การพัฒนาผลิตภัณฑ์ชาย่านางผสม ... › 4791 › 3e6183e95d17d819ed...ผงใบย านางเป นสารก นเส

บทความวจย

วารสารวทยาศาสตรบรพา ปท 23 (ฉบบท 3) กนยายน – ธนวาคม พ.ศ. 2561 1682

การพฒนาผลตภณฑชายานางผสมสมนไพร Development of Yanang Mixed Herb Tea Products

ศรลกษณ ผกามาศ, เสาวภา โชกระโทก, จรายส วรรตนโภคา และ ศศธร อนทรนอก* Sirilux Phakamus, Saowapha Chokrathok, Jirayus Woraratphoka and Sasidhorn Innok*

สาขาชววทยาประยกต คณะวทยาศาสตรและศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน Department of Applied Biology, Faculty of Sciences and Liberal Arts, Rajamangala University of Technology Isan

Received : 14 August 2018 Accepted : 5 November 2018

Published online : 20 November 2018

บทคดยอ ยานางเปนพชเรอนยอดชนลางทเปนไมเลอยในพนทปกปกพนธกรรมพช หนองระเวยง นครราชสมา ปจจบนมการน า

ยานางมาแปรรปเปนชาสมนไพร เนองจากยานางมสรรพคณหลากหลาย ใชเปนยาแกพษ และแกไขเกอบทกชนด รวมไปถงฤทธการตานอนมลอสระ แตยงมขอจ ากดในเรองของรสชาต งานวจยนจงมวตถประสงคเพอพฒนาผลตภณฑชายานางผสมสมนไพร ไดแก ตะไคร หญาหวาน และเกกฮวย รวมกบการวเคราะหปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมด ฤทธการตานอนมลอสระ และการทดสอบทางประสาทสมผส จากการศกษาปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดโดยใชสารละลาย Folin-

ciocalteu พบวาชายานางมสารประกอบฟนอลกทงหมดนอยทสด 11.840.01 ไมโครกรมของกรดแกลลคตอมลลลตร ชา

หญาหวานมสารประกอบฟนอลกทงหมดสงทสด 142.210.01 ไมโครกรมของกรดแกลลคตอมลลลตร อยางไรกตามเมอผสมยานางรวมกบสมนไพรพบวาสารประกอบฟนอลกทงหมดมคาเพมมากขนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05) ตามปรมาณการเตมสมนไพร สวนฤทธการตานอนมลอสระดวยวธ ABTS และ DPPH พบวาชายานางผสมตะไครมแนวโนมของการยบยงลดลง โดยเฉพาะเมอเพมสดสวนของตะไครมากกวารอยละ 50 สวนชายานางผสมหญาหวานมแนวโนมเพมขนเมอเพมปรมาณหญาหวาน ในขณะทชายานางผสมเกกฮวยม รอยละการยบยงทใกลเคยงกนในทกต ารบ จากผลการทดสอบทางประสาทสมผสพบวา ต ารบทไดรบคะแนนความพงพอใจสงสดทเหมาะส าหรบการน าไปพฒนาเปนผลตภณฑ คอ ต ารบยานางผสมตะไครอตราสวน 90:10

ค าส าคญ : ยานาง, สมนไพร, สารประกอบฟนอลกทงหมด, ฤทธการตานอนมลอสระ *Corresponding author. E-mail : [email protected]

mailto:[email protected]



Abstract Yanang is the over-topped plant, woody climber in Plant Genetic Conservation Area, Nongrawiang,

Nakhon Ratchasima. In present, Yanang was developed to be herbal teas because of its various properties; antidote and cure almost fever including antioxidant activities. However, the products were limited with the taste. Thus, this research aimed to develop Yanang mixed herb tea products; Lemongrass, Stevia and Chrysanthemum. Total phenolic compounds, antioxidant activities and sensory test were analyzed. Total phenolic compounds were determined by Folin-ciocalteu reagent. The results revealed that Yanang tea had the lowest of total phenolic

content of 11.84±0.01 g GAE/ml, whereas Stevia tea had the highest of 142.21±0.01 g GAE/ml. However, when mixing Yanang with other herbs, total phenolic content was significantly increased (p≤0.05) along with herbs adding. For the antioxidant activities of both ABTS and DPPH found that %inhibition of Yanang mixed with Lemongrass was gradually decrease especially when adding Lemongrass more than 50%. For Yanang mixed with Stevia, %inhibition trended to increase when increasing in the amount of Stevia. While %inhibition was similar in each formulas of the Yanang mixed Chrysanthemum. The result from sensory evaluation indicated that the ratio of Yanang with Lemongrass as 90:1 had the highest acceptability and suitable for further developed as product.

Keywords : Yanang, herb, total phenolic compounds, antioxidant activities

บทน า ยานาง (Tiliacora triandra (Colebr.) Diels) หรอ Bamboo grass เปนไมเลอยในวงบอระเพด (Menispermaceae) เถากนแกไข รากแกไข รกษาโรคประดง ใบเปนสมนไพรเยนมสรรพคณหลากหลาย นอกจากนนยงพบวาใบยานางมคณคาทางสารอาหาร โดยเฉพาะสารเบตาแคโรทน แคลเซยม และธาตเหลกในปรมาณสง สวนรากยานางมสารอลคาลอยดหลายชนด เชน ทเรยโครน (Tiliacorine) ทเรยโคลนน (Tiliacorinine) นอรทเรยโครนน (Nor-tiliacorinine) เปนตน ชาวอสานใชเถาใบออน ใบแก ต า คนเอาน าสเขยวซงมลกษณะเหนยวไปตมกบหนอไม ปรงเปนแกงหนอไม ซปหนอไม แกงขเหลก แกงขนน แกงออม และหมก เปนตน ชาวบานมกใชรากยานางมาตมดมเพอเปนยาแกพษ และแกไขเกอบทกชนด เชน ไขหวด ไขอสกอใส เปนตน (Mahidol et al., 1994; Wiriyachita & Phuriyakorn, 1981) จากสรรพคณของยานางจงมนกวจยท าการศกษายานางใน หลาย ๆ ดาน เชน Chaikham et al. (2017) เปรยบเทยบผลของการใช Tiliacora triandra Gum และ Inulin เพอศกษาการอยรอดของโพรไบโอตก Lactobacillus casei 01 และ Lactobacillus acidophilus LA5 ในระบบทางเดนอาหารจ าลอง (Gastrointestinal environment model) รวมกบน าหมากเมาผง พบวาใหผลใกลเคยงกน นนคอ Lactobacillus casei 01 กบ Lactobacillus acidophilus LA5 มชวตรอดเพมขน 15-20% และ 20-21% นอกจากนยงสงเสรมการสะสมของกรดแลคตก กรดไขมนสายสน ๆ และแบคทเรยทเปนประโยชนในล าไสใหญ เชน lactobacilli และ bifidobacteria ในขณะทไปท าใหความเปนพษของแอมโมเนย และประชากรของจลนทรยกลม clostridia และ fecal coliforms ลดลง แสดงใหเหนวา Tiliacora triandra Gum สามารถใชเปนพรไบโอตกใหกบจลนทรยในล าไสใหญได สวน Sureram et al. (2012) น าสารสกดจาก Tiliacora triandra กลม Bisbenzylisoquinoline alkaloids ไดแก Tiliacorinine, 2’-Nortiliacorinine, Tiliacorine และสาร



