรห�สหมวดว�ขาทG:บรรยายห�วขอของทร�พยากร

Description คEาอธ�บายย9อเน/Cอหาของทร�พยากร บทค�ดย9อจากเน/Cอหาของทร�พยากรทG:เจาของงานหร/อผ8อ/:นเป7นผ8จ�ดทEา



Element ค6าจ6าก�ดความ ค6าอธบายPublisher ผ8ร�บผ�ดชอบใหมGการสรางหร/อ

ผล�ตทร�พยากรข>CนสEาน�กพ�มพ5หมายความรวมถ>งบ�คคล องค5การ หร/อหน9วยบร�การ ปกต�ควรใชสEาน�กพ�มพ5ทG:มGต�วตนเป7นร8ปธรรม หร/อหน9วยงานทG:มGอย89จร�ง

Contributor ผ8ร�บผ�ดชอบร9วมใหมGการสรางหร/อผล�ตดานเน/Cอหาทร�พยากร

ผ8ร9วมงานหมายความรวมถ>งบ�คคล องค5การ หร/อหน9วยบร�การ ปกต�ควรใชผ8ร9วมงานทG:มGต�วตนเป7นร8ปธรรมหร/อหน9วยงานทG:มGอย89จร�ง

Date ป�ทG:จ�ดพ�มพ5 เผยแพร9เอกสาร แนะนEาใหใชแบบแผน ISO 8601 ค/อ YYYY-MM-DD เช9น ว�นทG: 11 เด/อนธ�นวาคม พ.ศ. 2550 ใหระบ�เป7น 2550-12-11 หร/อ 2007-12-11

Type ประเภททร�พยากร ชน�ดของเน/Cอหาทร�พยากร หร/อประเภทของสารสนเทศ

Format ร8ปล�กษณ5ของทร�พยากร รายละเอGยดทางกายภาพของทร�พยากร ไดแก9 จEานวนหนา ภาพประกอบ ขนาดของทร�พยากร

Identifier รห�สทร�พยากรสารสนเทศ รห�สทG:ใชระบ�ว9าหมายถ>งทร�พยากรรายการน�Cนๆ เช9น URL URN ISBN หร/อ เลขเรGยกหน�งส/อ (Call No.)

Source การอางอ�งตนฉบ�บของทร�พยากรซ>:งเป7นทG:มาของการแปลง แปร หร/อแปลทร�พยากรส89ร8ปแบบป�จจ�บ�น

Language ภาษาทG:ใชเรGยบเรGยงเน/Cอหาของทร�พยากร

Relation การอางอ�งถ>งทร�พยากรทG:เกG:ยวของ

Coverage ระยะเวลาหร/อขอบเขตของเน/Cอหาทร�พยากร

ระยะเวลาหร/อขอบเขตของเน/Cอหาทร�พยากร ไดแก9 สถานทG:ต�Cง ช/:อสถานทG: หร/อช/:อภ8ม�ศาสตร5 ช9วงเวลา (ป�ายบอกช9วงเวลา) ว�นทG: ช9วงระยะเวลาทG:ครอบคล�ม หร/อ ขอบเขตอEานาจการบร�หารการปกครอง



Element ค6าจ6าก�ดความ ค6าอธบายRight ขอม8ลผ8มGส�ทธ�ในหร/อเหน/อ

ทร�พยากรส�ทธ�ดานทร�พย5ส�นทางป�ญญา ล�ขส�ทธ�V และส�ทธ�ทร�พย5ส�นต9างๆ

การป�อนรายการใน DC ใหคล�กทG:รายการเมทาดาทาทG:ตองการ แลวพ�มพ5ขอม8ล หากรายการใดมGมากกว9า 1 ช�ดใหกดป��ม <Enter> เพ/:อเพ�:มช�ดรายการได เช9น

ขอม8ลของ Metadata แต9ละไฟล5จะเก1บไวใน Existing values for ... เป7นล�กษณะของรายการเล/อกทG:ช9วยใหเก�ดความสะดวกในการกEาหนดค9าสEาหร�บไฟล5อ/:นๆ

เม/ :อส�:ง Build Collection โปรแกรม GreenStone จะด>งขอม8ลใน dc. ไปแสดงแทนขอม8ลเด�มทG:ด>งจาก Extracted Metadata



ก6าหนดเง/0อนไขการส/บค�นเม/ :อระบ�เมทาดาทาช�ด Dublin Core แทนทG : Extracted Metadata จะตองเปลG :ยนเง/ :อนไขการส/บคน

เน/:องจากค9ากEาหนด (Default) GreenStone ระบ�ใหส/บคนขอม8ลจาก Extracted Metadata

การเปลG:ยนเง/:อนไขการส/บคนจาก ex เป7น dc ทEาไดโดย

1. คล�กเล/อกแท1บ Design และคล�กรายการ Search Indexes

2. GreenStone กEาหนดเง/:อนไขการส/บคนไวเด�ม 3 รายการค/อ ● text การส/บคนในร8ปแบบ Full Text● ex.Title การส/บคนจากห�วเร/:องเอกสาร● ex.Source การส/บคนจากช/:อไฟล5

3. ลบเง/:อนไขการลบในส9วน ex.Title และ ex.Source โดยคล�กรายการทG:ตองการลบแลวคล�กป��ม Remove Index

4. เพ�:มเง/:อนไขใหม9 โดยคล�กป��ม New Index... 5. เล/อกเง/:อนไขทG:ตองการ



6. เพ�:มเง/:อนไขการส/บคนโดยคล�กป��ม Add Index

7. ทดสอบ Build Collection และตรวจสอบผลจากเบราว5เซอร5



Plugin ส6าหร�บเอกสารฟอร2แมตต=างๆ

การสรางคล�งเอกสารของแฟ�มเอกสารฟอร5แมตอ/:นๆ มGหล�กการเดGยวก�น แต9บางฟอร5แมตจะมGการเต/อนเกG:ยวก�บโปรแกรมเสร�มการแสดงผล (Plugins) เช9น แฟ�มเอกสารของ OpenOffice.org เม/:อนEาเขา Collection จะปรากฏส9วนแสดงการต�ดต�Cง Plug-ins ด�งนGC

ใหคล�กป� �ม Add Plugin เพ/ :อใหการใชงานเก�ดประส�ทธ�ภาพส8งส�ด GreenStone ไดพ�ฒนา Plugin ไวหลากหลายดวยภาษา Perl เพ/:อทEาหนาทG:แปลงเอกสารตนฉบ�บใหเป7นเอกสารฟอร5แมตทG:ง9ายต9อการส/บคนดวยฟ�งก5ช�นของ GreenStone เช9นฟอร5แมต HTML หร/อ Plain-text รวมท�Cงด>งเมทาดาทาทG:ฝ�งมาก�บเอกสารเป7น ex.

