การใช้ประโยชน์กากมัน ... · 2015-11-12 · 2.2 การถ่ายทอดเทคโนโลยี 35 2.3 การถ่ายทอดเทคโนโลยีมีการทดลองใช้กากมันสําปะหลังหมักยีสต์เป็นอาหาร

การใชประโยชนกากมนสาปะหลงหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหารเลยงไกงวงชวยลดตนทน

คลนกเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม งบประมาณ 2558



โครงการถายทอดเทคโนโลย

การใชประโยชนวตถดบกากมนส าปะหลงผลพลอยไดโรงงาน ผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหารเลยงไกงวง ชวยลดตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอง

นายธนพฒน สระนรากล ดร. พรจต สอนสดา

นางสาวมทนยา สารกล

คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม

ไดรบงบประมาณสนบสนนจากส านกงานปลด กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ปงบประมาณ พ.ศ. 2558



กตตกรรมประกาศ

คณะผวจยขอขอบพระคณ โครงการคลนกถายทอดเทคโนโลยและนวตกรรม ภายใตกจกรรมการสงเสรมการนาวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม โดยสานกงานสงเสรมและถายทอดเทคโนโลย สานกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย (วท.) ทไดสนบสนนงบประมาณประจาป พ.ศ. 255 8 เพอใหเปนไปตามนโ ยบายทไดสงรายงานโครงการ ถายทอดเทคโนโลยและนวตกรรม ฉบบสมบรณ ชอโครงการ “การใชประโยชนวตถดบ กากมนสาปะหลง ผลพลอยไดโรงงานผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหารเลยงไกงวงชวยลดตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอง” และขอขอบคณหนวยงานทมสวนรวมในการดาเนนงานโครงการ ถายทอดเทคโนโลยและนวตกรรม ดงกลาวในพนท ไดแก กลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวง ชมรมผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม ผประกอบการ สานกงานปศสตวจงหวดนครพนม ทมสวนรวมในโครงการ ถายทอดเทคโนโลยและนวตกรรม ครงนทกทาน ทมสวนรวมในการแสดงความคดเหน เออเฟอดานสถานท และบรการการประชมดานตาง ๆ ทงในหนวยราชการในพนทและชมชน ตลอดจนถง ฟารมเกษตร ทใชเปนตวอยางกรณศกษา รวมทดสอบความรทไดจากการ อบรมถายทอดเชงปฏบตการ เพอนาไปสการปฏบต และใชเปนตวอยางในการเรยนรของประชาชนใน กลมวสาหกจผเลยงไกงวงตาง ๆ ดงกลาว นาความรไปใชประโยชน ใหกวางขวางตอไป คณะผ ดาเนนงาน ทกทานขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

(นายธนพฒน สระนรากล) ผรบผดชอบโครงการ



ค าน า

การ ดาเนนงานบรหารจดการ โครงการคลนกถายทอดเทคโนโลยและนวตกรรม ภายใตกจกรรมการสงเสรมการนาวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม โดยสานกงานสงเสรมและถายทอดเทคโนโลย สานกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย (วท.) ทไดสนบสนนงบประมาณประจาป พ.ศ. 255 8 เพอให ดาเนนกจกรรมนาความรวชาการ และผลงานวจยไปขยายผลเผยแพรถายทอดเทคโนโลย ใหเกดประโยชนตอการพฒนา ชมชน ทงดานมตทางเศรษฐกจ ชมชน สงคม ใหมวามรและความสามรถเพมขน เพอเพมศกยภาพภาคการเกษตร ผลผลต และระบบเศรษฐกจของชมชน โครงการถายทอดเทคโนโลยภายใตคลนกเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม ชอโครงการ “การใชประโยชนวตถดบกากมนสาปะหลงผลพลอยไดโรงงานผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหาร เลยงไกงวงชวยลดตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอง”

คณะ ผดาเนนโครงการ ไดจดทา รายงานโครงการถายทอดเทคโนโลยฉบบสมบรณ ดงกลาวเสนอ สานกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย (วท.) ประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2558

(นายธนพฒน สระนรากล) ผรบผดชอบโครงการ



สารบญ หนา บทท 1 รายละเอยดโครงการ 1 1. ขอเสนอโครงการทไดรบการอนมต 1 2. แบบสารวจความตองการของชมชน 27 บทท 2 การดาเนนการถายทอดเทคโนโลย 35 2.1 คณะกรรมการดาเนนงาน 35 2.2 การถายทอดเทคโนโลย 35 2.3 การถายทอดเทคโนโลยมการทดลองใชกากมนสาปะหลงหมกยสตเปนอาหาร

เลยงไกงวง 39

บทท 3 ผลการประเมนการดาเนนกจกรรมถายทอดเทคโนโลย 43 3.1 ขอมลผเขารวมอบรมรบการถายทอดเทคโนโลย 43 3.2 การวเคราะหประเมนผลความพงพอใจและการปรบปรงหลกสตร 44 3.4 การทดสอบประมวลความรกอนและหลงการรบอบรมถายทอดเทคโนโลย 48 บทท 4 ผลการตดตามหลงการถายทอดเทคโนโลย 50 4.1 การตดตามประเมนผล 50 4.1.1 ดานการนาความรไปใชประโยชน 50 4.1.2 ความรทไดรบสามารถนาไปใชประโยชนและประเมนเปนรายได 50 4.1.3 ความรทไดรบสามารถนาไปใชประโยชนสามารถนาไปลดคาใชจาย 51 4.1.4 ความรทไดรบสามารถนาไปใชประโยชนเมอใด 52 4.1.5 ความรทไดรบสามารถนาไปใชประโยชนไดทไหน 52 4.1.6 ความรทไดรบสามารถนาไปใชประโยชนขยายผลตอในชองทางใด 53 4.2 การทดลองตดตามความกาวหนาและประเมนผล 53 4.2.1 กลมท 1 การทดลองเปรยบเทยบการใหผลผลตและประสทธภาพการฟก

ออกของไขจากวตถดบอาหารทใชสตรเดม กบวตถดบอาหารทมสวนผสมของกากมนหมกในสตรอาหาร

53

4.2.2 กลมท 2 การทดลองเปรยบเทยบการสมรรถนะการเจรญเตบโตของไกงวง และตนทนการผลตจากวตถดบอาหารทใชสตรเดม กบวตถดบอาหารทมสวนผสมของกากมนหมกในสตรอาหาร

56

4.3 การประเมนผลจากความรและการปฏบตวดผลเปนคะแนน 62 บทท 5 สรปผลการถายทอดเทคโนโลย 64 5.1 การประเมนสรปตามตวชวดโครงการ 64 5.2 การประเมนผลทงโครงการทางเศรษฐศาสตร 65 5.3 กากมนสาปะหลงหมกในใชเปนสวนผสมอาหารเลยงไกงวง 66



สารบญ (ตอ) หนา ภาคผนวก ภาคผนวก ก เรองเลาความสาเรจ (Success Story) 67 ภาคผนวก ข การผลตกากมนหมกยสตเปนอาหารเลยงสตวใชเองตอการเพมประสทธภาพฟารม

และลดตนทน แบบพงพาตนเอง 76

ภาคผนวก ค ใบรบรองการนาผลงานวจยไปใชประโยชน 89



สารบญตาราง หนา ตารางท 2.1 การจดตารางการฝกอบรมเชงปฏบตการ 36 ตารางท 3.1 ขอมลผเขารบการอบรมในโครงการ 43 ตารางท 3.2 ขอมลการวดความพงพอใจและการปรบปรงหลกสตร 46 ตารางท 3.3 การนาความรไปใชประโยชน 47 ตารางท 3.4 รายไดทคาดวาจะไดรบจากความรทไดจากการถายทอดเทคโนโลย 48 ตารางท 3.5 การวดประมวลผลความรของผเขาอบรมกอนและหลงรบการถายทอดเทคโนโลย 49 ตารางท 4.1 ผลการประเมนการนาความรไปใชประโยชนหลงการอบรมถายทอดเทคโนโลย 50 ตารางท 4.2 ผลการประเมนการนาความรไปใชประโยชนในดานสงเสรมรายได 50 ตารางท 4.3 ผลการประเมนรายไดตอเดอน 51 ตารางท 4.4 ผลการประเมนความรทนาไปใชประโยชนสามารถนาไปลดคาใชจาย 52 ตารางท 4.5 ผลการประเมนการนาความรไปใชประโยชนในชวงเวลา 52 ตารางท 4.6 ผลการประเมนการนาความรไปใชประโยชนไดทไหน 53 ตารางท 4.7 ผลการประเมนการนาความรไปใชประโยชนขยายผลตอในชองทางใด 53 ตารางท 4.8 แสดงปรมาณผลผลตและอตราการฟกไขไกงวง 55 ตารางท 4.9 การเปรยบเทยบคานาหนกตวทเพมขนของไกงวงในแตละชวงอาย 58 ตารางท 4.10 การเปรยบเทยบคาอตราการเจรญเตบโตของไกงวงในแตละชวงอาย 59 ตารางท 4.11 การเปรยบเทยบคาปรมาณอาหารทกนของไกงวงในแตละชวงอาย 60 ตารางท 4.12 การเปรยบเทยบคาอตราการเปลยนนาหนกของไกงวงในแตละชวงอา 61 ตารางท 4.13 การเปรยบเทยบคาตนทนอาหารตอการเพมนาหนกของไกงวงในแตละชวงอาย 62 ตารางท 4.14 ผลการประเมนความรและความสามรถของผเขารบการอบรม 63 ตารางท 5.1 คาเปาหมายของผลผลต/ผลลพธของโครงการ/ตวชวด 64 ตารางท 5.2 ผลผลต/ผลลพธของโครงการ/ตวชวดหลงการดาเนนงาน 65 ตารางท 5.3 การประเมนวเคราะหทางเศรษฐศาสตรตอผลตอบแทนคมคาจาการจดโครงการ

ถายทอด 65



สารบญภาพ ภาพภาคผนวก หนา ภาพภาคผนวกท 1 ศนยเรยนรและถายทอดเทคโนโลยการเลยงไกงวงจงหวดนครพนม 69 ภาพภาคผนวกท 2 การบรหารจดการกลมผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม 70 ภาพภาคผนวกท 3 การผลตไขและการฟกไขไกงวง 70 ภาพภาคผนวกท 4 การกกลกไกงวงแรกเกด ถง 2 สปดาห 71 ภาพภาคผนวกท 5 การเผยแพรถายทอดวธการเลยงลกไกงวงผานสอออนไลน 71

ภาพภาคผนวกท 6 การเลยงลกไกงวงอาย 2-6 สปดาห 71

ภาพภาคผนวกท 7 ไกงวงรน อาย 6 – 12 สปดาห 72 ภาพภาคผนวกท 8 ไกงวงอาย 3 เดอน 72 ภาพภาคผนวกท 9 ไกงวงขนอาย 6 เดอน 72 ภาพภาคผนวกท 10 การเลยงไกงวงพอแมพนธ 73 ภาพภาคผนวกท 11 อาหารขนผสมใชเอง 73 ภาพภาคผนวกท 12 การผลตกากมนหมกยสตใชเลยงไกงวง 73 ภาพภาคผนวกท 13 อาหารผสมเตรยมเลยงไกงวง 73 ภาพภาคผนวกท 14 การชาแหละไกงวงและบรรจภณฑรอจาหนาย 74 ภาพภาคผนวกท 15 ชดเมนททาจากไกงวง 74

ภาพภาคผนวกท 16 ลาบไกงวง 74

ภาพภาคผนวกท 17 ทอดไกงวงกระเทยมพรกไทย 74

ภาพภาคผนวกท 18 ตมยาไกงวง 74

ภาพภาคผนวกท 19 ไสอวไกงวง (เมนอนดบ 1 ทขายด) 75 ภาพภาคผนวกท 20 หนวยงานตาง ๆ เขามาศกษาและรบประทานอาหารทราน 75 ภาพภาคผนวกท 21 นายสตวแพทย ธนตย เอนกวทย รองอธบดกรมปศสตว ตรวจเยยมพนท 75



บทท 1 รายละเอยดโครงการ

1.1 ขอเสนอโครงการทไดรบอนมต

1. ชอสถาบนการศกษาทเปนคลนกเทคโนโลยเครอขาย : คลนกเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม

2. ชอโครงการ : การใชประโยชนวตถดบกากมนสาปะหลงผลพลอยไดโรงงานผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหารเลยงไกงวงชวยลดตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอง

3. ชอผเสนอโครงการและผรวมโครงการ 3.1 หวหนาโครงการ

นายธนพฒน สระนรากล Mr. Tanapat Suranarakul ตาแหนง หวหนาสาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย

มหาวทยาลยนครพนม ทอยทสามารถตดตอได : สาขาวชาสตวศาสตร คณะ เกษตรและเทคโนโลย

มหาวทยาลยนครพนม 103 หม 3 บานหนองเซา ถ. ชยางกร ต. ขามเฒา อ. เมอง จ. นครพนม 48000

โทรศพทมอถอ : 08-7775-5663 โทรศพท : 0-4253-2471 โทรสาร : 0-4253-2472 E-mail : [email protected] หนาทรบผดชอบ : วางแผนดาเนนงาน เตรยมเอกสาร เปนวทยากร ตดตอ

ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ วเคราะหผลตามแผน จดทารายงานความกาวหนาและรายงาน โครงการคลนกเทคโนโลย

สดสวนในการทาโครงการ : 60 %

3.2 ผรวมโครงการ

1) ดร. พรจต สอนสดา Dr. Pornjit Sonseeda

ตาแหนง อาจารยสาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม

2558

mailto:[email protected]



ทอยทสามารถตดตอได : สาขาวชาสตวศาสตร คณะ เกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม 103 หม 3 บานหนองเซา ถ. ชยางกร ต. ขามเฒา อ. เมอง จ. นครพนม 48000

โทรศพท : 0-4253-2471 โทรสาร : 0-4253-2472 โทรศพทมอถอ : 08-8729-2336 E-mail : [email protected] หนาทรบผดชอบ : เกบรวบรวมขอมลในพนท เตรยมเอกสาร เปนวทยากร

ตดตามประเมนตามกจกรรมทกาหนด จดประชมระดบชมชน วเคราะห ประเมนผลโครงการ

สดสวนในการทาโครงการ : 20 % 2) นางสาวมทนยา สารกล

Miss. Mattaneeya Sarakul ตาแหนง อาจารยสาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม ทอยทสามารถตดตอได : สาขาวชาสตวศาสตร คณะ เกษตรและเทคโนโลย

มหาวทยาลยนครพนม 103 หม 3 บานหนองเซา ถ. ชยางกร ต. ขามเฒา อ. เมอง จ. นครพนม 48000

โทรศพท : 0-4253-2471 โทรสาร : 0-4253-2472 โทรศพทมอถอ : 08-57657080 E-mail : [email protected] หนาทรบผดชอบ : วางแผนดาเนนงานวจยเกบขอมล จดซอและเตรยมวสด

อปกรณในการถายทอดเทคโนโลย ตดตอประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ วเคราะหผลตามแผน จดทารายงานความกาวหนาและรายงานโครงการคลนกเทคโนโลย

สดสวนในการทาโครงการ : 20 %

4. ความสอดคลองกบแผนงาน : การถายทอดเทคโนโลย

5. ลกษณะโครงการ : โปรดใสเครองหมาย ใน ทตองการและกรอกขอมลพรอมหลกฐานตามทระบ 5.1 เปนโครงการตอเนองทเคยไดรบการสนบสนนฯจากโครงการคลนกฯหรอโครงการทเคยถายทอดฯ มาแลวจากแหลงทนอน (ปทดาเนนการ ) แนบผลการด าเนนงานและผลส าเรจทผานมาประกอบดวย 5.2 เปนโครงการใหม (ไมเคยดาเนนการหรอรบงบประมาณจากแหลงใด) โดยเปนโครงการท




1) เปนความตองการของชมชน (เกษตรกร แมบานเปนรายบคคลหรอเปนกลม หรอ วสาหกจชมชน หรอ SMEs โดยไดแนบหลกฐานตามแบบสารวจความตองการ (แบบ สส. 002 - 2 (1)) 2) เปนขอเสนอความตองการของ จงหวด (หนงสอจากรองผวาราชการจงหวด (PCSO)) โจทยจากการประชมบรณาการทไดรบมอบหมาย หรอทมอบหมาย หนงสอจากนายกองคกรปกครองสวนทองถน สมาชกอาสาสมครวทยาศาสตรและเทคโนโลย (โปรดระบชอผนา) โดยไดแนบหนงสอขอความชวยเหลอทางวชาการ (แบบ สส. 002 - 2 (2)) 5.3 เปนผลงานวจยและพฒนาทตองการและมพรอมในการถายทอดฯ โปรดระบแหลงทน ปทไดรบทน หมายเลขโทรศพทแหลงทน โดย ไมเคยถายทอดฯ ถาเคยถายทอดฯ ใหระบไวในขอ 5.1

6. หลกการและเหตผล การพฒนาประเทศไทยเพอเปน “ครวของโลก ” จากพนฐานทเขมแขงทางการเกษตรและ

ทรพยากรทหลากหลายของประเทศไทย โดยการใชเทคโนโลยชวภาพปรบปรงใหมคณสมบตตามตองการ การเพมผลผลต การนาจลนทรยมาเปลยนวตถดบดานการเกษตรซงมราคาถกเปนพลงงานทดแทน การเพมคณคาทางโภชนาการของ วตถดบ อาหารสตวดวยพรไบโอตก (Prebiotic) หรอโปรไบโอตก (Probiotic) เปนตน เหลานเปนการนาเทคโนโลยชวภาพมาใชในดานการเกษตรและผลผลตทางการเกษตรทมความสาคญทางเศรษฐกจ แตประเดนทสาคญอกประการหนง คอ การใชเทคโนโลยชวภาพในการปรบปรงวตถดบทางการเกษตรใหเปนผลตภณฑทมมลคาเพมและคณภาพสง จากการนาจลนทรยมาเปลยนวตถดบทางการเกษตรและ/หรอเศษเหลอทงทางการเกษตรและ โรงงานอตสาหกรรม ทมราคาถกเปนวตถดบอาหารสตว อาทเชน เพมคณคาทางโภชนาการของอาหารสตวดวยโปรไบโอตก ซงเปนการพฒนาพนฐานทสาคญของอตสาหกรรมการผลตอาหารสาหรบมนษย

การใชวตถดบอาหารสตวในปจจบนเพมสงขนซงมปรมาณไมเพยงพอตอความตองการของสตวในแตละประเทศ สาเหตหลกอนเนองมาจากปรมาณผลผลตทางการเกษตรทวโลกเพมขนประมาณ 1 .2เปอรเซนต แตจานวนประชากรโลกเพมขนประมาณ 1.7 เปอรเซนต/ป ทาใหเกดการแยงอาหารระหวางมนษยกบสตว ปรมาณอาหารสตวมสดสวนลดลง

การใชมนสาปะหลงเปนอาหารสตวนน มการนามาใชอยางแพรหลายแตมขอจากดอยทเกษตรกรจาเปนตองซอวตถดบโปรตนสง ซงบางทองทอาจหาไดยากหรอตองซอในราคาท สงขน มผลทาใหการใชประโยชนจากมนสาปะหลงลดลง ในภาวะดงกลาวการทาใหมนสาปะหลงมโปรตนเพมขน โดยการหมกดวยเชอจลนทรยจงเปนแนวทางแกไขปญหาดงกลาวได ดงนนการศกษาถงการเพมระดบโปรตนมนสาปะหลงดวยจลนทรยจะชวยเพมคณภาพใหแกมนสาปะหลงและสตวสามารถใชประโยชนไดดขน นอกจากนยง ชวย ลดตนทนการผลตดานอาหารสตว เนองจาก ลดปรมาณการ นาเขาวตถดบจากตางประเทศ และยงเปนการชวยเหลอเกษตรกรผปลกมนสาปะหลงและเกษตรกรรายยอยทจาเปนตองใชมนสาปะหลงเปนแหลงวตถดบเพราะเปนวตถดบทมมากในทองถน และวธการเพมระดบโปรตนในมนสาปะหลงโดยการหมกมหลายวธดวยกน นบวาการเพมคณคาทางโภชนาการของอาหารสตวดวยโปรไบโอตก ซงเปนการพฒนาพนฐานทสาคญของอตสาหกรรมการผลตอาหารสาหรบมนษย และสามารถนามาใชทดแทนวตถดบอาหารสตวไดดในสภาวะทราคาของวตถดบอาหารสตวอนๆ มราคาสง แตราคาเนอสตวม



ราคาถก ทาใหผผลตแบกรบภาระและเสยงตอการขาดทนใหการผลต การสรางอาชพในการเลยงสตวลดลง แหลงอาหารโปรตนจากสตวลดลง

การเลยงไกงวงในจงหวดนครพนม เปนแหลงผลตไกงวงอนดบ 1 ของประเทศไทย มรปแบบการพฒนาระบบการเลยงสการสรางอาชพและสรางตลาดรองรบทงภายในและตางประเทศอยางเปนรปธรรม การรวมกลมจดตงและจดทะเบยนวสาหกจชมชนผเลยงไกงวง 6 กลม และกลมผประกอบการทาธรกจเลยงไกงวงอก 2 กลมใหญ ทาใหจงหวดนครพนม เกษตรและสหกรณจงหวดนครพนม สานกงานปศสตวนครพนม คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม ชวยพฒนาและผลกดนใหไกงวงเปนสตวเศรษฐกจทางเลอกหนงในการสรางอาชพ ทมสวนตางสวนเหลอมของกาไรทสงกวาการผลตสตวชนดอน จากขอมลเบองตนจะพบวา ไกงวงเปนทตองการภายในจงหวดนครพนมประมาณเดอนละ 2,500 ตว ตางจงหวด เชน มกดาหาร อบลราชธาน สกลนคร ประมาณเดอนละ 600 ตว และประเทศเพอนบาน เชน ลาว และเวยดนาม ประมาณเดอนละ 3,000 ตว ความตองการไกงวงประมาณ 6,100 ตว แตกาลงการผลตภายในจงหวดนครพนมไดเพยง 4,500 ตวตอเดอน ถงแมจะเดนทางไปรบซอไกงวงจากจงหวดอน หรอภาคอนไดเพยง 400-600 ตวตอเดอน จะพบวาจงหวดนครพนมสามารถผลตไกงวงไดปละ 55,000 ตว คนพบการเลยงไกงวงใหประสบผลสาเรจ ไกงวง 1 แม ถามการจดการทดเขาใจธรรมชาตไกงวง สามารถทาเงนใหไดประมาณ 28,000 บาทตอแมตอป แตถาขาดการจดการกยงสามารถสรางเมดเงนไดประมาณ 15,000 บาทตอแมตอป ทาใหอาชพการเลยงไกงวงมรายรบหกรายจายเหลอเพมขน

การใชกากมนสาปะหลงและเปลอกลางทผานกระบวนการหมก มาเปนวตถดบอาหาร ตนทน ตนทนคาใชจายทงหมดของการผลตกากมนสาปะหลงหมก เฉลย 2.3 บาท/กก. ระดบโปรตนรอยละ 12 ใชเปนสวนผสมเลยงไกงวง ไดทกระยะ ทมความสามารถของไกงวงกใชประโยชนจากเยอใยไดด เพราะการศกษาพฤตกรรมการกนอาหาร พบวา ไกงวงกนหญา กาจดวชพช ผกตบ ใบพชทไมใชประโยชน ประมาณรอยละ 70 และเสรมอาหารผสมราขาวรอย ละ 30 ชวยลดตนทนการเลยงไดมาก แตกลมเกษตรสวนใหญใชอาหารขนสดสวนรอยละ 80-90 เลยงไกงวง ถาใชอาหารขนหรออาหารสาเรจรปเลยงไกงวงขาดทนกอนจานาย เมอเปรยบเทยบตนทนอาหารสาเรจรปเฉลย 13.2 บาท/กก. ปรมาณการใชวตถดบของกลมวสาหกจผเลยงไกงวงบานคาเกม 112,000 กก. มลคาเงนทใชจาย 1,478,400 บาท ถากลมเกษตรกรหนมาใชกากมนหมกรอยละ 40-50 ในสตรอาหารเลยงไกงวง จะชวยลดการใชวตถดบชนดอน ชวยลดการใชคาใชจายไดประมาณ 627,200 บาท/ป ลดตนทนการผลตอาหารทมสวนผสมจากการมนหมกเฉลย 7.6 บาท/กก. ใชเองภายในกลม การวเคราะหภาพรวมดานตนทนการผลตไกงวง การเพมนาหนกมชวต 1 กก. จะตองใชอาหารเลยง 8.4 กก. ไกงวงทพรอมจาหนายจะตองมนาหนกเฉลย ตวเมย 3.2 กก. ตวผ 5.6 กก. ดงนน เกษตรกรทใชอาหารสาเรจรป (แบบเดม) มตนทนการผลตไกงวงนาหนกมชวต เฉลย 110.88 บาท/กก. แตสตรอาหารทใชกากมนหมก มตนทนการผลตไกงวงนาหนกมชวต เฉลย 63.84 บาท/กก. ราคาจาหนายไกงวงมชวตในปจจบน 140 บาท/กก. (ราคาประกาศรบซอ ณ วนท 15 กนยายน 2557) กาไรทไดจากการเลยงดวยอาหารแบบเดม 29.12 บาท/กก. และกาไรทเลยงจากกากมนหมก 76.16 บาท/กก. ทาใหชองวางกาไรเพมมากขน 47.04 บาท/กก. สรปภาพรวม ปรมาณผลผลตไกงวงของวสาหกจชมชนบานคาเกม 14,000 ตว/ป จะชวยลดตนทนดานอาหารไดประมาณ 627,200 บาท กลมเกษตรผผลตไกงวงไดกาไรเพม (14,000 ตว x 47.04 บาท/กก.) เทากบ 658,560 บาท ปรมาณการใชกากมนสด 160-200 ตน/ป เพอเพมประสทธผลและศกยภาพดานการผลตไกงวงทมคณภาพ แตม



ตนทนการผลตไก งวงทตา ตลอดจนสามารถถายทอดเผยแพรใหกบกลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงอก 5 กลม และผสนใจทจะเอาไปประยกตเลยงสตวชนดอน

ดงนนคณะผเสนอโครงการการคลนก ถายทอดเทคโนโลย ไดนาผลงานวจยมาใชประโยชนในพนท ประยกตใชวตถดบทมราคาถก เหลอใช หาไดงาย และมปรมาณรองรบมาก มาผลตเปลยนเปนวตถดบทมคณคาทางโภชนะสงขน นามาเปนอาหารทดลองเลยงกบไกงวงในจงหวดนครพนม ชวยแกไขปญหาดานวตถดบอาหารสตวทเหมาะสมอยางเรงดวน และชวยพฒนาทองถนโดยการสรางความรวมมอแบบบรณาการ ระหวางมหาวทยาลยนครพนม กลมเกษตรกร ปศสตวจงหวด องคการบรหารสวนตาบลอาจสามารถ เกษตรกรและสหกรณจงหวดนครพนม พานชจงหวด และองคการบรหารสวนจงหวดนครพนม เขามามสวนรวมในการผลกดนใหไกงวงเปนสตวเศรษฐกจทองถนเปนสนคาทมสรางอาชพใหมสเกษตรกรหรอผทสนใจ ใชวธในการเพมประชากรไกงวงใหมากขน รวมถงเปนฐานความร เปนฐานผลตไกงวงของภาคอสานและรวมถงในอนภมภาคลมนาโขง การวจยและพฒนาตอบสนองตอการนาผลงานวจยไปใชใหเกดประโยชนตอเกษตรกร ชมชน และสงคม รวมถงการสรางเอกสาร คมอ เพอใชเผยแพรใหกบเกษตรกร ผประกอบการ และหนวยงานตาง ๆ ตามเปาหมายผลผลตและผลลพธอยางเปนรปธรรม

ภาพท 1 กากมนสาปะหลงหมก ภาพท 2 เปลอกลางสดของมนสาปะหลง

ภาพท 3 กากมนสาปะหลงหมกในบอ ภาพท 4 กากมนสาปะหลงหมกในถง



ภาพท 5 ถงพลาสตกทใชหมกกากมนสาปะหลง ภาพท 6 การเลยงไกงวงเชงการคา

7. วตถประสงค 7.1 การถายทอดองคความรและวธการปฏบตทถกตองตามหลกวชาการสกลมวสาหกจชมชนผ

เลยงไกงวงในจงหวดนครพนม เพอสงเสรมการสรางอาชพ การเลยงไกงวง สรางรายได และพฒนาระบบเศรษฐกจและสงคมในพนทใหยงยน

7.2 การใชประโยชนจากผลงานวจยกากมนสาปะหลงหมกยสตทมมลคาเพมทางโภชนะมาใชผลตเปนวตถดบอาหารสตว เพอเพมศกยภาพการผลต ตนทนการผลตตา และผลตอบแทนทคมคา เพอขยายผลถายทอดองคความรจากผลงานวจยสการนามาใชประโยชน ในการเลยงไกงวงสตวเศรษฐกจทางเลอกใหมของจงหวดนครพนม

7.3 เพอสงเสรมสนบสนนใหชมชนรจกการเรยน การผลตไกงวงใหมประสทธภาพ สามารถแขงขนตอภาวการณแขงขนในปจจบนได จากการใชเทคโนโลยมาประยกตใชใหเกดประโยชน และเพมขดความสามารถของกลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวง

8. กลมเปาหมาย 1) ประธานชมรมผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม นายเชษฐา กญญะพงษ บานคาเกม ทอย 41/3

ตาบลหนองแสง อาเภอเมอง จงหวดนครพนม 48000 หมายเลขโทรศพท 085-014-9679 2) ประธานวสาหกจชมชนผเลยงไกงวง (คาเกม) นายทวชย ดงงาม บานคาเกม ทอย 89 หมท 8 ตาบลอาจสามารถ อาเภอเมอง จงหวดนครพนม 48000 หมายเลขโทรศพท 098-1277-992

9. พนทด าเนนการ : วสาหกจชมชนผเลยงไกงวง (คาเกม) บานคาเกม ทอย 116 หมท 8 ตาบลอาสามารถ อาเภอเมอง จงหวดนครพนม 48000

10. ระยะเวลาด าเนนการ : วนเรมตน 15 มกราคม 2558 สนสดโครงการ 30 กนยายน 2558

11. การด าเนนโครงการ กจกรรมและวธดาเนนงาน ประกอบดวย 11.1 บทสรปของเทคโนโลยหรอองคความรทจะถายทอดฯ ใหขอมล สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม มความตองการใชความรและประสบการณทงทางดานวชาการและผลงานวจยมาชวยแกไขปญหากลมเกษตรกรผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม ทม 6 กลมวสาหกจผเลยงไกงวงทไดจดทะเบยนวสาหกจชมชน และกลมผประกอบการ



ไกงวงอก 2 องคกร โดยการถายทอดเลอกใชกลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคาเกมเปนสถานทถายทอดเทคโนโลยเปนศนยกลาง เรอง การผลตกากมนสาปะหลงหมก การประกอบสตรอาหาร ตนทนตา การคดเลอกวตถดบอาหาร และการจดการฟารมทไดมาตรฐาน และขยายผลสกลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงอก 5 กลม และผประกอบการเลยงไกงวงในจงหวดนครพนม เพอสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจของกลมและพนท ตลอดจนการพฒนาศกยภาพกลมใหดาเนนการผลตไกงวง สามารถสรางอาชพ สรางรายได แบบพงพาตนเอง อยางพอเพยงและยงยน รวมถงยกระดบการผลตรายยอยสการผลตในรปแบบเชงพานชย โดยเนนการพงตนเองทงในระยะสนและระยะยาว โดยเสนอโครงการผานฝายคลนกเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม เพอขอรบการสนบสนนงบประมาณในการถายทอดเทคโนโลยกบ งานคลนกเทคโนโลย กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย (วท.)

