ภาคผนวก ข. ประวตตวละครรามเกยรต ทใชเปนเกณฑท านายตามต าราทศตามดวง

360

พระลกษมณ ในอดตชาต พระลกษมณคอสงขและบลลงกนาคของ พระนารายณ เปนอาวธและทประทบคพระทยของพระองค ซงถกสงลงมาเกดเปนพระลกษมณเพอใหชวยพระนารายณอวตารในราง พระราม ปราบยกษ ดงนนพระลกษมณจงมความจงรกภกดและอยขางกายพระรามมาโดยตลอดตงแตก าเนด พระลกษมณเกดจาก ทาวทศรถ กบ นางสมทรเทว มนองรวมพระบดาพระมารดาคอ พระสตรด มพระรามและ พระพรต เปนพตางพระมารดา เมอพระอยกา (ตา) ของพระพรตขอพระพรตไปชวยดแลเมองไกยเกษตงแตวยเยาว ทาวทศรถกใหพระสตรดไปกบพระพรตดวย พระลกษมณจงตองอยกบพระรามเพยง 2 องคตงแตเลก ท าใหทงสองรกและรใจกนเปนอยางด ตอมาเมอพระรามและพระลกษมณเจรญวยเขาสวยหนม ทาวชนกจกรวรรด กษตรยกรงมถลา ไดจดใหมการยกศรเลอกค หากผใดยกศรรตนธนซงเปนศรคบานคเมองของชาวมถลาขนได กจะได นางสดา บตรบญธรรมของทาวชนกจกรวรรดไปครอง ผกลาจากทวทกสารทศลวนมาลองยกศรแตกยกไมขน พระรามจงใหพระลกษมณไปลองยก พระลกษมณลองจบดกรวาศรเขยอน คงยกไดแน แตดวยความกตญญตอพระรามผเปนพ จงไมยก ปลอยใหพระรามเปนผยกศรและไดนางสดาไปครอง เมอพระลกษมณรวาพระรามตองออกบวชเปนฤๅษอยในปาถง 14 ป ตามค าขอรองของ นางไกยเกษ พระมารดาของพระพรต เพอทพระพรตจะไดครองกรงอโยธยาตอจากทาวทศรถ พระลกษมณกโกรธและจะไปแกแคนนางไกยเกษแทนพระรามแตพระรามไดหามเอาไว พระลกษมณจงตดสนใจบวชตามพระรามทนท เพอจะไดคอยดแลปรนนบตพระรามยามอยในปา แมพระรามจะหามอยางไรกไมฟง ดงนนพระราม พระลกษมณ และนางสดาจงออกเดนปาไปดวยกน ในดานการสรบ พระลกษมณกเกงกลาสามารถไมแพใคร แมจะเคยพลาดพลงจนถกหอกโมกขศกดของ กมภกรรณ ศรนาคบาศของ อนทรชต และหอกกบลพทของ ทศกณฐ ท ารายจนเกอบเอาชวตไมรอดถง 3 ครง 3 หน แตพระลกษมณกเปนผสงหาร อนทรชตผทเคยรบชนะพระอนทร สงหาร มลพลม ผมฤทธเดชปราบทวไตรจกร สงหาร ทศครวน และ ทศครธร ลกของทศกณฐทเกดจากนางชาง ภายหลงเมอพระรามปราบทศกณฐลงได กยกกองทพกลบไปครองกรงอโยธยา พระรามพจารณาบ าเหนจรางวลตามความดความชอบของแตละคนแลว รบสงวาจะยกเมองโรมคลใหพระลกษมณไปครอง แตพระลกษมณกไมอยากไป กลบตองการอยปรนนบตพระรามทกรงอโยธยาดงเดม

361

ตอมาพระรามเกดระแวงนางสดา และโกรธหาวาวาดรปทศกณฐไวดเลน จงสงใหพระลกษมณน านางไปสงหารแลวแหวะเอาหวใจนางกลบมาใหด พระลกษมณตกใจมาก แตเหนพระรามยงโกรธอย สดทจะหามได จงตองรบค าสงแลวพานางสดาเขาไปในปา พระลกษมณนนเทดทนนางสดาดจดงมารดาของตน อกทงนางสดากก าลงตงครรภกบพระรามอยดวย จงคดจะปลอยนางไป พระอนทรเหนเหตการณกกลววาพระลกษมณจะถกพระรามลงโทษ จงเนรมตกวางขนมาตวหนง ใหนอนตายอยรมทางทพระลกษมณก าลงจะมาถง พระลกษมณเหนกวางนนนอนตายจงแหวะเอาหวใจไปใหพระรามแลวบอกวาเปน หวใจของนางสดา ภายหลงพระรามไดแตงตงพระลกษมณเปนกษตรยครองเมองโรมคล

นางสดา นางสดานคอ พระลกษมชายาของ พระนารายณ ถกสงลงมาเกดเปนคของ พระราม หรอพระนารายณอวตารนนเอง นางสดาเปนตวละครส าคญมากของเรองรามเกยรต เพราะนางเปนตนเหตทท าใหพระรามกบทศกณฐตองท าสงครามลางผลาญกน ระหวางท ฤๅษกไลโกฏ ประกอบพธหงขาวทพย เพอขอบตรใหกบ ทาวทศรถ นน นางมณโฑ มเหสของ ทศกณฐ ไดกลนหอมของขาว กเกดอยากกนมากจนทศกณฐตองสงให กากนาสร แปลงกายเปนกาไปขโมยขาวทพยนนมาไดครงกอน นางมณโฑกนขาวทพยนนแลวกตงครรภขน และเกดเปนนางสดา เมอแรกเกดนางสดารองออกมาวา "ผลาญราพณ" ถง 3 ครง พเภกจงท านายดวงชะตาของนางวา จะเกดมาเพอผลาญเหลายกษ ทศกณฐจงสงใหน านางสดาไปใสผอบลอยน า บงเอญ ฤๅษชนก (อดตคอทาวชนกจกรวรรด กษตรยแหงกรงมถลา) มาพบเขาจงน ามาชบเลยง โดยฝงดนฝาก พระแมธรณไว เวลาผานไป 16 ป ฤๅษชนกเกดเบอหนายตอเพศฤษ จงกลบมาปกครองกรงมถลาดงเดม และไดท าการไถผอบนางสดาขนมาจากดน แลวตงชอใหวา สดา ทแปลวาเกดจากรอยไถ นางสดานเปนหญงสาวทสวยงามกวาใครทงหมด จนแมทาวมาลวราชผทรงอเบกขายงกลาวชม หลงจากททาวชนกจกรวรรดไดกลบไปครองมถลานคร กไดปาวประกาศเชญกษตรยจากเมองตาง ๆ มาประลองยกศรรตนธนศรคบานคเมองมถลา โดยถาใครสามารถยกศรขนไดกจะใหอภเษกกบนางสดา ซงในทสดพระรามกเปนผทสามารถยกไดส าเรจ และไดอภเษกกบนางสดา ตอมานางสดาไดตดตามพระรามออกบวช จนกระทงถกทศกณฐวางกลอบายมาลกพาตวไปจากพระราม นางสดาถกทศกณฐกกขงไวในสวนแหงกรงลงกา มความเสยใจถงกบคดผกคอตาย

