1

อาการผดปกตของพชและการวนจฉย ลกษณะอาการความผดปกตของพช เปนลกษณะของพชทสงเกตเหนไดดวยตาเปลา กลน สมผส การ

เปลยนแปลงของพชเกดจากปฏกรยาทงภายในและภายนอก อาจจะแสดงใหเหนเชอสาเหตโรครวมกบสวนของเชอดงกลาว ไดแก เสนใย สปอร ฯลฯ เจรญอยบนหรอในเนอเยอพชทเปนโรค ลกษณะอาการของโรคอาจพบหลายแบบปะปนกนได ทงนกแลวแตชนดของโรค ลกษณะและสาเหตของอาการผดปกตของพช

กลมสาเหต ลกษณะอาการและและความส าคญ รา เปนสาเหตทวไปของโรค แสดงลกษณะอาการไดหลายอยาง ประกอบดวยสงมชวตหลายกลม

บางครงจะเหนสวนสรางสปอรขนาดเลกเมอสองดดวยแวนขยาย สามารถเตบโตไดหลงจากพชมอาการเนาหรอยยแลวโดยเฉพาะอยางยงทผลหรอลาตน สามารถแยกเชอราออกจากตนพชไดคอนขางงายแตตองอาศยประสบการณในการจาแนกวาราชนดไหนเปนสาเหตทาใหเกดโรค

รานา ราในกลมนไดแก ไฟทอปธอรา และราทองถนคอรานาคาง รานาคางสามารถเตบโตไดโดยไมทาใหเนอเยอตนพชตาย แตบางครงกสามารถทาใหเนอเยอตายเปนบางสวนได เชอราทงสองชนดนอาจมการสรางสปอรลกษณะเปนปยทดานใตใบได โดยเฉพาะอยางยงในสภาพอากาศชน

แบคทเรย เปนสาเหตโรคทพบรองลงมา ทาใหเกดความเสยหายเปนวงกวางเชน โรคเหยวจากเชอแบคทเรยในพชจาพวกมะเขอ ไมสามารถตรวจพบไดดวยตาเปลายกเวนในกรณทมยางแบคทเรยไหลเทานน เมอแชลาตนทถกตดไวในนา แบคทเรยสามารถทาใหเกดลกษณะอาการเนา เหยว หรอใบเปนจด เชน ทาใหเกดปม แผลสะเกด โรคเนาจากแบคทเรยจะไมพบรปแบบหรอการรวมตวในรอยแผล แตจะมอาการบวมนานอกขอบแผลและขอบเขตถกจากดโดยเสนใบ ทาใหรอยแผลมรปรางทเปนเหลยมมม

ไวรส แพรกระจายและสรางความเสยหายมาก ลกษณะอาการมกจะคลายกบอาการจากสาเหตอนโดย เฉพาะอยางยงการขาดธาตอาหาร เปนสาเหตสาคญททาใหพชอายสนเสยหาย (โดยเฉพาะพชทขยายพนธดวยกงพนธ) แมวาตนพชจะไมตายกตาม มผลกระทบรนแรงตอการเตบโตของพช การสรางผลและเมลด พชสามารถแสดงอาการไดหลากหลาย โดยอาการทเหนไดชดคอ บดเบยวและผดปกต พาหะ(แมลง) และทอนพนธ เปนตวแพรกระจายโรคไวรสไดเปนอยางด

ไฟโตพลาสมา เปนโรคทไมคอยพบแตกมการแพรกระจายมากกวาทรบรกน มผลตอพชทกชนด ลกษณะอาการทสาคญไดแกการเตบโตผดปกต (เชนใบเลก ใบพมไมกวาด) และทาใหพชออนแอ ไฟโตพลาสมามความใกลชดกบแบคทเรย แตจะแพรกระจายผานทางพาหะและทอนพนธคลายกบไวรส

ไสเดอนฝอย เปนปญหาโดยทวไปของพชอวบนาและพชอายสน เกดปญหาตอไมยนตนนอย เปนโรคทมกโดนมองขาม เพราะเกษตรกรไมคอยตรวจสอบบรเวณราก ทงทความเสยหายโดยรวมมมาก

แมลง เปนสาเหตของความเสยหายทพบไดมากและไมคอยเจาะจงกบชนดพช (ไมเหมอนกบเชอโรค) ลกษณะการทาลายกวางมาก ตงแตการกดกนไปจนถงทาใหพชเหยว เมอสงเกตเหนไดงายจงมกทาใหเขาใจวาเปนสาเหตของอาการทเกดจากศตรพชอนดวย นาไปสการใชสารปองกนกาจดแมลงอยางผดๆ เพอควบคมเชอราและโรคอนๆ

ไร เปนศตรพชทพบทวไป ทาใหเกดการสรางปมสรางความเสยหายตอพชทเหนไดชด สงเกตไดจากรองรอยการหาอาหารบนผวใบ (เชน การแวววาวและการสรางเสนใย) ถาไมใชแวนขยายจะสงเกตเหนไดยากมาก ลกษณะอาการอนๆจะคลายกบอาการของโรคอยางเชน ใบพมไมกวาดและใบดางจากไวรส

2

กลมสาเหต ลกษณะอาการและและความส าคญ พชกาฝาก เกดกบพชประจาปบางชนด ซงมกเปนทรากและสามารถทาความเสยหายไดมาก ทพบไดอยาง

กวางขวางคอบนตนพช โดยเฉพาะตนทออนแอจากปจจยอนมากอน แตไมคอยพบวาเปนสาเหตหลกของความเสยหาย บางชนดมคณคาทางเศรษฐกจในฐานะพชทใชในทางการแพทย

วชพช วชพชเปนพชทมการแขงขนไดดกวาพชอน โดยเฉพาะอยางยงเมอเปนตนออน แยงนา ธาตอาหาร และแสงแดด วชพชขณะเปนตนเลกสรางความเสยหายคอนขางมาก สงผลใหพชออนแอตงตวชา และลดการเจรญเตบโต

สตว หมายถงสตวเลยงลกดวยนมทงขนาดเลกและใหญเชน ลง กวาง สตวฟนแทะและนก สตวเหลานจะทาลายบางสวนของพชเชน ผล เมลด ยอดออน เปลอก และใบ ความเสยหายนมความสาคญเมอเกดกบพชเศรษฐกจ และลกษณะอาการทเกดขนเหนไดชด ยกเวนการเหยวของพชทเกดจากการถกลอกเปลอกออกไปจากตน (แมลงถอวาเปนสตวประเภทหนง)

ปจจยทมผลตอสขภาพพช

ปจจยหลก ประเภทและตวอยาง ขอสงเกต สารเคม สารพษ: สารปองกนกาจดศตรพช สาร

ปองกนกาจดวชพช สารกอมลพษ: การตกคางในพช บรรยากาศ ขยะอตสาหกรรม สารอน ๆ: สารจาพวกเกลอ โลหะหนก นามนเครองทถกทงลงดน

สงเกตความเสยหายจากสารปองกนกาจดศตรพชไดจากรปแบบการทาลายใบพช และรปรางกบประเภทรอยแผล การปฏเสธผลของมลพษในบรรยากาศทมตอพชเปนการกลาวเกนจรง

เครองจกรกล เครองมอเครองจกร: การทาการเกษตร การกอสราง มนษย: จงใจ อบตเหต (ตดแตงไมด)

ความเสยหายจากเครองจกรกลเปนการเปดทางใหเชอโรคเขาสตนพช ดงนน มนษยจงเปนศตรพชไดเหมอนกน

ไฟ ไฟ: บางครงเกดโดยธรรมชาต บางครงเกดจากคน

กรณนใชกบปาไมเทานน ผลคอทาใหตนไมออนแอซงจะโดนแมลงทาลายไดงาย

สภาพดน ธาตอาหาร: นอยไป มากไป โครงสรางทางกายภาพ: การระบายนาไมด โครงสรางทยบยงพฒนาการของราก

‘ขาดธาตอาหาร’ เปนเหตผลทใชอางกนมากเมอพชมอาการผดปกต พชมการตอบสนองไดหลายอาการตอธาตอาหารแตละชนดตงแตสใบเปลยนไปจนถงการเตบโตผดปกต

นา มากเกนไป: นาทวม นาขง ไมเพยงพอ: ภาวะแหงแลง

พชมความสามารถทแตกตางกนเพอใหดารงชพอยไดในสภาพทดนมนามากเกนไปหรอมนาไมเพยงพอ ซงแสดงอาการไดชา ทาใหยากตอการหาสาเหต

สภาพอากาศ อณหภม: สงหรอตาเกนไป แสง ลกเหบ ลม หมะ และอน ๆ

บางครง พชยนตนแสดงผลกระทบจากสภาพภมอากาศไดลาชา ซงกวาจะแสดงอาการกเปนในปตอมา

3

ลกษณะอาการทคลายกนและสาเหตทอาจเปนไปได ลกษณะอาการ รา ราน า แบคทเรย ไวรส ไสเดอนฝอย ไฟโตพลาสมา

เหยว Y: เปนอาการทวไป ทเกดไดจากราหลายประเภท เชนFusarium และ Verticillium

Y: เปนอาการทวไปทรากถกทาลายโดย Phytophthoras และ Pythiums ซงเปนสาเหตทวไปของอาการลมในตนกลา

Y: โดยเฉพาะอยางยงในพชจาพวกมะเขอและแตง เชน Ralstonia ในมะเขอเทศ

N: ไวรสบางชนดทาใหเกดอาการเหยวในมะเขอเทศ สบปะรด และพวกถวใบกวาง

Y: ไสเดอนฝอยมกทาใหเกดอาการเหยว

N: อาการเหยวจากไฟโตพลาสมามโอกาสเกดขนนอยมาก แตบางครงกพบได เชน อาการเหลองตายในมะพราว

ใบจด Y: เปนอาการทพบมาก มราหลายประเภททาใหเกดอาการใบจดตอพชหลายชนด

Y: การแพรกระจายเปนไปอยางรวดเรวมาก บางครงอาจมอาการบวมนาและสรางสปอรทขอบ แผล ราสนมขาวและรานาคางสามารถสรางตมปมและซด