11.2 คณสมบตของผรบการถายทอดฯ 1) กลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคาเกมทมความพรอม เขมแขง รวมกนพฒนาอยางตอเนอง มการดาเนนงานเปนทม โดยการแตงตงคณะทางานอยางชดเจน รวมกนพฒนากลมเกษตรกรผเลยงไกงวง ในป 2554 และไดสรางระบบ ระเบยบการบรหารกลม (ดงเอกสารแนบทายโครงการ) การระดมหนในการพฒนาและขบเคลอนกลม จนพฒนากลมในการจดทะเบยนวสาหกจชมชนผเลยงไกงวง ในป 2555 จนถงปจจบน ไดบรหารงานภายในกลม เพอพฒนาบานคาเกมใหมอาชพบนจดยนของตนเอง พงพาตนเอง แตตองการความชวยเหลอและรบการถายทอด เพอพฒนาตนเอง

2) ความพรอมในการรบความรในการถายทอด โดยม นายเชษฐา กญญะพงษ เปนสมาชกคณะกรรมการวสาหกจชมชนบานคาเกม และมตาแหนง เปนประธานชมรมผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม และประธานชมรมผเลยงไกงวง เขต 4 เปนผนาทตองการศกษา หาความร เพอทจะพฒนา เชน พนธไกงวง วตถดบอาหารและสตรอาหารทใชเลยงไกงวงทเหมาะสม การตลาด และคณภาพเนอ เพอใชถายทอดใหกบกลมตาง ๆ ใหเปนสตวเศรษฐกจตวใหมเชงพานช

3) กลมเกษตรกรผเลยงไกงวงวสาหกจชมชนบานคาเกม ตองการหนวยงานตาง ๆ เขามาสงเสรม ทงเรองความรวชาการ วสด อปกรณ และเทคโนโลย เพอชวยพฒนากลมใหเปนตนแบบ และเปนศนยถายทอดเรยนรของเกษตรกร นกเรยน นกศกษา และหนวยงานตาง ๆ

11.3 วธการถายทอด กจกรรมการถายทอดท 1 การถายทอดความรและเทคโนโลยการใชกากมนสาปะหลงหมกยสต เพอใชเปนวตถดบอาหารสตว 1.1 การเตรยมสอ ประกอบการอบรม เชน เอกสารคมอ ประกอบคาบรรยาย ใหความรผานภาพ เสยง สอ power point และตวอยางจรง 1.2 การเตรยมวสดอปกรณในการสาธต (ปรมาณตอครงทใชสาธต) 1) ยสตขนมปง (Barker yeast) 2 กโลกรม

2) นาตาลทรายแดง 4 กโลกรม 3) กากนาตาล 50 กโลกรม 4) ปมลมออกซเจน 5) ถงพลาสตกขนาดบรรจ 200 ลตร จานวน 32 ใบ และขนาดบรรจ 70 ลตร จานวน 1 ใบ



6) บอหมกกอฉาบดวยซเมนต ขนาด (กวาง x ยาว x สง) 3 x 5 x 0.6 เมตร (ขนาด 9 ลบ.ม.) จานวน 3 บอ พรอมโครงสรางหลงคามงดวยสงกะส 7) ปมนาไดโวขนาด 1 นว 8) นาสะอาด 9) ปยยเรย 40 กโลกรม 10) กากมนสาปะหลงและเปลอกลางสด 6000 กโลกรม 11) ถงพลาสตก ความจ 30 กโลกรม จานวน 400 ใบ

1.3 ขนตอนการปฏบตการผลตกากมนสาปะหลงหมกยสต 1) ชงนาตาลทรายแดง จานวน 4 กโลกรม ผสมในนาสะอาดปรมาตร 4 0 ลตร

ทาการละลายใหเขากน (ภาชนะบรรจควรมขนาดใหญไมนอยกวา 70 ลตร) 2) เตมผงยสตจานวน 2 กโลกรม หรอ 4 กอน ลงในสารละลายนาตาลแดงและ

ผสมขยใหเปนเนอเดยวกนปลอยทงไวเปนเวลา 10 นาท 3) เตรยมสารละลายกากนาตาล + ยเรย เพอเปนอาหารเลยงยสต ดงน

3.1 ) เตมนาสะอาดลงในถงพลาสตกทเตรยมไวจานวนปรมาตร 1 ,000 ลตร

3.2) ชงยเรยจานวน 40 กโลกรม + กากนาตาลจานวน 50 กโลกรม เทลงในถงพลาสตก ขนาด 200 ลตรทเตรยมไวและผสมใหเปนเนอเดยวกน

4) เมอครบเวลาทกาหนด 20 นาท ทาการเทหวเชอนายสตทเลยงไว ลงในถงพลาสตกขนาด 1 ,500 ลตร และใชปมลมเพอเตมออกซเจนหรอใชไวกวนบอยๆเพอใหยสตกระจายทวอาหารเลยงเชอเปนเวลาอยางนอย 1 ชวโมง

5) นากากมนสาปะหลงและเปลอกลาง เทลงในบอหมกทไดสรางและเตรยมไวทใชหมก จานวน 6000 กโลกรม/บอ เมอครบเวลาทกาหนดใชปมนาไดโวดดนาหมกยสตทเตรยมไวฉดลงในกากมนในบอหมก หลงจากเสรจสนกระบวนการทงหมด

6) ใหนาผาพลาสตกมาคลมบนกากมนสาปะหลงทใชหมก ใหแนน มาสามารถใหอากาศจากภายนอกเขาได

7) การหมกกากมนสาปะหลงทงไวอยางนอย 30 วน 1.4 ระยะเวลาทใชในการอบรมเชงปฏบตการ 3 วนตอครง 1) การอบรมระดบกลม 2 ครง 2) การอบรมระดบเครอขาย 1 ครง 1.5 การอบรมเชงปฏบตการ 1) กลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคาเกม 2) กลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงอก 5 กลม ทเปนสมาชกชมรมผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม 1.6 ชอวทยากรในการฝกอบรม 1) นายธนพฒน สระนรากล สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม



2) ดร. พชาด เขจรศาสตร สาขาทรพยากรเกษตรชวภาพ คณะทรพยากรธรรมชาตและอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตเฉลมพระเกยรต จงหวดสกลนคร 3) ดร.พรจต สอนสดา สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม

กจกรรมการถายทอดท 2 การถายทอดความรและเทคโนโลยการคดเลอกวตถดบอาหารสตวทเหมาะสมในการผลตเปนอาหารเลยงไกงวงและการคานวณสตรอาหารสตวโดยใชโปรแกรมสาเรจรป 1.1 การเตรยมสอ ประกอบการอบรม เชน เอกสารคมอ ประกอบคาบรรยาย ใหความรผานภาพ เสยง สอ power point และตวอยางจรง 1.2 การเตรยมวสดอปกรณในการสาธต (ปรมาณตอครงทใชสาธต) 1) ตวอยางวตถดบอาหารสตวแตละประเภท

2) โปรแกรมการคานวณสตรอาหารสตว (ใชโปรแกรม Feed live) 3) เครองผสมอาหารสตว (ใชทกลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคาเกม ม

เครองผสมอาหารอยแลว) 4) เครองชงดจตอล ขนาด 1 กรม ถง 5 กโลกรม 5) เครองชงขนาด 15 กโลกรม 6) เครองชงขนาด 500 กโลกรม (ใชทกลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคา

เกม มเครองผสมอาหารอยแลว) 7) ถงบรรจอาหารสตว ขนาด 30 กโลกรม จานวน 1,000 ใบ

1.3 ขนตอนการปฏบตการคดเลอกวตถดบอาหารสตวและการคานวณสตรอาหารสตว 1) การเรยนรภาคทฤษฎ การจาแนกกลมวตถดบอาหารสตว เชน กลมวตถดบท

เปนพลงงาน กลมวตถดบทเปนโปรตน กลมวตถดบทเปนแรธาตและวตามน กลมวตถดบทเปนสารเสรม (feed additive)

2) การเรยนรภาคปฏบต การจาแนกกลมวตถดบอาหารสตว เชน กลมวตถดบทเปนพลงงาน กลมวตถดบทเปนโปรตน กลมวตถดบทเปนแรธาตและวตามน กลมวตถดบทเปนสารเสรม (feed additive)

3) การคานวณสตรอาหารสตวภาคปฏบต ทกลมเกษตรกรตองมเครองคอมพวเตอร เพอใชในการเรยนร และรบการถายทอด

4) การเตรยมตวอยางวตถดบอาหารสตว 5) การผสมอาหารสตว ดวยเครองผสมอาหารสตว 6) วธการสมเกบตวอยางอาหารและการสงอาหารไปตรวจวเคราะหหาคาโภชนะ

ในหองปฏบตการ 7) การบรรจอาหารและการจดเกบ

1.4 ระยะเวลาทใชในการอบรมเชงปฏบตการ 2 วนตอครง 1) การอบรมระดบกลม 2 ครง

2) การอบรมระดบเครอขาย 1 ครง



1.5 การอบรมเชงปฏบตการ 1) กลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคาเกม 2) กลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงอก 5 กลม ทเปนสมาชกชมรมผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม 1.6 ชอวทยากรในการฝกอบรม 1) นายธนพฒน สระนรากล สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม 2) ดร.พรจต สอนสดา สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม 3) นางสาวมทนยา สารกล สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม

กจกรรมการถายทอดท 3 การทดลองตดตามความกาวหนาและประเมนผลการนาวตถดบจาก

กากมนสาปะหลงหมกในใชเปนสวนผสมอาหารเลยงไกงวง 1.1 การเตรยมสอ ประกอบการอบรม เชน เอกสารประกอบคาบรรยาย ใหความรผานภาพ เสยง สอ power point 1.2 การเตรยมวสดอปกรณในการสาธตทดลอง (ปรมาณตอครงทใชสาธต) 1) อาหารเลยงไกงวง

2) ลกไกงวงจานวน 260 ตว 3) พอแมพนธไกงวงจานวน 200 ตว 4) เครองชงดจตอล ขนาด 1 กรม ถง 5 กโลกรม 5) โรงเรอน 6) อปกรณในการเลยง เชน ระบบนา ถงอาหาร 7) ตฟกไข ความจขนาด 500 ฟอง

1.3 ขนตอนการปฏบตการทดลองตดตามความกาวหนาและประเมนผลการนาวตถดบจากกากมนสาปะหลงหมกในใชเปนสวนผสมอาหารเลยงไกงวง แบงออกเปน 2 กลม ดงน กลมท 1 การทดลองเปรยบเทยบการใหผลผลตและประสทธภาพการฟกออกของไขจากวตถดบอาหารทใชสตรเดม กบวตถดบอาหารทมสวนผสมของกากมนหมกในสตรอาหาร สตรท 1 อาหารทมวตถดบอาหารทใชสตรเดม สตรท 2 อาหารทมวตถดบอาหารสวนผสมของกากมนหมกในสตรอาหาร ใชแมพนธไกงวง สตรละ 30 ตว และปลอยพอพนธคมฝงกลมละ 6 ตว ใชอาหารในแตละสตร เลยงไกงวง ทาการเกบขอมลไขไกงวง และบนทกจานวนไขในแตละวนรวมกนในแตละสปดาห และนาไขไกงวงเขาตฟก เมอไขฟกไดอาย 10 วน ทาการสองไข เพอตรวจดไขมเชอตออตราการผสมตด อายไขเขาฟกได 18 วน นาไขลงเกด และบนทกจานวนการเกดของลกไกงวง ทอาย 21 วน การทดลองศกษาทาซาจานวน 4 สปดาห แลวนาขอมลมาวเคราะห สรปรวมกนระหวางกลมเกษตรกรและนกวชาการ เพอใชเปนแนวทางในการถายทอดความรและเผยแพร



กลมท 2 การทดลองเปรยบเทยบการสมรรถนะการเจรญเตบโตของไกงวง และตนทนการผลตจากวตถดบอาหารทใชสตรเดม กบวตถดบอาหารทมสวนผสมของกากมนหมกในสตรอาหาร สตรท 1 อาหารทมวตถดบอาหารทใชสตรเดม สตรท 2 อาหารทมวตถดบอาหารสวนผสมของกากมนหมกในสตรอาหาร ใชลกไกงวง สตรละ 20 ตว สตรละ 3 ซา ใชลกไกงวงสตรอาหารละ 60 ตว รวมการทดลองใชลกไกงวงทงหมด 120 ตว ใชอาหารในแตละสตร เลยงไกงวง ทาการเกบบนทกขอมล นาหนกตวทเพมขน ปรมาณอาหารทกนเฉลยทก 2 สปดาห/ครง จานวนการตาย ทาการเลยงไกงวงใหไดอาย 28 สปดาห แลวนาขอมลมาวเคราะห สรปรวมกนระหวางกลมเกษตรกรและนกวชาการ เพอใชเปนแนวทางในการถายทอดความรและเผยแพร 1.4 ระยะเวลาทใชในการทดลองศกษา เกบขอมล และวเคราะห 8 เดอน 1.5 การทดสอบเชงปฏบตการ ณ กลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคาเกม เปนสถานททดสอบ 1.6 ชอวทยากรในการฝกอบรม 1) นายธนพฒน สระนรากล สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม 2) ดร.พรจต สอนสดา สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม 3) นางสาวมทนยา สารกล สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม

11.4 สอทใชในการถายทอดฯ 1) เอกสารประกอบการบรรยาย และสอประกอบการบรรยาย เชน Power point วดโอ

อนเตอรเนต 2) การจดทาคมอ แผนพบ 3) วสด อปกรณ ตาง ๆ ทใชประกอบการถายทอดเทคโนโลย 4) การถายทอดโดยวธการสาธตทกขนตอนในเชงบรรยายประกอบการปฏบตจรง

11.5 การทดสอบการไดรบความรกอนและหลง แผนการตดตาม ใหคาปรกษา และการตดตาม

ประเมนผลภายหลงการถายทอดฯ 1) การทดสอบใชแบบสอบถามเนอหาทจะถายทอดแบบปรนย ทดสอบกอนการถายทอดเทคโนโลย และหลงถายทอดเทคโนโลย เปนเครองมอใชในการประเมนความรของผเขารวมโครงการคลนกเทคโนโลย 2) การตดตามความกาวหนาหลงการอบรมเชงปฏบตการ และความสาเรจของการรบเทคโนโลยในการปฏบตของกลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคาเกม และระดบรายบคคล



3) การประเมนผลความพงพอใจของผใหบรการถายทอดเทคโนโลย และผรบการถายทอดเทคโนโลย 11.6 แผนการดาเนนงาน ( ตามตารางดานลาง) โดยสอดคลองกบ ขอ 11.1

12. ผลผลต/ผลลพธของโครงการ

ผลผลต/ผลลพธของโครงการ/ตวชวด คาเปาหมาย (หนวยนบ)

ขอมลทตองจดเกบ

1) จานวนผรบการถายทอดเทคโนโลย (คน) 60 แบบใบสมคร 2) รอยละความพงพอใจของผรบการถายทอดฯ 85 แบบประเมนผลฯ 3) รอยละผรบการถายทอดฯ มการนาไปใชประโยชน

70 แบบตดตามฯ

4) จานวนสถานประกอบการทนาผลงานวจยไปใชประโยชน (แหง/ราย) * ดค าอธบายในคมอ

3 แบบฟอรมการนาไปใชประโยชน

5) สดสวนผลลพธทางเศรษฐกจและสงคมทเกดจากการดาเนนงานคลนกเทคโนโลยโครงการเปรยบเทยบกบงบประมาณทไดรบ

เทากบหรอมากกวา 1 1) การประเมนตนเอง จากผลของแบบตดตาม ฯ 2) การประเมนจากคณะทปรกษาจากภายนอก

กจกรรม 2557 2558

รวม (บาท)

ไตรมาสท 1 ไตรมาสท 2 ไตรมาสท 3 ไตรมาสท 4 ต.ค. พ.ย ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย พ.ค ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

แผนเงน 1. การจดประชมชแจงโครงการคลนกถายทอดเทคโนโลย

3,750

2. การเตรยมวสด อปกรณ ในการถายทอดเทคโนโลย

89,750

3. ผชวยวทยากรโครงการการถายทอดเทคโนโลย

20,000

4. การถายทอดเทคโนโลย ในสวนของกจกรรมท 1

86,000


61,400


87,100

7. การประเมนผลและความสาเรจของโครงการ

14,000

8. วสดสานกงาน 8,000 9. การจดทารายงาน 21,000

ผลงาน ; (จานวนผรบการถายทอด 60 คน)

391,000



13. ผลทคาดวาจะไดรบ ทางเศรษฐกจ 1) กลมเกษตรกรวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคาเกม ปกตใชงบประมาณคาใชจายดานอาหารเลยงไกงวงปละ 1,478,400 บาท ถาใชกากมนสาปะหลงหมกเปนแหลงวตถดบผลตอาหารเลยงไกงวง ชวยลดตนทนการผลตอาหารไดปละประมาณ 627,200 บาท สามารถใชเงนมาพฒนากลมในอน ๆ ไดอกหลายทาง 2) เปรยบเทยบตนทนอาหารสาเรจรปเฉลย 13.2 บาท/กก. และตนทนการผลตอาหารทมสวนผสมจากการมนหมกเฉลย 7.6 บาท/กก. สามารถชวยลดตนทนการผลตอาหารลงได 5.6 บาท/กก. ปรมาณการใชวตถดบของกลมวสาหกจผเลยงไกงวงบานคาเกม 112,000 กก./ป 3) กลมเกษตรกรทใชอาหารสาเรจรป (แบบเดม) มตนทนการผลตไกงวงนาหนกมชวต เฉลย 110.88 บาท/กก. แตสตรอาหารทใชกากมนหมก มตนทนการผลตไกงวงนาหนกมชวต เฉลย 63.84 บาท/กก. ราคาจาหนายไกงวงมชวตในปจจบน 140 บาท/กก. กาไรทไดจากการเลยงดวยอาหารแบบเดม 29.12 บาท/กก. และกาไรทเลยงจากกากมนหมก 76.16 บาท/กก. ทาใหชองวางกาไรเพมมากขน 47.04 บาท/กก. 4) ปรมาณผลผลตไกงวงของวสาหกจชมชนบานคาเกม 14,000 ตว/ป ปจจยท 1 ชวยลดตนทนดานอาหารเลยงไกงวงไดประมาณ 627,200 บาท ปจจยท 2 กลมเกษตรผผลตไกงวงไดกาไรเพม (14,000 ตว x 47.04 บาท/กก.) เทากบ 658,560 บาท ทาใหสรางภาพรวมมลคาเพมไดประมาณ 1,285,760 บาท/ป 5) เพมคณคาทางโภชนะของกากมนสาปะหลงทเปนเศษวตถดบเหลอทงจากโรงงานอตสาหกรรมการผลตมนสาปะหลง เดมกากมนมปรมาณโปรตนรอยละ 1.4 เมอผานกระบวนการหมกแลวจะมระดบโปรตนเพมขนรอยละ 12.1 สรางมลคาทางโภชนะ เปนแหลงวตถดบอาหารเลยงสตวทางเลอกใหม

6) การเลยงไกงวงมจานวนเกษตรกรเพมขนและมกาลงการผลตเพมขน ชวยสรางงาน สรางอาชพ สรางรายได และสงเสรมการสรางงานในทองถน กระตนเศรษฐกจในทองถน เพอพฒนาครอบครวใหมคณภาพชวตทดขนอยางยงยน ทางสงคม

1) เกษตรกรมการประยกตองคความรจากวชาการสมยใหม เพอปรบตวในการสรางอาชพเลยงไกงวงทยงยน และสามารถเพมการผลตไดอยางมศกยภาพ ไดสรางเครอขาย ชมรมกลมเกษตรกรทเลยงไกงวงในจงหวดนครพนม ในการหาแนวทางและพฒนาแบบมสวนรวมในการพฒนาและบรหารจดการทมเปาหมายการผลตใหเพยงพอกบความตองการของตลาด

2) การผลตไกงวงมประสทธภาพเปนกลมตวอยาง สามารถพงพาตนเองได จากการประยกตใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง สรางอาชพทยงยน และชมชนทเขมแขง

3) ไดศนยถายทอดการเรยนรดานไกงวงทประยกตใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของจงหวดนครพนม

3.1) ศนยภมพลงเปนตนแบบในการถายทอดความรดานไกงวง 3.2) โรงเรยนการเลยงไกงวงบานคาเกม



3.3) เปนแหลงฝกอบรมเชงปฏบตการทสมบรณในการถายทอดและเผยแพรในระดบจงหวดและระดบเขต

4) การเลยงไกงวงชวยเพมกจกรรมในชมชน ไปชวยเหลอการปลกขาว ปลกพช การเลยงปลา จากการใชประโยชนจากมลไกงวงทเปนผลพลอยได เกดการใชทรพยากรทมอยใหคมคา ลดการนาเขาปจจยจากภายนอก รวมถงการสรางระบบการบรหารการจดการเกษตรประณต เกษตรธรรมชาต เกษตรผสมผสาน

14. งบประมาณทไดรบการสนบสนน จานวน 391,000 บาท มรายการ ดงน รายละเอยดของงบประมาณโครงการคลนก ถายทอดเทคโนโลย จาแนกตามงบประมาณตาง ๆ

รายการ (โครงการ) จ านวน

เงน (บาท)

1. คาจางผชวยโครงการ - 2. หมวดคาตอบแทน 2.1) คาตอบแทนวทยากรกจกรรมท 1 จานวน 3 คน ๆ ละ 7 ชม. ๆ ละ 600 บาท จานวน 3 ครง 2.2) คาตอบแทนวทยากรกจกรรมท 2 จานวน 3 คน ๆ ละ 5 ชม. ๆ ละ 600 บาท จานวน 3 ครง 2.3) คาตอบแทนวทยากรกจกรรมท 3 จานวน 3 คน ๆ ละ 14 ชม. ๆ ละ 400 บาท จานวน 1 ครง 2.4) คาตอบแทนนกศกษาผชวยวทยากรในโครงการถายทอดคลนกเทคโนโลย 1 คน 4 เดอน ๆ ละ 5,000 บาท

101,600 37,800 27,000 16,800 20,000

3. หมวดคาใชสอย 3.1) ยสตขนมปง (Barker yeast) 4 กโลกรม ๆ ละ 220 บาท x 3 ครง 3.2) นาตาลทรายแดง 4 กโลกรม ๆ ละ 26 บาท x 3 ครง 3.3) กากนาตาล 50 กโลกรม ๆ ละ 20 บาท x 3 ครง 3.4) ปยยเรย 40 กโลกรม ๆ ละ 48 บาท x 3 ครง 3.5) กากมนสาปะหลงและเปลอกลางสด 6000 กโลกรม ๆ ละ 0.65 บาท x 3 ครง 3.6) ตวอยางวตถดบอาหารสตวแตละประเภท 24 ประเภท (เหมาจาย) 3.7) คาอาหารจดประชมชแจงโครงการ 1 ครง จานวน 50 คน ๆ ละ 50 บาท x 1 มอ 3.8) คาอาหารวางจดประชมชแจงโครงการ 1 ครง จานวน 50 คน ๆ ละ 25 บาท x 1 มอ 3.9) คาอาหารจดอบรมเชงปฏบตการ กจกรรมท 1 จานวน 60 คน ๆ ละ 60 บาท/มอ x 7 มอ 3.10) คาอาหารจดอบรมเชงปฏบตการ กจกรรมท 2 จานวน 60 คน ๆ ละ 60 บาท/มอ x 4 มอ 3.12) คาอาหารวางจดอบรมเชงปฏบตการ กจกรรมท 1 จานวน 60 คน ๆ ละ 25 บาท /มอ x 6 มอ 3.13) คาอาหารวางจดอบรมเชงปฏบตการ กจกรรมท 2 จานวน 60 คน ๆ ละ 25 บาท /มอ x 4 มอ 3.15) คาเดนทางของวทยากร กจกรรมท 1 จานวน 3 ทาน ๆ ละ 500 บาท จานวน 3 ครง 3.16) คาเดนทางของวทยากร กจกรรมท 2 จานวน 3 ทาน ๆ ละ 500 บาท จานวน 2 ครง 3.17) คาเดนทางของวทยากร กจกรรมท 3 จานวน 3 ทาน ๆ ละ 500 บาท จานวน 7 ครง

270,400 2,640

312 3,000 5,760

11,700 4,000 2,500 1,250

25,200 14,400 9,000

6,000

4,500 3,000

10,500



3.18) คาเดนทางของเกษตรกรมอบรมถายทอดเทคโนโลย รบดบเครอขาย กจกรรมท 1 จานวน 60 ทาน ๆ ละ 400 บาท จานวน 1 ครง 3.19) คาเดนทางของเกษตรกรมอบรมถายทอดเทคโนโลย รบดบเครอขาย กจกรรมท 2 จานวน 60 ทาน ๆ ละ 400 บาท จานวน 1 ครง 3.20) คาเชารถยนต 10 วน ๆ ละ 1,800 บาท 3.21) คาอาหารทดลองเลยงไกงวงพอแมพนธ จานวน 72 ตว (จานวน 700 กก. x ละ 10 บาท) 3.22) คาอาหารทดลองเลยงไกงวงขน จานวน 120 ตว (จานวน 4,900 กก. x ละ 12 บาท) 3.23) คาใชจายในการวเคราะหโภชนะ 5 ครง ๆ ละ 7 ตวอยาง ๆ ละ 400 บาท 3.24) คาจดทารายงานความกาวหนา 3 ครง ๆ ละ 3,000 บาท 3.25) คาจดทารายงานฉบบสมบรณ 20 เลม ๆ ละ 400 บาท 3.29) คาใชจายอน ๆ

24,000

24,000

18,000 7,000

58,800 14,000 9,000 8,000 3,838

4. หมวดคาวสด 4.1) วสดสานกงาน เชน เครองปรน แฟมเอกสาร เกบเอกสาร (เหมาจาย) 4.2) วสดจดทารายงานและเอกสารทใชเผยแพร เชน กระดาษ หมกพมพ (เหมาจาย) 4.3) ถงพลาสตก ความจ 30 กโลกรม จานวน 1,400 ใบ ๆ ละ 5 บาท

19,000 8,000 4,000 7,000

รวมงบประมาณทเสนอขอ (สามแสนเกาหมนหนงพนบาทถวน) 391,000 หมายเหต : งบประมาณของโครงการวจยทงหมดสามารถใชจายถวเฉลยไปยงทกรายการได

การบรณาการสนบสนนจากหนวยงาน/ท างานรวมกนระหวางโครงการอนๆ (ถาม) ชอโครงการ หนวยงาน/องคกรทรบผดชอบ งบประมาณ

1. โครงการวจยและพฒนาไกงวงเปนสตวเศรษฐกจตวใหม ในป 2554

ศนยวจยและถายทอดเทคโนโลยมหาสารคาม , สสอ. ท 4, สานกงานปศสตวจงหวดนครพนม

120,000 บาท

2. โครงการแปรรปผลผลตทางการเกษตร ในป 2556

องคการบรหารสวนตาบลอาจสามารถ

100,000 บาท

3. สรางอาคารสถานททาการชมรมผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม ในป 2556

องคการบรหารสวนตาบลอาจสามารถ

100,000 บาท

15. การตดตาม ประเมนผลและรายงานผล :

รายงานความกาวหนากบสานกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรฯ โดยรายงานผลการดาเนนงาน และจดสงขอมลตามแบบฟอรมฯ ทกาหนด เปนรายไตรมาส รวมไมนอยกวา 3 ครง/ป โดยรายงานในระบบตดตามโครงการคลนกเทคโนโลยออนไลน ( Clinic Monitor Online : CMO) ทเวบไซต www.clinictech.most.go.th และสงรายงานฉบบสมบรณพรอมไฟลเอกสารภายใน 30 วนหลงสนสดปงบประมาณ (โปรดศกษาในคมอฯ)



16. การเผยแพรประชาสมพนธการด าเนนโครงการ : ทกครงทมการจดกจกรรมและมการเผยแพรประชาสมพนธ จะระบวาไดรบการสนบสนนงบประมาณ

จากสานกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทง ยนดใหความรวมมอเขารวมจดแสดงผลงานคลนกเทคโนโลยในงานนทรรศการตาง ๆ ทเกยวของ

17. เหมอนโครงการอน ๆ

(นายธนพฒน สระนรากล)

ผรบผดชอบโครงการ ตาแหนง หวหนาสาขาวชาสตวศาสตร

คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม



ประวตคณะผด าเนนโครงการคลนกเทคโนโลยทาน หวหนาโครงการคลนกเทคโนโลยทานทานท 1 1. ชอ (ไทย) นายธนพฒน สระนรากล

(องกฤษ) Mr. Tanapat Suranarakul 2. หมายเลขบตรประจ าตวประชาชน : 3-3499-00736-50-0 3. ต าแหนงบรหาร : หวหนาสาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย ต าแหนงวชาการ : อาจารย 4. หนวยงานทสงกด : สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม ทอยทสามารถตดตอได : สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม 103 หม 3 บานหนองเซา ถ. ชยางกร ต. ขามเฒา อ. เมอง จ. นครพนม 48000 โทรศพท : 0-4253-2471 โทรสาร : 0-4253-2472 โทรศพทมอถอ : 08-7775-5663 E-mail : [email protected] 5. ประวตการศกษา ปทจบ ระดบปรญญา อกษรยอ

ปรญญา คณะวชา สาขาวชา ชอสถาบนการศกษา

2549 2544

ปรญญาโท ปรญญาตร

วท.ม. วท.บ.