อนพนธสงเคราะห 13'-bromo-tiliacorinine มาทดสอบกบ 59 เชอวณโรคท เปน multidrug-resistant Mycobacterium tuberculosis (MDR-MTB) ทแยกไดจากผ ปวยวณโรค พบวาสารทง 4 ชนดมคา MIC ในชวง 0.7-6.2 µg/ml แตคา MIC ท 3.1 µg/ml เปนคาทดทสดในการตานเชอวณโรค ในขณะท Pavanand et al. (1989) รายงานวาสารประกอบอลคาลอยดสวนทไมละลายน าจากรากยานางมฤทธตานมาลาเรย นอกจากน Sriket et al. (2015) น าผงใบยานางมาใชเปนสารกนเสยในไสกรอกปลานล โดยเกบรกษาใวในต เยนเพอศกษาเนอสมผส กลน ส รสชาต และการเหมนหน ผลปรากฏวาไสกรอกปลานลทใชผงใบยานางเปนสารกนเสยมความแขงและยดหยนมากข น แตไมมผลตอรสชาตของไสกรอกปลานล ยานางจงสามารถน ามาใชเปนสารกนเสยในไสกรอกปลานลได สวนสารตานอนมลอสระทพบในยานาง ไดแก เบตา-แคโรทน แซนโทฟลล วตามนซ วตามนอ แทนนน และสารประกอบฟนอลก (Chanwitheesuk, 2001) ซงสารตานอนมลอสระเหลานจะชวยก าจดอนมลอสระทเกดขนในรางกาย และลดความเสอมของเซลลทเปนผลจากฤทธของอนมลอสระซงเปนสาเหตส าคญของการเกดความแกชรา และโรคเรอรงตาง ๆ เชน โรคหลอดเลอดหวใจอดตน โรคมะเรง โรคตอกระจก และขออกเสบจากโรครมาตอยด เปนตน (Tienboon, 2010) นอกจากนการศกษาของ Oonsivilai et al. (2011) รายงานวาสารสกดจากยานางจดอยในกลมสารทมความเปนพษต าตอ Caco-2 cells line เหมาะส าหรบการประยกตใชในผลตภณฑอาหารเพอสขภาพ ในปจจบนจงมการน าใบยานางมาท าเปนแคปซลเพอสะดวกในการรบประทานเปนเครองดมส าหรบผทไมนยมสารเคม และเพมความกลมกลอมของอาหาร เชน แกงหนอไม ซปหนอไม แกงเลยง และแกงหวาน เปนตน ส าหรบเครองดมน ายานางทนยมบรโภคแบบสดนน มขอจ ากดในการสงเสรมใหแพรหลาย เนองจากมรสขมเลกนอย มกลนเหมนเขยวของใบยานาง และมอายการเกบรกษาสน ดวยเหตนจงมแนวคดในการน าภมปญญาของการดมน าใบยานางมาพฒนาเปนเครองดมสมนไพรประเภทชาสมนไพร ซงนาจะชวยอ านวยความสะดวกในการดม การเกบรกษา และการปรบปรงกลนรสไดมากขน นอกจากนยงเปนการสรางมลคาใหแกยานางอกทางหนง (Othong et al., 2015) ตะไครเปนสมนไพรพนบาน สารออกฤทธส าคญในตะไคร คอ Chlorogenic acid (Chan et al., 2010) ซงมฤทธในการตานอนมลอสระ และยบยงการท างานของ glucose-6-phosphate translocase transporter ในตบท าใหลดการสรางกลโคสจากตบ จงท าให Chlorogenic acid มผลดตอผทเปนเบาหวานชนดท 2 เนองจากเบาหวานชนดนมการสรางกลโคสจากตบเพอสงผลใหระดบน าตาลในเลอดสงขน (Apirakaramwong, 2005) เชนเดยวกบการศกษาของ Ongmali et al. (2017) ซงพบวาใบตะไครมคณสมบตทจ าเพาะในการยบยงกจกรรมเอนไซมในระบบทางเดนอาหารโดยเฉพาะกจกรรมการยอยแปงและไขมน จงมคณสมบตเหมาะสมในการพฒนาไปเปนอาหารสขภาพในการปองกน และรกษาโรคเบาหวานและโรคอวนได ในขณะทเกกฮวยหรอเบญจมาศสวน เมอน ามาตากแหงตมกบน า จะไดน าเกกฮวยทม สเหลอง สวนใหญเปนสารจ าพวก Carotenoids มคณสมบตละลายในไขมน นอกจากนยงเปนสารตานอนมลอสระจากธรรมชาตทชวยตานโรคมะเรง และโรคหวใจ (Assawarachan et al., 2014) สวนชาหญาหวานจดเปนชาสมนไพรตามประกาศกระทรวงสาธารณสข ป 2004 มสรรพคณในการบ ารงสขภาพ ชวยยอยอาหาร ชวยขบลม หรอเพอใหกลนรสทผบรโภคชอบ นอกจากนสารใหความหวานในหญาหวานไมมผลตอฤทธตานอนมลอสระของชา เนองจากสาร glycosides ในหญาหวาน ไมท าปฏกรยากบสาระส าคญในชา จงสามารถใชเปนสารใหความหวานทดแทนน าตาลทราย หรอน าผงได (Korir et al., 2014) ซงองคประกอบทางเคมของหญาหวานมสารประกอบฟนอลกคอนขางสง นอกจากนนยงพบเบตา-แคโรทน แซนโทฟลล และวตามนซอกดวย (Herbal Health, 2012) งานวจยนจงตองการน ายานางไปแปรรปเปนผลตภณฑชายานางผสมสมนไพรตาง ๆ เชน ตะไคร หญาหวาน และเกกฮวย เปนตน พรอมทงศกษาปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมด และฤทธการตานอนมลอสระของผลตภณฑดงกลาว



