EVI 102

BEWYS REGII

1.

STUDIE EENHEID 1 - AANBIEDING VAN GETUIENIS

MONDELINGE GETUIENIS:

Gaan oor bevoegdheid

en verpligbaarheid.

en Toelaatbaarheid

BEVOEGDHEID: UITSONDERINGS OP DIE REEL

Geen ouderdoms perk KINDERS Alg reel van vermoedelike bevoegdheid ook van toepassing op voorwaarde dat:

- Kind Begryp wat “WAARHEID” beteken- Dat kind voldoende intelligent is- Dat kind effektief kan kommunikeer

GEESTES ONGESTELDES / Slegs weerhou indien vermoëns so is, dat hy nie bydrae BEDWELMDES kan lewer

Persoon se vermoë om : - Waar te neem - Waarnemings te onthou - Waarnemings aan hof oor te dra

“Imbisiel kan getuig indien hy by sy volle sinne is"

BEAMPTE V D HOF Landroste & Regters onbevoeg (In belang van geregtigheid) Mag wel in een hof oor iets van ander hof getuig

VERPLIGBAARHEID

BEVOEGDE GETUIE WAT NIE VERPLIG KAN WORD: Gade Beskuldigde Medebeskuldigde

2.

Intelektuele Vermoë & Elkeen vermoed bevoeg te wees

Bevoegde persone kan net in uisonderings veplig word

Getuienis van persoon wat klaar getuig het

PRIVILIGIE: Bevoegde en verpligbare getuie wat hom op Priviligie wil beroep: Mag nie weier om getuie bank te betreeMag hom eers op priviligie beroep as betrokke vraag gevra word

LET OP:

Mei 04 (2)

Mei 04 (2)

GADE:

GADE AS STAATS GETUIE * Wel Bevoeg & In uitsonderings verplig * Uitsonderings: - Rakende welstand van verhoudings - Rakende welstand van hulle kinders * Nie net “getroud is” ook “getroud was” tydens misdaad pleging.

GADE AS VERDEDIGINGS GETUIE

Gade van beskuldigde is bevoeg en verpligbaar ter verdediging van daardie beskuldigde(Of beskuldigde saam met iemand anders aangekla word of nie)

* Indien saam: - Gade bevoeg om vir mede beskuldigde te getuig - Kan nie verpligbaar deur medebeskuldigde

BESKULDIGDE:

- Het Keuse - A196 van SPW – “beskuldigde is bevoegde getuie in eie verdediging, maar kan nie deur Staat , Hof of medebeskuldigde verplig word.

MEDEBESKULDIGDE:

- As verdedigings getuie A & B saam aangekla. A bevoeg om vir B te getuig en B vir A. NIE Verpligbaar vir mekaar te getuig

- As Staats getuie * Verpligbaar heid kom nie ter sprake * Nie verpligbaar vir staat, Nie teen homself, of teen die beskuldigde * Staat kan iemand wat voorheen medebeskuldigde was, roep as hy nie meer ‘n medebeskuldigde van die Saak is nie. DIS DIE GEVAL AS EEN VAN DIE VOLGENDE GEBEUR:

Aanklag teen medebeskuldigde word terug getrekMedebeskuldigde onskuldig bevindMedebeskuldigde skuldig pleitIndien verhore om geldige rede geskei word

Beskuldigdes saam verhoor – nie medepligtig

A157 SPW: Hof kan op te enige tyd gelas dat verhoëre geskei word

3.

STAPPE IN DIE VERHOëR PROSES EN AANBIEDING VAN MONDELINGE GETUIENIS

1. AANBIEDING VAN MONDELINGE GETUIENIS :

Mees algemeen wyse van getuienis aanbiedVeral by StrafsakeMoet in Reël onder eed afgelê wordTipe saak bepaal sort getuienisEisoorsaak van siviele saak bepaal aard van getuienis( Bv. Kontrakbreuk – eerder dokumente)

DRIE BELANGRIKE FASES IN VERHOëR WAAR MONDELINGE GETUIENIS AFGELê WORD

1. HOOFONDERVRAGING:

HOE WERK DIT?DEUR: Party wat getuie roepVerdediging roep A, dan A deur verdediging ondervraAs staat G wil roep, G deur staatsaanklaer ondervraDOEL: Om relefante en toelaatbare getuienis voor hof te plaas dmv Vraag-Antwoord metode

GELOOFWAARDIGHEIDParty wat hoofondervraging doen mag nie geloofwaardigheid van getuie aanval nieREDE: Party wat getuie roep doen dit om saak te bewys en hy steun op die getuie

LEIDENDE VRAENie tydens H/O gevraMag wel gevra word oor ‘n feit wat nie in die geskil is nieVerhoor regter/ Landros het diskresie om leidende vra toe te laat

ONGUNSTIGE/ VYANDIGE GETUIESParty wat getuie roep kan geloofwaardigheid van getuie beveg indien die getuie getuienis aflê wat ongunstig is vir daardie party (LG. Is ‘n ONGUNSTIGE GETUIE).Hierdie getuienis kan teen gewerk word deur weersprekende getuienis aan te bide.Indien dit blyk dat getuie die saak wil benadeel – aansoek om verklaring tot vyandige getuie.

GEHEUE VERFRISSINGMag gewoonlik nie op vroeere aantekeninge staatmaak nieMaar: Geheue Feilbaar – soms uitsonderings om geheue te verfrisRegsbeginsels OGV verfrissing hang af van:

- Geen alg. Reel wat getuie verhoed om verklaring wat kort na gebeure opgestel is te lees voor sy getuig of tydens verdaging

- Geen Regsreëls moet nagekom word voor dit kan gebeur nie.- MAAR: DAAR IS 6 VEREISTES…

4.

Mei 03 (5)

Mei 05 (4)

Mei 04/05/06 (6)

NOEM 6 VEREISTES WAT NAGEKOM MOET WORD VOOR GETUIE TOEGELAAT SAL WORD OM GEHEUE IN DIE GETUIE BANK TE VERFRIS

Getuie moet persoonlike kennis van die gebeure draDaar moet bewys word dat die aangeleentheid nie ten volle deur die getuie onhou kan word nie.Bevestiging van dokument vir geheue verfrissing ( Getuie moes self aantekening gemaak het)Aantekening moes gemaak gewees het terwyl die gebeure nog vars in geheue wasOorspronklike Dokument moet gebruik wordBg. Dokument moet aan Hof en opponent beskikbaar gestel word.

HOEKOM BEHOORT DIE GETUIE PERSOONLI K KENNIS VAN DIE AANGETEKENDE VOORVAL TE Hê? Om die onbewuste toelating van hoorsê te vermy.

WATTER VEREISTES IS VAN TOEPASSING OP DIE OORSPRONG VAN DIE DOKUMENT WAT DIE GETUIE WIL GEBRUIK OM HAAR GEHEUE TE VERFRIS?

Getuie moes aantekening self gemaak hetGetuie moes iemand anders opdrag gegee het om die antekening te maakGetuie moes aantekening gelees het en die akkuraatheid daarvan aanvaar hetMoet bewys word dat feite vars in die geheue was toe die aanteening gemaak is, die opdrag gegee is, of dit gelees of bevestig is.

WAT BETEKEN DIT WANNEER DAAR GESê WORD DIE FEITE MOET NOG VARS IN DIE GEHEUE VAN DIE GETUIE WEES TOE DIT AANGETEKEN IS?

Aantekening moet gelyktydig met die gebeurtenis of amper gelyktydig met die gebeurtenis gemaak wees(Streng gelyktydigheids vereiste is onvanpas)Omstandighede van sak sal rol speel maar gelyktydigheid is bloot ‘n factor om te bepaal dat die gebeure vars in die persoon se geheue was toe dit opskrif gesit is.

WANNEER IS DIT NIE VERPLIGTEND OM DIE OORSPRONKLIKE DOKUMENT TE GEBRUIK NIE?

Wanneer die opponent nalaat om beswaar daarteen te aan te tekenIndien dit bewys kan word dat die oorspronklike weg of vernietig is

5.