เกยรตนยมอนดบ 1

เกษตรศาสตร เกษตรศาสตร

สตวศาสตร สตวศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน สถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตพษณโลก

6. สาขาวชาทมความช านาญพเศษ 1. โภชนศาสตรสตว (Animal Nutrition) 2. การจดการระบบฟารม (Farming System Management) 3. การวเคราะหบรบทชมชน

7. ประสบการณทเกยวของกบการบรหารงานวจยทงภายในและภายนอกประเทศ 7.1 แผนงานวจยในฐานะผอ านวยการแผนการวจย

ชอแผนงานวจย ป พ.ศ. แหลงทนวจย 1. เกษตรอนทรยเชงบรณาการพฒนาทองถนจากมลกระบอแบบวถไทยอยางพอเพยงและยงยนในอาเภอศรสงคราม จงหวดนครพนม

2552 สานกงานคณะกรรมการ วจยแหงชาต (วช.)

2. การพฒนาศกยภาพโครงสรางการผลตและการตลาดโคเนอไทยตอการสรางความมนคงทางดานอาหารเพอรองรบการเปลยนแปลง AEC

2558 คอบช.

7.2 โครงการวจยในฐานะทตนเองเปนหวหนาโครงการวจย ชอโครงการวจย ป พ.ศ. แหลงทนวจย

1. รปแบบการเลยงและการจดการฝงกระบอทยงยนของ 2552 สานกงานคณะกรรมการ




เกษตรกรในอาเภอศรสงคราม จงหวดนครพนม วจยแหงชาต (วช.) 2. เปรยบเทยบการใชอาหาร 4 ชนดทมผลตอสมรรถนะการผลต และคณภาพซากในเปดเนอ

2552 ทนอดหนนการทาวจย วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยนครพนม

ม.นครพนม 3. การเปรยบเทยบประสทธภาพการเลยงไกไขสหกรณบานกลาง จงหวดนครพนม


ม.นครพนม 4. ศกษาการเสรมถวกวรมลลเปนแหลงโปรตนในอาหาร ตอสมรรถนะการเจรญเตบโต และคณภาพซากของเปดเนอ


ม.นครพนม 5. ศกษาการเสรมถวกวรมลล (50%CP) เปนแหลงโปรตนในอาหาร ตอสมรรถนะการเจรญเตบโต และคณภาพซากของไกเนอ

2553 บรษท แลบอนเตอร จากด

6. การเสรมสารส Lali Red ในอาหารตอสมรรถนะการผลตของไกไขและคณภาพไข


7. การสรางรปแบบบรณาการการผลตขาวหอมมะลและสตวเศรษฐกจของทองถนอยางสมดลและยงยน


8. A value chain and risk analysis study for a layer chicken cooperative

2554 FAO

9. Effect of dietary supplementation lecithin production growth performance and carcass quality of broilers


10. การวจยและพฒนาฟารมไกไขจากภมปญญาทองถนตอการสรางอาชพควบควถชวตชมชนของจงหวดนครพนมอยางยงยน


11. Effect of Fiber Concentrate (ARBOCEL) Supplementation in Dietary of on Growth Performance and Charter Fecal of broilers


12. การปรบตวของกลมเกษตรกรผเลยงไกไขบานกลางแบบมสวนรวมเพอรองรบการเปลยนแปลง

2556 สกว.

13. การถอดบทเรยนตารบสมนไพรไทยจากภมปญญาทองถนทใชเลยงและรกษาโรคกระบอปลกในเขตลมนาสงครามของจงหวดนครพนม


14. การจดแบงเขตพนทดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรใน 2558 ทนอดหนนมหาวทยาลย



การพฒนาศกยภาพกระบอปลกในเขตลมนาสงครามและลมนากาของจงหวดนครพนม

นครพนม

15. หวงโซการผลตและวถตลาดโคเนอไทยทสงออกผานเสนทาง R9 และ R12 เพอรองรบการเปลยนแปลง AEC

2558 คอบช.

16. การพฒนาพนธกรรมกระบอปลกในเขตลมนากาของจงหวดนครพนมเพอรองรบการแขงขน AEC ดวยวธการใชฮอรโมนกระตนการเปนสดชวยในการวางแผนผสมเทยม

2559 ทนอดหนนมหาวทยาลยนครพนม

7.3 โครงการวจยในฐานะทตนเองเปนผรวมโครงการวจย ชอโครงการวจย ป พ.ศ. แหลงทนวจย

1. การสรางรปแบบบรณาการการผลตขาวหอมมะลและสตวเศรษฐกจของทองถนอยางสมดลและยงยน


2. การศกษาพฤตกรรมและมลคาทางโภชนะของการใชเศษซากพชทเหลอจากการเกษตรเลยงโค-กระบอทเลยงตามแนวลานาโขง จงหวดนครพนม


3. การปรบปรงสายพนธไกพนเมองลกผสม 4 สายเลอดของมหาวทยาลยนครพนม (NPU)

2555 คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม

4. ศกษาสภาพการผลตของเกษตรกรรายยอยและคณลกษณะของกระบอในเขตลมแมนาสงคราม จงหวดนครพนม

2555 กรมปศสตว

5. การศกษาคณลกษณะและเอกลกษณเฉพา ะของกระบอปลกในลมนาสงครามและลมนากาในเขตจงหวดนครพนม

2556 กรมปศสตว

6. ศกษาตนทนและผลตอบแทนการปลกผกของเกษตรกรตามรมแมนาโขง ในจงหวดนครพนม


7. การศกษาภมปญญาทองถนทม ผลตอความสมฤทธผลในการคดเลอกพนธกระบอ ปลก ของเกษตรกรในเขตลมนาสงคราม จงหวดนครพนม


8. การเพมประสทธภาพทางการผลตไกงวงดวยการผสมเทยมกบวถชมชนของจงหวดนครพนม


9. การจดแบงเขตพนทดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรในการพฒนาศกยภาพโคเนอของกลมจงหวดสนก (สกลนคร นครพนม มกดาหาร)

2558 คอบช.

10. สถานะภาพและศกยภาพในการผลตโคเนอของกลมจงหวดสนก (สกลนคร นครพนม มกดาหาร)

2558 คอบช.

11. การปรบตวเพอรองรบการเปลยนแปลงของกลมเกษตรกร ผ เลยงไกไขบานกลาง ตอการสรางความมนคงทางดานอาหารแบบวถชวตชมชนอยางยงยน


12. การพฒนารปแบบและเพมขดความสามารถของวสาหกจ 2559 ทนอดหนนมหาวทยาลย



ชมชนผเลยงไกงวงนครพนมสการสรางอาชพเพอรองรบ AEC นครพนม 13. การปรบตวเพอรองรบการเปลยนแปลงของกลมเกษตรกรผเลยงไกไขบานกลางตอการสรางความมนคงทางดานอาหารแบบวถชวตชมชนอยางยงยน


14. การศกษาประสทธภาพทางการสบพนธของการผลตไกงวงใน 1 รอบป


7.4 งานวจยทก าลงท า ชอโครงการวจย ป พ.ศ. แหลงทนวจย ทาวจยเสรจ

1. การศกษาคณลกษณะและเอกลกษณเฉพาะของกระบอปลกในลมนาสงครามและลมนากาในเขตจงหวดนครพนม

2555 กรมปศสตว 90%

2. การปรบตวของกลมเกษตรกรผเลยงไกไขบานกลางแบบมสวนรวมเพอรองรบการเปลยนแปลง

2556 สกว. 70%

3. การถอดบทเรยนตารบสมนไพรไทยจากภมปญญาทองถนทใชเลยงและรกษาโรคกระบอปลกในเขตลมนาสงครามของจงหวดนครพนม


90%

4. การจดแบงเขตพนทดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรในการพฒนาศกยภาพโคเนอของกลมจงหวดสนก (สกลนคร นครพนม มกดาหาร)

2558 คอบช. 15%

7.5 งานวจยทเผยแพรการตพมพ

ธนพฒน สระนรากล, เทอดศกด คาเหมง, สทธพงศ อรยะพงศสรรค และ ฉลอง วชราภากร. 2549. ผลการใชเนอหอยเชอรบดแหงแทนปลาปนในอาหารเปดเนอตอสมรรถนะการผลตและการยอยไดในเปดเนอเชอร วอลเลย, ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน รวมกบ กรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

Khampata, K., T. Khammeng, T. Suranarakul, P. Pakdee, S. Uriyapongson and U. Soipeth. 2005. Effect of Dry Cassava Leaf in Hybred Duck Rations on Digestibility, Growth Performance and Carcass Quality. AHAT/BSAS International Conference Integrating Livestock-Crop System to meet the Challenges of Globalization, Sofitel Raja Orchid Khon Kaen, Khon Kaen, Thailand.

Suranarakul, T., T. Khammeng, S. Uriyapongson and C. Wachirapakhon. 2005. Effect of Substitution of Golden Apple Snail (Pomaeca canaliculata) Meat for Fish Meal in Duck Ration on the Performance of Cherry Valley Duck. AHAT/BSAS International Conference Integrating Livestock-Crop System to meet the Challenges of Globalization, Sofitel Raja Orchid Khon Kaen, Khon Kaen, Thailand.

Suranarakul, T., T. Khammeng, S. Uriyapongson and C. Wachirapakhon. 2005. Effect of Substitution of Golden Apple Snail (Pomaeca canaliculata) Meat for Fish Meal in



Duck Ration on the Digestibility of Cherry Valley Duck. AHAT/BSAS International Conference Integrating Livestock-Crop System to meet the Challenges of Globalization, Sofitel Raja Orchid Khon Kaen, Khon Kaen, Thailand.

ธนพฒน สระนรากล, จตตยา เสรวฒน, นวลจนทร เพชรนย, นวรตย ผอบงา และ วรนทร วงศสามารถ. 2552. การศกษาระบบการเลยงไกไขโรงเรอนพนยกสงจากภมปญญาทองถนของฟารมสหกรณบานกลาง จงหวดนครพนม. การประชมวชาการงานเกษตรนเรศวร ครง 7. คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร.

ธนพฒน สระนรากล. 2553. การเสรมสารส Lali Red ในอาหารตอสมรรถนะการผลตของไกไขและคณภาพไข . 2553. ประชมวชาการเกษตร ครงท 11 ประจาป 2553. คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

ธนพฒน สระนรากล นวลจนทร เพชรนย และ ราชนทร บวบาน. 2554. ผลการเสรมกวรมลลเปนแหลงโปรตนในอาหารตอสมรรถนะการเจรญเตบโตและคณภาพซากเปดเนอ. วารสารแกนเกษตร ปท 39 ฉบบพเศษ 2554 หนา 1-4.

ธนพฒน สระนรากล และ ราชนทร บวบาน. 2555. ผลการเสรมกวรมลล (50% โปรตน) เปนแหลงโปรตนในอาหารตอสมรรถนะการเจรญเตบโตและคณภาพซากไกเนอ. วารสารแกนเกษตร ปท 40 ฉบบพเศษท 2 2555. หนา 257-261.

จตตยา สระนรากล , ธนพฒน สระนรากล และเสาวคนธ เหมวงษ. 2555. การเปรยบเทยบตนทนและผลตอบแทนของเกษตรกรทปลกผกระหวางการใชปยมลกระบอและปยเคม. วารสารแกนเกษตร ปท 40(2) : 135-144.

ธนพฒน สระนรากล. 2555. การเลยงไกไขของกลมเกษตรกรบานกลาง จงหวดนครพนม โดยใชภมปญญาทองถนอยางยงยน. วารสารแกนเกษตร 40(3) : 291-298.

ผรวมโครงการคลนกเทคโนโลยทานคนท 2 1. ชอ (ไทย) ดร.พรจต สอนสดา

(องกฤษ) Dr.Pornjit Sonseeda 2. หมายเลขบตรประจ าตวประชาชน : 3-4805-00207-74-8 3. ต าแหนงบรหาร : - ต าแหนงวชาการ : อาจารย 4. หนวยงานทสงกด : สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม ทอยทสามารถตดตอได : สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม 103 หม 3 บานหนองเซา ถ. ชยางกร ต. ขามเฒา อ. เมอง จ. นครพนม 48000 โทรศพท : 0-4254-3222 โทรสาร : 0-4254-3122 โทรศพทมอถอ : 08-8729-2336 E-mail : [email protected]




5. ประวตการศกษา ปทจบ ระดบปรญญา อกษรยอ

ปรญญา คณะวชา สาขาวชา ชอสถาบนการศกษา

2556 2552 2549

ปรญญาเอก ปรญญาโท ปรญญาตร

ปร.ด. วท.ม. วท.บ.

เกษตรศาสตร เกษตรศาสตร เกษตรศาสตร

สตวศาสตร สตวศาสตร สตวศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยขอนแกน

6. สาขาวชาทมความช านาญพเศษ 1. สรระวทยาการสบพนธในสตวเลยง (Reproductive Physiology of Domestic Animals)

7. ประสบการณทเกยวของกบการบรหารงานวจยทงภายในและภายนอกประเทศ 7.1 แผนงานวจยในฐานะผอ านวยการแผนการวจย ไมเคยเปน 7.2 โครงการวจยในฐานะทตนเองเปนหวหนาโครงการวจย ไมเคยเปน

7.3 งานวจยทก าลงท า T. Vongpralub, J. Chasombat, S. Sirisathien, Y. Phasuk and P. Sonseeda. 2013.

Vitrification of Thai native cattle oocyte: Effects of ethylene glycol concentrations, linoleic acid albumin and cholesterol-loaded methyl-α-cyclodextrin 7.4 งานวจยทเผยแพรการตพมพ

Pronjit Sonseeda, Thevin Vongpralub and Banyut Laopaiboon. 2013. Effects of the environmental factors, age and breeds on semen characteristics in Thai indigenous chicken: a one-year study. TJVM. Vol 43(3).

Pronjit Sonseeda, Thevin Vongpralub and Bunyut Laopaiboon. 2013. The Effect of Storage Period on Semen Quality and Fertility of Thai Native Chicken Frozen Semen. KKU Vet J. 23(1): ……..

Pronjit Sonseeda, Thevin Vongphalub, Jatupron Phongpeng. 2011. Effect of Solid Storage on Subsequent Quality of Boar Semen. KKU Vet J. 21(2) : 164-171.

พรจต สอนสดา, เทวนทร วงษพระลบ, บญญต เหลาไพบลย และ พชญรตน แสนไชยสรยา . 2555. ผลของอายและสายพนธตออตราการเคลอนท, อตราการรอดชวตและความสมบรณพนธของนาเชอแบบแชแขงของพอพนธไกพนเมอง. แกนเกษตร 40 ฉบบพเศษ 2 : 334-338.

เทวนทร วงษพระลบ, พรจต สอนสดา และ บญญต เหลาไพบลย . 2555. ผลของ cysteine และ glutathione ตอคณภาพนาเชอไกพนเมองไทยแบบแชแขง . แกนเกษตร 40 ฉบบพเศษ 2 : 339-342.

Thevin Vongpralub, Apiruk Utha, Jatupron Pongpeng, Pornjit Sonseeda and Wichuda Yindee. 2011. A comparison of the simple vapour method and programmable freezer on motility and fertility of frozen Thai native chicken semen. The 3rd International Conference on Sustainable Animal Agriculture for Developing



Countries. พรจต สอนสดา , ยพน ผาสข, สนชย วโรจนวฒกล, และเทวนทร วงษพระลบ. 2554. ผลของการเกบ

รกษานาเชอในรปแบบวนทอณหภม 5 °ซ ตอการเคลอนทและอตราการผสมตดของนาเชอไกพนเมอง. วารสารแกนเกษตร ปท 39(1):

พรจต สอนสดา , จฬานย นวมจตร, เทวนทร วงษพระลบ และยพน ผาสข. 2552. ผลของระดบ DMSO ตออตราการเคลอนทและอตราการรอดชวตของอสจในนาเชอไกแบบแชแขง. วารสารเกษตรนเรศวร ปท 12 (ฉบบพเศษ): 34-38.

พรจต สอนสดา, เทวนทร วงษพระลบ และยพน ผาสข. 2552. ผลการเจอจางตอคณภาพนาเชอและอตราการผสมตดในไกพนเมองภายหลงการเกบรกษา. การสมมนาวชาการเกษตรประจาป 2552 คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. หนา 73-75.

พรจต สอนสดา, เทวนทร วงษพระลบ และยพน ผาสข. 2552. ผลของการเกบรกษานาเชอในรปแบบของวนภายใตการเกบรกษาทอณหภม 5 °C ตอคณภาพของนาเชอในไกพนเมอง. การประชมวชาการสตวแพทยศาสตร มข. ครงท 10 วกฤตเศรษฐกจโลก : การปรบตวของครวไทยสครวโลก. หนา 173-177.

พรจต สอนสดา, จฬานย นวมจตร, ยพน ผาสข และเทวนทร วงษพระลบ. 2550. ผลของระยะเวลาของการเกบรกษานาเชอเจอจางในไกพนเมองตออตราการผสมตด. ประชมวชาการสตวแพทย ครงท 8 คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. หนา 43-46.

เทวนทร วงษพระลบ, ยพน ผาสข, บญญต เหลาไพบลย, จฬานย นวมสข และ พรจต สอนสดา . 2550. ผลของชนดนายาเจอจางตอคณภาพนาเชอไก. การประชมวชาการสตวศาสตร ครงท 3 เรองยคใหมกบการเปลยนแปลงปศสตวไทย. ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. หนา 196-203.

พรจต สอนสดา, ยพน ผาสข, เทวนทร วงษพระลบ . 2552. ผลของจานวนอสจและปรมาตรนาเชอในการผสมเทยมดวยนาเชอแบบแชแขงตออตราการผสมตดและ ฟกออกในไกพนเมอง . เรองปศสตวไทยในกระแสเศรษฐกจถดถอย. มหาวทยาลยขอนแกน . การประชมวชาการสตวศาสตร ครงท 5: 150-160.

ผรวมโครงการคลนกเทคโนโลยทานท 3 1. ชอ (ไทย) นางสาวมทนยา สารกล (องกฤษ) Miss. Mattaneeya Sarakul 2. หมายเลขบตรประจ าตวประชาชน 1-3501-00013-57-6 3. ต าแหนงบรหาร : หวหนางานฝกงานภายนอกและสหกจศกษา คณะเกษตรและเทคโนโลย 4. ต าแหนงวชาการ : อาจารย 5. หนวยงานทสงกด : สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม

ทอยทสามารถตดตอได : 103 หม 3 บานหนองเซา ถ. ชยางกร ต. ขามเฒา อ. เมอง จ. นครพนม 48000

โทรศพท : 0-4254-3222 โทรสาร : 0-4254-3122



โทรศพทมอถอ : 08-57657080 E-mail : [email protected]

6. ประวตการศกษา ปทจบ ระดบ คณะ สาขาวชา สถาบน

2552 ปรญญาโท ปรญญาตร

เกษตร สตวศาสตร (การปรบปรงพนธสตว) ม.เกษตรศาสตร (บางเขน)

2550 ปรญญาตร ปรญญาตร

ผลตกรรมการเกษตร การผลตโคเนอ-โคนม ม.แมโจ (เชยงใหม)

7. สาขาวชาทมความช านาญพเศษ 1. การปรบปรงพนธสตว (Animal Breeding) 2. การผลตปศสตวในเขตรอนชน (Livestock Production in Tropical)

8. ประสบการณทเกยวของกบการบรหารงานวจยทงภายในและภายนอกประเทศ 8.1 หวหนาโครงการวจย

ชอโครงการวจย ป พ.ศ. แหลงทนวจย 1. ประสทธภาพการผลตไกพนเมองลกผสม 4 สายพนธ ของมหาวทยาลยนครพนม (NPU)

2555 ทนอดหนนการทาวจย คณะเกษตรและเทคโนโลย ม.นครพนม

2. ศกษาสภาพการผลตของเกษตรกรรายยอยและคณลกษณะของโคในเขตลมแมนาสงคราม จงหวดนครพนม

2556 ทนสนบสนนจาก วช.

3. การขยายผลทดสอบการใชประโยชนออยอาหารสตวในกลมเกษตรกรผเลยงโคเนอ สหกรณการเลยงปศสตว กรป.กลาง โพนยางคา จากด

2556 ทนสนบสนนจาก สวทช.



5. การศกษาปจจยทมอทธพลตอความสมฤทธผลในการอนรกษและพฒนาพนธกรรมกระบอปลกดวยภมปญญาทองถนของเกษตรกรในลมนาสงคราม จงหวดนครพนม


8.2 งานวจยทท าเสรจแลว ชอโครงการวจย ป พ.ศ. แหลงทนวจย ทาวจยเสรจ

1. ประสทธภาพการผลตไกพนเมองลกผสม 4 สายพนธ ของมหาวทยาลยนครพนม (NPU)


รอยละ 100

2. การศกษาอทธพลของอายการตดตอผลผลตและคณภาพทางอาหารสตวของหญาเนเปยรสายพนธปากชอง 1 ในพนท อ.เมอง จ.นครพนม


รอยละ 100

3. อทธพลของปยมลโคตอผลผลตและคณภาพของเมลดพนธหญากนนมอมบาซา

2555 ทนอดหนนการทาวจย คณะเกษตรและเทคโนโลย

รอยละ 100




ม.นครพนม 4. การใชฮอรโมนโปรเจสเตอรโรนรวมกบพรอสตาแกรนดนในการเหนยวนาการเปนสดในโคเนอลกผสมพนเมอง กรณศกษา ตาบลขามเฒา อาเมองนครพนม


รอยละ 100

5. ศกษาสภาพการผลตของเกษตรกรรายยอยและคณลกษณะของโคในเขตลมแมนาสงคราม จงหวดนครพนม

2556 ทนสนบสนนจาก วช. รอยละ 70

6. การขยายผลทดสอบการใชประโยชนออยอาหารสตวในกลมเกษตรกรผเลยงโคเนอ สหกรณการเลยงปศสตว กรป.กลาง โพนยางคา จากด

2556 ทนสนบสนนจาก สวทช. รอยละ 80


2557 ทนสนบสนนจาก วช. อยระหวางดาเนนการ

8. การถอดบทเรยนตารบสมนไพรไทยจากภมปญญาทองถนทใชเลยงและรกษาโรคโคปลกในเขตลมนาสงครามของจงหวดนครพนม

2557 ทนสนบสนนจาก วช. รอยละ 90

9. การศกษาปจจยทมอทธพลตอความสมฤทธผลในการอนรกษและพฒนาพนธกรรมกระบอปลกดวยภมปญญาทองถนของเกษตรกรในลมนาสงคราม จงหวดนครพนม

2558 ทนสนบสนนจาก วช. อยระหวางการดาเนนการ

9. ผลงานตพมพ / เผยแพร

1. Sarakul, M., S. Koonawootrittriron, M.A. Elzo and T. Suwanasopee. 2011. Factors influencing genetic change for milk yield within farms in Central Thailand. Asian-Aust. J. Anim. Sci. 24: 1031-1040.

2. Sarakul, M., S. Koonawootrittriron, M.A. Elzo and T. Suwanasopee. 2010. Factors associated genetic improvement for milk production of dairy cattle at farm level in Central Thailand. Paper C01-PP-26_PP818-821 in Proc. 14th AAAP Animal Science Congress, Pingtung, Taiwan ROC. August 23-27, 2010.

3. Sarakul, M., S. Koonawootrittriron, T. Suwanasopee, M. A. Elzo, A. Hirunwong and T. Thongprapi. 2010. Factors affecting genetic improvement for milk production of dairy cattle at farm level in Central Thailand. Pages 150 - 157. In Proc. 48th Kasetsart University Conference, Animals, February 3 - 5, 2010, Bangkok (Thai).

4. Sarakul, M., S. Koonawootrittriron, T. Suwanasopee, A. Hirunwong and T. Tongprapi. 2009. Situation of production and attitude for sire selection of dairy

http://www.ajas.info/Editor/manuscript/upload/24-123.pdf



http://pirun.ku.ac.th/~agrskk/images/Conf-2010-The14AAAP_MYS-Thai%20DairyTrends.pdf




http://pirun.ku.ac.th/~agrskk/images/Conf-2010-KC480303-150-MYS-Factor%20Affecting%20Genetic%20Improvement.pdf



http://pirun.ku.ac.th/~agrskk/images/Conf-2009-470320-MYS-Situation%20of%20production.pdf

http://pirun.ku.ac.th/~agrskk/images/Conf-2009-470320-MYS-Situation%20of%20production.pdf



farmers in Thailand (2008). Pages 174 - 181. In Proc. 47th Kasetsart University Conference, March 17 - 21, 2009, Bangkok (Thai).