รายการ Plugin ของ GreenStone● BibTexPlug.pm BibTex files● DBPlug.pm Extract records from databases (requires additional Perl setup)● DSpacePlug.pm Processes DSpace archive format● EMAILPlug.pm Saved email files (not MS OutLook format though)● ExcelPlug.pm Microsoft Excel files● FOXPlug.pm FOX database files● FavouritesPlug.pm Internet Explorer Favourites files● HTMLPlug.pm HTML files● ISISPlug.pm ISIS database files● ImagePlug.pm JPEG, GIF etc see http://www.imagemagick.org/www/formats.html



● LaTeXPlug.pm LaTeX files● MARCPlug.pm MARC metadata● METSPlug.pm Greenstone format METS files● MP3Plug.pm MP3 audio files● OAIPlug.pm Open Archives data● OggVorbisPlug.pm Ogg Vorbis Files● PagedImgPlug.pm Sequences of image files (formats as for ImagePlug), with optional

associated plain text● PDFPlug.pm PDF files● PPTPlug.pm Microsoft Powerpoint● PSPlug.pm Postscript● ProCitePlug.pm ProCite files● RealMediaPlug.pm RealMedia files● ReferPlug.pm Refer files● RogPlug.pm .rog or .mdb files● SRCPlug.pm Source code (C/C++, Perl, Shell)● TEXTPlug.pm Plain text (.txt)● WordPlug.pm Microsoft Word documents● XMLPlug.pm XML files● ZIPPlug.pm Unzips tar, jar, zip, gzip and bz files and sends content down plugin

pipeline

Plugin ท30ก6าล�งพ�ฒนา● Documents/Office formats:

* AbiWord * Gnumeric Spreadsheet * Kword (all Koffice formats) * OpenOffice file formats: o Writer (.sxw) o Calc (.sxd) o Impress (.sxi) o Draw (.sxd) * StarOffice formats (.sdc, .sdw etc)



* Wordperfect

● Video: * MPEG * Quicktime (.mov) * AVI (Audio Video Interleave), Microsoft video

● Audio: * Windows Media Audio (.wma) * Windows audio (.wav) * Sun Audio (.au) * Audio Interchange File Format (.aiff) * MIDI (.mid) * MIDI karoke (.kar) * CD Audio (.cda) * Shorten (.shn)

● Bibliographic: * Endnote

● Images: * DjVu (.djvu) * Photoshop (.psd) * PaintShopPro (.psp)

● Macintosh archives: * .hqx Mac archive * .sit * Self extracting Archive (.sea)

● Others: * Scalable Graphics Format (.svg) * Synchronized Multimedia Integration Language SMIL (.smil)



* Macromedia Flash (.fla) * Macromedia shockwave (.swf) * OpenGL * VRML/X3D * TrueType fonts (TTF)



ท6างานก�บคล�งเอกสารดจท�ล

เปWดคล�งเอกสารดจท�ลคล�งเอกสารด�จ�ท�ลทG:สรางไวแลวหากตองการปร�บแกไข สามารถทEาไดโดยเล/อกคEาส�:ง File, Open... จาก

น�Cนเล/อกคล�งเอกสารด�จ�ท�ลทG:ตองการ จากน�Cนคล�กป��ม Open

ลบคล�งเอกสารคล�งเอกสารทG:ไม9ตองการลบออกจากระบบของ GreenStone สามารถลบไดโดยการเล/อกคEาส� :ง File,

Delete... แลวเล/อกคล�งเอกสารทG:ตองการลบ จากน�Cนคล�กเล/อกรายการ Please tick the box to confirm collection deletion เพ/:อย/นย�นการลบก9อนคล�กป��ม Delete



ร;�จ�กก�บ Metadata

คEาว9า “เมทาดาทา” (Metadata) เป7นคEาทG:วงการบรรณาร�กษศาสตร5และสารสนเทศศาสตร5 ใหความสนใจก�นเป7นอย9างมากในช9วงทศวรรษ 1990 ท�Cงๆ ทG :ค Eาว 9า “เมทา” (Meta) น�Cน เป 7นคEาศ �พท5ทางคอมพ�วเตอร5 ซ> :งหมายความถ>ง ขอม8ลของขอม8ล มGการใชความหมายนGCเป7นคร�Cงแรกในหน�งส/อช/:อ NASA’s Directory Interchange Format Manual ซ>:งตGพ�มพ5ในป� ค.ศ. 1988

เหต�ทG:มGการต/:นต�วเร/:องเมทาดาทาก�นมาก เน/:องจากในช9วงด�งกล9าว มGสารสนเทศจEานวนมหาศาลในเว�ล5ดไวด5เว1บ (World Wide Web; WWW) ท�CงทG:เป7นขอม8ล ร8ปภาพ เสGยง วGด�ท�ศน5 หลากหลายท�Cงร8ปแบบและภาษาทG:แตกต9างก�น ซ>:งเป7นเอกสารทG:เจาของผลงานผล�ตข>CนเองโดยใชเพGยงภาษาเอชทGเอ1มแอล ในการกEาหนดร8ปแบบการแสดงผลและเช/:อมโยงขอม8ลเท9าน�Cน ไม9มGโครงสรางมาตรฐานสEาหร�บส/บคนทG:ระบ�เขตขอม8ลทEาใหเส�ร5ชเอ1นจ�Cน เช9น ยาฮ8 (Yahoo) อ�ลตา ว�สตา (Alta Vista) สามารถส/บคนใหแบบระด�บกวางเท9าน�Cน และไม9ตรงก�บความตองการเท9าใดน�ก จ>งเก�ดความเคล/:อนไหวในเร/:องเมทาดาทาข>Cน