WAT IS DIE REGSBEGINSELS OOR DIE VOORLEGGING VAN ‘n DOKUMENT EN HOE RAAK DIE GW HULLE?

Oorspronklike moet gebruik word indien die getuie geen onafhanklike herinnering het nieKan afwyk van Bg. Reel indien opponent nie beswaar maak nieOf indien bewys kan word oorspronklike is weg/ vernietigIndien oorspronklike nie gebruik moet Akkuratheid bewys wordIndien herrinneringsherlewing aanwesig is is die benadering meer aanpasbaar

HOE BEHOORT ‘n GETUIE ENIGE PRIVILIGIE WAT SY MOONLIK OP INLIGTING IN DIE BETROKKE DOKUMENT KAN Hê TE HANTEER

INDIEN DIE DOKUMENT GEPRIVILIGEERD IS HET DIE HOUER VAN DIE PRIVILIGIE TWEE KEUSES: Om van Priviligie Afstand te doen sodat die inligting beskikbaar gestel word vir die getuie om te gebruik Om op die priviligie aanspraak te maak sodat dokumente teruggehou kan word en die getuie dit nie kan gebruik nie

VERSKILLE TUSSEN HOOF EN KRUIS ONDERVRAGING

HOOFONDERVRAGING: - Om relevante toelaatbare getuienis voor hof te plaas dmv vraag & antwoord metode

KRUISONDERVRAGING:

- Om getuienis uit te lok wat tot voordeel strek van die party wat kruisondervra en om

- Die geloofwaardigheid v.d. opponerende party se getuie aan te val

HOOFONDERVRAGING: - Party wat getuie roep KRUISONDERVRAGING: - Opponerende Party

HOOFONDERVRAGING: - Mag nie leidiende vrae vra KRUISONDERVRAGING: - Mag wel leidiende vrae vrae

HOOFONDERVRAGING: - Mag nie aanval KUISONDERVRAGING: - Mag wel geloofwaardigheid aanval

NOV 03, 4)Mei 04 (10)

DOEL

WATTER PARTY?

LEIDENDE VRAE?

AANVAL OP GELOOFWAARDIGHEID VAN GETUIE

6.

2. KRUISONDERVRAGING :

DOEL: - Om getuienis uit te lok wat tot voordeel strek van die partyt wat kruisondervra - Om die geloofwaardigheid van die opponerende party se se getuie aan te val

Kan leidende vrae vraOmvang wyer as hoofondervraging (mar nie onbeperk)Nie vorige veroordelings of swak karrakterVrae moet relefant wees - mbt geloofwaardigheid

- mbt feite in geskil

3. HERONDERVRAGING:

DOEL: Getuie geleentheid bide om wanindrukke uit die weg te ruim (agv kruisondervraging)Kom NA kruisondervraging: Herondervraging deur party wat getuie oorspronklike roepStem ooreen met Hoofondervraging

Onderneem deur party wat getuie roep Leidende Vrae nie toegelaat

Beperk tot aangeleenthede wat tydens kruisondervraging opduik Mag met verlof van die hof ivm nuwe aangeleenthede ondervra word

VERSKILLE TUSSEN HOOF EN HERONDERVRAGING

DOEL: van Herondervraging: Om getuie geleentheid te gee om wanindrukke uit die weg te ruimWATTER PARTY: Party wat getuie oorspronklike geroep hetLEIDENDE VRAE: Word nie toegelaatAANVAL OP GELOOFWAARDIGHEID VAN GETUIE: Nie toegelaat

4. GETUIES DEUR DIE HOF GEROEP

a 186 SPW – Hof kan uit eie beweging getuies roepen MOET ‘n getuie geroep word indien sy getuienis noodsaaklik is vir ‘n billike beslissingOns howe gebruik dit selde omdat hulle nie by ‘n geskil betrokke wil raak

5. BETOOG: (Probeer hof oorreed om in hulle guns uitspraak te gee) Na albei partye getuienis aangevoer het Voor hof getuienis beoordeel en tot ‘n beslissing kom Bied aan hof hulle beoordeling van getuienis & argumenteer oor die reg wat van toepassing is Partye wys op sterk punte in eie saak enswak punte in opponent se saak Hof word verwys na: HOFUITSPRAKE WETGEWING HANDBOEKE

NOV 03

7.

DEFINISIES

GETUIENIS:

BEWYSMATERIAAL:

S T U D I E E E N H E I D 4 REELE GETUIENIS

REëLE GETUIENIS:

DEF: Fisiese voorwerp of saak wat voor die hof gebring word sodat die hof dit self Kan beskou BV. Mes / kledingstuk / vingerafdruk / Persoon

PERSOONLIKE VOORKOMS: Hof kyk om te bepaal: - Ras

- Geslag- Ouderdom- Vetoning as getuie (Houding en gedrag is Reële getuienis)

Verhoorhogf SIEN getuie Appèlhof kry net geskrewe record Vroeer is rassegroepe gelkasifiseer – waargeneem vir reele getuienis Fisiese voorkoms kan dien as reële getuienis by geskatte ouderdom (S v Mavundla)

INSPEKSIES IN LOCO , DEMONSTRASIES & LIGAAMSMONSTERS INSPEKSIE TER PLAATSE

DEF: Bied Reële getuienis oor dit wat op die misdaad toneel Geinspekteer word. ( Hof verdaag om ongeluk / misdaad toneel saam met partye te gaan inspekteer) Getuies kan gevra word om uitwysings te maak As hof nadelige afleidings maak moet partye gevra word om te verduidelik indien dit nie korrek is nie.

8.

NOV 04 (2)

Mondelinge verklarings wat onder eed bevestig of onder waarskuwing in die hof gedoen word. (Sluit dokumente en geruienis wat in die hof voorgelê en ontvang is in

Mondelinge verklarings wat onder eed bevestig of onder waarskuwing in die hof gedoen word. (Sluit dokumente en geruienis wat in die hof voorgelê en ontvang is in

KAN DIE HOF INSTAAT STEL: Om mondelinge getuienis makliker te volg Om een of ander bykomende (tot mondelinge) getuienis waar te neem

VINGERAFDRUKKE & HANDSKRIF : Deskundige moet geroep word (Fyn besonderhede nie vir leek singbaar) en Sy opine word as toelaatbare getuienis aanvvaar VINGERAFDRUKKE Word vergroot en in hof vergelyk 7 Ooreenkomste = bewys bo redelike twyfel HANDSKRIF Selfde geld, maar is nie afhanklik van deskundige getuienis

VOETAFDRUKKE Deskundige nie nodig – Hof maak eie afleiding

AKTIWITEITE 1 : BL24 GIDSSv Msane :1. Wat was die hoofresultaat van die staat se versuim om die beskikbare reële getuienis te

Gebruik?…………..

2. Wat is die verhoorhof se verpligitng in hierdie verband ?…………. ………….

3. In welke mate skakel reële getuienis die moontlikheid van vals getuienis teen die beskuldigde uit? ………………….

AKTIWITEITE 2 : BL27 GIDS

1. Welke metode is tans tot die staat se beskikking om:

Die agtergrond en omstandighede rondom ‘n padongeluk te demonstreer - Inspeksies in Loco en uitwysings - Deskundige en mondelinge getuienis nie nodig

Vaderskap te bewys by ‘n onderhoudsaak - Liggams monsters- Geen deskundige mondelinge getuienis word vereis nie

Die ware outeur te bewys waar die egtheid van handskrif betwis word- De skundige mag geroep word- Maar bewys van handskrif is nie afhanklik van deskundige mondelinge getuienis

nie

9.