วธด าเนนการวจย 1. ตวอยางพชและการเตรยมวตถดบ

เกบตวอยางใบเพสลาด (ใบออนทเรมจะเปลยนเปนใบแก) ของยานาง และตนตะไครจากพนทต าบลมาบกราด อ าเภอพระทองค า จงหวดนครราชสมา สวนเกกฮวยและหญาหวาน ซอจากตลาดแมกมเฮง อ าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา น าใบยานางและตะไครมาลางใหสะอาด เชด หรอผงใหแหง โดยหนใบยานางเปนเสนตามความยาวของใบ ความกวางประมาณ 1 cm สวนตนตะไครหนเปนแวนความกวางไมเกน 3 mm น าอบในตอบลมรอน (Pol-Eko-Aparatura, Laboratory Incubator CLN 240) ทอณหภม 60°C เปนเวลา 3 วนใหมความชนไมเกน 10% จากนนน ามาปนใหละเอยดดวยเครองปนผสมตวอยาง (Philips, Philips 600W) แลวน ามารอนผานตะแกรงขนาด 2.38 mm (No. 8) สวนหญาหวานและเกกฮวยน ามาปนใหละเอยด และรอนผานตระแกรงดวยวธการเชนเดยวกบใบยานางและตนตะไคร 2. การท าชายานางผสมสมนไพร

น าวตถดบทเตรยมมาผสมกนตามต ารบในตารางท 1 โดยบรรจสวนผสม ไดแก ชายานางผสมตะไคร ชายานางผสมหญาหวาน และชายานางผสมเกกฮวย ลงในถงชาขนาด 6×8 cm ตารางท 1 ต ารบชายานางผสมสมนไพร

ต ารบท วตถดบ

ยานาง (g) สมนไพร* (g) 1 (90:10) 1.8 0.2 2 (80:20) 1.6 0.4 3 (70:30) 1.4 0.6 4 (60:40) 1.2 0.8 5 (50:50) 1 1 6 (40:60) 0.8 1.2 7 (30:70) 0.6 1.4 8 (20:80) 0.4 1.6 9 (10:90) 0.2 1.8

*ตะไคร หญาหวาน หรอเกกฮวย

3. การชงชา

น าชายานางผสมสมนไพรใสลงไปในน าเดอดทอณหภม 100°C ปรมาตร 200 ml แชไวประมาณ 3-5 นาท น าถงชา

ออก เกบตวอยางน าชาทสกดแลวในขวดสชาทอณหภม 4±2C แลวน าไปทดสอบทางเคม หรอรบประทานเพอทดสอบทางประสาทสมผสตอไป



4. การวเคราะหปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมด วเคราะหสารประกอบฟนอลกทงหมดตามวธ Folinciocalteu (Moeiklang & Ruangviriyachai, 2014) โดยดดสาร

ตวอยางชายานางผสมสมนไพรปรมาตร 0.3 ml มาใสลงในขวดสชาขนาดเลก เตมสารละลาย 10% (โดยปรมาตรตอปรมาตร) Folin-ciocalteu reagent (ประกอบดวยโซเดยมทงสเตต โซเดยมโมลบเดต กรดฟอสฟอรก และโซเดยมคารบอเนต) ปรมาตร 1.5 ml จากนนเตม 7.5% Na2CO3 (โดยน าหนกตอปรมาตร) ปรมาตร 3 ml น ามาปรบปรมาตรดวยน ากลนเปน 10 ml เขยาใหสารละลายผสมกนและตงไวในทมด เปนเวลา 30 นาท เมอเกดปฏกรยาสารละลายจะเปลยนจากสเหลองเปนสน าเงน แลวน าไปวดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 765 นาโนเมตรดวยเครอง Spectrophotometer (Thermo Fisher Scientific, Genesys 10uv Scanning) (ทดลอง 3 ซ า) จากนนน าไปค านวณหาปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดเทยบกบกราฟมาตรฐานสารละลายกรดแกลลกความเขมขน 0–200 µg/ml 5. การวเคราะหฤทธการตานอนมลอสระ

ทดสอบคณสมบตการเปนสารตานอนมลอสระของชายานางผสมสมนไพรเทยบกบสารละลายมาตรฐาน Trolox ความเขมขน 0-60 µg/ml

5.1 วธ ABTS radical scavenging activity (Rahman et al., 2012) เตรยม ABTS solution ประกอบดวย 2,2’-Azinobis (3-Ethylbenzthiazoline-6-sulphonic) หรอ ABTS ความเขมขน 7 mM ในสารละลาย Potassium persulfate (2.45 mM) เกบในทมด 1 คน เพอใหไดสารละลายสเขมทม ABTS radical cations อย กอนใชใหน ามาละลายดวย 50% Methanol ใหไดคาดดกลนแสง 0.70±0.02 ดวยเครอง Spectrophotometer (Thermo Fisher Scientific, Genesys 10uv Scanning) ทความยาวคลน 730 nm การวด Free radical scavenging activity ของชายานางผสมสมนไพรท าไดโดยผสมชายานางผสมสมนไพร 10 µl กบ ABTS solution 990 µl วดการลดของส ABTS solution ท 1 นาทพอด รายงานผลเทยบกบสารละลายมาตรฐาน Trolox