คEาว9าเมทาดาทามGการใชก�นอย9างหลากหลายตามความแตกต9างของสถานทG:นEาไปใช บางแห9งใชเมทาดาทาเพ/ :อหมายถ>งสารสนเทศทG :เคร/ :องสามารถเขาใจได ขณะทG:บางแห9งใชในการอธ�บายทร�พยากรสารสนเทศอ�เล1กทรอน�กส5 หร/อใชเมทาดาทาในการอธ�บายใหทราบรายละเอGยดของขอม8ลในเว1บ เช9นเดGยวก�บการทEารายการ (Catalog) ของหน�งส/อ การอธ�บายเว1บเพจว9าใครเป7นเจาของงานน�Cน งานน�Cนช/:ออะไร มGห�วเร/:อง คEาสEาค�ญอย9างไร เพ/:อใหสามารถส/บคนขอม8ลสาระทG:ตองการไดโดยสะดวก และมGล�กษณะเป7นอะไร ส9วนใหญ9เป7นไฮเปอร5เท1กซ5 (Hypertext) ทG:จะคล�กเขาส89เน/Cอหาของขอม8ล โดยทG:เน/Cอหาต9างๆ เหล9าน�Cนอย89ในเว1บน�:นเอง

ความหมายของเมทาดาทา อGกความหมายหน>:งค9อนขางจะกวางและหลากหลายกว9า การทEารายการท�:วไป เพราะว9า สามารถทEารายการทร�พยากรสารสนเทศทG:มGอย89ในร8ปของม�ลต�มGเดGย และร8ปภาพต9างๆ ไดดวย รวมท�CงสามารถทEาด�ชนGใหก�บส/:อท�กร8ปแบบ โดยมGการจ�ดขอม8ลซ>:งใชระบบทG:มGโครงสรางทG:เป7นมาตรฐาน เพ/:อทG:จะใหส/บคนไดโดยระบ�จากเขตขอม8ลหร/อประเด1นทG:ตองการจะคน และสามารถเรGยกด8สารสนเทศทG:อางถ>งในแต9ละเร/:องทG:คนมาได ซ>:งจะสามารถเช/:อมโยงไปด8สารสนเทศน�Cนได ทG:สEาค�ญในต�วเมทาดาทาเป7นแหล9งอางอ�งเหม/อนก�บเป7นบรรณาน�กรมของขอม8ลทG:อย89ในอ�นเทอร5เน1ต

แทจร�งแลว เมทาดาทา เป7นเร/:องทG:วงการบรรณาร�กษศาสตร5ค�นเคยเป7นอย9างดG ในส9วนของการลงรายการของทร�พยากรสารสนเทศของหองสม�ดท�CงทG:เป7นสารสนเทศประเภทส�:งพ�มพ5 หร/อสารสนเทศด�จ�ท�ล โดยมGการลงรายการแบบมาร5ก 21 (MARC 21) และร8ปแบบการลงรายการแบบแองโกลอเมร�ก�น ฉบ�บพ�มพ5คร�CงทG: 2 (Anglo-American Cataloging Rules II – AACR 2) เป7นมาตรฐานในการลงรายการ



เมทาดาทา จ>งไม9จEาก�ดเฉพาะอย8 9แต9ก�บสารสนเทศทG:เป7นด�จ�ท�ลเท9าน�Cน ไม9ว9าจะอย89ในส/ :อร8ปแบบใด แต9เมทาดาทาจะตองมGค�ณสมบ�ต� 2 ประการ ค/อ ประการทG:หน>:ง เป7นขอม8ลทG:มGโครงสราง และประการทG:สอง เมทาดาทาตองอธ�บายทร�พยากรสารสนเทศน�Cนๆ

ความจEาเป7นทG:ตองมGเมทาดาทา เก�ดข>Cนเน/:องจากสารสนเทศทG:สรางข>CนมGส9วนประกอบ 3 ล�กษณะ ค/อ

1. เน/Cอหา (Content) ของงาน เกG:ยวก�บ ช/:อเร/:อง ห�วเร/:อง ตนฉบ�บ (แหล9งทG:มา) ภาษา เร/:องทG:เกG:ยวของ และขอบเขต

2. บร�บท (Context) ของสารสนเทศ เกG:ยวก�บทร�พย5ส�นทางป�ญญาของงาน เช9น ผ8เขGยน ผ8สรางสรรค5ผลงาน สEาน�กพ�มพ5 ผ8มGส9วนร9วมในผลงาน และส�ทธ�ในงานน�Cนๆ

3. โครงสราง (Structure) ของขอม8ล เกG:ยวก�บ ว�น เด/อน ป� ทG:สรางผลงาน ประเภทของเน/Cอหา ร8ปแบบของการนEาเสนอผลงาน และต�วบ9งชGCหร/อต�วระบ�ถ>งทร�พยากร

ผ8ปฏ�บ�ต�งานสารสนเทศอ�นเป7นมรดกทางว�ฒนธรรม บรรณาร�กษ5ว�เคราะห5ทร�พยากร สารสนเทศ และผ8ปฏ�บ�ต�งานจดหมายเหต� ไดมGการประย�กต5เมทาดาทา เพ/:อเป7นการเพ�:มค�ณค9าของขอม8ลทG:สรางข>Cนในการจ�ดการ การเรGยบเรGยง การพรรณนา การเขาถ>งต�วสารสนเทศ