STUDIE EENHEID 5 – DOKUMENTêRE GETUIENIS

TOELAING: Dokumente sal net toelaatbaar wees indien: Die oorspronklike dokument by die hof ingedien word Die dokument as eg bewys word

DEF: Skrif en tekening maak deel uit van enige dokument Dokument moet bewys van iets verskaf Bv. Kontrakte, Testamente, Foto’s, Geboorte sertifikaat

ONDERSKEI TUSSEN PRIMêRE en SEKONDêRE GETUIENIS IN VERBAND MET DOKUMENTêRE GETUIENIS

By Sekondêre getuienis dui die aard van die getuienis self daarop dat daar beter getuienis beskikbaar kan wees By Primêre getuienis is daar nie so ‘n aanduiding uit die getuienis self nie. Die oorspronklike van ‘n dokument is Primêre getuienis van die inhoud daarvan, En ‘n afskrif is sekondêre getuienis daarvan Onderskeid deesdae net van belang by dokumente omdat hulle inhoud bewys moet word deur die oorspronklike in te lewer

INDIENING VAN DIE OORSPRONKLIKE DOKUMENT

SLEGS oorspronklike dokiument kan gebruik word om inhoud van ‘n dokument te bewysOf Dokument “Oorspronklike” dokument is, is ‘n feite vraag VOORHEEN: Oorspronklike van telegram of kool afskrifVANDAG: Te maklik om met rekenaar te dupliseer/ wysigOns reg vereis nie dat die bestaan van ‘n status of verwantskap deur ‘n oorspronklike dokument bewys moet word nie.

UITSONDERINGS (Toelaatbaarheid van sekondêre getuienis)

Dit beteken ‘n dokument kan bewys word deur kopië van enige aard daarvan voor te lê of deur mondelinge getuienis van iemand wat die inhoud onthou.

AMPTELIKE DOKUMENT:

DEF: BL 389 Handboek…………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Mei 04

10.

VEREISTES VOOR ‘n AFSKRIF VAN ‘n AMPTELIKE DOKUMENT BY DIE HOF INGEDENKAN WORD Bevel van Prok. Gnl. ( a234 SPW) Opdrag van betrokke departementshoof of ‘n amptenaar wat deur hom gemagtig is. (a 19 WBSS)

WATTER VEREISTES MOET NAGEKOM WORD VOORDAT ‘n AMPTELIKE DOKUMENT BY STRAFVERRIGTINGE INGEDIEN KAN WORD

…………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………………………………

NOEM 4 VERDERE OMSTANDIGHEDE WAARONDER SêKONDERE GETUIENIS VAN ‘n DOKUMENT INGEDIEN KAN WORD

Getuienis dat die oorspronklike vernietig is of na deeglike soek nie gevind is Indien indiening van die oorspronklike onwettig sou wees. Indien indiening onmoontlik is (Skrif op muur…) Indien oorspronklike in besit van die teenparty is (Of derde wat weier om dit te lewer en nie gedwing Kan word.

BEWYS VAN EGTHEID

DIE VOLGENDE PERSONE KAN ‘n DOKUMENT AS EG BEWYS: Outeur, verlyer of ondertekenaar van dokument Getuie (Meer ingewikkeld by testamente) Persoon wat handskrif of handtekening uitken Persoon wat dokument in besit / beheer van ‘n opponent gevind het Persoon wat wettige toesig oor, en beheer van dokument het.

UITSONDERINGS OP DIE REëL VAN EGTHEID

DOKUMENT HOEF NIE AS EG BEWYS TE WORD Wanneer die teenparty ‘n dokument blootgelê het en versoek is om die dokument hof toe te bring Wanner Hof geregtelik van dokument kennis neem Wanner opponent egtheid van dokument erken Wanner wetgewing vir ‘n uitsondering voorsiening maak

OPENBARE DOKUMENTE (MEER BETROUBAAR AS ANDER DOKUMENTE) Opgestel deur amptelike publieke amptenaar in uitvoer van amp (publieke diens) Moet bedoel wees vir publiek Publiek moet ‘n reg tot toegan daaroe hê

DEF

NIE DOOPSERTIFIKAAT, PASPOORT WEL GEBOORTE SERTIFIKAAT, TITEL AKTE

11.

WET OP SEëLREGTE 77

Ingevolge die wet moet sekere dokumente met inkomste seëls geseël word Indien bg. Nie nagekom word is dokument nie veronderstel om as dokumentere getuienis gebruik te word Dokument word wel toegelaat al word dit laat geseel

BLOOTLEGGING VAN DOKUMENTE

Is n procedure waarvoor daar in eenvormige hofreel 35 en Landroshofreel 23 voorsiening gemaak wordDaardeur word ‘n party in siviele verrigtinge in staat gestel om te weet watter dokumente, wat met die saak verband hou, in teenparty se besit is of was

STUDIE EENHEID 6 - GETUIENIS WAT MOEILIK KLASIFISEERBAAR IS

* Veral as Foto die Kern van die saak vorm * As daar ‘n vingerafdruk op is * Baie skaars (Foto uit museum) * Pornografies beoordeel is en wederegtelik is

* Onderwerp van foto is onderworpe aan menslike interpretasie - Dit behoort nie die bewys waarde te affekteer - Nie toelaatbaarhied

(S v Mpumlo – Rolprent is nou verwant aan Foto) * Mopet soos foto’s as dokumentere getuienis behandel word, indien dit die Onderwerp van die rolprent is wat werklik ter sprake is. * PRAKTYK: Praktiese elang is minder. Magnetiese videobande word erde gebruik

SKRYF ‘n KoORT UITSPRAAK OOR DIE MPUMLO SAAK (Bl. 381 Handboek)‘n Meer liberale houding is ingeneem in die saak. Hof bevind videofilm is nie ‘n dokumsnt nie, maar reële getuienins wat aangeboed kan word solank diet die vereiste van relefantheid bevredig het, onderworpe aan enige dispuut oor egtheid of interpretasie. In die saak is ‘n afskrif voorgelê, maar die hof het beslis dat dit slegs die gewig daarvan kon geraak het.

FOTO’S

ROLPRENTE

VIDEO & AUDIO BANDE

Mei 04

12.

REKENAAR UITSETTE AS GETUIENIS

DIE EKT- WET

“DATA BOODSKAP” Is die Digitale alternatief vir die tradisionele begrippe soos verklaring, objek en dokument

Skryf n kort opsomming van die wyse waarop die EKT wet in Art 1 en 13 elektroniese handtekeninge behandel

STUDIE EENHEID 7 – GEREGTELIKE KENNISNAME

Proses waartydens die regsprekende beampte wat in die saak voorsit, die waarheid van die bepaalde feite aanvaar, al is geen getuienins oor daardie feite aangevoer nie. (Regter / Landros neem van Feite kennis)

Om te vehoed dat tyd verspil word – hierdie doel sal verydel word indien getuienins oor die betrokke feite steed aangevoer word. ( Geen getuienins kan dus aangevoer word om die betrokke feite te weerlê nie)

DEF

NOV 03

DEF

DOEL

13. SKRYF KORT AANTEKENINGE OOR DIE OMSTANDIGHEDE WAARONDER ‘n REGTERLIKE BEAMPTE GEREGTELIK VAN DIE REG MOET KENNIS NEEM

Geregtelike kennis moet van die SA reg geneem wordIs ‘n gerieflikheids reelSou langdradig & absurd wees as deskundige getuieesnodig was om toepaslike regsreël te bewysPartye word nie toegelaat om getuienins aan te boed oor die aard en omvang van SA regsreëls nieKan dit by wyse van betoog doen en moet geleentheid hiervoor gegee word.Bg. Veral nodig as hof uit eie beweging hofuitsprake of handboeke geraadpleeg het om duidelikheid te kry oor ‘n reel.Geregtelike kennis word van wette van die Parliament en Provinsiale wetgewers geneemGeregtelike kennis geneem van die reels van ons gemeneregIngevolge gemenereg word dar ook geregtelik kennis geneem van koloniale statute en provinsiale ordonansiesAangesien volkeregtelike gewoontereg as deel van die gemenereg gesien word behoort howe geregtelik kennis daarvan te neem

NOEM 8 ALGEMEEN BEKENDE FEITE WAAVAN ONS HOWE REEDS GEREGTELIK KENNIS NEEM

Instinktiewe gedrag van mak diereSoewereiniteit van vreemd state en die bestaan van ‘n oorlogs toestandGeen twee vingerafdrukke is dieselfdeWaarde van geld het oor die jare afgeneemMaatskappye word opgerig mnet die doel om wins te maakDat dit die praktyk is om bankwaarborge in grondtransaksis te lewerWette van die Parliament en Provinsiale wetgewersNormale menslike draagtydAK47 kan gestel word om soos ‘n masjien geweer te werk

NOEM 3 FEITE WAT ALGEMEEN BEKEND KAN WEES EN WAARVNA DIE HOWE NIE GEREGTELIKE KENNIS GENEEM HET NIE, OF GEREGTELIKE KENNIS BEHOORT TE NEEM NIE

Dat hoendes nie soos ander vee wegloop nie?Dat die hof in strafsake nie kan aanneem dat as die een verkeerslig groen is, die een reghoekig daarvan bo redelike twyfel rooi moet wees nie.…………….