5.2 วธ 2,2-Diphenpicrylhydrazyls scavenging capacity (DPPH) (Rahman et al., 2012) โดยเตมสารละลาย Methanolic DPPH ลงในหลอดทดลอง ปรมาตร 200 µl เตมตวท าละลาย Methanol จนครบ 3 ml จากนนเตมสารละลายมาตรฐาน Trolox หรอชายานางผสมสมนไพร ปรมาตร 100 µl เขยาใหเขากน ตงทงไวในทมด 30 นาท น าไปวดคาดดกลนแสงดวยเครอง Spectrophotometer (Thermo Fisher Scientific, Genesys 10uv Scanning) ทความยาวคลน 515 nm น าคาทวดไดในแตละความเขมขนหาคาเฉลย แลวมาค านวณ % inhibition ดงสมการ (1)

(1)

6. การทดสอบทางประสาทสมผส

ตรวจสอบคณภาพทางประสาทสมผสโดยวธการทดสอบความชอบแบบ 9 ระดบ (9- Point hedonic scale) แบงระดบความชอบไดดงน 1 = ไมชอบมากทสด ถง 9 = ชอบมากทสด โดยใชผทดสอบชมทไมผานการฝกฝนจ านวน 30 คน ปจจยททดสอบ ไดแก ส กลน รสชาต และความชอบโดยรวม



7. การวเคราะหทางสถต วางแผนการทดลองแบบ Randomized complete block design (RCBD) ส าหรบการทดสอบคณภาพทางประสาท

สมผส และวางแผนแบบ Completely randomized design (CRD) ส าหรบการวเคราะหทางเคม น าขอมลทไดมาวเคราะหความแปรปรวน (Analysis of variance, ANOVA) เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยโดยใช Duncan’s new multiple range test (DMRT) ทระดบความเชอมนรอยละ 95 โดยใชโปรแกรมส าเรจรป ผลการวจย 1. การวเคราะหปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดโดยวธ Folin-ciocalteu

การศกษาปรมาณสารฟนอลกทงหมดของชายานางผสมสมนไพรโดยใชสารละลายกรดแกลลกความเขมขน 0-200 µg/ml เปนสารมาตรฐาน พบวาปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดแปรผนตรงกบปรมาณสมนไพรทเตมเขาไปในชายานาง โดยชายานางมปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดนอยทสด คอ 11.84±0.01 µg GAE/ml เมอเทยบกบชาตะไคร 27.47±0.01 µg GAE/ml และชาเกกฮวย 98.52±0.08 µg GAE/ml โดยชาทมปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดมากทสด คอ ชาหญาหวาน เทากบ 142.21±0.01 µg GAE/ml เมอชงชารวมกบสมนไพรตาง ๆ พบวาปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดมคาเพมมากขนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05) ตามปรมาณสมนไพรทเตมเขาไป (ตารางท 2)

ตารางท 2 ปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดของชายานางผสมสมนไพร

ต ารบท ปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมด (µg GAE/ml)

ชายานางผสมตะไคร ชายานางผสมหญาหวาน ชายานางผสมเกกฮวย

ชาสมนไพร (0:100) 27.47±0.01i 142.21±0.01i 98.52±0.08k

ชายานาง (100:0) 11.84±0.01b 11.84±0.01a 11.84±0.01b

1 (90:10) 11.15±0.01a 21.68±0.01b 10.10±0.01a

2 (80:20) 13.78±0.01c 48.52±0.06c 13.78±0.00c

3 (70:30) 13.78±0.00c 68.00±0.02d 19.05±0.00d

4 (60:40) 13.78±0.00c 73.78±0.02e 20.10±0.01e

5 (50:50) 14.31±0.00d 132.73±0.02f 60.00±0.00f

6 (40:60) 19.57±0.01e 132.73±0.01f 75.89±0.01g

7 (30:70) 20.63±0.00f 137.47±0.00g 85.26±0.02h

8 (20:80) 22.10±0.00g 140.10±0.00h 82.21±0.01i

9 (10:90) 22.73±0.01h 140.10±0.00h 97.84±0.00j a-kอกษรทแตกตางกนในคอลมภเดยวกนแสดงถงความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05)



2. การวเคราะหฤทธการตานอนมลอสระ 2.1) การวเคราะหฤทธการตานอนมลอสระดวยวธ ABTS (ตารางท 3) พบวาชาเกกฮวยมฤทธการตานอนมลอสระสงทสด รองลงมา คอ ชาหญาหวาน ชายานาง และชาตะไคร โดยมฤทธการตานอนมลอสระ คอ ม %Inhibition เทากบ 5.66±0.02, 5.47±0.02, 3.32±0.03 และ 1.49±0.02 ตามล าดบ เมอน ายานางมาผสมสมนไพร พบวาการผสมตะไครในสดสวนรอยละ 10-50 (ต ารบท 1-5) มผลท าใหฤทธการตานอนมลอสระ ABTS เพมขนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05) ขณะทฤทธการตานอนมลอสระจะลดลงเมอเพมปรมาณของตะไครมากกวารอยละ 50 ดงจะเหนไดจาก %Inhibition ทลดลงจากต ารบท 1-5 ทพบอยในชวง 3.65±0.02 - 4.49±0.02% เปน 2.05±0.03 - 2.24±0.01% ในต ารบท 6-9 แตในชายานางผสมหญาหวาน พบวาการเพมหญาหวานมผลท าใหฤทธการตานอนมลอสระเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05) อยในชวง 5.14±0.03 - 5.85±0.02% เมอมหญาหวานเปนสวนผสมรอยละ 50 ขนไป (ต ารบท 5-9) โดยทชายานางผสมหญาหวานทอตราสวน 50:50 (ต ารบท 5) ม %Inhibition สงทสด คอ รอยละ 5.85±0.02 สวนชายานางผสมเกกฮวย พบวาการเพมปรมาณเกกฮวยจะมผลตอฤทธการตานอนมลอสระของชายานาง โดยพบวาการผสมเกกฮวยเพยงรอยละ 10 จะสงผลใหฤทธการตานอนมลอสระมคาทเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต (p ≤ 0.05) เมอเทยบกบชายานางเพยงอยางเดยว โดยมคารอยละ 5.52±0.03 อยางไรกตามการผสมเกกฮวยในปรมาณทเพมขนมผลตอความสามารถในการยบยง (%Inhibition) เพยงเลกนอย โดยพบในชวง 5.10±0.00 - 5.89±0.03 ในทกต ารบ ตารางท 3 ฤทธการตานอนมลอสระของชายานางผสมสมนไพรดวยวธ ABTS