Y: เปนอาการทพบเหนทวไปในพชหลายชนด

N: อาการทพบมากคอเปนจดวงแหวน ไมคอยพบอาการเนอเยอตายเปนจด

N: ไมเกดในพชใดเลย N: อาจมรอยทใบแตโดยทวไปแลวจะไมเดนชด

พมไมกวาด Y: พบทวไปในพชทมเนอไม ไมพบในเนอเยอพชอวบนา

N: N: N: N: Y: พบมากและเปนอาการชดเจน

canker Y: ราเปนสาเหตทวไปของอาการน

N: Y: แบคทเรยเปนสาเหตทวไปของอาการน

N: N: N:

ใบดาง N: N: N: Y: พบมาก N: N: ใบเหลอง Y: มกใชเปนตวบงชถง

การตดเชอในสวนอนของพช เชน ราก หรอตนเปอย

Y: รานาคางอาจสรางแผนสเหลองชดเจนบนใบพชกอนผลตสปอรลกษณะเปนปย ใบเหลองเปนอาการทเหนไดทวไป

Y: พบโดยทวไป ไมใชอาการเฉพาะ จะสงเกตพบวาพชคอย ๆ โทรมลง

Y: เกดขนได แตใบดางเปนอาการทพบไดมากกวา

Y: เปนอาการทวไป ไมเฉพาะเจาะจง พชจะคอยๆ โทรมลงเนองจากรากถกกดกน

Y: เปนอาการทวไป อาจพบอาการนโดยทพชไมไดโทรมลงชดเจน

3

4

ลกษณะอาการ รา ราน า แบคทเรย ไวรส ไสเดอนฝอย ไฟโตพลาสมา ใบบดเบยว Y: แตไมคอยพบ Y: ไมคอยพบ แตรานาคาง

สามารถทาใหใบมรปรางผดปกตได

N: Y: เปนลกษณะชดเจนทพบเหนมาก

N: Y: ปกตเกดรวมกบใบพมไมกวาด

ใบลบเลก N: มกเปนผลจากการเจรญเตบโตของพชลดลง

Y: ไมไดพบเหนทวไป แตรานาคางสามารถทาใหพชมใบเลกลงได

N: มกเปนผลจากการเจรญเตบโตของพชลดลง

Y: แตไมคอยพบ มกเปนตวบงชวามการตดเชอไฟโตพลาสมา

N: Y: เปนอาการเดนชดมากกวาไวรส อาการจากเชอทงสองชนดแยกในแปลงพชไดยาก

ปม Y: เปนอาการทวไปทเกดกบพชทมเนอไม ไมคอยพบในพชทไมมเนอไม

N: Y: เกดกบพชใบกวาง (ไมใชจาพวกหญา กลวย หรอปาลม)

N: Y: จะเหนการบวมพองบนราก และรากบดเบยว

N:

แหง/เนอเยอตาย

Y: เปนอาการทพบเหนมากในพชหลายประเภท

Y: เปนอาการทพบเหนมากในพชหลายประเภท

Y: เปนอาการทพบเหนมากในพชหลายประเภท

N: เชน lethal necrosis ในขาวโพด และ brown streak ในมนสาปะหลง

Y: ไสเดอนฝอยหลายชนดทาใหรากตายและยย ซงเปนพวกทไมทาใหเกดปมปม

N: ยกเวนในพชบางชนด แตกไมใชอาการทเหนไดทวไป

ตารางแสดงวธการควบคม

สาเหต เขตกรรม พนธตานทาน ชววธ สารเคม ราและรานา การปลกพชหมนเวยนเปนประโยชนในหลายกรณ

ในกรณรานาหรอรากตดเชอ การใหนาแบบประหยด หลกเลยงดนทมนาขงเปนวธการทสามารถทาได

เปนวธทใชได แตการหาพนธตานทานโรคเปนเรองททาไดยาก

วธการเตรยมการบางวธสามารถใชได แตใชไดในวงแคบ

ใชได มสารปองกนกาจดราหลายชนดสามารถปองการพชจากเชอราและควบคมเชอราได

แบคทเรย การปลกพชหมนเวยนเปนประโยชนในหลายกรณ การสขอนามยพชทดมความสาคญ

เปนวธทใชได แตการหาพนธตานทานเปนเรองททาไดยาก

ไมม สารประกอบทองแดงเทานนและใชเพอการปองกนเทานน

4

5

สาเหต เขตกรรม พนธตานทาน ชววธ สารเคม ไวรส การเขตกรรมเพอควบคมพาหะเปนวธทใชได

การกาจดแหลงวชพช หลกเลยงการสมผสหากไวรสนนแพรไดทางวธกล

เปนวธทใชได แตการหาพนธตานทานเปนเรองททาไดยาก

มการทดลองเพอปองกน พชจากไวรสโดยการใส เชอไวรสทไมเปนอนตรายใหพช

การใชสารเคมเพอควบคมมเพยงวธเดยวคอควบคมพาหะเมอมพาหะเพยงชนดเดยว

ไฟโตพลาสมา การเขตกรรมเพอควบคมพาหะเปนวธทใชได การกาจดแหลงวชพชกชวยได

ยงมการใชในวงจากด งานวจยสวนใหญทาในพชยนตน

ใชการควบคมพาหะและลดแหลงวชพช

การใชสารเคมเพอควบคมมเพยงวธเดยวคอควบคมพาหะเมอมพาหะเพยงชนดเดยว

แมลง ปลกพชเปนแนวปองกน คอพชไลแมลง (พชอาหารและทอาศยของแมลง) เชน กรณหนอนเจาะลาตนขาวโพด ใหปลกถวเดสโมเดยมคนแถวขาวโพดและปลกหญาเนเปยรรอบแปลงขาวโพด กบดกแสงใชงานไดดกบศตรพชบางชนด สวนการจบดวยมอเหมาะกบแมลงขนาดใหญในพนทเลก ๆ

มเฉพาะพชปรบปรงพนธกรรมเทานนททนทานแมลงไดด

มหลายวธในหลายประเทศแตไมแพรหลาย

ใชไดผล มสารปองกนกาจดแมลงหลายชนดทควบคมแมลงได

สตวเลยงลกดวยนม /นก

การใชรวและกบดกสามารถชวยได หนไลกาอาจใชไดกบนก

มขาวฟางพนธตานทาน และธญพชทเมลดมขนยาวกชวยได

ใชผลา (ง เหยยว) การใชเหยอพษกบหน สวนการรมกาซใชกบสตวทมโพรงใตดน

วชพช ใชการปลกพชหมนเวยน ขดกลาวชพช ปองกนวชพชไมใหสรางเมลด รวมถงปองกนการกระจายเมลดเทาทสามารถทาได

ไมมพนธตานทาน ใชแมลงบางชนดควบคมวชพชได แตไมเหมาะสมกบสภาพแวดลอมทาง การเกษตร

สามารถใชสารเคมควบคมวชพชได แตตองรวธใชทถกตอง

ไสเดอนฝอย การปลกพชหมนเวยนเปนวธทจาเปนเพอหลกเลยงความเสยหายจากไสเดอนฝอย

มพนธตานทาน ไมม ยงอยในขนทดลอง แพงมากและใชไมไดผลในเกอบทกกรณ

พชกาฝาก ปลกพชทยบยงการงอกเปนพชรวม อยางเชน ถวเดสโมเดยม ปองกนไมใหพชกาฝากสรางเมลด และปองกนการกระจายเมลดใหมากทสดเทาททาได

IITA กาลงพฒนาขาวโพดพนธตานทาน Striga (หญาจว)

เปนไปไมได ใชได การคลกเมลดดวยสารเคมสามารถลด Striga ได

5

6

โรคพชและการวนจฉย โรคพชคอ พชทแสดงอาการผดปกตดานสรระวทยาและทางกายภาพ เชนการสงเคราะหแสง การแบงเซล

การลาเลยงนาและอาหารเพอไปบารงตน นอกจากนยงรวมไปถงความผดปกตทเกดกบพชจนทาใหปรมาณและคณภาพของผลผลตลดลง

โรคพชจะเกดขนเมอ 1. พช ออนแอตอการเกดโรค 2. สาเหต มสาเหตทรนแรง (ทงจากสงมชวตและไมมชวต) 3. สภาพแวดลอม เหมาะสมตอการเกดโรค 4. ชวงเวลาทเหมาะสมตอการเกดโรค

สาเหตของการเกดโรคพช แบงได 2 ประเภท คอ 1. จากสงไมมชวต เชน การไดรบธาตอาหารมากหรอนอยเกนไป ลม นาทวมขง 2. จากสงมชวต เชน เชอรา เชอแบคทเรย เชอไวรส เชอไฟโตพลาสมา ไสเดอนฝอยศตรพช

การแพรระบาดของเชอโรค 1. สวนขยายพนธ (เมลด กงตอน) 2. ปลวไปกบลม 3. ไหลไปกบนา 4. แมลง สตว และมนษย

การควบคมโรคพช เปนการกระทาใดๆกตามทสามารถลดความรนแรงของการเกดโรคปองกนและกาจดโรคทเกดขนและลด

ความรนแรงของโรค โดยการทาลายเชอสาเหตหรอปรบสภาพแวดลอมไมใหเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของเชอ สาเหต การควบคมโรคในทางปฏบตเปนการลดการสญเสยทเกดจากโรคใหอยในระดบตาสดและเสยคาใชจายนอย โดยตองพจารณาปจจยทเกยวของดงน

1. การควบคมโรคตองไดผลกาไร คาใชจายตางๆ ตองมมลคานอยกวาพชทจะไดรบความเสยหายจากโรค 2. การควบคมโรคใหไดผลดทสด ตองพจารณาควบคไปกบการเพาะปลกพช เชน การเตรยมดน วธการ