PLAASLIKE BEKENDE FEITE

HOF kan geregtelik kennis neem van ‘n feit wat nie algemeen bekend is nie, slegs as daardie feit welbekend is onder al die redelik ingeligte mense in die area waar die hof sit.

Mei 04 (10)

Mei 04 (10)

Mei 03 (4)

14.

ONMIDDELIK VASSTELBARE FEITE

HOF kan geregtelik kennis neem van feite wat onmiddelik vasstelbaar is uit ‘n onweerlegbare betroubare bron

ALMANAKKE: ( S v Sibuyi)Hof kan geregtelik kennis neem van almanakke en dagboeke vir dae en maande, maar hulle kan n ie onweerlegbaar betroubaar wees ivm fases van die maan en getye nie

POLITIEKE EN GRONDWETLIKE AANGELEENTHEDE

Van Watter Politieke/ Grondwetlike aangeleenthede kan ‘n hof geregtelik kennis neem? Die Soewwereiniteit van vreemd state en die bestaan van ‘n oorlogstoestand die bestaan van ‘n bepaalde politieke omstandigheid

Wat behoort ‘n hof se benadering te wees indien hy enige twyfel het oor ‘n politieke aangeleentheid

Dan behoort die hof ‘n serifikaat van die betrokke Suid Afrikaanse Staatsdepartement te ontvang

WETENSKAP EN WETENSKAPLIKE INSTRUMENTEDaar kan slegs van Wetenskaplike aangeleenthede geregtelik kennis geneem word wat nie vir spesialiste algemeen kennis geword het, op grond van bekendheid daarvan

FINANSIELE SAKE EN HANDELSPRAKTYKE Geregtelike kennis is al geneem van:

Waarde van geld het oor die jare verminder Doel van meeste openbare MPY’e is Wins Dat betaling by wyse van cheque gemaak word Howe weier om kennis te neem van die wisselkoers tussen SA en Buitelandse geldeenhede

HANDBOEKEKan nie geregtelike kennis neem van die feite in tegniese of mediese handboeke. Wel van Standaard woordeboeke, en geskiedenis boeke is al gebruik

DIE WERKING VAN VERKEERSLIGTE Hof het in n aantal sake bevind dat hulle geregtelik kennis kan neem dat as verkeersligte wat in een rigting wys groen is, die in die teenoorgestelde rigting rooi sal wees. Ook in teenstelling met die algemeen posisie kan hof getuienis aanvaar om die geregtelike kennisname te weerlê

MISDAAD Howe het kennis geneem van die feit dat dit herhaaldelik gebeur dat mense in Vertrouensposisies diefstal en bedrog pleeg Ook dat SA ‘n onaanvaarbare hoë misdaadkoers het

DIE REG Hof moet van “die reg” geregtelik kennis neem. Hof moet geregtelik kennis neem van ‘n wet of aangeleentheid wat in die Staatskoerant deur Staats drukker uitgegee word.

Mei 04

15.

Getuie lê getuienis viva voce af. Voortsittende Landros weet nie wat Viva Voce is. Kan hy deskundige getuie roep om te getuig oor die betekenis van hierdie frase?Die landros mag nie enige getuie roep. Hy moet geregtelik kennis neem van die bepaling. Sit sou absurd wees indien deskundiges geroep moes word om regsterme te verduidelik.

Aanvaar die antwoord op Bg. Vraag is nee. Wat kan die landros doen om die nodige inligting te kry?Landros mag woorde in ‘n woordeboek naslaan as deel van maklik vastelbare feite, en kan die argument aanhoor v.d. partye oor die betekenis van “viva voce” in hierdie geval

DIE GEMENENREGHowe moet geregtelik kennis hiervan neem, maak nie saak hoe vaag of obskuur dit is nie.

VREEMDE REGWanneer vreemd reg in plaaslike geding relevant is om die SA resgsposisie oor ‘n aspek van die geding vas te stel, kan ons howe geregtelik kennis neem van die reg van daardie staat vir doeleindes van vergelyking.

INHEEMSE REGHof kan SLEGS geregtelik hiervan kennis neem indien dit in ooreenstemming is met met die HvREn ook SLEGS as dit geredelik en met voldoende sekerheid vasstelbaar isEn as dit NIE met die staatsgedragslyn of natuurlike geregtigheid in stryd is nie.

Studie een heid 8 - V E R M O E D E N S

VERMOEDENS is die regsreël waarvolgens die bestaan van sekere feite vermoed word, op grond van die bestaan van ‘n ander feit. Omdat dit slegs ‘n vermoede is, is die “feit” nie noodwendig die waarheid nie. Die “feit” word as ‘n “feit” beskou totdat die teendeel bewys is.

VERMOEDE VAN ONSKULD A 35(3)H van die GW: elke persoon het die reg om onsdkuldig geag te word, as deel van die reg op ‘n billike verhoër.NA DIE REG WORD VERWYS AS -------VERMOEDE VAN ONSKULD *Nie ware vermoede : Is nie opsigself bewysmateriall nie* * Bloot ‘n beginsel om wat die bewyslas om die beskuldigde se skuld te bewys op die vervolging plaas.

KLASSIFIKASIE VAN VERMOEDENS

( Onweerlegbare regsvermoedens, Weerlegbare regsvermoedens / feitelike vermoedens) ONWEERLEGBARE VERMOEDENS Is ‘n reel van die formele reg wat so formuleer is dat dit soos ‘n vermoede lyk Nie werklik ‘n vermoede en ook nie die werking van ‘n vermoede Word Vermoede genoem omdag ons gemenereg dit so beskryf.

Nov 03

DEF

16. WERLEGBARE REGSVERMOEDE

* Is die regsreëls wat die hof dwing om ‘n feit voorlopig te aanvaar * Die veronderstelling bly staan tensy weersprekende getuienins dit omvêrwerp * Is die ware vermoedens in ons reg VOORBEELDE: Vermoede dat: - ‘n huwelik formeel geldig is - ‘n man en vrou wat saamleef dit doen agv ‘n wetige huwelik - Kind wat gedurende ‘n geldige huwelik gebore is, ‘n wettige kind is - ‘n man wat erken dat hy gemeenskap met ‘n vrou gehad het, die pa van har buite egtelike kind is. - ‘n gerigistreerde brief wat gepos is ook wel afgelewer is

FEITELIKE VERMOEDE Nie werklike vermoedens nie amaar eerder ‘n afleiding wat die hof kan maak omdat dit die Mees logiese iotvloeisel van ‘n gegewe situasie weerspieël (Omstandigheids getuienis wat by herhaling voorkom)

VOORBEELDE:

REELMATIGHEID : Beweer brief is gepos, party kan getuienis aanvoer dat daar ‘n Bepaalde roetiene gevolg word met met die pos van die brief en dat die brief ooreenkomstig hierdie rotiene hanteer is. (Rotiene maklier bewysbaar in geval van openbare amptenare as privaat sekter) Res ipsa loquiter (“Saak spreek vanself”) Indien oorsaak van bepaalde gebeurtenis (Dikwels motor ongeluk) onbekend is, en hof Gevra word om afleiding te maak oor die oorsaak van die gebeurtenis op grond van Die situasie wat deur beskikbare getuienis uitgebeeld word. (NET indien werklike oorsaak onbekend is)

VERWANTSKAP TUSSEN VERMOEDENS EN DIE BEWYSLAS * Indien vermoede ware regsvermoede is, word bewys op ‘n oorwig van waarskynlikheid vereis om die vermoede uit te skakel* Indien die vermoede geld in die afwesigheid van getuienis tot doe teendeel, plaas dit bloot ‘n Werleggingslas op die party wat dit wil betwis. (Indien weersprekende getuienis aangebied word, geld so ‘n vermoede nie meer nie) * Indien die hof bloot toegelaat word om ‘n bepaalde afleiding iot die bewys van ‘n basiese feit te maak, maar nie daaarote verplig is nie, is daar geen bewyslas op die teenparty nie. (- So ‘n afleiding kom hoogstens op ‘n sg. Feitelike vemoede neer)

DEF

Mei 05

17.

