สาขาการผลิตสัตว์ - Kasetsart UniversityOral... · 2017-06-29 · frond stem, and their mixture as a bedding material on growth performance of Betong

การประชมวชาการสตวศาสตรแหงชาต ครงท 6 The 6th National Animal Science Annual Conference of Thailand 2017 (ASAC 2017)

Agricultural Sci. J. 2017 วารสารวทยาศาสตรเกษตร Vol. 48 (2) (Suppl) May-August ปท 48 ฉบบท 2 (พเศษ) พฤษภาคม – สงหาคม 2560

สาขาการผลตสตวสาขาการผลตสตว

((ภาคบรรยายภาคบรรยาย))



191

การใชวสดปพนตอชนดกนตอสมรรถภาพการเจรญเตบโตในการเลยงไกเบตง

Using Different Types of Bedding Materials to Growth Performance on Betong Chickens Raising

Kang. L1, A. Pradchayaporn2* and W. Sutha2

1Master Student, Department of Animal Science, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla, 90110 THAILAND 2Department of Animal Science, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University, Hat Yai, Songkhla, 90110 THAILAND *Corresponding author, Email: [email protected]

บทคดยอ การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของการใชแกลบ ทางใบนามนสบ และสวนผสมเปนวสดปพนตอสมรรถนะการเจรญเตบโตของไกเบตง โดยใชไกเบตงจานวน 120 ตว จากอาย 8 ถง 12 สปดาห บนทกการเจรญเตบโตทกๆ 2 สปดาห สมเลยงเปน 6 คอกๆละ 20 ตว แบงวสดปพนเปน 3 กรรมวธๆละ 2 ซา: (T1) แกลบ 100% (T2) ทางใบนามนสบ 100% และ (T3) สวนผสม (T1 และ T2 อยางละ 50%) ปพนหนา 5 เซนตเมตร ผลการศกษาพบวาการเลยงไกเบตงบนวสดปพน T1 T2 และ T3 ไมมผลตอ นาหนกตว นาหนกตวทเพม อาหารทกน และอตราการเจรญเตบโตเฉลยตอวน (P>0.05) สอดคลองกบผลของวสดปพน (ความชนความ สามารถในการอมนา pH และแอมโมเนย) แตละกรรมวธไมมความแตกตางกน (P>0.05) นอกจากนทางใบนามนสบและแกลบมคณสมบตใกลเคยงกนเพอใชเปนวสดปพนในการเลยงไก แตทางใบนามนสบมราคาตากวาแกลบ จงอาจสรปไดวาทางใบนามนสบสามารถประยกตใชเปนวสดปพนในการเลยงไกได ค าส าคญ: ไกเบตง ทางใบนามนสบ วสดปพน สมรรถภาพการเจรญเตบโต



192

ABSTRACT The purpose of this study was to determine the effect of rice husk, oil palm frond stem, and their mixture as a bedding material on growth performance of Betong chickens. A number of 120 Betong chickens from the age of 8 to 12 weeks were used as study sample and recorded growth performance for every 2 weeks. Chickens were randomly chosen into 6 pens, 20 chicks for each. Each treatment was 2 replication pens of the following 3 treatments: (T1) Rice husks 100%, (T2) Oil palm frond stem 100% and (T3) a mixture (T1 and T2; 50% of each) with a depth of 5 centimeters. Result showed that Betong chicken raised on T1, T2 and T3 were not statistically different for body weight, weight gain, feed intake and average daily gain (P>0.05). Consensus to bedding characteristics (moisture content, water holding capacity, pH, and ammonia) were not statistically different (P>0.05) among treatments. Moreover, to oil palm frond stem and rice husks due to similar properties to have good potential for using affect as poultry bedding material but oil palm frond stem showed lower cost than rice husks. It was conclusion that oil palm frond stem due to its conducive properties could be successfully applying as poultry bedding. Key words: Betong chicken, oil palm frond stem, bedding material, growth performance

INTRODUCTION Betong chicken is a popular chicken raising in the southernmost provinces of Thailand (Chanjula and Pattamarakha, 2002). The population of Betong chickens production is the found revealed farmer raised chicken for the purposes of sale and consumption. On the other hand, Betong chicken could be the improvement of affected growth performance in the commercial poultry market and the increased the different raising in nature to apply raising with waste agricultural as bedding material sources for using. Raising one of the management practices was the real maintenance of poultry litter. In addition, poultry bedding material was included of poultry excreta, feathers, spilled feed, and material use as bedding in poultry operations. Litter materials was help promote the evaporation of moisture from feces, ammonia on the air and respiratory processes. The search for choice litter materials was suitable for encouragement and the



193

necessary of good litter for raising broiler chicks on floors was also accepted (Shields et al., 2010; Swain and Sundaram, 2000; Toghyani et al., 2010). Widely various litter materials had consisted of bedding in poultry house such as sand, rice hulls, sawdust, rice and wheat straw, pine wood chips, peanut hulls, coconut hulls, wood shaving and recycle paper rolls (Atencio et al., 2010; Huang et al., 2009; Swain and Sundaram, 2000). Due to the efficiency of a special bedding substrate was effected by size of particle, moisture content, water holding capacity, and building up and some of physical and chemical characteristics (Garces et al., 2013). Furthermore, not all of bedding materials has an influence on litter physical properties, structure, and response to water absorption, dry release, biochemical processes and health of bird (Dunlop et al., 2016). Bedding types can be significant on growth performance, carcass quality, food pad and affects litter consumption and body weight, welfare of broiler chicken (Atapattu and Wickramasinghe, 2007;Garces et al., 2013). Consequently, these bedding material should be available with a possible moisture absorbing capacity, non-toxic and important to avoid high bacterial load. The aims of this work, was to evaluate the effect of rice husk, oil palm frond stem, and a mixtures as a litter material on the production and focused on the influence of other sources to processing performance on Betong chickens during using for bedding material raising.

MATERIAL AND METHODS Experiment design and birds

The experiment was conducted at poultry farm, Faculty of Natural Resource, Prince of Songkla University, Thailand to evaluate the growth performance of poultry chicken raised on rice husk, oil palm frond stem and a mixture of 50% of each. All the Betong chicken were raised in the same house with duration of 8 to 12 weeks of age. A number of 120 Betong chickens (mixed sex) were allocated to 3 bedding material treatments in completely randomized design (CRD). Three bedding materials were rice husks (T1), oil palm frond stem (T2), and a mixture of rice husk 50% plus oil palm frond stem 50% (T3). Each treatment was 2 replicates with 20 chicken per replication/3 meter2. The pens were filled bedding to a depth of 5 centimeters. Each pens was equipped with a bell drinkers and a tube feeders. Commercial laying feed and



194

water were provided ad libitum to all the chicks in pens. Intensive raising was applied from one day of age until 12 weeks of age, by use vaccination program, Newcastle Disease vaccine (ND), Infectious Bronchitis disease (IBD), and Fowl Pox disease (FPD) were from Poultry Farm of PSU. Data collection Growth performance for each bird was recorded on every 2 weeks. Body weight, weight gain, feed intake, and average daily gain (ADG) were determined and calculated of weight gain for each pen at 8 to 12 weeks. Samples of material bedding were collected at beginning and finished of the experiment from 5 locations in each pen and taken in plastic sheet bag to determine on initial moisture contents, water holding capacity (WHC), pH, and ammonia (NH3). Moisture content of materials was measured after drying sample for 24 hours at 105 ºC by 10g. The pH was recorded using an electronic pH meter after 30 g of macerated litter added to 250 mL of deionized water, agitated for 5 min, and suspended for 30 min (Garces et al., 2013). WHC was determined as follows method by Garces et al. (2013). Determination of NH3 concentration was measured base on the spectrometer (Spectroquant Prove 300, Merck®) and calculated by following equation (Eq.1): NH3 (mg/kg) = Raw data × Dilution × V. Deionizes water ÷ Wt. sample (Eq.1) Where, Raw data (mg/l), V is volume deionizes water (ml), and wt. weight sample (g) Statistical Analysis The data of growth performance were analyzed by the Analysis of Variance (ANOVA) according to completely randomized design by using the General linear model procedure and bedding physicochemical properties were analyzed by the Analysis of Variance (ANOVA) by SAS 9.1, (2008). Mean values were determined by Duncan’s multiple range tests with significant difference 95% (P ≤ 0.05).



195

RESULTS AND DISCUSSION Growth performance of Betong chicken Betong chicken raised on different bedding material types on the performance showed no significant differences (P>0.05) for body weight, weight gain, feed intake, and average daily gain at age from 8 to 12 weeks (Table 1). Table 1 Effect of different bedding materials on performance of Betong chicken at age from 8 to 12 wks

Bedding materials

Parameters

Body weight (g)

Feed intake (g/bird/d) weight Gain (g/bird/d Average daily gain (g/d)

8-10 weeks

10-12 weeks

8-12 weeks

8-10 weeks

10-12 weeks

8-12 weeks

8-10 weeks

10-12 weeks

8-12 weeks

T1 1064.44 66.79 83.93 75.40 248.50 181.34 429.85 17.75 12.95 15.35 T2 1092.46 72.97 86.87 79.90 257.49 175.32 432.81 18.39 12.52 15.45 T3 1092.36 66.78 82.50 74.50 224.54 190.03 414.56 16.03 13.57 14.80

Note, Mean in the column are not significantly different: P>0.05. T1: Rice husk; T2: Oil palm frond stem; T3: Mixture (T1 and T2; 50% of each)

Type of bedding materials had benefit effects on body weight (Malone et al. 1990). Toghyani et al. (2010) reported that the body weight of broiler reared on rice husk may be attributed to the depression and the increase feed intake on the others litter, Billgilli et al. (1999) found significant higher of body weight of broiler raising on pine shaving and sand. From table 1, Betong chicken rearing with oil palm frond stem was showed the highest body weight (P>0.05). However, the feed intake of Betong chicken raising on different bedding materials were similar (P>0.05). Moreover, many reported studies in alternative bedding material used for raising did not impact on body weight (Burke et al., 1993; Grimes et al., 2006). The feed consumption in all treatments of bedding materials were similar (P>0.05). According to Anisuzzaman and Chowdhury (1996) found that the feed consumption had higher significantly on rice husk by followed sawdust, sand and wheat straw, respectively. In addition, the average daily gain (ADG) of the Betong chicken showed that the weight



196

gained per day for a given period of time on rice husk was similar growth on bedding materials. Physicochemical Properties The result of comparing the physicochemical properties of examined bedding materials at the beginning and at the end of the experiment was presented in the Table 2. The initial moisture content of each bedding material was not significant different (P>0.05). At week 4, the moisture content of rice husk, oil palm from stem, and mixture was increased from 13.3-19.9%, 17.0-22.7%, and 12.0-19.8%, respectively. There is not significant different of moisture content between oil palm frond stem, rice husk, and a mixture (P>0.05). Among them Mixture bedding was better that other bedding materials in moisture content. Less amount of moisture content is a suitable properties of litter for bedding material, if the high moisture increases, there will be risen of pathogen and ammonia production (Carlile, 1984). Litters moisture content increased significantly during raising on the bedding materials sample time (Brake et al., 1993; El-lethey and Zaki, 2005). However, moisture content increased quickly from week 2 to 4 in all the three bedding materials. Water holding capacity (WHC) is thus important characteristics in the evaluation of the bedding materials. Table 2 Comparison of starting and final physicochemical properties of different bedding materials Bedding materials

Moisture content (%) WHC (%) pH NH3 (mg/kg)

start 4 wks start 4 wks Start 4 wks Start 4 wks

Rice husk 13.30 19.90 31.80 23.80 6.40 8.70 0.00 0.22 Oil palm frond stem 17.00 22.70 25.20 23.05 4.20 8.70 0.00 0.15 Mixture 12.00 19.80 26.50 25.30 5.30 8.60 0.00 0.10 P-Value 0.458 0.069 0.262 0.400 0.177 0.973 0.00 0.500



197

In comparison to all bedding materials the result showed that rice husk was higher of WHC than oil palm frond stem and a mixture, but a mixture bedding was better that other bedding materials in moisture content but not significant (P>0.05). Whereas, sand and coconut hulls were lower while grass was higher than wood shaving which was in contrast to the evaluation of some agriculture materials resulting on the WHC (Garces et al., 2013). Differences in WHC of rice husk and oil palm frond stem had similar amount probably due to other physical properties of these bedding materials. WHC was thus necessary characteristics in the evaluation of litter bedding materials. Moore et al. (1996) have reported that the low pH level of bedding material had an improvement because the conversion of excretory uric acid to level NH3 was reduced. The pH levels were the highest and lowest at initial related to rice husk and oil palm frond stem, 6.4 and 4.2, respectively (P>0.05). According to pH of wood shaving and sawdust ranged from 5-5.6 whereas the pH rice husk is around 7.03 (Farhadi, 2014). The NH3 was not detected in the raw material, but it was detected at week 4. This result can be explained that litter pH normally exceeds to 8, temperature and moisture are other necessary factors that are known to affect NH3. The higher moisture content was the more NH3 these materials increase to the environment. Bedding moisture and NH3

emission were raising for rice husk, oil palm frond stem, and a mixture. The highest and lowest NH3 values were related to rice husk (0.224), oil palm frond stem (0.153), and a mixture (0.098) (P>0.05), respectively. The effects of bedding materials on NH3 volatilization at the increased moisture level were not clearly differentiated by treatments (Miles et al., 2011). This experiment are not expected as a result of increase waste deposition and increased respiratory on growing Betong chicken. Rice husk and mixture principals were good absorbents in comparison with oil palm frond stem. These observation of bedding materials found that caking of litter bedding was highest in rice husk. This result was agreed with finding study by Sarica and Cam, (2000); El-lethey and Zaki, (2005). Based on production and processing performance, moisture content and other observations rice husk, oil palm frond, and a mixture gave suitable results that can be used prosperously as litter bedding material in Betong chicken raising.



198

Economics of different bedding materials Prices of the bedding materials was calculated on the basis of commercial market prices. Rice husk is the popular in Thailand for raising chicken, but the cost is very expensive. A-1 kg of rice husk is equal 4.6 Baht, and oil palm frond stem is 0.6 Baht per 1 kg of fresh weight. After air dry for one week, fresh oil palm frond stem 1 kg remained only 0.4 kg. The cost of bedding materials were 89.7 THB of rice husk, 29.25 THB of oil palm frond stem, and 61.04 THB of a mixture for raising 20 Betong chickens of each treatment (Table 3). Therefore, the oil palm frond stem was better than rice husk in respect of availability and economics prices. Table 3 Economics of different bedding materials Litters Amount (kg)/ pen Price (Baht/kg) Price (Baht/pen) Rice husk 19.5 4.6.- 89.7.- Oil palm frond stem 19.5 1.5.- 29.25.- Mixture 19.5 3.13.- 61.04.-

CONCLUSION According to the results of these experiments demonstrated that the Betong chicken raised on rice husk, oil palm frond stem and a mixture of rice husk 50% plus oil palm frond stem 50% were not significant on growth performance. Moreover, in the examination of these bedding materials, due to properties of oil palm frond stem could be successfully used as poultry bedding follow by the rice husk. The evaluation of physicochemical characteristics in rice husk and oil palm frond stem were comparable quality as litter materials for poultry production. Moreover, oil palm frond stem was recommended as a safe and economical as litter bedding material for rice husk, because they inexpensively and can be obtained from area where oil palm frond stem are reduced.



199

ACKNOWLEDGMENTS The authors wish to acknowledge the supported from the Department of Animal Science, Faculty of Natural Resources, Prince of Songkla University for Master Study Programmes. We are also grateful to Oil Palm Agronomical Research Center for provided finance and farm staff who wholeheartedly participate in this study.

REFERENCES Atapattu, N.S.B.M. and K.P. Wickramasinghe. 2007. The use of refused tea as litter material

for broiler chickens. Poult. Sci. 86: 968 - 972. Atencio, J.L., J.A. Fernández, A.G. Gernat and J.G. Murillo. 2010. Effect of pine wood

shavings, rice hulls and river bed sand on broiler productivity when used as a litter sources. Int. J. Poult. Sci. 9: 240 - 243.

Anisuzzaman, M. and S.D. Chowdhury. 1996. Use of four types of litter for rearing broilers. Brit. Poult Sci. 37: 541 - 545

Billgilli, S.F., G.I. Montenegro, J.B. Hess and M.K. Eckman. 1999. Sand as litter for rearing broiler chickens. J. Appl. Poult. Res. 8: 345 - 351.

Brake, J.D., M.J. Fuller, C.R. Boyle, D.E. Link, E.D. Peebles and M.A. Latour. 1993. Evaluations of whole chopped kenaf and kenaf core used as a broiler litter material. Poult. Sci. 72: 2079 - 2083.

Burke, G.B., A.J. Pescatore, A.H. Cantor, M.L. Straw, H. Xiangbai and T.H. Johnson. 1993. Newspaper as litter material and its effects on the performance of broilers. J. Appl. Poult. Res. 2: 154 - 158.

Carlile, F.S. 1984. Ammonia in poultry houses: A literature review. World's. Poult. Sci. J. 40: 99 - 113.

Chanjula, P. and K. Pattamarakha. 2002. Betong chicken raising in Southern Thailand: A Preliminary Survey. J. ISSAAS. 8: 14 - 24.

Dunlop, M.W., P.J. Blackall and R.M. Stuetz. 2016. Odour emissions from poultry litter–A review litter properties, odour formation and odorant emissions from porous materials. J. Envir. Manage. 177: 306 - 319



200

El-Lethey H.E.L. and M.M. Zaki. 2005. The effect of different types of litter material on broiler performance. Egypt. J. Exp. Bio. (Zool.). 1: 103 - 106.

Farhadi, D. 2014. Short communication: Evaluation of the physical and chemical properties of some agricultural waste as poultry litter material. G. J. of Anim. Sci. Res. 2: 270 - 276.

Garces, A., S.M.S. Afonso, A. Chilundo. and C.T.S. Jairoce. 2013. Evaluation of different litter materials for broiler production in a hot and humid environment: 1. Litter characteristics and quality. J. Appl. Poult. Res. 22: 168 - 176.

Grimes, J.L., T.A. Carter and J.L. Godwin. 2006. Use of a litter material made from cotton waste, gypsum, and old newsprint for rearing broiler chickens. Poult. Sci. 85: 563 - 568.

Huang, Y., J.S. Yoo, H.J. Kim, Y. Wang, Y.J. Chen, J.H. Cho and I.H. Kim. 2009. Effect of bedding types and different nutrient densities on growth performance, visceral organ weight, and blood characteristics in broiler chickens. J. Appl. Poult. Res. 18: 1 - 7

Miles, D.M., D.E. Rowe and T.C. Cathcart. 2011. Litter ammonia generation: Moisture content and organic versus inorganic bedding materials. Poult. Sci. 90: 1162 - 1169.

Malone, G.W., H.D. Tilmon and R.W. Taylor. 1990. Evaluation of kenaf core for broiler litter. Poult. Sci. 69: 2064 - 2067.

Moore, P.A., T.C. Daniel, D.R. Edwards and D.M. Miller. 1996. Evaluation of chemical amendments to reduce ammonia volatilization from poultry litter. Poult. Sci. 75: 315 - 320.

Shields, S.J., J.P. Garner and J.A. Mench. 2005. Effect of sand and wood-shavings bedding on the behavior of broiler chickens. Poult. Sci. 84: 1816 - 1824.

Swain, B.K. and R.N.S. Sundaram. 2000. Effect of different types of litter material for rearing broilers. Brit. Poult. Sci. : 261 - 262.

Sarica, M. and M.A. Cam. 2000. Potential of hazelnut husks as a broiler litter material. Brit. Poult. Sci. 41: 541 - 543.



201

Toghyani, M., A. Gheisari, M. Modaresi, S.A. Tabeidian and M. Toghyani. 2010. Effect of different litter material on performance and behavior of broiler chickens. Appl. Anim. Behav. Sci. 122: 48 - 52.



202

ประสทธภาพการผลต และลกษณะซากของไกกระดกด าพนธชฟา ฟาหลวง และปาปาซง

Productive performance and carcass characteristics of Chee Fah, Fah Luang and Papasoong black-bone chickens

ชยณรงค วงคสรรศร1,2 จ ารส ใจลงกา2 กฤตภาค บรณวทย1 และ วชระ แลนอย1* Chainarong Wongsunsri1, 2, Chamrus Chailungka2, Krittaphak Buranawit

and Watchara Laenoi1* 1สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตรและทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยพะเยา พะเยา 56000 ประเทศไทย 2ศนยวจยและพฒนาการปศสตวเขต 5 เชยงราย 57100 ประเทศไทย 1Division of Animal Science, School of Agriculture and Natural Resources, University of Phayao, Phayao 56000, Thailand 2Livestock Development and Research Center Region 5, Chiang Rai 57100, Thailand *Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ การศกษาครงนมวตถประสงคเพอเปรยบเทยบประสทธภาพการผลต และลกษณะซากของไก

กระดกดาพนธชฟา ฟาหลวง และปาปาซง ใชลกไกคละเพศอาย 1 วน พนธชฟา ฟาหลวง และปาปาซง พนธละ 200 ตว เลยงไกจนถงอาย 42 สปดาห เพอศกษาการใหผลผลตไข โดยในสปดาหท 16 แยกไกจานวน 36 ตว (กลมละ 12 ตว) เขาชาแหละเพอศกษาลกษณะซาก ผลการศกษาพบวา ไกกระดกดาพนธชฟา ฟาหลวง และปาปาซง มนาหนกแรกเกดไมแตกตางกนทางสถต นาหนกตวเฉลยท 16 สปดาหของไกพนธปาปาซง มคาสงทสดเมอเทยบกบพนธฟาหลวง และชฟา (P<0.05) โดยมคาเฉลยเทากบ 1170.93, 1109.83 และ 1051.80 กรม ตามลาดบ ไกทง 3 พนธมนาหนกตวเมอใหไขฟองแรกไมตางกน อายเมอใหไขฟองแรกเฉลยของไกพนธปาปาซง ชากวาพนธชฟา และฟาหลวง คอมคาเทากบ 207.59, 198.76, 196.77 วน ตามลาดบ โดยไกพนธฟาหลวงมนาหนกไขฟองแรกสงกวาไกพนธปาปาซง และไกพนธชฟา (P<0.05) การศกษาลกษณะซาก พบวาในไกเพศผเปอรเซนตเนออกของไกปาปาซง และไกฟาหลวงมคาสงกวาไกชฟา (P<0.05) โดยเปอรเซนตอวยวะภายนอกและภายในอนมคาใกลเคยงกน ค าส าคญ: ไกกระดกดา, ประสทธภาพการผลต, ลกษณะซาก



203

ABSTRACT This study was aimed to compare the productive performance and carcass characteristics of Chee Fah, Fah Luang and Papasoong black-bone chickens. Two hundred, one-day-olds chicks of each strains were raised for 42 weeks for recording productive performance. Thirty-six chickens (12 of each) were slaughtered at 16 weeks of ages for investigate carcass characteristics. Body weight at birth showed no significant difference between the groups but body weight at 16 wk of Papasoong chickens were higher (P<0.05) than those of Chee Fah and Fah Luang (1170.93, 1109.83 and 1051.80 g, respectively). The body weight at first egg of all strain were not different but age at first egg of Papasoong was slower than Chee Fah and Fah Luang stains (207.59, 198.76, and 196.77 days, respectively). Eggs weight of Fah Luang stain was heavier that the other strains (P<0.05). Among carcass characteristics, the percentage of Pectoralis minor of male Papasoong were higher compare to Chee Fah and Fah Luang (P<0.05). There was quite similar percentages of others external and internal organs.