การพ�ฒนาเมทาดาทาทางหองสม�ดเป7นการพ�ฒนาทG :เร� :มเป7นวงการแรกส�ดในการจ�ดหาการเขาถ>งทร�พย5ส�นทางป�ญญาและขอม8ลทางกายภาพของเน/Cอหา เมทาดาทาของหองสม�ด หมายรวมถ>งดรรชนG สาระส�งเขป และระเบGยนบรรณาน�กรมทG:ถ8กสรางข>Cนตามกฎเกณฑ5 การลงรายการตามโครงสรางและมาตรฐานของมาร5ก รวมท�Cงร8ปแบบของห�วเร/:อง เช9น ห�วเร/:องของหองสม�ดร�ฐสภาอเมร�ก�น (Library of Congress Subject Headings) หร/อ ศ�พท5ส�มพ�นธ5ทางศ�ลปะและสถาป�ตยกรรม (AAT – Art & Architecture Thesaurus) และมGการใชเมทาดาทาก�บระเบGยนทางบรรณาน�กรมใหเหมาะก�บแหล9งเก1บ (Repositories) และผ8ใชสามารถใชผ9านระบบหองสม�ดอ�ตโนม�ต� และฐานขอม8ลเช�งพาณ�ชย5

เม/:อมGการใชเมทาดาทา นอกเหน/อจากการเป7นแหล9งเก1บ คEาว9า เมทาดาทา จ>งเป7นคEาทG:กวางกว9าทG:เคยใช ผ8ทG:สร างสารสนเทศทางอ�นเทอร5เน 1ตอาจใช เมทาดาทาเพ/ :อหมายถ>งขอม8ลทG :ถ 8กฝ �งในเอชทGเอ 1มแอล โดยมGว�ตถ�ประสงค5ในการสรางเว1บใหหาง9ายข>Cน การทEาภาพด�จ�ท�ล อาจใชเมทาดาทาใส9ในเขตขอม8ลส9วนบนของแฟ�มขอม8ลด�จ�ท�ล เพ/ :อบ�นท>กขอม8ลเกG :ยวก�บภาพ การประมวลผลภาพ และส�ทธ�ในภาพน�Cนๆ น�กจดหมายเหต�ทางส�งคมศาสตร5อาจใชเมทาดาทาอางถ>งระบบและขอม8ลเอกสารการว�จ�ยทG:จEาเป7นในการดEาเน�นการ การแปลความและการตGความ เทปแม9เหล1กทG:ประกอบในขอม8ลด�บของการว�จ�ย น�กจดหมายเหต�อ�เล1กทรอน�กส5อาจใชเพ/:ออางถ>งบร�บทท�Cงหมด กระบวนการ และการใชสารสนเทศ เพ/:ออธ�บายขอบเขตของเน/Cอหา ความน9าเช/:อถ/อ และความถ8กตองของระเบGยนทางจดหมายเหต�ในระบบ Electronic recordkeeping เมทาดาทาจ>งไม9ใช9เพGยงการบ9งบอกล�กษณะ ารอธ�บายล�กษณะสารสนเทศ แต9ย�งทEาหนาทG:เป7นต�วสรางความส�มพ�นธ5ก�บสารสนเทศอ/:น ๆ อGกดวย



ด�บลนคอร2เมทาดาทา

เมทาดาทาทG:เป7นทG:ร8จ�กก�นดG ก1ค/อ ด�บล�นคอร5 (Dublin Core) การจ�ดทEาด�บล�นคอร5เมทาดาทาน�Cน เก�ดข>Cนเน/:องจากมGสารสนเทศจEานวนมหาศาลในเว�ล5ดไวด5เว1บ ซ>:งเป7นเอกสารทG:เจาของผลงานผล�ตข>CนเองโดยใชเพGยงภาษาเอชทGเอ1มแอล (HTML)ในการกEาหนดร8ปแบบการแสดงผลและเช/ :อมโยงขอม8ลเท9าน� Cน ไม9มGโครงสรางมาตรฐานสEาหร�บส/บคนทG:ระบ�เขตขอม8ล คณะทEางานด�บล�นคอร5ซ> :งประกอบดวย บรรณาร�กษ5 น�กเทคโนโลยGสารสนเทศและผ8ทEางานดานสรางขอม8ลในเว1บของสหร�ฐอเมร�กา อ�งกฤษ ฝร�:งเศส ออสเตรเลGย และหลายประเทศในย�โรปต9างประสบป�ญหาและเห1นว9าการสรางสารสนเทศอ�เล1กทรอน�กส5จEาเป7นตองมGการกEาหนดคEาจEาก�ดความตามมาตรฐาน เพ/:อช9วยใหส/บคนสารสนเทศไดเน/Cอหาตรงก�บความตองการได ในป� ค.ศ. 1995 คณะทEางานด�บล�นคอร5จ>งไดประช�มก�นคร�CงแรกทG:เม/องด�บล�น ร�ฐโอไฮโอ และกEาหนดช�ดหน9วยขอม8ลย9อย 15 หน9วย สEาหร�บใชพรรณนาสารสนเทศด�จ�ท�ลเพ/:อใหเจาของผลงานจ�ดทEาเมทาดาทาดวยตนเอง และสามารถส/บคนร9วมก�นก�บฐานขอม8ลต9างระบบ

ป� จจ �บ �นด �บล �นคอร 5 ได ร �บการป ระ กา ศ เป 7น มา ตร ฐา นส าก ล ISO15836 -2003, February 2003 (http://www.niso.org/international/SC4/n515.pdf) และมาตรฐานของสหร�ฐอเมร�กา Z39.85-2001,September 2001 (http://www.niso.org/standards/resources/Z39-85.pdf) ผลงานนGCเก�ดจากการทEางานร9วมก�นระหว9างคณะทEางานด�บล�นคอร5 ภาคGเว�ลด5ไวด5เว1บ และหอสม�ดร�ฐสภาอเมร�ก�น โดย การประสานงานก�บหน9วยงานสารสนเทศระด�บชาต�จากหลายประเทศ เพ/:อใหมาตรฐานด�บล�นคอร5ใชงานไดดGในการจ�ดสรางสารสนเทศอ�เล1กทรอน�กส5บนพ/Cนฐานขอม8ลต9างระบบและต9างภาษา เพ/:อใหการเขาถ>ง ส/บคนและแลกเปลG:ยน ตลอดจนสามารถใชสารสนเทศร9วมก�นอย9างกวางขวาง