1.2 แบบส ารวจความตองการของชมชน

แบบส ารวจขอมลความตองการเทคโนโลย โดย คลนกเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม

สวนท 1 ขอมลชมชน 1.1 ชอชมชน/หมบาน บานคาเกม หมท 8 ตาบลอาสามารถ อาเภอเมอง จงหวดนครพนม 48000 1.2 ชอผนา

1) ประธานชมรมผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม นายเชษฐา กญญะพงษ บานคาเกม ทอย 19/1 หมท 8 ตาบลอาจสามารถ อาเภอเมอง จงหวดนครพนม 48000 หมายเลขโทรศพท 085-014-9679 2) ประธานวสาหกจชมชนผเลยงไกงวง (คาเกม) นายทวชย ดงงาม บานคาเกม ทอย 89 หมท 8 ตาบลอาจสามารถ อาเภอเมอง จงหวดนครพนม 48000 หมายเลขโทรศพท 098-1277-992 1.3 จานวนสมาชกในชมชน 122 ครวเรอน เฉลย 3.2 คน/ครวเรอน 1.4 อาชพของสมาชก

- อาชพหลก ทาการเกษตร (ทานา ทาสวน) คดเปนรอยละ 52 - อาชพรอง เลยงไกงวง คดเปนรอยละ 38 - อาชพเสรม รบจางทวไป คดเปนรอยละ 10

1.5 รายไดเฉลย / เดอน ของสมาชกและครวเรอน นอยกวา 5,000 บาท มากกวา 5,000 บาท แตไมเกน 10,000 บาท เกนกวา 10,000 บาท 1.6 ปจจยพนฐานในการดารงชพของชมชน นาเพอการอปโภคบรโภค ม ไมม ไฟฟา ม ไมม 1.7 ลกษณะทรพยากรของชมชนบานคาเกม ประกอบดวย 1) กลมเกษตรกรทรวมตวจดตงเปนกลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคาเกม 42 ราย 2) จานวนไกงวงทเลยงในชมชนบานคาเกม 6,543 ตว 3) โรงผสมอาหารสตวทใชผสมอาหารของกลมวสาหกจ 4) ทดนทาการเกษตรในระยะขอบเขตบานคาเกม ประมาณ 457 ไร 5) ลานาหวยฮองฮอ ไหลผาน มนาใชทาการเกษตร และใชผลตนาประปาภายในหมบานตลอดทงป 6) เกษตรกรทขนทะเบยนขอใหพฒนาทดนจงหวดนครพนมมาดาเนนการขดบอนา ขนาด กวาง x ยาว x ลก (4x12x2.5 เมตร) จนาใชประมาณ 120 ลบ.ม. ซงมในทดนทาการเกษตรของเกษตรกรบานคาเกม จานวน 24 บอ



7) ทรพยากรบคคลของชมชน ทเดนทางไปรบจางทวไป บานคาเกมหางจากจงหวดนครพนม ประมาณ 3 กโลเมตร ทาใหงายและสะดวกในการทาอาชพรบจาง 8) ทรพยากรมนษย หรอประชากร สวนใหญ รอยละ 95 นบถอทางศาสนาครสต และอกรอยละ 5 นบถอศาสนาพทธ 9) มโรงเรยนระดบอนบาล –ถง มธยมศกษาตอนปลาย ชอโรงเรยนบานคาเกม 10) มโบสถในการประกอบพธทางศาสนาครสต 11) รานคาของกลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวง ทระดมหนจดตงเปนรานจาหนายอาหารททาจากผลตภณฑไกงวง และผลผลตทางการเกษตร 1.8 หนวยราชการทดแลชมชนในปจจบน

1) องคการบรหารสวนตาบลอาจสามารถ 2) ปศสตวจงหวดนครพนม และปศสตวอาเภอเมอง

1.9 ผลตภณฑของชมชน(ถาม) 1) ไกงวงของกลมทผลตเขารานลาบไกงวงบานคาเกม และรานกวยเตยวไกงวง 2) การผลตขาวหอมมะล และขาวทวไป 3) แตงกวา 4) ปลา และกบ

สวนท 2 ความตองการเทคโนโลย 2.1 ชอกลม (ใสเครองหมาย ใหตรงตามสถานภาพของกลมพรอมชอ) ชอชมชน ชอวสาหกจชมชน ผเลยงไกงวงบานคาเกม จงหวดนครพนม อตสาหกรรมในครวเรอน/ขนาดกลาง/ยอม ทอย 116 บานคาเกม หมท 8 ตาบลอาสามารถ อาเภอเมอง จงหวดนครพนม 48000 2.2 ชอผรบการถายทอด

1) ประธานชมรมผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม นายเชษฐา กญญะพงษ หมายเลขโทรศพท 085-014-9679 2) ประธานวสาหกจชมชนผเลยงไกงวง (คาเกม) นายทวชย ดงงาม หมายเลขโทรศพ ท 098-1277-992 2.3 จานวนสมาชกในกลมทตองการเทคโนโลย 66 คน (แนบรายชอสมาชกพรอมทอยและหมายเลขโทรศพทตดตอ) 2.4 ประเดนปญหา / ความจาเปนทตองการเทคโนโลย หรอความชวยเหลอทางเทคโนโลย

การจดตงกลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคาเกมขนมา จากการศกษารปแบบการทาธรกจไกงวง ทศกษาตวอยางจาก ศนยถายทอดเทคโนโลย ศนยภมพลง (โครงการอนเนองมาจากพระราชดาร) มความเปนไปไดทจะพฒนาอาชพการเลยงไกงวงน เพอสรางรายได เนองจาก ชวงชวตในการผลต 6 เดอน สนกวาการเลยงโค-กระบอ ตนทนการผลตตา กวาการเลยงไก เลยงเปน เลยงสกร ทตองใชอาหารขน หรออาหารสาเรจรปเลยงตลอดระยะเวลา แตเมอกลมเรมเลยงพบปญหา ดงน



1) ตนทนการผลตดานอาหารสง เนองจากกลมไมมองคความรทจะหาแหลงวตถดบทมราคาถก และมคณภาพมาผลตอาหาร เพอลดตนทนการผลตไกงวงทงระบบ

2) การประกอบสตรอาหารเลยงไกงวงทสามารถผลตอาหารทมคณภาพใชเลยงไกงวงภายในกลมเองได แบบพงพาตนเอง ลดการใชอาหารสาเรจรป ทมราคาสง เนองจากอาหารทผลตออกมาจาหนาย ไมมอาหารเลยงไกงวงแบบสาเรจรป แตกลมเกษตรกรตองซอมาเพอประยกตใชกบไกงวง ทาใหมตนทนการผลตสง ดงนนกลมจงตองการความรทางวชาการ เพมเตม ในการผลตอาหารทมโภชนะครบตามความตองการของไกงวงในแตละชวงอาย เชน อาหารเลยงลกไกงวง ไกเลก ไกรน ไกขน และไกพอแมพนธ

3) รปแบบการเลยงและการจดการฟารมทถกตองตามหลกวชาการ ตลอดจนการพฒนาคณภาพใหไดฟารมมาตรฐาน เพอรองรบการสงออกไกงวงไปตางประเทศ

จากการประชมกลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคาเกม เพอใหแนวทางการแกไขปญหา และพฒนาระบบการเลยงไกงวง ไดเชญหนวยงาน เชน ปศสตวจงหวดนครพนม อาจารยจากสาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม ไดรบการบรรยายเรองผลการวจยการใชกากมนสาปะหลงหมกเปนแหลงวตถดบอาหารสตว เปนทางเลอกใหมทใชเลยงสตว ตลอดจนการประกอบสตรอาหารสตวใชเองจาก อาจารยทมประสบการณ เกษตรกรสามารถผลตใชเองได ทาใหกลมมความตองการองคความร การอบรมเชงปฏบตการ วสดอปกรณ สนบสนน เพอเปนสถานทตนแบบในการผลต และถายทอดเทคโนโลยการผลตไปสสมาชกกลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงในจงหวดนครพนมอก 5 กลม และจงหวดใกลเคยงทเปนเครอขายการผลตไกงวง ดงนน กลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคาเกม จงขอรบการสนบสนนการถายทอดเทคโนโลย จากกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย (วท.) เพอแกไขปญหาดงกลาว และชวยในการพฒนากลม เพมขดความสามารถในการพฒนาคณภาพชวต สรางอาชพและรายไดใหกบชมชน และจงหวดนครพนม ตลอดจนสรางโอกาสในการพฒนาตอยอดสเชงพานชย

2.5 เทคโนโลยทตองการ หรอปญหาทางเทคโนโลยทตองการใหชวยเหลอ

ก) ตองการคาปรกษา เรอง ข) ตองการใหฝกอบรม เรอง 1) การประกอบสตรอาหารจากวตถดบทมราคาถกในทองถน เพอการลดตนทนการผลต การ

สรางมลคาเพมดานคณคาทางโภชนะ เชน ผลงานวจยการใชกากมนและเปลอกลางมนสาปะหลงหมกจากโรงงานอตสาหกรรม ทมราคาถก ของสาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม นามาประยกตและถายทอดองคความรสชมชนทตองการใชประโยชน เหมาะสมกบการนามาใชเลยงไกงวง

2) กระบวนการผลตอาหารเลยงไกงวงใหไดมาตรฐานตามความตองการโภชนะของไกงวงทกชวงอาย เชน ลกไกงวง ไกเลก ไกรน ไกขน ไกสาวทดแทน ไกพอแมพนธ เพอใหเกดการเรยนรทกษะทางวชาการ ควบคกบการทดลองภายในฟารมเกษตรกร เพอแกไขและพฒนาอยางตอเนอง การฝกปฏบตเรยนรแบบบรณาการรวมกนระหวางผถายทอด และผเรยน

3) รปแบบการเลยงการจดการฟารมไกงวงใหมประสทธภาพ ไดมาตรฐาน ไดผานการรบรองมาตรฐานฟารมจากกรมปศสตว เพอเตรยมความพรอมในการสงออกไกงวงไปตางประเทศ

ค) อนๆ (ระบ)



2.6 ความตองการหรอปญหาฯตามขอ 2.5 เคยขอรบความชวยเหลอจากหนวยงาน (ระบชอ) สานกงานปศสตวจงหวดนครพนม แตยงไมไดรบความชวยเหลอ

ลงชอ (นายธนพฒน สระนรากล)

หมายเลขโทรศพท 087-7755-663 ผสารวจขอมล

วนท / / .

ลงชอ (นายทวชย ดงงาม) หมายเลขโทรศพท 098-1277-992

ผใหขอมล วนท / /



1.3 รายชอกลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวง บานค าเกม ล าดบ ชอ-สกล ต าแหนง ทอย เบอรโทรศพท

1 นายทวชย ดงงาม ประธาน 89 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

098-1277-992

2 นายณรงค แกวพลา รองประธาน

60/1 ม. 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

083-3269233

3 นางรตนา แกวบญกวาง กรรมการ 119 ม. 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

091-2840397

4 นายบญเรอง กญญะพงศ เหรญญก 66 หม 8 ตาบลอาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

088-3319751

5 นางสมบรณ แกวอาสา กรรมการ 45 หม 8 ตาบลอาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

088-3313202

6 นายธนวฒน เทพกรรณ กรรมการ 37 หม 8 ตาบลอาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

089-5705636

7 นางสาวจรยา แกวอาสา เลขาฯ 64 หม 8 ตาบลอาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

089-5368535

8 นางกรกนก ภมรสวรรณ กรรมการ 85 หม 8 ตาบลอาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

089-0123754

9 นางอนนต เคนด กรรมการ - หม 8 ตาบลอาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

083-3537780

10 นายทวฒน เทพกน สมาชก 37 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

11 นายสมชาย กาลงหาญ สมาชก 93 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

12 นายถวน บพศร สมาชก 83 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

13 นายเชษฐา กญญะพงศ สมาชก 19/1 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

14 นายณรงค แกวพลา สมาชก 60/1 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมองจ.นครพนม 48000

-

15 นายดาวละคร อาอวด สมาชก 114 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

16 นายวฒชย เทพกรรณ สมาชก 51 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

17 นายถวาย เกตด สมาชก 89 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-



ล าดบ ชอ-สกล ต าแหนง ทอย เบอรโทรศพท 18 นายเสนห แกวบญกวาง สมาชก 50 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.

นครพนม 48000 -

19 นายทา ดงงาม สมาชก 59 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

20 นายบญม ทองคา สมาชก 22 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

21 นางสาวพรพศ เคนด สมาชก 83 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ. นครพนม 48000

-

22 นางสาวอนน แกวบญกวาง

สมาชก 92 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

23 นายสกฎา แกวอาษา สมาชก 46 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

24 นางรจนา ดวงสา สมาชก 77 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

25 นางสมจตร แกวบญกวาง สมาชก 48 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

26 นางสาวสนนท เทพกน สมาชก 12 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

27 นางสาวอาไพวรรณ เทพกน


-

28 ดช. ณฐกรณ แกวบญกวาง


-

29 ดช. ลกษณมนต แกวบญกวาง

สมาชก 41/3 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

30 นายตนย กญญะพงศ สมาชก 41/3หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

31 นายไวพฒน กญญะพงศ สมาชก 89 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

32 นายแบงค นาเนาว สมาชก 89 หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

33 นายกตตพงศ สวรรณแดง สมาชก โรงเรยนบานคาเกม หม 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

34 นายถวาย เกตด สมาชก 49 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100380086



ล าดบ ชอ/สกล ต าแหนง ทอย หมายเลขบตรประจ าตวประชาชน

35 นายอดศกด นาเนาว สมาชก 49 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

1489900277460

36 นายเสน แกวบญกวาง สมาชก 49 หมท 8 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100380141

37 นางสาวสภาพร บางทราย

สมาชก 88 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

1480100003391

38 นางอะฮวน อาอวด สมาชก 7 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100377816

39 นางใจยม ปญญาวงษ สมาชก 27/1 หมท 8 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100378995

40 นางเมตตา แกวบญกวาง สมาชก 14 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100378138

41 นางชมาภรณ ยาวงศ สมาชก 52 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100378600

42 นางแยม ไตรจกร สมาชก 33 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

43 นางสมใจ นราชย สมาชก หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

44 นางนจรย คงหอม สมาชก 90 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100381155

45 นางบญจนทร เจรญมตร สมาชก 67 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100380931

46 นายประหยด เทพกน สมาชก 63 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000รถ

3480100380787

47 นางปราณ แกวอาษา สมาชก - หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

48 นายเสนาะ แกวบญกวาง สมาชก 132 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100380132

49 นางบรรจง เคนด สมาชก 29/1 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100379258

50 นางอนลกษณ รกษาวงศ สมาชก 125 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100381236



ล าดบ ชอ/สกล ต าแหนง ทอย หมายเลขบตรประจ าตวประชาชน

51 นางไสว นาเนาว สมาชก 35 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100379142

52 นางเทว แกวบญกวาง สมาชก 38 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100379410

53 นายกมล อาษาวง สมาชก 20 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480190025376

54 นางอนงศ บพศร สมาชก 83 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100380387

55 นางสมบรณ แกวอาสา สมาชก 45 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100379886

56 นายประดษฐ นาเนาว สมาชก 39 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100379096

57 นางสนท แกวอาสา สมาชก 13 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100378073

58 นางฉลาด แขงแรง สมาชก - หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

-

59 นางวเชยร กาญจนกล สมาชก 29 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100379088

60 นายสมชาย รกษาวงศ สมาชก 73 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100381210

61 นายสรเชต ดลน สมาชก 39/1 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100379509

62 นายณทศน ใชยธรรมา สมาชก 112 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3489900246587

63 นางสดใจ กาลงหาญ สมาชก 93 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3489900247770

64 นางตม แกวอาสา สมาชก 48 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100379975

65 นายประเทอง บรดอน สมาชก 139 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100381171

66 นางสวรรณ พรมพทกษ สมาชก 58 หมท 8 ต.อาจสามารถ อ. เมอง จ.นครพนม 48000

3480100380469



บทท 2 การด าเนนการถายทอดเทคโนโลย

2.1 คณะกรรมการด าเนนงาน 1) นายธนพฒน สระนรากล ผรบผดชอบโครงการ 2) ดร. พรจต สอนสดา ผรวมโครงการ 3) นางสาวมทนยา สารกล ผรวมโครงการ 4) นางจตตยา สระนรากล ผรวมโครงการ

5) นายเชษฐา กญญะพงษ ผประสานงานโครงการ 6) นายธนศกด คาดาง ผประสานงานโครงการ 7) นายทวชย ดลงาม ผประสานงานโครงการ 8) นายสาคร ปรมาตท ผดาเนนรายการ

2.2 การถายทอดเทคโนโลย สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม ไดนาผลงานวจยมาชวยแกไขปญหากลมเกษตรกรผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม ทมการจดทะเบยนขน 6 กลมวสาหกจผเลยงไกงวงทไดจดทะเบยนวสาหกจชมชน และเครอขายเกษตรกรผเลยงไกงวงภายใตศนยภมพลง (โครงการอนเนองมาจากพระราชดาร) อก 2 เครอขาย โดยการถายทอดเทคโนโลย เรอง การผลตกากมนสาปะหลงหมก การประกอบสตรอาหาร ตนทนตา การคดเลอกวตถดบอาหาร และการประกอบสตรอาหารเลยงไกงวงตนทนตา เพอขยายผลสกลมวสาหกจชมชนผเลยงไกงวงอก 5 กลม และผประกอบการเลยงไกงวงในจงหวดนครพนม เพอสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจของกลมและพนท ตลอดจนการพฒนาศกยภาพกลมใหดาเนนการผลตไกงวง สามารถสรางอาชพ สรางรายได แบบพงพาตนเอง อยางพอเพยงและยงยน รวมถงยกระดบการผลตรายยอยสการผลตในรปแบบเชงพานชย โดยเนนการพงตนเองทงในระยะสนและระยะยาว 2.2.1 ขนตอนและวธการถายทอด 1) การจดเตรยม เอกสารประกอบการบรรยาย และสอประกอบทใชในการถายทอด เชน Power point แผนไวนลแสดงนทรรศการ วดโอ 2) การจดเตรยมเอกสารคมอในการอบรมถายทอดโครงการ 3) การเตรยมความพรอมวสด อปกรณทใชในการฝกอบรมเชงปฏบตการ

4) การประชมชแจงการจดฝกโครงการอบรมเชงปฏบตการใหกบกลมเครอขายผเลยงไกงวงในจงหวดนครพนม ในทประชมกลมเกษตรกรผเลยงไกงวงในจงหวดนครพนมใหรบทราบความเปนมาและเปาหมายในการจดกจกรรม ทแบงออกเปน 3 กจกรรม ดงน กจกรรมท 1 การถายทอดความรและเทคโนโลยการใชกากมนสาปะหลงหมกยสต เพอใชเปนวตถดบอาหารสตว

กจกรรมท 2 การถายทอดความรและเทคโนโลยการคดเลอกวตถดบอาหารสตวทเหมะสมในการผลตเปนอาหารเลยงไกงวงและการคานวณสตรอาหารสตวโดยใชโปรแกรมสาเรจรป



กจกรรมท 3 การทดลองตดตามความกาวหนาและประเมนผลการนาวตถดบจากกากมนสาปะหลงหมกในใชเปนสวนผสมอาหารเลยงไกงวง การจดฝกอบรมเชงปฏบตการในกจกรรมท 1 ใชระยะเวลา 3 วน และกจกรรมท 2 ใชระยะเวลา 2 วน รวมเปน 5 วนตอครง สามารถแบงตารางการจดฝกอบรมแบงออกเปน 3 ครง ในระดบกลมวสาหกจ 2 ครง และระดบเครอขาย 1 ครง ตารางท 2.1 การจดตารางการฝกอบรมเชงปฏบตการ

ชอกลมเปาหมาย ระดบ หมายเหต 1. กลมวสาหกจผเลยงไกงวงบานผง กลมวสาหกจ 2. กลมวสาหกจผเลยงไกงวงบานคาเกม กลมวสาหกจ 3. เครอขายศนยภมพลง เครอขาย 2.2.2 วทยากร 1) นายธนพฒน สระนรากล วฒการศกษา : วทยาศาสตรมหาบณฑต สตวศาสตร (โภชนศาสตรสตว) ประสบการณ : การวจยและพฒนาอาหารสตว 2) ดร. พรจต สอนสดา

วฒการศกษา : ปรชญาดษฎบณฑต สตวศาสตร (สรรวทยาสตวเลยง) ประสบการณ : การวจยการผสมเทยมในสตวและการจดการฟารม 3) นางสาวมทนยา สารกล

วฒการศกษา : วทยาศาสตรมหาบณฑต สตวศาสตร (ปรบปรงพนธสตว) ประสบการณ : การวจยและพฒนาอาหารสตว 4) นางจตตยา สระนรากล

วฒการศกษา : เศรษฐศาสตรมหาบณฑต ประสบการณ : การวจยตนทนและผลตอบแทนทางการเกษตร 2.2.3 การด าเนนการหรอการถายทอดตามหลกสตรรายวชาตามกจกรรม ดงน การกาหนดตารางการจดฝกอบรมเชงปฏบตการ โครงการถายทอเทคโนโลย “ การใชประโยชนวตถดบกากมนสาปะหลงผลพลอยไดโรงงานผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหาร เลยงไกงวงชวยลดตนทนและเพมประสทธภาพการผลต ตนทนการผลตตา และผลตอบแทนทคมคา” การการประชมและตดตอประสานการเขารวมฝกอบรมเชงปฏบตการของกลมเกษตรกรหรอผประกอบการทมกจกรรมการเลยงไกงวงในจงหวดนครพนม ตามตารางกาหนดวนและเวลาดงกลาว ตลอดจนการจดเรยงกลมเกษตรกรทเขารวมการฝกอบรม เพอใหเปนไปตามแผนทกาหนดไว



ครงท 1 ระดบกลมวสาหกจผเลยงไกงวงบานผง ในระหวางวนท 18-21 พฤษภาคม 2558

เวลา ว/ด/ป 08.00-12.00 น.

13.00-16.30 น.

18 พ.ค. 2558 1) ลงทะเบยนกรอกใบสมครการเขารวมอบรม 2) พธเปดโครงการ ฯ 3) ทดสอบความรกอนการฝกอบรมถายทอดเทคโนโลย

สาระนาร “มนสาปะหลงและผลพลอยไดจากโรงงาน”

19 พ.ค. 2558 คณคาทางโภชนะของมนสาปะหลงและผลพลอยได

การใชประโยชนวตถดบกากมนสาปะหลงผานกระบวนการหมกเปนอาหารเลยงไกงวงชวยลดตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอง

20 พ.ค. 2558 ฝกปฏบตการการผลตกากมนสาปะหลงหมกยสต

ฝกปฏบตการการผลตกากมนสาปะหลงหมกยสต

21 พ.ค. 2558 1) การคดเลอกวตถดบอาหารสตวทเหม าะสมในการผลตเปนอาหารเลยงไกงวง 2) โภชนะการของวตถดบอาหารสตว

1) การคานวณสตรอาหาร 2) การฝกปฏบตคานวณประกอบสตรอาหารเลยงไกงวง

22 พ.ค. 2558 การฝกปฏบตการผสมอาหารเลยงไกงวง

1) สรปและทบทวนความรทผานการอบรมถายทอดเทคโนโลย 2) ทดสอบความรหลงการฝกอบรมถายทอดเทคโนโลย

หมายเหต : อาหารวางและเครองดม ชวงเชา 10.00-10.15 น. ชวงบาย 14.45-15.00 น.



ครงท 2 ระดบกลมวสาหกจผเลยงไกงวงบานคาเกม ในระหวางวนท 1-5 มถนายน 2558

เวลา ว/ด/ป 08.00-12.00 น.

13.00-16.30 น.

1 ม.ย. 2558 1) ลงทะเบยนกรอกใบสมครการเขารวมอบรม 2) พธเปดโครงการ ฯ 3) ทดสอบความรกอนการฝกอบรมถายทอดเทคโนโลย


2 ม.ย. 2558 คณคาทางโภชนะของมนสาปะหลงและผลพลอยได


3 ม.ย. 2558 ฝกปฏบตการการผลตกากมนสาปะหลงหมกยสต


4 ม.ย. 2558 1) การคดเลอกวตถดบอาหารสตวทเหมาะสมในการผลตเปนอาหารเลยงไกงวง 2) โภชนะการของวตถดบอาหารสตว


5 ม.ย. 2558 การฝกปฏบตการผสมอาหารเลยงไกงวง


หมายเหต : อาหารวางและเครองดม ชวงเชา 10.00-10.15 น. ชวงบาย 14.45-15.00 น.



ครงท 3 ระดบเครอขายผเลยงไกงวงศนยภมพลง (ภายใตโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร) ในระหวางวนท 15-19 มถนายน 2558

เวลา ว/ด/ป 08.00-12.00 น.

13.00-16.30 น.

15 ม.ย. 2558 1) ลงทะเบยนกรอกใบสมครการเขารวมอบรม 2) พธเปดโครงการ ฯ 3) ทดสอบความรกอนการฝกอบรมถายทอดเทคโนโลย


16 ม.ย. 2558 คณคาทางโภชนะของมนสาปะหลงและผลพลอยได


17 ม.ย. 2558 ฝกปฏบตการการผลตกากมนสาปะหลงหมกยสต


18 ม.ย. 2558 1) การคดเลอกวตถดบอาหารสตวทเหมาะสมในการผลตเปนอาหารเลยงไกงวง 2) โภชนะการของวตถดบอาหารสตว


19 ม.ย. 2558 การฝกปฏบตการผสมอาหารเลยงไกงวง


หมายเหต : อาหารวางและเครองดม ชวงเชา 10.00-10.15 น. ชวงบาย 14.45-15.00 น. 2.3 การถายทอดเทคโนโลยมการทดลองใชกากมนส าปะหลงหมกยสตเปนอาหารเลยงไกงวง แบงออกเปน 2 กลม ดงน กลมท 1 การทดลองเปรยบเทยบการใหผลผลตและประสทธภาพการฟกออกของไขจากวตถดบอาหารทใชสตรเดม กบวตถดบอาหารทมสวนผสมของกากมนหมกในสตรอาหาร อปกรณ การเตรยมวสดอปกรณในการสาธตทดลอง (ปรมาณตอครงทใชสาธต) 1) อาหารเลยงไกงวง

2) ไกงวงแมพนธจานวน 180 ตว 3) ไกงวงพอพนธจานวน 36 ตว (อตราไกงวงแมพนธ : พอพนธ (5 : 1)) 4) เครองชงดจตอล ขนาด 1 กรม ถง 5 กโลกรม 5) โรงเรอน



6) อปกรณในการเลยง เชน ระบบนา ถงอาหาร 7) ตฟกไข ความจขนาด 500 ฟอง

วธการทดลอง การทดลองครงนใช ไกงวง (สายพนธอเมรกนบอรน) จานวน 180 ตว วางแผนการทดลองแบบ ทอสอบกลม (T-test) แบงไกทดลองออกเปน 2 กลม (ทรตเมนต) ๆ ละ 90 ตว ซงแตกลมประกอบดวย 3 ซา ๆ ละ 30 ตว ทาการเลยงบนขง ในคอก ใหแสงภายในโรงเรอนเพมเตมนอกเหนอจากแสงธรรมชาต กอนเกบขอมลปรบสภาพไกงวงโดยใหกนอาหารสตรควบคมกอนเกบขอมล 7 วน ใหไกงวงไดรบอาหารและนาเตมท เลยงดวยอาหารทดลองทมขาวโพด ราละเอยด ปลาปน กากถวเหลอง วตามน และแรธาตเปนองคประกอบพนฐาน แบงการทดลองออกเปน 2 กลม ดงน กลมท 1 อาหารทมวตถดบอาหารทใชสตรเดม กลมท 2 อาหารทมวตถดบอาหารสวนผสมของกากมนหมกในสตรอาหาร

การบนทกผลการทดลอง โดยเรมเกบขอมลเมอแมไก งวงมอาย 42 ถง 50 สปดาห (เกบขอมล 8 สปดาห) ทาการบนทกจานวนไข นาหนกไข ปรมาณอาหารทกน และอตราการตาย ทไดในแตละสปดาห นาไปคานวณเปนคาเปอรเซนตผลผลต ประสทธภาพการเปลยนอาหารทกนเปนนาหนกไข คดเลอกไขทมขนาดเลก แตกราว ผดรปทรง ออก และบนทกจานวนไขไกงวงทเขาตฟก เมอไขฟกไดอาย 1 4 วน ทาการสองไข เพอตรวจดไขมเชอตออตราการผสมตด อายไขเขาฟกได 18 วน นาไขลงเกด และบนทกจานวนการเกดของลกไกงวง ทอาย 21 วน

ขอมลทใชสตรในการคานวณ 1. ผลผลตไขไก (Egg production : EP) 2. ไขเขาฟกเฉลย (%) 3. ไขมเชอเฉลย (%)

4. การฟกออกเฉลย (%) 5. จานวนลกไกเกดเฉลย (ตว/ครง) 6. ปรมาณอาหารทกน

การวเคราะหทางสถต เมอสนสดการทดลองนาขอมลทไดจากการบนทกไปวเคราะหความแปรปรวน (Analysis of

Variance) ตามแผนการทดลองแบบ (T-test) และเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยระหวางกลม (Steel and Torrie, 1980) โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป SAS (SAS, 1988)

กลมท 2 การทดลองเปรยบเทยบการสมรรถนะการเจรญเตบโตของไกงวง และตนทนการผลตจากวตถดบอาหารทใชสตรเดม กบวตถดบอาหารทมสวนผสมของกากมนหมกในสตรอาหาร

อปกรณ การเตรยมวสดอปกรณ 1) อาหารเลยงไกงวง

2) ไกงวงจานวน 240 ตว 3) เครองชง ขนาด 60 กโลกรม 5) โรงเรอน 6) อปกรณในการเลยง เชน ระบบนา ถงอาหาร



วธการทดลอง การทดลองครงนใช ไกงวง (สายพนธอเมรกนบอรน) จานวน 240 ตว วางแผนการทดลองแบบสมตลอด (Completely Randomized Design : CRD) แบงไกทดลองออกเปน 4 กลม (ทรตเมนต) ๆ ละ 90 ตว ซงแตกลมประกอบดวย 3 ซา ๆ ละ 20 ตว ทาการเลยงบนขง ในคอก ใหไกงวงไดรบอาหารและนาเตมท เลยงดวยอาหารทดลองทมขาวโพด ราละเอยด ปลาปน กากถวเหลอง วตามน และแรธาตเปนองคประกอบพนฐาน แบงการทดลองออกเปน 4 กลม ดงน กลมท 1 ไกงวงเพศผทเลยงอาหารทมวตถดบอาหารทใชสตรเดม

กลมท 2 ไกงวงเพศเมยทเลยงอาหารทมวตถดบอาหารทใชสตรเดม กลมท 3 ไกงวงเพศผทเลยงอาหารทมสวนผสมของกากมนหมกในสตรอาหาร

กลมท 4 ไกงวงเพศเมยทเลยงอาหารทมสวนผสมของกากมนหมกในสตรอาหาร หมายเหต การเลยงไกงวงชวงอาย 0-12 สปดาห ใชอาหารสาเรจรปเลยง โดยแบงออกเปน 3 ซา ๆ 40 ตว

การเลยงไกงวงชวงอาย 12-24 สปดาห แยกเพศ โดยแบงออกเปน 4 กลม ๆ ละ 3 ซา ๆ 20 ตว

สตวทดลอง ไกงวง (สายพนธ อเมรกนบอรน ) อาย 1 วน จานวน 240 ตว การทดลองใชอาหารแบงออกเปน 3 ระยะ คอ ระยะเลก (starter) อาย 0-8 สปดาห ระยะรน (grower) อาย 8-12 สปดาห ระยะขน (finisher ) อาย อาย 12-24 สปดาห

อาหารทดลอง (Experimental Feed) แบงเปน 3 ระยะ คอ ระยะไกเลก จะใชอาหารทมระดบโปรตนรอยละ 23 พลงงาน 3,100 Kcal ME/Kg ระยะไกรนจะใชอาหารทมระดบโปรตนรอยละ 20 พลงงาน 2,900 Kcal ME/Kg ระยะไกขนจะใชอาหารทมระดบโปรตนรอยละ 16 พลงงาน 2,900 Kcal ME/Kg

วธการทดลอง (Materials and Methods) 1) การจดเตรยมลกไก งวง อาย 1 วน เขาการทดลอง โดยชงนาหนกไกเรมตน และจด

นาหนกลกไกทใกลเคยงกนเขาหนวยทดลอง 2) ใหนาและอาหารแบบเตมท (ab-libitum) ตลอดการทดลอง 3) ทาการชงนาหนกไกงวงทดลอง 2 สปดาห/ครง 4) การใหวคซนตามโปรแกรม คอ วคซน หลอดลมอกเสบ ( IBD) นวคาสเซล (ND) และ

ฝดาษ เมออาย 5 14 และ 21 วน การเกบขอมล (Collection)

1) บนทกนาหนกตวเรมตน ปรมาณอาหารทกนและนาหนกตวสดทาย (Body Weight Gain : BWG) ทกระยะทเปลยนอาหาร เพอนาไปคานวณหาปรมาณอาหารทกน (Dairy Feed Intake : DFI) การเพมนาหนกตว (Weight Gain : WG) ประสทธภาพการเปลยนอาหาร (Feed Conversion Ratio : FCR) จากสตร total feed intake/body weight gain