Keywords: Black-bone chickens, Productive performance, Carcass characteristics

บทน า ไกกระดกดาเปนไกทมเอกลกษณแตกตางจากไกพนเมองทวไปอยางชดเจน คอ มลกษณะของสเนอ หนง และกระดกเปนสดา (จรญ และคณะ, 2555) โดยไกกระดกดาพนเมองของไทยบางสวนพบอยในพนทสงทางภาคเหนอตอนบน ไกพนเมองกระดกดามการเจรญเตบโตชา และใหผลผลตตา ทาใหมปรมาณไมเพยงพอตอความตองการของผบรโภค ซงไกกระดกดาทพบในพนทภาคเหนอตอนบนสามารถจาแนกได 3 พนธ คอ ไกชฟา ไกฟาหลวง และไกปาปาซง โดยศนยวจยและพฒนาการปศสตวท 5 ไดรวบรวมไกกระดกดาทง 3 พนธไวเพอศกษารปแบบการเลยงทเหมาะสมใหกบเกษตรกรรายยอยในพนทภาคเหนอตอนบน ทาใหไดขอมลเบองตนเกยวกบรปแบบการเลยงไกกระดกดาบนพนทสง โดยม รายงานขอมลลกษณะประจาพนธภายนอกของพอแมพนธไกชฟา ไกฟาหลวง และไกปาปาซงไวแลว (Buranawit et al., 2016) อยางไรกตามขอมลประสทธภาพการผลต และลกษณะซากของไกทง 3 พนธ นนมความสาคญตอการพฒนาการเลยง การปรบปรงพนธ และการใชประโยชนทางพนธกรรมของไกพนเมองกระดกดาดงกลาว ดงนนงานวจยนจงมวตถประสงค เพอศกษาเปรยบเทยบประสทธภาพการผลต และลกษณะซากของไกกระดกดาพนธชฟา ฟาหลวง และปาปาซง โดยขอมลประสทธภาพการผลต และลกษณะซาก ของไกกระดกดาทได ใชเปนขอมลพนฐาน ในการพฒนาไกกระดกดาพนเมองของไทยใหมประสทธภาพการผลตทดขนตอไป



204

อปกรณและวธการ สตวทดลองและการเกบขอมล

การทดลองใชลกไกกระดกดาพนธชฟา ฟาหลวง และปาปาซง พนธละ 200 ตว แยกเปน 3 ฝงๆละ 200 ตว ทาการตดรหสใหกบลกไก โดยแบงไกแตละกลมออกเปน 4 ซา ๆ ละ 50 ตว เลยงแบบปลอยรวมฝงโดยใชพนทในโรงเรอน 6.25 ตวตอเมตร มพนทปลอยภายนอกโรงเรอนลอมดวยตาขายเชอก 100 ตารางเมตร การใหอาหารแบงออกเปน 2 ระยะ คอแรกเกดถง 6 สปดาห ใหอาหารทมโปรตน 19% พลงงาน 2,900 Kcal/Kg ระยะ 7-16 สปดาหใหอาหารทมโปรตน 15% พลงงาน 2,900 Kcal/Kg โดยใชขาวโพดและกากถวเหลองเปนแหลงวตถดบหลกในการผสมอาหาร มการทาวคซนตามโปรแกรมของกรมปศสตว ดาเนนการทดลองโดยเลยงไกจนถงระยะใหไขฟองแรก เกบขอมลนาหนกตวแรกเกด จนถงอาย 16 สปดาห คดเลอกไกอาย 16 สปดาห จานวน 36 ตว โดยสมไกเพศผ และเพศเมยพนธละ 6 ตว เขาเชอดตามมาตรฐานของกรมปศสตว ทาการอดอาหารไก 6 ชวโมง แลวเชอดตามวธของ สญชย (2550) บนทกนาหนกตวมชวต นาหนกหลงเชอด นาหนกซากเยน นาหนกหวรวมคอ ซากหกเครองใน ปก เนอหนาอก สะโพก แขงรวมเทา และเครองในรวม

ทาการเลยงไกทเหลออยตอไปจนถง 42 สปดาห เพอเกบขอมลนาหนกไขฟองแรก นาหนกตวเมอใหไขฟองแรก อายเมอใหไขฟองแรก ใชสถานทในการเลยงและการเชอดในศนยวจยและพฒนาการ ปศสตวท 5 ตาบลบานด อาเภอเมอง จงหวดเชยงราย และหองปฏบตการสาขาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตรและทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยพะเยา

การวเคราะหขอมล วเคราะหความแปรปรวนของขอมล ตามแผนการทดลองแบบสมสมบรณ และเปรยบเทยบความ

แตกตางของคาเฉลยดวยวธ Duncan’s Multiple range test ทระดบความเชอมน 95% โดยใชโปรแกรมสาเรจรป R (R Core Team, 2015). งานวจยนไดรบการรบการรบรองจากคณะกรรมการจรรยาบรรณการใชสตว มหาวทยาลยพะเยา เลขท 5801040020

ผลการทดลองและวจารณ ประสทธภาพการผลต นาหนกแรกเกดของไกกระดกดาพนธชฟา พนธฟาหลวง และพนธปาปาซง มคาไมแตกตางกนทางสถต (ตารางท 1) แตพบวานาหนกตวเมอ 8 สปดาหของไกพนธชฟา ตากวาไกพนธฟาหลวง และไกพนธปาปาซง (p<0.05) ในขณะทนาหนกตวเมออาย 16 สปดาห พบวาไกพนธปาปาซงมคาสงกวา ไกพนธฟาหลวง และสงกวาไกพนธชฟา (p<0.05) ซงอตราการเจรญเตบโตระยะ 0-8 สปดาห พบวาไก



205

พนธปาปาซงมคา สงกวาไกพนธฟาหลวง และไกพนธชฟา (p<0.05) โดยมคาเทากบ 5.33, 5.30 และ 5.22 กรมตอวน ตามลาดบ สวนอตราการเจรญเตบโตระยะ 0-16 สปดาห พบวาไกพนธปาปาซงมอตราการเจรญเตบโตสงกวาไกพนธฟาหลวง และสงกวาไกพนธชฟา (p<0.05) โดยมคาเทากบ 10.15, 9.61 และ 9.10 ตามลาดบ เมอเปรยบเทยบนาหนกตวของไกกระดกดาทงสามพนธจะเหนไดวาไกกระดกดาทงสามมนาหนกแรกเกดใกลเคยงกบนาหนกตวไกกระดกดา (Sungkhapreecha et al., 2015) และไกประดหางดาเชยงใหม (อานวย และคณะ, 2558) แตมนาหนกท 16 สปดาหเฉลยตากวารายงานทงสอง ทงนอาจเนองจากไกทงสามพนธทนามาใชในการทดลองครงนยงไมไดรบการคดเลอก และปรบปรงพนธ ซงควรมการศกษาคดเลอก และปรบปรงพนธ ใหเหมาะสม เพอพฒนาไกกระดกดาทงสามพนธใหมประสทธภาพการผลตทสงขนตอไป

Table 1 Productive performance of Chee Fah, Fah Luang and Papasoong black-bone chickens

Traits* Thai black-bone chickens Chee Fah Fah Luang Papasoong

Number of records (bird) 200 200 200 BW at, (g) – Birth 29.29 + 1.54 32.52 + 31.06 32.93 + 31.07 – 8 weeks 321.78a + 11.08 327.39b + 16.85 327.87b + 17.30 – 16 weeks 1051.80a+ 90.78 1109.83b+ 116.16 1170.93c+ 115.00 ADG (g/day) at – 8 weeks 5.22a + 0.19 5.30b + 0.38 5.33b + 0.32 – 16 weeks 9.10a+ 0.89 9.61b+ 1.08 10.15c+ 1.05 At first egg – Body weight (g) 1515.80 + 135.61 1522.90 + 183.75 1514.27 + 135.43 – Egg weight (g) 33.28a 2.44 34.72b+ 2.85 33.91a+ 2.40 Age (day) 198.76a+10.23 196.77a+ 11.42 207.59b+ 4.27 a-c Means in a row with different superscripts are significantly different (p<0.05) * BW=Body weight, ADG=Average daily gain



206

ผลการศกษาการใหผลผลต พบวาไกทง 3 พนธ มนาหนกตวเมอใหไขฟองแรกไมแตกตางกน แตนาหนกไขฟองแรกของไกพนธฟาหลวง มคาสงกวาไกปาปาซง และไกชฟา (p<0.05) พบวาไกพนธปาปาซงมอายเมอใหไขฟองแรกชากวาไกพนธฟาหลวง และไกพนธชฟา (p<0.05) โดยมคาเทากบ 207.59 196.77 และ 198.76 วน ตามลาดบ ซงการใหผลผลตของไกพนเมองกระดกดาทงสามพนธมคาใกลเคยงกบไกพนเมองโดยทวไปทมการเลยงในสภาพชนบทของไทย (Choprakarn and Wongpichet, 2007) ทสอดคลองกบรายงานของ Laenoi et al. (2015) ลกษณะซาก เปอรเซนตซากของไกกระดกดาพนธชฟา พนธฟาหลวง และพนธปาปาซง (Table 2) เพศเมยมคาเฉลยอยระหวาง 70.44-74.06 และเพศผท 75.42-81.76 ซงเปอรเซนตซากทไดจากการศกษาครงนมคาตากวารายงานเปอรเซนตซากของไกพนเมองทอาย 8 สปดาห ของบญญต และคณะ (2527) อยางไรกตามเปอรเซนตซากทแตกตางกนในไกพนเมองอาจเกดจากหลายปจจย (Jaturasitha et al., 2008) โดยเฉพาะความแตกตางของอาหาร ระยะเวลาการเลยง และพนธกรรมของไก ซงในการศกษาครงนพบวาเปอรเซนตเนอหนาอกของไกเพศผพนธชฟา และพนธฟาหลวง มคาตากวาพนธปาปาซง (p<0.05) สวนในเพศเมยไมมความแตกตางกนทางสถต และพบวาสดสวนของอวยวะภายนอกของไกกระดกดาพนธชฟา ฟาหลวง และปาปาซง ไดแกเปอรเซนตซากหกเครองใน เปอรเซนตหวรวมคอ ปก สะโพก นอง แขงรวมเทา มคาไมแตกตางกนทางสถตทงในเพศผและเพศเมย และในสวนของอวยวะภายในพบวาสดสวนของอวยวะภายในมคาใกลเคยงกนโดยเปอรเซนตหวใจ ไกพนธปาปาซงเพศผมคา ตากวาไกฟาหลวง แตในทางตรงกนขามไกปาปาซงเพศเมยมเปอรเซนต หวใจ สงกวาไกฟาหลวง ความแตกตางของอวยวะภายในดงกลาวควรตองมการศกษาอยางละเอยดโดยใชปรมาณสตวทดลองทมจานวนมากขน

ผลการศกษาในครงนแสดงใหเหนวาไกกระดกดาทง 3 พนธมลกษณะซากภายนอกใกลเคยงกน โดยมเพยงสดสวนของอวยวะภายในบางชนสวนทแตกตางกนเลกนอย แมวาไกพนเมองกระดกดาทงสามพนธจะเปนทนยมเลยงในกลมเกษตรบนพนทสงในเขตภาคเหนอตอนบน ขอมลการใหผลผลตและลกษณะซากจากการศกษาครงนแสดงใหเหนวาไกพนเมองกระดกดาทงสามมประสทธภาพการผลตและลกษณะซากทควรมการพฒนาปรบปรงใหดขน โดยเฉพาะการพฒนาคดเลอกใหมอตราการเจรญเตบโตทดขน ตอไป โดยอาจมการใชดชนการคดเลอก เชนเดยวกบทมการพฒนาไกพนเมองทดาเนนการมาแลวกอนหนาน ใน ไกประดหางดา และไกช (มนตชย และคณะ, 2551; อานวย และคณะ, 2558) ทสามารถพฒนาอตราการเจรญเตบโตและคณภาพซากใหดขนได เปนตน



207

Table 2 Carcass characteristic of Chee Fah, Fah Luang and Papasoong black-bone chickens

Traits Male Female

Chee Fah Fah Luang Papasoog Chee Fah Fah Luang Papasoog

Dressing percentage,%

77.93+1.99 81.76+8.11 75.42+7.681 73.48+6.18 74.06+5.26 70.44+5.54

External organ, % Head & neck 8.91+1.09 9.44+0.74 9.36+0.61 7.59+0.73 7.51+0.89 7.91 +1.08 Pectoralis minor 13.10b+0.92 13.72b+1.53 14.79a+0.60 16.32+1.24 16.68+1.68 15.70+1.60 Wing 8.71+0.53 8.88+0.25 8.56+0.56 6.61+1.86 8.55+1.38 7.51+1.84 Thigh 13.12+0.55 13.63+0.94 13.53+0.87 11.57+1.72 11.90+1.50 11.60+0.81 Drumstick 11.73+0.83 12.31+0.95 11.69+0.55 9.48+0.78 9.38+1.21 9.75+1.19 Shank 3.84+0.38 4.02+0.36 4.25+0.12 3.00+0.30 2.87+0.33 3.24+0.32 Internal organ, % heart 0.30ab+0.08 0.35b+0.06 0.22a+0.67 0.24ab+0.03 0.18a+0.04 0.27b+0.08 Spleen 0.22+0.08 0.19+0.06 0.18+0.08 0.19b+0.35 0.11ab+0.35 0.17ab+0.07 Liver 0.87b+0.17 0.60b +0.12 0.27a +0.08 0.91b+0.13 0.73b+0.07 0.47a+0.20 Gizzard 0.81b+0.19 0.61b+0.10 0.39a+0.13 0.89b+0.15 0.80b+0.09 0.56a+0.15

a-c Means in a row with different superscripts are significantly different (p<0.05)

สรป

การศกษาเปรยบเทยบประสทธภาพการผลต และลกษณะซากของไกกระดกดาพนธชฟา ฟาหลวง และปาปาซง พบวาไกกระดกดาทงสามพนธมนาหนกแรกเกดไมแตกตางกน แตนาหนกตวเฉลยท 16 สปดาหของไกพนธปาปาซง มคาสงทสดเมอเทยบกบพนธฟาหลวง และชฟา โดยอายเฉลยเมอใหไขฟองแรกของไกพนธฟาหลวงเรวทสด ไกกระดกดาทง 3 พนธมลกษณะซากภายนอกใกลเคยงกน มเพยงสดสวนของอวยวะภายในบางชนสวนทแตกตางกนเลกนอย

กตตกรรมประกาศ

คณะผวจยขอขอบคณ ศนยวจยและพฒนาการปศสตวท 5 ทใหความอนเคราะหสถานทในการทดลองครงน งานวจยนไดรบทนอดหนนจากงบประมาณแผนดน ประจาป พ.ศ.2560 มหาวทยาลยพะเยา



208

เอกสารอางอง จรญ ใจลงกา วาสนา แกวโพธ จเร หลมวฒนา พชรนทร สภาพนธ ชนตา พนธมณ นศาชล ลรตนากร และศรพร กรตการกล. 2555. การศกษาระบบการเลยง การตลาดไกเนอดาดอยแมสลอง และ

การแปรรปผลตภณฑไกตนยาจน. รายงานผลการปฏบตงานประจาป 2555. บญญต เหลาไพบลย อมพล หอนาค และทวสข แสนสข. 2527. การศกษาเปรยบเทยบระหวางการเลยง

ไกกระทง ไกชน และลกผสม ในแงของการผลตเนอ. แกนเกษตร 12: 79 - 86. มนตชย ดวงจนดา บญญต เหลาไพบรณ เทวน วงษพระสบ พชญรตน แสนไชยสรยา เกษม นนทชย สจ

ตรา สราวช และวรวทย รกสงฆ. 2551. การพฒนาฝงพอแมพนธไกพนเมองไทยพนธประดหางดา และชดวยดชนการคดเลอก. การประชมเชงปฏบตการ. การอนรกษและใชประโยชนไกพนเมอง ครงท 2. กรงเทพฯ

สญชย จตรสทธา. 2550. การจดการเนอสตว. พมพครงท 4. โรงพมพมงเมอง. เชยงใหม. 170 น. อานวย เลยวธารากล ดรณ โสภา และเจนรงค คามงคณ. 2558. ลกษณะภายนอกและสมรรถภาพการ

ผลตของไกพนเมอง (ประดหางดาเชยงใหม) พนธแทและลกผสม. แกนเกษตร 43 (ฉบบพเศษ 1): 415 - 421.

Buranawit, k., C. Chilungka, C. Wongsunsri and W. Laenoi. 2016. Phenotypic Characterization of Thai Native Black-bone Chickens Indigenous to Northern Thailand. Thai J Vet Med 46(4): 547 - 554.

Choprakarn, K., and K. Wongpichet. 2007. Village chicken production systems in Thailand. In: Proceedings of the International Poultry Conference, Bangkok, Thailand. 569 - 582.

Jaturasitha, S., T. Srikanchai, M. Kreuzer and M. Wicke. 2008. Differences in carcass and meat characteristics between chicken indigenous to Northern Thailand (Black boned and Thai native) and imported extensive breeds (Bresse and Rhode Island Red). Poult. Sci. 87: 160 - 169.

Laenoi W., W. Kunkalw, and K. Buranawit. 2015. Phenotypic characterization and farm management of indigenous chicken reared in highland of Northern Thailand. Agriculture and Agricultural Science Procedia 5: 127 - 132.

R Core Team. 2015. R: A language and environment for statistical computing. Vienna, Austria: R Foundation for Statistical Computing.



209

Sungkhapreecha, P., M. Duangjinda, B. Laopaiboon, and W. Boonkum. 2015. Estimation of genetic parameters of growth traits in Black chicken and crossbred Thai indigenous chicken (Pradu-Hang dam). Khon Kaen Agr J. 43(Suppl. 2): 309 - 318.



210

การเปรยบเทยบสมรรถภาพการผลตและองคประกอบซากของไกเนอ สายพนธการคา 1. คอบบ อารเบอรเอเคอร และรอส

Comparison of Production Performance and Carcass Composition of Commercial Broiler Strains 1. Cobb, Arbor Acres and Ross

สชน ตงทววพฒน1 * , ธนชย ทะสใจ 1, ประจตต อดหนน 2 ,วชรนทร ค ามงคณ 2, สพรรษา อกโขสวรรณ2 และ บญลอม ชวะอสระกล1

Suchon Tangtaweewipat1*, Tanachai Tasujai1 ,Prajit Udnoo2, Watcharin Khummungkhun2 Supunsa Akkhosuwan2

and Boonlom Cheva-Isarakul1 1 ภาควชาสตวศาสตรและสตวนา คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม (Dept. of Animal and Aquatic Sciences, Faculty of Agriculture, Chiang Mai University, Thailand) 2 บรษท ซพเอฟ (ประเทศไทย) จากด (มหาชน) (Charoen Pokphand Foods Public Company Limited, Bangkok, Thailand) *Corresponding author :[email protected]

บทคดยอ การศกษาครงนไดทาในชวงปลายฤดฝน โดยใชไกเนอ 3 สายพนธ ไดแก Cobb MX, Arbor

Acres และ Ross 308 อาย 1 วน สายพนธละ 576 ตว เปนเพศผ 276 ตว เพศเมย 300 ตว รวมทงหมด 1,728 ตว เลยงปลอยพนในโรงเรอนระบบปด (Evaporative cooling system) โดยแบงไกตามสายพนธและเพศออกเปน 3 ซาๆ ละ 1 กรง ไกเพศผจกรงละ 92 ตว และเพศเมยจกรงละ 100 ตว ไกทดลองทกตวไดรบนาและอาหารทางการคาตามชวงอายอยางเตมท ทาการทดลอง 42 วน หลงจากนนสมไกสายพนธละ 16 ตว/เพศ เพอนาไปชาแหละหาองคประกอบซาก และวเคราะหขอมลตามแผน RCBD โดยมเพศเปน block สวนขอมลดานสมรรถภาพการผลตทาการวเคราะหตามแผน 3×2 Factorial arrangement in CRD โดยมสายพนธและเพศเปนปจจยหลก ผลปรากฏวา ไก Ross 308 มสมรรถภาพการผลตดกวาอก 2 สายพนธ (P<0.05; BW 2.92 vs. 2.60-2.71 kg; BW gain 2.88 vs. 2.56-2.67 kg; ADG 68.58 vs. 60.83-63.62 g และ FCR 1.54 vs. 1.75-1.78) แตไมพบความแตกตางระหวางสายพนธในเรองสวนประกอบซากทคดเปนรอยละของนาหนกตว เชน สะโพกและนอง สนใน ปก และอนๆ เมอพจารณาจากราคาขายชนสวนซากทงหมด พบวา สายพนธ Ross 308 ทากาไรตอตวหลงหกตนทน



211

คาอาหารออกแลว ไดมากทสด (29.87 vs. 26.61-28.32 บาท/ตว) เนองจากม FCR ทตากวาอก 2 สายพนธ ไกเพศผมสมรรถภาพการผลตสงกวาเพศเมยอยางมนยสาคญ (P<0.05; BW 2.97 vs. 2.52 kg; BW gain 2.95 vs. 2.48 kg; ADG 68.48 vs. 60.20 g; FI 4.77 vs. 4.30 kg, FCR 1.63 vs. 1.75) แตไมมความแตกตางระหวางเพศในแงของชนสวนซาก (P>0.05) ยกเวนสวนของขาทเพศผมคาสงกวาเพศเมย (P<0.05) เมอคดจากเงนรายไดและผลกาไรทหกเฉพาะคาอาหารออก พบวา ไกเพศผใหผลตอบแทนตอตวดกวาเพศเมย (123.85 vs. 100.23 บาท/ตว และ 35.70 vs. 20.77 บาท/ตว ตามลาดบ) ค าส าคญ: ไกเนอ, คอบบ, อารเบอรเอเคอร, รอส, สมรรถภาพการผลต, องคประกอบซาก

ABSTRACT The experiment was conducted during the end of rainy season using a total of

1,728 heads of 1 day old broilers of 3 strains, i.e. Cobb MX, Arbor Acres and Ross 308. Each strain contained 276 heads of male and 300 heads of female. They were allotted to 3 replicates, raised on ground floor in an Evaporative cooling house. Each replicate of each strain and sex contained 92 birds/cage of male and female contained 100 birds/cage (1 replicate/1 cage). They were freely accessed to water and commercial feed according to their age until 42 days old. Then 16 birds of each sex and strain were randomly slaughtered for carcass evaluation and statistically analyzed according to RCBD using sex as a block. The statistical analysis on production performance was done according to a 3×2 Factorial arrangement in CRD, using strain and sex as 2 factors. The result revealed that Ross 308 had higher production performance than the other 2 strains (P<0.05; BW 2.92 vs. 2.60-2.71 kg; BW gain 2.88 vs. 2.56-2.67 kg; ADG 68.58 vs. 60.83-63.62 g and FCR 1.54 vs. 1.75-1.78). No significant different among strains was noticed on various portions of carcass as percentage of BW (P>0.05). However Ross 308 gave the highest profit after feed cost deduction (29.87 vs. 26.61-28.32 Baht/bird) due to the lowest FCR. Male broiler had better performance than female (P<0.05; BW 2.97 vs. 2.52 kg; BW gain 2.95 vs. 2.48 kg; ADG 68.48 vs. 60.20 g; FI 4.77 vs. 4.30 kg, FCR 1.63 vs. 1.75). No significant different between sexes was found on carcass portions except feet which male had higher percentage of BW than female (P<0.05). Selling all carcass portions according to market price, male gave higher income as well as higher profit per bird than female (123.85 vs. 100.23 Baht/bird and 35.70 vs. 20.77 Baht/bird).

Keywords: Broiler, Cobb, Arbor Acres, Ross, Production performance, Carcass composition



212

บทน า

การผลตไกเนอในประเทศไทยสวนใหญอยในระบบอตสาหกรรม ซงไดพฒนาการเลยงอยางตอเนองทงดานอาหาร การจดการ สภาพแวดลอม และสายพนธใหมประสทธภาพมากทสด แตเนองจากการปรบปรงสายพนธไกเนอในไทยยงไมประสบผลสาเรจ จงตองอาศยการนาเขาพนธจากตางประเทศซงมมากมายหลายสายพนธ ตวอยางเชน Arbor Acres, Ross, Cobb และ Hubbard เปนตน ซงแตละสายพนธมขอดทแตกตางกน ตามคมอมาตรฐานการผลตและองคประกอบซาก พบวา ทอาย 42 วนเทากน ไกสายพนธ Cobb 500, Ross 308 และ Arbor Acres มนาหนกตว และ FCR เฉลยทงสองเพศเทากบ 2.86 vs. 2.80 vs. 2.79 กก. และ 1.68 vs. 1.69 vs. 1.70 ตามลาดบ สวนองคประกอบซาก ไกสายพนธ Cobb 500 มเนออกและสะโพกสงกวา Arbor Acres และ Ross 308 เปนตน (Arbor Acres, 2014; Ross 308, 2014 และ Cobb 500, 2015) การทดสอบเพอใหไดสายพนธทใหผลผลตสง มคณภาพซากตรงตามความตองการของตลาดมากทสด จงมความจาเปน เพอใหผประกอบการมผลกาไรดขน ดวยเหตนการศกษาเปรยบเทยบสมรรถภาพการผลตและองคประกอบซากของไกเนอสายพนธทนยมเลยงในประเทศไทยจานวนสามสายพนธในครงน จงนบวามประโยชนยางยง

อปกรณและวธการ การศกษาครงนไดทาในชวงปลายฤดฝน )สงหาคม – ตลาคม 2557 ( โดยใชไกเนอ 3 สายพนธ

ไดแก Cobb MX, Arbor Acres และ Ross 308 อาย 1 วนสายพนธละ 576 ตว เปนเพศผ 276 ตว เพศเมย 300 ตว รวมทงหมด 1,728 ตว เลยงแบบปลอยพนขนาดกรงละ 2×4 เมตร ใชแกลบเปนวสดรองพนปหนา 10 เซนตเมตร ในโรงเรอนระบบปด )Evaporative cooling system (มอณหภม และความชน

สมพทธเฉลยชวง 2 สปดาหแรกอยท 29.65 ±1.90 ๐C, 63.87 ±2.45 % สวนชวง 4 สปดาหสดท ายอยท 27.11±1.18 ๐C,64.33±1.26 %ตามลาดบ แบงไกโดยสมตามสายพนธและเพศออกเปน 3 ซาๆละ 1 กรง

ไกเพศผจกรงละ 92 ตว สวนเพศเมยจกรงละ 100 ตว ใหไกทดลองทกตวไดรบอาหารและนาอยางเตมท )ad libitum (โดยใชอาหารทางการคาทมระดบโปรตนและพลงงานตางกนในแตละชวงอาย )ชวงอาย 1-

14 วน ให 21% CP, ME ไมนอยกวา 3,000 kcal/kg; ชวงอาย 15 วน ถง 10 วนกอนชาแหละให 19 % CP, ME ไมนอยกวา 3,100 kcal /kg และชวงอาย 10 วนกอนชาแหละให 17 % CP , ME ไมนอยกวา 3,100 kcal /kg (ทดลองเปนเวลา 42 วน เมอสนสดการทดลองนาไกทกซาของแตละเพศรวมกน แลวสมไกสายพนธละ 16 ตว /เพศ โดยสมเลอกจากไกทมนาหนกตวในชวง ±1 SD จนถง ±2 SD ของนาหนกเฉลย เพอนาไปชาแหละหาองคประกอบซาก แลววเคราะหขอมลตามแผน Randomized Complete Block Design )RCBD (โดยใชเพศเปน block )ไก 1 ตวถอเปน 1 ซา(สวนการวเคราะหขอมลดานสมรรถภาพการ