จ�ดประสงค5ของการใชด�บล�นคอร5เมทาดาทา ค/อ การสรางเกณฑ5ใหเจ าของผลงานจ�ดการเน/ Cอหาสารสนเทศอ�เล1กทรอน�กส5ดวยตนเอง ทEานองเดGยวก�บการสรางแนวมาตรฐานเพ/:อการเขGยนรายงานว�ชาการทG :ประกอบดวยห�วขอ การกEาหนดบท ลEาด�บเน/Cอหา แบบแผนการ อางอ�งเช�งอรรถและบรรณาน�กรม การกEาหนดคEาสEาค�ญและการเรGยบเรGยงบทค�ดย9อ ฯลฯ สEาหร�บการสรางผลงานเพ/:อเผยแพร9ในเว�ล5ดไวด5เว1บมGการใชมาตรฐานสEาหร�บการจ�ดการขอม8ล ไดแก9 เอชทGเอ1มแอล (HTML) เอ1กซ5เอ1มแอล (XML) และอาร5ดGเอฟ (RDF) รวมท�CงการขยายความดวยการเขGยนโปรแกรมระบ�ใหคอมพ�วเตอร5เขาใจความส�มพ�นธ5ระหว9างขอม8ลแต9ละหน9วย และดEาเน�นการใหเช/:อมโยงขอม8ลทG:เป7นอ�กขระ ร8ปภาพ และม�ลต�มGเดGย ทG:บ�นท>กในแฟ�มขอม8ลหลากหลาย การใชภาษากEาก�บเพ�:มเอ1กซ5เอ1มแอล ทEาใหเขาใจล�กษณะเฉพาะของขอม8ลแต9ละหน9วย มาตรฐานด�บล�นคอร5เมทาดาทา ค/อ มาตรฐานทG:กEาหนดคEาอธ�บายเพ/:อใหการใชภาษากEาก�บเพ�:มเป7นระบบเดGยวก�น โดยเจาของผลงานสามารถใชโครงสรางด�บล�นคอร5ในการสรางตนฉบ�บอ�เล1กทรอน�กส5 หร/ออาจเขGยนโปรแกรมจ�บค89ภาษากEาก�บเพ�:มหน9วยขอม8ลย9อยใหเป7นด�บล�นคอร5ภายหล�ง



การใชด�บล�นคอร5เมทาดาทาไดร�บความน�ยม เพราะมGจ�ดเด9นทG:โครงสราง 15 หน9วยย9อย ไม9บ�งค�บว9าตองใชกฎเกณฑ5และรายละเอGยดทG:เจาของงานเห1นว9าไม9จEาเป7น ใชงานไดหลากหลายระบบ (Interoperability) และไม9จEาก�ดว9าจะใชอ�ปกรณ5และโปรแกรมเฉพาะ ผ8ใชงานท�:วไปเขาใจเน/Cอหาง9ายและไม9ตองใชเวลาศ>กษานาน นอกจากนGC การใชด�บล�นคอร5เร�:มจากการทดลองใชภายในกล�9มทEางานและผ8สนใจ มGการประช�มเพ/:อปร�บปร�งแกไขตลอดเวลา และมGจ�ดย/นทG:การใชหน9วยขอม8ลย9อยพ/Cนฐาน 15 หน9วย ด�งน�Cน แมว9าผ8ใชงานจะประย�กต5รายละเอGยด เพ�:มเต�มหร/อลดจEานวนหน9วยขอม8ลย9อย ย9อมไม9มGผลต9อการพรรณนาล�กษณะของสารสนเทศ ต9อมามGการประย�กต5สEาหร�บการพ�ฒนาหองสม�ดด�จ�ท�ล โดยเฉพาะอย9างย�:งการพ�มพ5อ�เล1กทรอน�กส5เพ/:อเผยแพร9ในอ�นเทอร5เน1ต และในการจ�ดเก1บเอกสารอ�เล1กทรอน�กส5ทG:ตองรวมแฟ�มขอม8ลและแลกเปลG:ยนแฟ�มขอม8ลจEานวนมาก หน9วยงานร�ฐบาลและหน9วยงานเอกชนของหลายประเทศ ตลอดจนองค5การระหว9างประเทศเร� :มใชด�บล�นคอร5เมทาดาทาสEาหร�บจ�ดโครงสรางฐานขอม8ลโดยการรวมหลายฐานขอม8ลใหเสม/อนเป7นฐานขอม8ลหน>:งเดGยว เป7นช9องทางส89การเขาถ>งสารสนเทศง9าย เร1ว และส/บคนคร�CงเดGยว ไดสารสนเทศท�Cงหมดจากแหล9ง

ช�ดหน9วยขอม8ลย9อยด�บล�นคอร5 แบ9งไดเป7น 3 กล�9ม ด�งนGC

1. หน9วยขอม8ลย9อยทG:เกG:ยวก�บเน/Cอหาของทร�พยากรสารสนเทศ2. หน9วยขอม8ลย9อยทG:เกG:ยวของก�บทร�พย5ส�นทางป�ญญา3. หน9วยขอม8ลย9อยทG:เกG:ยวร8ปแบบทG:ปรากฏใหใชงาน

เน/'อหาของทร�พยากรสารสนเทศ ร;ปแบบท30ปรากฏให�ใช�งาน ทร�พย2สนทางปZญญาTitle (ช/:อเร/:อง) Format (ร8ปแบบ) Creator (เจาของผลงาน)Subject (ห�วเร/:อง) Language (ภาษา) Contributor (ผ8ร9วมงาน)Source (ตนฉบ�บ) Identifier (รห�ส/ต�วบ9งชGCทร�พยากร

สารสนเทศ)Publisher (สEาน�กพ�มพ5)

Description (ล�กษณะ) Date (ป�) Right (ส�ทธ�)Relation (เร/:องทG:เกG:ยวของ)Coverage (ขอบเขต)Type (ประเภท)