2) บนทกการปวยและอตราการตายทกชวงการชงนาหนกตลอดการทดลอง



ขอมลทในสตรในการค านวณดานสมรรถนะการผลต 1. นาหนกทเพมขน (Weight Gain) WG = FW -IW 2. อตราการเจรญเตบโต (Average Daily Gain) ADG = WG / D 3. ปรมาณอาหารทกน (Average Daily Feed Intake) ADFI = FI / D 4. อตราการเปลยนอาหาร (Feed Conversion Ratio) FCR = FI / WG 5. ตนทนการผลตตอการเพมนาหนก 1 กโลกรม (Feed Cost/ Kilo Gain) FCG = FC / WG

หมายเหต IW = นาหนกเรมตน (กรม) FW = นาหนกสดทาย (กรม) FI = ปรมาณอาหารทกน (กรม)

% Protein = เปอรเซนตโปรตนในอาหารทดลอง FC = ตนทนอาหาร 1 กโลกรม (บาท/กก.) D = จานวนวน

การวเคราะหขอมลทางสถต (Statistic Analysis) นาขอมลทได ไดแก นาหนกตวทเพมขน อตราการเจรญเตบโต ปรมาณอาหารทกน อตราการ

เปลยนอาหารเปนนาหนก สดสวนประสทธภาพการใชโปรตน ตนทนการผลตตอการเพมนาหนก อตราการตาย เปอรเซนตซาก องคประกอบสวนตาง ๆ ของซาก และลกษณะมล มาทาการวเคราะหหาความแปรปรวน (Analysis of Variances : ANOVA) ตามแผนการทดลองแบบ CRD (Completely Randomized Design) เปรยบเทยบคาความแตกตางระหวางคาเฉลยในแตละปจจยการทดลองดวยวธวเคราะหแนวโนมการตอบสนอง (trend) ดวย orthogonal polynomials ของคาสงเกตดวยชดคาสง GLM (general linear model) โดยโปรแกรม Statistical Analysis System (SAS, 1987)

ระยะเวลาทท าการวจย และสถานทท าการทดลอง เรมงานทดลองในวนท 12 กมภาพนธ - 19 กนยายน 2558 ใชระยะเวลาในการทดลองไก งวง 24

สปดาห วสาหกจชมชนผเลยงไกงวงคาเกม บานคาเกม ทอย 116 หมท 8 ตาบลอาสามารถ อาเภอเมอง จงหวดนครพนม 48000



บทท 3 ผลการประเมนการด าเนนกจกรรมถายทอดเทคโนโลย

3.1 ขอมลผเขารวมอบรมรบการถายทอดเทคโนโลย การถายทอดเทคโนโลย การใชประโยชนวตถดบ กากมนสาปะหลง ผลพลอยไดโรงงานผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหาร เลยงไกงวงชวยลด ตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอง มผสมครเขารวมโครงการถายทอดเทคโนโลยเชงปฏบตการจากกลมวสาหกจผเลยงไกงวงบานคาเกม กลมวสาหกจผเลยงไกงวงหนองยางชน และเครอขายผเลยงไกงวงศนยภมพลง (โครงการอนเนองมาจากพระราชดาร) รวมทงหมดจานวน 75 คน แบงออกเปน เพศชาย 24 คน และเพศหญง 51 คน มอายเฉลย 49.3 ±12.5 ป โดยประกอบอาชพหลกมากทสดเปนวสาหกจชมชน 37 คน (รอยละ 49.33) โดยสวนใหญจบการศกษาระดบประถมศกษา 37 คน (รอยละ 49.33) รองลงมาเปนระดบมธยมปลาย/ปวช. 19 คน (รอยละ 25.33) มรายไดตอเดอนมากทสดท 2 ระดบเทากน คอ เฉลย 6,001-7,000 บาท จานวน 12 คน (รอยละ 16.00) และเฉลยมากกวา 10,000 บาท จานวน 12 คน (รอยละ 16.00) รองลงมามรายไดเฉลยท 7,001-8,000 บาท จานวน 11 คน (รอยละ 14.67) และ รายไดเฉลยท 8,001-9,000 บาท จานวน 10 คน (รอยละ 13.33) ตามลาดบ กลมเกษตรกรผเลยงไกงวงในจงหวดนครพนมไดรบทราบชองทางขาวสารครงแรก ผานทางจดหมายเชญมากทสด จานวน 48 คน (รอยละ 64.00) รองลงมาจากการแนะนา/คนรจก จานวน 22 คน (รอยละ 29.33) ตามลาดบ สวนผทเขารบการอบรมถายทอดเทคโนโลย เรอง การใชประโยชนวตถดบ กากมนสาปะหลง ผลพลอยไดโรงงานผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหารเลยงไกงวงชวยลดตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอง ยงไมเคยผานการเขารวมโครงการถายทอดเทคโนโลยทางคลนกเทคโนโลย จานวน 69 คน (รอยละ 92.00) และเคยไดรบการอบรมมากอน จานวน 6 คน (รอยละ 8.00) และผเขารวมรบการอบรมถายทอเทคโนโลยในครงน ไมเคยลงทะเบยนคนจนประเภทขาดอาชพ จานวน 71 คน (รอยละ 94.67) และเคยผานการลงทะเบยนคนจนประเภทขาดอาชพ จานวน 4 คน (รอยละ 5.33) ตามลาดบ (ตารางท 3.1) ตารางท 3.1 ขอมลผเขารบการอบรมในโครงการ (N = 75) ล าดบ

ท หวขอ รายละเอยด

ผเขารบการถายทอด ฯ

รอยละ

1 เพศ ชาย 24 32.00 หญง 51 68.00 2 อาย นอยกวา 20 ป 1 1.33 21-30 ป 5 6.67 31-40 ป 13 17.33 41-50 ป 23 30.67 51-60 ป 18 24.00 มากกวา 60 ป 15 20.00 ไมกรอกขอมล 0 0.00



ตารางท 3.1 ขอมลผเขารบการอบรมในโครงการ (ตอ) (N = 75) ล าดบ



รอยละ

อายต าสด (ป) 19 อายสงสด (ป) 85

อายเฉลย±S.D. (ป) 49.3±12.5 3 อาชพหลก รบราชการ 1 1.33 พนกงานรฐวสาหกจ 1 1.33 เกษตรกร 22 29.33 โอทอป 0 0.00 แมบาน 4 5.33 พนกงานธรกจเอกชน 2 2.67 รบจาง 6 8.00 วสาหกจชมชน 37 49.33 คาขาย 2 2.67 อน ๆ 0 0.00 4 ระดบการศกษาสงสด ประถม 37 49.33 มธยมตน 8 10.67 มธยมปลาย/ปวช. 19 25.33 ปวส./อนปรญญา 5 6.67 ปรญญาตร 5 6.67 สงกวาปรญญาตร 1 1.33 อน ๆ 0 0.00 5 รายไดตอเดอน นอยกวา 1,000 บาท 0 0.00 1,001-2,000 บาท 0 0.00 2,001-3,000 บาท 5 6.67 3,001-4,000 บาท 3 4.00 4,001-5,000 บาท 8 10.67 5,001-6,000 บาท 8 10.67 6,001-7,000 บาท 12 16.00 7,001-8,000 บาท 11 14.67 8,001-9,000 บาท 10 13.33 9,001-10,000 บาท 6 8.00 มากกวา 10,000 บาท 12 16.00 6 ทานทราบขาวครงแรกจากแหลงใด จดหมายเชญ 48 64.00 ทางอนเตอรเนต 0 0.00 การแนะนา/คนรจก 22 29.33



ตารางท 3.1 ขอมลผเขารบการอบรมในโครงการ (ตอ) (N = 75) ล าดบ



รอยละ

ปายประกาศโฆษณา 0 0.00 สอสารมวลชน 0 0.00 หนวยงานในทองถน 0 0.00 เจาหนาทรฐ 5 6.67 อน ๆ 0 0.00 7 เคยไดรบการอบรมถายทอด เคย 6 8.00 เทคโนโลย จากทางคลนกเทคโนโลย

หรอไม ไมเคย 69 92.00

8 เคยลงทะเบยนคนจนประเภทขาด เคย 4 5.33 อาชพหรอไม ไมเคย 71 94.67

3.2 การวเคราะหประเมนผลความพงพอใจและการปรบปรงหลกสตร 3. 2.1 ลกษณะพนฐานและความคดเหนของผ เขารบการอบรมโครงการถายทอดเทคโนโลย ของผตอบแบบสอบถามจากกลมเกษตรกร หรอผประกอบการดานไกงวงในจงหวดนครพนมทเขารบการอบรมถายทอดเทคโนโลย เรอง การใชประโยชนวตถดบ กากมนสาปะหลง ผลพลอยไดโรงงานผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหาร เลยงไกงวงชวยลด ตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอง จานวน 75 ราย และมผตอบแบบประเมนจานวน 75 ราย คดเปนรอยละ 100 ผลการประเมนผลความพงพอใจและการปรบปรงหลกสตร จดทาโดยการแจกแจงความถรอยละ และคาเฉลยเลขคณต และเรยงลาดบตามความสาคญตามความถจากมากไปหานอย 3 .2.2 นาผลการคานวณมาวเคราะหตามวตถประสงคของการประเมนและแปรความหมายของคาเฉลยของความคดเหน ดงน คาเฉลย 4.21-5 .00 หมายถง เหนดวยมากทสด คาเฉลย 3.61-4.2 0 หมายถง เหนดวยมาก คาเฉลย 2.41-3.6 0 หมายถง เหนดวยปานกลาง คาเฉลย 1.81-2.4 0 หมายถง เหนดวยนอย คาเฉลย 1. 00-1.80 หมายถง เหนดวยนอยทสด 3.2.3 ผลการประเมนผลความพงพอใจและการปรบปรงหลกสตร แบงออกเปน 2 ดาน ดงน

1) การวดความพงพอใจ ดงน 1) ดานกระบวนการ ขนตอนการใหบรการ เชน การประกาศรบสมคร การตดตอเชญเขาอบรม การประสานงานและใหขอมล การดแลและการทางานอยางมขนตอน ฯลฯ คะแนนเฉลย 4.27 (รอยละ 85.33) ระดบความพงพอใจมากทสด 2) เจาหนาททผใหบรการ เชน อธยาศยด ยมแยมแจมใส มใจในการใหบรการ ฯลฯ คะแนนเฉลย 4.36 (รอยละ 87.20) ระดบความพงพอใจมากทสด และ 3) สงอานวยความสะดวก (สถานทอบรม อาหาร เครองโสดฯ เอกสารอบรม ฯลฯ) คะแนนเฉลย 4.25 (รอยละ 85.07) ระดบความพงพอใจมากทสด (ตารางท 3.2)



2) ขอมลวเคราะหความพงพอใจเพอการปรบปรงหลกสตร ดงน 1) การนาความรไปใชประโยชน (ใชประกอบอาชพ หรอใชในชวตประจาวน) คะแนนเฉลย 4.28 (รอยละ 85.60) ระดบความพงพอใจมากทสด 2) ความเหมาะสมของเนอหาหลกสตร คะแนนเฉลย 4.36 (รอยละ 87.20) ระดบความพงพอใจมากทสด 3) ความเหมาะสมของวทยากร (ความร ความสามารถ เทคนคการสอน) คะแนนเฉลย 4.59 (รอยละ 91.73) ระดบความพงพอใจ มากทสด 4) ระยะเวลาการอบรม (จานวนวน) คะแนนเฉลย 3.60 (รอยละ 72.00) ระดบความพงพอใจปานกลาง 5) ชวงเวลาการอบรม (วน/เดอน/ฤดทอบรม) คะแนนเฉลย 4.16 (รอยละ 83.20) ระดบความพงพอใจ มาก และ 6) ความคมคาเมอเทยงกบเวลาและคาใชจาย (ประโยชนทไดรบมากกวาเวลาและคาใชจายทเสยไป) คะแนนเฉลย 4.13 (รอยละ 86.13) ระดบความพงพอใจมาก (ตารางท 3.2)

สรปการประเมนวดผลความพงพอใจและการปรบปรงหลกสตรเฉลยทงโครงการ คะแนนเฉลย 4.24 (รอยละ 84.83) ระดบความพงพอใจมากทสด (ตารางท 3.2)

ตารางท 3.2 ขอมลการวดความพงพอใจและการปรบปรงหลกสตร

ล าดบท

รายการ ความพงพอใจ

คะแนนเฉลย

ระดบความพงพอใจ 5 4 3 2 1

1 ดานกระบวนการ ขนตอนการใหบรการ เชน การประกาศรบสมคร การตดตอเชญ การประสานงานและใหขอมล การดแลและการทางานอยางมขนตอน ฯลฯ

23 49 3 0 0 4.27 (85.33%)

มากทสด

2 เจาหนาททผใหบรการ เชน อธยาศยด ยมแยมแจมใส มใจในการใหบรการ ฯลฯ

30 42 3 0 0 4.36 (87.20%)

มากทสด

3 สงอานวยความสะดวก (สถานทอบรม อาหาร เครองโสดฯ เอกสารอบรม ฯลฯ)

25 44 6 0 0 4.25 (85.07%)

มากทสด

4 การนาความรไปใชประโยชน (ใชประกอบอาชพ หรอใชในชวตประจาวน)

24 48 3 0 0 4.28 (85.60%)

มากทสด

5 ความเหมาะสมของเนอหาหลกสตร 27 48 0 0 0 4.36 (87.20%)

มากทสด

6 ความเหมาะสมของวทยากร (ความร ความสามารถ เทคนคการสอน)

44 31 0 0 0 4.59 (91.73%)

มากทสด

7 ระยะเวลาการอบรม (จานวนวน) 12 33 18 12 0 3.60 (72.00%)

ปานกลาง

8 ชวงเวลาการอบรม (วน/เดอน/ฤดทอบรม)

19 50 5 1 0 4.16 (83.20%)

มาก



ตารางท 3.2 ขอมลการวดความพงพอใจและการปรบปรงหลกสตร (ตอ)

ล าดบท

รายการ ความพงพอใจ

คะแนนเฉลย

ระดบความพงพอใจ

5 4 3 2 1

9 ความคมคาเมอเทยงกบเวลาและคาใชจาย (ประโยชนทไดรบมากกวาเวลาและคาใชจายทเสยไป)

26 46 3 0 0 4.13 (86.13%)

มาก

ระดบความพงพอใจเฉลยทงโครงการ 4.24 มากทสด รอยละความพงพอใจ 84.83

3.2.4 การนาความรไปใชประโยชน

การถายทอดเทคโนโลย การใชประโยชนวตถดบ กากมนสาปะหลง ผลพลอยไดโรงงานผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหาร เลยงไกงวงชวยลด ตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอง จานวน 75 ราย พบวา ความคดเหนของผทเขารวมรบการอบรมสามารถการนาความรไปใชประโยชนในการใชกากมนหมกยสตเปนแหลงวตถดบอาหารเลยงไกงวงและสามารถผลตอาหารเลยงไกงวงใชเอง จานวน 74 ราย คดเปนรอยละ 98.67 (ตารางท 3.3) ตารางท 3.3 การนาความรไปใชประโยชน

ผเขารบการอบรมน าความรไปใชประโยชน จ านวน (คน) รอยละ ได 74 98.67 ไมได 1 1.33

รวม 75 100.00 3.3.5 รายไดทคาดวาจะไดรบจากความรทไดจากการถายทอดเทคโนโลย

รายไดทคาดวาจะไดรบจากความรทไดจากการถายทอดเทคโนโลย การใชประโยชนวตถดบ กากมนสาปะหลง ผลพลอยไดโรงงานผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหาร เลยงไกงวงชวยลดตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอง จานวน 75 ราย พบวา ความคาดหวงทจะมรายไดหลงจากการนาไปใชเพมขนมากทสด 3,001-4,000 บาท/คน/เดอน จานวน 19 คน (รอยละ 25.33) รองลงมารายไดทระดบ 2,001-3,000 บาท/คน/เดอน จานวน 13 คน (รอยละ 17.33) และทระดบ 4,001-5,000 กบ 5,001-6,000 บาท/คน/เดอน เทากนทจานวน 10 คน (รอยละ 13.33) ตามลาดบ สวนคาเฉลยความคาดหวงทจะมรายไดเพมขน เทากบ 4,460.46 บาท/คน/เดอน (ตารางท 3.4)



ตารางท 3.4 รายไดทคาดวาจะไดรบจากความรทไดจากการถายทอดเทคโนโลย ล าดบท รายไดทคาดวาจะเพมขน (บาท/เดอน) จ านวน (คน) รอยละ

1 นอยกวา 1,000 บาท 3 4.00 2 1,000-2,000 บาท 8 10.67 3 2,001-3,000 บาท 13 17.33 4 3,001-4,000 บาท 19 25.33 5 4,001-5,000 บาท 10 13.33 6 5,001-6,000 บาท 10 13.33 7 6,001-7,000 บาท 4 5.33 8 7,001-8,000 บาท 2 2.67 9 8,001-9,000 บาท 3 4.00 10 9,001-10,000 บาท 0 0.00 11 มากกวา 10,000 บาท 3 4.00

รวม 75 100.00 รายไดทคาดวาจะเพมขนเฉลย (บาท/คน/เดอน) 4,460.46

3.4 การทดสอบประมวลความรกอนและหลงการรบอบรมถายทอดเทคโนโลย

การประเมนวดความรของผเขารวมอบรมกอนการอบรมถายทอดเทคโนโลยเชงปฏบตการ มแบบทดสอบทงหมดจานวน 25 ขอ ทเกยวกบเนอหาความรทใชในการอบรม พบวา ความรผเขารบการอบรมททาแบบทดสอบไดมากทสดอยในระหวาง 11-15 ขอ จานวน 40 คน (รอยละ 53.33) รองลงมาอยในชวง 6-10 ขอ จานวน 21 คน (รอยละ 28.00) และอยในชวง 16-20 ขอ จานวน 14 คน (รอยละ 18.67) ตามลาดบ สวนเกณฑมาตรฐานทผานแบบทดสอบมากกวา 13 ขอขนไป มจานวน 38 คน (รอยละ 50.67) และความรกอนการอบรมททาแบบทดสอบไดมากกวา 20 ขอขนไป หรอคดเปนรอยละ 80 ของการทดสอบ ยงไมมผใดมความรความสามารถทาขอสอบผาน จากผเขารบการอบรมถายทอดเทคโนโลย การใชประโยชนวตถดบ กากมนสาปะหลงหมกยสตและการคดเลอกวตถดบเพอประกอบสตรอาหารเลยงไกงวง จานวน 75 คน แบบทดสอบจานวน 25 ขอ ผเขารบการอบรมทาแบบทดสอบไดเฉลย 12.28 ขอ โดยมผทาขอสอบไดสงสดจานวน 19 ขอ และทาไดตาสดจานวน 6 ขอ (ตารางท 3.5)

การประเมนวดความรของผเขารวมอบรมหลงการอบรมถายทอดเทคโนโลยเชงปฏบตการ ใชแบบทดสอบจานวน 25 ขอ พบวา ความรผเขารบการอบรมททาแบบทดสอบไดมากทสดอยในชวง 16-20 ขอ จานวน 45 คน (รอยละ 60.00) รองลงมาอยในชวง 21-25 ขอ จานวน 28 คน (รอยละ 37.33) และอยในชวง 11-15 ขอ จานวน 2 คน (รอยละ 2.67) ตามลาดบ สวนเกณฑมาตรฐานททาแบบทดสอบผานมากกวาครงหนง (>13 ขอ) มจานวน 75 คน (รอยละ 100.00) เมอเปรยบเทยบคะแนนกอนการทดสอบ พบวา ผเขารวมการฝกอบรมเชงปฏบตการมความรเพมจากเดมถงรอยละ 49.33 และความรกอนการอบรมททาแบบทดสอบไดมากกวา 20 ขอขนไป หรอคดเปนรอยละ 80 ของการทดสอบ มจานวน 36 คน (เพมขนรอยละ 48.00) จากผเขารบการอบรมการใชประโยชนวตถดบ กากมนสาปะหลงหมกยสตและการคดเลอกวตถดบเพอประกอบสตรอาหารเลยงไกงวง จานวน 75 คน แบบทดสอบจานวน 25 ขอ ผเขารบ



การอบรมทาแบบทดสอบหลงการอบรมไดเฉลย 19.63 ขอ (รอยละ 78.52) โดยมผทาขอสอบไดสงสดจานวน 24 ขอ และคะแนนตาสดจานวน 15 ขอ แสดงวาความรของผเขารบการอบรมถายทอดเทคโนโลยมากกวา 13 ขอ ทาใหผเขารวมการฝกอบรมสอบผานรอยละ 100.00 (ตารางท 3.5)

ตารางท 3.5 การวดประมวลผลความรของผเขาอบรมกอนและหลงรบการถายทอดเทคโนโลย

แบบทดสอบความร กอนการถายทอด หลงการถายทอด

จ านวน (คน) รอยละ จ านวน (คน) รอยละ 1-5 ขอ 0 0.00 0 0.00 6-10 ขอ 21 28.00 0 0.00 11-15 ขอ 40 53.33 2 2.67 16-20 ขอ 14 18.67 45 60.00 21-25 ขอ 0 0.00 28 37.33 ผานเกนครงหนง (13 ขอ) 38 50.67 75 100.00 ผานเกน 20 ขอ 0 0.00 36 48.00

เฉลย (ขอ) 12.28 19.63 สงสด (ขอ) 19 24 ต าสด (ขอ) 6 15



บทท 4 ผลการตดตามหลงการถายทอดเทคโนโลย

4.1 การตดตามประเมนผล การถายทอดเทคโนโลย การใชประโยชนวตถดบ กากมนสาปะหลง ผลพลอยไดโรงงานผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหาร เลยงไกงวงชวยลด ตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอ ง หลงจากจดฝกอบรมเชงปฏบตการ คณะกรรมการไดลงพนทตดตามประเมนผลความกาวหนาการนาความรไปใชประโยชนของผเขารวมรบการอบรมทผานมาจานวน 75 คน มรการตดตามประเมนผเขารวมรบการอบรมไดจานวน 70 คน (รอยละ 93.33) สรปผลการตดตามประเมนผลหลงการถายทอดเทคโนโลย ดงน

4.1.1 ดานการน าความรไปใชประโยชน หลงจาการจดโครงการอบรมเชงปฏบตการ การใชประโยชนวตถดบ กากมนสาปะหลง ผลพลอยไดโรงงานผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหาร เลยงไกงวงชวยลด ตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอง ผทเขารวมไดนาความรไปใชประโยชน จานวน 69 คน (รอยละ 98.57) และไมไดนาความรไปใชประโยชน จานวน 1 คน (รอยละ 1.43) (ตารางท 4.1) เหตผล เนองจาก ไดเลกกจการการเลยงไกงวง หนไปเลยงสตวชนดอนแทน ตารางท 4.1 ผลการประเมนการนาความรไปใชประโยชนหลงการอบรมถายทอดเทคโนโลย

สามารถน าความรไปใชประโยชน จ านวน (คน) รอยละ ได 69 98.57 ไมได 1 1.43

รวม 70 100.00 4.1.2 ความรทไดรบสามารถน าไปใชประโยชนและประเมนเปนรายได 1) ประเภทรายไดของผรบการประเมน รายไดของผเขารวมอบรมทผานการประเมนหลงจากการถายทอดเทคโนโลย จานวน 70 คน เปนการทาอาชพทเปนรายไดหลกมากทสด จานวน 41 คน (รอยละ 58.57) รองลงมาเปนรายไดเสรม จานวน 29 คน (รอยละ 41.43) (ตารางท 4.2) ตารางท 4.2 ผลการประเมนการนาความรไปใชประโยชนในดานสงเสรมรายได

สามารถน าความรไปใชประโยชน จ านวน (คน) รอยละ รายไดหลก 41 58.57 รายไดเสรม 29 41.43

รวม 70 100.00



2) รายไดในปจจบน ผเขารวมอบรมโครงการถายทอดเทคโนโลยสวนใหญมรายไดทระดบ 7,001-8,000 บาท จานวน 11 คน หรอ มากกวา 10,000 บาท จานวน 11 คน เทากน คดเปนรอยละ 15.71 รองลงมามรายได 9,001-10,000 บาท จานวน 10 คน คดเปนรอยละ 14.29 และมรายได 5,001-6,000 บาท เทากบ 6,001-7,000 บาท จานวน 9 คนเทากน คดเปนรอยละ 12.86 ตามลาดบ (ตารางท 4.3) ตารางท 4.3 ผลการประเมนรายไดตอเดอน

หนวย : บาท/เดอน ระดบรายได จ านวน (คน) รอยละ

1) นอยกวา 1,000 บาท 0 0.00 2) 1,000-2,000 บาท 0 0.00 3) 2,001-3,000 บาท 1 1.43 4) 3,001-4,000 บาท 5 7.14 5) 4,001-5,000 บาท 6 8.57 6) 5,001-6,000 บาท 9 12.86 7) 6,001-7,000 บาท 9 12.86 8) 7,001-8,000 บาท 11 15.71 9) 8,001-9,000 บาท 8 11.43 10) 9,001-10,000 บาท 10 14.29 11) มากกวา 10,000 บาท 11 15.71

รวม 70 100.00 4.1.3 ความรทไดรบสามารถน าไปใชประโยชนสามารถน าไปลดคาใชจาย การจดฝกอบรมเชงปฏบตการ ถายทอดความรและเทคโนโลย ไดตดตามประเมนผลการนาความรทไดรบไปใชประโยชนในการใชกากมนหมกยสตเปนอาหารเลยงไกงวง และ/หรอ การผสมสตรอาหารเลยงไกงวง พบวา ความรทไดสามารถนามาใชประโยชนในการจดการดานอาหารเลยงไกงวง โดยสามารถลดคาใชจายดานอาหารลงได มากทสดในระดบ 2,001-3,000 บาท/เดอน/ฟารม จานวน 19 คน คดเปนรอยละ 27.54 รองลงมาลดคาใชจายดานอาหารในระดบ 3,001-4,000 บาท จานวน 18 คน คดเปนรอยละ 26.09 และในระดบ 1,001-2,000 บาท เทากบ 4,001-5,000 บาท จานวน 11 คน คดเปนรอยละ 15.94 ตามลาดบ (ตารางท 4.4) การผลตไกงวงในปจจบนมตนทนดานอาหารเลยงไกงวงทสง ดงนนกลมเกษตรกรไดวธการใชกากมนสาปะหลงหมกยสตชวยลดตนทนดานอาหารลงได รอยละ 30-50 เมอเปรยบเทยบกบวธการเลยงทใชอาหารทมมสวนผสมการใชกากมนสาปะหลงหมกยสต เพอเปนการชวยเหลอกลมผเลยงไกงวงใหสามารถประยกตการใชวตถดบทมในทองถนมาผลตเปนอาหารเลยงไกงวงได



ตารางท 4.4 ผลการประเมนความรทนาไปใชประโยชนสามารถนาไปลดคาใชจาย หนวย : บาท/เดอน

ระดบรายได จ านวน (คน) รอยละ 1) นอยกวา 1,000 บาท 3 4.35 2) 1,000-2,000 บาท 11 15.94 3) 2,001-3,000 บาท 19 27.54 4) 3,001-4,000 บาท 18 26.09 5) 4,001-5,000 บาท 11 15.94 6) 5,001-6,000 บาท 1 1.45 7) 6,001-7,000 บาท 2 2.90 8) 7,001-8,000 บาท 0 0.00 9) 8,001-9,000 บาท 0 0.00 10) 9,001-10,000 บาท 0 0.00 11) มากกวา 10,000 บาท 4 5.80

รวม 70 100.00

4.1.4 ความรทไดรบสามารถน าไปใชประโยชนเมอใด การจดฝกอบรมเชงปฏบตการ ถายทอดความรและเทคโนโลย ใหความรและวธการปฏบต พบวา เกษตรกรผเลยงไกงวงสามารถนาความรมาผลตกากมนสาปะหลงหมกยสต และ การผลตเปนอาหารเลยงไกงวง เพอใชเลยงไกงวง จานวน 70 ราย พบวา เกษตรกรไดนาความรไปปฏบตทนทหลงผานการอบรม จานวน 56 ราย (คดเปนรอยละ 80.00) และ ไดนาความรไปปฏบตหลงผานการอบรมภายใน 1 เดอน จานวน 14 ราย (คดเปนรอยละ 20.00) ของผทผานการประเมนตดตาม เหตผล เนองจากกลมเกษตรกรมองเหนวธการแกไขปญหาวกฤตราคาวตถดบอาหารสตวมราคาสงขน จงไดนาความรทไดไปประยกตใชเปนทางเลอกใหม และชวยลดตนทนดานอาหารทใชเลยงไกงวงลงได (ตารางท 4.5) ตารางท 4.5 ผลการประเมนการนาความรไปใชประโยชนในชวงเวลา

สามารถน าความรไปใชประโยชน จ านวน (คน) รอยละ หลงการอบรมทนท 56 80.00 หลงการอบรมภายใน 1 เดอน 14 20.00 หลงการอบรมภายใน 3 เดอน 0 0.00 หลงการอบรมภายใน 6 เดอน 0 0.00

รวม 70 100.00

4.1.5 ความรทไดรบสามารถน าไปใชประโยชนไดทไหน การนาความรทไดไปใชประโยชนในการผลตกากมนสาปะหลงหมกยสต และ การผลตเปนอาหาร

เลยงไกงวง เพอใชเลยงไกงวง จานวน 70 ราย พบวา เกษตรกรไดนาความรไปใชภายในครอบครว จานวน



69 ราย (คดเปนรอยละ 98.57) และ นาความรไปใชในสถานททางาน จานวน 1 ราย (คดเปนรอยละ 1.43) ตามลาดบ (ตารางท 4.6)

