43WEG uIT ZWARTWERK

Hassan Kamalbayev, 25Adviseur beleggingen bij een financialplanningbedrijf

Uitzendervaring: Enkele maanden als jobstudent en als werkzoekende, in een beenhouwerij en de financiële sector

uitWegWeg uit zwartwerk

zwartwerk

44 AAN HET WERK

‘Je hoeft je geen zorgen te maken over de administratieve kant van de zaak. Alles is geregeld voor jou. Een hele opluchting.’

45WEG uIT ZWARTWERK

‘Jammer van de naam’, kreeg hij als opmerking na het sollici-tatiegesprek. Voor Hassan Kamalbayev was dat onbegrijpelijk. Hoe kon de naam die hij met zo veel trots draagt, in zijn nadeel zijn? Hassan is genoemd naar zijn grootvader, een veteraan van de Tweede Wereldoorlog, die vier veldslagen overleefde. De eer-ste keer raakte hij bij Moskou gewond aan zijn been, waardoor hij de rest van zijn leven zwaar mankte. De tweede keer kwam hij in Stalingrad terecht, waar bijna twee miljoen mensen het leven lieten. De derde keer werd hij door de neus geschoten in Koersk en ten slotte hielp hij Riga bevrijden in 1944, waar hij gewond werd aan het hoofd. ‘Als je genoemd bent naar iemand die dat allemaal heeft meegemaakt, kun je niet klagen over de kleine kantjes van het leven. Wij leven hier allemaal in een luxesituatie.’ Behalve zijn naam heeft Hassan ook de geestdrift van zijn grootvader geërfd: je doet wat je moet doen, zonder achterom te kijken. Waar een wil is, is altijd een weg. Niets is onmogelijk. Die visie heeft zijn leven richting gegeven.

Het einde van de maand

Op zijn tiende verhuisde Hassan samen met zijn ouders, een broer en twee zussen van de Kazachse hoofdstad Almaty naar een dorpje in het Belgische Limburg. De precieze reden van hun vertrek heeft Hassan nooit kunnen achterhalen, maar om het geld was het zijn ouders in elk geval niet te doen. Zijn vader werkte er als verantwoordelijke in de vleessector en zijn moeder in een bedrijf waar traditionele Kazachse kleding werd vervaardigd. Niet zomaar een fabriekje, maar dezelfde zaak die astronaut Frank De Winne mocht kleden voor zijn vertrek naar de ruimte in 2009. Als kind droomde

46 AAN HET WERK

Hassan ervan ondernemer te worden en misschien net als zijn vader in de vleessector te werken. Het lot besliste er anders over.

Van een rustig en welvarend leven-tje in Kazachstan belandde het gezin Kamalbayev in april 2000 in België, waar het lange en onzekere wachten op papie-ren kon beginnen. Hun integratie ver-liep vlot: terwijl de ouders Nederlandse taalles volgden, gingen de kinderen naar school en het voetbal. Financieel was het echter een pak minder rooskleurig: het gezin had geen recht op een uitkering, maar mocht bij gebrek aan papieren ook niet werken. Voor twee ondernemende mensen als Hassans ouders was stilzitten echter ondenkbaar. Hassans moeder ging algauw vrijwilligerswerk doen in de kle-dingbedeling voor armen. Met haar er-varing in de textielsector was ze er meer dan welkom. Ondertussen kluste ze als poetsvrouw bij in het zwart. Hassans va-der werd al snel de klusjesman van het dorp, maar echt veel geld bleef er niet over. ‘Als kind ben je je er niet van be-wust, maar ik heb nooit anders geweten dan dat mijn ouders in het zwart werk-ten. Ze hadden ook geen andere keuze zolang ze geen papieren hadden. Elke maand hoopten we dat we het einde zou-den halen. Voor speelgoed en cadeaus was geen geld.’

Uitzendarbeid: het statuutDe uitzendkracht heeft het-zelfde sociale statuut en geniet dezelfde sociale voordelen als andere werknemers op het vlak van vakantiegeld, wettelijk pensioen, recht op kinderbij-slag… Het enige verschil is dat de arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid altijd voor een bepaalde duur gesloten wordt. De juridische werkgever van de uitzendkracht is trouwens niet het bedrijf waar je als uit-zendkracht aan de slag gaat, maar het uitzendbedrijf, dat je loont betaalt en ook de loonad-ministratie voor zijn rekening neemt.