STATUTêRE VEMOEDENS – STUDIE EENHEID 9

OM DIE STAAT BYTESTAAN MET EEN OF ANDER BEWYSPROBLEEM

BV: Wet op Dwelmmiddels en Dwelmsmokkelary bevat baie vermoedens. Bv. As iemand in sy vervolging Beskuldig word van besit van meer as 115 g Dagga word vermoed dat hy in Dagga handeldryf, Totdat die teendeel bewys is. Dit plaas ‘n egte bewyslas op die beskuldigde

GRONDWETLIKE BEPALINGSWattrer drie regte word deur A 35 (3) h van die grondwet verleen?

Om onskuldig geag te word Om te swyg Om nie gedurende verritinge te getuig nie

Benadering van die konstititionele hof

(Sien die vrae oor die Zuma beslissing uit die vonnisbundel )

Daaropvolgende beslissings oor statutêre vermoedens

Baie statutêre vermoedens wat ‘n omgekeerde bewyslas op die beskuldigde plaas is Sedert S v Zuma ongrondwetlik verklaar Al hierdie sake is beslis op grond van die belangrikste oorweging in S v Zuma, nl. Dat ‘n vermoede wat skuldigbevinding toelaat nieteenstaande redelike twyfel oor die skuld van die Oortreeder, ongrondwetlik is

(Lees S v Meaker – vir uitsonderings)

DOEL

18.

DEEL II - DIE BEOORDELING VAN GETUIENIS

DIE BEWYSLAS IN STRAFSAKE – STUDIE EENHEID 10

ONDERSKEID TUSSEN DIE BEWYSLAS EN WEERLEGGINGSLAS IN STRAFVERHOëRE“Risk of non persuasion” (Zeffert et al SA Law of Evidence)Indien die hof aan die einde van die saak nog twyfel oor ‘n geskilpunt, sal hy teen die persoon beslis wat die bewyslas mbt daardie spesifieke geskil gedra het, omdat daardie persoon dan nie die hof oortuig het hy/sy volgens die bewyslas verplig was om dit te doen nie.

Onderskei op grond van die BULWANA beslissing wat die las op ‘n beskuldigde sou wees agv ‘n omgekerde bewyslas en ;n weerleggingslas onderskeidelik. Welke las was in hierdie saak ter sprake en welke grondwetlike reg word daardeur in gedrang gebring

1. die hof het verklaar dat ‘n weerleggingslas net vereis dat die beskuldigde ‘n redelike twyfel moet skep , terwyl die ware bewyslas of omgekeerde onus bewys op ‘n oorwig van waarskynlikheid vereis.

2. die betrokke artikel van die Wet op Verdowingsmiddels plaas wel ‘n omgekeerde bewyslas op die beskuldigde.

3. die statutêre vermoede mbt handeldryf met dagga het die beskuldigde se reg op ‘n regverdige verhoor benadeel, wat sou insluit die reg om onskuldig geag te word, om stilswye te bewaar en ni by die verhoor te getuig nie.

Verduidelik die interaksie tussen die bewyslas en die weerleggingslas in Strafsake. (U mag diagramme gebruik)

Indien die hof aan die einde van ‘n saak enigsins oor die geskilpunt twyfel, sal hy teen die persoon wat die bewyslasMbt daardie bepaalde geskilpunt gedra het, beslis. In strafsake dra die staat gewoonlik die bewyslas om sy saak bo redelike twyfel te bewys.

Die onderskeid tussen die bewyslas en die weerleggingslasDie bewyslas skuif nie tydens die verhoor nie, terwyl die weerleggings las wel kan skuif.Die bewyslas is by die beslissing aan die einde van die saak ter sake, terwyl die weerleggingslas ook tydens die saak ter sprake is.Die bewyslas word die “risk of nonpersuasion” genoem, terwyl die weerleggingslas die “las om aan te voer/ weerlê” genoem word

Die Wisselwerking tussen die bewyslas en die weerleggingslas Aan die begin van die strafsaak dra die staat die bewyslas en weerleggingslas. Nadat die staat n goeie prima facie- saak uitgemaak het, verskuif die weerleggingslas na die beskuldigde. As die beskuldigde aand die einde van die staatsaak om ontslag vra, sal hy misluk want die weerleggingslas is nogsteeds op die beskuldigde

Aan die einde van die verdedigingsaak is daar die volgende twee moontlikhede: As die beskuldigde geen of onbevredigende getuienins gegee het, sal hy skuldig bevind word, want die staat het die bewyslas afgewerp.As die beskuldigde egter geloofwaardige getuienis ter verdediging aangebied het, sal hy vrygespreek word, aangesien beide laste op die staat rus.

Mei 04 (10)

Kan skuifOok ter sprake tydens saakLas om aan te voer/ weerlê

19.

DIAGRAMME:

ONUS (Egte bewyslas) WEERLEGGINGSLAS

Wat is die huidige stand van die bewyslas mbt geestesongestetheid en gesonde outomatisme in die lig van onlangse beslissings, wetgewing sowel as die opinies van plaaslike regslui.

‘n uitsondring op die algemeen reel dat die bewyslas op die staat rus in Strafsake, is die vermoede dat elke persoon geag word van gesonde verstand te wees totdat die teendeel bewys word. die beskuldigse dra dus ‘n bewyslas mbt die verweer van strafregtelike ontoerekeningsvatbaarheid agv ‘n geestesgebrek of geestessiekte. In ‘n kanadese beslissing R v Chaulk, is beslis dat alhoewel die vermoede van geestesgesondheid die beskuldigde se konstitutionele reg om onskuldig geag te word aantas het, dit ‘n redelike inperking van daardie reg was. Burchell, ‘n SA skrywer, stem saam met die Kanadese saak, aangesien dit byna onmoontlik vir die vervolging sou wees om geestesgesondheid te bewys.

DIE LIGGING VAN DIE BEWYSLAS IN STRAFSAKE:

Staat dra die bewyslas mbt alle geskilpunte, selfs mbt verwere wat die beskuldigde moontlik kan opper.Tradisioneel: uitsondering by ontoerekeningsvatbaarheid agv geestes siekte / gebrek. (M’Naghten-reel)Vraag was voorheen of die reel bloot as as grondwetlike beperking gesien moes word en of dit beter sou wees om haar met ‘n weerleggingslas op te saal.Oplossing: a 78 (1a & b) v StrafproseswetA 78 1A: Kodifiseer M’Naghten: Elke personn word vermoed om by haar sinne en strafregtelik toerekenigsvatbaar te wees, tot die teendeel bewys word.A 78 1 b: (in S v Eadie uitgelê) ‘n Verweer van ‘n gesonde outomatisme plaas nou ;n werleggingslas op die beskuldigde en nie slegs die plig om die verweer te opper.

Skuif nie gedurende verhoër Ter sprake by beslissing aan einde

van die saak “risk of nonpersuasion”

Nov ‘03

20.

SWYGREG EN DIE BEWYSLAS

Hoe kan grondwetlike reg op stilswye versoen word met die feit dat die beskuldigde skuldig bevind kan word indien daar ‘n werleggingslas op haar rus?