ตารางท 4.6 ผลการประเมนการนาความรไปใชประโยชนไดทไหน

สามารถน าความรไปใชทไหน จ านวน (คน) รอยละ ครอบครว 69 98.57 ชมชน/กลม 0 0.00 ททางาน 1 1.43 เมอมโอกาส 0 0.00

รวม 70 100.00

4.1.6 ความรทไดรบสามารถน าไปใชประโยชนขยายผลตอในชองทางใด ชองทางและวธการนาความรทไดจากการอบรมฝกอบรมเชงปฏบตการ ถายทอดความรและ

เทคโนโลย จานวน 70 ราย พบวา อนดบ 1 ไดนาความรไป ประยกตเปนองคความรใหม จานวน 51 ราย (คดเปนรอยละ 72.86) รองลงมา ใหบรการ/คาปรกษา จานวน 12 ราย (คดเปนรอยละ 17.14) และ วทยากรถายทอดเทคโนโลย/เผยแพรตอ จานวน 7 ราย (คดเปนรอยละ 10.00) ตามลาดบ (ตารางท 4.7)

ตารางท 4.7 ผลการประเมนการนาความรไปใชประโยชนขยายผลตอในชองทางใด

สามารถน าความรไปใชประโยชน จ านวน (คน) รอยละ ประยกตเปนองคความรใหม 51 72.86 วทยากรถายทอดเทคโนโลย/เผยแพรตอ 7 10.00 ใหบรการ/คาปรกษา 12 17.14 อน ๆ 0 0.00

รวม 70 100.00 4.2 การทดลองตดตามความกาวหนาและประเมนผล การนาวตถดบจากกากมนสาปะหลงหมกในใชเปนสวนผสมอาหารเลยงไกงวง จาก กจกรรมการถายทอดท 3 4.2.1 กลมท 1 การทดลองเปรยบเทยบการใหผลผลตและประสทธภาพการฟกออกของไขจากวตถดบอาหารทใชสตรเดม กบวตถดบอาหารทมสวนผสมของกากมนหมกในสตรอาหาร ผลการวเคราะหการเปรยบลกษณะชนดของอาหารทใชเลยงไกงวงทง 2 ชนด คอ 1) อาหารผสมสาเรจรปสตรทเกษตรกรใชเลยง กบ อาหารทมวตถดบอาหารผสม เสรมกากมนหมกยสต (1 : 1) ในสตรอาหาร โดยในแมพนธไกงวงชดละ 30 ตว/ซาการทดลอง เพอใชทดสอบเปรยบเทยบสมรรถนะการใหผลผลตไขและอตราการฟกออก เพอชวยในการตอบสมตฐานและการหาวธการใชแหลงวตถดบทางเลอกใหมทมราคาถก ตอคาอตราการใหผลผลตไขและเปอรเซนตการฟกออกไกงวงของชมรมผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม ดงน



1) จ านวนผลผลตไขไกงวง การเปรยบลกษณะชนดของอาหารทใชเลยงไกงวงทง 2 ชนด การศกษาพบวา ไก งวงแมพนธ ท

อาย 4 2 ถง 50 สปดาห ไมม ความแตกทางทางสถต ผลตอประสทธภาพการ ให ผลผลตไขไก (Egg production : EP) พบวากลมแมพนธทไดรบการเสรมกากมนหมกยสตมแนวโนมการใหผลผลตไขสงกวากลมทเลยงดวยอาหารสตรเดม โดยเฉลยจะไดผลผลตไข ตลอดการเกบขอมล 8 สปดาห เฉลย 10.28 และ 9.58 ฟอง/แมไกงวง 30ตว/วน (การใหผลผลตคดเปนรอยละ 34.27 ตอวน) การใหผลผลตรวมในแตละสปดาห เฉลย 71.96 และ 67.06 ฟอง/สปดาห (ดงตารางท 4.8) 2) ไขเขาฟก

การเปรยบลกษณะชนดของอาหารทใชเลยงไกงวงทง 2 ชนด การศกษาพบวา ไก งวงแมพนธ ทอาย 42 ถง 50 สปดาห มความแตกทางทางสถตผลตอจานวนไขทผานการคดเลอกตามลกษณะทสมบรณนาเขาฟก พบวา กลมแมพนธทไดรบการเสรมกากมนหมกยสตมคาของปรมาณไขทนาเขาฟกมากกวากลมทเลยงดวยอาหารสตรเดม ตลอดการเกบขอมล 8 สปดาห มคาเฉลย 63.04 และ 57.56 ฟอง/สปดาห/ครง (ไขทมลกษณะดทนาเขาฟกคดเปนรอยละ 87.60 ตอจานวนไขทผลตได) เมอคดเปนคารอยละจานวนไขทนาเขาฟก กลมแมพนธทไดรบการเสรมกากมนหมกยสตมคารอยละไขทนาเขาฟกมากกวากลมทเลยงดวยอาหารสตรเดม เฉลยรอยละ 87.56 และ 86.33 ของจานวนผลผลตไขในแตละกลม (ดงตารางท 4.8)

3) ไขมเชอ การเปรยบลกษณะชนดของอาหารทใชเลยงไกงวงทง 2 ชนด การศกษาพบวา ไก งวงแมพนธ ท

อาย 42 ถง 50 สปดาห ไมม ความแตกทางทางสถตของรอยละไขมเชอ ทนาการตรวจหาเชอมเชอ หลงนาเขาฟกทอาย 14 วน พบวา กลมแมพนธทไดรบอาหารสตรเดมมแนวโนมไขมเชอสงกวากลมทเลยงดวยการเสรมกากมนหมกยสต ตลอดการเกบขอมล 8 สปดาห คารอยละของไขมเชอเฉลย 83.20 และ 83.99 ตอจานวนไขทนาเขาฟก (ดงตารางท 4.8)

4) อตราการฟกออก การเปรยบลกษณะชนดของอาหารทใชเลยงไกงวงทง 2 ชนด การศกษาพบวา ไก งวงแมพนธ ท

อาย 42 ถง 50 สปดาห ไมมความแตกทางทางสถตของรอยละไขมเชอ พบวา กลมแมพนธทไดรบอาหารสตรเดมมแนวโนมไขมเชอสงกวากลมทเลยงดวยการเสรมกากมนหมกยสต ตลอดการเกบขอมล 8 สปดาห คารอยละของอตราการฟกออกเฉลย 86.59 และ 85.43 ตอจานวนไขมเชอ และเมอคานวณปรมาณลกไกทเกดตอปรมาณไขทนาเขาฟก พบวา กลมแมพนธทไดรบการเสรมกากมนหมกยสตมคาของจานวนลกไกงวงทเกดมากกวากลมทเลยงดวยอาหารสตรเดม มความแตกทางทางสถต เฉลย 53.84 และ 49.84 ตว/จานวนไขทนาเขาฟก (ฟอง) (ดงตารางท 4.8)

5) ปรมาณอาหารทกนของแมไกงวงทก าลงใหผลผลต (กรม/ตว/วน) การเปรยบลกษณะชนดของอาหารทใชเลยงไกงวงทง 2 ชนด การศกษาพบวา ไก งวงแมพนธ ท

อาย 42 ถง 50 สปดาห ไมมความแตกทางทางสถตของปรมาณอาหารทกนของแมไกงวงทกาลงใหผลผลต พบวา กลมแมพนธทไดรบอาหารการเสรมกากมนหมกยสตมแนวโนมอตราการกนไดสงกวากลมทเลยงดวยสตรเดมตลอดการเกบขอมล 8 สปดาห ปรมาณอาหารทกนเฉลย 347.02 และ 344.36 กรม/ตว/วน (ดงตารางท 4.8) และเมอคานวณตนทนดานอาหารเปรยบเทยบ พบวา ไกงวงทกนอาหารการเสรมกากมนหมกยสต มตนทนดานอาหาร เฉลย 2.46 บาท/ตว/วน (คดราคาอาหารทเสรมกากมนหมกยสตท 7.10 บาท/กโลกรม) และอาหารสตรเดม มตนทนดานอาหาร เฉลย 4.06 บาท/ตว/วน (คดราคาอาหารสตรเดม



ท 11.80 บาท/กโลกรม) แสดงวาแมไกงวงทเลยงดวยสตรอาหารแบบเดมจะมตนทนคาอาหารสงกวากลมทเสรมกากมนหมกยสต 1.6 บาท/ตว/วน ตารางท 4.8 แสดงปรมาณผลผลตและอตราการฟกไขไกงวง

รายการ สตรเดม (30 แม/คอก)

เสรมกากมนหมก (30 แม/คอก)

CV. P value

จานวนไขเฉลย (ฟอง/วน) 0-4 สปดาห 9.42 10.22 6.87 0.8457 4-8 สปดาห 9.74 10.35 10.47 0.7654 0-8 สปดาห 9.58 10.28 8.67 0.7214 จานวนไขเฉลย (ฟอง/สปดาห/คอก) 0-4 สปดาห 65.94 71.54 5.47 0.0324 4-8 สปดาห 67.18 72.45 8.21 0.0418 0-8 สปดาห 67.06 71.96 6.84 0.0368 จานวนไขเขาฟกเฉลย (ฟอง/สปดาห/ครง) 0-4 สปดาห 57.74 62.04 6.84 0.0487 4-8 สปดาห 57.38 64.05 9.42 0.0347 0-8 สปดาห 57.56 63.04 8.13 0.0376 ไขเขาฟกเฉลย (%) 0-4 สปดาห 87.56 86.72 4.84 0.7438 4-8 สปดาห 85.41 88.40 6.47 0.7684 0-8 สปดาห 86.33 87.56 5.65 0.8941 ไขมเชอเฉลย (%) 0-4 สปดาห 82.47 84.24 2.47 0.8415 4-8 สปดาห 85.52 82.17 3.89 0.8164 0-8 สปดาห 83.99 83.20 3.18 0.7823 การฟกออกเฉลย (%) 0-4 สปดาห 84.76 87.24 2.87 0.2181 4-8 สปดาห 88.42 83.63 4.62 0.3254 0-8 สปดาห 86.59 85.43 3.74 0.6338 จานวนลกไกเกดเฉลย (ตว/ครง) 0-4 สปดาห 48.94 54.12 3.41 0.0345 4-8 สปดาห 50.74 53.56 5.24 0.4245 0-8 สปดาห 49.84 53.84 4.32 0.0267 ปรมาณอาหารทกน (กรม/ตว/วน) 0-4 สปดาห 324.47 331.83 4.67 0.4571 4-8 สปดาห 346.25 362.21 6.22 0.2416 0-8 สปดาห 344.36 347.02 5.44 0.8748



4.2.2 กลมท 2 การทดลองเปรยบเทยบการสมรรถนะการเจรญเตบโตของไกงวง และตนทนการผลตจากวตถดบอาหารทใชสตรเดม กบวตถดบอาหารทมสวนผสมของกากมนหมกในสตรอาหาร ผลการวเคราะหการเปรยบลกษณะชนดของอาหารทใชเลยงไกงวงทง 2 ชนด คอ 1) อาหารผสมสาเรจรปสตรทเกษตรกรใชเลยง กบ อาหารทมวตถดบอาหารผสม เสรมกากมนหมกยสต (1 : 1) ในสตรอาหาร เพอใชทดสอบเปรยบเทยบสมรรถนะการเจรญเตบโตและตนทนการผลตดานอาหาร เพอชวยในการตอบสมตฐานและการหาวธการใชแหลงวตถดบทางเลอกใหมทมราคาถก ตอการลดตนทนการผลตไกงวงของชมรมผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม ดงน 1) คาน าหนกตวทเพมขนของไกงวงในแตละชวงอาย ไกงวงทไดรบ อาหารทใชเลยงไกงวงทง 2 ชนด คอ 1) อาหารสตรเดมทเกษตรกรใชเลยง กบ อาหารทมวตถดบอาหารผสม เสรมกากมนหมกยสต (1 : 1) ในสตรอาหาร พบวา นาหนกตวทเพมขนของไกงวงในแตละชวงอาย 0-4, 4-8, และ 8-12 สปดาห มความแตกตางอยางไมนยสาคญสถต (P>0.05) แตในชวงอาย 12-16, 16-20, 20-24 และ 0-24 สปดาห มความแตกตางกน อยางมนยสาคญยง ทางสถต (P<0.01) และตลอดระยะเวลาทดลอง (0-24 สปดาห) เปรยบเทยบระหวางเพศ พบวา นาหนกตวทเพมขนของไก งวงเพศผ มทเสรมกากมนหมกยสต (1 : 1) ในสตรอาหาร สงกวาอาหารสตรเดม เทากบ 5,584.68 และ 4,710.80 กรม/ตว มความแตกตางกนอยางมนยสาคญยง ทางสถต (P<0.01) สวนนาหนกตวทเพมขนของไกงวงเพศเมย เทากบ 3,111.05 กบ 3,130.95 กรม/ตว มความแตกตางอยางไมนยสาคญสถต (P>0.05) (ตารางท 4.9) 2) คาอตราการเจรญเตบโตของไกงวงในแตละชวงอาย ไกงวงทไดรบ อาหารทใชเลยงไกงวงทง 2 ชนด คอ 1) อาหารสตรเดมทเกษตรกรใชเลยง กบ อาหารทมวตถดบอาหารผสม เสรมกากมนหมกยสต (1 : 1) ในสตรอาหาร พบวา อตราการเจรญเตบโตของไกงวงในแตละชวงอาย 0-4, 4-8, และ 8-12 สปดาห มความแตกตางอยางไมนยสาคญสถต (P>0.05) แตในชวงอาย 12-16, 16-20, 20-24 และ 0-24 สปดาห มความแตกตางกน อยางมนยสาคญยง ทางสถต (P<0.01) และตลอดระยะเวลาทดลอง (0-24 สปดาห) เปรยบเทยบระหวางเพศ พบวา อตราการเจรญเตบโตของไกงวงเพศผ มทเสรมกากมนหมกยสต (1 : 1) ในสตรอาหารสงกวาอาหารสตรเดม เทากบ 33.24 และ 28.04 กรม/ตว/วน มความแตกตางอยางไมนยสาคญสถต (P>0.05) สวนอตราการเจรญเตบโตของไกงวงเพศเมย เทากบ 18.64 กบ 18.52 กรม/ตว/วน มความแตกตางอยางไมนยสาคญสถต (P>0.05) (ตารางท 4.10)

3) คาปรมาณอาหารทกนของไกงวงในแตละชวงอาย ไกงวงทไดรบ อาหารทใชเลยงไกงวงทง 2 ชนด คอ 1) อาหารสตรเดมทเกษตรกรใชเลยง กบ อาหารทมวตถดบอาหารผสมเสรมกากมนหมกยสต (1 : 1) ในสตรอาหาร พบวา ปรมาณอาหารทกน ของไกงวงในแตละชวงอาย 0-4, 4-8, และ 8-12 สปดาห มความแตกตางอยางไมนยสาคญสถต (P>0.05) แตในชวงอาย 12-16 และ 16-20 สปดาห มความแตกตางกนอยางมนยสาคญยง ทางสถต (P<0.01) 20-24 และ 0-24 สปดาห มความแตกตางกน อยางมนยสาคญ ทางสถต (P<0.05) และตลอดระยะเวลาทดลอง (0-24 สปดาห) เปรยบเทยบระหวางเพศ พบวา ปรมาณอาหารทกน ของไกงวงเพศผ มทเสรมกากมนหมกยสต (1 : 1) ในสตรอาหาร สงกวาอาหารสตรเดม เทากบ 339.47 และ 331.46 กรม/ตว/วน มความแตกตางอยางไมนยสาคญสถต (P>0.05) สวนปรมาณอาหารทกน ของไกงวงเพศเมย เทากบ 297.17 กบ 284.73 กรม/ตว/วน มความแตกตางอยางไมนยสาคญสถต (P>0.05) (ตารางท 4.11)



4) คาปรมาณอตราการเปลยนน าหนกของไกงวงในแตละชวงอาย ไกงวงทไดรบ อาหารทใชเลยงไกงวงทง 2 ชนด คอ 1) อาหารสตรเดมทเกษตรกรใชเลยง กบ อาหารทมวตถดบอาหารผสมเสรมกากมนหมกยสต (1 : 1) ในสตรอาหาร พบวา อตราการเปลยนนาหนกของไกงวงในแตละชวงอาย 0-4, 4-8, และ 8-12 สปดาห มความแตกตางอยางไมนยสาคญสถต (P>0.05) แตในชวงอาย 12-16, 16-20 และ 20-24 สปดาห มความแตกตางกน อยางมนยสาคญยง ทางสถต (P<0.01) สวนอาย 0-24 สปดาห มความแตกตางกน อยางมนยสาคญ ทางสถต (P<0.05) และตลอดระยะเวลาทดลอง (0-24 สปดาห) เปรยบเทยบระหวางเพศ พบวา อตราการเปลยนนาหนก ของไกงวงเพศผมทเสรมกากมนหมกยสต (1 : 1) ในสตรอาหารตากวาอาหารสตรเดม เทากบ 10.21 และ 11.82 มความแตกตางอยางไมนยสาคญสถต (P>0.05) สวนปรมาณอาหารทกน ของไกงวงเพศเมย เทากบ 15.95 กบ 15.38 มความแตกตางอยางไมนยสาคญสถต (P>0.05) (ตารางท 4.12)

5) คาตนทนอาหารตอการเพมน าหนก 1 กโลกรมของไกงวงในแตละชวงอาย ไกงวงทไดรบ อาหารทใชเลยงไกงวงทง 2 ชนด คอ 1) อาหารสตรเดมทเกษตรกรใชเลยง กบ อาหารทมวตถดบอาหารผสมเสรมกากมนหมกยสต (1 : 1) ในสตรอาหาร พบวา ตนทนอาหารตอการเพมนาหนกของไกงวงในแตละชวงอาย 0-4, 4-8, และ 8-12 สปดาห มความแตกตางอยางไมนยสาคญสถต (P>0.05) แตในชวงอาย 12-16, 16-20, 20-24 และ 0-24 สปดาห มความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต (P<0.01) และตลอดระยะเวลาทดลอง (0-24 สปดาห) เปรยบเทยบระหวางเพศ พบวา ตนทนอาหารตอการเพมนาหนก ของไกงวงเพศผ มทเสรมกากมนหมกยสต (1 : 1) ในสตรอาหารตากวาอาหารสตรเดม เทากบ 121.34 และ 167.85 มความแตกตางกน อยางมนยสาคญยง ทางสถต (P<0.01) สวนปรมาณอาหารทกนของไกงวงเพศเมย เทากบ 188.96 กบ 218.34 มความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต (P<0.01) (ตารางท 4.13)



ตารางท 4.9 การเปรยบเทยบคานาหนกตวทเพมขนของไกงวงในแตละชวงอาย หนวย : กรม/ตว

อาย (สปดาห)

ชนดอาหารทใชเลยงไกงวง

CV. P value สตรเดม เสรมกากมนหมก

ผ เมย ผ เมย

0-2 สปดาห 28.15 4.27 0.8754 2-4 สปดาห 70.73 6.78 0.7687 4-6 สปดาห 617.07 7.41 0.8742 6-8 สปดาห 319.51 12.43 0.6743 8-10 สปดาห 415.00 9.74 0.7225 10-12 สปดาห 312.50 11.68 0.5461 12-14 สปดาห** 750.00a 315.00d 690.00b 485.00c 14.26 0.0047 14-16 สปดาห** 585.00a 190.00c 515.00b 75.00d 11.14 0.0067 16-18 สปดาห** 195.00b 195.00b 275.00a 160.00c 9.47 0.0053 18-20 สปดาห** 405.00a 170.00b 415.79a 105.00c 8.26 0.0064 20-22 สปดาห** 315.00b 70.00d 878.95a 105.00c 5.47 0.0001 22-24 สปดาห** 65.00c 185.00b 215.79a 215.00a 18.47 0.0001 0-4 สปดาห 98.88 6.48 0.8451 4-8 สปดาห 1,007.32 4.67 0.6487 8-12 สปดาห 1,660.00 8.23 0.4734 12-16 สปดาห** 585.00a 190.00b 542.11a 75.00c 5.13 0.0001 16-20 สปดาห** 600.00b 365.00c 705.26a 265.00d 6.79 0.0001 20-24 สปดาห** 1565.00b 810.00c 2,342.11a 660.00d 9.72 0.0001 0-24 สปดาห** 4,710.80b 3,111.05c 5,584.68a 3,130.95c 7.47 0.0001 หมายเหต : * คาเฉลยแถวเดยวกนทกากบดวยตวอกษรตางกนมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ** คาเฉลยแถวเดยวกนทกากบดวยตวอกษรตางกนมความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต (P<0.01)



ตารางท 4.10 การเปรยบเทยบคาอตราการเจรญเตบโตของไกงวงในแตละชวงอาย หนวย : กรม/ตว/วน

อาย (สปดาห) ชนดอาหารทใชเลยงไกงวง


ผ เมย ผ เมย 0-2 สปดาห 2.01 3.47 0.7545 2-4 สปดาห 5.05 3.84 0.8473 4-6 สปดาห 44.08 6.87 0.8834 6-8 สปดาห 22.82 4.62 0.9241 8-10 สปดาห 29.64 5.57 0.5743 10-12 สปดาห 22.32 7.41 0.7226 12-14 สปดาห** 53.57a 22.50d 49.29b 34.64c 5.87 0.0057 14-16 สปดาห** 41.79a 13.57c 36.79b 5.36d 14.78 0.0084 16-18 สปดาห* 13.93b 13.93b 19.64a 11.43b 6.54 0.0347 18-20 สปดาห** 28.93a 12.14b 29.70a 7.50c 11.82 0.0001 20-22 สปดาห** 22.50b 5.00c 62.78a 7.50c 8.41 0.0001 22-24 สปดาห** 4.64b 13.21a 15.41a 15.36a 6.87 0.0057 0-4 สปดาห 3.53 4.38 0.4462 4-8 สปดาห 35.98 6.25 0.7513 8-12 สปดาห 59.29 5.47 0.2487 12-16 สปดาห** 20.89a 6.79b 19.36a 2.68c 7.42 0.0001 16-20 สปดาห** 21.43b 13.04c 25.19a 9.46d 10.56 0.0001 20-24 สปดาห** 55.89b 28.93c 83.65a 23.57c 8.64 0.0001 0-24 สปดาห** 28.04a 18.52b 33.24a 18.64b 7.84 0.0047 หมายเหต : * คาเฉลยแถวเดยวกนทกากบดวยตวอกษรตางกนมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ** คาเฉลยแถวเดยวกนทกากบดวยตวอกษรตางกนมความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต (P<0.01)



ตารางท 4.11 การเปรยบเทยบคาปรมาณอาหารทกนของไกงวงในแตละชวงอาย หนวย : กรม/ตว/วน



ผ เมย ผ เมย 0-2 สปดาห 5.57 4.75 0.7411 2-4 สปดาห 10.80 3.74 0.5623 4-6 สปดาห 104.53 8.26 0.8946 6-8 สปดาห 111.50 6.57 0.6745 8-10 สปดาห 80.36 6.18 0.7738 10-12 สปดาห 133.93 9.27 0.8194 12-14 สปดาห* 464.29a 414.29b 457.14a 425.00b 4.67 0.0416 14-16 สปดาห* 614.29a 510.71b 600.00a 507.14a 6.44 0.0322 16-18 สปดาห* 607.14a 510.71b 600.00a 503.57b 5.63 0.0257 18-20 สปดาห* 614.29a 510.71b 600.75a 507.14b 4.62 0.0371 20-22 สปดาห* 614.29a 510.71b 627.82a 507.14b 6.43 0.0364 22-24 สปดาห* 614.29a 510.71b 628.20a 507.14b 5.78 0.0412 0-4 สปดาห 8.19 4.22 0.5246 4-8 สปดาห 108.01 6.53 0.2437 8-12 สปดาห 107.14 4.81 0.7114 12-16 สปดาห** 539.29b 462.50c 556.39a 466.07c 5.74 0.0035 16-20 สปดาห** 610.71a 510.71c 616.17a 585.36b 6.15 0.0047 20-24 สปดาห* 614.29a 510.71b 628.01a 507.14b 4.23 0.0316 0-24 สปดาห* 331.46a 284.73b 339.47a 297.17b 5.38 0.0279 หมายเหต : * คาเฉลยแถวเดยวกนทกากบดวยตวอกษรตางกนมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ** คาเฉลยแถวเดยวกนทกากบดวยตวอกษรตางกนมความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต (P<0.01)



ตารางท 4.12 การเปรยบเทยบคาอตราการเปลยนนาหนกของไกงวงในแตละชวงอาย



ผ เมย ผ เมย 0-2 สปดาห 2.77 3.78 0.7541 2-4 สปดาห 2.14 2.41 0.5246 4-6 สปดาห 2.37 4.65 0.3447 6-8 สปดาห 4.89 3.38 0.6875 8-10 สปดาห 2.71 6.22 0.8824 10-12 สปดาห 6.01 3.56 0.6413 12-14 สปดาห** 8.67c 18.41a 9.28c 12.27b 4.12 0.0054 14-16 สปดาห** 14.70c 37.63b 16.31c 94.67a 5.38 0.0042 16-18 สปดาห* 43.59a 36.67b 30.55b 44.06a 6.24 0.0347 18-20 สปดาห** 21.23c 42.06b 20.23c 67.62a 4.38 0.0024 20-22 สปดาห** 27.30c 102.14a 10.00d 67.62b 9.45 0.0001 22-24 สปดาห* 132.31a 38.65b 40.76b 33.02b 7.34 0.0254 0-4 สปดาห 2.32 4.67 0.5143 4-8 สปดาห 3.00 3.85 0.2657 8-12 สปดาห 1.81 5.39 0.3247 12-16 สปดาห** 25.81c 68.18b 28.74c 174.00a 8.56 0.0001 16-20 สปดาห** 28.50c 39.18b 24.46c 61.85a 11.45 0.0001 20-24 สปดาห** 10.99c 17.65b 7.51d 21.52a 9.10 0.0001 0-24 สปดาห* 11.82b 15.38a 10.21b 15.95a 10.64 0.0387 หมายเหต : * คาเฉลยแถวเดยวกนทกากบดวยตวอกษรตางกนมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05) ** คาเฉลยแถวเดยวกนทกากบดวยตวอกษรตางกนมความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต (P<0.01)



ตารางท 4.13 การเปรยบเทยบคาตนทนอาหารตอการเพมนาหนกของไกงวงในแตละชวงอาย หนวย : บาท/กก.