ต ารบท

%Inhibition


ชาสมนไพร (0:100) 1.49±0.02a 5.47±0.02i 5.66±0.02i

ชายานาง (100:0) 3.32±0.03f 3.32±0.03e 3.32±0.03a

1 (90:10) 3.65±0.02g 1.63±0.02a 5.52±0.03g

2 (80:20) 3.79±0.03h 2.85±0.00c 5.57±0.00h

3 (70:30) 3.23±0.05e 2.62±0.02b 5.38±0.02e

4 (60:40) 3.83±0.01h 3.08±0.01d 5.19±0.00c

5 (50:50) 4.49±0.02i 5.85±0.02k 5.10±0.00b

6 (40:60) 2.05±0.03b 5.43±0.00h 5.52±0.01g

7 (30:70) 2.52±0.00d 5.14±0.03f 5.47±0.03f

8 (20:80) 2.24±0.03c 5.33±0.02g 5.33±0.01d

9 (10:90) 2.24±0.01c 5.57±0.03j 5.89±0.03j a-kอกษรทแตกตางกนในคอลมภเดยวกนแสดงถงความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05)



2.2) การวเคราะหฤทธการตานอนมลอสระดวยวธ DPPH (ตารางท 4) พบวาชาเกกฮวยมฤทธการตานอนมลอสระสงทสด คอ ม %Inhibition 37.76±0.00 รองลงมา คอ ชายานาง 26.26±0.00 ชาหญาหวาน 25.28±0.01 และชาตะไคร 16.09±0.09 ตามล าดบ เมอน ายานางมาผสมสมนไพรพบวา การเพมตะไครจะท าใหฤทธการตานอนมลอสระ DPPH ของชายานางผสมตะไครมคาลดลงอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05) โดยจะเหนผลการลดลงอยางชดเจนเมอเพมตะไครมากกวา รอยละ 50 ในต ารบท 5-9 พบ %Inhibition ลดลงจากชวงรอยละ 24.39±0.01 - 25.69±0.07 (ต ารบท 1-4) เปนรอยละ 14.30±0.02 - 19.67±0.01 (ต ารบท 5-9) สวนยานางผสมหญาหวานพบวาการเตมหญาหวานท าใหฤทธการตานอนมลอสระเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05) โดยเฉพาะเมอเพมหญาหวานมากกวารอยละ 60 ดงแสดงผลในต ารบท 6-9 ซง %Inhibition เพมขนจากชวงรอยละ 23.69±0.03 – 27.03±0.03 (ต ารบท 1-5) เปนชวงรอยละ 36.13±0.02 - 39.71±0.02 (ต ารบท 6-9) ชายานางผสมเกกฮวยพบวา การผสมเกกฮวยในสดสวนรอยละ 10-60 (ต ารบท 1-6) มฤทธการตานอนมลอสระใกลเคยงกบชายานางแตแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05) ในชวงรอยละ 25.12±0.09 – 28.86±0.00 แตเมอผสมเกกฮวยในอตราสวนมากกวารอยละ 70 (ต ารบท 7-9) ท าใหมฤทธการตานอนมลอสระทลดลงอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05) โดยพบ %Inhibition ในชวงรอยละ 20.40±0.05 - 23.93±0.01

ตารางท 4 ฤทธการตานอนมลอสระของชายานางผสมสมนไพรดวยวธ DPPH

ต ารบท

% Inhibition


ชาสมนไพร (0:100) 16.09±0.09b 25.28±0.01d 37.76±0.00j

ชายานาง (100:0) 26.26±0.00j 26.26±0.00f 26.26±0.00g

1 (90:10) 25.12±0.07h 25.08±0.03c 25.52±0.05e

2 (80:20) 25.16±0.03h 24.34±0.04b 25.12±0.09d

3 (70:30) 25.69±0.07i 23.69±0.03a 25.48±0.00c

4 (60:40) 24.39±0.01g 26.74±0.04e 26.09±0.03f

5 (50:50) 19.18±0.01e 27.03±0.03g 28.86±0.00i

6 (40:60) 19.67±0.01f 36.13±0.02h 27.52±0.00h

7 (30:70) 18.00±0.06d 37.56±0.04i 23.93±0.01c

8 (20:80) 17.80±0.05c 36.09±0.06h 23.73±0.03b

9 (10:90) 14.30±0.02a 39.71±0.02j 20.40±0.05a a-hอกษรทแตกตางกนในคอลมภเดยวกนแสดงถงความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05)

4. การทดสอบทางประสาทสมผส จากการทดสอบทางประสาทสมผส ดานความชอบชายานางผสมสมนไพรตาง ๆ โดยใหคะแนนความชอบส กลน รสชาต และความชอบโดยรวม พบวาผทดสอบสวนใหญใหคะแนนความชอบโดยรวมของชายานางผสมสมนไพรในอตราสวน 90:10 (ต ารบท 1) ระดบมากทสด ทงนอาจเนองจากสของยานางทน ามาชงชามสเขยวออน อกทงลกษณะโดยรวมมความใส



รวมไปถงกลนและรสชาตนารบประทานกวาชาทมยานางเปนสวนประกอบต ากวารอยละ 80 และแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05) จากต ารบตาง ๆ โดยระดบคะแนนความชอบอยในระดบชอบเลกนอยถงปานกลาง (ภาพท 1) ภาพท 1 แผนภมเรดารแสดงการทดสอบทางประสาทสมผส (A) ชายานางผสมตะไคร (B) ชายานางผสมหญาหวาน และ (C) ชายานางผสมเกกฮวย

A

B

C



วจารณผลการวจย ผลการศกษาพบวาชาหญาหวานมปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดมากทสด รองลงมา คอ ชาเกกฮวย ชาตะไคร