VOORHEEN: Stilbly lyl soos skuldig. Hoekom sou ‘n onskuldige aangeklaagde nie die geleentheid gebruik om sy onskuldigheid te betuig nie.GRONDWET VERANDER ALLES: Elkeen het die reg om stil te bly, om nie te getuig nie en om onskuldig geag te word.

BEWYS MATERIALL IN STRAFSAKE

Ander Bewysmateriaal geld by siviele as by strafverrigtingeSTRAFSAKE: Bewyslas op staat Reg moet bo redelike twyfel bewys word Bewyslas op verdediging Reg vereis bewys op ‘n oorwig van waarskynlikheid

Bewysmateriaal tov die bewys bo redelike twyfel nooit uitgebrei mag word tot bewys bo die geringste twyfel nie, aangesien so ‘n feitlike onbereikbare maatstaf moontlik daarote kan lei dat regspleging total in die wiele gery word.

BEWYSLAS IN SIVIELE SAKE – STUDIEEENHEID 11

Word die ligging vd bewyslas deur Materiële of Fromele reg beheers ?

Materieel regtelike of Formeel regtelike kwessie: Sal bepaal of Engelse Reg of Romeins Hollandse Reg geraadpleeg moet word.

Tregea v Godart: Testament is verander 2 uur voor die dood. Die begunstigde is verander van die Familie na die verpleedster

Indien daar twyfel aan die einde van die saak bestaan gaan die party wat die (egte) bewyslas dra die saak verloor. Die eintlike vraag in bg. Saak het oor die ligging van die bewyslas gegaan.Hof moes bepaal wie die bewyslas dra, omdat dit sou bepaal wie die saak verloor.Probleem is vererger deur die vermoede in die Romeins Hollande re,g ten dunste van die geldigheid van ‘n testament, waarvolgens die onus op die erfgenaam sou rus om ongeldigheid te bewys.Volgens Romeins hopllandse Reg sou die familie die saak verloor hetVolgens die Engelse reg dra ‘n persoon wat beweer dat’n testament geldig is die bewyslas om die geldigheid te bewysHiervolgens sou die verpleegster die saak bverloor hetSentrale geskil: was of die ligging van die bewyslas ‘n materiële of formele geskil was.

21.

ROMEINSE REG is die gemene reg ten aansien van die materiele reg in SAENGELSE REG is die gemene reg ten aansien van Formele reg

Hof het besluit dat dit ‘n kwessie van Materiële reg was, en het Romeins Hollandse reg toegepas.Die gesinslede het die bewyslas gedra en ook die saak verloor

BASIESE REëL MBT LIGGING VD BEWYSLAS: Hy wat beweer moet bewysBG UIT: Pillay v Krishna ( die beslissin gillustreer die ware bewyslas is gewoonlik reeds deur die pleitstukke vasgestel)ZEFFERT et al.: “ Onderskei WARE bewyslas en Weerleggingslas WEERLEGGINGSLAS:

Plig wat op die litigant geplaas word om te begin om die getuienis te leiPlig om die opponent se prima facie saak te weerlê

VERSKILLENDE GESKIL PUNTE KAN VERSKILLENDE BEWYSLASTE GENEREER:

Basiese Reël : Hy wat beweer moet bewys OOK: Ware bewyslas skuif nooit van een persoon an ‘n ander nie. (Skep in siviele verhoëre die indruk dat die bewyslas skuif omdat verskillende partye die bewyslas kan dra vir verskillende geskilpunte.

TER VERDUIDELIKING: In ‘n siviele saak eis die eiser skadevergoeding van die verweerder

Eiser beweer die verweerder het haar aangerand 1e geskilpunt: bewyslas rus op die eiser om aanranding te bewys (hy wat beweer moet bewys) – (Kan egter wees dat kwessie van aanranding nie ter sprake is)

Verweerder erken aanranding: Beweer dit was selfverdediging: 2e geskilpunt: bewys rus op die verweerder om te bewys dat die vereiste vir Noodweer Bestaan – (Kwessie van noodweer is dalk gladnie die dispuut nie)

Die eister erken die eerste aanval was deur hom, en erken die verweerder het opgetree in noodweer, maar dan beweer hy die verweerder het die grense van noodweer oorskry en dat die teenaanval verder gevoer het as nodig en dus nie in selfverdediging opgetree het nie. 3e geskilpunt: Bewyslas op eiser om te bewys die verweerder het noodweer oorskry.

DIE BEWYSMAATSTAF IN SIVIELE SAKE: - Bewys word op ‘n oorwig van waarskynlikheid bewys.Volgens Zeffert is dit makliker om die siviele mnaatstaf as die straf maatstaf te verduidelik aangesien eersgenoemde uit ‘n vergelykende or relatiewe maatstaf bestaan (op oorwig van waarskynlikheid) en nie uit ‘n kwantitatiewe maatstaf (Bo redelike twyfel) nie.

Nov ‘ ’04(5 5)5

22.

BEOORDELING VAN GETUIENIS - STUDIE EENHEID 12

Lys wenke oor die evaluering van getuienis wat u aan voornemende voortsittende beamptes sou gee aangaande die beoordeling van getuienis.

Getueienis moet in geheel oorweeg word – stuk-vir-stuk-benadering van beregting moet vermy word. Feitebeoordelaar moet oorweging skenk aan alle oorwegings en redelikerwys lig op n Aangeleentheid kan werp. Hof moet veral let op: Alle waarskynlikhede die betroubaarheid van, en die geleentheid vir waarneming van die onderskeie getuies die afwesigheid van belang of vooroordeel die inherente meriete van, of foute in die getuienis self inkonsekwentheid of weerspreking stawing

Is NB om afleidings en Waarskynlikhede te onderskei van veronderstelling en spekulasie ‘n Behoorlike afleiding kan slegs uit objektiewe feite gemaak word Waarskynlikhede moet ook in die lig vd bewese feite oorweeg word ‘n Hof moet dus in beginsel meer gewig aan direkte en kredietwaardige getuies verleen, selfs al is sulke Getuienis moontlik in stryd met waarskynlikhede wat gebasseer op menslike ervaring of deskundige Mening

OMSTANDIGHEIDS GETUIENIS:(OOG GETUIE OF DIREKTE GETUIENIS) Is getuienis wat indirekte bewys verskaf , en afleidings moet dan daaroor gemaak word t.o.v. die verbode handeling Ooggetuie sien verdagte uit huis hardloop met bebloede mes. By nadere ondersoek vind ooggetuie ‘n persoon met ‘n noodlottige meswond in die huis.

Beoordeling van omstandigheids getuienis STRAFSAAK: Indien afleidings uit omstandigheids getuienis in ‘n strafsaak gemaak moet word, geld twee reels Van logika:1. Die afleiding wat gesoek word moet met al die bewese feite ooreenstem, anders kan die afleiding nie gemaak

word nie2. Die bewese feit moet sodanig wees dat hulle elke redelike afleiding uitsluit, behalwe daardie een wat gesoek

word.

Indien dit nie die geval is nie, moet daar twyfel bestaan of die afleiding wat gesoek word korrek is en kan ‘n skuldigbevinding nie volg nie. (OMDAT die staat by ‘n strafsaak bewys bo redelike twyfel moet verskaf)

Net redelike afleidings hoef uitgesluit te word – Elke moontlike en mees vergesogte hoef nie uitgeskakel teWord.

DEF BV

23.

SIVIELE SAAK:

Die afleiding wat gesoek word MOET ooreenstem met al die bewese feiteMAAR, dit hoef nie die enigste redelike afleiding te wees.WEL voldoende as dit die WAARSKYNLIKSTE afleiding is

Rv BLOMSkryf al die premisse neer wat tot die finale gevolgtrekking gelei het, nl dat BLOM sy vriendin vermoor het. Verduidelik ook hoe die toets wat in hierdie saak neergelê is t.o.v die geldige agfleidings uit die omstandighede met die bewyslas in straf – en siviele sake klop.