วเคราะห2ทร�พยากรสารสนเทศเพ/0อลง DC

การระบ�ด�บล�นคอร5ในเอกสารเว1บ จEาเป7นตองผ9านกระบวนการว�เคราะห5เน/Cอหา หร/อเร/:องทG:นEามาจ�ดทEาเป7นเอกสารเว1บตามหล�กบรรณาร�กษศาสตร5เพ/:อใหการส/บคนเอกสารเก�ดประส�ทธ�ภาพส8งส�ด ในเน/Cอหาส9วนนGCจะยกต�วอย9างการว�เคราะห5เน/Cอหา/เร/:อง เพ/:อจ�ดทEาด�บล�นคอร5เฉพาะ element หล�ก 15 elements เป7นหล�กก9อน เพ/:อความเขาใจเกG:ยวก�บด�บล�นคอร5

ต�วอย9าง ตองการนEาเน/Cอหาจากหน�งส/อ “ท9องแดนว�ทยาศาสตร5” ของ ศ.ดร.ยงย�ทธ ย�ทธวงศ5 ในร8ปแบบเอกสารด�จ�ท�ลใส9ในคล�งเอกสาร จะตองระบ� element ของด�บล�นคอร5 ด�งนGC

Element ValueTitle ท9องแดนว�ทยาศาสตร5

Creator ศ.ดร.ยงย�ทธ ย�ทธวงศ5

Subject -ว�ทยาศาสตร5 -น�กว�ทยาศาสตร5 -ยงย�ทธ ย�ทธวงศ5, 2487-

Description เน/Cอหารวบรวมจากผลงานบางส9วนของ ศ. ดร. ยงย�ทธ ย�ทธวงศ5 ช9วง 35 ป�ทG:ผ9านมา (2512-2547) นEาเสนอชGว�ต แนวค�ด ในว�ยเด1ก จนมาส89การเป7นน�กว�ทยาศาสตร5ช�CนนEาของประเทศไทย และน�กว�จ�ยของประชาคมโลก รวมถ>งการมGส9วนสEาค�ญในการผล�กด�นใหเก�ดการพ�ฒนาดานว�ทยาศาสตร5และเทคโนโลยGของประเทศไทย



Element ValuePublisher สEาน�กงานพ�ฒนาว�ทยาศาสตร5และเทคโนโลยGแห9งชาต�. ศ8นย5บร�การสารสนเทศทาง

เทคโนโลยG

Contributor -สEาน�กงานพ�ฒนาว�ทยาศาสตร5และเทคโนโลยGแห9งชาต�. โครงการสรางสรรค5วรรณกรรมส89สาธารณชน-สEาน�กงานพ�ฒนาว�ทยาศาสตร5และเทคโนโลยGแห9งชาต�. ศ8นย5บร�การสารสนเทศทางเทคโนโลยG

Date 2550-09-04

Type text

Format text/pdf ; …Kbytes

Identifier http://www.tiac.or.th/tongdanwittayasat

Source สแกน (Scan) มาจากหน�งส/อ “ท9องแดนว�ทยาศาสตร5” ในร8ปส/:อตGพ�มพ5 เลขเรGยกหน�งส/อ ค/อ “509.2 ย 127 ท 2547”

Language tha

Coverage รวมงานเขGยนบางส9วนของ ศ ดร. ยงย�ทธ ย�ทธวงศ5 ช9วง พ.ศ.2512-2547

Right สEาน�กงานพ�ฒนาว�ทยาศาสตร5และเทคโนโลยGแห9งชาต�



การท6างานก�บร;ปภาพ

การสรางคล�งภาพดวย GreenStone จะตองต�ดต�Cงโปรแกรม ImageMagic ก9อนโดยสามารถดาวน5โหลดไดจากเว 1บไซต5 http://www.imagemagick.org เม/ :อต�ดต� Cงเร Gยบรอยแลวจะปรากฏ Plugin จ�ดการร8ปภาพช/ :อ ImagePlug เป7นส9วนเพ�:มเต�มความสามารถของโปรแกรม GreenStone

ภาพทG:นEามาสรางคล�งภาพดวย GreenStone น�Cนสามารถใชไดเก/อบท�กฟอร5แมต อย9างไรก1ตามสEาหร�บท9านทG:สนใจสรางคล�งภาพเพ/:อเผยแพร9ผ9านเว1บไซต5 ควรกEาหนดค�ณสมบ�ต�ของภาพใหเหมาะสมก�บการนEาเสนอผ9านเว1บไซต5ก9อน เพ/:อความรวดเร1วในการเรGยกชมผ9านเว1บ

ฟอร2แมตภาพฟอร5แมตภาพทG:เหมาะสEาหร�บการนEาเสนอผ9านเว1บ ไดแก9 GIF, JPEG และ PNG ด�งน�Cนหากตนฉบ�บภาพ

เป7นฟอร5แมตอ/:น ควรแปลงฟอร5แมตก9อนนEามาสรางคล�งเอกสาร และควรกEาหนดค�ณสมบ�ต�ของภาพแต9ละฟอร5แมตใหเหมาะสม โดยมGรายละเอGยดด�งนGC

GIF

GIF (Graphics Interchange Format) เป7นฟอร5แมตด�Cงเด�มของภาพในเอกสารเว1บ เหมาะสEาหร�บภาพขาวดEา ภาพลายเสน หร/อมGสGไม9มากน�ก พ�ฒนาโดยบร�ษ�ท CompuServe จ�ดเป7นไฟล5ภาพสEาหร�บการเผยแพร9ผ9านอ�นเทอร5เน1ตต�Cงแต9ย�คแรก เน/:องจากมGล�กษณะเด9น คอมพ�วเตอร5ท�กระบบ ไม9ว9าจะใช Windows หร/อ Unix สามารถเรGยกใชไฟล5ภาพสก�ลนGCได มGขนาดไฟล5ต:Eา สามารถทEาพ/Cนของภาพใหเป7นพ/Cนแบบโปร9งใสได มGระบบแสดงผลแบบหยาบและค9อยๆ ขยายไปส89ละเอGยดทG:เรGยกว9า Interlaced รวมท�CงความสามารถดานการนEาเสนอาพเคล/:อนไหว (GIF Animation)