362

แตหนมานไดแอบเขามาแจงขาวการตดตามของพระรามใหนางทราบไดทน นางจงรอพระรามยกทพมาชวยอยทนน แมนางสดาจะอยในวงของทศกณฐเปนเวลานาน แตนางกยงซอสตยตอพระราม ไมยอมเสยเกยรตตกเปนของทศกณฐ ไมวาจะถกขมขหรอเกลยกลอมดวยวธใดกตาม อกทงนางยงดาทอทศกณฐอยางโกรธแคน จนทศกณฐไมสามารถแตะตองตวนางได นางสดาเคยถกผอนแปลงกายเปนนางถง 2 ครง ครงแรกคอ นางเบญกาย บตรของ พเภก แปลงเปนนางสดาตายลอยน าไปใหพระรามเหน เพอใหพระรามเสยใจจนยกทพกลบกรงอโยธยา แตถกหนมานจบไดเสยกอน สวนครงท 2 คอนางสขาจารทถกอนทรชตสงใหแปลงเปนนางสดาแลวท ากลลวงน าไปฆาตอหนาพระลกษมณในระหวางสงคราม เมอเสรจศกกรงลงกาแลว นางสดาไดกลบไปอยกบพระราม ณ กรงอโยธาแตเคราะหรายของนางยงไมหมดสน โดยนางอดลทเคยเปนบรวารของทศกณฐไดคดหาทางแกแคนแทนนาย จงแปลงกายเปนมนษยเขามาสมครเปนนางก านลของนางสดา แลวใชอบายหลอกใหนางสดาเขยนภาพทศกณฐใหด และนางอดลเขาไปสงในภาพนนจนไมสามรถลบภาพได เมอพระรามมาเหนภาพทศกณฐกโกรธ คดวานางสดามใจรกทศกณฐจงเขยนภาพไวด แมนางสดาจะแสดงความบรสทธโดยการลยไฟกไมอาจท าใหพระรามคลายโกรธ จงสงใหพระลกษมณน านางไปประหารชวต แตพระลกษมณไมยอมฆานาง นางกลวพระรามจะลงโทษพระลกษมณ จงเรงใหลงมอโดยทไมกลวความตายแมแตนอย แตสดทายนางสดากตองยอมหนเขาปาไป เพราะเปนหวงลกในครรภทเกดกบพระราม นางสดาไดไปอาศยอยกบฤๅษวชมฤคในปา ตอมาไมนานกไดประสตโอรสใหชอวาพระมงกฎ อยมาวนหนงนางสดาไดฝากโอรสไวกบฤๅษ เพอตนจะไปทาน า แตระหวางทางไดเจอกบแมลงตวหนงทใหลกเกาะหลงอย นางกต าหนแมลงดวยความเปนหวงทกลวลกลงจะตกลงมา แมลงกลบยอนนางสดาวา นางเองทไมหวงลกกลบฝากลกไวกบฤๅษแลวออกมาแตเพยงล าพง นางสดาไดฟงกนกสะทอนใจ จงรบกลบมาพาโอรสไปดวยในขณะทฤๅษก าลงเขาฌานอย จนเมอฤๅษลมตาตนขนมาไมเหนกมารกตกใจเกรงวานางสดาจะมาตอวาตน จงไดเตรยมเนรมตกมารขนอกคนหนงใหมลกษณะเหมอนพระมงกฎทกประการ แตนางสดากลบมาทนเสยกอนจงรความจรง แตนางสดากไดขอใหฤๅษท าพธตอเพอเนรมตกมารอกคนหนงขนมาเปน เพอนเลนกบพระมงกฎ แลวตงชอกมารทชบชวตขนมาใหมวาพระลบ ตอมาเมอพระรามไดพบกบพระมงกฎ และรวาเปนพอลกกนแลว พระรามจงไดพาสองกมารกลบกรงอโยธยา สวนนางสดายงมความแคนเคองพระรามอยจงยงไมยอมกลบ แมพระรามจะส านกในความผดของตนยอมงอนงอเทาใดนางสดากไมใจออน พระรามจงตองท าอบายเปนตาย

363

แลวใหหนมานมาเชญนางสดาไปรวมท าศพ นางสดาเสยใจมากจนยอมตามหนมานกลบไป แตเมอรวาตนถกหลอกกโกรธพระรามจนถงกลบหนไปอยยงเมองบาดาล รอนถงพระอศวรตองทรงเปนตวกลางชวยไกลเกลยให และจดพธอภเษกใหใหมอยางสมเกยรต ทงสองจงยอมคนดกน