Blom het die oorledene swanger gemaak. Hy het chloroform gekoop kort voor oorledene op spoorlyn Naby Graaf-Reinette gesterf hetHy is gesien terwyl hy van die toneel van die misdaad weggery het, kort na pleging vd misdaadHy het vals verklarings vir alles gegeeHy het op ‘n vals alibi staatgemaak

Al hierdie premisse kan net tot een gevolgtrekking lei nl. Dat Blom sy meisies vermoor het.

By Strafsake moet skuld bo redelike twyfel bewys word en Daarom moet die afleiding alle ander redelike afleidings uitsluit, benewens die vereiste dat dit met al die feite moet ooreenstem.

STUDIE EENHEID 13 - STAWING

Stawing is toelaatbare bewysmateriaal wat ander (ontoelaatbare) Bewysmateriaal bevestig en wat onafhanhanklik van sodanige bewysmateriaal is

Moet TOELAATBARE getuienis wees. Ontoelaatbare hoorsê getuienis kan nie in hof gebruik word en dus ook nie om te staaf Hoef nie net mondelings te wees – kan ENIGE VORM aanneem. (sokumentêr or reële getuienis ook)Moet ander getuienis BEVESTIG. A 209 Strafproses wet vereis: Betekenis bevestig word in wesenlike opset. MOET BETROUBAAR wees. (vereister vir stawende getuienis verskil, maar betroubaarheid altyd ‘n vereiste)Moet bestaan uit ONAFHANKLIKE GETUIENINS. Nie afkomstif van selfde bron as dit wat bevestig moet word. (Vloei uit reel teen selfstawing)

UITWERKING VAN STAWING

VEREISTES:

Nov ‘ ’04( 5)5

DEF

Sekere gedingsparty moet addissionele getuienis vind om aan die reeds bestaande bewyslas te voldoen.Om getuienis te staaf beteken nie daar moet aan bewysmateriaal verander word)

24.

Lieg word deur die staat geroep in die saak van bedrog teen skelm. Die hof bevind dat lieg hom kort-kort weerspreek in die getuiebank en dat hy ‘n onbetroubare getuie is. Lieg se getuienis word gestaaf deur Glo-my, wie se getuienis bevredigend is. Na oorweging van al die getuienis bevind die hof dat die getuienis wat deur die staat aangebied is nie voldoende is om die saak teen die skel bo redelike twyfel te bewys nie.

Wat behoort die hof se bevinding te wees in die saak teen skelm?Alhoewel stawing plaasgevind het, is die getuienis van beide partye nie voldoende om die bewyslas in hierdie saak te kwyt nie. Skelm behoort derhalwe vrygespreek te word.

Sou die antwoord verskil het indien die hof sou bevind dat lieg ‘n bevredigende getuie is. Motiveer.Indien die hof by sy bevinding bly dat die staat nie sy saak bo redelike twyfel bewys het nie, selfs na die bevinding dat lieg geloofwaardig was, kan dit nie ‘n verandering maak aan die situasie ingevolge die vorige paragraaf nie. Nietemin, weens die bevinding dat Lieg ‘n geloofwaardige getuie was. Word die bewyswaarde van die getuienis verhoog en dit kan veroorsaak dat die hof tog bevind dat die staat sy saak bo redelike twyfel berwys het. Die getuienis is nie na wendse gestaaf en skelm sal skuldig bevind word.

STAWING IN DIE GEVAL VAN ‘n BEKENTENISAgv. Die aard van bekentenisse moet hulle met omsigtigheid behandel word.

‘n Bekentenis is genoeg om ‘n beskuldigde skuldig te bevind omdat dit die onomwonde erkenning van al die elmente van die misdaad waarvan die beskuldigde aangekla word bevat. Geen verdere getuienis oor die skuld van die beskuldigde hoef gelewer te word nie.

Nog ‘n potensiële gevaar is dat die bekentenis nie vrywillig gedoen is nie. (Dwang of misverstand aan die kant van die bpersoon wat die bekentenis gemaak het)

Bewysreg poog om onbetroubare bekentenisse uit te skakel deur: Streng reels toe te pas rakende toelaatbaarheidDeur die staturêre vereiste van stawing

VEREISTES VIR STAWING (a209)skuldigbevinding kan volg op bekentenis indien vereistes nagekom: As daar onafhanklike bewysmatriaaal verskaf word wat die betekenis in ‘n wesenlike opsig bevestig. Wanneer mens oorweeg of sekere getuienis ‘n betekenis in ‘n wesenlike opsig ondersteun, moet mens jou afvra of die bevestiging wat deur die stawende getuienis voorsien word, van sodanige aard is dat dit die moontlikheid van ‘n foutiewe bevinding deur die hof verminder.

Strafproseswet 51 v 77 bepaal uitdruklik dat aan hierdie

Vereiste voldoen word deur getuienis te lei. Dit beteken dat enige ander vorm van van bewysmateriaal, soos ‘n vermoede of erkenning nie voldoende is nie.

Mei ’05( 10)5

STAWING VAN DIE BEKENTENIS STAWING VAN DIE BEKENTENIS

GETUIENIS – MISDAAD INDERDAAD GEPLEEG

25.

VERHOUDING TUSSEN HIERDIE TWEE VEREISTES WORD IN R v MATAUNG GEDEMONSTREER:Beskuldigde aangekla van veediefstal. Bekentenis gemaak (al die elemente van misdryf erken)Kan nie skuldig bevind word voor staat nie een van die vereistes (a209) nagekom het nie. Staat het getuienis gelei dat die vee verdwyn het uit die omheinde kanp waarin hulle aangehou was.Hof het bevind die getuienis is nie genoeg om aan die tweede vereiste (dat die misdaad inderdaad gepleeg is) te voldoen nie.Hierdie getuienis het egter die betekenis in ‘n wesenlik opsig bevredig, en was voldoende om skuldigbevinding alleen te regverdig.

Verduidelik waaruit die stawende getuienis bestaan het en presies waarom dit aan die statutêre vereiste van stawing nie voldoen het nie Die stawings getuienis het bestaan uit stawende verklarings van staatsgetuies, Siemens en Fourie. Beide het omstandigheidsgetuienis gelewer aangaande die feiot dat die beeste vermis is, selfs die mate dat die beeste goed toegekamp was en dat daar geen plek was waardeur hulle kon ontsnap nie.

Hierdie getuienis het nie aan die tweede vereiste voldoen nie, nl. Dat die misdaad wel gepleeg is. Die Hof het bevind dat die getuienis van die twee getuies nie bewys het dat die diefstal wel plaasgevind het nie, Aangesien die hof ander moontlikhede kon postuleer aangaande die wegraak van die beeste.

STUDIE EENHEID 14 DIE VERSIGTIGHEIDS REëL

HIERDIE REEL VEREIS DAT DIE REGTER/LANDROS WAT DIE FEITE EVALUEER:

Haarself bewustelik daaraan moet herrinner om die reel toe te pas en op haar hoede te wees vir sekere tipes getuienisMoet soek na ‘n beveiligende factor wat die agterdog en gevare inherent daaraan sal uitskakel

Om moontlikheid uit te skakel dat daar ‘n foutiewe beslissing gemaak word. Die beveiligende faktor waarna die regter/landros wat die feite evalueer moet soek, moet juis hierdie oogmerk hê. Stawing van die getuienis wat onde verdenking is

Of sie hof op rasionele gronde tevrede is dat die getuie / getuienis betroubaar is

ERKENDE GEVALLE:

MEDEPLIGTIGE IDENTIFISERENDE GETUIENIS - KINDERS ENKELGETUIE SAKE v SEKSUEL AARD

DEF

DOEL

VB. TOETS

LOKVINKE EN PRIVAAT SPEURDERS

26.