47WEG uIT ZWARTWERK

In 2004 werd het gezin bovendien uit hun huis gezet en moesten ze op zoek naar een ander onderkomen. ‘Een heel lange zoektocht’, herinnert Hassan zich. ‘Wie verhuurt zijn huis dan ook aan een groot gezin zonder inkomen of papie-ren?’ Na tientallen beleefde en onbeleefde afwijzingen vonden ze toch iemand die bereid was om het risico te nemen. Een man die behalve huisbaas ook bedrijfs-leider was en toevallig nog op zoek was naar een goede beenhouwer. Hassans va-der kon er de volgende week beginnen. Eerst in het zwart en nadat de papieren in orde waren gebracht officieel. ‘Vanaf dat moment begonnen de dingen in de plooi te vallen.’ Tot die noodlottige 27 oktober 2008.

Het was het begin van de herfstvakantie. Een belangrijke vakantie voor Hassan, want die vrijdag zou hij achttien jaar worden. Papieren hadden ze nog steeds niet, maar zijn vader had vast werk en daarmee konden ze de re-keningen betalen. Op maandagochtend vertrok Hassans vader naar zijn werk, zijn moeder bleef liggen. Enkele uren later trof de familie haar levenloze lichaam aan. Een hartstilstand, oordeelden de artsen. Gestorven in haar slaap.

In het zwart

Plots stonden ze er alleen voor. Zo ver weg van huis was het gezin geredu-ceerd tot drie mannen: Hassan, zijn vader en zijn broer. De twee zussen wa-ren op dat moment al het huis uit. Was het de schok van zijn moeders dood of was het de volwassen zin voor verantwoordelijkheid die op hem viel, op dat moment besliste Hassan dat hij zijn leven een andere wending zou geven.

‘Als kind ben je je er niet van bewust, maar ik heb

nooit anders geweten dan dat mijn ouders in het zwart werkten. Ze

hadden ook geen andere keuze zolang ze geen

papieren hadden.’

48 AAN HET WERK

Niet dat hij daarvoor geslabakt had: al sinds zijn zestiende werkte hij bij een beenhouwerij naast de deur. Ondertussen ging hij naar school en bokste hij op hoog niveau. Enkele jaren later zou hij het zelfs tot Belgisch kampioen schoppen. Nu besloot hij de weinige vrije tijd die hij overhad te investeren in zijn gezin. Er moest brood op de plank komen en in de been-houwerij verdiende hij niet genoeg. Zo begon Hassan in het weekend bij te klussen in de horeca. In het zwart, want hij had geen papieren. ‘Ik wist wel dat het niet mocht, maar ik had nooit iets anders gezien dan zwartwerk. Er was voor ons gezin gewoon geen andere mogelijkheid.’

Zeker na de zware slag die het gezin te verwerken kreeg, was bezig blijven de enige manier om donkere gedachten weg te houden. Zijn agenda was druk in die periode: van maandag tot vrijdag startte hij de dag al joggend, daarna ging hij naar school en ’s avonds trainde hij. Op zaterdagochtend nog eens trainen en in de late namiddag ging hij opdienen in een restaurant tot middernacht. Op zondag werkte hij van elf tot vier en daarna nog eens van halfzes tot elf uur ’s avonds. ‘Het was zwaar werk en de combinatie

Uitzendarbeid: de arbeidsovereenkomst Wanneer de kandidaat-uitzendkracht zich inschrijft in een uitzendbureau tekent hij of zij niet noodzakelijk meteen een arbeidsovereenkomst, maar een intentieverklaring. Uit dit document blijkt dat het zijn of haar bedoeling is als uitzendkracht te werken. Het is pas als de uitzendkracht een opdracht van het uitzendbureau aanvaardt, dat een arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid wordt opgesteld. Als de opdracht langer duurt dan de duur van het contract, wordt een nieuwe arbeidsovereenkomst gesloten.

49WEG uIT ZWARTWERK

met trainingen en school maakte dat ik elke avond doodmoe in bed kroop. Maar ik had dat nodig toen.’

Werken lukte zeker, op school ging het minder goed. Van het algemeen secundair was hij in het beroepsonderwijs gesukkeld en zelfs daar was het altijd met de hakken over de sloot. ‘Ik vond alles op school saai en ik studeer-de nooit. Ik had geen aspiraties of dromen. Ik was een heel slechte leerling.’