ทศกณฐ อดตชาตของทศกณฐคอนนทกเปนยกษซงมหนาทลางเทาเทวดาและนางฟาอยเชงบนไดขนเขาไกรลาส นนทกถกเทวดาบางองคกลนแกลงเขกศรษะบาง ถอนผมบาง จนหวลาน จงเขารองเรยนพระอศวร พระอศวรสงสารจงประทานนวเพชรใหมฤทธชไปทใครคนนนกตาย นนทกใชนวเพชรนนแกแคนเหลาเทวดาลมตายเปนจ านวนมาก จนพระนารายณตองแปลงกายเปนนางฟาชอสวรรณอปสรมาแกลงสอนทาร าใหนนทกท าตาม พระนารายณสอนทานาคามวนหาง ชนวไปทหนาตก นนทกกท าตาม แตนวเพรชนนท าใหนนทกขาหก พระนารายณจงคนรางเดมแลวสงหารนนทก แตกอนตายนนทกไดตดพอพระนารายณวามสกร ตนมเพยงสองกร จงชนะตน พระนารายณจงใหสตยวาตนจะไปเกดเปนมนษยธรรมดามสองมอ แตจะตามไปปราบนนทกทไปเกดใหมมสบหว ยสบมอ มฤทธเหาะเหนได และมอาวธวเศษตาง ๆ นานา นนทกจงมาเกดเปนทศกณฐ โอรสของทาวลสเตยนเจาผครองกรงลงกากบนางรชฎา สวนพระนารายณกอวตารมาเปนพระรามโอรสของทาวทศรถ กษตรยแหงกรงอโยธยา ทศกณฐเกดมามนองรวมมารดา 6 ตน คอ กมภกรรณ, พเภก, ทษฐ, ขร, ตรเศยร และ นางส ามนกขา แตมพตางมารดาอก 4 ตน คอ กเปรน, ทพนาสร, อศธาดา และ มารน ทศกณฐเปนยกษเจาช มเมยเปนจ านวนมากถง 84,000 นาง เมหสองคแรกชอนางกาลอคคเปนธดาพระยานาค มบตรดวยกนชอบรรลยกลป ตอมาไดนางมณโฑเปนรางวลจากพระอศวร ทชวยดนเขาไกรลาสใหตงตรงได มบตรดวยกนชอรณพกตรทภายหลงไดชอใหมวาอนทรชต และไดบตรชอนางสดา แตทศกณฐสงใหใสผอบลอยน าไปตงแตแรกเกด เพราะพเภกท านายวาเปนกาลกน เกดมาเพอลางผลาญวงศยกษ หลงจากนนทศกณฐยงไดมเหสอกมากมาย เชน สนมพนตน มบตรรวมกนพนตนเรยกวาสหสกมาร และสนมสบตน มบตรเรยกวาสบรถ หรอแมแตกบสตวเดยรจฉาน เชน ชางและปลา ทศกณฐกยงแปลงกายไปสมสดวย จนเกดบตรคอทศครวน และทศครธรเกดจากนางชาง และสพรรณมจฉาเกดจากนางปลา ในวยเดกทศกณฐไดไปขอใหฤๅษโคบตรผทรงฤทธชวยถายทอดวชาความรให ทศกณฐคอยปรนนบตอยางออนนอมถอมตน ขยนเรยนและเรยนเกงจนเปนทโปรดปรานของฤๅษโคบตร

364

แตเมอมความรในการรบแลว กลบหลงผดคดวาตนเกง ชความรนนไปในทางทผด กลายเปนยกษอนธพาล เชน เขาไปท าลายสวนของพระอรชนจนเกดการตอสกน เดอดรอนถงฤๅษโคบตรตองรบมาขอชวตทศกณฐไว ครงหนงเขาไกรลาสเกดเอยงทรด ทศกณฐรบอาสาดนเขาไกรลาสใหตรง พระอศวรจงประทานของรางวลใหตามททศกณฐขอ ทศกณฐก าเรบถงขนาดขอพระอมาพระมเหสของพระอศวรมาเปนรางวล พระอศวรจ าเปนตองใหตามสญญา แตพระนารายณไดท าอบายหลอกใหทศกณฐน าพระอมาไปแลกกบนางมณโฑมาแทน ระหวางพานางมณโฑเหาะกลบกรงลงกากผานเมองขดขน พาลซงเปนเจาเมองขดขน เหนทศกณฐอมนางมณโฑเหาะขามหวตนเองกโกรธ ตรงเขาตอสกนปรากฏวาทศกณฐแพ พาลจงแยงนางมณโฑเอาไปเปนชายา ตอมาทศกณฐเกดเสยดายนางมณโฑมาก กมภกรรณและพเภกจงไปหาฤๅษโคบตรผเปนอาจารยของทศกณฐ เพอขอใหชวยทวงนางมณโฑคนจากพาล ฤๅษโคบตรจงไปทวงจาก ฤๅษองคตผเปนอาจารยของพาล พาลจ าตองยอมพระอาจารย แตขณะนนนางมณโฑเกดตงครรภกบพาลแลว ฤๅษองคตจงตองผาทองนางน าเอาทารกไปใสไวในทองแพะแทน ทารกทอยในทองแพะถอก าเนดออกมามชอวาองคตซงทศกณฐบงเกดความเจบแคนอยากจะฆาใหตาย จงแปลงกายเปนปยกษหมายจะฆาองคตขณะอาบน า แตพาลไดใชตาขายขวางและจบทศกณฐได จงน ามามดใหองคตลากเลนถง 7 วน แลวคอยปลอยตวไป ทศกณฐเสยใจวามฝมอสคนอนไมไดจงขอใหฤๅษโคบตรถอดดวงใจใสกลอง เกบไว เพอจะไดอยยงคงกระพน เมอทศกณฐส าเรจวชาถอดดวงใจ ท าใหยงก าเรบเสบสาน ไลฆากเรปน ซงเปนพชายของตน เพอแยงบษบกแกว กเรปนสไมไดกหนไปพงพระอศวร พระอศวรจงตดงาชางทรง ขวางไปปกอกทศกณฐ และสาปใหตดอยอยางนนไปจนตาย ทศกณฐตองขอใหพระวษณกรรมเลอยงาออกใหเสมอกบหนาอกแลวท าเครองประดบปดไว วนหนงทศกณฐอยากออกไปเทยวปาจงสงใหชวหา สามของนางส ามนกขาเฝากรงลงกาไว ชวหาเฝาเมองอยหลายวนกเกดงวงนอนจงเนรมตกายใหใหญโต แลบลนปดเมองลงกาไวแลวหลบไป เมอทศกณฐกลบมาถงเหนเมองถกปดมด คดวาถกขาศกโจมตจงเอาจกรขวางถกลนชวหาขาดถงแกความตาย เมอสามตาย นางส ามนกขาเกดวาเหวใจจงออกไปเทยวปาจนไดพบกบพระราม นางส ามนกขาลมหลงในความงามของพระรามมาก จนเขาตบตนางสดาดวยความรษยา จงถกพระลกษมณลงโทษดวยการตดหตดจมกแลวปลอยกลบไป นางจงน าความมาแจงแกทศกณฐวานางสดาชายาของ