213

ผลตทาตามแผน 3×2 Factorial arrangement in CRD งานทดลองทาทฟารมสตวปก ภาควชาสตวศาสตรและสตวนา คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ผลการทดลองและวจารณ สมรรถภาพการผลต

ผลปรากฏวาคา Interaction ระหวางเพศและสายพนธในกรณของนาหนกตว (BW) นาหนกตวเพม (BWgain) และอตราการเจรญเตบโตตอวน (ADG) มความแตกตาง (P<0.05) โดยไกสายพนธRoss 308 มคาสงกวา Arbor Acres และ Cobb MX(2.92 vs. 2.71, 2.60 กก; 2.88 vs. 2.67, 2.56 กก. และ 68.58 vs. 63.62, 60.83 ก. ตามลาดบ) สวนสมรรถภาพการผลตดานอนๆไมพบนยสาคญ (P>0.05, Table 1) ในแงของการเปรยบเทยบสายพนธ พบวา ไกสายพนธRoss 308 มคานาหนกตว นาหนกตวเพม และ ADG ดกวาทกสายพนธ ทงๆ ทปรมาณอาหารทกนมแนวโนมตากวา เปนเหตใหอตราแลกนาหนก (FCR) ดกวาอกสองสายพนธ (P<0.05) สอดคลองกบรายงานของ Ciurescut and Grosu (2013) ทระบวาไกเนอสายพนธ Arbor Acres และ Ross ทอาย 42 และ 49 วน ม BW และ ADG ดกวาสายพนธ Cobb เมอไดรบอาหารชนดเดยวกนในแตละชวงอาย อยางไรกดในการทดลองครงนเมอประเมนปรมาณโภชนะทกน ไดแก พลงงาน (ME) โปรตน และไลซน ทไกทดลองแตละสายพนธไดรบตลอดการทดลอง 42 วน พบวามคาทใกลเคยงกน และยงมคาสงกวาปรมาณทแนะนาของแตละสายพนธอกดวย (Table 2) และเมอนาคาสมรรถภาพการผลตของไกเนอทง 3 สายพนธเปรยบเทยบกบคามาตรฐานของสายพนธนนๆ พบวา มคาใกลเคยงกน (ขอมลมไดแสดงในตาราง) ซงแสดงใหเหนถงศกยภาพของแตละสายพนธ

Table 1 Production performance of 3 commercial broiler strains of both sexesduring 1-42 days of age

Strain (B) Sex (S) SEM

Probability

Cobb MX

Arbor Acres

Ross 308

M F B S B×S

BW (kg) 2.60b 2.71b 2.92a 2.97A 2.52B 0.09 0.00NS 0.00* 0.00* BW gain (kg) 2.56b 2.67b 2.88a 2.95A 2.48B 0.07 0.00* 0.00* 0.00* ADG (g) 60.83b 63.62b 68.58a 68.48A 60.20B 1.69 0.00* 0.00* 0.00* FI (kg) 4.51 4.67 4.43 4.77A 4.30B 0.08 0.19NS 0.00* 0.45NS FCR 1.78b 1.75b 1.54a 1.63A 1.75B 0.04 0.00* 0.01* 0.05NS Mor. and cull (%) 0.34 0.18 0.36 0.48 0.11 0.12 0.79NS 0.14NS 0.51NS a-b, A-Bwere significantly different (P<0.05), Mor. and cull = Mortality and culling rate



214

Table 2 Nutrients intakeof 3 commercial broiler strainsduring 1-42 days of age Cobb MX Arber Acers Ross 308

ME intake (kcal/d) Std1/ 478.94 469.06 496.25 CMU experiment 626.64 631.92 613.30 (% of std) 130.84 134.72 123.59 CP intake (g/d) Std1/ 27.92 29.63 32.10 CMU experiment 36.82 37.05 36.03 (% of std) 131.80 124.98 112.24 Lys intake (g/d) Std1/ 1.62 1.56 1.71 CMU experiment 2.28 2.30 2.24 (% of std) 140.74 147.44 130.99

1/ Data from Cobb 500 (2015),ArborAcres (2014) and Ross 308 (2014), respectively

ในกรณของเพศพบวาไกเพศผม BW, BW gain,ADG, FI และ FCR ดกวาเพศเมย (P<0.05;2.97 vs. 2.52 กก.,2.95 vs. 2.48กก., 68.48 vs. 60.20 ก.,4.77 vs. 4.30 กก. และ 1.63 vs. 1.75; Table 1) ทเปนเชนนอาจเนองมาจากอทธพลของTestosterone ซงเปนฮอรโมนเพศชายทนอกจากจะมบทบาทสาคญในการพฒนาอวยวะสบพนธและการแสดงลกษณะทางเพศแลว ยงกระตนการเจรญของกลามเนอและกระดก ทาใหสตวโตเรวซงมผลทาใหตองการอาหารมากขน จงเปนเหตใหกนอาหารเพมขน สวนอตราการตายและคดทงในไกเพศเมยมคานอยกวาเพศผอยางไมมนยสาคญ ผลนสอดคลองกบการทดลองของHristakievaet al. (2014) ทรายงานวาไกเพศผสายพนธ Cobb 500 และ Ross 308 (ซงมจโนไทปตางกน) มนาหนกตวสงกวาไกเพศเมยทกชวงอายทดลอง (1-42 วน)

องคประกอบซาก จากการสมชาแหละซากไกเนอทง 3 สายพนธทอาย 42 วน พบวา ไกทกสายพนธมสดสวนของ

สะโพกและนอง เนออก เนอสนใน ปก เครองใน ขา และโครงกระดก เมอคดเปนรอยละของนาหนกตวไมแตกตางกนอยางมนยสาคญ (ตารางท 3) ซงผลนตางจาก Elwahab (2013) ทรายงานผลในประเทศซดานวา ไกสายพนธ Arbor Acres มเนออกสงกวาสายพนธ Ross และ Cobb แตมเนอสะโพก และนองนอยกวา ในขณะท Spring et al. (2013) รายงานวา ไกเนอสายพนธ Ross 308 มเนอสะโพก และอก สงกวาสายพนธ Cobb 500 แตกลบมสวนของปกนอยกวา ในกรณของเพศกไมพบความแตกตางดานชนสวนของซาก แตไกเพศผมสวนของขาคดเปนรอยละของนาหนกตวมากกวาเพศเมยอยางมนยสาคญ (2.42 vs. 2.08% BW; P<0.05)

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B8%B7%E0%B9%89%E0%B8%AD


https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%94%E0%B8%B9%E0%B8%81



215

Table 3 Carcass composition of 3 broilerstrains of both sexes at 42 daysof age

BW (kg)

Dressing percentage

Thigh and Drumstick

Breast Fillet Whole wing

Giblets Feet Skeleton

Carcass portion (% BW)

Strain CobbMX 2.50 79.52 19.46 20.91 3.72 7.62 6.61 2.20 16.83 Arbor Acres 2.61 80.40 19.95 20.26 3.62 7.36 7.03 2.28 16.64 Ross 308 2.56 80.10 20.08 19.84 3.60 7.64 6.50 2.28 16.90

Sex M 2.82 80.26 20.13 20.32 3.44 7.57 6.51 2.42A 16.80 F 2.29 79.76 19.53 20.36 3.85 7.50 6.92 2.08B 16.78

SEM

0.23 0.24 0.10 0.06 0.14 0.08 0.09 Carcass portion (kg/bird)

Strain CobbMX 0.49 0.52 0.09 0.19 0.17 0.06 0.42 Arbor Acres 0.52 0.53 0.09 0.19 0.18 0.06 0.43 Ross 308 0.51 0.51 0.09 0.20 0.17 0.06 0.43

Sex M 0.57 0.57 0.10 0.21 0.18 0.07 0.47 F 0.45 0.47 0.09 0.17 0.16 0.05 0.38

A-B were significantly different (P<0.05)

Table 4 Cost of feed, price of chicken portion andprofit after feed deduction

Thigh and Drumstick


Giblets Feet Skeleton Total price

X Z

Price of chicken portion(baht/kg)1

68 64 73 83 64 79 14

Carcass portion(Baht/bird)

Strain CobbMX 33.08 33.46 6.79 15.81 10.58 4.35 5.89 109.95 83.34 26.61 Arbor Acres 35.41 33.84 6.90 15.94 11.74 4.70 6.08 114.62 86.30 28.32 Ross 308 34.96 32.51 6.73 16.23 10.65 4.61 6.06 111.74 81.87 29.87

Sex M 38.60 36.67 7.08 17.72 11.75 5.39 6.63 123.85 88.15 35.70 F 30.41 29.84 6.44 14.26 10.14 3.76 5.38 100.23 79.46 20.77

1/ Portion Price on July 18, 2016;X=Cost of feed (Baht/bird),Z= Profit after feeddeduction (Baht/bird)

เมอคานวณรายไดจากราคาขายชนสวนตางๆ (ตารางท 4) พบวา ไกสายพนธ Ross 308 ทารายไดเมอหกรายจายคาอาหารออกแลวกใหผลตอบแทนสงทสดทงนเนองจากไกสายพนธ Ross มนาหนกตวมากทสด แตกนอาหารนอยทสด จงเสยคาอาหารนอยกวาอก 2 สายพนธ



216

สรปผลการทดลอง ไกเนอสายพนธ Ross 308 มนาหนกตว นาหนกตวเพม ADGและ FCR ดกวาสายพนธ Arbor

acers และ Cobb MX ในขณะทไกเพศผมสมรรถภาพการผลตสงกวาไกเพศเมยทกประการ สวนประกอบของซากเมอคดเปนรอยละของนาหนกตวในแตละสายพนธและแตละเพศไมแตกตางกนยกเวนสวนขา ไกเพศผมสดสวนสงกวาเพศเมยอยางมนยสาคญ เมอคดราคาขายชนสวนซากหลงหกตนทนคาอาหารไกสายพนธ Ross 308 ใหผลตอบแทนตอตวดทสดเชนเดยวกบไกเพศผทใหผลตอบแทนตอตวดกวาเพศเมยเมอเลยงในระยะเวลาเทากน

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณบรษทซพเอฟ (ประเทศไทย) จากด (มหาชน) ทสนบสนนทนวจย และขอขอบคณงานพฒนาและสงเสรมปศสตว มลนธโครงการหลวงทสนบสนนสถานทและอปกรณสาหรบการชาแหละและประเมนคณภาพซาก

เอกสารอางอง

Arbor Acres Plus. 2014. Arbor AcresBroiler Performance objectives, Available source: http://en.aviagen. com/ arbor-acres-plus/. 11 January 2015

Cobb 500. 2015. Cobb 500Broiler Performance and Nutrition Supplement, Available source: http://www.cobb-vantress.com/. 11 January 2015

Ciurescu†, G. and H. Grosu. 2013. Efficiency of feed utilization by different hybrids of broiler chicks. National Research-Development Institute for Animal Biology and Nutrition (IBNA), Ilfov, Romania.

Elwahab, A.M.A. 2013. Comparison between Four Commercial Broiler Breeds in Production Performance and Carcass Characteristics under Sudan Condition. Master Thesis, Sudan University of Science and Technology. 84p.

Hristakieva P., N. Mincheva, M. Oblakova, M. Lalev and I. Ivanova. 2014. Effect of genotype on production traits in broiler chicken. Slovak Journal of Animal Science.47,(1): 19-24

Spring,P., H. Schaulin, M. Scheeder, C. Burren and M. Denzler. 2013. Carcass yield and meat quality in different genetic strains of broiler. School for Agriculture (HAFL), Berne University of Applied Sciences, Switzerland.

Ross 308. 2014. Ross 308Broiler Performance objectives, Available source: http://en.aviag en.com/ross-308/. 11 January 2015

http://www.cobb-vantress.com/

http://www.vuzv.sk/index.php/en/slovak-journal-of-animal-science




217

การเปรยบเทยบสมรรถภาพการผลตและองคประกอบซากของไกเนอ สายพนธการคา 2. คอบบ และรอส

Comparison of Production Performance and Carcass Composition of Commercial Broiler Strains 2. Cobb and Ross

ธนชย ทะสใจ 1, สชน ตงทววพฒน1 * ,ประจตต อดหนน 2 ,วชรนทร ค ามงคณ 2,

สพรรษา อกโขสวรรณ2 และ บญลอม ชวะอสระกล1 Tanachai Tasujai1, Suchon Tangtaweewipat1*, Prajit Udnoo2,

Watcharin Khummungkhun2 Supunsa Akkhosuwan2 and Boonlom Cheva-Isarakul1

1 ภาควชาสตวศาสตรและสตวนา คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม (Dept. of Animal and Aquatic Sciences, Faculty of Agriculture, Chiang Mai University, Thailand) 2 บรษท ซพเอฟ (ประเทศไทย) จากด (มหาชน) (Charoen Pokphand Foods Public Company Limited, Bangkok, Thailand) * Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ การศกษานไดทาในฤดหนาว โดยใชไกเนอ 3 สายพนธ คอ Cobb MX, Cobb M99 และ Ross

308 อาย 1 วน สายพนธละ 384 ตว เปนเพศผ 184 ตว และเพศเมย 200 ตว รวมทงหมด 1,152 ตว เลยงปลอยพนในโรงเรอนแบบ Evaporative cooling system โดยแบงไกเปน 2 ซาๆ ละ 1 กรง ไกเพศผจกรงละ 92 ตว สวนเพศเมยจกรงละ 100 ตว ใหไกทกตวไดรบนาและอาหารทางการคาตามชวงอายอยางเตมท (ad libitum) ใชเวลาทดลอง 42 วน หลงจากนนสมไกสายพนธละ 16 ตว/เพศ นาไปชาแหละหาองคประกอบซาก แลววเคราะหขอมลตามแผน RCBD โดยมเพศเปน block สวนขอมลดานสมรรถภาพการผลตทาการวเคราะหตามแผน 3×2 Factorial arrangement in CRD โดยมสายพนธและเพศเปนปจจยหลก ผลปรากฏวา สมรรถภาพการผลต รวมทงอตราการตายและคดทง ของไกเนอทง 3 สายพนธแตกตางกนอยางไมมนยสาคญ (P>0.05; BW 3.00, 3.03, 3.13 kg; BW gain 2.97, 2.99, 3.09 kg; ADG 70.67, 71.15, 73.54 g และ FI 5.54, 5.29, 5.62 kg) ยกเวน FCR สายพนธ Cobb M99 ดกวา Cobb MX (P<0.05) แตไมตางจาก Ross 308 นอกจากนยงมชนสวนตางๆ คอ สะโพก นอง เนอสนใน

mailto:[email protected]



218

ปก เครองใน ขา และ โครงกระดก เมอคดเปนรอยละของนาหนกตวไมแตกตางกนระหวางสายพนธ (P>0.05) ไกเพศผมสมรรถภาพการผลตดกวา (P<0.05; BW 3.28 vs. 2.83 kg; BW gain 3.24 vs. 2.97 kg; ADG 77.10 vs. 66.48 g; FI 5.80 vs. 5.16 kg) และมสดสวนของขาสงกวาเพศเมย แตไกเพศเมยมสวนของเนอสนในสงกวาเพศผ ซงเมอคดเปนราคาขายทกชนสวนแลวพบวา สายพนธ Ross 308 ทารายไดกอนและหลงหกตนทนคาอาหารสงกวาสายพนธ Cobb MX และ Cobb M99 (135.27 vs. 120.25-127.42 บาท/ตว และ 31.41 vs. 17.87-29.66 บาท/ตว ตามลาดบ) สวนเรองเพศนน พบวา ไกเพศผไดกาไรตอตวหลงหกคาอาหารแลวมากกวาเพศเมยเมอเลยงในระยะเวลาเทากน ค าส าคญ: ไกเนอ, คอบบ, รอส, สมรรถภาพการผลต, องคประกอบซาก

ABSTRACT The experiment was conducted in winter using a total of 1,152 heads of 1 day

old broilers of 3 strains, i.e. Cobb MX, Cobb M99 and Ross 308. Each strain contained 184 heads of male and 200 heads of female. They were allotted to 2 replicates, raised on ground floor in an Evaporative cooling house. Each replicate of each strain and sex contained 92 birds/cage of male and female contained 100 birds/cage (1 replicate/1 cage). They were freely accessed to water and commercial feed according to their age until 42 days old. Then 16 birds of each strain and sex were randomly slaughtered for carcass evaluation and statistically analysed according to RCBD using sex as a block. The statistical analysis on production performance was done according to 3×2 Factorial arrangement in CRD, using strain and sex as 2 factors. It was found that there were no significant different among strains on production performance including mortality and culling rate (P>0.05; BW 3.00, 3.03, 3.13 kg; BW gain 2.97, 2.99, 3.09 kg; ADG 70.67, 71.15, 73.54 g and FI 5.54, 5.29, 5.62 kg). Except, Cobb M99 had better FCR than Cobb MX (P<0.05) but was similar to Ross 308 (P>0.05). No significant different among strains was also noticed on various portions of carcass as percentage of BW (P>0.05). Male broiler had better performance and higher feet portion than female (P<0.05; BW 3.28 vs. 2.83 kg; BW gain 3.24 vs. 2.97 kg; ADG 77.10 vs. 66.48 g; FI 5.80 vs. 5.16 kg), while female showed better higher fillet portion than male. However it was found that selling all carcass



219

portion according to market price, Ross 308 gave the highest income and profit after feed cost deduction than Cobb MX and Cobb M99 (135.27 vs. 120.25-127.42 Baht/bird and 31.41 vs. 17.87-29.66 Baht/bird) and same to male chick gave higher income as well as profit than female. Keywords: Broiler, Cobb, Ross, Production performance, Carcass composition

บทน า

ประเทศไทยมกาลงการผลตและสงออกเนอไกเปนลาดบตนๆ ของโลก ซงการผลตเน อไกในประเทศไทยสวนใหญดาเนนการโดยบรษทขนาดใหญ ทมการพฒนากระบวนการผลตเพอใหไดผลตอบแทนสงสด สายพนธไกจงถอเปนปจจยสาคญประการแรกทผประกอบการจะตองตดสนใจเลอก แตเนองจากการพฒนาสายพนธไกในประเทศไทยยงไมประสบผลสาเรจเทาทควร ด งนนตลอดระยะเวลาทผานมาจงตองสงสายพนธไกจากตางประเทศมาใช ไดแก Arbor Acres, Ross, Cobb และ Hubbard เปนตน ซงแตละสายพนธจะมสมรรถภาพการผลตและองคประกอบซากทแตกตางกนเลกนอย เชน ทอาย 42 วน สายพนธ Ross 308 มนาหนกตว และ FCR ดกวา Arbor Acres (2.80 vs. 2.79 กก. และ 1.69 vs. 1.70 ตามลาดบ) แตดอยกวา Cobb 500 (2.86 กก. และ 1.68) สวน Tangtaweewipat et al. (2015) รายงานวาไกพนธ Ross 308 มสมรรถภาพการผลต (BW gain, ADG และ FCR) ดกวา รวมทงยงมรายไดและผลกาไรมากกวาสายพนธ Cobb MX และ Arbor Acres ในการศกษาครงนจงไดใชไกเนอสายพนธ Ross 308 เปรยบเทยบกบสายพนธ Cobb ซงปรบปรงมาจาก Cobb 500 โดยใชพอไกสายพนธอนมาผสมและใหชอเปน Cobb MX และ Cobb M99 สาหรบการนาไปใชประโยชนตอการทดแทนการนาเขาพนธไกจากตางประเทศตอไป

วธการศกษา การศกษานทาในชวงฤดหนาว )ธนวาคม 2557 – มกราคม 2558 ( โดยใชไกเนอ 3 สายพนธ คอ

Cobb MX, Cobb M99 และ Ross 308 อาย 1 วน สายพนธละ 384 ตว เปนเพศผ 184 ตว และเพศเมย 200 ตว รวมทงหมด 1,152 ตว เลยงแบบปลอยพนขนาดกรงละ 2×4 ม .โดยใชแกลบเปนวสดรองพนปหนา 10 ซม .ในโรงเรอนระบบปด )Evaporative cooling system (มอณหภม และความชนสมพทธ

เฉลยในชวง 2 สปดาห แรกอยท 29.62 ±1.47 ๐C , 64.32 ±2.45 % สวนชวง 4 สปดาหสดทายอยท 24.14 ±1.89 ๐C, 64.25 ±1.18% ตามลาดบ แบงไกโดยสมตามสายพนธและเพศออกเปน 2 ซาๆ ละ 1



220

กรง ไกเพศผจกรงละ 92 ตว สวนเพศมยจ 100 ตว/กรง ใหไกทดลองทกตวไดรบอาหารและนาอยางเต มท )ad libitum) โดยใชอาหารทางการคาทมระดบโปรตนและพลงงานตางกนในแตละชวงอาย (ชวงอาย 1-

14 วน ให 21 % CP, ME ไมนอยกวา 3,000 kcal/kg; ชวงอาย 15 วน ถง 10 วนกอนชาแหละให 19 % CP , ME ไมนอยกวา 3,100 kcal/kg และชวงอาย 10 วนกอนชาแหละให 17 % CP , ME ไมนอยกวา 3,100 kcal/kg (ทดลองเปนเวลา 42 วน เมอสนสดการทดลองนาไกทกซาของแตละเพศรวมกน แลวสมไกสายพนธละ 16 ตว /เพศ โดยสมเลอกจากไกทมนาหนกตวในชวง ±1 SD จนถง ±2 SD ของนาหนกเฉลย เพอนาไปชาแหละหาองคประกอบซาก แลววเคราะหขอมลตามแผน Randomized Complete Block Design )RCBD (โดยใชเพศเปน block )ไก 1 ตวถอเปน 1 ซา ( สวนการวเคราะหขอมลดานสมรรถภาพการผลตทาตามแผน 3×2 Factorial arrangement in CRD งานทดลองทาทฟารมสตวปก ภาควชาสตวศาสตรและสตวนา คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ผลการทดลองและวจารณ สมรรถภาพการผลต

ผลปรากฏวา ไมพบคาปฏสมพนธ (Interaction) ระหวางเพศและสายพนธ (P>0.05) เมอพจารณาในแตละปจจยหลก พบวา ไกเนอทง 3 สายพนธมคา FCR แตกตางกนอยางมนยสาคญ โดยสายพนธ Cobb M99 มคาตาทสด (1.77 vs. 1.82-1.87 ตามลาดบ)

Table 1 Production performance of 3 broiler strains of both sexes at 42 days of age Strain (B) Sex (S)

SEM Probability

Cobb MX

Cobb M99

Ross 308

M F B S B×S

BW (kg) 3.00 3.03 3.13 3.28A 2.83B 0.07 0.07NS 0.00* 0.90NS BW gain (kg) 2.97 2.99 3.09 3.24A 2.79B 0.07 0.07NS 0.00* 0.90NS ADG (g) 70.67 71.15 73.54 77.10A 66.48B 1.68 0.07NS 0.00* 0.91NS FI (kg) 5.54 5.29 5.62 5.80A 5.16B 0.11 0.08NS 0.00* 0.70NS FCR 1.87b 1.77a 1.82ab 1.79 1.85 0.01 0.03* 0.09 NS 0.31 NS Mortality and culling (%)

1.27 0.80 1.09 1.27 0.83 0.32 0.78NS 0.46NS 0.09NS

a-c, A-B were significantly different (P <0.05)

สวนผลดานสมรรถภาพการผลตอนๆ ไดแก นาหนกตว นาหนกตวเพม ADG ปรมาณอาหารทกน และอตราการตายรวมคดทง แตกตางกนอยางไมมนยสาคญ แมวาสายพนธ Ross 308 มแนวโนมของนาหนกตว นาหนกตวเพม ADG และปรมาณอาหารทกนสงกวาอก 2 สายพนธกตาม ซงตางกบรายงาน



221

ของ Tangtaweewipat et al. (2015) ทระบวา Ross 308 มคาสงกวา Cobb MX และ Arbor Acres อยางมนยสาคญ เมอพจารณาเรองเพศ พบวา ไกเพศผมนาหนกตว นาหนกตวเพม ADG และปรมาณอาหารทกนสงกวาไกเพศเมยอยางมนยสาคญ (P<0.05; 3.28 vs. 2.83 กก., 3.24 vs. 2.79 กก., 77.10 vs. 66.48 ก. และ 5.80 vs. 5.16 กก. ตามลาดบ) โดยคา FCR ใหผลไมแตกตางกน (1.79 vs. 1.85) ทงนอาจเปนผลจากอทธพลของฮอรโมนเพศผ เชน Testosterone ทกระตนการเจรญเตบโตของกลามเนอและกระดก ทาใหสตวโตเรว ซงมผลทาใหตองการอาหารมากขน จงเปนเหตใหกนอาหารเพมขน สวนอตราการตายรวมคดทงของไกทงสองเพศแตกตางกนอยางไมมนยสาคญ (ตารางท 1) ผลนสอดคลองกบ Tangtaweewipat et al. (2015) ทรายงานวาไกเพศผเมอเฉลยจากสายพนธ Cobb MX, Arbor Acres และ Ross 308 รวมถง Hristakieva et al. (2014) ทศกษาใน Cobb 500 และ Ross 308 ระบวามสมรรถภาพการผลตโดยรวมสงกวาไกเพศเมย

Table 2 Nutrients intake of 3 commercial broiler strains during 1-42 days of age Cobb MX Cobb M99 Ross 308

ME intake (kcal/d) Std1/ 478.94 478.94 496.25 CMU experiment 728.96 711.10 742.30 (% of std) 152.20 148.47 149.58

CP intake (g/d) Std1/ 27.92 27.92 32.10 CMU experiment 42.64 41.67 43.43 (% of std) 152.72 149.25 135.30

Lys intake (g/d) Std1/ 1.62 1.62 1.71 CMU experiment 2.65 2.59 2.70

(% of std) 163.58 159.88 157.89 1/ Data from Cobb 500 (2015) and Ross 308 (2014)

เมอนาคาสมรรถภาพการผลตของของไกเนอทง 3 สายพนธในการทดลองนเปรยบเทยบกบคามาตรฐาน พบวา มนาหนกตว และปรมาณอาหารทกนสงกวามาตรฐานของแตละสายพนธเฉลย 14.41 และ 17.38% ตามลาดบ (ขอมลไมไดแสดงในตาราง; Ross 308. 2014; Cobb 500, 2015) ซงแสดงถงคณภาพของการจดการในงานน ประกอบกบการทดลองนทาในชวงฤดหนาวทมอณหภมเฉลยภายนอกโรงเรอนตาและคอนขางคงท การปรบสภาพอากาศในโรงเรอนจงแปรปรวนนอยตามไปดวย ทาใหไกอยสบาย ไมเกดความเครยดจากความรอน สอดคลองกบการประเมนปรมาณโภชนะทกนได ไดแก พลงงาน (ME) โปรตน และไลซน ทไกแตละสายพนธไดรบตลอดการทดลอง 42 วนในครงน พบวา มคาทใกลเคยง



https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%94%E0%B8%B9%E0%B8%81



222

กน คอ ME 711.1-742.30 kcal/day, CP 41.67-43.43 g/day และ Lysine 2.59-2.70 g/day และยงมคาส งกว าปรมาณท แนะนาของแตละสายพนธ (ตารางท 2 ) รวมท งย งส งกว ารายงานของ Tangtaweewipat et al. (2015) อกดวย และสอดคลองกบ Gornowicz et al. (2007) ทกลาววา ไกเนอทเลยงในอณหภมทเหมาะสม หรอตากวาอณหภมมาตรฐานในคมอ จะมสมรรถภาพการผลตดกวาการเลยงทอณหภมสงกวามาตรฐาน

องคประกอบซาก

จากการสมชาแหละซากไกเนอทง 3 สายพนธทอาย 42 วน พบวา ทง 3 สายพนธมชนสวนของซากคดเปนรอยละของนาหนกตวไมแตกตางกน (P>0.05) แตไกเพศเมยจะมเนอสนในสงกวาในขณะทมสดสวนของขานอยกวา (P<0.05; ตารางท 3) ซงสอดคลองกบคมอมาตรฐานของแตละสายพนธ (Ross 308, 2014 และ Cobb 500, 2015) และ Tangtaweewipat et al. (2015) ทระบวาไกเพศผมสดสวนของขาสงกวาอยางมนยสาคญ สวนเนอสนในพบเพยงแนวโนมทนอยกวาเทานน เมอพจารณาจากการขายซากแตละชนสวน พบวา สายพนธ Ross 308 ทารายไดกอนและหลงหกตนทนคาอาหารสงทสด (135.27 vs. 120.25-127.42 บาท/ตว และ 31.41 vs. 17.87-29.66 บาท/ตว; ตารางท 4) เนองจากมแนวโนมของนาหนกตวสงกวา (3.13 vs. 3.00-3.03 กก.)