JPEG

JPEG (Joint Protographic Experts Group) เป7นฟอร5แมตภาพทG:สน�บสน�นภาพสG ภาพทG:ตองการความคมช�ด สน�บสน�นสGไดถ>ง 24 bit และค�ณสมบ�ต�อ/:นๆ อGกเช9น คอมพ�วเตอร5ท�กระบบ สามารถเรGยกใชไฟล5ภาพสก�ลนGCได สามารถกEาหนดค9าการบGบไฟล5ไดตามทG:ตองการ ดวยเทคน�คการบGบอ�ดคงส�ญญาณหล�ก (Lossy compression) โดยนEาบางส9วนของภาพทG:ซCEาซอนออกไป คงไวเฉพาะขอม8ลสEาค�ญเท9าน�Cน มGระบบแสดงผลแบบหยาบและค9อยๆ ขยายไปส89ละเอGยดในระบบ Progressive คลาย Interlaced อย9างไรก1ตามไฟล5ภาพสก�ลนGCก1มGจ�ดดอย ค/อ พ/ Cนของภาพโปร9งใสไม9ไดและหากมGการบ�นท>กซCEาหลายๆ คร�Cง จะทEาใหค�ณภาพของภาพลดลงไปดวย



PNG

PNG (Portable Network Graphics) เป7นฟอร5แมตภาพใหม9 ทG:นEาค�ณสมบ�ต�เด9นของ GIF และ JPEG มาผสมรวมก�น ทEาใหภาพในสก�ลนGCแสดงผลสGไดมากกว9า 256 สG และย�งสามารถทEาพ/Cนภาพใหโปร9งใสได จ>งเป7นไฟล5ภาพทG:ไดร�บความน�ยมมากในป�จจ�บ�นดวยอGกสก�ลหน>:ง



คล�งข�อม;ลออนไลน2ด�วย GreenStone

เอกสารร8ปแบบหน>:งของ E-Library ค/อเอกสาร html หร/อเอกสารทG:อย89ในร8ปของเอกสารเว1บทG:เผยแพร9ผ9านเคร/อข9ายอ�นเทอร5เน1ตซ>:งป�จจ�บ�นน�บเป7นแหล9งความร8ขนาดใหญ9 ซ>:งกEาล�งประสบป�ญหาการเขาถ>ง เน/:องจากไม9มGการจ�ดหมวดหม89 ส/บคนไดยาก ด�งน�Cนการรวบรวมเอกสารเว1บดวย GreenStone จะเป7นการสรางคล�งขอม8ลออนไลน5ทG :ม Gระบบการบร�หารจ�ดการทG :มGประส�ทธ�ภาพ กEาหนดหมวดหม89ไดตามตองการ และกEาหนดขอม8ลสน�บสน�นการส/บค/นใหมGประส�ทธ�ภาพย�:งข>Cน

ต�วอย9าง ตองการสรางคล�งขอม8ลออนไลน5จากเว1บไซต5 http://englishhistory.net/tudor/citizens/ มGข� Cนตอนด�งนGC

ข�'นตอนท30 1 สร�าง Collection

1. เขาส89 GreenStone Librarian Interface2. สรางช�ดขอม8ลใหม9 (Collection) โดยคล�กเล/อกรายการ Documents in Greenstone

Collections แลวคล�กเมน8คEาส�:ง File, New...

3. ระบ�ช/:อ Collection ในรายการ Collection title: เช9น English History4. ระบ�คEาอธ�บาย Collection ในรายการ Description of content5. จากน�Cนคล�กป��ม OK



ข�'นตอนท30 2 ดาวน2โหลดเอกสารจากเว`บไซต2ข�CนตอนนGCเป7นการระบ� URL เพ/:อให GreenStone เขาถ>งเว1บไซต5ทG:ตองการแลวสEารวจขอม8ลของเว1บไซต5

และเก1บขอม8ลเตรGยมทEา Collection โดย

1. คล�กทG:แท1บรายการ Download

2. ระบ� url ของเว1บไซต5ในรายการ url แลวคล�กป��ม Download ● URL เช9น http://englishhistory.net/tudor/citizens/ ● Depth เป7น 1● คล�กเล/อก below

3. GreenStone จะสEารวจและเก1บขอม8ลจาก URL ทG:ระบ� และแสดงผลผ9านแท1บ Gather ในส9วน Downloaded Files



4. สรางคล�งขอม8ลออนไลน5จากเว1บ ก1ทEาไดโดยเล/อกโฟลเดอร5 englishhistory.net แลวลากมาวางในรายการ Collection (จอภาพดานขวา)

5. เม/:อเล/อกเอกสารทG:ตองการสราง Collection ไดแลว ใหคล�กทG:แท1บ Create และคล�กทG:ป��ม Build Collection

6. รอส�กคร89 จ>งคล�กป��ม Preview Collection เพ/:อแสดงผลผ9านเว1บเบราว5เซอร5



การสร�างคล�งข�อม;ลม�ลตม3เด3ย

1. สรางคล�งขอม8ลใหม9ดวยคEาส�:ง File, New...2. เล/อกขอม8ลต�วอย9างจาก data\multimedia3. โปรแกรมสอบถามการเพ�:ม Plugins ด�งนGC

4. ส�:ง Build Collection แลว Preview แต9เม/:อคล�กแสดงผลจะพบว9าแสดงขอม8ลเพGยงรายการเดGยวทG:เป7นฟอร5แมต MP3 เน/:องจากฟอร5แมตอ/:นไม9มG Plugin ควบค�มการแสดงผล

5. กรณGนGCจEาเป7นตองเพ�:มค9าควบค�มการแสดงผลใหก�บฟอร5แมตอ/:น โดย● คล�กแท1บ Design เล/อกรายการ Select plugin to add: เป7น UnknownPlug จากน�Cนคล�กป��ม Add

Plugin...