365

พระรามมความงามมาก จนทศกณฐเกดหลงรกนางสดา และสงใหมารศแปลงเปนกวางทองไปลอพระรามและพระลกษมณออกจากอาศรม แลวทศกณฐกเขาไปลกพาตวนางสดามาไวยงกรงลงกา ฝายพระรามทราบขาวทศกณฐลกพาตวนางสดาจากนกสดาย กไดสงหนมานมาสบเรองราวพรอมทงแจงขาวใหนางสดาทราบ หนมานใชกลอบายเผากรงลงกาจนวอดวาย ทศกณฐตองขอใหพระวศนกรรมเนรมตรกรงลงกาขนใหม พเภกพยายามเตอนสตใหทศกณฐสงนางสดาคนแกพระราม แตทศกณฐกไมเชอฟง อกทงยงโกรธจนขบไลพเภกออกจากเมอง ในทสดพเภกกไดมาเขากบฝายพระราม เพราะความอยตธรรมของทศกณฐ แมทศกณฐจะเขาใกลนางสดาไมได เพราะพระบารมของพระนารายณปกปองนางสดาอย แตทศกณฐกลมหลงนางสดาจนถงกบไมเปนอนกนอนนอน ไมวานางสดาจะดาทออยางไรกไมโกรธ กลบยงรกมากขน จนถงขนาดยอมเสยเกยรตกษตรย กมกราบขอใหนางสดาใยดตนบาง ทศกณฐมพฤตกรรมชอบใชกลอบายหลอกลวงเพอตดก าลงศตร เชนปลอมเปนฤๅษเพอไปยใหพระรามคลางแคลงใจตอพเภกและชกชวนใหพระรามเลกทพกลบแตไมส าเรจ จงใชใหนางเบญกายบตรของพเภกแปลงกายเปนนางสดาตายลอยน าไปใหพระรามเหนจะไดยกทพกลบ แตกถกจบพรธไดเสยกอน ในคราวทพระรามจองถนนขามมาเกาะลงกา ทศกณฐกไดใชนางสพรรณมจฉาบตรของตนพาบรวารปลาไปชวยกนท าลายถนน แตหนมานกลงไปพบและไดนางสพรรณมจฉาเปนเมย ทศกณฐจงสงใหภานราชเนรมตปาดกรอใหกองทพพระรามเดนมาถงแลวใหพลกคว าแผนดนฆาใหตายใหหมด แตภานราชกถกหนมานฆาตาย ทศกณฐจงใหยกฉตรวเศษขนบงแสงอาทตยใหทพของพระรามมองอะไรไมเหน พระรามจงสงสครพไปหกฉตรไดส าเรจ ทศกณฐยงไมจนดวยอบาย กสงใหไมยราพไปสะกดทพพระรามใหหลบใหล แลวจบพระรามไปขงไวทเมองบาดาล แตถกหนมานตามลงไปชวยแกและฆาไมยราพตาย เมอใชอบายไมส าเรจ ทศกณฐกยงไมออกศกเอง แตใชใหกมภกรรณออกไปตอสหลายครง จนกมภกรรณถกพระรามฆาตาย ทศกณฐกยงใชอนทรชตบตรของตนไปออกรบแทนอก จนอนทรชตตองศรของพระลกษมณคอขาดกลางอากาศ เมอญาตพนองใกลชดถกฆาตายหมดแลว ทศกณฐกหนไปพงสหาย โดยเชญมลพลมมาชวยรบ สหสเดชะพชายของมลพลมกตามมาดวย แตกตองถกหนมานฆาตาย จากนนทศกณฐไดไปเชญแสงอาทตยใหมาชวยรบ แตแสงอาทตยกถกพระรามฆาตายอกเชนกน ทศกณฐท าพธอโมงคเพอชบตวใหแขงแกรงเปนเพชร ซงตองบ าเพญขนต หามโกรธ หนมานและพวกจงไปจบนางมณโฑมาหยอกปล าตอหนา จนทศกณฐโกรธและเสยพธ

366

ทศกณฐใชใหสทธาสร กบวรณจ าบงเขารบกบหนมาน แตกถกหนมานฆาตายทงค ทศกณฐจงเชญทาวมาลวราชผเปนปของตนซงไดรบพรจากพระอศวรใหมวาจาสทธ มาสาปแชงพระราม โดยใสรายพระรามตาง ๆ นานา แตทาวมาลวราชเปนผทรงความยตธรรม ไตสวนแลวตดสนใหทศกณฐสงนางสดาคนแกพระราม ทศกณฐกไมยอมคนทาวมาลวราชจงสาปแชงใหทศกณฐตายดวยศรของพระราม ทศกณฐท าพธชบหอกกบลพท แตไมส าเรจเพราะพาลซงตายไปเกดเปนเทพบตรอยบนสวรรคไดลงมาท าลายพธ ตอมาหนมานกบองคตท าอบายมาสวามภกดทศกณฐ ทศกณฐกหลงเชอถงกบรบเปนบตรบญธรรม และแตงตงหนมานเปนถงอปราชกรงลงกา มอบทรพยสมบตใหมากมาย โดยไมไดเฉลยวใจวาจะถกอบาย หนมานและองคตยอมท าดกบทศกณฐจนหลอกเอากลองดวงใจของทศกณฐมาจากฤๅษ โคบตรไดส าเรจ ในศกครงสดทายทศกณฐตองออกสรบดวยตนเอง พระรามไดแผลงศรถกทศกณฐพรอมกบหนมานไดขยกลองดวงใจทขโมยมา ทศกณฐจงถงแกความตายในทสด แตกอนตายทศกณฐไดส านกผด และสงสอนพเภกไมใหเอาเยยงอยางตน