ปลกและดแล รวมทงการกาจดแมลงและวชพช การเกบเกยว การเกบรกษา และการจาหนาย 3. วธการตางๆ ของการควบคมโรค แตกตางกนไปตามสภาพของไร ทองถน ภมประเทศ ชนดของดน

วธการเพาะปลก และมลคาของพช 4. การควบคมโรค เพอใหไดผลดทสดและเสยคาใชจายตา ตองปฏบตหลายๆ วธรวมกน การใชสารเคม

เปนเพยงวธการหนงเทานน

หลกการควบคมโรคพช สามารถกาหนดไดเปนขอๆ ดงน 1. การหลกเลยงเชอโรค เปนการปลกพชในพนททไมเคยมโรคระบาดมากอน พนททมสภาพแวดลอมไม

เหมาะสมตอการเกดโรค 2. การกดกนเชอโรค เปนการกดกนไมใหเชอโรคเขามาสมผสพชในบรเวณพนทเพาะปลก 3. การกาจดเชอโรค เปนการทาลายเชอโรคทมอยในแปลงปลกใหหมดสนไปหรอเหลอนอยทสด 4. การปองกนพช ไมใหเชอทระบาด แพรกระจายอยในบรเวณทปลกพชหรอบรเวณใกลเคยง เขาทาลาย

พชและทาใหพชเปนโรค 5. การปรบปรงพชใหตานทานโรค เปนวธการทดทสดในการควบคมโรค 6. การรกษาพชทเปนโรค การรกษาพชทเปนโรคเปนวธการทฆาเชอภายในพชอาศย

พชอาศย

เชอสาเหต เวลา

สภาพแวดลอม ภาพสามเหลยมโรคพช

7

ภาพอาการโรคพช

แปงขาว

เหยว

ใบจด

ใบไหม

เนาเละ

เสนใย

พบสปอร

สะเกด

ผลแตก

ปมปม

ยางไหล

สนม

อาการปมปมไมยนตน

เนอเยอถกทาลายเปนสนาตาล

พมแจ

ใบดาง

ใบเหลอง

ใบบดเบยว

8

แมลงศตรพชและการวนจฉย หมายถงสตวทมลาตวเปนปลอง ไมมกระดกสนหลง ลาตวแบงออกเปนสามสวน คอสวนหว อก และทอง

ซงบนสวนอกม 3 ปลอง ซงแตละปลองมขา 1 ค สวนทองม 8-11 ปลอง แมลงมผนงหมลาตวแขง ดงนนการเจรญ เตบโตของแมลงจงตองอาศยการลอกคราบ

การจ าแนกชนดของแมลงศตรพช ตามลกษณะของการทาลายดงน 1. แมลงจาพวกกดกนใบ มปากแบบกดทาลายใบพช ไดแก หนอนผเสอ ตกแตน ดวงปกแขง 2. แมลงจาพวกดดกนนาเลยง มปากแบบดดกนนาเลยงพช ไดแก เพลยออน เพลยกระโดด เพลยจกจน

และมวนตางๆ แมลงกลมนเปนพาหะนาโรคทมเชอไวรสเปนสาเหตอกดวย 3. แมลงจาพวกหนอนชอนใบ มกมขนาดเลก กดกนเนอเยออยระหวางผวใบพช ไดแกหนอนผเสอ หนอน

แมลงวนบางชนด 4. แมลงจาพวกหนอนเจาะลาตน มกวางไขตามใบหรอเปลอกไม ไดแก หนอนดวง หนอนผเสอ และปลวก 5. แมลงจาพวกกดกนราก มปากแบบกดกน ทาลายรากพช ไดแก ดวงดด จงหรด แมลงกระชอน 6. แมลงจาพวกททาใหเกดปมปม เมอกดกนพชจะปลอยสารททาใหเกดอาการปมปมบนพช ไดแก ตอ แตน

การเจรญเตบโตของแมลงแบงเปน ๔ แบบ 1. ไมมการเปลยนแปลงรปราง มการเจรญเตบโต 3 ระยะ เมอตวออนฟกออกจากไขจนเปนตวเตมวย จะไมม

การเปลยนแปลงเลย เชน ไดแก แมลงหางดด แมลงสามงาม 2. การเปลยนแปลงรปรางทละนอย มการเจรญเตบโต 3 ระยะ ตวออนมลกษณะคลายตวเตมวย แตขนาด

เลกกวา ปกและอวยวะสบพนธยงเจรญไมเตมท เชน มวน เพลย ตกแตน 3. การเปลยนแปลงรปรางแบบไมสมบรณ มการเจรญเตบโต 3 ระยะ ตวออนอาศยอยในนาโดยใชเหงอก

ชวยหายใจ ตวเตมวยอยบนบก มปก หายใจดวยรหายใจ เชนแมลงปอ และชปะขาว 4. การเจรญแบบทเปลยนแปลงรปรางแบบสมบรณ มการเจรญเตบโต 4 ระยะ คอระยะไข ตวออน ดกแด

ตวเตมวย แตละระยะมรปรางไมเหมอนกนเชน ผเสอ ผง แมลงชาง ดวง แมลงวน ผง ตอ แตน

การจ าแนกชนดแมลง 1. จาแนกตามกลมแมลง สามารถจาแนกได 15 กลม ดงน

1) กลมแมลงหางดด เปนแมลงขนาดเลกมาก ปลายสวนทองมอวยวะสาหรบดด/กระโดดชวยในการยอยสลาย ทาใหดนรวนซย

2) กลมแมลงชปะขาว ตวเตมวยไมมปาก ปกบางและมเสนปกมาก สานเปนรางแห หางยาวคลายเสนดาย 2 เสน ตวออนอยในนาอาศยในแหลงนาสะอาดทมออกซเจนสง

3) กลมแมลงปอ ตวเตมวยมตารวมใหญมาก ปกยาว 2 ค บางใส ปากกด เปนตวหาทงตวออนและตวเตมวย 4) กลมตกแตน ปกคหนายาวแคบ แขง เสนปกคอนขางหนา ปากกด เปนทงศตรธรรมชาตและศตรพช

ไดแก ตกแตน จงหรด และแมลงกระชอน 5) กลมแมลงหางหนบ มลาตวคอนขางแขง ปลายทองมแพนหาง 1 ค ปากกด ตวเตมวยมปก 2 ค ปกค

แรกสนมาก เปนตวหา

ภาพแสดงสวนตางๆ ของตวแมลง

หว ทอง อก

ตารวม

หนวด

ปาก ขา

9

6) กลมแมลงชางปกใส ตวเตมวยมปกใหญ 2 ค สเขยวออน เนอปกบางใส เสนขวางปกมาก มกหบปกแนบลาตว ตวออนมปากดด สวนหวมเขยวงมเขาหากนคลายคม ไดแก แมลงชางปกใส เปนศตรธรรมชาต

7) กลมปลวก มกอยรวมกนเปนกลม อาศยอยในดนหรอเนอไม ม 3 วรรณะ ไดแก วรรณะสบพนธ ปลวกงาน ปลวกทหาร

8) กลมเพลยไฟ มลาตวขนาดเลก 0.5–5 มลลเมตร ปกยาว แคบ เสนปกนอย ขอบปกมขนยาว ปากเขยดด เปนทงศตรพชและศตรธรรมชาต

9) กลมมวน มปกคหนา โคนหนา ปลายปกบาง ปกคหลงเปนแผนบาง ปากมลกษณะคลายเขม เจาะดด มกมตอมกลน ไดแก มวนพฆาต แมลงสง เปนทงศตรพชและศตรธรรมชาต

10) กลมเพลย ปกคหนา บาง - คอนขางแขง ปกคหลงบาง พบปกคลายรปหลงคา ปากเจาะดด เปนศตรพชเกอบทงหมด ไดแก เพลยออน เพลยแปง เพลยหอย เพลยจกจน เพลยกระโดดสนาตาล

11) กลมดวง ปกคหนาแขง ไมมเสนปก ปกคหลงเปนแผนบางปากกดกน ไดแก ดวงเตา ดวงแรด ดวงงวง เปนทงศตรพชและศตรธรรมชาต

12) กลมผเสอ สวนใหญเปนศตรพช ระยะทาลายสวนใหญเปนระยะหนอนมแบบปากกดกน ไดแก หนอนใยผก หนอนกระท สวนตวเตมวยททาลายพช ไดแก ผเสอมวนหวาน

13) กลมแมลงวน มปกคหนา 1 ค ปกคหลงเปนตมเลก ๆ มทงปากแบบดดกน ไดแก ยง, ปากแบบเจาะดด ไดแก เหลอบ และมปากแบบซบดด ไดแก แมลงวนบาน

14) กลมแมงมม มทงชนดทเปนศตรธรรมชาต และศตรพช มขา 8 ขา ไดแก แมงมมสนขปา แมงมมบาน ไรศตรพช และไรตวหา เปนตน

15) กลมผง ตอ แตน เปนศตรธรรมชาต ปกบางใส เอวคอด เพศเมยดดแปลงอวยวะวางไขเปนอวยวะในการตอย ไดแก ผง ตอ แตน มด

2. จาแนกตามหนาทในระบบนเวศ สามารถจาแนกได 3 กลม ดงน 1) ศตรพช คอ แมลงทดารงชวตดวยการกนพช ทาใหพชหรอผลผลตของพชเสยหาย ไดแก พวกหนอน

เพลยตางๆ เปนตน 2) ศตรธรรมชาต คอ แมลงททาใหแมลงศตรพชตายกอนกาหนด อาจโดยทางตรงหรอทางออมกได ไดแก

- ตวหา เปนแมลงทกนหรอฆาศตรพชใหตายอยางรวดเรว - ตวเบยน เปนแมลงทไปเบยดเบยนอาศยแยงกนอาหาร หรอขยายพนธอยในหรอบนตวศตรพช

และทาใหศตรพชตายในทสด 3) แมลงอนๆ เปนแมลงทมมากทสดในธรรมชาต พบทวไป บางชนดมประโยชน เชน ผสมเกสร เปนตว