Alles is mogelijk

In juli 2009 kreeg het verhaal onverwacht een positieve wending toen het gezin eindelijk een verblijfsvergunning kreeg. ‘Binnenkort’ had negen jaar geduurd. Plots kon er weer gedroomd worden. Maar waarvan? Tegen alle verwachtingen in besliste Hassan dat hij wilde studeren. Een voortgezette opleiding vanuit het beroepsonderwijs is op zich al moeilijk genoeg, voor een slechte student als Hassan leek het helemaal hopeloos. Tenminste, dat vonden zijn leerkrachten, vrienden, kennissen en schoolkameraden. Maar zelf dacht hij aan zijn grootvader, die als kreupele naar Stalingrad was getrokken en het had overleefd. ‘Alles in het leven is mogelijk, als je maar bereid bent er hard voor te werken’, vond hij toen en dat vindt hij nu nog steeds.

Behalve uit zijn naam putte Hassan ook heel wat zelfvertrouwen uit zijn sportpresta-ties. Ondertussen had hij de landstitel bin-nengehaald. ‘Boksen heeft mijn leven gered’, zegt hij. ‘Het heeft me de discipline en het doorzettingsvermogen gegeven die ik nodig had. Boksen is geen sport die je kunt spe-len zoals voetbal of basketbal. Je kunt wel onvoorbereid een voetbalveld op lopen, maar stap eens onvoorbereid een boksring in en je zult snel weten waar je staat. Je moet voor honderd procent

‘Alles in het leven is mogelijk, als je maar

bereid bent er hard voor te werken’, vond

hij toen en dat vindt hij nu nog steeds.

50 AAN HET WERK

gefocust zijn en je mentaal voorbereiden. Die mentaliteit heb ik meegeno-men naar de hogeschool.’

De werkgever verdwijnt

Gemakkelijk was het niet, dat geeft Hassan meteen toe, om vanuit een beroepsopleiding hogere studies aan te vatten. Vooral zijn wiskundige kennis was totaal ontoereikend. Het eerste trimester studeerde hij dag en nacht. Alle nevenactiviteiten, ook het boksen, zette hij stop om zich op zijn

studies te concentreren. En met succes. Drie jaar later mocht hij zichzelf ba-chelor Financie- en Verzekeringswezen noemen. Met zo’n diploma leek een job niet veraf. Met goede moed begon hij te solliciteren.

Maar terwijl de vrienden met wie hij was afgestudeerd snel aan het werk kon-den, verliep het bij hem om de een of an-dere reden niet zo vlot. Geen brief terug-gekregen, het net niet gehaald, tweede geworden, nog een afwijzingsbrief, nog een brief die begon met ‘Helaas moeten wij u melden’. Maar Hassan gaf het niet op, keek zo min mogelijk achterom en zette door. Net zoals zijn grootvader dat had gedaan.

Tussen de sollicitaties door volgde hij een extra opleiding Financial trading. En dat loonde: nadat hij de cursus gevolgd had, kreeg hij een aanbod als forex trader.

Uitzendarbeid: het loonEen uitzendkracht krijgt het-zelfde loon als de vaste werk-nemer die evenveel ervaring heeft. Indien de gebruiker (het bedrijf dat beroep doet op een uitzendkracht) aan zijn vaste werknemers maaltijdcheques en/of ecocheques geeft, dan heeft de uitzendkracht hier ook recht op, onder dezelf-de voorwaarden als de vaste werknemers.

51WEG uIT ZWARTWERK

Hij kwam in dienst bij een bejaarde man die zijn privékapitaal op de beurs wilde beleggen. ‘Het leek heel professioneel allemaal: we zaten met drie in een kantoor in Etterbeek. Die man vertelde dat hij vroeger private banker was geweest bij een grote firma in Zwitserland. Hij beloofde ons dat we even rijk zouden worden als hij. Hij nam ons zelfs mee op vakantie naar zijn luxechalet in de Alpen. Een wereld die ik nog nooit gezien had: golf en cocktailparty’s en viergangenmenu’s. Hij overblufte ons zodat we geen vragen durfden te stellen. Dat hadden we beter wel gedaan.’

Nadat Hassan en twee andere collega’s maanden zonder contract voor hem hadden gewerkt, vertrok hun werkgever van de ene op de andere dag met de noorderzon. Het fortuin dat hun beloofd was zodra de beleggingen zouden opbrengen, hebben ze nooit gezien. Hassans collega’s waren razend en probeerden de man op te sporen en te vervolgen. Hassan zelf besliste dat het beter was om niet achterom te kijken. ‘Alweer een wijze les geleerd’, besloot hij.