พเภก เปนบตรคนทสามของทาวลสเตยน กบนางรชฎาเปนนองของทศกณฐมชายาชอ นางตรชฎามบตรสาวชอเบญกาย ชาตเดมของพเภกคอพระเวสสญาณเปนเทพบตรทพระอศวรสงลงมาเกดเพอเปนไสศกใหแกพระรามในการรบกบทศกณฐ พเภกจงเปนยกษทแปลกกวาพนอง คอออนแอ ไมมฤทธ แตอยในศลธรรม มสตปญญาเฉยบแหลม และรวชาโหราศาสตร ท านายเหตการณลวงหนาไดอยางแมนย ามาก เมอตอนนางมณโฑใหก าเนดนางสดา พเภกไดท านายวานางสดาจะเปนผท าลายลางวงศยกษ ทศกณฐจงใหน านางสดาใสผอบลอยน าไป ภายหลงเมอทศกณฐลกพาตวนางสดามาจากพระราม พเภกกยงเตอนอกวานางจะเปนตนเหตใหวงศยกษตองลมตาย ขอใหทศกณฐคนนางไป จนเปนเหตใหทศกณฐโกรธวาพเภกเขาขางพระราม จงขบไลพเภกออกจากรงลงกา เมอถกไลตออกมา พเภกกจนหนทาง จงดดวงตนเองแลวรวายงไมถงฆาตแตจะไดทพงใหมเปนพระนารายณอวตาร พเภกจงรบไปสวามภกดกบพระราม ชวยพระรามท าสงครามกบเหลายกษ แตถงกระนนพเภกกยงรกญาตพงษ เพราะตงมนไววากลอบายหรอเหตการณในอนาคตเรองใด ๆ หากพระรามหรอพระลกษมณไมถามขนมากอน พเภกกจะไมบอก แตหากถามกจ าเปนตองบอก

367

ตามจรง เพราะไดดมน าสาบานจะซอสตยตอพระรามไปแลว ดงค ากลอนตอนหนงทพเภกไดบอกกบอนทรชตวา ตอศรพรหมาสตรอนศกดา รแลวใหวาแตจรงไป เหตเทานแหละอนทรชต กจงปองปดไวไมได พระรามถามมากจนใจ หาไมกวาเมอไรม มาตรแมนจะแกลงบอกขาน หมายเอาเมองมารยกษ ไหนองคพระลกษณภม จะตองหอกอสรกมภกรรณ พเภกแสดงใหเหนวาเปนผรกความถกตองมากกวารกพวกพอง ดงเชนเมอนางเบญกายแปลงเปนนางสดาตายลอยน ามา เพอหลอกใหพระรามเสยใจ พเภกกเปนผจบพรธไดวาคอนางสดาตวปลอม เพราะลอยทวนน ามา จนนางเบญกายถกหนมานจบได กอนพระรามจะตดสนโทษกเกรงใจดวยเหนวานางเปนบตรของพเภก จงถามความเหนของพเภกกอน ซงพเภกไดทลใหประหารนางเบญกายตามฐานความผด แตพระรามกยงยกโทษให ความยดมนในคณธรรมของพเภกดงนท าใหพระรามหมดขอสงสย และเชอมนในค าปรกษาของพเภกตลอดมา นอกจากนน พเภกยงมสวนชวยชวตพระราม พระลกษมณ และทหารเอกของพระรามไดอกหลายครง เชนบอกหนทางใหหนมานตามไปชงตวพระรามมาจากการกมขงของไมยราพในเมองบาดาล ชวยบอกวธท าลายพธลบหอกโมกขศกดของกมภกรรณ ชวยท าย ารกษาพษใหกบพระลกษมณหลงจากถกแทงดวยหอกโมกขศกดและหอกกบลพท และชวยบอกเรองพธหงน าทพยของนางมณโฑพรอมทงทางแกไข ทส าคญทสดคอ การทพเภกไดบอกเรองทศกณฐถอดดวงใจได ท าใหอยยงคงกระพน และบอกทางแกใหหนมานไปขโมยกลองดวงใจของทศกณฐมาท าลาย เมอเสรจศกลงกาแลว พเภกไดรบการสถาปนาใหเปนกษตรยครองกรงลงกาตอจากทศกณฐ ไดนามวาทาวทศครวงศ และไดนางมณโฑเปนชายา แตนางมณโฑมลกตดทองกบทศกณฐอยแลว ชอไพนาสรวงศซงพเภกกไมรคดวาเปนบตรของตน ตอมาไพนาสรวงศเกดรความจรงวาพเภกไมใชพอตนจงคดแกแคน โดยการไปขอก าลงจากทาวจกรวรรดผเปนสหายของทศกณฐมาชวยยดเมองลงกาจบพเภกขงไว และตงตนเปนกษตรยนามวาทาวทศพน แต ชอสรผด ชบตรหนมานกบนางเบญกาย น าความไปบอกหนมาน พระรามจงให ชพระพรตกบพระสตรดยกทพมาปราบทาวทศพนไดส าเรจ และใหภเพกครองกรงลงกาตอมา

สดาย บางแหลงเรยกชอหนงวาชตาย เปนนองของพญาสมพาทและเปนสหายกบ ทาวทศรถขณะททศกณฐก าลงลกพาตว นางสดามาจากพระรามนน กพอดเหาะผานมาพบกบพญานกสดาย