ยอยสลาย เปนศตรของวชพช

ทมาของแมลงศตรพช ทเขารบกวนการปลกพช มแหลงกาเนดหรอทมาจาก 3 แหลงใหญ คอ 1. จากตางประเทศ หมายถง ศตรพชชนดนนไมไดมถนกาเนดในประเทศนน แตเขามาโดยปะปนมากบ

ผลตผลการเกษตร วสดเกษตร หรออนๆ เชน หนอนหวดามะพราวซงเปนศตรพชมถนกาเนดจากประเทศศรลงกา อนเดย แตทาความเสยหายกบมะพราวในไทย

2. จากแหลงอนๆ ทอยใกลเคยง อพยพเขามาหรอแพรกระจายโดยลม ฝน นา วสดเกษตรเขาไปสแหลงปลกใหม เชน การแพรระบาดของไมยราบยกษจากภาคเหนอลงมายงทราบภาคกลาง

3. จากแหลงนน ทมศตรพชอยแลวตามธรรมชาต หากศตรธรรมชาตของศตรพชนนถกทาลาย หรอสภาพแวดลอมเอออานวยตอแมลงศตรพช กจะทาใหศตรพชระบาดได เชน หนอนกอขาว เปนตน

10

ปจจยทท าใหเกดการแพรระบาดของศตรพช สวนใหญแลวศตรพชตางกเปนสงมชวต ทอาศยอยในระบบเกษตรกรรม และใชปจจยตางๆ สาหรบการ

ดารงชพอยเชนเดยวกบพชปลก ปจจยตางๆ ททาใหเกดการแพรระบาดของศตรพช ไดแก 1) ปจจยสภาพแวดลอมทไมมชวต ไดแก อณหภม ความชน นาฝน แสงแดด ลม ดน สภาพภมประเทศ

ปจจยตางๆ เหลานมผลตอการเจรญเตบโต และการแพรกระจายของศตรพชทงโดยทางตรงและทางออม 2) ปจจยสงมชวต ไดแก มนษย สตว และศตรธรรมชาต

ภาพแมลงศตรพช

หนอนเจาะยอด

หนอนเจาะลาตน

หนอนดวงแรด

ตกแตนหนวดสน

แมลงสง

ผเสอมวนหวาน

ผเสอหนอนกอ

แมลงวนผลไม

ไรศตรพช

เพลยออน

เพลยไฟ

แมลงหวขาว

ดวงหมดผก

เตาแตง

เตามะเขอ

แมลงคอมทอง

ภาพแมลงศตรธรรมชาต

ดวงเตาตวหา

มวนเพชฌฆาต

มวนพฆาต

มวนเขยวดดไข

ตกแตนหนวดยาว

ไรตวหา

แมลงชางปกใส

แมลงหางหนบ

แตนเบยนอะนาไกลส

แตนเบยนไขไตรโกแกรมมา

แตนเบยนบราคอน

แมลงปอ

11

11

12

อาการผดปกตของพชจากธาตอาหาร สาเหตของโรคพชทเกดจากสงไมมชวต เนองจากสภาพแวดลอม ไดแก การขาดธาตอาหาร การไดรบพษ

จากสารเคมมากเกนไป พชไดรบอณหภมสงหรอตาเกนไป ความแหงแลง ไฟปา เปนตน อาการผดปกตเนองจากสาเหตเหลานบางครงพชแสดงอาการคลายกนกบโรคตดเชอ เชน อาการขาดธาตอาหารบางชนด แสดงอาการซดเหลองคลายกบทเกดจากเชอไวรส และมายโคพลาสมา และอาการเปนพษจากสารเคมททาใหเกดแผลคลายทเกดจากเชอรา เปนตน ทาใหเกดการสบสนได จงมความจาเปนตองทาการตรวจวนจฉยอยางละเอยดกอนสรปวาเกดจากสาเหตใดแน

การขาดแรธาตอาหารในพช เปนสาเหตทสาคญทสดของโรคพชทเกดจากสงไมมชวต พชจะแสดงอาการขาดธาตอาหารเมอสภาพดนท

ปลกขาดแรธาตชนดนน ๆ หรออยในสภาพทพชไมสามารถนาไปใชไดเนองจากสภาพความเปนกรดเปนดางไมเหมาะสม

สาเหตของความขาดแคลนธาตอาหารของพช เกดจาก 3 สาเหตคอ 1. ธาตอาหารในดนมนอย

- กาเนดจากหนและแรทมธาตอาหารเปนองคประกอบอยนอย - มการสญเสยของธาตอาหารทมอยเนองจากการชะลาง - สญเสยเนองจากมการปลกพชอยางตอเนอง โดยไมมการปรบปรงดนหรอการใสปยชดเชยอยางเพยงพอ

2. มมากแตอยในรปทอยในรปพชนาไปใชไมได - พชจะดดสารอาหารในรปทเปนประโยชนเทานน หากคณสมบตทางเคมไมเหมาะสมและธาตเหลานนอย ในรปทไมเปนประโยชนพชยอมดดไปใชไดยาก - ความขาดแคลนของธาตอาหารพชบางชนดเกดจากการขาดสมดลของธาตอาหาร เชน การใสปยฟอสเฟต ในอตราสงทาใหพชขาดธาตเหลกและสงกะสได เปนตน

3. คณสมบตทางฟสกสของดนไมเออตอการเจรญเตบโตของราก

อาการผดปกตจากการขาดธาตอาหารทส าคญ 1. ภาวะพรองคลอโรฟลลคอ อาการซดเผอดของอวยวะพชซงปกตมสเขยว 2. อาการใบตาย เราสามารถพบอาการเซลลตายเนองจากสงมชวต เชน เชอรา แบคทเรยหรอไวรส เปนตน

หรอเกดจากสงไมมชวต เชน การขาดหรอไดรบธาตอาหารเกนในบางธาต อณหภมสงหรอตาเกนไป เปนตน

แนวทางการวนจฉยการขาดธาตอาหารแบบรวดเรว พบอาการครงแรกทใบแก, สใบสมาเสมอทวแผนใบ ไนโตรเจน ใบมสเขยวออนจนถงสเหลอง ฟอสฟอรส ผวใบดานไมขนมน สเขมเปนสเขยวปนนาเงน หรอเขยวปนมวง การเจรญเตบโตลดลง สใบไมสมาเสมอแตมแบบอยางเฉพาะ โพแทสเซยม ขอบใบไหมหรอขอบใบเหลอง บางกรณขอบใบโคงขนเลกนอยเปนรปถวย แมกนเซยม ใบมสเหลองเปนหยอม ๆ ยงคงมสเขยวบรเวณฐานใบ และพนทใบเหนอฐานใบเปนรป

สามเหลยม บางกรณปรากฏอาการระหวางเสนใบเปนสแดงเขมหรอสสม พบอาการชดเจนทอวยวะอน ปรากฏครงแรกทยอดออนและผล แคลเซยม เปลอกผลแตก หรอปลายยอดออนตาย โบรอน เนอในของผลปรแตกหรอยบ รปทรงของผลบดเบยว มเนอเหมอนไมกอก เปลอกผลปรแตก

หรอมยางในเนอผล การพฒนาของดอกผดรปแบบ หรอไมปฏสนธและเมลดฝอ

13

พบอาการครงแรกทใบออน สใบไมสมาเสมอแตมแบบอยางเฉพาะ เหลก เนอใบระหวางเสนใบเปนสเหลองออน บรเวณเสนใบเทานนทยงเปนสเขยวอย สงกะส ใบเลก ตนเตย ขอสน จงเรยกอาการทพบวา”ใบเลก หรอพมแจ” หรอใบกระจกซอนแบบกลบ

กหลาบ ทองแดง ปลายใบเรยว ขอบโคงขน แผนใบแคบ รปทรงผดปกต หรอมรอยไหม เนอเยอปลายใบตาย

อาการซดเผอดเกดระหวางเสนใบ หรอเกดในลกษณะไมสมาเสมอ พบอาการครงแรกทใบแกหรอใบออน สใบไมสมาเสมอแตมแบบอยางเฉพาะ แมงกานส อาการซดเผอดกระจายเปนหยอม ๆ ระหวางเสนใบ ขนาดใบปกต (ตางจากอาการขาดสงกะส)

ขอจ ากดของการตรวจวนจฉยจากอาการผดปกตของพชทมองเหน แมวาการตรวจวนจฉยอาการขาดหรอความเปนพษของธาตอาหารจากอาการผดปกตของพชทมองเหนจะ

เปนประโยชนมากสาหรบการปฏบตในภาคสนาม เชน เมอพบอาการขาดธาตเหลก ทองแดง หรอแมงกานสกอาจฉดพนดวยปยทางใบทมธาตอาหารดงกลาวในทนท และฉดพนหลายครงจนหาย ซงเปนวธทมประสทธภาพสงมาก แตในกรณทปญหามความสลบซบซอนกอาจวนจฉยผดพลาดดงกรณตอไปน

1. มการขาดแคลนมากกวาหนงธาต 2. ธาตหนงขาดแคลนในขณะทอกธาตหนงเปนพษ เชน ในดนกรดจด ซงอาจขาดแมกนเซยมในขณะทเปน

พษจากแมงกานส 3. พชในแปลงเปนโรคหรอถกแมลงทาลายความผดปกตทใบพชซงมาจากปญหาดงกลาวอาจพวพนกบ