และชายานาง ตามล าดบ ซงสอดคลองกบผลการศกษาปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดของชาหญาหวานทพบปรมาณ สงมาก (Khonsarn et al., 2018) ชาเกกฮวยสงกวาชาตะไคร (Sinthupibulyakit et al., 2015) และชายานางซงมปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดนอยมาก นนคอ 0.0072 mg GAE/ml (Othong et al., 2015) ทงนในธรรมชาตพช ผก ผลไมจะมปรมาณสารประกอบฟนอลกปรมาณแตกตางกน อาจเปนชนดเดยวกนหรอตางกนกไดขนอยกบปจจยทางดานพนธกรรมและสงแวดลอม รวมถงวธการปลก ระยะเวลาการเกบ วธการเกบ และกระบวนการแปรรป (Wangcharoen, 2002) ดงจะเหนไดจากการศกษาของ Donthuan et al. (2018) ซงวเคราะหฤทธการตานอนมลอสระ และปรมาณสารกลมฟนอลกในผลเมา 11 สายพนธ พบวาแตละสายพนธมฤทธอนมลอสระ และปรมาณสารกลมฟนอลกทแตกตางกน เนองจากความแตกตางทางพนธกรรม ซงเปนปจจยหลกทมผลตอปรมาณและชนดของสารตานอนมลอสระ (Josuttis et al., 2012)

การศกษาฤทธการตานอนมลอสระดวยวธ ABTS และ DPPH เพอทดสอบคณสมบตในการขจดอนมลอสระ (Free radical scavenging) เปนวธทท าไดงาย สะดวก และรวดเรว ท าในตวกลางทเปนสารอนทรย เนองจาก ABTS และ DPPH เปนอนมลอสระทคอนขางเสถยร โดย ABTS เปนการวดความสามารถของสารทดสอบในการก าจดอนมลอสระโดยวธใหไฮโดรเจนอะตอม แตตองท าปฏกรยาเพอใหเกดอนมลกอน โดยท าปฏกรยากบ Manganese dioxide, Potassium persulfate, 2,2’-Azo-bis-(2-amidinopropane) (ABAP) เปนตน เปนการทดสอบการออกฤทธอนมลอสระชนดเปอรออกซ สวนอนมล DPPH เปนอนมลไนโตรเจนทคงตว มสมวงทอยในรปอนมลอยแลวไมตองท าปฏกรยาเพอใหเกดอนมลกอนเชนเดยวกบ ABTS (Amornlerdpison et al., 2008; Phansawan, 2013) ซงจากผลการศกษาจะเหนไดวา สารสกดจากชายานางผสมสมนไพรทง 3 ชนด อาจก าจดอนมลอสระเปอรออกซไดไมด จงท าใหมฤทธการตานอนมลอสระทไมสงเมอวเคราะหดวยวธ ABTS จากการศกษาฤทธการตานอนมลอสระทง 2 วธใหผลสอดคลองกน นนคอ เมอเพมปรมาณตะไครในสดสวนมากกวารอยละ 50 (ต ารบท 5-9) ในชายานางผสมตะไคร จะมคา %Inhibition ลดลง ในขณะทชายานางผสมหญาหวานเมอเพมปรมาณหญาหวานในอตราสวนมากกวารอยละ 60 (ต ารบท 6-9) จะให %Inhibition เพมขน สวนชายานางผสมเกกฮวยใหฤทธการตานอนมลอสระใกลเคยงกนในแตละต ารบ แตแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p≤0.05) ซงสอดคลองกบผลการรายงานของ Sornchaithawatwong et al. (2007) วาเมอน าสมนไพรแตละชนดมาผสมกนเพอพฒนาเปนต ารบชาสมนไพร พบวาชาสมนไพรเดยวกบต ารบชาสมนไพรมฤทธการตานอนมลอสระทไมแตกตางกน แสดงวาชาสมนไพรเดยวแตละตวไมลดหรอเพมฤทธการตานอนมลอสระซงกนและกน

Jacobo-Velazquez & Cisneros-Zevallos (2009) รายงานวาความสามารถในการตานอนมลอสระของสารสกดจะสอดคลองกบปรมาณของฟนอลกทงหมดทมในตวอยาง โดยสารทมคณสมบตเปนสารตานอนมลอสระเปนสารประกอบฟนอล (Rice-Evans et al.,1996), Propolis (Khacha-ananda et al., 2013) หรอสารกลม Flavonoid (Rice- Evans et al., 1996) เปนตน ซงสารประกอบฟนอลสามารถพบไดในสวนตาง ๆ ของพช เชน เมลด (ถวเหลอง ถวลสง เมลดฝาย ขาว และงา) ผล (องน สม และพรกไทยด า) ใบ (ชา และเครองเทศตาง ๆ) และสวนอน ๆ (มนเทศ และหวหอม) โดยเฉพาะสารประกอบ Flavonoids ทพบไดเกอบทกสวนของพช ซงสอดคลองกบการศกษาของ Kähkönen et al. (2001) พบวาสารประกอบ ในผกและผลไม โดยเฉพาะสารประกอบฟนอลซงมคณสมบตในการตานปฏกรยาออกซเดชนไดด ไดแก สารอนพนธของ Hydroxybenzoic แ ล ะ Hydroxycinncamic acids, Flavonoid, Flavones, Isoflavones, Flavonones, Anthocyanins,



Catechin, Tannin และ Isocatechin ตามล าดบ ส าหรบการศกษานเมอน าคาฤทธการตานอนมลอสระ (%Inhibition) มาวเคราะหรวมกบปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมด พบวาฤทธการตานอนมลอสระของชายานางผสมตะไคร และชายานางผสมเกกฮวยไมสมพนธกบปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมด ซงสอดคลองกบการศกษาความสมพนธระหวางปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดและฤทธตานอนมลอสระในชาเกกฮวยของ Sinthupibulyakit et al. (2015) พบวา คาสมประสทธสหสมพนธของชาเกกฮวยมคาเชงลบ แสดงใหเหนวาฤทธตานอนมลอสระในชาเกกฮวยไมมความสมพนธกบปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมด นนคอ สารประกอบฟนอลกทงหมดอาจไมใชสารตานอนมลอสระหลกในการออกฤทธตานอนมลอสระในชาเกกฮวย ซงอาจหมายรวมถงฤทธการตานอนมลอสระของชายานางผสมสมนไพรทก าลงศกษานกอาจมสารกลมอนทเกยวของกบความสามารถในการตานอนมลอสระของพชเชนกน