368

นางสดาจงรองใหชวย สดายเขารบพงกบทศกณฐ แตทศกณฐสไมได นกสดายจงเกดความล าพองใจรองเยยหยนวา เมอนน สดายใจหาญชาญสมร บนขวางหนาทาวยสบกร ส าแดงฤทธรอนดงลมกลป กางปกแผงหางทางเยย วาเหวยอสรโมหนต สบเศยรสบพกตรกมภณฑ ยสบหตถอนชงชง พงซดอาวธเปนหาฝน จะตองปลายขนกหาไม ถงทงสามภพจงแดนไตร กจะเกรงผใดอยาพงคด กลวแตพระสยมภวนาถ พระนารายณอธราชจกรศ กบธ ามรงคพระอศวรทรงฤทธ ทตดนวนอยนางมา เมอไดฟงดงนน ทศกณฐจงรบถอดแหวนจากนวของนางสดาขวางมาตองกายสดายบาดเจบสาหส และทศกณฐจงสามารถพานางสดาไปได สวนสดายกสทนความเจบปวด คาบแหวนนางสดามาบอกขาวและถวายแหวนนางสดาแกพระรามแลวจงสนชวต

พระราม พระราม และพระลกษณทรงสนทสนมกนมาก และไดฆาอสรทฆาพราหมณไปเปนจ านวนมาก วนหนงขณะทรงพระเยาว ทงสองพระองคไดยนขาววานางสดาธดาแสนสวยของ กษตรยชนก จะอภเษกกบผทสามารถโกงคนศรของพระศวะได พระรามโกงคนศรได และไดอภเษกกบนางสดา ซงกคอพระลกษมอวตารลงมานนเอง หลงจากทรงอภเษกไดไมนาน พระทศรถกสละราชสมบต และไดประกาศนามของผทจะมารบต าแหนงใหม ในเวลาเดยวกนขณะทพระภรตไมอยนน บรวารของพระมเหสไกยเกษผเปนพระมารดาของภรต กกลาวใหรายพระราม ท าใหพระนางไมพอพระทยพระราม ทรงเปนทรกใครมากกวา จงทรงยยงและบงคบใหพระทศรถ ยอมยกราชสมบตทงหมดใหภรต ทงยงเนรเทศพระรามออกไปอยปาเปนเวลา ๑๔ ป โดยมนางสดา และพระลกษณคอยตดตามพระรามไปดวย ประชาชนและภรตตางเศราโศกกบการจากไปของพระรามมาก จนพระทศรถ ทรงเสดจสวรรคตในอก ๑ สปดาหตอมา เมอพระภรตทรงเสดจกลบมาและทราบขาว พระองคทรงพโรธพระมารดามาก ทรงเสดจออกตามหาพระรามเพอเชญเสดจกลบวง แตพระรามไมทรงกลบ พระภรตจงเสดจกลบเมองอโยธยา และครองราชสมบตแทน โดยม พระบาท ของพระรามอยบนราชบลลงก เปนเครองหมายแสดงถงกษตรยทมสทธอนชอบธรรม

369

พระรามในชวงทอยในปานางยกษ ผเปนขนษฐาของทาวราพณไดหลงรกพระราม แตพระรามทรงอภเษกแลว จงใหนางไปสนพระทยพระลกษมณซงยงไมอภเษกดกวา แตพระลกษมณกผลกไสนาง นางจงสงสยวาพระลกษณคงแอบหลงรกนางสดาอย นางยกษจงท ารายนางสดา และพยายามจะกนนางสดา แตพระลกษมณมาชวยไวไดทน โดยทรงตดจมก ห และอกของนางยกษ นางจงสงอนชาพรอมกองทพยกษ ๑๔,๐๐๐ ตนมาลางแคน แตพระรามกเอาชนะได นางจงไปยยงใหทาวราพณวานางสดางดงามมาก และเหมาะสมกบทาวราพณ ทาวราพณจงลกพาตวนางไปโดยสงกวางไปลอ นางสดาอยากไดกวาง พระราม พระลกษณจงออกไปจบกวาง จากนนทาวราพณในรปของฤๅษกจบนางขนรถ เหาะไปยงกรงลงการะหวางทางนกชฎายหรอรางอวตารของ พญาครฑพาหนะของพระวษณ ไดตอสกบอสรราพณแตไมสามารถเอาชนะได ชฎายจงพารางจวนเจยนจะสนใจกลบมาสงขาวแกพระราม เมอมาถงกรงลงกา ทาวราพณพยายามเกยวพาราสนางสดา แตนางกไมใจออน ทาวราพณจงบงคบใหนางอภเษกดวย ถานางไมยนยอมจะฆาและกนนางเสย แตนางสดากรอดมาได เนองมาจากหนงในบรรดาชายาของทาวราพณ ทถกฉดครา มาสาปแชงวา ทาวราพณจะตองตายถาฉดคราหญงอนอก พระรามทราบขาวนางสดาจากนกชฎาย แลวท าการปลงศพใหนกชฎาย จากนนกรบตามไป ระหวางทางพบกบสครพโอรสของพระอนทร ซงถกพาลพระเชษฐารวมพระมารดาเนรเทศออกมาจากอาณาจกรของตน สครพจงตอบแทนความชวยเหลอทชวยรบจนไดอาณาจกรคนมา โดยสงกองทพลงและหมไปชวยพระรามและพระลกษณ ซงมหนมานโอรสของพระวายเปนแมทพเดนทางไปกรงลงกา หนมานเหาะขามทะเล และลอบเขากรงลงกาเพอสอดแนม ขณะนนนางสดานงอยในสวนแตเพยงล าพง หนมานไดแสดงแหวนจารกพระนามของพระรามเปนหลกฐาน และบอกแผนการแกนาง แตดวยความลงโลดทลอบเขามาได หนมานกดงตนไมในสวนเลน ท าใหถกจบได และถกสงไปใหทาวราพณ ยกษาสงใหเผาหางหนมานโดยผาชบน ามนผกทหาง แตหนมานใชจงหวะทถกเผาหางอยน กระโดดหนออกมาได และไฟจากหางนเองท าใหเกดไฟไหมกรงลงกา หนมานกลบมาสงขาวตอพระรามวา ทาวราพณมปอมปราการทยงใหญ ซงสรางโดยพระวศวกรรมใหแกกเวร เจาแหงความมนคง เมองมอาณาเขตกวางขวางสวนมากสรางดวยทอง ลอมรอบดวยคเมองกวางและก าแพงนสรางดวยหนและโลหะ ซงมาจากยอดเขาพระสเมร ในระหวางทหนมานเขาไปในกรงลงกา พลพรรคของพระรามไดชวยกนสรางสะพานกน และแลวเสรจเมอหนมานกลบมา แมจะมอสรจากใตทะเลมากอกวนกตาม หวหนาชางทสรางสะพานคอหวหนาลงชอนลโอรสของพระวศวกรรม ซงมพลงท าใหกอนหนลอยบนน าได บางครงสะพานนไดรบการเรยกวานลเสต (สะพานของนล) แตปกตจะมชอวาสะพานของพระราม