อาการขาดธาต ภาพอาการผดปกตของพช

ขาดไนโตรเจน

ขาดฟอสฟอรส

ขาดโพแทสเซยม

ขาดกามะถน

ขาดแมกนเซยม

ขาดเหลก

ขาดโบรอน ธาตแคลเซยม

ขาดธาตแมงกานส

14

ภาพอาการผดปกตของพช

ขาดธาตโบรอน ขาดไนโตรเจน

ขาดโพแทสเซยม ขาดแมกนเซยม ขาดธาตทองแดง

ขาดธาตเหลก

ขาดโบรอน อตราสวนระหวาง N:K ไมสมดล

ขาดธาตไนโตรเจน

ขาดธาตฟอสฟอรส

ขาดธาตโปแตสเซยม

ขาดธาตแมกนเซยม

ขาดธาตเหลก

ขาดธาตสงกะส

ขาดธาตกามะถน

ขาดธาตแมงกานส

ขาดธาตโบรอน

15

ปฏทนการปลกพช เปนเครองมอทใชในการวางแผนการปลกพชตลอดจนถงการเกบเกยวผลผลตและจดเตรยม ความพรอมทงในเรองปจจยการผลต เงนทน และแรงงานทจาเปนตองใชในการผลตสนคาเกษตร ทงนการทาปฏทนการปลกพชจะทาควบคไปกบการทาปฏทนการจดการศตรพช เพราะในการปลกพชแตละชวงของการเจรญเตบโตจะมศตรพช สรางความเสยหายไมเลกกนอย ดงนนการทาปฏทนการปลกและการจดการศตรพชจะทาใหเกษตรกร สามารถวางแผนการปลกและการจดการศตรพชไดอยางถกตอง เหมาะสม

ตวอยางปฏทนปลกและการจดการศตรพช

16

การควบคมศตรพชแบบผสมผสาน หมายถง การแกปญหาหรอลดการระบาดของศตรพชใหมปรมาณตากวาระดบทกอใหเกดความเสยหายทางเศรษฐกจ โดยใชวธการควบคมและกาจดศตรพชทเหมาะสมและมประสทธภาพตงแตสองวธการขนไปมาผสม ผสานกนอยางถกวธ โดยไมกอใหเกดผลเสยตอเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม เมอดาเนนการไปแลวคมคาตอการลงทน และไมมอนตรายตอมนษย สตว ไมถกชะลางลงสดน แหลงนา ลาธาร ไมมพษตกคางผลผลตทางการเกษตร ปจจยทท าใหเกดการระบาดของศตรพช

1. ปจจยธรรมชาต 2. พชอาหาร 3. พชอาศย 4. นเวศวทยาศตรพช 5. นเวศวทยาศตรธรรมชาต 6. ความสมพนธของปจจยตางๆ ในระบบนเวศ

หลกการควบคมศตรพชโดยวธผสมผสาน มดงน 1. การปลกพชใหแขงแรงสมบรณ พชจะมความทนทานตอการทาลายของศตรพช ปจจยทมผลตอความ

สมบรณแขงแรง ไดแก พนธด ตนกลาแขงแรง การเตรยมพนทเพาะปลก การเวนระยะปลกใหถกตอง การปรบปรงบารงดน การจดการนา/ปย การปลกพชหมนเวยน

2. สารวจแปลงอยางสมาเสมอเปนการจดการศตรพชโดยอาศยขอมลสถานการณจรงในแปลงเกษตรกร ไมใชกาฉดพนตามปฏทน ดงนนเกษตรกรจงตองปฏบต ดงน

1) ตดตามสถานการณแปลงปลกพชอยางนอยสปดาหละ 1 ครง 2) ตดสนใจโดยใชขอมลสถานการณในแปลงปลก 3) การปฏบตการทนทเมอจาเปน เชน เกบไขหนอน ถอนพชทถกทาลาย

3. เขาใจบทบาทและอนรกษสงมชวตทมประโยชน ไดแก สารวจระบบนเวศสมาเสมอ อนรกษศตรธรรมชาต และหลกเลยงการใชสารเคม 4. เกษตรกรเปนผเชยวชาญในการจดการศตรพช เกษตรกรตองตดสนใจดวยตนเองโดยอาศยขอมลทไดจากการสารวจแปลง วเคราะหสถานการณของแปลง การควบคมศตรพชโดยวธการผสมผสาน มหลายวธการใหเลอกใช ดงน

1. วธเขตกรรม การปลกพชใหแขงแรง ทาใหสภาพแวดลอมไมเออตอการระบาดศตรพช เชน การไถพรวน การใหนาและปย ปรบความเปนกรด-ดางของดน เมลดพนธ พนธตานทาน การกาจดวชพช การทาความสะอาดแปลงปลก ระยะเวลาปลก การปลกพชหมนเวยน

2. วธกล เปนการควบคมศตรพชโดยใชแรงงานคน เครองมอ ไดแก การจบทาลายโดยใชมอ การใชกบดก/กรง/ตาขาย ตดแตงกงทเปนโรคมาเผาทาลาย

3. วธฟสกส ไดแก การใชรงส ความรอน กบดกแสงไฟ การใชความถของคลนวทย 4. ชววธ เปนการใชสงมชวต (ศตรธรรมชาต) ควบคมศตรพช ไดแก ตวหา ตวเบยน เชอจลนทรย 5. สารสกดสมนไพร เชน สะเดา หางไหล หนอนตายหยาก ขมนชน ยาสบ ดาวเรอง เปนตน 6. สารเคม เปนวธการทใหผลอยางรวดเรว แตหากใชไมระวงจะเกดอนตรายตอผใช ผบรโภค และสงแวดลอม

ทาลายสมดลธรรมชาต และศตรพชเกดความตานทาน ไดแก สารกาจดวชพช สารกาจดแมลง และสารกาจดโรคพช วธการจดการศตรพชแบบผสมผสาน นอกเหนอจากการนาเอาวธตางๆ มาใชรวมกนแลว ยงตองขนอยกบ

ชนดของพช ภมอากาศ และสภาพทองถน ดงนนจงตองเลอกวธทเหมาะสมในแตละสถานการณ ทงชนดของศตรพช วยของศตรพช ระยะการเจรญเตบโตของพช ขอด และขอจากดของแตละวธ

17

การควบคมศตรพชโดยชววธ เปนการใชประโยชนจากสงมชวตทเปนศตรธรรมชาตของศตรพช ในการรกษาระดบความหนาแนนของ

ศตรพชใหอยในระดบตา ไมกอใหเกดความเสยหายแกผลผลตพชในทางเศรษฐกจ ซงศตรธรรมชาตเหลาน เปนองคประกอบสาคญในหวงโซอาหารโดยการดารงชวตเปนผลา ผเบยดเบยน หรอเปนเชอโรค ทาใหศตรพชตายกอนสนอายขย การควบคมศตรพชโดยชววธทาได 2 แบบ คอ

1. แบบธรรมชาต เปนวธการควบคมศตรพชโดยชววธทมอยแลวในธรรมชาต 2. แบบขยายเพมพน เปนวธการควบคมศตรพชโดยชววธทนาศตรธรรมชาตมาเพาะเลยงเพมปรมาณ

แลวนาไปปลดปลอยในธรรมชาต ศตรธรรมชาต เปนสงมชวตทมประโยชน ชวยควบคมศตรพช เปนสาเหตทาใหศตรพชตายกอนกาหนด ชวยลดความเสยหายของพชจากศตรพช ศตรธรรมชาตแบงเปน 3 ประเภท

1. ตวหา เปนสงมชวตทกนศตรพชเปนอาหาร มทงกดกนและดดกน มกมขนาดใหญหรอแขงแรงกวาศตรพช ไดแก นก กบ มด มวนพฆาต มวนเพชฌฆาต แมลงชางปกใส แมลงหางหนบ แมลงปอ แมงมม ดวงเตา ตวหา ไรตวหา เปนตน

2. ตวเบยน เปนสงมชวตทอาศยเบยดเบยนและกนอาหารอยในตวหรอบนตวศตรพช มกมขนาดเลกกวาศตรพช ไดแก แตนเบยนบราคอน แตนเบยนแมลงดาหนามมะพราว ไสเดอนฝอย เปนตน

3. เชอจลนทรยหรอเชอโรค เปนสงมชวตขนาดเลก ทาลายศตรพชไดหลายวธ เชน เจรญเตบโตอยบนศตรพช ปลอยสารพษทาลายศตรพช ทาใหศตรพชเปนโรคและตาย ไดแก เชอราไตรโคเดอรมา เชอราบวเวอเรย เชอราเมตาไรเซยม เชอบท เชอไวรสเอนพว เปนตน ขอดของการใชศตรธรรมชาต (ชววธ)

1. ชวยควบคมศตรพชไมใหทาความเสยหายกบพชทปลก 2. ใชทดแทนสารเคมบางชนด ทาใหลดการใชสารเคมปองกนกาจดศตรพช 3. สรางสมดลธรรมชาตในระยะยาว 4. มอยแลวในธรรมชาต ไมตองเสยเงนซอ หากชวยกนอนรกษสามารถควบคมศตรพชไดอยางยงยน

การอนรกษศตรธรรมชาต เพอใหศตรธรรมชาตสามารถดารงชวตและตงรกรากอยในธรรมชาตได วธการอนรกษ ไดแก 1. การเกบรกษาแหลงอาหารของศตรธรรมชาต 2. ไมเผาตอซงหลงเกบเกยว 3. สรางสภาพแวดลอมทเหมาะสมในการดารงชวตของศตรธรรมชาต 4. ไมทาลายศตรธรรมชาต 5. เมอจาเปนตองใชสารเคม ใหเลอกใชสารเคมทเฉพาะเจาะจง ฉดพนเฉพาะจดทพบศตรพช

การผลตขยายศตรธรรมชาต เนองจากในปจจบนเกษตรกรมการใชสารเคมมากขน ทาใหระบบนเวศเกษตรถกรบกวน การเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม ภาวะโลกรอน ทาใหศตรธรรมชาตทมในธรรมชาตถกทาลาย บางชนดลดปรมาณลง บางชนดอาจสญพนธ การควบคมศตรพชแบบผสมผสาน มงเนนการใชวธการอนเพอลดการใชสารเคม การควบคมโดยชววธจงถกนามาใชควบคมศตรพชทดแทนการใชสารเคม และสรางสมดลธรรมชาตใหเกดขนในระบบนเวศเกษตร เมอปรมาณศตรธรรมชาตในธรรมชาตลดลง จงตองมการผลตขยายหรอเพาะเลยงศตรธรรมชาต เพอนาไปปลดปลอยในธรรมชาต เปนการควบคมศตรพชทดแทนการใชสารเคมไดอยางมประสทธภาพ