Table 3 Carcass portion of 3 broiler strains of both sexes at 42 days of age

BW (kg) Dressing

percentage Thigh and Drumstick


Giblets Feet Skeleton

Carcass portion (% BW)

Strain Cobb MX 2.72 85.22 19.20 22.27 3.87 7.33 6.22 2.15 16.53 Cobb M99 2.91 79.24 19.58 20.90 3.74 7.60 6.24 2.20 16.63 Ross 308 3.08 76.43 19.58 21.61 3.77 7.33 6.40 2.05 15.88

Sex M 3.16 82.22 19.51 21.37 3.68B 7.47 6.19 2.34A 16.33 F 2.65 87.38 19.39 21.82 3.90A 7.36 6.38 1.92B 16.36

SEM

0.07 0.20 0.03 0.04 0.08 0.07 0.12 Carcass portion (kg/bird) Strain Cobb MX 0.52 0.61 0.11 0.20 0.17 0.06 0.45 Cobb M99 0.57 0.61 0.11 0.22 0.18 0.06 0.48 Ross 308 0.60 0.67 0.12 0.23 0.20 0.06 0.49 Sex M 0.62 0.68 0.12 0.24 0.20 0.07 0.52

F 0.51 0.58 0.10 0.20 0.17 0.05 0.43 A-B were significantly different (P <0.05)



223

นอกจากนพบวา ไกเพศผทารายไดตอตวจากการขายทกชนสวนรวมกนมากกวาเพศเมย (138.81 vs. 116.59 บาท/ตว) ทงนเนองมาจากไกเพศผมนาหนกตวสงกวา คอโตเรวกวาเมอเลยงในระยะเวลาเทากน และเมอหกตนทนคาอาหารแลวกพบวา ไกเพศผทากาไรตอตวใหมากกวาเชนกน ผลนสอดคลองกบ Tangtaweewipat et al. (2015) ทกลาววาไกเนอไกสายพนธ Ross 308 และไกเพศผเมอเฉลยจากทกสายพนธ (Ross 308, Arbor Acres และ Cobb MX) มผลกาไรจากการขายชนสวนซากเมอหกตนทนคาอาหารสงกวาอก 2 สายพนธและสงกวาเพศเมยตามลาดบ Table 4 Cost of feed, price of chicken portion and profit after feed deduction

Thigh and Drumstick


Giblets Feet Skeleton Total price

X Z

Price of chicken portion (B/kg)1/

68 64 73 83 64 79 14

Income from selling each portion (Baht/bird)

Strain

Cobb MX 35.51 38.77 7.68 16.55 10.83 4.62 6.29 120.25 102.38 17.87

Cobb M99 38.74 38.92 7.94 18.36 11.62 5.06 6.78 127.42 97.76 29.66

Ross 308 41.01 42.60 8.48 18.74 12.62 4.99 6.85 135.27 103.86 31.41

Sex M 41.92 43.22 8.49 19.59 12.52 5.84 7.22 138.81 107.18 31.63

F 34.94 37.01 7.54 16.19 10.82 4.02 6.07 116.59 92.40 24.19 1/ Portion Price on July 18, 2016; X=Cost of feed (Baht/bird), Z= Profit after feed deduction (Baht/bird)

สรปผลการทดลอง ไกเนอทง 3 สายพนธคอ Cobb MX, Cobb M99 และ Ross 308 มสมรรถภาพการผลต

(นาหนกตว นาหนกตวเพม ADG รวมทงอตราการตายและคดทง) ไมตางกน ยกเวน FCR ไกสายพนธ Cobb M99 มคาดกวา Cobb MX อยางมนยสาคญ แตไมแตกตางกบสายพนธ Ross 308 ไกเพศผมสมรรถภาพการผลตและชนสวนของขาคดเปนรอยละของนาหนกตวสงกวาเพศเมย แตชนสวนของเนอสนในไกเพศเมยดกวาเพศผ ซงเมอคดเปนราคาขายทกชนสวนรวมกนแลว พบวา เพศผไดเงนและทากาไรตอตวหลงหกคาอาหารแลวไดมากกวาเพศเมยเมอเลยงในระยะเวลาเทากน เชนเดยวกบสายพนธ Ross 308 ททารายไดกอนและหลงหกตนทนคาอาหารสงกวาสายพนธ Cobb MX และ Cobb M99



224


ขอขอบคณบรษทซพเอฟ (ประเทศไทย) จากด (มหาชน) ทสนบสนนทนวจย และขอขอบคณงานพฒนาและสงเสรมปศสตว มลนธโครงการหลวงทสนบสนนสถานทและอปกรณสาหรบการชาแหละและประเมนคณภาพซาก

เอกสารอางอง Cobb 500. 2015. Cobb 500 Broiler Performance and Nutrition Supplement, Available

source: http://www.cobb-vantress.com/. 11 January 2015 Gornowicz, E., L. Lewko and J. Gornowicz. 2007. Effects of temperature the final growing

period and of bird strain on carcass and meat quality in broiler chickens. Polish Journal of Food and Nutrition Sciences, 57 (4 A):175-179.

Hristakieva P., N. Mincheva, M. Oblakova, M. Lalev and I. Ivanova. 2014. Effect of genotype on production traits in broiler chicken. Slovak Journal of Animal Science, 47, (1): 19-24.

Ross 308. 2014. Ross 308 Broiler Performance objectives, Available source: http://en.aviag en.com/ross-308/. 11 January 2015

Tangtaweewipat S., P. Udnoo, W. Khummungkhun, S. Akkhosuwan, R. Undkhum, T. Tasujai and P. Pintugus 2015. Comparison of Production Performance and Carcass Composition Among Popular Commercial Broiler Breeds in Thailand. Final report submitted to CPF (Thailand) Public Co. Ltd. Bangkok, 101 p. (in Thai)

http://www.cobb-vantress.com/





225

อทธพลของกลมพนธและอายฆาทแตกตางกนของไกเนอด า ตอน าหนกมชวตและองคประกอบซาก

Effect of Different Breed Groups and Slaughter Ages of Black–Meat Chickens on Live Weight and Carcass Composition

นลวรรณ บวทรพย1, ธนาทพย สวรรณโสภ1*, ศกร คณวฒฤทธรณ1 และ อจฉรา ขยน1

Nonlawan Bausap1, Thanathip Suwannasopee1*, Skorn Koonawootrittriron1, and Autchara Kayan1

ภาควชาสตวบาล คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร จตจกร กรงเทพฯ 10900 1 Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Kasetsart University, Bangkok, 10900 * Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ การศกษาครงน มวตถประสงคเพอประเมนความมอทธพลของกลมพนธและอายฆาของไกเนอ

ดาตอนาหนกมชวตและองคประกอบซาก ไกเนอดาทนามาศกษาประกอบดวยไกเนอดาเพชรบรณ (Phetchabun; PB) และไกเนอดาเคยภพาน (KU–Phupan; KP) กลมพนธละ 20 ตวถกเลยงภายใตการจดการเลยงดเดยวกน เมอไกเนอดามอายท 30, 60, 90 และ 120 วน จะถกสมเกบตวอยาง ครงละ 5 ตว ชงนาหนก ฆา และชาแหละ ขอมลทศกษาประกอบดวย นาหนกมชวต (LW) นาหนกซากรวมเครองใน (CWO) นาหนกซากอน (HCW) นาหนกซากเยน (CCW) เปอรเซนตซากอน (CP) เปอรเซนตซากเยน (DP) และนาหนกของชนสวนตดแตงและอวยวะภายใน หนจาลองทางสถตทใชพจารณานาหนกเรมตนการศกษา กลมพนธ อายฆา และอทธพลรวมระหวางกลมพนธและอายฆา ผลการศกษาพบวา ปจจยรวมระหวางกลมพนธและอายฆามอทธพลตอความแตกตางของลกษณะทศกษา (P < 0.05) ยกเวน ลกษณะ CP DP นอง และกน ทงนไกเนอดาทงสองกลมพนธ ทถกฆาทอาย 120 วน มคาเฉลยลสแควรของ LW, CWO, HCW, CCW และนาหนกชนสวนตดแตง (อก สนใน และสะโพก) และตบแตกตางกน (P < 0.05) คาเฉลยลสแควรสาหรบ CP ของ PB (รอยละ 73 ถง 80) และ KP (รอยละ 72 ถง 78) มคาใกลเคยงกน ผลการศกษาชใหเหนวา อายฆาทเหมาะสมสาหรบนาหนกสงตลาดสาหรบ PB และ KP คอ 90 และ 84 วน ตามลาดบ

ค าส าคญ: ไกเนอดา, นาหนกซาก, เปอรเซนตซาก, กลมพนธ, อายฆา



226

ABSTRACT The objective of this study was to estimate effect of breed groups and slaughter

ages of black-meat chickens on live weight and carcass composition. The studied breed included Phetchabun (PB) and KU-Phupan (KP) black-meat chickens. The twenty black-meat chickens of each breed were raised in the same management and cares, and randomly sampled 5 chickens when they reached the slaughter age at 30, 60, 90 and 120 days. The studied data consisted of live weight (LW), carcass weight include offal (CWO), hot carcass weight (HCW), cool carcass weight (CCW), carcass percentage (CP), dressing percentage (DP) and weight of some retail cuts and internal organs. The used statistical model considered initial weight, breed groups, slaughter age, and interaction between breed groups and slaughter age. The results revealed that the interaction between breed group and slaughter age had significant influenced on the difference of studied traits (P < 0.05), excepted for CP, DP, thigh and gizzard. Thus, both black-meat chicken breed groups, at 120 days of slaughter age only that had different least square means of LW, CWO, HCW, CCW, breast, fillet, thigh and liver. Least square means of CP in PB (73 to 80%) and KP (72 to 78%) was similar. The results indicated that the suitable slaughter age of market weight for PB and KP were 90 and 84 days, respectively. Keywords: Black–meat chicken, breed, slaughter age, carcass

บทน า ไกเนอดาไดรบความนยมจากผบรโภค เนองจากเปนไกพนเมองทมเนอนมและมไขมนนอย

(Jaturasitha et al., 2008) นอกจากน เนอของไกเนอดายงมองคประกอบของคาโนซน (Carnosine) ททาหนาทควบคมความเปนกรด-เบสของของเหลวในรางกาย (Okuma and Abe, 1992) ตอตานสารอนมลอสระ (Tian et al., 2007) และสงเสรมการผานของโภชนะและของเสยระหวางเซลล ซงมผลตอการชะลอความชรา (Szwergold, 2005) และจากการศกษาในผบรโภคไกเนอดา พบวา ผทบรโภคไกดาตนยาจนจะมอตราการเผาผลาญสารอาหารและการใชพลงงานในรางกายเพมขน (Lo et al., 2005) ในสวนของการผลตไกเนอดานนผผลตมกจาหนายไกเนอดาเมอมนาหนกตวประมาณ 700 ถง 800 กรม ตามความตองการของผบรโภค นอกจากน เปอรเซนตซากและสดสวนซากของไกทผลตไดยงเปนปจจยหลกท



227

ชวยในการตดสนใจซอของผบรโภค (Jaturasitha et al., 2005) จากการศกษาลกษณะซากและคณภาพซากของไกเนอดาในประเทศไทยทอายฆา 16 สปดาห (Jaturasitha et al., 2008) พบวา ไกเนอดามคาเฉลยนาหนกซากและเปอรเซนตซาก (1.10 กโลกรม และรอยละ 63.7) ตากวาไกพนเมอง (1.28 กโลกรม และรอยละ 65.9) ในขณะท เปอรเซนตซากของไกเนอดาทอาศยในพนทสง ไดแก ไกชฟา ไกฟาหลวง และไกแมฮองสอน มคาเฉลยรอยละ 55 ถง 57 (Jaturasitha et al., 2005; Kanyakum et al., 2006) อยางไรกตาม การศกษาเกยวกบไกเนอดาสวนใหญเปนการศกษาในไกทมอายฆา 16 สปดาห และมนาหนกมชวตกอนฆาในชวง 1.3 ถง 1.8 กโลกรม ซงยงไมครอบคลมนาหนกสงตลาดของไกเนอดาทผลตเชงการคาในปจจบน การศกษาครงน จงมวตถประสงคเพอศกษาปจจยของกลมพนธและอายทฆา 30, 60, 90 และ 120 วน ตอนาหนกมชวตและองคประกอบซากซงสามารถใชเปนขอมลพนฐานสาหรบการวางแผนการผลตไกเนอดาเชงการคา และการศกษาตอยอดในอนาคต

อปกรณและวธการ ไกเนอดาเชงการคาทใชในการศกษา ประกอบดวย ไกเนอดาเพชรบรณ (Phetchabun; PB)

และไกเนอดาเคยภพาน (KU–Phupan; KP) เรมเลยงไกเนอดาทอาย 1 สปดาห กลมพนธละ 20 ตว (คละเพศ) ถกนามาเลยงในพนทขนาด 10 ตารางเมตร ไกทกตวไดรบอาหารและนาอยางเตมทในชวงเชาและชวงเยน อาหารสาเรจรปทใชทมโปรตนหยาบ 19 เปอรเซนต พลงงาน 3,200 กโลแคลอร ไกทกกลมพนธถกสมมาศกษานาหนกตวและสดสวนซาก ครงละ 5 ตว เมอไกแตละกลมพนธมอายครบ 30, 60, 90 และ 120 วน โดยอดอาหารไกเปนเวลา 12 ชวโมงกอนทาการสม ชงนาหนกมชวต (Live weight; LW) แลวจงเชอดและชาแหละไกตามวธการของ Jaturasitha et al. (2005) โดยตดหลอดเลอดใหญบรเวณคอ จากนนปลอยใหเลอดไหลออกใหหมด ลวกซากดวยนารอนทอณหภม 50 ถง 60 องศาเซลเซยส เปนเวลา 2 นาท จงนาซากมาถอนขน แลวชงนาหนกซากไก บนทกเปนขอมลนาหนกซากรวมเครองใน (Carcass weight include offal; CWO) ผาซากเพอแยกเครองในออก แลวชงนาหนกซากอน (Hot carcass weight; HCW) จากนน คานวณเปอรเซนตซากอน (Carcass percentage, CP) โดยนาคานาหนกซากอนหารดวยนาหนกมชวตคณดวยหนงรอย นาซากไกเนอดาแชทอณหภม 4 องศาเซลเซยสเปนเวลา 24 ชวโมง แลวชงนาหนกซากเยน (Cool carcass weight; CCW) แลวจงคานวณเปอรเซนตซากเยน (Dressing percentage, DP) โดยนาคานาหนกเยนอนหารดวยนาหนกมชวตคณดวยหนงรอย ตดแตงซากแบบสากล (Henrickson, 1978) พรอมทงชงนาหนกชนสวนสาคญตาง ๆ ไดแก อก (Breast) สนใน (Fillet) สะโพก (Thigh) นอง (Drumstick) ตบ (Liver) และกน (Gizzard) รวมรวมขอมลจากไกทใชใน



228

การศกษาจนกระทงครบทง 4 ชวงอาย จงนาขอมลไปวเคราะหคาทางสถต โดยคาสถตพรรณนาสาหรบนาหนกเรมตนและนาหนกสดทายของไกเนอดามคาดงแสดงใน Table 1 Table 1 Descriptive statistics for initial body weight and final body weight of the studied black-meat chicken by breed group

Breed group

Body weight N Mean Standard deviation

Minimum Maximum

Phetchabun Initial (g) 20 40.68 5.38 27.80 53.30 Final (g) 5 1,106.82 222.71 870.10 1,369.90 KU–Phupan Initial (g) 20 48.64 6.75 37.40 63.20 Final (g) 5 1,721.66 401.17 1,302.50 2,272.20 การวเคราะหขอมลทางสถต

ทดสอบปจจยทมอทธพลตอลกษณะ LW, CWO, HCW และ CP ไดแก กลมพนธ และอายฆา และวเคราะหคาเฉลยลสแควรของแตละปจจย โดยใชชดคาสง Proc GLM (SAS, 2003) และเปรยบเทยบคาเฉลยแตละคดวยวธ t–test ทระดบนยสาคญ 0.05 โดยมแบบหนจาลองทางสถต ดงน

yijk = µ + b(initial weight) + breedi + agej + (breedi × agej) + eijk

เมอ yijk คอ ลกษณะทศกษา µ คอ คาเฉลยของลกษณะทศกษา breedi คอ ปจจยของพนธไกท i (i = PB และ KP) agej คอ ปจจยของอายฆาท j (j = 30, 60, 90 และ 120 วน) b คอ คาสมประสทธการถดถอยของนาหนกทเรมเลยง initial weight คอ นาหนกเมอเรมเลยง (breedi × agej) คอ ปจจยรวมระหวางพนธท i และอายฆาท j และ eijk คอ ความคลาดเคลอนจากปจจยอน ๆ

ผลการศกษาและวจารณ ปจจยรวมระหวางกลมพนธและอายฆามผลตอความแตกตางของลกษณะ LW, CWO, HCW

CWC และ (P < 0.05) ยกเวน CP (P = 0.2049) และ DP (P = 0.2806) และมอทธพลตอความแตกตางของนาหนกชนสวนอก สนใน สะโพก และตบ (P < 0.05) ยกเวนชนสวนนอง (P = 0.0905) และกน (P = 0.0511) โดยท คาเฉลยลสแควรของนาหนกมชวต นาหนกซาก (CWO, HCW และ CWC) และเปอรเซนตซาก (CP และ DP) ทอายฆาเทากนของทงสองกลมพนธมคาไมแตกตางกน ยกเวนทอายฆา 120 วน (Table 2) ไกเนอดาเคยภพานมคาเฉลย LW, CWO, HCW และ CCW สงกวาไกเนอดาเพชรบรณ (P <



229

0.05) ชใหเหนวา ไกเนอดาเคย-ภพานมการเจรญเตบโตและการพฒนาขนาดรางกายทสงกวาเมอเปรยบเทยบกบไกเนอดาเพชรบรณ ทงน อาจเนองมาจากไกเนอดาเคยภพานไดรบการพฒนาพนธกรรมสาหรบการเจรญเตบโตเพอใหเหมาะสมตอการเลยงในระบบเชงการคา จงทาใหไกเนอดาเคยภพานมนาหนกสงกวา และเมอเปรยบเทยบนาหนกมชวตกบไกดาพนเมองทเลยงดโดยศนยวจยและบารงพนธสตวสนปาตอง จ.เชยงใหม (ไกชฟา ไกฟาหลวง และ ไกแมฮองสอน) ทอาย 16 สปดาห พบวา ไกเนอดาเพชรบรณ ทอาย 120 วน มนาหนกมชวต (1,111.9 กรม) ใกลเคยงกบคาเฉลยนาหนกมชวตของไกพนเมองทง 3 พนธ (842.6 ถง 1,091.4 กรม; Jaturasitha et al., 2005) นอกจากน Sungkhapreecha et al. (2015) รายงาน คาเฉลยสาหรบนาหนกตวของไกมงดาและไกมงนาตาล (รวบรวมจากจงหวดเพชรบรณ) ทอาย 4, 8, 12 และ 16 สปดาห มคาเฉลยประมาณ 193, 514, 919 และ 1,263 กรม ตามลาดบ ซงมคาสงกวาไกเนอดาเพชรบรณในการศกษาครงน อยางไรกตาม ผลการศกษานชใหเห นวา การผลตไกเนอดาเพอตอบสนองความตองการของตลาดทนาหนกประมาณ 800 กรมนน ผผลตควรเลยงไกเนอดาเพชรบรณจนถงอายฆา 90 วน ในขณะท ผผลตไกเนอดาเคยภพานใชเวลาในการเลยงจนถงนาหนกสงตลาด 90 วน จะทาใหไดซากทมนาหนกประมาณ 940 กรม ทงน หากตองการผลตไกเนอดาเคยภพานทมนาหนกซาก 800 กรม จะมอายฆาประมาณ 84 วน เทานน Table 2 Least square means and standard errors of carcass weight and carcass percentage of black–meat by breed group and slaughter age LW (g) CWO (g) HCW (g) CCW (g) CP (%) DP (%)

Phetchabun 30 days 158.6 ± 99.3c 150.5 ± 91.8d 117.1 ± 82.1c 111.7 ± 86.2c 73.6 ± 1.5ab 70.0 ± 1.5b

60 days 461.7 ± 108.2c 421.4 ± 99.9d 364.4 ± 89.4c 375.9 ± 93.9c 78.4 ± 1.7ab 81.1 ± 1.7a

90 days 1,006.9 ± 105.6b 902.4 ± 97.6bc 800.1 ± 87.3b 811.7 ± 91.6b 79.1 ± 1.6ab 80.5 ± 1.6a

120 days 1,111.9 ± 100.7b 1,009.5 ± 93.1b 896.1 ± 83.3b 916.0 ± 87.4b 80.4 ± 1.5a 82.4 ± 1.5a

KU-Phupan

30 days 192.8 ± 107.3c 179.7 ± 99.2d 139.1 ± 88.7c 129.8 ± 93.1c 74.2 ± 1.7ab 70.1 ± 1.6b

60 days 461.1 ± 103.0c 416.1 ± 95.2cd 326.8 ± 85.2c 345.5 ± 89.4c 72.2 ± 1.6b 75.7 ± 1.6ab

90 days 1,225.8 ± 99.5b 1,100.2 ± 91.9ab 946.0 ± 82.2ab 936.1 ± 86.3b 76.8 ± 1.5ab 75.9 ± 1.5ab

120 days 1,714.1 ± 102.5a 1,527.2 ± 94.8a 1,333.7 ± 84.8a 1,378.7 ± 88.9a 77.7 ± 1.6ab 79.8 ± 1.6a

Note: LW = live weight, CWO = carcass weight including offal, HCW = hot carcass weight, CCW = cold carcass weight, CP = carcass percentage, DP = dressing percentage a, b, c, d Least square means within the same column with different superscripts differ (P < 0.05)