370

เมอพระรามและกองทพขามไปได ศกครงยงใหญกเรมตรงทางเขาเมอง พระลกษณถกโอรสของทาวราพณนามวาอนทรชตท าราย แตหนมานกใชสมนไพรทหาไดบนเทอกเขาหมาลย มารกษา ในระหวางนนพระอนชาของทาวราพณไดกนลงเปนรอยตวเขาไป แตในทสดแลวพวกยกษ กถกฆาจนหมด การตอสของพระรามและอสรราพณกจบลง โดยในครงแรกพระราม ยงศรใสทาวราพณ แตยงไมเขา พระรามจงใชอาวธวเศษทไดรบจากฤๅษอกสยตะ ซงเปนนกพรตทมชอเสยงและเปนศตรของพวกยกษ กลาวกนวาอาวธนเปนแหลงรวมพลงของบรรดาเทพเจาไว และรจกกนดในฐานะเปนอาวธของพระพรหม ขวางออกไปตดอกของทาวราพณ เหลาเทวดาพากนโปรยมาลยดอกไมลงมาอวยพรในชยชนะของพระราม และกองทพลงทเสยชวตกกลบฟนคนชพขนมาอกครง แมพระรามจะพบนางสดาอกครง แตพระองคกเยนชากบนาง เนองจากพระรามไมทรงเชอวานางสดา จะยงคงภกดกบพระองคอย นางสดาจงลยไฟเพอพสจนความบรสทธใจของนาง เมอนางลยไฟ ทองฟาไดประกาศวานางบรสทธ และพระอคนเทพแหงไฟ ไดน านางไปประทบตอเบองพระพกตรของพระราม ซงยอมรบในตวนางแลว จรง ๆแลวพระรามไมเคยสงสยในตวนาง เพยงแตประสงคจะใหนางทดสอบตอหนาธารก านลเทานน

หนมาน ทาวโคดม เปนกษตรยครองเมองสาเกดมาเปนเวลานานแตไมมโอรสธดาเลย ตอมามความเบอหนายในราชสมบตจงออกบวชเปนฤๅษบ าเพญศลภาวนาอยในปานานถงสองพนป วนหนงนกขนกไดท าพธบชาไฟแลวนงหลบตารายเวทนาจนกระทงบงเกดสาวสวยผดขนกลางกองไฟ พระฤๅษโคดมตงชอใหนางวากาลอจนาและไดนางเปนภรรยาทงสองอยดวยกนอยางมความสข ตอมาไมนานนางกาลอจนากตงครรภและใหก าเนดลกสาวรปรางหนางดงาม โดยตงชอใหวาสวาหะ ทก ๆ เชาพระฤๅษจะตองเขาปาเพอหาผลไมมาเปนอาหาร แตกอนทจะออกจากอาศรม พระฤๅษมกจะสงก าชบใหนางกาลอจนาเลยงลกอยแตในอาศรม พระอนทรตองการแบงก าลงของพระองคไปเกดในเมองมนษย เพอใหเปนทหารของพระนารายณซงจะอวตารมาเกดเปนพระรามและท าสงครามกบทศกณฐ วนหนงจงเหาะลงมาจากวมาน แลวเขาไปหานางกาลอจนาในอาศรม ขณะทพระฤๅษโคดมออกไปหาผลไมตามปกต พระอนทรเพยงพดจาเกยวพาราสและกอดจบเลาโลมใหนางมความรสกเคลบเคลมกสามารถท าใหนางตงครรภไดดวยอทธฤทธของพระองค จากนนพระอนทรกเหาะกลบไป พอครรภแกครบก าหนดนางกาลอจนากคลอดลกออกมาเปนชาย มกายสเขยวเหมอนพระอนทร พระฤๅษคดวาเปนลกของตน จงรกใครเลยงดอยางทะนถนอมยงกวานางสวาหะเสยอก อกไมนานตอมาขณะทพระฤๅษออกปาไปหาผลไม นางกาลอจนานงมองพระอาทตยอยในอาศรม นางรสกรกใครหลงใหลพระอาทตย