● ปรากฏรายการควบค�มการแสดงผล ด�งนGC



● เพ�:ม UnknownPlug สEาหร�บแสดงผล MPEG● กEาหนดค9า file_format เป7น MPEG● กEาหนดค9า mime_type เป7น video/mpeg

● เพ�:ม UnknownPlug สEาหร�บแสดงผล MPEG● กEาหนดค9า file_format เป7น Flash● กEาหนดค9า mime_type เป7น application/x-shockwave-flash

● ส�:ง Build Collection แลว Preview



ภาคผนวก

Document Type

● Addresses● Advertisements● Annual reports● Architectural drawings● Audio files● Books● Catalogs● Charts● Collected correspondence● Computer programs● Conference materials● Conference papers● Congresses● Data sets● Dictionary● Encyclopedias● Exhibitions● Festschrift● Forms● Guidelines● Handbooks● Images● Interview● Journal articles (peer review)● Laboratory manuals● Learning objects● Lectures Notes● Lestures● Letter● Maps● Menuscripts● Meta-analysis● Multimedia publication● Other articles● Patent● Posters● Preprint● Problem and exercises● Programs● Reports● Reviews● Seminar



● Software● Speech or other presentation● Technical reports● Theses● Visualization, simulation, and other models● Web pages● Working papers

Mime-typeMIME type Description Extensions Levelapplication/marc MARC marc, mrc supported

application/mathematica Mathematica ma known

application/msword Microsoft Word doc known

application/octet-stream Unknown (anything not listed) unsupported

application/pdf Adobe PDF pdf supported

application/postscript Postscript ps, eps, ai supported

application/sgml SGML sgm, sgml known

application/vnd.ms-excel Microsoft Excel xls known

application/vnd.ms-powerpint Microsoft Powerpoint ppt known

application/vnd.ms-project Microsoft Project mpp, mpx, mpd known

application/vnd.visio Microsoft Visio vsd known

application/wordperfect5.1 WordPerfect wpd known

application/x-dvi TeXdvi dvi known

application/x-filemaker FMP3 fm known

application/x-latex LateX latex known

application/x-photoshop Photoshop psd, pdd known

application/x-tex TeX tex known

audio/x-aiff AIFF aiff, aif, aifc supported



MIME type Description Extensions Levelaudio/basic audio/basic au, snd known

audio/x-mpeg MPEG Audio mpa, abs, mpeg supported

audio/x-pn-realaudio RealAudio ra, ram known

audio/x-wav WAV wav supported

image/gif GIF gif supported

image/jpeg JPEG jpeg, jpg supported

image/png PNG png supported

image/tiff TIFF tiff, tif supported

image/x-ms-bmp BMP bmp known

image/x-photo-cd Photo CD pcd known

text/html HTML html, htm supported

text/plain Text txt supported

text/richtext Rich Text Format rtf supported

text/xml XML xml supported

video/mpeg MPEG mpeg, mpg, mpe supported

video/quicktime Video Quicktime mov, qt Known

application/x-shockwave-flash Flash swf unsupported


การพ�ฒนาห�องสม�ดดจท�ลด�วยโปรแกรม GreenStone

บ�ญเลศ อร�ณพบ;ลย2ส�ภาพร ช�ยธ�มมะปกรณ2

ศ;นย2บรการความร;�วทยาศาสตร2และเทคโนโลย3ส6าน�กงานพ�ฒนาวทยาศาสตร2และเทคโนโลย3แห=งชาต

www.stks.or.th

สารบ�ญหองสม�ดด�จ�ท�ลดวย Greenstone...............................................................................................................................1การต�ดต�Cง Greenstone...............................................................................................................................................3การต�ดต�Cงแบบ Stand alone บนเคร/:องคอมพ�วเตอร5พGซG.............................................................................................4

ข�Cนตอนการต�ดต�Cง Greenstone............................................................................................................................4สEารวจ GreenStone Digital Library........................................................................................................................15GreenStone Librarian Interface ผ8ช9วยสEาหร�บบรรณาร�กษ5.....................................................................................19การออกแบบพ�ฒนาคล�งเอกสารด�จ�ท�ล....................................................................................................................21คล�งเอกสาร Word...................................................................................................................................................22เพ�:มประส�ทธ�ภาพการส/บคนเอกสาร.......................................................................................................................28

Document Metadata.........................................................................................................................................28Document Metadata สEาหร�บ Microsoft Office .........................................................................................28

Extracted Metadata (ex.) .................................................................................................................................30Document Metadata สEาหร�บเอกสาร OpenOffice.org............................................................................... 30Document Metadata สEาหร�บเอกสาร PDF.................................................................................................31

Dublin Core Metadata......................................................................................................................................32กEาหนดเง/:อนไขการส/บคน................................................................................................................................35

Plugin สEาหร�บเอกสารฟอร5แมตต9างๆ.....................................................................................................................37รายการ Plugin ของ GreenStone.......................................................................................................................37Plugin ทG:กEาล�งพ�ฒนา.........................................................................................................................................38

ทEางานก�บคล�งเอกสารด�จ�ท�ล...................................................................................................................................41เปMดคล�งเอกสารด�จ�ท�ล.......................................................................................................................................41ลบคล�งเอกสาร..................................................................................................................................................41

ร8จ�กก�บ Metadata....................................................................................................................................................42ด�บล�นคอร5เมทาดาทา..............................................................................................................................................44ว�เคราะห5ทร�พยากรสารสนเทศเพ/:อลง DC.............................................................................................................. 46การทEางานก�บร8ปภาพ..............................................................................................................................................48

ฟอร5แมตภาพ....................................................................................................................................................48GIF.............................................................................................................................................................48JPEG...........................................................................................................................................................48PNG............................................................................................................................................................49

คล�งขอม8ลออนไลน5ดวย GreenStone......................................................................................................................50การสรางคล�งขอม8ลม�ลต�มGเดGย.................................................................................................................................53ภาคผนวก................................................................................................................................................................55

Document Type................................................................................................................................................55Mime-type........................................................................................................................................................56