230

ไกเนอดาเพชรบรณมคาเฉลยเปอรเซนตซาก (ระหวางรอยละ 73 ถง 80) ใกลเคยงกบไกเนอดาเคยภพาน (ระหวางรอยละ 72 ถง 78; Table 2) ซงผลการศกษาครงน มคาสงกวาเปอรเซนตซากของไกชฟา ไกฟาหลวง และไกแมฮองสอน ทอายฆา 16 สปดาห ทมคาเฉลยระหวางรอยละ 55 ถง 57 (Jaturasitha et al., 2005; Kanyakum et al., 2006) แตมคาตากวาไกมงดาและไกมงนาตาล (รอยละ 89; Sungkhapreecha et al., 2015) ทงน เปนผลเนองมาจากนาหนกมชวตกอนฆาทมคาสงมแนวโนมของเปอรเซนตซากสงดวย (Jaturasitha et al., 2003) สาหรบคาเฉลยชนสวนตดแตงและอวยวะภายในทศกษาของทงสองกลมพนธมคาไมแตกตางกนในแตละอายฆา ยกเวนทอายฆา 120 วน ไกเนอดาเคยภพานมคาเฉลยนาหนกชนสวนอก สนใน สะโพก และนอง รวมทงอวยวะภายใน ไดแก ตบ และกน สงกวาไกเนอดาเพชรบรณ (Table 3) โดยเฉพาะตบของไกเนอดาเคยภพานมคาสงกวาไกเนอดาเพชรบรณในทกชวงอาย Table 3 Least square means and standard errors of some retail cuts and internal organs of black–meat by breed group and slaughter age Breast (g) Fillet (g) Thigh (g) Drumstick (g) Liver (g) Gizzard (g)

Phetchabun 30 days 10.5 ± 11.1c 2.6 ± 3.7c 15.1 ± 14.0c 13.8 ± 15.0c 5.5 ± 3.1d 7.8 ± 2.3c 60 days 44.9 ± 12.1c 14.1 ± 4.1c 54.0 ± 15.3c 49.9 ± 16.4bc 11.4 ± 3.4cd 13.8 ± 2.5c 90 days 110.3 ± 11.8b 38.2 ± 4.0b 129.5 ± 14.9b 113.2 ± 16.0ab 20.9 ± 3.3bc 25.9 ± 2.4ab 120 days 139.4 ± 11.2b 43.8 ± 3.8b 146.9 ± 14.2b 121.9 ± 15.2ab 24.9 ± 3.2bc 26.1 ± 2.3ab KU-Phupan 30 days 9.8 ± 11.9c 2.0 ± 4.0c 17.3 ± 15.1c 14.6 ± 16.2c 9.4 ± 3.4cd 7.6 ± 2.4c 60 days 31.3 ± 11.5c 9.5 ± 3.9c 46.4 ± 14.5c 40.5 ± 15.6bc 16.3 ± 3.2cd 16.0 ± 2.3bc 90 days 124.1 ± 11.1b 41.2 ± 3.7b 156.3 ± 14.0ab 134.5 ± 15.0a 32.1 ± 3.1ab 27.1 ± 2.3ab 120 days 206.6 ± 11.4a 66.5 ± 3.9a 221.0 ± 14.5a 186.5 ± 15.5a 47.1 ± 3.2a 37.8 ± 2.3a a, b, c, d Least square means within the same column with different superscripts differ (P < 0.05)

สรป ปจจยรวมระหวางกลมพนธและอายฆามอทธพลตอความแตกตางของลกษณะ LW, CWO,

HCW, CCW และนาหนกชนสวนตดแตง ไดแก อก สนใน สะโพก และตบ โดยคาเฉลยนาหนกมชวตทอายฆาท 120 วน ของไกเนอดาเคยภพานมคาสงกวาไกเนอดาเพชรบรณอยางมนยสาคญทางสถต ไกเนอดาทงสองกลมพนธมเปอรเซนตซากใกลเคยงกนทกชวงอาย ทงน การผลตไกเนอดาเพชรบรณทตรงตามความตองการของตลาด ควรมอายฆาท 90 วน ในขณะท ไกเนอดาเคยภพานมอายฆาประมาณ 84 วน



231

กตตกรรมประกาศ คณะผวจยขอขอบคณ บณฑตวทยาลย และสถาบนวจยและพฒนาแหงมหาวทยาลย

เกษตรศาสตร (ศ–ข 17.56) ทสนบสนนงบประมาณในการศกษาครงน

เอกสารอางอง Henrickson, R.L. 1978. Meat, Poultry and Seafood Technology. Prentice-Hall Inc., USA. Jaturasitha, S., A. Leotaragul and N. Pripwai. 2005. Carcass and meat quality of

commercial Thai native chicken (Mae Hong Son, Chee Fah and Fah Leaung Strains). Res. Ann. Rpt. 2005. (in Thai)

Jaturasitha, S., S. Saitong, A. Phongphaew, T. Apichatsrungkoon and A. Lieotharakun. 2003. Carcass and meat quality of native chicken and four-way crossbred. Res. Ann. Rpt. 2003. (in Thai)

Jaturasitha, S., T. Srikanchai, M. Kreuzer and M. Wicke. 2008. Differences in carcass and meat characteristics between chicken indigenous to northern Thailand (Black–Boned and Thai Native) and imported extensive breeds (Bresse and Rhode Island Red). Poult. Sci. 87: 160–169.

Kanyakum, P., S. Boonnual, A. Leawtharakul, N. Simasatikul and S. Jaturasitha. 2006. Carcass and indirect meat quality of bresse and black–boned chickens, pp. 37–44. In Proceedings of 44th Kasetsart University Annual Conference: Animal, Veterinary Medicine, 30 January–2 February 2006, Kasetsart University. Bangkok, Thailand. (in Thai)

Lo, H.I., D. Tsi, A.C. Tan, S.W. Wang and M.C. Hsu. 2005. Effects of post exercise supplementation of chicken essence on the elimination of exercise–induced plasma lactate and ammonia. Chi. J. Physio. 48(4): 187–192.

Okuma, E. and H. Abe. 1992. Major buffering constituents in animal muscle. Comp. Biochem. Physiol. Comp. Physiol. 102(1): 37–41.

SAS. 2003. SAS Online Doc 9.1.3.SAS Institute Inc., Cary, NC, USA.



232

Sungkhapreecha, P., M. Duangjinda, B. Laopaiboon and W. Boonkum. 2015. Estimation of genetic parameters for growth performances in various black chicken lines and crossbred black chicken. Khon Kaen Agr. J. 43(2): 309–318. (in Thai)

Szwergold, B.S. 2005. Carnosine and anserine act as effective transglycating agents in decomposition of aldose-derived schiff bases. Biochem. Biophys. Res. Commun. 336: 36–41.

Tian, Y., M. Xie, W. Wang, H. Wu, Z. Fu and L. Lin. 2007. Determination of carnosine in black–bone silky fowl (Gallus gallus domesticus Brisson) and common chicken by HPLC. Eur. Food Res. Technol. 226: 311–314.



233

การประยกตใชเทคโนโลยพลาสมาเยนในการเกบรกษาไข Application of Cold Plasma Technology for Egg Preservation

นภารตน ศรธเรศ1 นพพร พลยรตน2 สภาพร เพชรประพนธกล1 และวรพร มวงสด1

Niparat Sritharet1 Nopporn Polyarat2 Supaporn Phetphapankul1 and Woraporn Muangsod1 1 ภาควชาเทคโนโลยการเกษตร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยรงสต ปทมธาน 12121 2 ภาควชาฟสกส คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยรงสต ปทมธาน 12121 1 Department of Agricultural Technology, Faculty of Science and Technology, Thammasat University, Rangsit Campus, PathumThani 12121 2 Department Physics, Faculty of Science and Technology, Thammasat University, Rangsit Campus, PathumThani 12121

*E-mail: [email protected]

บทคดยอ ศกษาประสทธภาพการใชเทคโนโลยพลาสมาเยนในการเกบรกษาไข โดยการประยกตใช

พลาสมาความดนตาของกาซอารกอน ความดนไฟฟา 5 กโลโวลต ความถไฟฟา 200 กโลเฮรตซ กาลงไฟฟา 6 วตต การใชพลาสมาเยนฉายทเปลอกไขเพอลดการปนเปอนทระยะหางของหวฉด 20 มลลเมตร ทระยะเวลา 0, 45, 60 และ 75 วนาท เกบรกษาทอณหภมหอง 29 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธ 73 เปอรเซนต นาน 30 วน พบวาผลของคณภาพของไข ไดแก นาหนกไข, สไขแดง, ความสง ไขขาวขน และคาฮอกยนตไมแตกตางกนระหวางสงทดลอง นอกจากนความแขงแรงของเปลอกไขไมแตกตางกนอยางมนยสาคญ (P > 0.05) ผลการทดลองนสรปไดวา การใชพลาสมาเยนไมมผลตอการยดอายการเกบรกษาและคณภาพของไขทเกบรกษาไวทอณหภมหอง อยางไรกตามการใชพลาสมาเยนไมมผลกระทบเชงลบตอคณภาพของไขและความแขงแรงของเปลอกไข ค าส าคญ: พลาสมาเยน, คณภาพไข, ความแขงแรงของเปลอกไข, การเกบรกษา



234

ABSTRACT The objective of this study was to evaluate the efficiency of cold plasma

technology for egg preservation. The plasma was generated using low pressure plasma with argon gas, producing discharge 5 kV at a working frequency 200 kHz, and at a power supply 6 watts. The atmospheric plasma jet head nozzles was treated for surface decontamination of egg shells on the distance between the nozzle and treated surface 20 mm. In order to find the optimal decontamination efficiency, eggs were evaluated by exposing shell eggs to gas plasma for different time conditions: 0, 45, 60 and 75 second. All eggs were stored at the room temperature 29 °C and relative humidity 73 percent for 30 days. This results showed that egg quality traits i.e. weight, yolk color, albumin height, and Haugh unit were not significantly different. Furthermore, the strength of eggshell was not significantly different (P >0.05). The results of this study indicated that cold plasma did not affect shelf life extension and quality of egg stored at the room temperature. However, there are no significant negative effects of cold plasma treatment on the egg quality traits and eggshell strength. Keywords: Cold Plasma, quality of egg, eggshell strength, storage

บทน า

คณภาพของไขสามารถตรวจสอบไดจากทงภายนอกและภายในฟองไข ซงคณภาพของไขทดควรมส ขนาด รปราง และกลนทด ลกษณะของเปลอกไขเรยบ สะอาด ไมมรอยแตกราว การวดคณภาพภายในของไขจะวดจากคณภาพของไขแดงและไขขาว ซงการคดเกรดไขตามหลกสากลนยมใชคาฮอกยนต (Haugh unit: HU) เปนตวชวดความสดของไข คาฮอกยนตเปนคาทไดจากการคานวณนาหนกไขและความสงของไขขาวขน (Wolc et al., 2012) นอกจากนไขทสมบรณจะมความสามารถในการตานเชอแบคทเรย (วรวทย, 2531) โดยมเปลอกไขเปนโครงสรางหอหมภายในไข

พลาสมา คอ สสารสถานะท 4 เปนอนภาคทมประจไฟฟาบวกและลบอยเทากน และมการไหลของกระแสไฟฟากบสนามแมเหลกเกดขน (วชาญ และคณะ, 2558) โดยการใหกระแสไฟฟาปรมาณมากแกแกสทเปนกลาง ทาใหอเลคตรอนหลดออกมา เรยกกระบวนการนวา Ionization เปนกระบวนการททาใหไอออนแตกตว ซงจะเกดขนอยางรวดเรวและมปรมาณมากจนทาใหแก สแตกตวเปนพลาสมา ซงพลาสมาเยนสามารถผลตไดภายใตความดนบรรยากาศปกต โดยการทาใหแกสแตกตวเปนพลาสมาจาก



235

การใชความตางศกยทคอนขางสงระหวางขวแคโทดและแอโนดในบรรยากาศปกต เทคโนโลยพลาสมาเยนนถกนามาใชประโยชนในหลายๆ ดาน โดยเฉพาะอตสาหกรรมอาหารทใชความสามารถของพลาสมาเยนในการฆาเชอแบคทเรยบางชนดทเปนสาเหตของการเนาเสยของอาหาร (ธรวรรณ และ คมกฤต, 2559) จงทาใหผบรโภคมนใจวาอาหารทผานกระบวนการพลาสมาเยนจะยงคงความสดอยเสมอ และในปจจบนกยงไดรบความนยมนาเทคโนโลยนมาใชในอตสาหกรรมอาหารอยางตอเนอง เพอปองกนการปนเปอนแบคทเรย ดงนนงานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาระยะเวลาทเหมาะสมของการใชเทคโนโลยพลาสมาเยนเพอยดอายการเกบรกษาไขไกสด

อปกรณและวธการทดลอง

แหลงก าเนดของพลาสมาเยน ประยกตใชพลาสมาความดนตาของกาซอารกอน ความดนไฟฟา 5 กโลโวลต ความถไฟฟา 200

กโลเฮรตซ กาลงไฟฟา 6 วตต อตราการไหลของกาซอารกอน 10 ลตรตอนาท พลาสมาเปนสถานะท 4 ของสสาร เมอสสารไดรบพลงงานความรอน ทาใหพลงงานเปลยนสถานะเปนพลาสมา โดยพลาสมาทใชเกดจากการใหพลงงานกบอากาศผสมอารกอน ซงจะเกดการแตกตวใหไอออนบวกและอเลคตรอนอสระ อาศยระบบพลาสมาเจท การใชพลาสมาเยนบนผวเปลอกไข

วางแผนการทดลองโดยใชแผนแบบการทดลองสมสมบรณ (Completely randomized design) โดยใชไขไกสดเบอร 1 จานวน 310 ฟอง (นาหนกระหวาง 65-70 กรม) สมไขใหไดรบสงทดลองตางๆ 4 กลม กลมละ 10 ซา ซาละ 7 ฟอง โดยจดสงทดลอง 4 กลมแตกตางกน ดงน สงทดลองท 1 ไขไกสดไมผานการให plasma (กลมควบคม), สงทดลองท 2, 3 และ 4 ไขไกสดทไดรบ plasma ทระดบ 20 มลลเมตร เปนเวลา 45, 60 และ 75 วนาท ตามลาดบ โดยใหพลาสมากบไขทละ 1 ฟอง ฟองละ 1 ครง หลงจากนนเกบไขไกสดทไดรบ plasma ในระดบตางๆ และไขไกสดทไมผานการให plasma ใชเปนสงเปรยบเทยบ (กลมควบคม) โดยเรยงใสถาดไวในหองปฏบตการทอณหภมหอง และไมควบคมแสง การเกบขอมลและบนทกผลการทดลอง

สมไขไกจากแตละกลมสงทดลองครงละ 7 ฟอง หลงจากทาการใหพลาสมาทกๆ 3 วน เปนระยะเวลา 30 วน วดคาความสดของไขไกดวยเครองวดคณภาพไข (Egg Multi-tester รน EMT – 7300 Robotmotion, Co. Ltd, Tokyo, Japan โดยทาการบนทกนาหนกไข สของไขแดง ความสงของไขขาว



236

ขน คาฮอกยนต แลวคานวณหาดชนของไขแดงและวดความแขงแรงของเปลอกไข โดยใชเครอง Egg shell force gauge เพอหาคาเฉลยและทาการวเคราะหผล

การวเคราะหผลทางสถต วเคราะหความแปรปรวน (Analysis of Variance) ตามแผนแบบการทดลองสมสมบรณ

(Completely randomized design) และเปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลมสงทดลอง โดยวธ Duncan’s New Multiple Range Test (DMRT) ทระดบความเชอมน 95% ดวยโปรแกรมสาเรจรป SAS

ผลและวจารณผลการทดลอง ผลการทดลองในตารางท 1 และ 2 แสดงคาฮอกยนต และคาความแขงแรงของเปลอกไข ตลอด

ชวงการเกบรกษาท 30 วน หลงจากทฉายพลาสมาเยนบนพนผวเปลอกไขเพอลดการปนเปอนทระยะหางของหวฉด 20 มลลเมตรดวยระยะเวลาทแตกตางกน 3 กลม และกลมควบคมทไมไดรบพลาสมา โดยเกบรกษาไขในอณหภม 29 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธ 73 เปอรเซนต ณ หองปฏบตการ อทยานวทยาศาสตรแหงประเทศไทย ทใหความอนเคราะหอปกรณและเครองมอเพอการวจยในครงน

Table 1 Effect of cold plasma exposure on Haugh unit of eggshell surface during 30 days storage at ambient temperature (mean ± sd) Time (day)

Exposed time on eggshell (Second) p–value 0 (control) 45 60 75

0 76.29 ± 4.74 76.29 ± 4.74 76.29 ± 4.74 76.29 ± 4.74 – 3 77.98 ± 8.70 78.74 ± 5.53 72.42 ± 9.47 78.14 ± 4.75 0.208 6 60.90 ± 5.77 67.61 ± 5.01 62.63 ± 5.79 60.56 ± 9.12 0.082 9 55.79 ± 5.11 58.53 ± 8.97 59.65 ± 7.48 59.11 ± 6.15 0.627 12 63.37 ± 8.03 52.24 ± 10.07 61.48 ± 11.01 56.70 ± 8.41 0.055 15 52.52 ± 6.81ab 48.58 ± 8.73b 57.29 ± 5.40ab 61.87 ± 8.14a 0.002 18 53.23 ± 14.22ab 59.51 ± 8.42a 48.76 ± 9.50ab 38.79 ± 15.21b 0.005 21 44.06 ± 13.24 42.34 ± 15.08 52.45 ± 11.77 48.11 ± 10.15 0.301 24 50.62 ± 12.48 49.52 ± 16.10 44.93 ± 12.90 57.14 ± 10.20 0.236 27 52.74 ± 10.41ab 46.59 ± 13.41b 56.97 ± 17.17ab 65.22 ± 10.77a 0.025 30 57.19 ± 8.81 61.32 ± 9.58 62.48 ± 14.20 58.71 ± 7.29 0.653

a, b Values with different superscripts in the same row significantly differ (p<0.05)



237

พบวาการเปลยนแปลงของคาฮอกยนต และคาความแขงแรงของเปลอกไข ไมมความแตกตางตลอดระยะเวลาการเกบรกษา อาจกลาวไดวา คาฮอกยนตเปนตวบงชคณภาพของไขขาวแสดงคาความสมพนธระหวางความสงของไขขาวขน และนาหนกไข (Haugh, 1937) ซงไขทมคาฮอกยนตสงบงชวาไขขาวมคณภาพสง (Wardy et al., 2011) จากตารางผลการทดลองท 1 กลาวไดวาไขสดมคาความเปนกรด-ดางตงแต7.6-7.9 และการฉายพลาสมาเยนเพอยดอายการเกบรกษาไขนนเปนการขยายรเปดเพอรบแสง ทาใหคาความเปนกรด-ดางของไขขาวขนลดลง (Dutta et al., 2003) สงผลตอการเกบรกษา นอกจากนระยะเวลาในการเกบรกษาทเพมขนสงผลใหคณภาพไขลดลงเนองมาจากการเปลยนแปลงตาง ๆ ภายในไข (Wardy et al., 2011) นอกจากนเทคโนโลยพลาสมาเยนจะชวยปรบเปลยนวสดอาหารใหอยในสภาวะทเหมาะสม และรกษาคณสมบตทางโภชนาการ คณลกษณะทางเนอสมผส และลดการปนเปอนของจลนทรยได (Shabir et al., 2016) จากตารางผลการทดลองท 2 กลาวไดวา ไอออนแกสทเกดจากพลาสมาเจทไมสงผลตอผวของเปลอกไขทาใหคาความแขงแรงของเปลอกไขไมมความแตกตางกน และไมพบการเปลยนแปลงคณสมบตทางชวเคมทใหลงบนไข (Dobeic et al., 2016) Table 2 Effect of cold plasma exposure on eggshell strength during 30 days storage at ambient temperature (mean ± sd) Time (day)

Exposed time on eggshell (Second) p–value

0 (control) 45 60 75 0 40.00 ± 5.44 40.00 ± 5.44 40.00 ± 5.44 40.00 ± 5.44 – 3 41.25 ± 6.17 41.32 ± 5.55 39.80 ± 5.62 42.05 ± 5.25 0.841 6 38.59 ± 4.16 36.91 ± 5.55 38.36 ± 5.03 37.27 ± 5.39 0.852 9 40.01 ± 2.97ab 41.78 ± 1.49ab 37.26 ± 6.34b 43.19 ± 3.02a 0.011 12 39.69 ± 4.77 35.51 ± 5.10 33.98 ± 5.11 34.97 ± 4.76 0.068 15 40.86 ± 6.00 40.13 ± 5.61 38.13 ± 4.56 41.16 ± 8.07 0.695 18 41.88 ± 5.39 37.08 ± 4.11 39.97 ± 5.08 39.46 ± 5.17 0.209 21 39.63 ± 3.89a 39.04 ± 2.82a 40.54 ± 2.17a 33.52 ± 5.26b 0.001 24 39.37 ± 3.43 41.69 ± 5.04 40.19 ± 4.71 41.88 ± 5.30 0.578 27 37.87 ± 9.87 40.92 ± 7.54 40.68 ± 5.99 33.99 ± 9.38 0.231 30 38.16 ± 3.51ab 35.65 ± 4.12b 42.22 ± 6.27a 41.42 ± 3.91ab 0.010

a, b Values with different superscripts in the same row significantly differ (p<0.05)



238

สรปผลการทดลอง การประยกตใชเทคโนโลยพลาสมาเยนเพอยดอายการเกบรกษาไขไกสด เมอเกบทอณหภมหองเปนเวลา 30 วน ไมสงผลกระทบตอคณภาพของไข ความแขงแรงของเปลอกไข และไมเพมประสทธภาพในการยดอายการเกบรกษา

ขอเสนอแนะ

จากงานวจยของ Ragni et al. (2010) และ Dobeic et al. (2016) กลาววาพลาสมาเยนสามารถยบยงเชอจลนทรยบนพนผวเปลอกไขไดแตยงไมไดมการศกษาผลของคณภาพไขเชงลบ นอกจากนพลาสมาเยนมขอจากดในเรองของความเขมขนของกาซ และความชนทอาหารแตละชนดมในปรมาณทแตกตางกน (Misra et al., 2014) ซงแหลงและลกษณะของพลาสมาทนามาใชจงเปนปจจยทสาคญในการฆาเชอแบคทเรยในอาหาร เนองจากการศกษาการประยกตใชพลาสมาเยนเพอยดอายการเกบรกษาไขยงมขอมลไมมากนกจงควรศกษาคนควาตอไป

กตตกรรมประกาศ คณะผวจยขอขอบคณบรษท แสงทอง สหฟารม จากด อาเภอบานนา จงหวดนครนายก ทสนบสนนไขไก เพอใชการทดลอง และขอขอบคณหองปฏบตการศนยวทยาศาสตร เบทาโกร

เอกสารอางอง ธรวรรณ บญญวรรณ และคมกฤต เลกสกล. 2559. สมภาษณพเศษ. วารสารขาวสารงานวจย

มหาวทยาลยเชยงใหม. 59 (1): 13-15. วรวทย วณชาภชาต. 2531. ไขและการฟกไข. พมพครงท 3. สานกพมพรวเขยว, กรงเทพมหานคร. 420

หนา. วชาญ เกดวชย, วรมพา สวรรณรตน, พรรณภทร อนทฤทธ, สภาภรณ ปตพร และวจนา ตงความเพยร.

2558. การประเมนประสทธภาพการใชพลาสมาแบบสมผสในการฟนฟสภาพผวหนง. วทยานพนธปรญญาโท.

มหาวทยาลยบรพา. Dobeic, M., S. Vadnjal, Z. Bajc, P. Umek, S. Pintaric, I. Uranjek and K. S. Gacnik. 2016.

Antibacterial properties of a non-thermal, atmospheric, openair, plasma jet in surface decontamination of eggs in shell. Slov Vet Res. 53 (1): 29-41.



239

Dutta, R., E.L. Hines, J.W. Gardner, D.D. Udrea and P. Boilot. 2003. Non-destructive egg freshness determination: an electronic nose based approach. Meas. Sci. Technol. 14: 190–198.

Haugh, R. R. 1937. The Haught unit for measuring egg quality. US Eggs and Poultry Magazine. 43: 552-555.

Misra, N.N., S. Patil, T. Moiseev, P. Bourke, J. P. Mosnier, K. M. Keener and P. J. Cullen. 2014. Inpackage atmospheric pressure cold plasma treatment of strawberries. J. Food Eng. 125: 131–138.

Ragni, L., Berardinelli, A., Vannini, L., Montanari, C., Sirri, F., Guerzoni, M. E. and Guarnieri, A. 2010.

Non-thermal atmospheric gas plasma device for surface decontamination of shell eggs. J. Food. ENG. 100: 125-132.

Shabir, A. M., Manzoor, A. S. and Mohammad, M. M. 2016. Understanding the Role of Plasma Technology in Food Industry. Food Bioprocess Technol. 9: 734-750.

Wardy, W., D. D. Torrico, W. Jirarat, H. K. No, K. S. Firibu and W. Prinyawiwatkul. 2011. Chitosan-soybean oil emulsion coating affects physic-functional and sensory quality of eggs during storage. LWT-Food Sci. Technol. 44: 2349-2355.

Wolc, A., J. Arango, P. Settar, N. P. O’Sullivan, V. E. Olori, M. S. White, W. G. Hill and J. C. N. Dekkers. 2012. Genetic parameters of egg defects and egg quality in layer chickens. Poult. Sci. 91: 1292-1298.