371

มาก พระอาทตยนนตองการแบงก าลงของพระองคไปเกดเพอชวยพระรามท าศกจงลงไปหานาง ซงตอมานางกใหก าเนดลกเปนชายกายสแดง รปรางหนาตาเหมอนพระอาทตย แตพระฤๅษคดวาเปนลกของตนจงใหการเลยงดอยางด วนเวลาลวงเลย ไปจนกระทงในวนหนงพระฤๅษโคดมพาลกทงสามไปอาบน าทล าธาร โดยพระฤๅษอมลกชายทงสอง และใหนางสวาหะเดนตามไป นางสวาหะนกนอยใจ เดนบนวาพอรกแตลกของคนอนอมไปไมตองเดนใหล าบาก แตลกของตวเองตองเดนไป พระฤๅษไดยนเขากซกถามดวยความสงสย นางสวาหะจงเลาเหตการณทนางเคยเหนผชายสองคนมาหาแม กอนทแมจะตงครรภแลวใหก าเนดนองทงสอง พระฤๅษยงไมปลงใจเชอนางสวาหะเสยทเดยวนก แตกนกแคลงใจ เมอไปถงรมล าธารจงเสยงทายโดยอธษฐานวาจะโยนเดกทงสามลงไปในล าธาร ถาคนใดเปนลกของตนใหวายน ากลบมาหาตนได ถาหากไมใชลกของตนใหกลายเปนลง ปรากฏวามเพยงนางสวาหะคนเดยวทวายน ากลบมาหาพระฤๅษ สวนเดกชายทงสองกลายเปนลงวายน าไปขนฝงตรงกนขามและวงเขาปาไป พระอนทรกบพระอาทตยสงสารลกจงสรางเมองขดขนขนใหลกของพระอนทรเปนเจาเมองชอวาพระยากากาศ สวนลกพระอาทตยชอสครพไดเปนอปราช ซงภายหลงพระยากากาศไดชวยยกเขาพระสเมรททรดลงใหตงขน พระอศวรจงเปลยนชอใหใหมวาพาลธราช พระฤๅษโคดมรบพาลกสาวกลบอาศรม เมอไปถงกดาวานางกาลอจนาดวยความแคน แลวสาปใหนางเปนกอนหนและตองถกทหารของพระรามเอาไปถมมหาสมทร เพอสรางถนนขามไปกรงลงกาจมอยใตน าเชนนนตลอดกาล นางกาลอจนาโกรธนางสวาหะทท าใหถกสาป กอนทนางจะกลายเปนหน นางกสาปลกสาวใหไปยนขาเดยว อาปากกนลมอยทเขาจกรวาล จนกวาจะมลกเปนลงจงจะพนค าสาป พระอศวรจงทรงใชใหพระพายน าก าลงของพระองคกบอาวธวเศษไปซดเขาปากของนางสวาหะ นางกตงครรภทนท อกสามสบเดอนตอมา ตรงกบวนองคาร เดอนสาม ปขาล กมลงเผอกเหาะออกจากปากนางสวาหะ มกณฑล ขนเพชร เขยวแกวและตรเพชรเปนอาวธ แผลงฤทธใหมแปดมอ สหนา หาวเปนดาวเปนเดอนได พระพายตงชอใหวาหนมานนางสวาหะสงวาผทมองเหนกณฑล ขนเพชร เขยวแกว คอพระนารายณอวตารใหหนมานถวายตวเปนทหารของพระองค หนมานไดขอลาแมเพอเหาะทองเทยวไปเรอย ๆ จนถงสวนของพระอมามเหสของพระอศวร หนมานเขาไปปนปายเกบผลไมกนบางหกกงไมและถอนตนไมเลนบางดวยความซกซนตามประสาลง พระอมาทรงทราบกโกรธมาก สาปหนมานใหก าลงลดลงครงหนง จนกวาจะพบพระนารายณซงอวตารเปนพระราม และพระองคลบหลงใหตงแตหวจรดหาง 3 ครง จงจะพนค าสาป ทางดานพระรามพระลกษณ หลงจากทนางสดาถกทศกณฑลกพาตวไปแลว ทงสองพระองคกรบเรงเดนทางตดตามไปชวยเหลอนางสดาทนท

372

วนหนงหนมานเทยวเลนอยในปา กพบพระรามนอนหนนตกพะลกษณอยใตตนหวา หนมานเหนสองพระองคมสงาราศ รปรางหนาตากงดงาม จงอยากเปนมตรดวย กเนรมตรางใหเลกลงและโหนเถาวลยขนไปบนตนหวาแลวรดใบโปรยลงมาใหถกพระราม พระลกษณเหนใบไมสด ๆ รวงลงมามากมาย กแหงนหนาขนดและโบกมอไลหนมานโดยไมกลาสงเสยงดง เพราะเกรงวาพระรามจะตกใจตน ทวาหนมานกลบรดใบหวาโปรยลงมาอก ท าใหพระลกษณโมโหควาศรขนเงองา แตถกหนมานกระโจนลงมาแยงไปไดแลวขนไปกระโดดโลดเตนลอหลอกบนตนหวา พระลกษณจงตองปลกพระราม พระรามเหนลงนอยสขาวผองทาทางองอาจกทรงเอนด บอกกบพระลกษณวาคงมใชลงธรรมดาเพราะมกณฑล ขนเพชร เขยวแกว หนมานไดยนจงกลบรางใหสงใหญเทาเดม ลงจากตนไมเอาคนศรถวายคนใหพระราม พรอมกบขอถวายตวเปนทหารของพระองค ครนหนมานทราบวาพระราม พระลกษณ จะเสดจไปตามนางสดาทกรงลงกา และตองรบกบทศกณฐซงเปนยกษทมฤทธเดช จงทลลาไปหาสครพนาชายของตนและพามาเฝาพระองค สครพขอใหพระรามชวยสงหารพาลพชายของตนเสยกอน เพราะพาลผดค าสาบานตอพระอศวรและพระนารายณรบเอานางแกวดาราทพระอศวรฝากมาใหสครพไปเปนภรรยาของตน เมอพาลตายแลวจงจะเกณฑไพรพลลงจากเมองขดขมาชวยท าสงครามได พระรามใหสครพไปทาพาลมารบกน ขณะพาลกบสครพตอสกนอยกลางอากาศ พระรามกแผลงศรไปสงหารพาล แตพาลควาศรไวไดแลวลงมาตอวาพระราม พระรามบอกพาลวาพระองคคอพระนารายณอวตารพรอมกบส าแดงวาเปนพระนารายณ และเตอนพาลใหนกถงค าสาบานทใหไวกบพระองคเมอครงรบฝากนางแกวดารามาใหสครพ พาลจงส านกผดเอาศรปกอกตนเองถงแกความตาย ตอมาหนมานกบสครพรบบญชาจากพระรามใหไปเชญทาวมหาชมพจากเมองชมพมาเฝาพระองค แตทาวมหาชมพไมยอมมาเฝา หนมานจงสะกดทาวมหาชมพใหหลบแลวยกไปถวายพระรามทงเตยง ท าใหพระรามพอพระทยมากทรงลบหวไปตลอดหาง หนมานกพนค าสาปของพระอมาไดก าลงกลบคนมา