นอกจากนกรรมวธการเตรยมชากมผลตอปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดและฤทธการตานอนมลอสระในชา

สมนไพรเชนกน โดยการแปรรปชาสมนไพรดวยวธการคว นวด แลวอบดวยลมรอนทอณหภม 60C เปนเวลา 5-6 ชวโมง จะไดชาสมนไพรทมคา aw ต า และไดน าชาสมนไพรทมปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมด และฤทธการตานอนมลอสระดวยวธ Ferric Reducing Antioxidant Power (FRAP) และ ABTS สงกวาการอบแหงดวยลมรอนเพยงอยางเดยวอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) (Khonsarn et al., 2018) อาจเนองจากในขนตอนคว และนวดสมนไพรนนจะท าใหผนงเซลลแตกออก และความรอนในขนตอนนจะท าใหเกด Maillard reaction ชวงตน (10 นาท) ซงจะมสาร Intermediate กลมฟนอลกหลายชนดเกดขนอยางรวดเรว (Hofmann et al., 1999) ซงสารเหลานอาจมผลตอฤทธการตานอนมลอสระนอกเหนอไปจากองคประกอบทแตกตางกนของพชแตละชนด ดงนนเมอน าชาสมนไพรทอบแหงนมาชงเปนน าชา จะท าใหมสาร Intermediate ตาง ๆ จากเซลลพชสมนไพรถกชะลาง และละลายออกมาไดมากกวา และเรวกวาชาสมนไพรทอบแหงดวยลมรอนเพยงอยางเดยว ท าใหปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมด และฤทธตานอนมลอสระแบบ FRAP และ ABTS สงขน ในน าชาสมนไพรหญาหวาน จงจฉาย เจยวกหลาน บวบก หญาลนง และหญาปกกง (Khonsarn et al., 2018) แตหากเปรยบเทยบกบการผลตชาสมนไพรชนดปรงส าเรจพรอมบรโภคกบการผลตชาสมนไพรชนดอบแหงบรรจซองพรอมชงโดยอาศยการอบดวยลมรอนเพอท าใหสมนไพรแหง กอนน าสมนไพรมาบดเปนชนเลก ๆ เพอบรรจลงในซองส าหรบชงดม อาจท าใหสารประกอบฟนอลกทงหมดถกท าลายซงสงผลตอฤทธการตานอนมลอสระได โดยพบวาชาสมนไพรชนดปรงส าเรจพรอมบรโภคมฤทธการตานอนมลอสระดวยวธ ABTS สงกวาชาสมนไพรชนดอบแหงบรรจซองพรอมชงซงแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.01) (Sinthupibulyakit et al., 2015) ดงนนการพฒนาชายานางผสมสมนไพร จงตองค านงหลาย ๆ ดาน เชน การเตรยมชา ความสะดวกในการดม การเกบรกษา การปรบปรงกลนรส ซงนอกจากเปนการสรางมลคาใหแกยานางแลว ยงใหประโยชนตอรางกายโดยใหฤทธการตานอนมลอสระและสารประกอบฟนอลกทสงกวาการบรโภคน าใบยานางคนสดอกดวย สรปผลการวจย

เมอน าใบยานางมาแปรรปเปนชายานางผสมสมนไพรเพอเปน Functional food ซงมฤทธตานอนมลอสระ พบวาชายานางผสมตะไครในอตราสวน 90:10 เมอพจารณาฤทธการตานอนมลอสระรวมกบผลการทดสอบทางประสาทสมผสในดานความชอบทงส กลน รสชาต และความชอบโดยรวมทอยในระดบมากทสด จงอาจเปนทางเลอกหนงในการน ามาพฒนาเปนผลตภณฑส าหรบยคปจจบน เนองจากราคาวตถดบไมแพงหากเปรยบเทยบกบหญาหวาน หรอเกกฮวย ส าหรบยานางแมจะม



ปรมาณสารประกอบฟนอลกทงหมดนอยกวาสมนไพรชนดอน แตมสรรพคณอน ๆ ทหลากหลาย ฉะนนอาจน ายานางไปประยกตใชรวมกบผลตภณฑอนเพอสงเสรมคณคาทางอาหารได เอกสารอางอง Amornlerdpison, D., Peerapornpisal, Y., Taesothikul, T., Jumjai, U., Nuancharoen, M. & Kanjanapothi, D. (2008).

Anti-oxidant Activity of Sargassum polycystum C. Agardh. Journal of Fisheries Technology Research, 2(2), 96-103. (in Thai)

Apirakaramwong, A. (2005). Coffee Consumption and Risk of Type 2 Diabetes Mellitus. Thai Bulletin of Pharmaceutical Sciences, 2(1), 81-91. (in Thai)

Assawarachan, R., Suriyakunthorn, P. & Jino, P. (2014). Effect of Blanching Pretreatment and Drying Model of Chrysanthemum indicum Linn. Thai Society of agricultural Engineering, 20(2), 43-51. (in Thai).

Chaikham, P., Kemsawasd, V. & Seesuriyachan, P. (2017). Spray drying probiotics along with maoluang juice plus Tiliacora triandra gum for exposure to the in vitro gastrointestinal environments. LWT - Food Science and Technology, 78, 31-40.

Chan, E.W.C., Lim, Y.Y., Chong, K.L., Tan, J.B.L. & Wong, S.K. (2010). Antioxidant properties of tropical and temperate herbal teas. Journal of Food Composition and Analysis, 23(2), 185-189.