18

สงส าคญในการผลตขยายศตรธรรมชาต การผลตขยายศตรธรรมชาต ตองคานงถงความตองการในการใชประโยชนจากศตรธรรมชาต และตนทนในการผลต ซงควรจะใชตนทนตาทสดทสามารถผลตขยายศตรธรรมชาตทมคณภาพด การผลตขยายศตรธรรมชาตจะตองมความตอเนองและมการควบคมคณภาพการผลตทกขนตอน สงสาคญและจาเปนสาหรบการผลตขยายศตรธรรมชาต ไดแก

1) สถานทผลตขยายศตรธรรมชาต ตองมสภาพแวดลอมทเหมาะสม คงท ระบายอากาศไดดและสะอาด มวสดอปกรณ ปองกนหน มด ฯลฯ

2) พอพนธ-แมพนธศตรธรรมชาต ตองสมบรณ แขงแรง บรสทธ มประสทธภาพในการควบคมศตรพช การควบคมคณภาพการผลตขยายศตรธรรมชาต การนาศตรธรรมชาตมาเพาะเลยงในหองปฏบตการ ปจจยหรอสภาพแวดลอมทมความเหมาะสมกบศตรธรรมชาตไมสมบรณครบถวน เชน ใชอาหารทไมใชอาหารหลกในธรรมชาต สภาพแวดลอมแตกตางจากสภาพธรรมชาต พนทอาศยถกจากด ปจจยเหลาน ทาใหศตรธรรมชาตทผลตไดเจรญเตบโตไมดเทาทควร ขยายพนธนอย หรอเปลยนพฤตกรรมตางออกไปจากทเปนอยในธรรมชาต เมอนาไปปลดปลอยในธรรมชาตประสทธภาพในการควบคมศตรพชกลดลงไปดวย การควบคมคณภาพการผลตขยายศตรธรรมชาตจงเปนเรองจาเปนและมความสาคญอยางยง เพอใหศตรธรรมชาตทผลตไดมคณภาพ สามารถควบคมศตรธรรมชาตไดอยางมประสทธภาพ เชอราไตรโคเดอรมา

เปนเชอราทพบทวไปในดนทมอนทรยวตถ มสปอรสเขยวเขม อาศยเศษซากพชและอนทรยวตถทสลายตวอยในดนเปนอาหาร เชอราไตรโคเดอรมาทาลายเชอราสาเหตโรคพชหลายชนด เชน โรครากเนาโคนเนา โรคใบไหมฯลฯ นอกจากนเชอราไตรโคเดอรมาชวยใหระบบรากพชสมบรณแขงแรง ดดธาตอาหารไดด สงผลใหพชมผลผลตเพมขน และชวยกระตนใหตนพชสรางความตานทานโรคดวย

เชอราไตรโคเดอรมาสามารถควบคมโรคตาง ๆ ไดแก

การผลตขยายเชอราไตรโคเดอรมา

วสดอปกรณการผลตขยายเชอราไตรโคเดอรมา

ทพพ

ถงพลาสตก

เขมหมด ยางวง หวเชอ

ขาวสาร น า

ตาชง หมอหงขาวไฟฟา

19

วธการผลตขยายเชอราไตรโคเดอรมา

วธการใชเชอราไตรโคเดอรมา

1. คลกเมลด ใชเชอสด 10 กรม (1 ชอนแกง) ผสมนา 10 ซซ นาไปคลกกบเมลดพนธ 1 กก. เขยาใหเชอตดเมลด หรอใชเชอสด 1 ถง (250 กรม) ผสมนา 50 ลตร แชเมลดพนธขาว 30 นาทกอนปลก

2. ใชทางดน เชอสด 1 กก. ผสมรา 4 กก. ปยอนทรย 100 กก. คลกเคลาใหเขากน นาไปใช - รองกนหลม/ หวาน/ โรย พชผกใช 50-100 กรม/ตน (1 กระปองนม) สาหรบไมผล 100 กก./ไร และ ตนไมยนตนใช 3-5 กก./ตน - ผสมกบวสดปลกสาหรบเพาะกลา ใชสวนผสมเชอ 1 สวนตอวสดปลก 4 สวน

3. ฉดพน อตราเชอสด 1 ถง (250 กรม) ผสมนา 50 ลตร คนหรอลางใหสปอรสเขยวหลดออกจากเมลดขาว กรองดวยผาขาวบาง แลวนาไปฉดพนตนพชหรอรดลงดน 5-10 ลตร/ตน หรอปลอยไปกบระบบนา อตรา 1 กก./ไร

4. ทาล าตน อตราเชอสด 1 ถง (250 กรม) ผสมนา 1 ลตร ฝนแดง ½ กก.คนใหเขากน ทาบนลาตนทเปนโรคโคนเนา หรอโรคเสนดาในยางพารา ซงไดถากเปลอกไวแลว

ขอควรระวงในการใชเชอราไตรโคเดอรมา 1. ไมควรใชปยเคมหรอสารเคมทกชนดพรอมกนกบเชอราไตรโคเดอรมา ควรใชเชอราไตรโคเดอรมากอน

หรอหลงการใชปยเคมหรอสารเคม 3-5 วน 2. เมอผสมเชอราไตรโคเดอรมากบราขาวและปยอนทรยแลว ควรหวานทนทและใชใหหมดไมควรกองหรอ

หมกทงไวเพราะความรอนในกองปยจะทาลายเชอรา 3. ควรใชเชอราไตรโคเดอรมาหลงหวานปนโดโลไมท ปนขาว 5-7 วน

ขาวสาร 3 สวน นาสะอาด 2 สวน

หงดวยหมอหงขาวไฟฟา

ขาวสก ซยใหขาวรวนเสมอกน

ตกใสถงพลาสตก 250 กรม / ถง (2-3 ทพพ)

รดอากาศออก พบปากถง รอใหเยน

หยดเชอ 5 หยด รดยางใหแนน เจาะร 30-40 ร วางถงขาวในลกษณะแบนราบไมซอนทบกน 5-7 วน

เชอพรอมใช

20

ปญหาทพบในการผลตเชอราไตรโคเดอรมาชนดสด

ปญหา สาเหต การแกไข 1. เชอไมเจรญ บนขาวในถง (ครบ 7 วนแลว)

1. ขาวแฉะหรอนมเกนไป 2. มเชอแบคทเรยปนเปอน 3. ไมไดใสหวเชอ/ ไมไดเจาะร

1. ปรบลดนาทใชหง 2. ตกขาวใสถงทนททหงเสรจ 3. ใสหวเชอ/ เจาะร

2. บรเวณกนถงไมมสปอรสเขยว 1. ขาวแฉะบรเวณกนถง 2. เจาะรนอยเกนไป

1. ปรบลดนา 2. ใชเขมเจาะรเพม/ดงถงใหโปง

3. สปอรไมเขยวเขม 1. ไดรบแสงสวางไมเพยงพอ 2. ขยบถงบอยเกนไป

1. เพมแสงไฟ 12 ชวโมง 2. หลงบม 2 วน คลกเคลาขาวในถง

แลวอยาขยบถงอก 4. เกดเหงอเปนหยดนาในถง - หองเลยงรอนเกนไป - วางในทรม และอากาศถายเทด 5. มเชอสสม/ดา สอนๆ ในถง - มจลนทรยปนเปอน - ทงถงโดยไมตองแกะออก เชอราก าจดแมลง

เชอรากาจดแมลงเปนกลมเชอราทมความจาเพาะเจาะจงกบแมลงและอารโทรปอรดอนๆ เชน แมงมม ไร เหบ เปนสาเหตทาใหสงมชวตเหลานเกดโรคตายเทานน โดยไมกอใหเกดโรคในพช สตวเลยง และมนษยแตอยางใด

ลกษณะการท าลายและอาการตาย เรมจากสปอรเชอราเมอตกไปตดอยกบผนงลาตวแมลง

เชอรา จะเขาสลาตวแมลงทางผนงลาตว รหายใจ เมอมความชนเหมาะสมกบการงอก สปอรกจะแทงทะลผนงลาตว เชน บรเวณรอยตอระหวางปลอง หรอขอตอของรยางคตางๆ โดยเชอราจะสรางเอนไซมยอยสลายชนไขมนท เคลอบอยบนผนงลาตว เมอเชอราเขาไปในชองวางภายในตวแมลงจะสรางเสนใยจนเตมตวแมลง เมอแมลงตายเชอราแทงทะลผานผนงลาตวออกมา และสรางสปอรปกคลมตวแมลง สปอรเหลานจะแพรกระจายไปทาลายแมลงตวอน ๆ ตอไป

อาการทแมลงตายดวยเชอรา 1. แมลงเจบปวย ออนแอ 2. มจดสดาตามลาตว 3. สของแมลงเปลยนไป 4. มเสนใยขนปกคลมแมลง 5. ซากแมลงหดสน อวยวะไมเละ

ภาพแสดงลกษณะการตายของแมลงทเกดจากเชอราก าจดแมลง

21

เชอราบวเวอเรย เชอราบวเวอเรยหรอเชอราขาว เปนเชอราทมสปอรสขาว เขาทาลายแมลงศตรพชโดยสปอรงอกเสนใย

แทงเขาไปในลาตวแมลง แมลงทถกเชอราบวเวอเรยทาลาย จะเบออาหาร ออนเพลย ไมเคลอนไหว และมเสนใยสขาว เจรญเตบโตบนตวแมลง หลงจากนนจะเหน สปอรคลายฝนสขาวปกคลมตวแมลง

เชอราบวเวอเรยสามารถควบคมศตรพชไดหลายชนด ไดแก แมลงปากดด หนอนตางๆ

การผลตขยายเชอราบวเวอเรย วสดอปกรณการผลตขยายเชอราบวเวอเรย

วธการผลตขยายเชอราบวเวอเรย

แชขาวสารในนา 10-15 นาท

ผงใหสะเดดนา

ตกใสถงพลาสตก 200 กรม (2-3 ทพพ)