240

สาเหตการตายของลกสกรในโรงเรอนคลอด อนเนองมาจากการถกแมสกรทบในฟารมสกรแหงในจงหวดพษณโลก

Causes of piglet death in farrowing house by crushing in a commercial farm of Phitsanulok province

ปยะณฐ เอยมเพง1* , วนด ทาตระกล1 , รงสรรค เจรญสข1, นจรา ทกษณานนต1 Peyanat Iempeng1, Wandee Tartrakoon, Rangsun Charoensook1, Nujira Taksinanan1

1คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร จงหวดพษณโลก 65000 1Faculty of Agriculture Natural Resource and Environment, Naresuan University, Phitsanulok 65000, Thailand *Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ การตายของลกสกรในชวงระยะกอนหยานมนน เปนปญหาสาคญทกอใหเกดความสญเสยทาง

เศรษฐกจใหกบผเลยงสกร และสาเหตหลกเกดจากลกสกรถกแมทบ ซงมปจจยหลายอยางเขามาเกยวของ งานวจยนจงมวตถประสงคเพอศกษาสาเหตการตายของลกสกรอนเนองจากมาจากการถกแมทบในชวงกอนหยานม โดยศกษาขอมลของฟารมเอกชนแหงหนงในจงหวดพษณโลก บนทกอตราสวนและความถของการตายของลกสกร ทงทเกดจากสาเหตของแมทบและอนๆ มกลมตวอยางเปนลกสกรมชวตทงหมด 65,554 ตว จาก 6,262 รอบการผลต เกบขอมลเปนในป พ.ศ. 2559 วเคราะหขอมลเปนรายเดอน และคาเฉลยรายป พบวาลกสกรมการตายกอนหยานม 8.57% ของลกสกรแรกคลอดมชวตทงหมด ในจานวนนแบงเปนการตายเนองจากถกแมทบถง 48.6% และสาเหตอน 51.4% โดยลกสกรมการตายในชวง 1-3 วนแรก คดเปน 55.9% ของลกสกรทถกแมทบ ซงมากกวาชวงอนๆ และเรมมการตายลดลงเมอลกสกรมอายมากขน นอกจากนเมอแบงขอมลตามชวงเวลาของวน พบวา ลกสกรถกแมทบตายในชวงกลางวนมากกวากลางคน (53.7 และ 46.3% ตามลาดบ) และเดอนทมลกสกรตายเนองจากถกแมทบมากทสดคอเดอนเมษายน โดยคดเปน 57.5% ของลกสกรทตาย ซงขอมลทไดจะนาไปพฒนาวธการลดความสญเสยลกสกรจากการถกแมทบตอไป ค าส าคญ: ลกสกร, อตราการตาย, , การทบ, ลกสกร



241

ABSTRACT Piglet mortality in pre-weaning periods represents the economic losses for swine farmers. Crushing is the major cause of mortality in this period that was influenced by various effects. The objective of this study was to investigate the causes of pre-weaning mortality by crushing. A total of 65,554 piglets from 6,262 sow cycles in 2016 from a commercial farm in Phitsanulok was selected in this study. All data were monthly recorded and yearly average. The result showed that 8.57% of total born alive piglets were died during the pre-weaning period. Causes of death were from 48.60% crushing and 51.4% others. The highest rate of crushing (55.9% of crushing piglets) was found in piglet at 1-3 d after farrowing and the number decreased which increasing of piglet age. Moreover, the crushing rate of piglets at daytime was more that of night time (53.70 VS 46.30% respectively). The annually data showed that 57.50% of mortality caused by crushing was observed in April. Then, this data found in this study could be important information for developing the management method to reduce the mortality rate caused by crushing in the future. Keywords: piglets, mortality, crushing, piglet

บทน า การเลยงสกรในประเทศไทยไดมการพฒนาจากการเลยงเปนอาชพเสรมในครวเรอน เปนการเลยงแบบอตสาหกรรมมากขน อนเนองมาจากความตองการในการบรโภคเนอสกรภายในประเทศเพมสงขน อกทงยงมการขยายตวดานการตลาด และการเปดเสรทางการคามากขน จากสถตของสานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2558) พบวา ประเทศไทยสามารถผลตสกรไดรวมทงสน 9.9 ลานตว โดยภาคกลางเปนภาคททจานวนสกรรวมสงสดประมาณ 4.9 ลานตว รองลงมาเปนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ปรมาณ 2.1 ลานตว และภาคเหนอประมาณ 2 ลานตว ตามลาดบ ภาคใตเปนภาคทมการเลยงสกรโดยรวมนอยทสด คอประมาณ 0.9 ลานตว สาหรบในเขตพนทจงหวดพษณโลก มการจานวนสกรในป พ.ศ. 2558 ประมาณ 163,585 ตว โดยอาเภอพรหมพรามเปนอาเภอทมการเลยงสกรมากทสด รองลงมาคออาเภอวงทอง และอาเภอบางกระทม ตามลาดบ ซงมปรมาณการเลยงสกรเทากบ 44,549, 33,098 และ 25,964 ตว ตามลาดบ (กรมปศสตวจงหวดพษณโลก, 2558) ซงมากขนจากป พ.ศ. 2557 ทมการเลยงรวมทง



242

จงหวดประมาณ 103,962 ตว หรอเพมขนประมาณ 57% (กรมปศสตวจงหวดพษณโลก, 2557) การเลยงสกรในระดบอตสาหกรรม มรายงานวาการสญเสยในเลาคลอดเฉลยอยระหวาง 10-20% และมสาเหตหลกมาจากการทลกสกรถกแมทบ (Weary et al., 1998; Wientjes et al., 2012) โดยเฉพาะในชวง 24 ชงโมงแรกหลงคลอด (Marchant et al., 2001) สาหรบขอมลในประเทศไทยยงไมมการรายงานขอมลในเชงวชาการในสวนนมากนก งานวจยครงนจงมวตถประสงคเพอศกษาสาเหตการตายของลกสกรในระยะกอนหยานม โดยเฉพาะอนเนองมาจากการถกแมทบ จากตวอยางฟารมสกรแหงหนงในจงหวดพษณโลก ทงนเพอเปนขอมลพนฐานในการหาแนวทางปองกนและชวยลดความสญเสยในระบบการผลตตอไป

อปกรณและวธการ วธการศกษาและการเกบขอมล

งานวจยนไดรบขอมลจากฟารมเอกชนรายหนงจงหวดพษณโลก ขนาด 2,500 (แลนดเลช x ลารจไวท) แมซงผลตลกสกรพนธผสมสามสายเลอด โดยเกบขอมลจานวนลกสกรมชวตทงหมด 65,554 ตว จาก 6,262 รอบการผลต ระยะเวลาการเกบขอมลอยในชวงเดอนมกราคมถงธนวาคม พ.ศ. 2559 การศกษาสาเหตการตายของลกสกรกอนหยานม บนทกจานวนลกทตายทงหมด แบงสาเหตการตายเปน 2 สาเหต คอ การตายเนองจากการถกแมทบ (crushing) และเนองจากสาเหตอน (non-crushing) โดยเทยบจากจานวนลกสกรแรกคลอดมชวตทงหมด การวเคราะหขอมล นาขอมลทไดมาวเคราะหโดยใชสถตเชงพรรณนา (Descriptive statistic) โดยใชขอมลทรวบรวมมาไดมาวเคราะหหาสาเหตการตายของลกสกร โดยอธบายดวยคารอยละและคาเฉลยเลขคณต ทงแบบรายเดอนและรายป

ผลการทดลองและวจารณ อตราการตายของลกสกรมชวตแรกคลอดถงหยานม จากการวเคราะหคาเฉลยรายปของฟารมพบวาจานวนแมคลอดในป 2559 เทากบ 6,262 แม ใหลกสกรมชวตแรกคลอดทงหมด 65,554 ตว หรอคดเปนลกมชวตแรกคลอดเฉลย 10.47 ตวตอแม อตราการตายของลกสกรเฉลยทงป เทากบ 5,612 ตว หรอคดเปนรอยละ 8.57 ของลกสกรมชวตทงหมด โดยเมอแบงสาเหตการตายพบวา เกดจากลกสกรถกแมทบ เทากบ 2,729 ตว และสาเหตอนเทากบ 2,883 ตว



243

หรอคดเปน 48.6% และ 51.4% ของการตายทงหมด ตามลาดบ ซงใกลเคยงกบการศกษาของ Wientjes et al. (2012) ทรายงานการตายของลกสกรเนองจากการถกแมทบเทากบ 40.2% ลกสกรออนแอ 18.5% และสาเหตอน 41.3% ซงมากกวารายงานของ Vaillancourt et al. (1990) ทรายงานวาการตายของลกสกรกอนหยานม เนองจากการถกแมทบคดเปน 33.8% การทลกสกรถกทบเกดขนจากหลายสาเหต ไดแกขนาดครอกทใหญขนหรอมจานวนลกทมากขน แมพนธอายมาก นาหนกแรกคลอดตา ซงทาใหลกสกรมความตองการสารอาหารมากกวาลกสกรทมนาหนกแรกคลอดสงกวา จงทาใหลกสกรกลมนจะใชเวลาอยใกลแมสกรมากกวา เพอเพมโอกาสในการเขาถงเตานม ทาใหลกสกรกลมนมความเสยงทจะถกแมทบมาก นอกจากน ยงมปจจยอนทมผลตอการตายของลกสกรจากการถกแมทบ เชน ระบบของโรงเรอน ลกษณะคอกคลอด จานวนทอง ความสมาเสมอของนาหนกลกสกรในครอก (Weary et al., 1996; Muns et al., 2016) พฤตกรรมเฉพาะตวของแมสกร (Wechsler and Hegglin, 1997) เชน ลกสกรทถกแมทบเกดจากแมสกรพลกตวคดเปน 18–36% (Marchant et al., 2001; Vieuille et al., 2003) ในขณะทบางวจยรายงานตวเลขอยท 65–75% (Weary et al., 1996; 1998; Andersen et al., 2005; Wischner et al., 2010) โดยพฤตกรรมการพลกตวคดเปน 63% โดยรปแบบการพลกจากการนอนบนราบกบพนคอกเปนการนอนดานขางลาตวมการทบลกสกรมากทสดคดเปน 85% (Lone et al. 2011)

อายของลกสกร จากการวเคราะหขอมลลกสกรตาย โดยเทยบจากจานวนลกทตายเนองจากถกแมทบทงหมด

(Figure 1a) พบวาในปพ.ศ. 2559 แบงเปน 4 ชวงอาย คอ 1-3, 4-7, 8-14, 15-20 วน พบวาลกสกรอาย 1-3 วนแรกมการตายเนองจากถกแมทบสงทสดเทากบ 55.9% รองลงมาคอชวงอาย 4-7, 8-14 และ 15-20 วน คอมการตายเนองจากถกแมทบเทากบ 24.9, 16.5 และ 2.6% ตามลาดบ ซงสอดคลองกบการศกษาของ Wientjes et al. (2012) ทรายงานวาลกสกรมการสญเสยเนองจากถกแมสกรทบในชวง 0-3 วนหลงคลอดมากทสด โดยคดเปน 65.5% ของการตายกอนหยานมทงหมด และการทดลองของ Panzardi et al. (2013) ทพบวา 55% ของลกสกรทตาย เกดขนในชวง 3 วนแรกหลงคลอด โดยการสญเสยลกสกรจากการถกแมทบมากมความสมพนธกบนาหนกแรกคลอดของลกสกร กลาวคอ สกรทมนาหนกนอย จานวนการตายจากการถกแมทบสงกวาสกรทมนาหนกมากกวา (Wientjes et al., 2012)



244

(a) (b) Figure 1 Percentage of mortality based on total crushed piglet. (a) divided by age after farrowing (b) divided by time

ชวงเวลา จากการการวเคราะหขอมลโดยเฉลยทงป (Figure 1b) พบวาลกสกรตายเนองมาจากการถกแมทบทงสน 2,790 ตว หรอคดเปน 48.6% ของการตายทงหมด เมอแบงตามชวงเวลาเปนกลางวนและกลางคน พบวา ลกสกรมการตายเนองจากการถกแมทบในชวงเวลากลางวนมากกวาชวงเวลากลางคน คอ ชวงเวลากลางวนมลกสกรตายเนองจากการถกแมทบโดยเฉลยทงป เทากบ 1,465 ตว หรอคดเปน 53.7% ของลกสกรทถกแมทบทงหมด ในขณะทในเวลากลางคน มลกสกรตายจานวน 1,264 ตว หรอคดเปน 46.3% ของลกสกรทถกทบทงหมด ซงชวงเวลาในกลางวนแมสกรจะมกจกรรมในการการเคลอนทหรอการเปลยนแปลงทาทางมากกวาในชวงกลางคนซงเปนเวลาในการพกผอนของแมสกร อกทงในชวงเวลากลาวงวนนนแมสกรอาจไดรบผลกระทบหรอการกระตนอกทางหนงคอกจกรรมจากมนษยทาใหมผลตอพฤตกรรมแมสกร เชน การกระตนอาหาร การทาความสะอาดคอก หรอการทาโปรแกรมวคซน เปนตน ซงการกระทาเหลาน มผลในเชงลบตอการแสดงออกซงแมสกรในกลางวนมากกวากลางคนทไมไดมกจกรรมรบกวนใดๆ

ฤดกาล จากการศกษาขอมลเปนรายเดอนพบวา ลกสกรถกแมทบในชวงเดอนเมษายนสงทสด คอเทากบ 295 ตว รองลงมาคอเดอนพฤษภาคม จานวน 328 ตว และเดอนมนาคม จานวน 206 ตว หรอคดเปน 57.5%, 53.1% และ 52.4% ของจานวนลกสกรทตายทงหมด ตามลาดบ (Figure 2) ทงนปจจยทสาคญปจจยหนงคอสภาพอากาศ ซงทง 3 เดอนทกลาวมาอยในชวงฤดรอนของประเทศไทย อณหภมสงสดภายในโรงเรอนทบนทกไดของทง 3 เดอนนอยทประมาณ 34-38 องศาเซลเซยส ซงเปนไปไดวา อาจ

55.9 24.9

16.5

2.6 1-3d

4-7d

8-14d

15-20d

53.7

46.3

Daytime



245

เนองจากสภาพอณหภมในโรงเรอนทสง ทาใหแมสกรกนอาหารไดลดลง (Li et al., 2010) สงผลตอปรมาณนานมทแมสกรผลตไดลดลง ทาใหลกสกรตองวนเวยนเขาดดนมบอยครง จงทาใหโอกาสถกทบเกดไดมากขน

Figure 2 Monthly crushing percentage of piglet during 2016

สรป การตายของลกสกรเนองจากถกแมทบ มความสญเสยสงถง 48.6% ของการตายทงหมด โดยจะ

เกดขนในชวง 1-3 วนแรกหลงคลอดสงทสด การตายเรมลดลงเมอลกสกรมอายเพมขน นอกจากนอตราการตายในชวงเวลากลางวนมากกวาเวลากลางคน สาหรบการเกบขอมลเปนรายเดอนพบวาเดอนเมษายน เปนเดอนทมลกสกรถกแมทบมากทสด

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณโครงการพฒนานกวจยและงานวจยเพออตสาหกรรม (พวอ.) ระดบปรญญาโท สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว) ประจาปงบประมาณ 2560

เอกสารอางอง กรมปศสตวจงหวดพษณโลก. 2560. แบบรายงานขอมลเกษตรกรผเลยงสตว (ระดบจงหวดพษณโลก)

ประจาป พ.ศ. 2557-2558. http://pvlo-phs.dld.go.th/stat/livestockstat.htm, วนทสบคน 28 เมษายน พ.ศ. 2560.

0

20

40

60

80

100

Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec

44.9 45.2 52.4

57.5 53.1

48.2 42.2 50 45.5 49.8 48.8

42.9

Cru

shin

g (%

)



246

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร.2558. สถตการเกษตรของประเทศไทย ป 2558. http://www.oae.go.th/download/download_journal/2559/yearbook58.pdf. วนทสบคน 28 เมษายน พ.ศ. 2560.

Andersen, I.L., Berg, S. and K.E. Boe. 2005. Crushing of piglets by the mother sow (Susscrofa)-purely accidental or poor mother? Appl. Anim. Behav. Sci. 93: 229-243.

Li, Y.Z, Johnson, L.J. and A. Hilbrands. 2010. Pre-weaning mortality of piglets in a bedded group-farrowing system. J. Swine Health Prod. 18: 75-80.

Lone, D., Moustesen, V.A. and M.B.F. Nielsen. 2011. Rolling behavior of sows in relation to piglet crushing on sloped versus level floor pens. Livest. Sci. 141:59-68.

Marchant, J.N., Broom, D.M. and S. Corning. 2001. The influence of sow behavior on piglet mortality due to crushing in an open farrowing system. Anim. Sci. 72: 19-28.

Muns, R., Nuntapaitoon, M. and P. Tummaruk. 2016. Non-infectious causes of pre-weaning mortality in piglets. Livest. Sci. 184: 146-57.

Panzardi, A., Bernardi, M.I., Mellagi, A.P., Bierhals, T., Bortolozzo, F.P. and I. Wentz. 2013. Newborn piglet traits associated with survival and growth performance until weaning. Prev. Vet. Med. 110: 206-213.

Vaillancourt, J.P., Stein, T.E., Marsh, W.E., Leman, A.D. and G.D. Dial. 1990. Validation of producer-recorded causes of preweaning mortality in swine. Prev. Vet. Med. 10:119-130.

Vieuille, C., Berger, F., Le Pape, G. and D. Bellanger. 2003. Sow behavior involved in the crushing of piglets in outdoor farrowing huts-a brief report. Appl. Anim. Prod. Sci. 80: 109-115.

Weary, D.M., Pajor. E.A., Fraser, D. and A.M. Honkanen. 1996. Sow body movements that crush piglets: a comparison between two types of farrowing accommodation. Appl. Anim. Bahav. Sci. 49: 149-158.

Weary, D.M., Pillips, P.A., Pajor, E.A., Fraser, F. and B.K. Thompson. 1998. Crushing of piglets by sows: Effects of litter features, pen features and sow behavior. Appl. Anim. Behav. Sci. 61:103-111



247

Wechsler, B. and D. Hegglin. 1997. Individual differences in the behavior of sows at the nest-size and the crushing of piglets. Appl. Anim. Behav. Sci. 51: 39-49.

Wientjes, J.G.M, Soede, N.M., van der Peet-Schwering, C.M.C, van der Brand, H. and B. Kemp. 2012. Piglet uniformity and mortality in large organic litters: Effects of parity and pre-mating diet composition. Livest. Sci. 144: 218-229.

Wischner, D., Kemper, N., Stamer, E., Hellbrügge, B., Presuhn, U. and J. Krieter. 2010. Pre-laying behavior patterns in confined sows and their effects on crushing of piglet. Appl. Anim. Behav. Sci. 122: 21-27.



248

อทธพลของการเพมพนสภาพแวดลอมตอพฤตกรรมของลกสกรหลงหยานม Effect of Environmental Enrichment on the Behaviour of Post-

weaning Pigs

พพฒน สมภาร1 นภดล ทองยอย1 และ นวญญา พมพา1* Pipat Somparn1, Nopadol Thongyoy1 and Nawinya Pimpa1*

1 ภาควชาเทคโนโลยการเกษตร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปทมธาน 12120 1 Department of Agricultural Technology, Faculty of Science & Technology, Thammasat University, Pathumthani 12120 * Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ การหยานมลกสกรในระบบการเลยงเชงพาณชย เกดขนเรวและฉบพลนกวาการหยานมทเกดขน

ในสภาพธรรมชาต สงผลใหเกดปญหาสขภาพและสวสดภาพตามมาภายหลงการหยานม การเพมพนสภาพแวดลอม อาจทาใหลกสกรสามารถปรบตวเขากบสถานการณภายหลงการหยานมไดดขน งานวจยครงนจงมวตถประสงคเพอศกษาอทธพลของการเพมพนสภาพแวดลอมดวยวสดรองพนทกนไดและกนไมไดตอพฤตกรรมของลกสกรหลงหยานม ลกสกรลกผสม คละเพศ อาย 30 วน จานวน 90 ตว สมใหไดรบทรตเมนตตามแผนแบบบลอกสมบรณเชงสม ประกอบดวย 3 ทรตเมนต ไดแก ไมมวสดรองพน, ใชขกบเปนวสดรองพนและใชอาหารเมดผสมขกบเปนวสดรองพน บนทกพฤตกรรมโดยวธ scan และ behaviour sampling ในวนท 1, 3 และ 7 หลงหยานม ผลการศกษาพบวาพฤตกรรมทวไปไมไดรบผลกระทบจากการเพมพนสภาพแวดลอม ยกเวนพฤตกรรมดมนาและยน ลกสกรทงสามทรตเมนตใชเวลาสวนใหญนอน (45-65% ของการสงเกตในชวงกลางวน) ลกสกรในคอกเพมพนสภาพแวดลอมใชเวลา 25% ของระยะเวลาทงหมดอยในบรเวณทมวสดรองพน ในวนท 3 และ 7 ลกสกรในคอกเพมพนสภาพแวดลอมแสดงการตอสนอยกวา (P < 0.05) แตในวนท 1, 3 และ 7 ใชเวลาในการดดมากกวา (P < 0.05) เมอเปรยบกบลกสกรในคอกทปราศจากวสดรองพน ผลการศกษาครงนแสดงใหเหนวาการเพมพนสภาพแวดลอมดวยวสดรองพน ชวยใหลกสกรแสดงพฤตกรรมธรรมชาตออกมามากขน (อาท การดด) แตแสดงพฤตกรรมกาวราวลดลง ซงอาจชวยใหสวสดภาพของลกสกรหลงหยานมดขน ค าส าคญ: ลกสกร, พฤตกรรม, การเพมพนสภาพแวดลอม, การหยานม



249

ABSTRACT Weaning of piglets in commercial husbandry systems is earlier and more abrupt than would happen under natural conditions, resulting in health and welfare problems in the immediate post-weaning period. Providing enrichment may make piglets better able to adapt to post-weaning situations. The aim of this study was to assess the effects of environmental enrichment with either edible or non-edible materials on the behaviour of post-weaning piglets. Ninety 30-day-old, mixed-sex, crossbred piglets were used in a randomized complete block design experiment with three treatments being: no bedding, wood shaving and pellet diet mixed with wood shaving as bedding. The behaviour of piglets was recorded using scan and behaviour sampling methods on day 1, 3 and 7 post-weaning period. Most general behaviours were unaffected by enrichment, which the exception of drinking and standing. Piglets in all treatments spent the majority of their time lying (45-65% of daytime observation). Piglets in enriched pens spent 25% of their time in the bedding side. Moreover, enriched pen piglets fought less frequently (P < 0.05) on day 3 and 7 post-weaning but spent more time rooting (P < 0.05) on day 1, 3 and 7 post-weaning, than barren pen piglets. Overall, enrichment of post-weaning pigs by provision of bedding materials, allows piglets to perform more natural behaviour (e.g. rooting) but reduced aggression and it may be thus greatly affected post-weaning piglet welfare. Keywords: Piglet, Behaviour, Environmental enrichment, Weaning

บทน า ในระบบการเลยงสกรแบบเขมงวด (intensive farming) การหยานมจดวาเปนกระบวนการทกอใหเกดความเครยดอยางมากกบลกสกร ในมมมองของลกสกรการหยานมทาใหมนตองสญเสยแมและแหลงอาหารหลกคอนานมอยางฉบพลน รวมทงถกยายไปอยในสภาพแวดลอมใหม และตองเผชญหนากบสงคมใหม บอยครงทพฤตกรรมไมพงปรารถนา เชน การใชจมกดนทอง (belly-nosing) ความกาวราว เพมขน และการบรโภคอาหารลดลง เกดขนภายหลงจากนาลกสกรจากตางครอกมาขงรวมกนภายในคอกเดยวกน พฤตกรรมดงกลาวจะเกดขนนอยมากหรอไมปรากฏใหเหนเลยในสกรทอาศยอยในธรรมชาตหรอ



250

เลยงแบบปลอยแปลง (outdoor) (Hötzel et al., 2004) ลกสกรมแรงจงใจสงทจะแสดงพฤตกรรมสารวจ อาท การดด ซงการไดแสดงพฤตกรรมดงกลาวชวยใหลกสกรสามารถรวบรวมสารสนเทศของสภาพแวดลอมรอบๆ ตว รวมทงทรพยากร (นาและอาหาร) ทจาเปนตอการอยรอด อยางไรกตาม การขาดแคลนสงเราทเหมาะสมภายในคอกตอการกระตนพฤตกรรมอาจกอใหเกดความผดปกตทางพฤตกรรม รวมทงความเครยดและความเบอหนาย (Vanheukelom et al., 2012) การเพมพนสภาพแวดลอมเปนวธการหนงทนกพฤตกรรมวทยานามาใชในการปรบปรงสวสดภาพของปศสตว โดยการสรางโอกาสทางพฤตกรรม ดงนนงานวจยครงนจงมวตถประสงคเพอศกษาอทธพลของการเพมพนสภาพแวดลอมดวยวสดรองพนทกนไดและกนไมไดตอพฤตกรรมของลกสกรหลงหยานม