ผ เมย ผ เมย 0-2 สปดาห 49.00 4.52 0.2411 2-4 สปดาห 37.78 3.74 0.6473 4-6 สปดาห 41.91 6.21 0.4351 6-8 สปดาห 86.33 5.47 0.7985 8-10 สปดาห 39.17 8.22 0.5352 10-12 สปดาห 86.70 5.61 0.2413 12-14 สปดาห** 102.27b 217.27a 65.86c 87.10bc 8.65 0.0001 14-16 สปดาห** 173.47c 444.05b 115.81d 672.13a 4.28 0.0001 16-18 สปดาห** 514.36a 432.67b 216.87d 312.84c 9.12 0.0042 18-20 สปดาห** 250.57b 496.29a 143.62c 480.10a 7.35 0.0001 20-22 สปดาห** 322.16c 1,205.29a 71.00d 480.00b 10.57 0.0001 22-24 สปดาห** 1,561.23a 456.05b 289.37c 234.47d 8.16 0.0001 0-4 สปดาห 40.97 5.65 0.4624 4-8 สปดาห 53.05 4.23 0.3628 8-12 สปดาห 26.11 7.64 0.8572 12-16 สปดาห** 304.58c 804.26b 204.04d 1,235.40a 13.14 0.0001 16-20 สปดาห** 336.30b 462.30a 173.69c 439.13a 8.54 0.0031 20-24 สปดาห** 129.69c 208.32a 53.31d 152.76b 6.33 0.0067 0-24 สปดาห** 167.85c 218.34a 121.01a 188.96b 7.48 0.0042 หมายเหต : * คาเฉลยแถวเดยวกนทกากบดวยตวอกษรตางกนมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (P<0.05)

** คาเฉลยแถวเดยวกนทกากบดวยตวอกษรตางกนมความแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต (P<0.01) 4.3 การประเมนผลจากความรและการปฏบตวดผลเปนคะแนน การประเมนตดตามหลงการจดอบรมโครงการเชงปฏบตการทง 2 กจกรรม จากรายชอเกษตรกร หรอผประกอบการเขารบการถายความรทอดเทคโนโลย จานวน 75 ราย และคณะผทางานไดลงพนทประเมนตดามการนาความรทไดไปใชประโยชน พบวา ไดลงประเมนเกษตรกร หรอผประกอบทผานการอบรมถายความรทอดเทคโนโลย จานวน 70 ราย โดยแบงคะแนนออกเปน 2 สวน คอ สวนท 1 คะแนนรอยละ 40 เปนคะแนนททาการทดสอบทางทฤษฏหลงจากอบรมเสรจทนท เพอใชวดความรทไดในขณะอบรมโครงการ และ สวนท 2 คะแนนรอยละ 60 เปนคะแนนประเมนการนาความรทไดมาปฏบตใชภายในฟารมของเกษตรกรในแตละราย ผลการวเคราะหประเมนคะแนนความรและความสามารถของเกษตรกร หรอผประกอบการเขารบการถายความรทอดเทคโนโลย จานวน 70 ราย พบวา มเกษตรกรหรอผประกอบการ ไดนาความรไปใช



ประโยชนจรงภายในฟารม จานวน 69 ราย (รอยละ 98.57) แบงออกเปน ผทผานการประเมนทไดคะแนนมากกวา 80 คะแนนขนไป มจานวน 51 ราย (รอยละ 73.91) ผทผานการประเมนทไดคะแนนระหวาง 76-80 คะแนน มจานวน 8 ราย (รอยละ 11.59) และผทผานการประเมนทไดคะแนนระหวาง 71-75 คะแนน มจานวน 10 ราย (รอยละ 14.50) ตามลาดบ (ตารางท 4.14) ซงภาพรวมของการนาไปใชประโยชนอยในเกณฑระดบด ตารางท 4.14 ผลการประเมนความรและความสามรถของผเขารบการอบรม

เกรดการประเมน จ านวน (คน) รอยละ เกรด A (> 80 %) 51 73.91 เกรด B+ (76-80 %) 8 11.59 เกรด B (71-75 %) 10 14.50 เกรด C+ (66-70 %) - - เกรด C (61-65 %) - - เกรด D+ (56-60 %) - - เกรด D (50-55 %) - - ตก (<50 %) - -

รวม 69 100.00



บทท 5 สรปผลการถายทอดเทคโนโลย

5.1 การประเมนสรปตามตวชวดโครงการ การถายทอดเทคโนโลย การใชประโยชนวตถดบ กากมนสาปะหลง ผลพลอยไดโรงงานผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหาร เลยงไกงวงชวยลด ตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอ ง การกาหนดคาเปาหมายของ ผลผลต/ผลลพธของโครงการ /ตวชวด เพอเปนการวดประเมนผลใหเกดผลสมฤทธของโครงการ (ดงตารางท 5.1) ตารางท 5.1 คาเปาหมายของผลผลต/ผลลพธของโครงการ/ตวชวด


ขอมลทตองจดเกบ

1) จานวนผรบการถายทอดเทคโนโลย (คน) 60 แบบใบสมคร 2) รอยละความพงพอใจของผรบการถายทอดฯ 85 แบบประเมนผลฯ 3) รอยละผรบการถายทอดฯ มการนาไปใชประโยชน

70 แบบตดตามฯ

4) จานวนสถานประกอบการทนาผลงานวจยไปใชประโยชน (แหง)

3 แบบฟอรมการนาไปใชประโยชน

5) สดสวนผลลพธทางเศรษฐกจและสงคมทเกดจากการดาเนนงานคลนกเทคโนโลยโครงการเปรยบเทยบกบงบประมาณทไดรบ

เทากบหรอมากกวา 1 1) การประเมนตนเอง จากผลของแบบตดตาม ฯ 2) การประเมนจากคณะทปรกษาจากภายนอก

ผลการดาเนนโครงการถายทอดเทคโนโลย การใชประโยชนวตถดบ กากมนสาปะหลง ผลพลอยไดโรงงานผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหาร เลยงไกงวงชวยลด ตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอง พบวา บรรลเปาหมายของ ผลผลต/ผลลพธของโครงการ ทกาหนดไวตามตวชวด 4 ขอ ดงน 1) จานวนผรบการถายทอดเทคโนโลยทงหมด 75 คน (มากกวาคาเปาหมาย 15 คน หรอเพมขนรอยละ 25) 2) รอยละผรบการถายทอดฯ มการนาไปใชประโยชน 98.57 3) จานวนสถานประกอบการทนาผลงานวจยไปใชประโยชน 3 แหง และ 4) สดสวนผลลพธทางเศรษฐกจและสงคมทเกดจากการดาเนนงานคลนกเทคโนโลยโครงการเปรยบเทยบกบงบประมาณทไดรบ เทากบ 9.04 เทาของงบประมาณทใชจายในการจดโครงการถายทอด ถายทอดเทคโนโลย และไมบรรล เปาหมายของ ผลผลต/ผลลพธของโครงการทกาหนดไวตามตวชวด 1 ขอ คอ รอยละความพงพอใจของผรบการถายทอดฯ 84.83 คาคะแนนระดบความพงพอใจเฉลย 4.24 ระดบความพงพอใจมากทสด (ดงตาราง 5.2)



ตารางท 5.2 ผลผลต/ผลลพธของโครงการ/ตวชวดหลงการดาเนนงาน


ผลการด าเนนการ

1) จานวนผรบการถายทอดเทคโนโลย (คน) 60 75 2) รอยละความพงพอใจของผรบการถายทอดฯ 85 84.83 3) รอยละผรบการถายทอดฯ มการนาไปใชประโยชน 70 98.57 4) จานวนสถานประกอบการทนาผลงานวจยไปใชประโยชน (แหง) 3 3 5) สดสวนผลลพธทางเศรษฐกจและสงคมทเกดจากการดาเนนงานคลนกเทคโนโลยโครงการเปรยบเทยบกบงบประมาณทไดรบ

เทากบหรอ มากกวา 1

9.04

5.2 การประเมนผลทงโครงการทางเศรษฐศาสตร ผลการประเมนวเคราะหทางเศรษฐศาสตร ไดผลตอบแทนคมคาจาการจดโครงการถายทอดเทคโนโลยคดเปน 9.04 เทาของจานวนงบประมาณโครงการทลงทน ตลอดโครงการ ดงตารางท 5.3 ตารางท 5.3 การประเมนวเคราะหทางเศรษฐศาสตรตอผลตอบแทนคมคาจาการจดโครงการถายทอด

ล าดบท รายการ คาเฉลย

(บาท/เดอน) จ านวน (คน)

รายได (บาท/เดอน)

1 นอยกวา 1,000 บาท 500 3 1,500 2 1,000-2,000 บาท 1500 11 16,500 3 2,001-3,000 บาท 2500 19 47,500 4 3,001-4,000 บาท 3500 18 63,000 5 4,001-5,000 บาท 4500 11 49,500 6 5,001-6,000 บาท 5500 1 5,500 7 6,001-7,000 บาท 6500 2 13,000 8 7,001-8,000 บาท 7500 - - 9 8,001-9,000 บาท 8500 - - 10 9,001-10,000 บาท 9500 - - 11 มากกวา 10,000 บาท 18600 4 74,400

รวม 69 270,900 รายไดเฉลย (บาท/คน/เดอน) 3,926.08

รายไดเฉลย (บาท/คน/ป) 47,112.96 งบประมาณโครงการ (บาท) 391,100

ตนทนโรงการตอคน 5,213.33 สดสวนผลลพธทางเศรษฐกจ 9.04

หมายเหต การคดคานวณ



ตนทนโครงการตอคน = เงนงบประมาณจดทาโครงการ จานวนผชเขารบการถายทอด (คน) = 391,000 75 = 3,926.08 บาท/คน ผลตอบแทนโครงการ (เทา) = รวมรายไดแตละคนหารดวยจานวนคน (ทงโครงการ) x 12 จานวนผชเขารบการถายทอด (คน) = 3,926.08 x 12 5,213.33 = 47,112.96 5,213.33 = 9.04

5.3 กากมนส าปะหลงหมกในใชเปนสวนผสมอาหารเลยงไกงวง 1) เปรยบเทยบการใหผลผลตและประสทธภาพการฟกออกของไขจากวตถดบอาหารทใชสตรเดม กบวตถดบอาหารทมสวนผสมของกากมนหมกในสตรอาหาร การใชกากมนหมกยสตในสตรอาหารไกงวงมสมรรถนะการใหผลผลตไข คอ จานวนไขเฉลย (ฟอง/สปดาห/คอก) จานวนไขเขาฟกเฉลย (ฟอง/สปดาห/ครง) รอยละไขเขาฟกเฉลย รอยละไขมเชอเฉลย รอยละการฟกออกเฉลย และจานวนลกไกเกดเฉลย (ตว/ครง) มแนวโนมดกวากลมทใชอาหารสตรเดม เมอคานวณตนทนดานอาหารเปรยบเทยบ พบวา ไกงวงทกนอาหารการเสรมกากมนหมกยสต มตนทนดานอาหาร เฉลย 2.46 บาท/ตว/วน (คดราคาอาหารทเสรมกากมนหมกยสตท 7.10 บาท/กโลกรม) และอาหารสตรเดม มตนทนดานอาหาร เฉลย 4.06 บาท/ตว/วน (คดราคาอาหารสตรเดมท 11.80 บาท/กโลกรม) แสดงวาแมไกงวงทเลยงดวยสตรอาหารแบบเดมจะมตนทนคาอาหารสงกวากลมทเสรมกากมนหมกยสต 1.6 บาท/ตว/วน 2) เปรยบเทยบการสมรรถนะการเจรญเตบโตของไกงวง และตนทนการผลตจากวตถดบอาหาร การใชอาหารผสมสาเรจรปสตรทเกษตรกรใชเลยง กบ อาหารทมวตถดบอาหารผสมเสรมกากมนหมกยสต (1 : 1) ในสตรอาหาร ตลอดการทดลอง 24 สปดาห กลมทไดรบอาหารทมวตถดบอาหารผสมเสรมกากมนหมกยสต ในสตรอาหาร มสมรรถนะการเจรญเตบโต คอ นาหนกตวทเพมขน อตราการเจรญเตบโต ปรมาณอาหารทกน และอตราการเปลยนนาหนก มคาสงกวากลมทใชอาหารสตรเดม และมตนทนอาหารตอการเพมนาหนก 1 กโลกรมของไกงวงตากวากลมทใชอาหารสตรเดม ดงนนไกงวงเพศผขนอาหารทเสรมเสรมกากมนหมกยสต มตนทนตากวา 46.84 บาท/การเพมนาหนก 1 กโลกรม และ ไกงวงเพศเมยขนอาหารทเสรมเสรมกากมนหมกยสต มตนทนตากวา 29.38 บาท/การเพมนาหนก 1 กโลกรม



ภาคผนวก



ภาคผนวก ก



เรองเลาความส าเรจ (Success Story)

ชอโครงการ : การใชประโยชนวตถดบกากมนสาปะหลงผลพลอยไดโรงงานผานกระบวนการหมกเพมมลคาโภชนะเปนอาหารเลยงไกงวงชวยลดตนทนและเพมประสทธภาพการผลต พงพาตนเอง ประเภทกจกรรม : โครงการถายทอดเทคโนโลยและนวตกรรม สถาบนการศกษา : คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม ระยะเวลาในการด าเนนโครงการ : 15 มกราคม 2558 ถง 30 กนยายน 2558 กลมเปาหมาย : ชมรมผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม ประกอบดวย

1) วสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคาเกมตาบลอาจสามารถ อาเภอเมอง 2) ศนยภมพลงเปนแหลงเรยนรดานการผลตไกงวง เปนสถานทใชขยายผล

ของโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร 3) วสาหกจชมชนผเลยงไกงวงหนองยางชน ตาบลหนองยางชน อาเภอเรณ

นคร 4) วสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานนาถอน ตาบลนาถอน อาเภอธาตพนม

5) วสาหกจชมชนผเลยงไกงวงภลงฟารม ตาบลโพนทอง อาเภอบานแพง จดเรมตนกวาจะประสบความส าเรจจนถงวนน

นายธนศกด คาดาง ไดรเรมทาการเกษตรผสมผสานใน 2537 สการเดนตามรอยในหลวงดานเกษตรทฤษฏใหม ขดบอเลยงปลา, ทานาปลอดสารพษ ลด ละ เลก การทาการเกษตรเคม เลยงหม เปดเทศ และ เลยงไกไขบนบอปลา ปลกไมผล พชผกสวนครว ฯลฯ ในป 2539 ในกลมเกษตรทฤษฎใหมไดรวมตวกน เปาหมายจาก 39 คน 22 ครวเรอน เพมเปน 48 หมบาน 29 ตาบล 6 อาเภอ ของจงหวดนครพนม จาก 12 กลมกจกรรม เกดภมปญญาทองถนในเรองการลดตนทนในการผลตภาคการเกษตร ป 2553 ดานการปศสตว และการประมง ไดฟนฟความอดมสมบรณใหกบดน นาเอาเศษสงทเหลอใชจากมลสตว การแปรรปจากปลา หมกทาเปนปย หมกเปนนาหมกชวภาพ เพอนากลบไปปรบปรงบารงดน สรางความอดมสมบรณใหกบดนไปสการพฒนา ตอมากไดมโอกาสไปศกษาดงานในงานเกษตรกาแพงแสน ไดพยายามหาขอมลและไดปรกษาหนวยงานปศสตว รวมทมวจยในโครงการพฒนาเพอหาแนวทางในการแกไขปญหาความยากจน (งบประมาณจาก สวทช.) ซงมสตว 4 ชนด คอ แพะ, หมหลม, ไกงวง และ โคเนอ เมอจบงานวจยตนเองกสรปสตวทจะเลยงโดยเลอกไว 2 ชนด คอ แพะ และ ไกงวง สาหรบผลการวจยสรปไดวาแพะกดออกลกปละ 2 ครง ๆ ละ 2 ตว แตปญหาคอการหาทขายลาบาก เพราะคนอสานไมนยมรบประทาน ไมสามารถนาไปสการพฒนาการเลยง การขยายเครอขายไดกเลยตดทง คงเลอกทจะเลยงกคอ “ไกงวง”



มนายธนศกด คาดาง ผจดการ ศนยภมพลง เปนปราชญ ไกงวงนครพนมคนแรก และถายทอดความรการเลยงไกงวง เรมตดสนใจเลยงไกงวง เมอป 2547 ไดตดตอทานรองผวาราชการจงหวดเลย คอ นายสถต ศรแพง และไปพดคยหาขอมลกบทานอยครงวน เมอตดสนใจทจะเลยงแลว จากนนกไดขอซอพอแมพนธ รวมจานวน 16 ตว เปนพอพนธ 4 ตว แมพนธ 12 ตว รวมเปนเงน 13,600 บาท นามาเลยงทฟารมตนเอง ในป 2548 สามารถผลตไกงวงเพอเลยงขน 97 ตว จาหนายไกงวงไดเงนทงหมด 70,000 บาท ในป 2549 คดเลอกไกใชเปนพอพนธ 40 ตว แมพนธ 197 ตว พฒนาสายพนธรวมกบปศสตวเปดตวออกสสงคม สามารถตงชอวา “สตวเศรษฐกจ” มสโลแกนวาปลกไผ 1 ไร เลยงไก 9 ตว ไดจดตงเปนศนยภมพลง เปนศนยขยายผลโครงการอนเนองมาจากพระราชด ารของจงหวดนครพนม ทถายทอดมาจากการเลยงสตวภพาน จงหวดสกลนคร ในป 2550 เพมพอพนธเปน 50 ตว เพมแมพนธ 300 ตว ผลตลก และรวบรวมไกงวงจาหนายใหแกโครงการ SML จงหวดมกดาหาร จาหนายไก 3,000 ตว ไดเงนทงหมด 500,000 บาท ปจจบนมไกงวง คงพอพนธ 200 ตว แมพนธเหลอ 400 ตว เนองจากไดสรางและขยายเครอ ขายผเลยงไกงวงเพมขนหลายราย จงพฒนาจากผเลยงมาเปนผประสานและทาการตลาดรบซอไกงวงจากสมาชก เพอเปนการชวยเหลอสมาชกอกทางหนง และใหเครอขายสรางตลาดเองโดยการสรางวฒนธรรมในการกน ลาบ, ตมไกงวง

ชมรมผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม เปนการรวมกลมเครอขายของสถานท 2 แหง คอ 1) ศนยภมพลงเปนแหลงเรยนร ดานการผลตไกงวง และดานเกษตรตาง ๆ เปนสถานทใชขยายผลของโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร และถายทอดความรการเลยงไกงวง เปนแหลงถายทอดความรดานวชาการใหผทสนใจเขามาศกษาอบรม ฝกฝนทกษะเรยนรระยะสน ใหสามารถนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการพฒนาชวต ชมชน และ 2) วสาหกจชมชนผเลยงไกงวงบานคาเกม เปนการรวมกลมเกษตรกรทสนใจจะทาอาชพเลยงไกงวง โดยการใหคาปรกษาและการสนบสนนจากศนยภมพลง ทกลมเกษตรกรเขารวมการอบรมวธการเลยงไกงวง จากการขยายผล ของโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร ดงนนชมรมผเลยงไกงวงนครพนมเกดการสรางเครอขาย การสรางเวท ประชม ปรกษาหารอ เพอสรางรปแบบการผลตไกงวงใหเปนอาชพทางเลอกใหมทมรายได เปนโครงการ เพอพฒนาทองถนจากการสรางอาชพควบควถชวตชมชนใหเขมแขงและยงยน

การเลยงไกงวงในจงหวดนครพนม เปนแหลงผลตไกงวงอนดบ 1 ของประเทศไทย มรปแบบการพฒนาระบบการเลยงสการสรางอาชพและสรางตลาดรองรบทงภายในและตางประเทศอยางเปนรปธรรม การรวมกลมจดตงและจดทะเบยนวสาหกจชมชนผเลยงไกงวง 6 กลม และกลมผประกอบการทาธรกจเลยงไกงวงอก 2 กลมใหญ ทาใหจงหวดนครพนม เกษตรและสหกรณจงหวดนครพนม สานกงานปศสตวนครพนม คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม ชวยพฒนาและผลกดนใหไกงวงเปนสตวเศรษฐกจทางเลอกหนงในการสรางอาชพ ทมสวนตางสวนเหลอมของกาไรทสงกวาการผลตสตวชนดอน จากขอมลเบองตนจะพบวา ไกงวงเปนทตองการภายในจงหวดนครพนมประมาณเดอนละ 2,500 ตว ตางจงหวด เชน มกดาหาร อบลราชธาน สกลนคร ประมาณเดอนละ 600 ตว และประเทศเพอนบาน เชน ลาว และเวยดนาม ประมาณเดอนละ 3,000 ตว ความตองการไกงวงประมาณ 6,100 ตว แตกาลงการผลตภายในจงหวดนครพนมไดเพยง 4,500 ตวตอเดอน ถงแมจะเดนทางไปรบซอไกงวงจากจงหวดอน หรอภาคอนไดเพยง 400-600 ตวตอเดอน จะพบวาจงหวดนครพนมสามารถผลตไกงวงไดปละ 55,000 ตว คนพบการเลยงไกงวงใหประสบผลสาเรจ ไกงวง 1 แม ถามการจดการทดเขาใจธรรมชาตไกงวง



สามารถทาเงนใหไดประมาณ 28,000 บาทตอแมตอป แตถาขาดการจดการกยงสามารถสรางเมดเงนไดประมาณ 15,000 บาทตอแมตอป ทาใหอาชพการเลยงไกงวงมรายรบหกรายจายเหลอเพมขน

ประมวลภาพกจกรรมระบบการผลตไกงวงนครพนม

ภาพภาคผนวกท 1 ศนยเรยนรและถายทอดเทคโนโลยการเลยงไกงวงจงหวดนครพนม



ภาพภาคผนวกท 2 การบรหารจดการกลมผเลยงไกงวงจงหวดนครพนม

ภาพภาคผนวกท 3 การผลตไขและการฟกไขไกงวง



ภาพภาคผนวกท 4 การกกลกไกงวงแรกเกด ถง 2 สปดาห

ภาพภาคผนวกท 5 การเผยแพรถายทอดวธการเลยงลกไกงวงผานสอออนไลน

ภาพภาคผนวกท 6 การเลยงลกไกงวงอาย 2-6 สปดาห



ภาพภาคผนวกท 7 ไกงวงรน อาย 6 – 12 สปดาห

ภาพภาคผนวกท 8 ไกงวงอาย 3 เดอน

ภาพภาคผนวกท 9 ไกงวงขนอาย 6 เดอน



ภาพภาคผนวกท 10 การเลยงไกงวงพอแมพนธ

ภาพภาคผนวกท 11 อาหารขนผสมใชเอง ภาพภาคผนวกท 12 การผลตกากมนหมกยสต ใชเลยงไกงวง

ภาพภาคผนวกท 13 อาหารผสมเตรยมเลยงไกงวง



ภาพภาคผนวกท 14 การชาแหละไกงวงและบรรจภณฑรอจาหนาย

การแปรรปไกงวงเพอสรางผลตภณฑจ าหนาย (รานลาบไกงวงค าเกม)

ภาพภาคผนวกท 15 ชดเมนททาจากไกงวง ภาพภาคผนวกท 16 ลาบไกงวง

ภาพภาคผนวกท 17 ทอดไกงวงกระเทยมพรกไทย ภาพภาคผนวกท 18 ตมยาไกงวง



ภาพภาคผนวกท 19 ไสอวไกงวง (เมนอนดบ 1 ทขายด)

ภาพภาคผนวกท 20 หนวยงานตาง ๆ เขามาศกษาและรบประทานอาหารทราน

ภาพภาคผนวกท 21 นายสตวแพทย ธนตย เอนกวทย รองอธบดกรมปศสตว ตรวจเยยมพนท



ภาคผนวก ข



การผลตกากมนหมกยสตเปนอาหารเลยงสตวใชเองตอการเพมประสทธภาพฟารม และลดตนทน แบบพงพาตนเอง

นายธนพฒน สระนรากล และคณะ

สาขาวชาสตวศาสตร คณะเกษตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม โทรศพทมอถอ : 08-7775-5663 E-mail : [email protected]

โครงการจดการองคความรและถายทอดเทคโนโลยจากการใชประโยชนจากผลการวจยทพฒนามาจากปญหา ความตองการจากกลมเปาหมายและผลกระทบในพนท เพอชวยในการแกไขปญหาเหตการณทเกดขนในปจจบนทเกดขนจากราคาวตถดบและราคาอาหารเลยงสตวมการขยบปรบตวเพมขนทก ๆ ป ทาใหอาหารเลยงสตวมราคาใกลเคยงหรอตากวาราคาจาหนายสตวมชวต ทาใหเกษตรรายยอยขาดทน เลกกจการในการเลยงสตวไปมาก เพราะแบกรบภาระตนทนอาหารสตวไมไหว ดงนน การพฒนางานวจยจากโจทยวจยทเกดขนในพนทมาพฒนารปแบบและวธการในการหาวตถดบอาหารทางเลอกใหมใหกบเกษตรกร จากความรวมมอของกลมเกษตรกร หรอหนวยงานทเกยวของ เชน ปศสตวจงหวด สถานพฒนาอาหารสตว และสถานวจยวจยทดสอบพนธสตวจงหวดนครพนม ไดสรางความรวมมอในการพฒนาแบบบรณาการจากผลงานวจยสการใชประโยชนไดจรง ในพนท การพฒนากากมนสาปะหลงทเปนวสดเหลอทงจากโรงงานอตสาหกรรมผลตแปงมนสาปะหลงมาเปนกากมนสาปะหลงหมกยสตทใชเปนวตถดบอาหารสตวทางเลอกใหมทชวยลดตนทนอาหารสตว และชวยเพมสมรรถนะการเจรญเตบโต 1. มนส าปะหลง (Manihot esculenta, Crantz)

มนสาปะหลง (Cassava หรอ Tapioca) ปจจบนประเทศไทยสามารถผลตไดประมาณ 34 ลานตนใชในอตสาหกรรมแปงประมาณ 19 ลานตน (56 % ของผลผลตทงหมด) เปนพชหวทมการปลกอยางกวางขวางในพนท เขตรอนและพนทกงเขตรอน และสามารถเจรญไดดในสภาพดนรวนปนทราย (sandy loam) ทมความอดมสมบรณตา มฝนตกนอยรวมทงอณหภมสง จงมการปลกเพอเปนแหลงรายไดของเกษตรกรในหลายๆประเทศ โดยหวมนจะมระดบของพลงงานสงแตมระดบโปรตนตาและสามารถใชเปนแหลงพลงงานทสาคญในกระบวนการหมกในสตวเคยวเออง สวนของใบมนสามารถใชเปนแหลงของโปรตน โดยทาการเกบเกยวพรอมกบการเกบหวมนอยางไรกตามปรมาณการกนไดและความสามารถในการยอยไดอาจตา เนองจากมระดบของคอนเดนทแทนนนส (condensed tannin, CT) สง การเกบมนทงตนในชวงตนของการเจรญเตบโต (3 เดอนหลงปลก) เพอผลตมนเฮยสามารถลด CT ลงได และมระดบของโปรตน (25% ของวตถแหง) อนเปนผลใหเพมคณคาทางโภชนะไดสงยงขน สวนทเหลอใชแปรรปเปนมนอดเมด มนเสน และอน ๆ ประเทศไทยมปรมาณการผลผลตเปนอนดบ 3 ของโลก และเปนผสงออกแปงมนสาปะหลงเปนอนดบ 1 ของโลก (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551) จากเกษตรกรทปลกมนสาปะหลง สามารถคดเปนเปอรเซนตครวเรอนแยกตามขนาดเนอทเพาะปลกในป พ.ศ. 2550 จากภาคเหนอ, ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ, ภาคกลาง และคาเฉลยทงประเทศ คอ 18.28, 13.54, 22.31 และ 16.05 เปอรเซนต ตามลาดบ (วรรณภา และคณะ, 2551 ; http://www. thai tapooca trade association.com.htm.)


http://www.fao.org/DOCREP/003?T0554E09.htm





ปจจบนวงการอาหารสตวใชมนเสนแทนขาวโพด ปลายขาว กากถวเหลองทมราคาแพง ซงเปนผลพวงของวกฤตขาดแคลนอาหารและพลงงานของโลก ปรมาณการใชมนสาปะหลงในสตรอาหารโค สกร สตวปก และปลา (เพมขนตามลาดบ) สาเหตการใชมนสาปะหลงเปนสวนผสมในอาหารสตวเพมมากขน เนองจาก ในมนเสนมจลนทรยจากธรรมชาตทมประโยชน (Probiotic) กบสตว คอ แลคโตบาซลลสและยสต ซงจะชวยใหการยอยอาหารสตวดขน ยบยงจลนทรยทกอใหเกดโรคหรอกลมทเปนโทษในตวสตว ทาใหสตวมสขภาพแขงแรง ไมปวยเปนโรค และการใชมนสาปะหลงแหงมกรดไฮโดรไซยานค (HCN) ออน ๆ ซงไมเปนอนตรายตอตวสตว แตกลบจะทาใหสตวมภมตานทาน ชวยควบคมจลนทรยบางชนด นอกจากนยงไมคอยพบปญหาจากสารพษแอฟลาทอกซน (Aflatoxin) อกทงยงมพรไบโอตก (Prebiotic) และ โปรไบโอตก (Probiotic) มนสาปะหลงเหมาะสาหรบใชเปนอาหารสตวในประเทศไทย เพราะมปรมาณมาก และมราคาถกกวาวตถดบแปงชนดอน (สกญญา, 2551; สาโรช, 2547; Amnart, 2002)

1.1 องคประกอบทางเคมและคณคาทางโภชนะ มนสาปะหลงเปนพชทมการสะสมอาหารในสวนรากโดยสวนใหญจะประกอบดวยแปงเปนแหลง

คารโบไฮเดรททยอยไดงาย สามารถนามาใชเปนแหลงพลงงานในอาหารสตว จากการศกษาคณคาทางโภชนะพบวา แปงมน มนเสน มนอดเมด เปลอกมน กากมนสาปะหลง มระดบของโปรตนตา แตมสวนของแปง หรอพลงงานสง (เมธา และคณะ, 2538) และนอกจากน เมธา และฉลอง (2533) รายงานวา จากการนาสวนของใบมนสาปะหลงไปตากแหง พบวาสามารถใชเปนอาหารเสรมโปรตนสาหรบการเลยงสตวไดเปนอยางด โดยเฉพาะการใชในสตวเคยวเออง เนองจากมคณคาทางโภชนะตาง ๆ ในระดบสง โดยเฉพาะเปนแหลงโปรตนเสรม มวตถแหง (dry matter, DM) 90% และมโภชนะตาง ๆ เมอคดเปนวตถแหง พบวา มโปรตนทยอยได (digestible protein, DP) 18.3% โภชนะทยอยไดทงหมด (total digestible nutrient, TDN) 56% โปรตนหยาบ (crude protein, CP) 24.7% อเธอรเอกซแทรกท (ether extract, EE) 5.9% เยอใยหยาบ (crude fiber, CF) 17.3% โภชนะทไมใชไนโตรเจน (nitrogen free extract, NFE) 44.2% เถา (Ash) 7.9% แคลเซยม (calcium, Ca) 1.5% ฟอสฟอรส (phosphorus, P) 0.4% เยอใย NDF (neutral detergent fiber) 29.6% และ เยอใย ADF (acid detergent fiber) 24.1% และนอกจากน Wanapat et al. (2000a) ศกษาวจยโดยทาการเกบมนทงตน โดยหกเหนอจากพน 15-30 เซนตเมตร ทอายประมาณ 3 เดอน นามาตากแหงเพอผลตมนเฮย (cassava hay, CH) พบวามคณคาทางโภชนะสง และเมอเปรยบเทยบกบ alfalfa hay และกากถวเหลอง (soybean meal) พบวามสวนประกอบของรดแอมมโนในปรมาณทสงกวา โดยเฉพาะอยางยง methionine (Met) isoleucine (Ile) และ lysine (Lys)



ตารางท 1 เปรยบเทยบคณคาทางโภชนะของกากมนสาปะหลงกบวตถดบอาหารตางๆ ชนดมนสาปะหลง องคประกอบ (เปอรเซนต) DM CP Fat NDF ADF CF Ash NFC pH มนสาปะหลง 90.0 2.21 0.45 10.72 5.74 4.45 3.66 82.96 - กากมนสาปะหลงแหง 94.2 1.64 - 25.65 17.79 - 1.79 - 4.99 กากมนสาปะหลงสด 21.0 3.18 0.18 27.05 18.58 - 2.33 55.30 4.64 กากมนสาปะหลงหมก 26.5 12.76 0.17 27.71 18.70 - 3.38 40.83 3.27 ปลายขาว 87.9 7.74 1.11 - - 0.55 1.42 - - เมลดขาวโพด 89.2 11.2 3.97 79.38 8.32 3.66 2.07 3.28 - หมายเหต: วตถแหง (dry matter, DM), โปรตนหยาบ (Crude Protein, CP), ไขมน (fat), สวนของผนงเซลล (neutral detergent fiber, NDF), ลกนนและเซลลโลส ( acid detergent soluble, ADF), เยอใย (Crude Fiber, CF), เถา (Ash), คารโบไฮเดรต (Nitrogen Free Extract, NFE), คาความเปนกรด-ดาง (pH)