ใสคอขวด ปดดวยจกสาล ปดทบดวยกระดาษ

นาไปนงบนลงถง (ซง) นาน 40 นาท

ใสสาล ปดทบดวยกระดาษ วางถงขาวในลกษณะแบนราบไมซอนทบกน 10-14 วน

เชอพรอมใช

ทพพ

ถงพลาสตก

กระดาษ ยางวง

หวเชอ

ขาวสาร น า

ตาชง ลงถง (ซง)

คอขวด

แอลกอฮอล 70 %

ทงใหขาวอน

หยดเชอ 5-7 หยด

22

การใชเชอราบวเวอเรยในการควบคมแมลงศตรพช 1. เชอราบวเวอเรยสด 1 ถง (250 กรม) ตอนา 20 ลตร โดยผสมนากบสารจบใบคนใหเขากน นานา

เลกนอยมาใสในถงเชอ ลางใหสปอรสขาวหลดออกจากเมลดขาว กรองเอาเศษขาวออกเหลอเฉพาะนาสปอรของเชอราบวเวอเรย ผสมลงในนาสวนทเหลอ

2. นาเชอราทไดไปฉดพนใหทวตนพช หรอบรเวณทศตรพชเกาะอาศยอยและตองใหถกตวแมลงศตรพชใหมากทสด และขณะฉดพนควรเขยาถงฉดดวยเพอไมใหเชอราตกตะกอน

3. ชวงระยะเวลาการพนควรเปนเวลาทแมลงศตรพชออกหากน หรอตอนเยนเพอหลกเลยงแสงแดด ควรฉดพน 2-3 ครงหางกน 7 วน หรอจนกวาแมลงศตรพชหมดไป

ขอจ ากดในการใช

1. เชอราบวเวอเรย ตองการความชนสงในการงอก จงควรเลอกชวงเวลาใชทเหมาะสม เชน ฤดฝน 2. หลกเลยงการใชในชวงทมแสงแดดจด ควรใชในเวลาเยน 3. เชอราจะมประสทธภาพดทสดเมอไดสมผสกบแมลงมากทสด จงควรฉดพนใหถกตวแมลงมากทสด

ปญหาทพบในการผลตเชอราบวเวอเรยชนดสด

ปญหา สาเหต การแกไข 1. เชอไมเจรญ บนขาวในถง (ครบ 10 วนแลว)

1. ขาวแฉะหรอนมเกนไป 2. มเชอแบคทเรยปนเปอน 3. ไมไดใสหวเชอ

1. ปรบเวลาการแชขาว 2. ใสหวเชอขณะขาวอน 3. ใสหวเชอ

2. เกดเหงอเปนหยดนาในถง - หองวางเลยง รอนเกนไป - วางในทรม และอากาศถายเทด

3. มเชอสสม/ดา สอนๆ ในถง - มจลนทรยปนเปอน - ทงถงโดยไมตองแกะออก

เตรยมน า 20 ลตร ผสมสารจบใบ 1 ชอนโตะ กรองเอาแตน า

สปอร พรอมใช น าไปฉดพนตอนเยน

23

เชอราเมตาไรเซยม เชอราเมตาไรเซยมหรอเชอราเขยว เปนเชอราทมสปอรสเขยวคลา มอายอยในดนไดนาน 1 ป และอยใน

ตวหนอนไดนานถง 3 ป ทาลายแมลงศตรพชโดยสปอรจะงอกเสนใยแทงทะลเขาไปในตวแมลงไปถงผวหนงชนใน เจรญเตบโตในตวแมลง แมลงทถกทาลายในระยะแรกจะเหนจดสนาตาลบนผนงลาตว ตอมาเหนเสนใยสขาวเจรญ เตบโตบนตวแมลง และมสปอรคลายฝนสเขยวปกคลมทวตวแมลง แมลงทตายจะมลาตวแขงเหมอนมมม

เชอราเมตาไรเซยมสามารถควบคมศตรพชไดหลายชนด ไดแก

การผลตขยายเชอราเมตาไรเซยม

วสดอปกรณผลตขยายเชอราเมตาไรเซยม

วธการผลตขยายเชอราเมตาไรเซยม

แชขาวสารในนา 30-40 นาท

ผงใหสะเดดนา

ตกใสถงพลาสตก 200 กรม (2-3 ทพพ/ถง)

ใสคอขวด ปดดวยจกสาล ปดทบดวยกระดาษ

นาไปนงบนลงถง (ซง) นาน 40 นาท

ใสสาล ปดทบดวยกระดาษ เชอพรอมใช

ทงใหขาวอน

หยดเชอ 5-7 หยด วางถงขาวในลกษณะแบนราบไมซอนทบกน 10-14 วน

24

การใชเชอราเมตาไรเซยมก าจดแมลงในดน

1. เชอราเมตาไรเซยม 1 ถง (250 กรม) คลกผสมปยอนทรย 20 กก. ใสลงไปในดน กาจดหนอนทราย ตวออนดวงหมดผก ดกแดแมลงวนผลไม

2. หรอผสมนาในอตราเชอสด 1 ถง (250 กรม)/นา 20 ลตร - ใชกบปลวก รดลงดน หรอบนจอมปลวก - ใชกาจดแมลงทอาศยอยบนตนพช โดยฉดพนในตอนเยน และปรบหวฉดใหโดนตวแมลงมากทสด

การใชเชอราเมตาไรเซยมก าจดดวงแรดมะพราว

1. ทากองปยหมกลอ ขนาด 2x2 เมตร ในพนททมการระบาดของดวงแรดเพอลอใหตวเตมวยวางไข ประมาณ 1 กอง/5 ไร

2. วสดทใชทากองลอ ไดแก ขยมะพราว ขเลอย ขวว แกลบ และเศษหญาผสมคลกรวมกน รดนาใหชม ปดดวยใบหรอทางมะพราวเพอเกบความชน ทงไวจนวสดในกองสลายตว และอณหภมภายในกองเยนลง

3. นาเชอราเมตาไรเซยมไปโรยในกองลอ อตรา 1 ถง (250 กรม/กอง) เมอดวงแรดมาวางไขในกองลอ หนอนทฟกออกจากไขจะตดเชอและตาย

4. หากควบคมกองลอใหมความชนอยตลอดเวลาเพอใหเชอราสามารถงอกและเจรญเตบโตได เชอราเมตาไรเซยมในกองลอจะมประสทธภาพในการกาจดหนอนดวงแรดไดนาน 6-12 เดอน

ปญหาทพบในการผลตเชอราเมตาไรเซยมชนดสด

ปญหา สาเหต การแกไข 1. เชอไมเจรญ บนขาวในถง (ครบ 14 วนแลว)

1. ขาวแฉะหรอนมเกนไป 2. มเชอแบคทเรยปนเปอน 3. ไมไดใสหวเชอ

1. ปรบเวลาการแชขาว 2. ใสหวเชอขณะขาวอน 3. ใสหวเชอ

2. เกดเหงอเปนหยดนาในถง - หองวางเลยง รอนเกนไป - วางในทรม และอากาศถายเทด

3. มเชอสสม/ดา สอนๆ ในถง - มจลนทรยปนเปอน - ทงถงโดยไมตองแกะออก

เตรยมน า 20 ลตร ผสมสารจบใบ 1 ชอนโตะ

กรองเอาแตน าสปอ

25

แตนเบยนบราคอน แตนเบยนบราคอนเปนศตรธรรมชาตทสาคญของหนอนผเสอหลายชนด เปนแตนเบยนภายนอก โดยการ

วางไขบนตวหนอนผเสอ เมอไขฟกออกมาเปนหนอน จะดดกนนาเลยงภายในตวหนอนผเส อจนหนอนผเสอตาย เมอครบอายหนอนของแตนเบยนจะดดตวออกจากหนอนผเสอ และถกรงอยรอบๆตวหนอน เพอเขาดกแดและออกเปนแตนเบยนบราคอนรนตอไป

ศตรพชทแตนเบยนบราคอนควบคมได

วธผลตขยายหนอนผเสอขาวสาร

การเลยงแตนเบยนบราคอนใหไดปรมาณมากนน จะตองเลยงอาหารของแตนเบยนบราคอนกอน ในทนจะใชหนอนผเสอขาวสารเปนอาหาร แลวจงเลยงและขยายพนธแตนเบยนบราคอนตอไป

วธการผลตขยายแตนเบยนบราคอน ฮบเตอร 1. เกบดกแดแตนเบยนทสมบรณและแขงแรง ใสกลองเบยนทเจาะกลองและกรดวยตาขาย จานวน 40 ค

ตอกลอง ปลอยใหแตนเบยนฟกและผสมพนธเปนเวลา 2 วน ใหนาผง 50% ทกวน (นาผงทาบนฟองนาเอนกประสงค ขนาด 3x3 มลลเมตร วางบนตาขายดานบนกลอง)

2. เลอกหนอนผเสอขาวสารวย 3-4 (อาย 40-45 วน) จานวน 40 ตว ตอกลอง วางลงบนกลองบรเวณทเจาะรและกรดวยตาขายปดทบดวยฝาปดทกรดวยตาขาย รดดวยสกอตเทปใสใหแนนปองกนหนอนออก

3. วางไว 2 วน จงนาหนอนผเสอออกใสภาชนะสาหรบปลอย/พอแมพนธ จานวน 25 ตว/กลอง วางไว 10 วน หนอนแตนเบยนพฒนาเปนตวเตมวย

4. ใสหนอนชดใหม วางเบยนในกลองเบยนเดม เพอใหเบยนอก 2 ครง 5. หลงจากแตนเบยนฟกเปนตวเตมวยแลว 2-4 วน นาไปปลอยในแปลง

การน าไปใช

นาแตนเบยนพรอมปลอย ไปเปดฝากลองออกในแปลงทมหนอนระบาดในชวงบายแตนเบยนบราคอนตวเมย จะบนไปวางไขบนตวหนอนศตรพช อตราการปลอย 200 ตว/ไร ปลอยทก 15 วน 6-12 ครง (ขนอยกบชนดและปรมาณของศตรพช)