10 BEGINSELS T.O.V. DIE VERSIGTIGHEIDS REëL RAKENDE MEDEPLIGTIGES ( Sv Masuku)

1. Getuienis van medepligtige moet met VERSIGTIGHEID bejeen word2. Medepligtige is getuie wat moontlik ‘n MOTIEF kan hê om leuens oor beskuldigde te vertel3. STAWING word VEREIS, selfs waar beskuldigde nie deur die getuienis by die misdaad betrek word nie4. Versigtigheids reel word net bevredig indien daar STAWING is wat die beskuldigde direk by pleging van

misdaad betrek.5. Bg. Stawing kan ook uit getuienis van ‘n ander medepligtige bestaan, solank dit meer betroubaar is.6. Geen stawing beskikbaar- moet daar een of ander ANDER GETUIENIS wees wat bevestig medepligtige se

getuienis is betroubaar.7. Sodanige bevestigins is voor die hand liggend indien die beskuldigde ‘n leuenagtig getuie is, of die

beskuldigde nie getuig nie.8. Risiko van vals beskuldiging word verminder indien die MEDEPLIGTIGE ‘n VRIEND van die

beskuldigde is.9. Waar bogenoemde beginsels afwesig is, kan die hof slegs ‘n skuldigbevinding uitbrei indien dit ag slaan op

die gevare inherent aan ‘n medepligtige se getuienis, en indien die medepligtige ‘n uitstekende getuie is10. Indien Stawing van ‘n medepligtige DEUR ‘n ANDER MEDEPLIGTIGE voorsien word, moet die hof

die stawernde getuienis ook met omsigtigheid benader.

IDENTIFISERENDE GETUIENIS (S v Moti)

1. Sintuiglike waarneming is nie altyd betroubaar nie.2. Getuienis oor identiteit moet met groot omsigtigheid benader word.

IDENTIFISEER DIE FAKTORE WAT IDE HOF IN S v MTETWA BEKLEMTOON HET WANNER DIE BETROUBAARHEID VAN ‘n GETUIE SE WAARNEMING BEOORDEEL MOET WORD

Beligting Sigbaarheid Gesigsvermoë Die afstand van die getuie Die geleentheid vir waarneming mbt tyd en situasie Mate van sy vorige kennis van beskuldigde Beweeglikheid van die toneel Stawing Ontvankilikheid Beskuldigde se stem, gesig, liggamsbou, manier v loop en klere Uitslag van enige uitkennings parade

VERDUIDELIK HOE DIE HOF IN S v MOTI DIE VERSIGTIGHEIDSREëL TEN AANSIEN VAN UITKENNINGSGETUIENIS TOEGEPAS HET

Sulke getuienins moet met versigtigheid en skeptisisme benader word. Hof moet 2 vrae beantwoord:Was die uitkenning behoorlik?

Was die getuienis betroubaar?Die uitkenning is indien ‘n foto-uitkenning gedoen word terwyl die verdagte reeds in hegtenis is, en die foto vir

27.

die getuie gewys word net voor die uitkennings parade of getuienis in die hof. Die betroubaarheid van die getuienis word geraak deur faktore faktore soos die geloofwaardigheid van die getuie, Hoeveel geleentheid hy gehad het om die oortreder tydens die pleging van die misdaad waar te neem, of die foto van die verdagte voorheen aan hom gewys is ens.

HOE ONDERSKEI MENS TUSSEN DIE TOELAATBAARHEID EN DIE GEWIG VN DIE GETUIENIS

Die hof (by 255a) het bevind dat die getuienis van die foto-uitkenning in beginsel toelaatbaar was.Dieselfde streng beginsels wat vir ‘n normale uitkenningsparade geld, geld nie hier.Getuienis dat die getuie die oortreder van ‘n foto af uitgeken het, kan dus ;n bepalende rol speel by die veroordeling van die beskuldigdeDie getuienis moet egter met versigtigheid benader word, ooreenkonstig die antwoord in vorige vraag hierbo, om te verseker dat dit genoeg gewig het om ‘n skuldigbevinding moontlik te maak.

KINDERS

Geen statutêre vereiste dat kind se getuienis gestaaf moet word – wel met versigtigheid behandel SA Regskommissie wou hê versigtigheidsreël wat op kinders van toepassing is moet afgeskaf wordHof moet seker wees kind verstaan hoe belangrik dit is om waarheid te praatBetroubaarheid hang af van:

kind se vermoë om waar te neem wat gebeur en om dit aan hof te vertel

HUIDIGE POSISIE: Hoë hof van Appèl aanvaar dat howe ‘n versigtige benadering in die geval van Kindergetuies moet volg as die omstandighede toepaslik is

DIE ENKELGETUIE

Daar is gewoonlik meerdere geskilpunte in enige saak betrokke. As aar net een getuie vir die betrokke geskilpunt is, is so ‘n getuie ‘n enkel getuie. Nie net die situasie waar ‘n enkel getuie alleen vir die vervolging getuig nie Ook waar daar meer as een aanklag is; aanklag afsonderlik beoordeer; net een getuie t.o.v ‘n spesifieke Aanklag is ‘n enkelgetuie. Hof kan persoon skuldig bevind ogv getuienis van ‘n enkel getuie Indien hof tevrede is dat die getuienis bevredigend is kan getuienis as voldoende beskou word

WAT IS IN R v MOKOENA 1932 BESLIS OOR DIE GETUIENIS VAN ‘n ENKELGETUIE? Daar kan op die getuienis van ‘n enkel getuie gesteun word indien dit in elke wesenlik opsig duidelik en bevredigend is. (dit kan vertrou word indien, bv. Die getuie een op ander brelang of vooroordeel teenoor die beskuldigde toon nie.

HOE HET DIE HOF IN R v T 1958 HIERDIE STELLING IN DIE MOKOENA SAAK GEINTERPRETEER?

Mei ’05( 10)5

Die hof het bevind dat die opmerkings van die regter in die Mokoena –saak nie tot ‘n absolute regareël verhef moes word nie.

28.

WAT BEHOORT DIE HOF SE BENADRING IN GEVAL VAN ‘n ENKELGETUIE TE WEES INGEVOLGE S v WEBER? ‘n Skuldigbevinding is moontlik ogv die getuienis van ‘n enkelgetuie. So ‘n getuie moet geloofwaardig wees, en die getuienis moet met omsigtigheid benader word. Behoorlike aandag moet gegee word aan faktore wat die geloofwaardigheid van die getuie ondersteun asook die wat dit ondermyn. Die bewyswaarde van die getuienis van ‘n enkel getuiekan ook nie gelyk gestel word and die bewyswaarde van verskeie getuies nie.

SAKE VAN ‘n SEKSUELE AARDVersigtigheidsreël rakende seksuele sake is in S v Jackson herroepR Olivier: “collective wisdom & experience” van regters warop die versigtigheidsreël gebasseer is, geen feite grondslag het nieNB oorweging was dat die versigtigheidsreël weggeval het in Kanada, Namibië (Soortgelyke lande aan SA)S v Jackson : Hof bevestig reel dat bewyslas op staat rus om skuld van beskuldigde bo redelike twyfel te bewys en daar moet rede wees waarom getuienis v d getuie moontlik ontroubaar kan weesBeteken nie versigtige benadering moet nie gevolg word bloot omdat die saak van seksuele aard is nieS v Jackson : Regter het diskresie om versigtig te weesIndien daar ‘n grond is om te dink die getuienis kan ontroubaar wees, moet versigtigheid aan die dag gelê word.

LOKVINKE EN PRIVAAT SPEURDERS Ontvang vergoeding om getuienis vir die staat inte win(bied ongeslypte diamante te koop aan)

VERSIGTIGHEIDS REëL TOEGEPAS WANT: Daar is geldige redes om betroubaarheid te betwyfel Ontvang betaling: kan in versoeking kom om getuienis in te kleur en beskuldigde vals te inkrimineer Vals inkriminasie moontlik : het intieme kennis van misdryf en ‘n motief om skuldigbevinding te Verseker.

Ontvang ook betaling vir getuienis

VERSIGTIGHEIDS REëL TOEGEPAS WANT: Kan in versoeking kom om getuienis in te kleur Hy neem net nie deel aan misdaad nie

MEER AS EEN VERSIGTIGHEIDS REEL: Bv. Waar ‘n enkel getuie ook identifiserende getuienis gee Getuienis moet versigtig benader word mbt elke element wat getuienis verdag kan maal

LOKVINK:

PRIVAAT SPEURDER:

………………………../ Heidi Steyn 2005