1.2 ผลพลอยไดจากกระบวนการผลตแปงมนส าปะหลงและการน าใชประโยชน จากกระบวนการดงกลาวทาใหผลพลอยไดในขนตอนตาง ๆ เกดขนไดแก

1) เปลอกดน (Tails and stalk) เปนผลพลอยไดทเกดขนจากขนตอนการนาหวมนสดเขาเครองรอนเพอลางเอาทรายออก ซงจะประกอบไปดวย สวนของดน เปลอกผวนอก หวมนทหก -เศษมนขนาดเลก และเหงาหรอขวของมน ทมความแขงทถกตดออกโดยอาศยแรงงานคน

2) เปลอกลาง (Cassava peel) ไดจากขนตอนทหวมนเขาสเครองลาง ททาหนาทในการปลอกเปลอกมน โดยสวนนจะเปนสวนทมเนอแปงมนตดมาดวยเลกนอยและมความสะอาดมดนปนอยบาง

3) กากมนสาปะหลง (Cassava pulp) เกดขนจากขนตอนทหวมนทผานการลางและปอกเปลอกแลวผานเขาสเครองโมละเอยด สงเขาเครองแยกกากออกจากนาแปง กากของหวมนทไดจะถกสงไปยงลานตาก สวนของกากมนนประกอบดวย สวนของเยอใยและแปงทไมสามารถสกดใหออกไปจากหวมน

1.3 ศกยภาพของการน าใชประโยชนกากมนส าปะหลงมาเปนอาหารสตว คณคาทางโภชนาการและองคประกอบทางเคมเปนสงสาคญในการพจารณาเพอชใหเหนถงคณภาพและเปนแนวทางพจารณาในการนาใชประโยชน ซงจากการตรวจเอกสารพบวากากมนสาปะหลงมองคประกอบทางเคม เมอคดเปนเปอรเซนตสงแหงดงนคอ เถา 1 - 11 เปอรเซนต โปรตนหยาบ 1-3.5 เปอรเซนต เยอใยหยาบ 5 -28 เปอรเซนต ไขมน 0.1 - 0.8 เปอรเซนต และแปง 65 - 90 เปอรเซนต และองคประกอบจากการวเคราะหเยอใยดวยสารละลายฟอกทเปนกลาง และสารละลายฟอกทเปนกรด มคาประมาณ 25.65 และ 17.79 เปอรเซนต ตามลาดบ อยางไรกตามเมอเปรยบเทยบกากมนสาปะหลงแหงกบแหลงวตถดบอาหารพลงงานชนดอนๆ ไดแก มนเสน ขาวโพดบด และปลายขาว พบวากากมนสาปะหลงแหง มเยอใยอยในระดบทสงกวาแหลงวตถดบอาหารพลงงานทใชโดยทวไป ในขณะทปรมาณของโปรตนหยาบคอนขางตากวา แตอยางไรกตามม องคประกอบทางเคมอยางอนทสามารถละลายในสารละลายหรอสารฟอกทเปนกลาง ซงสาหรบกากมนสาปะหลงแลวองคประกอบทางสวนนมสวนทเปน



แปงเปนสวนใหญ นอกจากนการยอยไดของกากมนสาปะหลงพบวาสามารถยอยไดอยในระดบทใกลเคยงกบกลมอาหารพลงงาน เชน มนสาปะหลง ขาวโพดบด และปลายขาว รวมทงมคาศกยภาพและอตราการผลตแกชทสงทสด จากปรมาณทมากตามผลผลตของ แปงมนสาปะหลงราคาทถก และมองคประกอบทางเคมทมปรมาณแปงอยในระดบทสง ชใหเหนวากากมนสาปะหลงมศกยภาพสงสาหรบการนาใชประโยชนเปนแหลงวตถดบอาหารสตว แตอยางไรกตามกากมนสาปะหลงกมเยอใยอยในระดบทคอนขางสง 1.4 การเพมมลคาดวยวธการหมกมนส าปะหลง

เทคโนโลยการหมก (Fermentation Technology) เปนขอบเขตหนงของเทคโนโลยชวภาพ เปนวทยาศาสตรประยกตทนาเอาจลนทรยมาใชประโยชนทางอตสาหกรรม โดยอาศยการจดการสภาพแวดลอมใหเหมาะสมเพอกระตนใหจลนทรยเจรญเตบโตและสรางนายอยหรอผลตเอนไซม เพอเปลยนแปลงวตถดบใหเปนผลตภณฑในรปแบบตาง ๆ ทงน สงทตองการจากกระบวนการอาจเปนเซลลของจลนทรยเอง เชน โปรตนเซลลเดยว (Single cell protein) ทใชเปนแหลงโปรตน หรอเอนไซมทจลนทรยสรางขน เชน เอนไซมทใชผสมกบผงซกฟอกเพอกาจดคราบไขมน หรอผลตภณฑทจลนทรยสงเคราะหขนในสภาพแวดลอมนนๆ เชน กรดซตรก หรอกรดมะนาว ตวอยาง ผลตภณฑทเกดจากการหมกในชวตประจาวนของเรา เชน เตาเจยวและซอว ทไดจากการหมกถวเหลองและแปงสาลหรอแปงขาวจาว หรอแปงสาลผสมแปงขาวเจา โดยใชเชอรา Aspergillus oryzae สวนการผลตไวน เบยร และเครองดมแอลกอฮอลอนๆ ซงไดจากการหมกผลไม ขาว ดวยเชอยสต Saccaromyces cerevisae นอกจากนยงมผลตภณฑอน ๆ ทสาคญ เชน เอนไซม วตามน กรดอะมโน กรดอนทรย ยาปฏชวนะ และวคซน เปนตน รณชย (2530) ไดทดลองการหมกมนสาปะหลงดวยเชอยสต Saccharomyces cerevisiae สามารถเพมระดบโปรตนจาก 2.5 เปน 9.5 เปอรเซนต การใชมนสาปะหลงเปนอาหารสตวนน มการนามาใชอยางแพรหลายแตมขอจากดอยทเกษตรกรจาเปนตองซอวตถดบโปรตนสง ซงบางทองทอาจหาไดยากหรอตองซอในราคาทแพงขนจากเดมทมราคาแพงอยแลว มผลทาใหการใชประโยชนจากมนสาปะหลงลดลง ในภาวะดงกลาวการทาใหมนสาปะหลงมโปรตนเพมขนโดยการหมกดวยเชอจลนทรยจงเปนแนวทางแกไขปญหาดงกลาวได ดงนนการศกษาถงการเพมระดบโปรตนมนสาปะหลงดวยจลนทรยจะชวยเพมคณภาพใหแกมนสาปะหลงและสตวสามารถใชประโยชนไดดขน นอกจากนยงลดตนทนการผลตดานอาหารสตวเนองจากการนาเขาวตถดบจากตางประเทศ และยงเปนการชวยเหลอเกษตรกรผปลกมนสาปะหลงและเกษตรกรรายยอยทจาเปนตองใชมนสาปะหลงเปนแหลงวตถดบเพราะเปนวตถดบทมมากในทองถน และวธการเพมระดบโปรตนในมนสาปะหลงโดยการหมกมหลายวธดวยกน การใชเทคโนโลยชวภาพการหมกในการปรบปรงวตถดบทางการเกษตรใหเปนผลตภณฑทมมลคาและคณภาพสง การนาจลนทรยมาเปลยนวตถดบทางการเกษตรและ/หรอเศษเหลอทงทางการเกษตรและอตสาหกรรมซงมราคาถกเปนวตถดบอาหารสตว นบวาการเพมคณคาทางโภชนาการของอาหารสตวดวยโปรไบโอตก ซงเปนการพฒนาพนฐานทสาคญของอตสาหกรรมการผลตอาหารสาหรบมนษย และสามารถนามาใชทดแทนวตถดบอาหารสตวไดดในสภาวะทราคาของวตถดบอาหารสตวอนๆ มราคาสง

กลยาณ (2551) พบวาการใชเชอรา Amylomyces rouxii ในการเพมโปรตนจากมนสาปะหลงหมกเพอเปนอาหารสตวปก มระดบโปรตนเพมขนรอยละ 13.48 จากเดมรอยละ 2.46 และสามารถใชมน



สาปะหลงไดในอาหารไกเนอ 20 เปอรเซนต รณชย (2533) การหมกมนสาปะหลงดวยเชอรา A. niger ดวยวธการหมกกงแหงบนคอนกรต สามารถเพมระดบโปรตนของมนสาปะหลงจากรอยละ 2.26 เพมขนเปนรอยละ 9.50-10.23 และ การหมกมนสาปะหลงทเหมาะสมดวยเชอ A. niger จากการหมกทมความชน 90 กรมตอมน 100 กรม โปรตนเพมขนเฉลยรอยละ 16.85 ทระยะเวลาการหมก 72 ชวโมง และการหมกมากกวา 72 ชวโมง ทาใหเปอรเซนตโปรตนมคาลดลง อษณภรณ และคณะ (2550) การหมกมนสาปะหลงดวยเชอ A. niger เพอเพมระดบโปรตนของมนสาปะหลงในอาหารเปดเนอ โดยเรมตนการหมกใชเชอ A. niger 1 x 108 สปอรตอกรมอาหาร ไดองคประกอบของโปรตนรวมรอยละ 11.25 จากเดมรอยละ 2.22 เพมขน 9.03 และสามารถใชมนทผานการหมกไดดในระดบ 10 เปอรเซนตในสตรอารหารทใชเลยงเปดเนอ มอตราการเจรญเตบโตและประสทธภาพการเปลยนอาหารดทสด สามารถ ( 2545) ไดทาการเพมปรมาณโปรตนของมนสาปะหลงดวยการหมกบนอาหารแขง พบวาการใชเชอ Aspergillus รวมกบ Curvularia sp สามารถเพมปรมาณโปรตนในอาหารได เทากบ 13.95 % และการใชมนสาปะหลงหมกโปรตนสงในอาหารเปดเนอทดแทนปลายขาวพบวา สามารถใชทดแทนได 25% เปดเนอจะมสมรรถภาพการผลตดทสดและใชตนทนคาอาหารในการเพมนาหนกตวตาทสด (สชพ, 2530)

มนสาปะหลงเปนพชหวทปลกมากในประเทศไทย มราคาถก ผลผลตสวนใหญเปนสนคาสงออกไปยงประเทศแถบยโรป สาหรบประทศไทยไดมการศกษาวจยนาไปใชประโยชนเปนอาหารสตวมากขน เนองจากองคประกอบ สวนใหญเปนคารโบไฮเดรตสงถง 30-35 เปอรเซนต (กลาณรงค, 2550) มนหมกเปนผลตภณฑมนสาปะหลงอกชนดหนงทใชเปนอาหารสตวในสภาพทมความชนสงและมกรดไฮโดรไซยานคตา (อาทตย, 2527) ในการหมกมนเสน 75 กก. ยเรย 8 กก. นาตาลแดง 2 กก. กบจลนทรยจากมลกระบอสด 4 กก. เตมนา 150 กก. เปนเวลา 7 วนจะไดโปรตนรวม 15 เปอรเซนต เปนแอมโมเนยโปรตน 10 เปอรเซนต แตเมอหมกเปนเวลา 30 วน จะไดโปรตนรวม 14.20 เปอรเซนต เปนแอมโมเนยโปรตน 6.16 เปอรเซนต ในการหมกมนสาปะหลงเพอเพมโปรตนจะใชเชอรา Rhizopos oligosporus เนองจากมเอนไซมทสามารถยอยแปงไดด นอกจากภาวะของระบบการหมกแบบแหงทมความชนของวสดหมกตา และเอออานวยตอการเจรญของเชอจลนทรยประเภทเชอรา (เพญจตร และคณะ, 2550) โดย Muindi and Thomke (1981) ใชเชอรา Tricoderma harrzianum หมกมนสาปะหลงเปนเวลา 60 ชวโมง ซงสามารถเพมโปรตนไดถง 38% หลงจากนน รณชย (2530) ไดทดลองการหมกมนสาปะหลงดวยเชอรา Aspergillus niger และเชอยสต Saccharomyces cerevisiae สามารถเพมระดบโปรตนจาก 2.5 เปน 9.5 เปอรเซนต สามารถ ( 2545) ไดทาการเพมปรมาณโปรตนของมนสาปะหลงดวยการหมกบนอาหารแขง พบวาการใชเชอ Aspergillus รวมกบ Curvularia sp สามารถเพมปรมาณโปรตนในอาหารได เทากบ 13.95 เปอรเซนต และการใชมนสาปะหลงหมกโปรตนสงในอาหารเปดเนอทดแทนปลายขาวพบวา สามารถใชทดแทนได 25 เปอรเซนต เปดเนอจะมสมรรถภาพการผลตดทสดและใชตนทนคาอาหารในการเพมนาหนกตวตาทสด (สชพ, 2530)

1.5 การหมกดวยยสตในอาหารสตว ยสตเปนจลนทรยพวกยคารโอต เซลลยสตสวนใหญมรปรางกลม หรอร นอกจากนอาจมรปรางเปนรปถว รปทรงกระบอก สามเหลยม หรอยาวเปนสาย ขนาดของยสตแตกตางกนในแตละชนด ลกษณะเดนของยสตคอ เปนพวกเซลลเดยวและมหนอ บางครงมการเปลยนแปลงโดยเซลลตรงกลางยาวตอกนเปนสาย เรยกซโดไมซเลยม ผนงเซลลหนาประมาณ 25 นาโนเมตร หนก 25% ของนาหนกแหงของเซลล



มปรมาณโปรตนภายในเซลลสง โดยเฉลยมประมาณ 47-50% ของนาหนกแหงโดยอาจอยในรปเอนไซม ทตดผนงเซลล มการสบพนธแบบไมอาศยเพศโดยวธการแตกหนอ (นรนาม, 2552) ยสตเปนสวนผสมในอาหารสตว มอย 2 ชนด คอ ชนดแรกเปนยสตทตายแลวกบชนดหลงเปนยสตเปนหรอยสตมชวต การใชยสตทตายแลวเปนเพยงการเพมคณคาทางอาหารสตว แตการใชยสตมชวตในอาหาร ยสตจะสามารถเจรญเตบโตเพมจานวนเซลในกระเพาะและระบบทางเดนอาหารของสตว โดยยสตใชอาหารพวกคารโบไฮเดรตและเยอใยแลวขบถายอาหารทประกอบดวยสารพวกโปรตน ไวตามน แรธาตออกมา ซงสตวสามารถยอยและใชประโยชนได รวมทงตวเซลยสตทเพมขนเมอถกยอยสลายจะไดสารอาหารโปรตนเพมขนดวย นอกจากน Jonewell (1993) รายงานวายสตชนด Saccharomyces cerevisiae ประกอบดวยเอนไซมจานวนมาก บางสวนถกขบออกมาในลาไสและชวยเสรมเอนไซมทมอยแลวในทางเดนอาหาร จงชวยใหเพมอตราการยอยได ทาใหการกนอาหารเพมขน ผลทไดคอการเพมนาหนกหรอผลผลต ชวยสนบสนนสมดลของจลชพในลาไส หากมการใหอยางสมาเสมอ ดวยเหตน ยสตหลายชนดจงถกนามาใชในสตวกระเพาะรวมจนถงปจจบน สาหรบการศกษาการใชยสตในสตวกระเพาะเดยว มผทาการวจยไวไมมาก ขอมลการใชยสตในอาหารสตวประเภทตาง ๆ จดทาขนในตางประเทศซงสภาพแวดลอมอณหภม ตลอดจนคณภาพของวตถดบอาหารสตวแตกตางกนไป ดงนนจงเหมาะสมทจะใชสาหรบเปนอาหารเสรมโปรตน การใชยสตในอาหารสตวนนสวนใหญใชในรปอาหารเสรมโปรตนในปจจบนมการใชแพรหลายมากขน ทงในสตวเคยวเออง สตวปก ตลอดจนสตวเลยงอนๆ 2. วธการผลตกากมนส าปะหลงหมกยสต เพอใชเปนวตถดบอาหารสตว 2.1 การเตรยมสอ ประกอบการอบรม เชน เอกสารคมอ ประกอบคาบรรยาย ใหความรผานภาพ เสยง สอ power point และตวอยางจรง 2.2 วสดและอปกรณในการทากากมนสาปะหลงหมกยสต สวนผสมทเตรยมในการสาธต การใชกากมนสาปะหลงสด 3,000 กโลกรม

1) ยสตขนมปง (Barker yeast) 1.25 กโลกรม 2) นาตาลทรายแดง 2 กโลกรม 3) กากนาตาล 25 กโลกรม 4) ปมลมออกซเจน 5) ถงพลาสตกขนาดบรรจ 200 ลตร จานวน 6 ใบ และขนาดบรรจ 70 ลตร จานวน 1

ใบ 6) บอหมกกอฉาบดวยซเมนต ขนาด (กวาง x ยาว x สง) 3 x 2 x 0.6 เมตร (ขนาด 9

ลบ.ม.) จานวน 1 บอ พรอมโครงสรางหลงคามงดวยสงกะส หรอ บรรจลงถง พลาสตก ความจ 30 กโลกรม จานวน 100 ใบ

7) ปมนาไดโวขนาด 1 นว 8) นาสะอาด 9) ปยยเรย 20 กโลกรม 10) กากมนสาปะหลงสด 3,000 กโลกรม



ตารางท 2 คานวณปรมาณการใชวตถดบในการผลตกากมนสาปะหลงหมก

วตถดบ ปรมาณการใชกากมนสาปะหลงในการหมก

1. กากมนสาปะหลง (กก.) 1000 2000 3000 4000 5000 6000 2. นาตาลทราย (กก.) 0.67 1.33 2.00 2.67 3.33 4 3. นาสะอาด (ลตร) 6.67 13.33 20.00 26.67 33.33 40 4. ยสตหมกขนมปง (กก.) 0.42 0.83 1.25 1.67 2.08 2.5 (กอน) 0.83 1.67 2.50 3.33 4.17 5 5. นาสะอาด (ลตร) 167 333 500 667 833 1000 6. ยเรย (กก.) 6.67 13.33 20.00 26.67 33.33 40 7. กากนาตาล (กก.) 8.33 16.67 25.00 33.33 41.67 50

2.3) ขนตอนการผลตกากมนส าปะหลงสดหมกยสตปรมาณ 3,000 กโลกรม (มนหมกยสต)

1) ชงนาตาลทรายแดง จานวน 2.00 กก. ผสมในนาสะอาดปรมาตร 10 ลตร ละลายใหเขากน (ภาชนะบรรจควรมขนาดใหญไมนอยกวา 20 ลตร)

2) เตมผงยสตจานวน 1.25 กโลกรม หรอ 2.50 กอน ลงในสารละลายนาตาลแดงและผสมขยใหเปนเนอเดยวกนปลอยทงไวเปนเวลา 10 นาท



3) เตรยมสารละลายกากนาตาล + ยเรย เพอเปนอาหารเลยงยสต ดงน 3.1) เตมนาสะอาดลงในถงพลาสตกทเตรยมไวจานวนปรมาตร 500

ลตร (ตามตารางท 9) 3.2) ชงยเรยจานวน 20 กโลกรม + กากนาตาลจานวน 25 กโลกรม

เทลงในถงพลาสตก ขนาด 200 ลตรทเตรยมไวและผสมใหเปนเนอเดยวกน

4) เมอครบเวลาทกาหนด 20 นาท ทาการเทหวเชอนายสตทเลยงไว ลงในถงพลาสตกขนาด 1,000 ลตร และใชปมลมเพอเตมออกซเจนหรอใชไวกวนบอยๆเพอใหยสตกระจายทวอาหารเลยงเชอเปนเวลาอยางนอย 1 ชวโมง

5) นากากมนสาปะหลงเทลงในบอหมกทไดสรางและเตรยมไวทใชหมก จานวน 3,000 กโลกรม/บอ เมอครบเวลาทกาหนดใชปมนาไดโวดดนาหมกยสตทเตรยมไวฉดลงในกากมนในบอหมก หลงจากเสรจสนกระบวนการทงหมด



6) ใหนาผาพลาสตกมาคลมบนกากมนสาปะหลงทใชหมก ใหแนน มาสามารถใหอากาศจากภายนอกเขาได

7) การหมกกากมนสาปะหลงทงไวอยางนอย 20 วน

2.4) ประโยชนการผลตกากมนส าปะหลงสดหมกยสต 1) นาผลตภณฑอาหารสตวทผลตจากวตถดบเศษเหลอจากโรงงานอตสาหกรรมแปงมน

มาใชประโยชน 2) เปนการนามาแปรรปหมกรวมกบ นาหมกยสตเพอชวยเพมโปรตนและพลงงาน

ตลอดจนคณคาทางโภชนะอาหารอนๆ ตามความตองการของสตว 3) กากมนหมกยสตมตนทนการผลตตา เกษตรกรสามารถผลตใชไดเอง 4) สามารถชวยแกปญหาวกฤตอาหารสตวราคาแพงในปจจบนตลอดจนชวย เพม

ประสทธภาพการผลตในการเลยงสตวอกดวย ตารางท 3 สตรอาหารสตวปกโดยใชกากมนหมกยสต

รายการ ปรมาณ

1. ขาวโพด หรอ ปลายขาว (ใชแทนกนได) 2 กก.

2. อาหารสตวปก (ตามชนดของสตว) 10 กก.

3. กากถวเหลอง 1 กก.

4. เกลอ 400 กรม

5. เปลอกหอย หรอ หนฝน 1 กก.

6. กากนาตาล 5 cc. + สาร EM 5 cc. ผสมนา 5 ลตร

7. กากมนหมกยสต 20 กก.

หมายเหต : การผสมวตถดบลาดบท 1-5 กอน แลวจงผสมกากมนหมกยสตและสารผสม EM ลงไปทหลง



2.5) ขอเสนอแนะ 1) ยสตสามารถหาซอไดทหางแมคโครหรอรานคาขายอปกรณทาขนมปงทวไป 2) บอหมกควรทาใหหนาแนนและมนคงดวยการเสรมเสาปนระหวางกลางและฉาบปน

ทงดานนอกและดานในเพอปองกนการแตกราวและไมใหนาหมกซมออกได 3) กากมนสาปะหลงหมกยสตคณภาพดจะมลกษณะสนาตาล กลนหอมกากนาตาล+

แอมโมเนย มรสเปรยวเลกนอย 4) กากมนหมกยสตมโปรตนประมาณ 10-12 เปอรเซนต 5) ควรมการเสรม แรธาต วตามน กรดอะมโน รวมกบกากมนหลงหมก

เอกสารอางองของโครงการวจย กรมปศสตว. 2555. สถตขอมลสตวในจงหวดนครพนม ป 2555. กรมปศสตว กระทรวงเกษตรและ

สหกรณ. กรงเทพมหานคร. กลยาณ วฒศร. 2551. การใชเชอรา Amylomyces rouxii ในการเพมโปรตนจากมนสาปะหลงเพอเปน

อาหารสตวปก. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยแมโจ, เชยงใหม. 135 หนา

กลาณรงค ศรรอต. 2550. สถานภาพการผลตมนสาปะหลงและคณภาพหวมนสาหรบการผลตเอทานอลเพอเปนเชอเพลง. สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, กรงเทพมหานคร. 249 หนา.

ธนศกด คาดาง. 2556. รายงานกลมเครอขายผเลยงไกงวงนครพนมทประยกตการใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงอยางเขมแขงและยงยน. ศนยภมพลง (ศนยขยายผลอนเนองมาจากพระราชดาร) ตาบลโพธตาก อาเภอเมอง จงหวดนครพนม. 37 หนา.

เพญจตร ศรนพคณ, ปราถนา เกจวลวรรณ, พรรณเพญ พฒนพงษไพบลย, สพตรา พรหมชวย, วรรณวสาข ตงอมร และสภาภรณ พศพนธ. 2550. การศกษาผลของอตราการใหอากาศมผลตอปรมาณกลโความนในมนสาปะหลงหมก. ภาควชาวศวกรรมเคม คณะวศกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เมธา วรรณพฒน. 2533. โภชนศาสตรสตวเคยวเออง. หจก. ฟนนพลบลชชง, กรงเทพมหานคร. เมธา วรรณพฒน, ฉลอง วชราภากร, กฤตพล สมมาตย, สทธพงศ อรยะพงศสรรค, โอภาส พมพา และ

เวชสทธ โทบราณ. 2538. การใชมนสาปะหลงเปนอาหารสตว. ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

รณชย สทธไกรพงษ. 2530. การใชมนสาปะหลงหมกโปรตนสงในอาหารไกกระทง. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพมหานคร.

รณชย สทธไกลพงษ. 2533. การเพมคณภาพในมนสาปะหลงโดยการหมกดวยเชอจลนทรย. วารสารเกษตรพระจอมเกลา. 8(3) : 1-5.

วรรณภา เสนาด, กรกญญา อกษรเนยม, ดวงใจ เขมแดง และอทพฒน บญเพมราศร. 2551. ถอดรหสมนสาปะหลง พชทองคาใตดน. เคหการเกษตร ปท 32 ฉบบท 7 กรกฎาคม : 71-103.

สชพ สขสแพทย, ทรงศกด ตนตพฒน และ รณชย สทธไกรพงษ . 2530. การใชมนสาปะหลงหมกโปรตนสงในอาหารเปดเนอ. วาสารเกษตรพระจอมเกลา 8(3) : 9-17.



สามารถ มลอามาตย , สจตรา แสนสาคร และ ปนดดา วชาฮาด . 2545. การเพมปรมาณโปรตนของมนสาปะหลงโดยการหมกบนอาหารแขง. วศวกรรมสาร มข. 29(1-2) : 175-184.

สกญญา จตตพรพงษ. 2551. มนสาปะหลงกบอตสาหรรมอาหารสตว. ศนยคนควาและพฒนาวชาการอาหารสตว สถาบนสวรรณวาจกกสกจฯ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน, นครปฐม

สาโรช คาเจรญ. 2547. อาหารและการใหอาหารสตวไมเคยวเออง. ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน. 669 หนา.

อษณยภรณ สรอยเพชร, เทอดศกด คาเหมง, ฉลอง วชราภากร และวชย ลลาวชรมาศ. 2550. การใชมนสาปะหลงหมกแบบกงแหงดวยเชอรา Aspergillus niger เปนวตถดบอาหารสตวในสตรอาหารเปดเนอ. การประชมสมมนาวชาการสตวศาสตร ครงท 3 เรอง “ยคใหมกบการเปลยนแปลงปศสตวไทย ” ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน รวมกบ กรมปศสตว กระทรวงเกษตรและสหกรณ และสมาคมสตวบาลแหงประเทศไทย. หนา 58-65.

อาทตย วบลชย . 2527. การศกษาการใชใบกระถน ใบปอแกว หรอใบมนสาปะหลงผสมกบมนสาปะหลงหมกเพอเปนอาหารสกรเนอสาหรบผเลยงรายยอย . วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยขอนแกน.

Amnart Sepsak. 2002. Aspergillus niger Treated Cassava as probiotics to Increase Rumen Efficiency in Diary Cattle. Master of Science (Agriculture), Department of Animal Science” Kasatsart University. 93 pp.

Australian Government. 2008. Adding value to new animal product supply chain dairy goats, emus, rabbits, turkeys, sheep’s milk and silkworm. Rural Industries Research and Development Corporation.

Donoghue, A. M., and G. J. Wishart. 2000. Storage of poultry semen. Anim. Reprod. Sci. 62: 213–232.

Gamal A.R. Kamar and M.A.A. Rizik. 1972. Semen characteristics of two breeds of turkeys. J. Reprod. 29, 317-325.

Han, X. F., Z. Y. Nui, F. Z. Liu, and C. S. Yang. 2005. Effects of diluents, cryoprotectants, equilibration time and thawing temperature on cryopreservation of duck semen. lnt. J. Poult. Sci. 4: 197-201.

Hocking, P.M., and R. Bernard. 1997. Effect of dietary crude protein content and food intake on production of semen in two lines of broiler breeder males. Brit. Poultry. Sci.38:199-202.

Laffaldano, N., Manchisi, A., and Rosato, M.P, 2008. The Preservability of turkey semen quality during liquid storage in relation to strain and age of males. Anim. Repro. Sci. 109:266-273.



Ngu, G.T., Etchu, K..A., Butswat I.S. R. and Woogeng I.N. 2014 Semen and microbial characteristic of two breeds of turkeys in an arid tropical environment of BauchiState,Nigeria. Academic journals Vol. 8(21), pp. 2174-2182.

Quinn, J.P., Burrows, W.H., 1936. Artificial insemination in fowls. J. Hered. 27, 31–37. Ravie, O., Lake, P.E., 1982. Prediction of ice formation in fowl spermatozoa at particular cooling rates.Cryo-Lett. 3, 91–100

Reddy, R.P., 1995. Artificial insemination of broilers: economic and management implications. In: Bakst,. M.R., Wishart, G.J. Eds., Proc. 1st Int. Symp. on the Artificial Insemination of Poultry. Poultry Science Association, Savoy, IL, pp. 73–89.

The Thai Tapioca Trade Association. 2008. Cassava Crop Survey. [serial online] ; [cited September 24, 2008]. URL : http://www. thai tapooca trade association.htm.

Wanapat, M., A. Petlum and O. Pimpa. 2000. Supplementation of cassava hay to replace concentrate use in lactating Holstein-Friesian crossbreds. Asian-Aust. J. Anim. Sci. 13: 600-604.

Zahraddeen, D., Butswat, I.S.R., Kalla, D.J.U., Sir, S.M. and Bukar, M.T. 2005. Effect of frequency of ejaculation on semen characteristics in two breeds of turkeys (Meleagrisgallopavo) raised in a tropical environment. Int. J. Poult. Sci. 4 (4): 217-221.




ภาคผนวก ค







Documents