Chanwitheesuk, A. (2001). Screening and Identification of Antioxidants from Local Vegetables and Thai Herbs. Thesis for Master of Science (Biotechnology), Chiang Mai University. (in Thai)

Donthuan, J., Phusrithan, A. & Tebumrung, P. (2018). Analysis of Antioxidant Activities and Phenolic Contents in Fruits of Mao (Antidesma sp.). Khon Kaen Agricultural Journal, 46(Supplement 1), 363-368. (in Thai)

Herbal Health. (2012). Herbal with High Antioxidants, 18 Kinds. Retrieved March 19, 2012, from http://herb.zodsai.com/index.php?topic=61.0

Hofmann, T., Bors, W. & Stettmaier, K. (1999). Studies on radical intermediates in the early stage of the non-enzymatic browning reaction of carbohydrates and amino acids. Journal of Agricultural Food Chemistry, 47(2), 379-390.

Jacobo-Velazquez, D.A. & Cisneros-Zevallos, L. (2009). Correlations of antioxidant activity against phenolic content revisited: A new approach in data analysis for food and medicinal plants. Journal of Food Science, 74(9), 107-113.

Josuttis, M., Carlen, C., Crespo, P., Nestby, R., Toldam-Andersen, T.B., Dietrich, H. & Kruger, E.A. (2012). Comparison of bioactive compounds of strawberry fruit from Europe affected by genotype and latitude. Journal of Berry Research, 2, 73-95.

Kähkönen, M.P., Hopia, A.I. & Heinonen, M. (2001). Berry phenolics and their antioxidant activity. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 49(8), 4076–4082.



Khacha-ananda, S., Tragoolpua, K., Chantawannakul, P. & Tragoolpua, Y. (2013). Antioxidant and anti-cancer cell proliferation activity of propolis extracts from two extraction methods. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 14(11), 6991-6995.

Khonsarn, N., Chaiyabot, A., Chairak, N. & Lawan, S. (2018). Effect of drying on total phenolic contents and antioxidant activities in herbal infusions. Khon Kaen Agricultural Journal, 46(Supplement 1), 1395-1400.

Korir, M.W., Wachira, F.N., Wanyoko, J.K., Ngure, R.M. & Khalid, R. (2014). The fortification of tea with sweeteners and milk and its effect on in vitro antioxidant potential of tea product and glutathione levels in an animal model. Food Chemistry, 145, 145-153.

Mahidol, C., Sahakitpichan, P. & Ruchirawat, S. (1994). Bioactive natural products from Thai plants. Journal of Pure and Applied Chemistry, 66, 2353-2356.

Moeiklang, N. & Ruangviriyachai, C. (2014). Determination of Phenolic Compounds and Antioxidant Potential in Fruit Beverages. KKU Research Journal (Graduate Studies), 14(4), 69-79. (in Thai)

Ongmali, K., Sangchan, A. & Chanroj, S. (2017). Inhibitory effects of crude leaf extract of lemongrass on digestive enzyme activity and its antioxidant property. Burapha Science Journal, 22(Special volume), 42-54.

Oonsivilai, R., Oonmetta-aree, J. & Singthong, J. (2011). Bioactivity and Functional Properties of Yanang, Krueo Manoy and Rang Chuet Extracts. Bangkok: School of Agricultural Technology, Suranaree University of Technology. (in Thai)

Othong, J., Thongtun, J. & Limsuwan, T. (2015). Development of Yanang (Tiliacora triandra (Colebr.) Diels) herbal tea and its physicochemical properties, antioxidant activity and total phenolic compound. In Proceeding of 53rd Kasetsart University Annual Conference: Plants, Animals, Veterinary Medicine, Fisheries, Agricultural Extension and Home Economics. (pp. 1544-1551). Bangkok: The Thailand Research Fund. (in Thai)

Pavanand, K., Webster, H.K., Yongvanitchit, K. & Dechatiwongse, T. (1989). Antimalarial activity of Tiliacora triandra Diels against Plasmodium falciparum in vitro. Phytotherapy Research, 3(5), 215-217.

Phansawan, B. (2013). Free Radicals, Antioxidants and Antioxidant Activity Determination. Journal of Science and Technology, 21(3), 275-286. (in Thai)

Rahman, M.M, Fazlic, V. & Sadd, N.W. (2012). Anti-oxidant properties of raw garlic (Allium sativum) extract. International Food Research Journal, 9, 89-91.

Rice-Evans, C.A., Miller, N.J. & Paganga, G. 1996. Structure-antioxidant activity relationships of flavonoids and phenolic acids. Free Radical Biology & Medicine, 20(7), 933–56.

Sinthupibulyakit, C., Klanwaree, N, Srivisancharat, T, Dechkun, C & Junchamchoi, P. (2015). The antioxidant activities in infusions and ready-to-drink herbal teas. In Proceeding 6th National and International Conference. “Moving towards World Class Research”. (pp. 165-172). (in Thai)



Sornchaithawatwong, C., Phattanaphakdee, W., Sae-Lee, N., Lertsutiruk, S. & Seesai, M. (2007). Herbal Tea with Antioxidant Activities. Thai Phamaceutical and Health Science Journal, 2(1), 9-14. (in Thai)

Sriket, P., Sriket, C. & Nalinanon, S. (2015). Effects of Ya-nang leaves (Tiliacora triandra) powder on properties and oxidative stability of tilapia emulsion sausage during storage. International Food Research Journal, 22(4), 1474- 1482.

Sureram, S., Senadeera, S.P.D., Hongmanee, P. & Kittakoop, P. (2012). Antimycobacterial activity of bisbenzylisoquinoline alkaloids from Tiliacora triandra against multidrug-resistant isolates of Mycobacterium tuberculosis. Bioorganic & Medicinal Chemistry Letters, 22(8), 2902–2905.

Tienboon, P. (2010). The Role of Antioxidant on Health. Thai Journal of Clinical Nutrition, 4(2), 69-76. (in Thai) Wangcharoen, W. (2002). Health Benefits of Phenolic Compounds. Food Journal, 32(4), 245-253. (in Thai) Wiriyachitra, P. & Phuriyakorn, B. (1981). Alkaloids of Tiliacora triandra. Australian Journal of Chemistry, 34,

2001-2004.

Documents

การพัฒนาผลิตภัณฑ์ชาย่านางผสม ... › 4791 › 3e6183e95d17d819ed...ผงใบย านางเป นสารก นเส