อปกรณและวธการ สตวทดลองและการจดการ

งานวจยครงนดาเนนการในชวงเดอนมนาคม 2560 ถงเมษายน 2560 ณ ฟารมสกรเอกชนรายหนงในอาเภอเมอง จงหวดลพบร ใชลกสกรลกผสม (ลารจไวทxแลนดเรซ x ดรอค x เปยแตรง) คละเพศ หยานมเมออาย 30 ± 5 วน จานวน 90 ตว (นาหนกเรมตนเฉลย 10.75 ± 1.87 กโลกรม) โดยคดเลอกจากลกสกร 14 คอก จากนนสมใหไดรบทรตเมนตตามแผนแบบบลอกสมบรณเชงสม โดยจดบลอกตามวนทหยานม ประกอบดวย 3 ทรตเมนต ๆ ละ 3 ซา ไดแก ไมมวสดรองพน (No bedding), ใชขกบเปนวสดรองพน (Wood shaving, WS) และใชอาหารเมดผสมขกบเปนวสดรองพน (Wood shaving+pellet diet, WSP) เลยงในคอกพนแสลทปน ขนาด 1.8 x 4.1 เมตร คอกละ 10 ตว โดยจดใหลกสกรแตละตวในคอกเดยวกนมนาหนกตวใกลเคยงกนมากทสด คอกอยในโรงเรอนแบบเปด ใหอาหารแบบไมจากดวนละ 1 ครง โดยจะใหอาหารใหมทกวน ประมาณเวลา 8.00 น. มนาสะอาดใหดมตลอดเวลา สาหรบคอกทใชวสดรองพน (คอกเพมพนสภาพแวดลอม) ไดแก คอก WS และ WSP จะแบงพนทภายในคอกออกเปน 2 สวน คอ สวนทเปนพนโลง ขนาด 1.8 x 2.6 เมตร และสวนทคลมดวยวสดรองพนมขนาด 1.8 x 1.5 เมตร โรยขกบหนาประมาณ 5 เซนตเมตร สาหรบคอก WSP จะโรยอาหารเมดจานวน 100 กรมตอวน ผสมลงไปกบวสดรองพน สมบนทกพฤตกรรมลกสกรจานวน 4 ตวตอคอก ใชสสเปรยพนลงบนลาตวเพอชวยในการจาแนกสกรรายตว โดยใชวธ scan และ behaviour sampling (Martin and Bateson, 2007) ระหวางเวลา 06.00-18.00 น. ในวนท 1, 3 และ 7 หลงหยานม พฤตกรรมทบนทกประกอบดวยพฤตกรรมทวไป (ยน นอน กนอาหาร ดมนา สารวจ ดดและขบถาย) และพฤตกรรมทางสงคม ไดแก การใชจมกดนทอง และความกาวราว (กดหาง และกดห)



251

การวเคราะหทางสถต วเคราะหความแปรปรวนตามแผนการทดลองแบบบลอกสมบรณเชงสม เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยระหวางทรตเมนตในแตละพฤตกรรม ดวยวธ Duncan’s new multiple range test และเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยระหวางทรตเมนตไมมวสดรองพนกบเพมพนสภาพแวดลอม ดวยคาสง CONTRAST ใน GLM procedure โดยใชโปรแกรมสาเรจรปทางสถต SAS เวอรชน 6.12 ขอมลทงหมดแสดงเปนคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการทดลองและวจารณ จากการสงเกตพฤตกรรมลกสกรหลงหยานมในชวงเวลากลางวน พบวาในภาพรวม ลกสกรทง

สามทรตเมนตใชเวลาสวนใหญนอน (45–65% ของระยะเวลาทงหมด) รองลงมาไดแกการกนและ/หรอการยน สอดคลองกบงานวจยของ Hötzel et al. (2004) ทพบวาลกสกรหลงหยานมอาย 35–50 วน ทงการเลยงแบบขงคอกและปลอยแปลงใชเวลาในการนอนมากกวา 50% ของเวลาทงหมด สาหรบลกสกรในคอกเพมพนสภาพแวดลอมใชเวลา 25% ของระยะเวลาทงหมดทากจกรรมอยในบรเวณทมวสดรองพน กจกรรมททาสวนใหญ คอดด นอน ยนและสารวจ เนองจากในชวงทดลองเปนชวงฤดรอน จงมอณหภมอากาศในชวงกลางวนคอนขางสง ลกสกรจงใชเวลาสวนใหญอยบนพนแสลทททาจากปนซงมอณหภมพนผวตากวาเมอเทยบกบบรเวณทมวสดรองพน การนอนบนพนคอกทเยนกวาสามารถชวยระบายความรอน (การนา) ออกจากรางกายไดอยางมประสทธภาพ (Silva et al., 2009) ดงนนจงอาจเปนสาเหตททาใหลกสกรใชเวลาทากจกรรมซงสวนใหญคอการนอนอยบนพนแสลททไมวสดรองพน อยางไรกตามควรมการศกษาเพมเกยวกบอทธพลฤดกาล หรอสภาพอากาศตอความพงพอใจพนคอกในการเลอกทากจกรรมตาง ๆ ภายหลงหยานม จากการวเคราะหทางสถตพบวาลกสกรทงสามทรตเมนตใชเวลาในการแสดงพฤตกรรมทวไปแตละกจกรรรมไมแตกตางกน (P>0.05) ยกเวนพฤตกรรมการดมนาและการยน อยางไรกตาม ในวนท 1, 3 และ 7 หลงหยานม ลกสกรในคอกเพมพนสภาพแวดลอมใชเวลาในการดดเพมขน (P<0.05) โดยใชเวลาดดเฉลย 42 46 และ 66 นาทตอตวตอ 12 ชวโมงตามลาดบ ในขณะทลกสกรในคอกทไมมวสดรองพนใชเวลาดดเฉลย 2, 3 และ <1 นาท ตามลาดบ (Figure 1) ตลอดระยะเวลา 8 สปดาหแรกของชวตลกสกร เวลาทใชดดนมจะคอย ๆ ลดลงและแทนทดวยการเพมขนอยางรวดเรวของพฤตกรรมการสารวจ ประกอบดวยการดมวตถ การเคยว การกด การดด การเดนและการยน การดดเรมขนตงแตสปดาหแรกทลกสกรคลอดออกมาและจะเพมขนทก ๆ สปดาห พฤตกรรมการสารวจชวยใหลกสกรเรยนรทจะแยกแยะแหลงอาหาร พฒนาการดงกลาวเสมอนเปนการเตรยมความพรอมในการเผชญหนากบสภาพแวดลอมทหลากหลายตอไปในอนาคต (Brooks and Burke, 1998) ผลการศกษาครงนสอดคลอง



252

กบรายงานของ Studnitz et al., (2007) ทชใหเหนวาการดดเปนพฤตกรรมทมแรงจงใจสงในการแสดงออก

Figure 1 The effect of environmental enrichment on rooting behaviour in piglets on day 1, 3 and 7 after weaning. Significant (P<0.05) treatment effects are denoted by: abc significant difference between treatments; # significant difference between enriched and barren pen treatments.

สาหรบพฤตกรรมทางสงคม การใชจมกดนทองและการกดหางลกสกรตวอนปรากฏใหเหนคอนขางนอยหรอเฉลย <1 ครงตอตวตอวน ในขณะทการกดหปรากฏใหเหนบอยครงกวา โดยพบวาจานวนครงสงสดทลกสกรหยานมกดหลกสกรรวมคอกในวนท 1, 3 และ 7 เทากบ 17, 8 และ 11 ครงตอตวตอวน ตามลาดบ (Figure 2) จากการวเคราะหทางสถตพบวาในวนท 3 และ 7 หลงหยานมลกสกรในคอกเพมพนสภาพแวดลอมแสดงความกาวราวนอยกวา (3 และ <1 ครงตอตวตอ 12 ชวโมง) ลกสกรในคอกทไมมวสดรองพน (7 และ 6 ครงตอตวตอ 12 ชวโมง ตามลาดบ) (P<0.05) สวนใหญพฤตกรรมผดปกตทเกดขนหลงหยานมของลกสกรขงคอกมกเกยวของกบการใชปาก–จมก ความกาวราวของลกสกรภายหลงหยานม เกดขนจากหลายปจจย โดยเฉพาะอยางยงการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมทงทางกายภาพและทางสงคม ลกสกรในธรรมชาตอาศยอยในสภาพแวดลอมทมความหลากหลาย ซบซอนและไมมขอจากดของขนาดพนท สภาพดงกลาวสนบสนนใหลกสกรสามารถแสดงออกพฤตกรรมธรรมชาตออกมา



253

Figure 2 Mean frequency of tail biting, ear biting and aggression by enriched and barren pen piglets on day 1, 3 and 7 after weaning. Significant (P<0.05) treatment effects are denoted by: ab significant difference between treatments; # significant difference between enriched and barren pen treatments. * The sum of tail and ear biting.ไดอยาง



254

เตมท ตรงกนขามลกสกรหยานมทถกขงอยภายในคอกแคบและปราศจากสงเรา กอใหเกดความเครยดและแสดงพฤตกรรมผดปกตทเกยวของกบการใชปาก–จมกออกมามากขน (Widowski et al., 2008) การเพมพนสภาพแวดลอมดวยวสดรองพนสงเสรมใหลกสกรขงคอกสามารถแสดงพฤตกรรมธรรมชาต (การดด) มากขน (Van de Weerd and Day, 2009) ชวยใหลกสกรไดปลดปลอยแรงจงใจทสงตอการแสดงกจกรรมสารวจออกมา (Arey, 1993) ซงเปนเหตผลทอธบายวาทาไมความกาวราวของลกสกรในคอกเพมพนสภาพแวดลอมจงลดลง นอกจากนการผสมวตถทกนไดลงในวสดรองพน เสมอนเปนรางวลในการสารวจ (Studnitz et al., 2007) ดงนนจงทาใหตลอดระยะเวลาในการสงเกตพฤตกรรม สกรในคอกทใชอาหารเมดผสมขกบเปนวสดรองพนมแนวโนมใชเวลาในการดดมากทสด อยางไรกตามเนองจากงานวจยครงนมงบประมาณจากด จงใชเวลาศกษาคอนขางสน ดงนนจงควรมการศกษาเพมเตมเกยวกบอทธพลของการเพมพนสภาพแวดลอมดวยวสดรองพนในระยะยาวตอพฤตกรรมและการใหผลผลตของลกสกรหลงหยานม

สรป จากการศกษาอทธพลของการเพมพนสภาพแวดลอมตอพฤตกรรมของลกสกรในวนท 1, 3 และ

7 หลงหยานมพบวาลกสกรใชเวลาสวนใหญนอน รองลงมาไดแกกนอาหารและ/หรอยน ลกสกรในคอกเพมพนสภาพแวดลอมใชเวลา 25% ของระยะเวลาทงหมดอยในบรเวณทมวสดรองพน ในวนท 3 และ 7 ลกสกรในคอกเพมพนสภาพแวดลอมแสดงความกาวราวนอยกวา (P<0.05) แตในวนท 1, 3 และ 7 ใชเวลาในการดดมากกวา (P<0.05) เมอเปรยบกบลกสกรในคอกทปราศจากวสดรองพน โดยในคอกท ใชอาหารเมดผสมขกบเปนวสดรองพนมแนวโนมใชเวลาในการดดมากทสด ดงนนการเพมพนสภาพแวดลอมดวยวสดรองพน ชวยใหลกสกรแสดงพฤตกรรมธรรมชาตออกมามากขน (อาท การดด) และแสดงพฤตกรรมกาวราวลดลง ซงอาจชวยใหคณภาพชวตและสวสดภาพของลกสกรหลงหยานมดขน


ขอขอบพระคณฟารมสขสาราญ ตาบลโคกตม อาเภอเมอง จงหวดลพบร ทใหความอนเคราะหอปกรณทดลอง และสตวทดลอง และภาควชาเทคโนโลยการเกษตร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร ทสนบสนนงบประมาณตลอดการทดลอง



255

เอกสารอางอง Arey, D.S. 1993. The effect of bedding on the behaviour and welfare of pigs. Anim. Welf. 2 :

235–246. Brooks, P.H. and J. Burke, 1998. Behaviour of sows and piglets during lactation, pp.301-338.

In M. Verstegen, J. Schrama and P. Moughan, (eds). The Lactating Sow. Wageningen Press, Wageningen.

Hötzel, M.J., L.C. P.Machado F, F.M. Wolf, O. A.D. Costa. 2004. Behaviour of sows and piglets reared in intensive outdoor or indoor systems. Appl. Anim. Behav. Sci. 86 : 27–39.

Martin, P. and P. Bateson. 2007. Measuring Behaviour. 3rd ed. Cambridge University Press, Cambridge.

Silva, B.A.N., R.F.M. Oliveira, J.L. Donzele, H.C. Fernandes, A.L. Lima, D. Renaudeau and J. Noblet. 2009. Effect of floor cooling and dietary amino acids content on performance and behaviour of lactating primiparous sows during summer. Livest. Sci. 120 : 25–34.

Studnitz, M., M.B. Jensen and L.J. Pedersen. 2007. Why do pigs root and in what will they root?: A review on the exploratory behaviour of pigs in relation to environmental enrichment. Appl. Anim. Behav. Sci. 107 : 183–197.

Van de Weerd, H.A. and J.E.L. Day. 2009. A review of environmental enrichment for pigs housed in intensive housing systems. Appl. Anim. Behav. Sci. 86 : 1–20.

Vanheukelom, V., B. Driessen and R. Geers. 2012. The effects of environmental enrichment on the behaviour of suckling piglets and lactating sows: A review. Livest. Sci. 143 : 116–131.

Widowski, T.M., S.T. Clover, J. Bench and H.W. Gonyou. 2008. Development of ingestive behaviour and the relationship to belly nosing in early-weaned piglets. Appl. Anim. Behav. Sci. 110 : 109–127.



256

อทธพลของเพศและน าหนกทแตกตางกนในชวงการตอนตอสมรรถภาพ การเจรญเตบโตของโคเนอลกผสมวากว x ก าแพงแสน

Influences of Sex and Body Weights during Castrating Periods on Growth Performance of Wagyu x Kamphaeng Saen Crossbred

อภรดา พดลม, ภมพงศ บญแสน และสรยะ สะวานนท*

Apirada Padlom, Phoompong Boonsaen and Suriya Sawanon*

ภาควชาสตวบาล คณะเกษตร กาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร จงหวดนครปฐม 73140 Department of Animal Science, Faculty of Agriculture at Kamphaeng Saen, Kasetsart University, Nakhon Pathom 73140 * Corresponding author; e-mail address: [email protected]

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาอทธพลของเพศและนาหนกทแตกตางกนในชวงการตอนตอ

สมรรถภาพการเจรญเตบโตของโคลกผสมวากว × กาแพงแสน โดยใชโคหลงหยานมทอาย 6 เดอน จานวน 16 ตว และเพศเมย จานวน 8 ตว ทาการสมเขากลมทดลอง 3 กลมๆ ละ 2 หนวยทดลอง (4 ตวตอหนวยทดลอง) กลมท 1 เพศเมย นาหนกเฉลย 175 กก. กลมท 2 เพศผทตอนเมอนาหนก 200 กโลกรม และกลมท 3 เพศผทตอนเมอนาหนก 300 กโลกรม โดยแบงการทดลองเปน 2 ระยะคอ ระยะท 1 (82 วน) โคทกกลมทดลองไดรบหญาแพงโกลาแหงเปนแหลงอาหารหยาบอยางเตมทและเสรมดวยอาหารขน 2 กก./ตว/วน และระยะท 2 (177 วน) โคทกกลมทดลองไดรบฟางขาวเปนแหลงอาหารหยาบอยางเตมท และเสรมดวยอาหารขนตามนาหนกตวของโค ดงน 1) นาหนกตว 200 – 300 กก. ไดรบ 3 กก./ตว/วน และ 2) นาหนกตว 300 – 400 กโลกรม ไดรบ 4 กก./ตว/วน ผลการทดลองในระยะท 1 พบวานาหนกตวทเพมขน และอตราการเจรญเตบโตตอวนของโคเพศผและเพศเมยมคาไมแตกตางกน (P>0.05) และ ในระยะท 2 พบวา โคเพศเมย และเพศผตอน ทนาหนกตว 200 หรอ 300 กก. มสมรรถภาพการเจรญเตบโตทไมแตกตางกน (P>0.05) สมรรถภาพการเจรญเตบโตตลอดการทดลองพบวา นาหนกตวทเพมขน และอตราการเจรญเตบโตตอวนของโคเพศผสงกวา (P<0.05) โคเพศเมย โคเพศผตอนทนาหนกตว 300 มประสทธภาพการใชอาหารดกวา (P<0.05) ตอนทนาหนก 200 กก. จากผลการทดลองนแสดงใหเหนวาอทธพลของเพศมผลตอสมรรถภาพการเจรญเตบโตของโคลกผสมวากว × กาแพงแสนมากกวานาหนกทแตกตางกนในชวงการตอน

ค าส าคญ: เพศ, การตอน, สมรรถภาพการเจรญเตบโต, โคลกผสมวากว × กาแพงแสน



257

ABSTRACT The objective of this experiments is to determine influences of sex and body

weights during castrating periods on growth performance of Wagyu x Kamphaeng Saen crossbred. Sixteen males and eight females of Wagyu x Kamphaeng Saen crossbred were assigned to 3 groups (2 experimental unit with 4 cattle each): 1) female at 175 kg of body weight, 2) male castrated at 200 kg of body weight and 3) male castrated at 300 kg of body weight. The experiments were done with 2 periods including: period 1 (82 days); all animal were fed ad libitum Pangola hay (Digitaria eriantha) plus concentrate 2 kg/head/day and period 2 (177 days); all animal were fed ad libitum rice straw plus concentrate due to the body weight including: 1) 200 – 300 kg at 3 kg/head/day, 2) 300 – 400 kg at 4 kg/head/day. The results showed that after weaning to 2 months, weight gain and ADG were not different (P>0.05) between male and female cattle. In growing period, female and male castration at different body weight was not effected to production performance. In throughout the experiment, male castrated at 200 and 300 kg showed higher (P<0.05) weight gain and ADG than those female. The animal castrated at 300 kg showed higher (P<0.05) feed efficiency than those castrated at 200 kg of body weight. The result shown that sex had more effected on production performance than body weights during castrating periods of Wagyu x Kamphaeng Saen crossbred. Keywords: sex, castration, growth performance, Wagyu x Kamphaeng Saen crossbred

บทน า การผลตโคขนคณภาพดเปนการเลยงโคเนอใหมอตราการเจรญเตบโตทรวดเรว อายเมอเขาฆาไมมาก (ไมควรเกน 3 ป) และมการสะสมไขมนแทรกในกลามเนอสง การเลยงโคขนเพอผลตเนอโคคณภาพดในประเทศไทยมปจจยทเกยวของหลาย ประการ ไดแก พนธโค สวนใหญจะใชโคลกผสมสายเลอดโคเมองหนาว เชน โคพนธชารโลเลส แองกส รวมทงใชโคเนอ พนธกาแพงแสนทมจดเดนคอกลามเนอมาก มไขมนหมบางๆ สะโพกหนาและลกใหเนอมากและการเจรญเตบโตดมาจาก สายพนธชาโรเลส และมความสมบรณพนธด (Srisa-ard and Wannapho, 2012) นอกจากนโคพนธกาแพงแสนทผานการขนแลวมการสะสมไขมนในกลามเนออยในระดบปานกลาง โคพนธวากวเปนโคทมถนกาเนดในประเทศญปนไดรบการยอมรบวาทมการสะสมไขมนแทรกในกลามเนอไดสงมากแตเลยงยาก เนองจากไมทนตอสภาพภมอากาศรอนชนในประเทศไทย นอกจากพนธโคแลว อาหารและการใหอาหารเปนอกปจจยหนง ทมความสาคญ



258

มากตอการเจรญเตบโตและคณภาพเนอของโคขน (Andrae et al., 2001; Felton and Kerley, 2004; Sawanon and Chaiyahan , 2011) โดยเฉพาะอยางยงการเลยงโครนกอนขนซงเปนชวงเตรยมความพรอมของรางกาย โคจะตองไดรบอาหารทดเพอการ เจรญเตบโตอยางเหมาะสม นอกจากนปจจยทมความสาคญตอการเจรญเตบโตและการสะสมไขมนแทรกในกลามเนอ คอ เพศ และการตอน โดยปกตโคเพศผทไมตอนจะมอตราการเจรญเตบโตดกวาโครนเพศผตอนประมาณ 5 – 10 เปอรเซนต และมประสทธภาพ การใชอาหารสงกวาประมาณ 3 – 5 เปอรเซนต (Suwanlee, 2003) ทงนเพราะฮอรโมนเพศทสรางมาจากลกอณฑะยงมอยตามปกต ซงฮอรโมนเพศนจะชวยในการเจรญเตบโต (Sawanon et al., 2004) แตโคเพศผไมตอนจะมปรมาณไขมนแทรกในกลามเนอ ตากวาโคเพศผตอน และโครนเพศผตอนจะมอตราการเจรญเตบโตสงกวาโครนเพศเมยประมาณ 10 – 15 เปอรเซนต และมประสทธภาพการใชอาหารสงกวาประมาณ 5 –10 เปอรเซนต (Suwanlee, 2003) ดงนนในการศกษาครงนจงมวตถประสงคเพอ ศกษาอทธพลของเพศและนาหนกตว เมอทาการตอนตอสมรรถภาพการเจรญเตบโตของโคลกผสมวากว × กาแพงแสน

อปกรณและวธการทดลอง สตวทดลอง

โคเนอลกผสมวากว × กาแพงแสน หลงหยานม ทอาย 6 เดอน ประกอบดวย เพศเมย จานวน 8 ตว และเพศผ จานวน 16 ตว โดยแบงสตวทดลองเปน 3 กลม

กลมท 1 โคเนอลกผสมวากว × กาแพงแสนเพศเมย (FM) นาหนกเฉลย 175 กก. จานวน 8 ตว กลมท 2 โคเนอลกผสมวากว × กาแพงแสนเพศผ ทาการตอนทนาหนกประมาณ 200 กโลกรม

(M200) จานวน 8 ตว กลมท 3 โคเนอลกผสมวากว × กาแพงแสนเพศผ ทาการตอนทนาหนกประมาณ 300 กโลกรม

(M300) จานวน 8 ตว อาหารทดลอง

การทดลองแบงออกเปน 2 ระยะ คอระยะท 1 โคทกกลมทดลองไดรบหญาแพงโกลาแหง เปนแหลงอาหารหยาบและเสรมดวยอาหารขน 2 กก./ตว/วน ระยะท 2 โคทกกลมทดลองไดรบฟางขาวเปนแหลงอาหารหยาบรวมกบการใหอาหารขน คอ เมอโคมนาหนกตว 200 – 300 กก. เสรมดวยอาหารขน 3 กก./ตว/วน และโคมนาหนก 300 – 400 กก. เสรมดวยอาหารขน 4 กก./ตว/วน (Table 1)

Table 1 Chemical composition of experimental diets (Dry matter basis)



259

Chemical composition (%) Pangola hay Rice straw Concentrate Dry matter 92.30 85.49 88.72 Crude protein 7.46 5.67 15.27 Crude fat – – 2.75 Crude fiber 33.31 27.83 9.34 Ash 7.32 8.83 6.30 Calcium 0.62 0.47 0.80 Phosphorus 0.18 0.10 0.10 Neutral detergent fiber, NDF 68.61 59.22 40.10 Acid detergent fiber, ADF 36.40 30.92 16.95 Acid detergent lignin, ADL 3.62 2.21 2.89 การใหอาหารและการจดการ ทาการเลยงโคในโรงเรอนแบบเปด พนคอนกรตในคอกขงรวมขนาด 4 x 12 ม. มรางอาหารดานหนา และ อางนาดานหลงโรงเรอน โดยจดใหโคอยดวยกนจานวน 4 ตวตอคอก (1 หนวยการทดลอง) ดงนนในการทดลองมหนวยทดลองทงหมด 6 หนวยทดลอง

โคไดรบอาหารหยาบกนอยางเตมท แบงการใหอาหารออกเปน 2 ชวง คอ ชวงเชาเวลา 07.30 น. และชวงเยนเวลา 16.30 น. และมนาสะอาดใหโคดมตลอดเวลา โดยกอนนาโคเขาการทดลอง โคจะไดรบการถายพยาธและฉดวคซนปองกน โรคปากเทาเปอย จากนนทาการเลยงโคทดลองนาน 260 วน

การเกบขอมล ทาการชงอาหารทใหและอาหารทเหลอในวนถดไป เพอคานวณปรมาณการกนไดตอวน และชงนาหนกโคในวนแรก ของการทดลองเพอเกบขอมลนาหนกเรมตน และทกๆ 60 วน เพอนามาคานวณคาอตราการเจรญเตบโต และประสทธภาพการใชอาหาร

การวเคราะหขอมล วางแผนการทดลองแบบสมตลอด (Completely Randomized Design; CRD) และ

เปรยบเทยบความแตกตางของ คาเฉลยโดยวธ Duncan’s New Multiple Range Test โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป

ผลการทดลองและวจารณ



260

สมรรถภาพการเจรญเตบโต ระยะท 1 โคกลม M200 ทตอนเมอเรมการทดลองของระยะน ทนาหนก 200 กก. พบวานาหนกตวทเพมขนและอตราการเจรญเตบโตตอวนในแตละกลมทดลอง ไมแตกตางกนในทางสถต (P>0.05) โคเพศเมยมอตราการเจรญเตบโตเฉลย 0.69 กก./วน ในขณะทโคเพศผกลม M200 และ M300 มอตราการเจรญเตบโตเฉลย 0.77 – 0.79 กโลกรมตอวน (Table 2) นนแสดงใหเหนวาโคอาย 7 – 8 เดอน ซงการพฒนาของระบบสบพนธยงไมสมบรณ เนองจากยงไมเปนระยะสมบรณพนธ ดงนนฮอรโมนเพศจงยงไมมอทธพลตอการเจรญเตบโตของโคทงเพศผและเพศเมย โดยปกตฮอรโมนเพศทโคผลตขนจะมผลตอการเจรญเตบโตเมอโคอาย 10 เดอน ขนไป (Bretschneider, 2005) Table 2 Growth performance of Wagyu × Kamphaeng Saen crossbred during the period I Item FM M200 M300 SEM P–value Day on feed 82.00 82.00 82.00 – – Weight gain (kg) 56.75 64.69 62.81 1.73 0.1175 Total feed intake (%BW/d) 2.07 2.01 2.78 0.03 0.5158 Average daily gain (kg) 0.69 0.79 0.77 0.02 0.1109 Feed conversion ratio 6.13 6.79 5.15 0.32 0.0504 a-b Means within the same row with the different superscripts are significantly (P<0.05)