Een cijferman is geen televerkoper

Ondertussen was het lente geworden en Hassan was, ondanks zijn diploma, nog steeds werkzoekend. Hij volgde een tweede online opleiding in valuta-handel. Ondertussen verstuurde hij elke dag brieven, zocht overal vacatures, solliciteerde aan de lopende band. Maar opnieuw bracht het niets op: geen brief terug, net niet gehaald, tweede geworden, nog een afwijzingsbrief, nog een brief die begint met ‘Helaas moeten wij u melden’. Tijdens een van zijn sollicitaties kreeg hij te horen dat hij de perfecte kandidaat was en een uitstekend profiel had. ‘Alleen jammer van de naam.’ Hij werd niet aangenomen.

Het was al volop zomer toen Hassan eindelijk een positief ant-woord kreeg. Ondertussen was hij zo moedeloos geworden dat hij ook solliciteerde voor jobs die niet aansloten bij zijn studies of zijn profiel.

52 AAN HET WERK

De job die hem werd aangeboden, was er zo een. Twee uur pendelen, wer-ken tussen allemaal mensen die van de universiteit in Parijs kwamen en zelf moest hij er teleprospectie doen. ‘Zonder goed te kijken naar de jobinhoud heb ik toegezegd. Ik moest en zou werken. Toen ik het contract voor me kreeg, heb ik het zonder te lezen getekend.’

Hassan kreeg onmiddellijk een vast contract met een degelijk loon aan-geboden. Maar al vanaf de eerste dag wist hij dat het niets voor hem was. ‘Ik ben goed met cijfers. Hoewel ik vijf talen spreek, ben ik geen verkoper.

En al zeker geen televerkoper.’ Dat zei hij ook eerlijk tegen zijn werkgever, die begrip toonde. Al na twee weken nam hij zelf ontslag.

Was werk vinden ervoor al dringend, dan was het nu helemaal urgent. Als ont-slagnemende had Hassan zijn recht op werkloosheidsuitkering verloren. Als hij niet snel iets zou vinden, was het terug naar het zwartwerk in de horeca. Hij bleef solliciteren, deed mee aan examens en procedures, maar overal viel hij net uit de boot.

Toen kreeg hij telefoon. ‘Hallo, met Sylvia van het uitzendkantoor. Wij heb-ben uw cv online gevonden. Zou u eens kunnen langskomen op ons kantoor?’

Hassan wist niet wat hem overkwam. Na zo lang solliciteren en zoeken werd

hij spontaan uitgenodigd voor een gesprek. Het was toen bijna tien jaar geleden, van zijn studentenjob bij de beenhouwer naast de deur, dat hij nog een uitzendkantoor binnen was gestapt. Dat ze ook aanbiedingen hadden in de financiële sector verraste hem.

Hassan wist niet wat hem overkwam. Na zo lang solliciteren en zoeken werd hij spontaan uitgenodigd voor een gesprek. Het was toen bijna tien jaar geleden, van zijn studentenjob bij de beenhouwer naast de deur, dat hij nog een uitzendkantoor binnen was gestapt.

53WEG uIT ZWARTWERK

Tot op het bot gemotiveerd en tot in de puntjes verzorgd ging Hassan diezelfde week bij het uitzendkantoor langs. Voor Sylvia was het meteen duidelijk dat ze iemand voor zich had die bereid was om tot het uiterste te gaan. Nu alleen nog een werkgever vinden die Hassan een kans wilde geven, ‘ondanks zijn naam’. Ze besloot een foto te nemen en stuurde die op naar een verzekeringsbedrijf uit de buurt, vergezeld van zijn cv en haar eigen positieve indruk. Hassan werd onmiddellijk uitgenodigd voor een gesprek en enkele dagen later in dienst genomen. Na amper twee maanden als uitzend-kracht te hebben gewerkt, werd hij er vast in dienst genomen als adviseur beleggingen. ‘Van de eerste dag zat het goed hier’, verklaart Hassan. ‘Het was een perfecte match tussen het bedrijf en mij. De zaakvoerder Peter heeft me van in het begin het volle vertrouwen gegeven. Eindelijk heb ik het gevoel dat ik mijn plaats op de arbeidsmarkt gevonden heb. Daar ben ik Sylvia eeuwig dankbaar voor.’