1-2 วน

1-2 วน

4-5 วน

5-7 วน ระยะไข

ตวออน ดกแด

ตวเตมวย

โรยไขผเสอขาวสาร เลยงหนอนผเสอขาวสาร คดแยกหนอนผเสอขาวสาร หนอนผเสอขาวสาร อาย 40-45 วน

2 2 2 3 3 5 1

หนอนหวดามะพราว หนอนเจาะยอดมะเขอ หนอนเจาะลาตนขาวโพด

วงจรชวตแตนเบยนบราคอน

26

มวนตวห า มวนตวหาไดแก มวนเพชฌฆาตและมวนพฆาต เปนแมลงศตรธรรมชาต ทาลายแมลงศตรพชหลายชนด

โดยเฉพาะหนอนผเสอและหนอนทมลาตวออนนม ตงแตระยะตวออนปลายวย 1 ถงตวเตมวย โดยเฉลยมวนตวหา 1 ตว กนหนอน 4-5 ตว/วน แตบางครงจะทาลายเหยอโดยไมไดกนเปนอาหาร

ศตรพชทมวนตวห าควบคมได

ลกษณะการท าลายของมวนตวห า ทาลายแมลงศตรพชโดยใชปากทแหลมยาวแทงเหยอทมลาตวออนนมแลวปลอย

สารพษจนเหยอเปนอมพาต เคลอนไหวไมได จากนนจงดดกนของเหลวภายในตวเหยอจนตาย

วธการเพาะเลยงมวนตวห า 1. ใสสาลชบนาพอหมาด ๆ ลงในกระปกขนาดเลก วางในกลองเลยง 2. ใสมวนตวหาเพศผและเพศเมย อตราสวน 1:1 ลงในกลอง ความหนาแนนขนอยกบขนาดกลองเลยง 3. ใสหนอน เพอเปนอาหารสาหรบตวเตมวย 4. เตมนาในสาลเมอสาลแหง แตหากสาลสกปรกหรอเปลยนส ใหเปลยนสาลใหม 5. เมอมวนตวหาเรมวางไข ใหเกบรวบรวมไขมวน แยกเลยงในกลองใหม โดยวางกระปกทมสาลชบนาใน

กลองเลยง และวางกลมไขมวนรอบ ๆ สาล 6. มวนทฟกออกจากไขใหม ๆ จะอยรวมกนเปนกลม ยงไมกนอาหาร รอใหตวออนเรมแยกตวออกจาก

กลม จงเรมใหอาหาร โดยใหเปนดกแดหรอหนอนขนาดเลก 7. เมอมวนมการลอกคราบ ใหอาหารเปนหนอนขนาดใหญขนได 8. เกบซากหนอนตายและคราบมวนออกจากกลอง เชดทาความสะอาดกลอง และใหอาหารสปดาหละ 2

ครง เตมนาในสาลเมอสาลแหงและเปลยนสาลใหมเมอสาลขนราหรอเปลยน

การใชมวนตวห าควบคมศตรพช เมอสารวจพบหนอนศตรพช 1-2 ตว/จดสารวจ ใหปลอยมวนตวหาทงตวออนและตวเตมวย ประมาณ

100 ตว/ไร เพอควบคมปรมาณศตรพชใหอยในระดบตา ควรปลดปลอยซาหากศตรพชยงไมลดลง หรอปลดปลอยจนกวามวนตวหา จะสามารถตงรกรากในธรรมชาตได

ในกรณทสารวจพบหนอนศตรพชปรมาณสงในแปลงปลก ใหปลอยมวนตวหาในอตราประมาณ 2,000 ตว/ไร และปลดปลอยซาทก 7 วน ในอตราเดมจนกวาหนอนศตรพชจะมปรมาณลดลง

ตวออน ตวเตมวย

ระยะไข

วงจรชวตมวนเพชฌฆาต

ระยะไข

ตวเตมวย ตวออน

วงจรชวตมวนพฆาต

27

เอกสารอางอง

กองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปย. 2560. เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการเจาหนาทอารกขาพช หลกสตรหมอพชอจฉรยะ (Plant Doctor). กองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปย กรมสงเสรมการเกษตร.

พมลพร นนทะ. 2545. ศตรธรรมชาต หวใจของ IPM. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

พมลพร นนทะ, ปรชา อารกล, อานวย อศรางกร ณ อยธยา, มลวลย ปนยารชน, อทย เกตนต, รจ มรกต, จฑารตน อรรถจารสทธ, สถต ปฐมรตน, วชร สมสข, อจฉรา ตนตโชดก และรตนา นชะพงษ. 2534. การควบคมศตรพชโดยชววธ. กลมงานวจยการปราบศตรพชทางชวภาพ กองกฏและสตววทยา กรมวชาการเกษตร.

ภาพอาการขาดธาตฟอสฟอรสของพช (ออนไลน). สบคนจาก https://www.worldofchillies.com (20 มถนายน 2561)

ภาพอาการขาดธาตไนโตรเจนของพช (ออนไลน). สบคนจาก http://www.mofga.org (20 มถนายน 2561) ภาพอาการขาดธาตอาหารของตนกลวย (ออนไลน). สบคนจาก www.slideshare.net (20 มถนายน 2561) ภาพอาการขาดธาตอาหารของพช (ออนไลน). สบคนจาก http://managingnutrients.blogspot.com (3

มถนายน 2561)

ภาพอาการขาดธาตอาหารของมะพราว (ออนไลน). สบคนจาก http://agritech.tnau.ac.in (19 มถนายน 2561)

ภาพอาการขาดธาตโบรอนของพช (ออนไลน). สบคนจาก http://www.fftc.agnet.org (20 มถนายน 2561) ภาพอาการขาดธาตโปแตสเซยมของพช (ออนไลน). สบคนจาก https://www.agprofessional.com (2

มถนายน 2561) ศภลกษณ กลบนวม,จฬาภรณ นกสกล. 2557. คมอการวนจฉยศตรพชเบองตน. กลมสงเสรมการวนจฉยศตรพช

กองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปย กรมสงเสรมการเกษตร. ศภลกษณ กลบนวม,จฬาภรณ นกสกล, พฒนเชษฐ พนจสวรรณ. 2558. ปฎทนการจดการศตรพช. กลมสงเสรม

การวนจฉยศตรพช กองสงเสรมการอารกขาพชและจดการดนปย กรมสงเสรมการเกษตร. ศนยวจยควบคมศตรพชโดยชวนทรยแหงชาต ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. 2543. เอกสารประกอบการฝกอบรม

เทคนคการเพาะเลยงศตรธรรมชาตเพอควบคมแมลงศตรพช. คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. สอาภา ดสถาพร. 2537. การสงเสรมการควบคมศตรพชโดยชววธ. กลมงานชววธ กองปองกนและกาจดศตรพช

กรมสงเสรมการเกษตร. อารพนธ อปนสากร. 2541. การใชศตรธรรมชาตควบคมศตรพช. สานกงานสงเสรมการเกษตรภาคกลาง

กรมสงเสรมการเกษตร. Shepard, B.M., G.R. Carner, A.T. Barrion, P.A.C. Ooi and H. van den Berg. 1999. Insect and their

Natural Enermies Associated with Vegetables and Soybean in Southeast Asia. Orangeburg U.S.A. : Quality Printing Company.

Waterhouse, D.F. and K.R. Norris. 1989. Biological control : Pacific Prospects Supplement 1. ACIAR Monograph No. 12.

28

สารบญ

หนา

คานา (1)

สารบญ (2)

อาการผดปกตของพชและการวนจฉย 1

โรคพชและการวนจฉย 6

แมลงศตรพชและการวนจฉย 8

อาการผดปกตของพชจากธาตอาหาร 12

ปฏทนการปลกพช 15

การควบคมศตรพชแบบผสมผสาน 16

การควบคมศตรพชโดยชววธ 17

เชอราไตรโคเดอรมา 18

เชอราบวเวอเรย 21

เชอราเมตาไรเซยม 23

แตนเบยนบราคอน 25

มวนตวหา 26

เอกสารอางอง 27

29

ค าน า

เอกสารประกอบการฝกอบรม หลกสตร หมอพชประจาบาน ของศนยสงเสรมเทคโนโลยการเกษตร ดานอารกขาพช จงหวดสงขลา เพอใชประกอบการฝกอบรมเนอหาวชาการประกอบดวย อาการผดปกตและ การวนจฉย การวนจฉยโรคพช แมลงศตรพช อาการขาดธาตอาหาร การจดการศตรพชโดยวธผสมผสาน การควบคมศตรพชโดยชววธ และการจดทาปฏทนการปลกพช ซงเนอหาดงกลาวเปนขอมลเบองตนเกษตรกรสามารถศกษาคนควาหาความรเพมเตมจากแหลงขอมลตาง ๆ โดยใชคมอฉบบนเปนจดเรมตนเพอใหสามารถวนจฉยศตรพชไดอยางมประสทธภาพ กาวสการเปนเกษตรกรเปนผเชยวชาญในการจดการศตรพชตอไปในอนาคต

ผจดทาขนหวงเปนอยางยงวาเอกสารฉบบนจะเปนประโยชนตอเกษตรกรและผสนใจทวไป และหากมขอผดพลาดประการใด คณะผจดทาขออภยมา ณ ทนดวย

ศนยสงเสรมเทคโนโลยการเกษตรดานอารกขาพช จงหวดสงขลา

กรกฎาคม ๒๕๖๑

30

เอกสารประกอบการฝกอบรม

หมอพชประจ าบาน

ศนยสงเสรมเทคโนโลยการเกษตรดานอารกขาพช จงหวดสงขลา

ส านกงานสงเสรมและพฒนาการเกษตรท 5 จงหวดสงขลา

กรมสงเสรมการเกษตร

2561

หลกสตร