ระยะท 2 โคกลม M300 ทถกตอนในเดอนท 3 ของระยะน ทนาหนก 300 กก. (ระยะท 2 ใชเวลาในการเกบขอมลทงสน 177 วน) พบวาโคเพศเมยและโคเพศผมนาหนกตวทเพมขนและอตราการเจรญเตบโตเฉลยตอวนไมแตกตางกนในทางสถต (P>0.05) (Table 3) รวมทงประสทธภาพการเปลยนอาหารเปนนาหนกตวในแตละกลมทดลอง ไมแตกตางกนในทางสถต (P>0.05) จากผลการทดลองนแสดงใหเหนวา โคเพศผทถกตอนดวยคมหนบ (burdizzo) เมอนาหนกตว 200 และ 300 กก. ไมมอทธพลตอสมรรถภาพการเจรญเตบโตของโคลกผสมวากว × กาแพงแสน สอดคลองกบ Mach et al. (2009) ทรายงานวา การตอนโคเพศผดวยวธการหนบดวยคมหนบบรเวณทอนาอสจ (spermatic cords) ซงเปนการทาใหลกอณฑะฝอ ไมมการผลตฮอรโมนเพศอกตอไป จงสงผลตอการเจรญเตบโตของโคทถกตอน

เมอพจารณาตลอดระยะเวลาการทดลอง (260 วน) พบวานาหนกโคทเพมขนและอตราการเจรญเตบโตเฉลยตอวน ของโคเพศเมยตากวาโคเพศผทตอน (P<0.05) Table 3 Growth performance of Wagyu × Kamphaeng Saen crossbred during the period II



261

Item FM M200 M300 SEM P–value Day on feed 177.00 177.00 177.00 – – Weight gain (kg) 81.75 110.63 109.32 6.51 0.0719 Total feed intake (%BW/d) 2.23 1.97 2.21 0.04 0.0640 Average daily gain (kg) 0.46 0.62 0.61 0.03 0.0613 Feed conversion ratio 12.66 11.28 9.80 0.58 0.0920 a-b Means within the same row with the different superscripts are significantly (P<0.05) เนองจากฮอรโมนเทสโทสเตอโรนจากอณฑะชวยเรงการเจรญเตบโต (Suwanlee, 2003) ซงสอดคลองกบงานวจยกอนหนานทรายงานวาโคเพศผตอน (Link et al., 2007; Daza et al., 2012) และโคเพศผไมตอนมการเจรญเตบโตทสงกวาโคเพศเมย (Daza et al., 2014) เนองจากฮอรโมนเพศมผลตอการเจรญเตบโต (Harper and rethich, 2004) โดยหลงมาจากตอมไรทอซงมความสมพนธกบฮอรโมนทใชในการเจรญเตบโตของรางกาย (growth hormone) เมอฮอรโมนเพศมการเปลยนแปลงจะสงผลตอการสราง growth hormone (Zachmann, 1992) โดยจากการทดลองพบวาโคเพศผทตอนทมนาหนกตวทแตกตางกนไมมผลตอนาหนกทเพมขนและอตราการเจรญเตบโตเฉลยตอวน ในขณะทโคเพศผทตอนเมอนาหนกตวมาก จะมประสทธภาพในการเปลยนอาหารเปนนาหนกตวไดดกวาโคเพศผทตอนเมอนาหนกตวนอย (อายนอย) เพราะฮอรโมน testosterone จากอณฑะชวยเรงการเจรญเตบโต (Suwanlee, 2003) และโคเพศเมยประมาณ 20 และ 27 เปอรเซนต ตามลาดบ รวมทงโคเพศเมยดวย (Table 4) ซงสอดคลองกบรายงานของ Bures and Barton (2012) ทรายงานวาโคเพศผมประสทธภาพการเปลยนอาหารเปนนาหนกตวดกวาโคเพศเมย เพราะโคเพศผมสมรรถภาพการเจรญเตบโตและโครงสรางรางกายทใหญกวาโคเพศเมย

Table 4 Growth performance of Wagyu × Kamphaeng Saen crossbred during the overall period Item FM M200 M300 SEM P–value Day on feed 260.00 260.00 260.00 – – Weight gain (kg) 139.62b 175.31a 173.50a 7.60 0.0183 Total feed intake (%BW/d) 2.17 1.98 2.17 0.03 0.1737 Average daily gain (kg) 0.54b 0.68a 0.67a 0.02 0.0180 Feed conversion ratio 9.32a 9.07a 7.44b 0.39 0.0273 a-b Means within the same row with the different superscripts are significantly (P<0.05)

สรป



262

จากการทดลองน เพศของโคทแตกตางกนมผลตอสมรรถภาพการเจรญเตบโตของโคลกผสมวากว × กาแพงแสน โดยพบวาโคเพศเมยมอตราการเจรญเตบโตตากวาโคเพศผทตอน นอกจากนโคเพศผทตอนเมอนาหนกตว 300 กก. มประสทธภาพในการเปลยนอาหารเปนนาหนกตวดกวาโคเพศผทตอนเมอนาหนกตว 200 กก.

เอกสารอางอง Andrae, J.G., S.K. Duckett, C.W. Hunt, G.T. Pritchard and F.N. Owens. 2001. Effects of

feeding high-oil corn to beef steers on carcass characteristics and meat quality. J. Anim. Sci. 79: 582 – 588.

Bures , D. and L. Barton . 2012. Growth performance, carcass traits and meat quality of bulls and heifers slaughtered at different ages. Czech J. Anim. Sci. 57(1): 34 – 43.

Bretschneider, G. 2005. Effects of age and method of castration on performance and stress response of beef male cattle: review. Livest. Prod Sci. 97: 89 – 100.

Daza, A., A.I. Rey, C. López-Carrasco and C.J. López-Bote. 2012. Effect of gender on growth performance, carcass traits and meat quality of calves of Avileña-Negra Ibérica breed. Span J Agric Res. 10(1): 108 – 115.

Daza, A., A.I. Rey, C. López-Carrasco and C. J. López-Bote. 2014. Effect of gender on growth performance, carcass characteristics and meat and fat quality of calves of Avileña-Negra Ibérica breed fattened under free-range conditions. Span J Agric Res. 12(3): 683 – 693.

Felton, E.E.D. and M.S. Kerley. 2004. Performance and carcass quality of steers fed different sources of dietary fat. J. Anim. Sci. 82: 1794 – 1805.

Harper, G.S. and D.W. Pethick. 2004. How might marbling begin? Aust J Exp Agric. 44: 653 – 662.

Link, G., H. Willeke, M. Golze. and U. Bergfeld. 2007. Fattening and slaughter performance of bulls and heifers of beef breeds and the cross breed German Angus × Simmental. Archiv für Tierzucht. 50: 356 – 362.

Mach, N., A. Bach, C.E. Realini, M. Font i Furnols, A. Velarde and M. Devant. 2009. Burdizzo pre-pubertal castration effects on performance, behavior, carcass characteristic,



263

and meat quality of Holstein bulls fed high-concentrate diets. Meat Sci. 81: 329 – 334.

Sawanon, S. and P. Chaiyahan. 2011. Effects of body conformation, levels of dietary fat content and feeding period on fattening performance and carcass quality of crossbreed steers. Agri Sci Jour. 22(3): 235 – 244. (in Thai)

Sawanon, S., K. Karnjanasirm., R. Phungchai, P. Muanta and P. Pantumat. 2004. Effects of Leucaena Silage Supplementation and Castration Periods on Feedlot Performance, Carcass Characteristic and Economic Profit of Crossbred Steers. Kamphaeng Sean Acad Jour. 3: 28 – 39. (in Thai)

Srisa-ard, A. and T. Wannapho. 2012. Manual of modern beef cattle production and management under AEC market. Samut Sakhon: Naka Inter Media p 160. (in Thai)

Suwanlee, S. 2003. Handout of Beef and buffalo production 1203444. Ubon Ratchathani University. p 97. (in Thai)

Zachmann, M. 1992. Interrelations between Growth Hormone and Sex Hormones: Physiology and Therapeutic Consequences. Hormone Research in Paediatrics. 38: 1 – 8.



264

การส ารวจระดบความเขมขนไอโอดนในน านมดบของแตละภมภาคในประเทศไทย Survey of iodine concentration level in raw milk of difference regions in

Thailand

นวลนพมล ศรอทย1 และ วโรจน ภทรจนดา1*

Nuannoppamon Sri-uthai1 and Virote Pattarajinda1*

1ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน จงหวดขอนแกน 40002 1Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Khon Kaen University, 40002, Thailand *Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ การศกษาในครงนมวตถประสงคเพอศกษาความเขมขนของไอโอดนในนานมดบในแตละภมภาค

ทแตกตางกนของประเทศไทย โดยการศกษาในครงนทาการสมเกบตวอยางนานมดบถงรวมใน 6 ภมภาค นานานมทไดจากการเกบตวอยางไปวเคราะหปรมาณความเขมขนของไอโอดนในนานมโดย inductively coupled plasma mass spectrometry (ICP-MS 7500serie) และวเคราะหองคประกอบนานมโดยเครอง Milkoscan FT6000 จากนนนาขอมลทไดไปวเคราะหหาความแตกตางของคาเฉลย โดยใชแผนการทดลองแบบสมสมบรณ ผลการศกษาพบวา ภาคตะวนออกมคาเฉลยความเขมขนของไอโอดนในนานมดบสงทสด และตาทสดคอภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (276.33 และ 117.00 ไมโครกรม/ลตร ตามลาดบ; P<0.01) โดยพบวานานมดบของภาคเหนอมองคประกอบนานม (ไขมน โปรตน แลคโตส ของแขงไมรวมไขมน ของแขงรวม) สงทสด เมอเทยบกบภมภาคอนของประเทศ (4.67, 3.02, 4.90, 8.62, และ 13.29 เปอรเซนต ตามลาดบ; P<0.01) ดงนน การศกษาในครงนจงเปนแนวทางในการนาไอโอดนเสรมในอาหารโคนมเพอเพมปรมาณไอโอดนในนานมและแกปญหาการขาดไอโอดนของเดกในวยเรยน

ค าส าคญ: ไอโอดน, องคประกอบนานม, ลกษณะทางภมศาสตร

ABSTRACT The objective of this study was determined the level of raw milk iodine

concentration and related to differences of regional in Thailand. Raw milk was collected from the dairy cooperative bulk tank in 6 geographical locations. Milk samples were



265

collected for determination of milk iodine concentration by Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry (ICP-MS 7500serie) and milk composition by Milkoscan FT6000. Data were subjected to analysis of variance according to Completely Randomized Design; CRD. The resulted show that the average concentration of iodine was highest and lowest in Eastern and Northeastern region (276.33 and 117.00 microgram/L, respectively; P <0.01). Milk composition (protein fat lactose solid not fat and total solid) was highest in Northern region (4.67, 3.02, 4.90, 8.62, and 13.29 percent respectively; P<0.01). Therefore, In this study approach to using iodine supplementation in dairy cows diet for increase iodine concentration in milk and solve the problem of iodine deficiency in school milk childrens. Keywords: Iodine, Milk composition, Geographical location

บทน า ไอโอดนเปนแรธาตรองทมบทบาทสาคญในกระบวนการสงเคราะหฮอรโมนไทรอยด ซงมหนาท

ในการควบคมเมทาบอลซมของเซลลหลายกระบวนการ โดยเฉพาะในการพฒนาของระบบประสาทสวนกลาง (Gonzalez-Iglesias et al., 2012) จากโครงการสารวจสถานการณระดบสตปญญาเดกนกเรยนไทยเดอนธนวาคม 2553 ถงเดอนมกราคม 2554 พบวา เดกนกเรยนไทยอาย 6-15 ป ทวประเทศจานวน 72,780 คน มระดบไอควเฉลย 98.59 ซงถอวาอยในเกณฑปกตแตคอนไปทางตากวาคากลางสากลในปจจบนทระดบไอควเทากบ 100 โดยเฉพาะเดกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมระดบไอควตากวาเดกในภาคอนๆของประเทศ ความผดปกตของการขาดสารไอโอดนนนจงเปนปญหาทมความสาคญมากตอสขภาพของคนไทย โดยเฉพาะอยางยงในภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (Panamonta, 2013)

นานมและผลตภณฑจากนานมโคเปนหนงในแหลงของไอโอดนทมากทสดแหลงหนง ซงการเสรมไอโอดนในอาหารสตวสามารถสงผานไปยงนานมโดยคดเปน 11 - 56 เปอรเซนต (Trøan et al., 2015) สอดคลองกบนโยบายรฐบาลของประเทศไทยไดมการจดทาโครงการอาหารเสรม (นม) โรงเรยน เพอแกปญหาการขาดสารอาหารและภาวะทพโภชนาการในวยเดก ซงปจจยทมผลตอความเขมขนของไอโอดนในนานม คอ ฤดกาล องคประกอบและแหลงของไอโอดนในอาหาร (Flachowsky et al., 2014) ดงนนวตถประสงคในการศกษาในครงนเพอทราบถงความเขมขนของไอโอดนในนานมดบในแตละภมภาคของประเทศไทยเพอเปนแนวทางในการแกไขปญหาการขาดไอโอดนของเดกวยเรยน



266

อปกรณและวธการ การเกบตวอยาง

ทาการเกบตวอยางในเดอนพฤษภาคม 2558 สมเกบตวอยางนานมดบจากถงรวบรวมนานมดบรวมของศนยรบนานมดบจานวน 6 ศนยในประเทศไทย ไดแก ภาคเหนอ, ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, ภาคกลาง, ภาคตะวนออก, ภาคตะวนตก, และภาคใต เกบตวอยางนานมในปรมาณ 50 และ 300 มลลลตร/ตวอยาง ทอณหภม - 20 และ 4 องศาเซลเซยส ตามลาดบ เพอนาไปวเคราะหปรมาณความเขมขนของไอโอดนในนานมและองคประกอบนานม การตรวจสอบคณภาพน านมและปรมาณไอโอดนในน านม

นาตวอยางนานมเกบไวท -20 องศาเซลเซยส มาวเคราะหความเขมขนของไอโอดนในนานมโดยเครอง Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry 7500serie (Baumann, 1990) และนานมดบท 4 องศาเซลเซยสมาวเคราะหองคประกอบนานม ไดแก โปรตน, ไขมน, ของแขงทงหมด, ของแขงไมรวมไขมนและนาตาลแลคโตส โดยเครอง Milkoscan FT6000 ตามวธ ICAR (Leray , 2010) การวเคราะหทางสถต

นาขอมลทไดมาวเคราะหความแปรปรวน ANOVA (Analysis of variance) ตามแผนการทดลองแบบสมสมบรณและเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยของทรทเมนตดวยวธ Duncan’s new multiple range test (DMRT) โดยใชโปรแกรม Statistical Analysis System versionm9.1 (SAS, 2001)

ผลการทดลองและวจารณ ระดบความเขมขนของไอโอดนในน านม ความเขมขนของไอโอดนในนานมดบของ 6 ภมภาคในประเทศไทย พบวาคาเฉลยความเขมขนของไอโอดนทสงทสดคอ ภาคตะวนออก (276.33 ไมโครกรม/ลตร; P<0.01) และตาทสดคอภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (117.00 ไมโครกรม/ลตร; P<0.01) และคาเฉลยความเขมขนของไอโอดนในนานมดบของแตละภมภาคดงแสดงใน Table 1 จากการศกษาของ Trávníček et al. (2006) ในการเกบนานม 169 ตวอยางทไดจากถงรวมนมป 2005 ในสาธารณรฐเชก พบวาคาเฉลยความเขมขนของไอโอดนในนานมเทากบ 442.5±185.6 ไมโครกรม/ลตร แตกตางกบ Mungdee (2008) พบวาปรมาณไอโอดนใน



267

นานมดบบรเวณภาคเหนอตอนลางของไทยมความเขมขนของไอโอดนเทากบ 0.2 ไมโครกรม/ลตร ซงองคการอนามยโลกไดแนะนาการบรโภคไอโอดนในแตละวนโดยจาแนกออกเปนกลมอาย โดยเดกวยเรยนอาย 6 – 12 ป ควรไดรบไอโอดนตอวนเทากบ 90 - 120 ไมโครกรม/วน (Zimmermann et al., 2008) ดงนนปรมาณไอโอดนทเกบตวอยางมานนมปรมาณทสง แตเมอเปรยบเทยบการบรโภคนานมของเดกวยเรยนตามนโยบายนมโรงเรยนวนละ 200 มลลลตรตอวน ปรมาณไอโอดนทเดกวยเรยนไดรบไมเพยงพอตอความตองการของเดก โดยความเขมขนของไอโอดนจะมความแตกตางกนตามภมภาคซงเปนผลมาจากการสะสมของไอโอดนในพนดน รวมทงความแตกตางของวตถดบอาหารสตวและสาร goitrogen ในพชอาหารสตว (Flachowsky et al., 2014) Table 1. Geographical location of average Iodine concentration (May 2015). Regions Iodine concentration (microgram/L) Northern 142.33d Central 169.33c Northeastern 117.00e Eastern 276.33a Western 165.67c Southern 227.00b SEM 1.67 P-value <0.01 abcdeDifferent superscript letters in the same column was highly significant differences (P<0.01) to that for iodine concentration of milk in difference regions.

องคประกอบน านม

องคประกอบนานม (Table 2) พบวาตวอยางนานมจากศนยรบนานมในภาคตะวนออกและภาคเหนอมเปอรเซนตไขมนมสงทสด (4.71 และ 4.67 เปอรเซนต ตามลาดบ; P<0.01) เมอเทยบกบภมภาคอนๆ เปอรเซนตโปรตนในนานมพบสงทสดในภาคกลาง, ตะวนออกและตะวนออกเฉยงเหนอ (3.03, 3.03 และ 3.02 เปอรเซนต ตามลาดบ; P<0.01) เมอเทยบกบภมภาคอนๆ โดยพบวาภาคเหนอมประมาณเปอรเซนตแลคโตส (4.90 เปอรเซนต) ของแขงไมรวมไขมน (8.62 เปอรเซนต) และของแขงรวม(13.29 เปอรเซนต) (P<0.01) สงกวาภมภาคอนๆ ในการจดการแหลงวตถดบอาหารหยาบของเกษตรกรผเลยงโคนมในเขตภาคเหนอตอนลาง โดยเฉพาะในจงหวดพษณโลก สโขทย พจตร นครสวรรค เพชรบรณ



268

อตรดตถ ใชแหลงอาหารหยาบจากฟางขาว, กากผกบง, ตนถว, เปลอกถว, ตนขาวโพด, เปลอกและซงขาวโพดหวาน, เปลอกและใบสบปะรด, ยอดออย เปนตน โดยกากผกบงถอเปนอาหารหยาบคณภาพดมโปรตน 10.13 เปอรเซนต ซงมากกวาสปปะรดทมเปอรเซนตโปรตนเทากบ 7.10 (Tatsapong et al., 2013) ซงจงหวดประจวบครขนธและเพชรบรมพนทปลกสปปะรด 60 เปอรเซนตของพนทปลกทวประเทศ ถกนามาเปนแหลงอาหารหยาบเลยงสตวชวงฤดทขาดแคลนหญาสดในภาคตะวนออก ตะวนตกและภาคใต นอกจากน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมการใชมนสาปะหลงเปนวตถดบหลกทสาคญในอาหารสตว (Sanitwong na Ayutthaya, 2004) ดงนนการใชแหลงวตถดบทแตกตางกนจะสงผลตอองคประกอบนานมทแตกตางกนในแตละภมภาค

Table 2. Geographical Location of Milk Composition in Thailand (May 2015).

Regions Milk composition (Percent)

Fat Protein Lactose Solid Not Fat Total Solid Northern 4.67a 3.02a 4.90a 8.62a 13.29a Central 3.40b 3.03a 4.81cd 8.54c 11.95c Northeastern 3.32c 3.03a 4.84b 8.57b 11.90c Eastern 4.71a 3.00b 4.80d 8.50d 13.21b Western 2.99d 2.42d 3.70e 6.82e 9.80e Southern 3.30c 2.97c 4.82c 8.50d 11.80d SEM 0.02 0.003 0.003 0.004 0.002 P-value <0.01 <0.01 <0.01 <0.01 <0.01 abcdeDifferent superscript letters in the same column was highly significant differences (P<0.01) to that for milk composition in difference regions.

สรป

การศกษาความเขมขนของไอโอดนในภมภาคตางๆของประเทศไทย พบวาความเขมขนของไอโอดนในนานมดบสงทสดในภาคตะวนออก (276.33 ไมโครกรม/ลตร) และตาทสด (117.00 ไมโครกรม/ลตร) ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงความเขมขนของไอโอดนจะมความแตกตางกนในแตละภมภาคของประเทศไทย และองคประกอบนานมดบในภาคเหนอมองคประกอบนานมสงทสดเมอเทยบกบภมภาคอนๆ ดงนน การใชวตถดบอาหารสตวทแตกตางกนในแตละภมภาคจะสงผลตอความเขมขนของไอโอดนใน



269

นานมและองคประกอบนานมทแตกตางกน การบรโภคไอโอดนในนานมปกตอาจ ไมเพยงพอตอความตองการโดยเฉพาะในเดกทมความตองการไอโอดน 90 - 120 ไมโครกรม/วน การศกษาในครงนจงเปนแนวทางในการนาไอโอดนเสรมในอาหารโคนมเพอเพมปรมาณไอโอดนในนานมและแกปญหาการขาดไอโอดนของเดกในวยเรยน

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณโครงการพฒนานกวจยและงานวจยเพออตสาหกรรม-พวอ. ระดบปรญญาโท รวมกบ

บรษทแมร แอน แดร โปรดกส จากด ทใหเงนทนวจยในการสนบสนนงานทดลอง

เอกสารอางอง Baumann, H. 1990. Rapid and sensitive determination of iodine in fresh milk and milk

powder by inductively coupled plasma — mass spectrometry (ICP-MS). Fresenius J Anal Chem. 338: 809 - 812.

Flachowsky, G., K. Franke, U. Meyer, M. Leiterer and F. Schone. 2014. Influencing factors on iodine content of cow milk. Eur J Nutr. 53: 351 – 365.

Gonzalez-Iglesias, H., R.R. de la Flor St Remy, J. Lopez-Sastre, B. Fernandez-Colomer, A. Ibanez-Fernandez, G. Solis, A. Sanz-Medel and M.L. Fernandez-Sanchez. 2012.

Efficiency of iodine supplementation, as potassium iodide, during lactation: A study in neonates and their mothers. Food Chem. 133: 859 - 865.

Leray, O. 2010. ICAR sub-commitee on milk analysis-guidelines on on-farm milk analysis.International Committee for Animal Recording, Poligny, France. 15pp.

Mungdee, T. 2008. Production of iodine fortified pasteurized milk. MS Thesis, Naresuan university, Thailand. (in Thai)

Panamonta, O. 2013. Conquering the iodine deficiency in the northeast. Srinagarind Med. 28: 90 - 91. (in Thai)

Sanitwong Na Ayutthaya, J. 2004. Using residues and by-products of pineapple for ruminants diet. Department of Livestock Development, Bangkok, Thailand. 577pp. (in Thai)

https://www.google.co.th/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwi-x56Jv67MAhVDB44KHYPTDPoQFggaMAA&url=http%3A%2F%2Frri.trf.or.th%2Fpva02.asp&usg=AFQjCNFWawVXvbaHlzDfyxO9VhKKTBTvng&sig2=F6EGjrqg8Zh6vbB5rxzgoQ

https://www.google.co.th/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwj55vyHwK7MAhUOGI4KHcfPAYcQFggaMAA&url=http%3A%2F%2Fsirichokegroup.surprisethailand.com%2Findex.php%3Fmo%3D59%26action%3Dpage%26id%3D215989&usg=AFQjCNFYk1XiufYukNJwOdtE2u2j8TvKpg&sig2=OvrRRJbdLmzakbBKXTrGhw&bvm=bv.120551593,d.c2E



270

Tatsapong, P., T., P. ChongmeeKhwamsul and T. Kamonsurachte. 2013. Effect of roughage sources in total mixed ration on fermentation kinetics by using in vitro gas technique. Agricultural Sci. J. 44: 243 – 246. (in Thai)

Trávníček, J., V. Kroupová and M. Šoch. 2004. Iodine content in bulk feeds in western and Southern bohemia. Czech J. Anim. Sci. 49: 483–488.

Trøan, G., L. Dahl, H. M. Meltzer, M. H. Abel, U. G. Indahl, A. Haug and E. Prestløkken. 2015. A model to secure a stable iodine concentration in milk. J Food Nutr Res. 1: 1–9.

Zimmermann, M. B., P. L. Jooste and C. S. Pandav. 2008. Iodine-deficiency disorders. Lancet. 1-12.

Documents

สาขาการผลิตสัตว์ - Kasetsart UniversityOral... · 2017-06-29 · frond stem, and their mixture as a bedding material on growth performance of Betong