Laura Gysbrechts 1SA3 AA/GE

Opdracht 3: actualiteit in de lessen aardrijkskunde

Academiejaar 2013-2014 Betrokken lector: Hannelore Verstappen

Demoles: Het reliëf

De Mont Blanc is gekrompenvrijdag 11 oktober 2013 om 08u59

De hoogste berg van de Alpen is gekrompen. De Mont Blanc, in het oosten van Frankrijk, is volgens de jongste metingen van wetenschappers 4.810,02 meter hoog, of 42 centimeter minder dan in 2011.

© Reuters

Dat heeft het Institut national français de l'information géographique et forestière (IGN) bekendgemaakt.

De hoogte van de top is afhankelijk van de wind en de neerslag. Hoe meer sneeuw er valt en hoe minder wind er waait, hoe hoger de sneeuw en het ijs zich ophoopt op de rots, die zich op 4.792 meter bevindt.

De metingen gebeuren om de twee jaar in september. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van een tiental gps-stations. De Mont Blanc werd in 2001 voor het eerst op deze wijze gemeten. 

In 2007 was de Mont Blanc nog bijna 4.811 meter hoog. Een verband tussen de verandering van het klimaat en de veranderingen in de hoogte lijkt er tot dusver niet te zijn. In 2001 was de berg bijvoorbeeld 4.808,4 meter hoog, kleiner dus dan vandaag.(Belga/MS)

Bron: Knack Weekend, 11/10/2013, geraadpleegd op 11/05/2014 via de URL:http://weekend.knack.be/lifestyle/reizen/reisnieuws/de-mont-blanc-is-gekrompen/article-4000420618285.htm

Microteaching: Stedelijke kern, verstedelijkte kern en plattelandskern

Te snelle verstedelijking in Afrika is tikkende tijdbomAangebracht door PROTOS op do 05 sep 2013

De stedelijke groei in sub-Sahara Afrika bedraagt 3,6% per jaar. Dat is bijna het dubbele van het wereldwijde gemiddelde. Deze snelle groei verloopt ongecoördineerd, en daarvan zijn miljoenen Afrikanen het slachtoffer.

Christina Mgocwa uit Zuid-Afrika bijvoorbeeld. Zij had hoge verwachtingen voor een betere toekomst toen ze tien jaar geleden van Mpumalanga naar Johannesburg verhuisde. In plaats van gebruik te kunnen maken van de economische voordelen die een grote stad biedt, belandden Christina en haar vier kinderen in een gammele hut in Orange farm, één van de vele sloppenwijken van Johannesburg. Ze hebben geen stromend water of een latrine en zijn afgesloten van de meeste openbare diensten.

SloppenwijkenOngeveer 40% van de Afrikanen leeft in steden en dorpen, nadat ze gemigreerd zijn van het platteland om te ontsnappen aan armoede, droogte of conflict. Meer dan 200 miljoen mensen hiervan wonen in sloppenwijken.

"Afrika verstedelijkt sneller dan de andere continenten. Zo snel zelfs dat het in 2030 geen landelijk continent meer zal zijn," zegt Anna Tibaijuka, uitvoerend directeur van UN-Habitat, het VN-agentschap voor menselijke nederzettingen. "Desondanks zijn er maar weinig Afrikaanse leiders die dit probleem serieus nemen." Afrikaanse regeringen hebben nog maar weinig gedaan om de snelle verstedelijking te beheren en erkennen sloppenwijken formeel zelfs niet.

Bron: Noord-Zuidtaal, 05/09/2013, geraadpleegd op datum, 14/03/2014, via URL: http://www.11.be/component/one/artikel/detail/114149

Microteaching: Stedelijke kern, verstedelijkte kern en plattelandskern

De sloppenwijken zijn niet voorzien van openbare diensten zoals elektriciteit, riolering, afvalbeheer, wegen, huisvesting en toegang tot gezondheidszorg of onderwijs. Meer dan een kwart van de bewoners heeft geen toegang tot veilig drinkwater volgens het VN-milieuprogramma en maar liefst 175 miljoen mensen beschikken niet over redelijke sanitaire voorzieningen.

Het ziet er naar uit dat hier niet snel verandering in komt. De jaarlijkse infrastructuuruitgaven van Afrika bedragen volgens de statistieken van de African Development Bank momenteel 45 miljard dollar. Om de grootste problemen aan te pakken is bijna twee keer dit bedrag nodig.

TijdbomLagos in Nigeria telt 11 miljoen inwoners. Twee op drie hiervan zijn sloppenwijkbewoners. "Het mag dan wel de tweede grootste stad van Afrika zijn, toch heeft het minder infrastructuur dan de andere grootste steden in de wereld," aldus Francisco Abosede (Comissie van ruimtelijke ordening en stedenbouw in Lagos).

De situatie is niet veel anders in Afrika's grootste sloppenwijk Kibera, aan de rand van de Keniaanse hoofdstad Nairobi. Volgens James Njuguna, project officer bij de Ierse non-profit organisatie Concern International zijn de sloppenwijken een "stedelijke tijdbom" geworden. In Kibera wonen ongeveer 2 miljoen mensen. Njuguna: "De levensstandaard van deze mensen wordt steeds slechter. Dat heeft enorme gevolgen voor de veiligheid van Nairobi en het sociale weefsel: jongeren geraken vaak gefrustreerd en treden toe tot gewelddadige crimenele bendes." Schooluitval, armoede, ondervoeding en criminaliteit zijn er dagelijkse realiteit.

Als de overheden niet overgaan tot actie zal de sociale onrust exploderen in steden als Nairobi, maar ook bijvoorbeeld in Zuid-Afrika. Daar is een kwart van de inwoners werkloos. Velen van hen zijn daardoor verhuisd naar Johannesburg en Kaapstad.

"De regering heeft moeite om in het kader van deze snelle groei infrastructuurproblemen op te lossen en openbare diensten te voorzien," zegtThuthukani Ndebele, onderzoeker aan de Zuid-Afrikaanse Institute of Race Relations in Johannesburg. "Mensen voelen zich in de steek gelaten."

Voor sloppenwijkbewoners zoals mevrouw Mgocwa is de hoop die ze eerst had veranderd in frustratie en boosheid: "Wij hebben ook rechten. Ik zie geen toekomst voor mijn kinderen als de zaken blijven zoals ze nu zijn."

Bron: Noord-Zuidtaal, 05/09/2013, geraadpleegd op datum, 14/03/2014, via URL: http://www.11.be/component/one/artikel/detail/114149

Initiatiestage I: Factoren die weer en klimaat bepalen

'Britse overstromingen duidelijk teken van klimaatverandering'15/02/2014 om 00:24 - Bijgewerkt om 00:25

Bron: Belga

De gezaghebbende klimaateconoom Lord Nicholas Stern ziet in de stormen en overstromingen in Groot-Brittannië een aanwijsbaar gevolg van de klimaatverandering. Hij noemt het een alarmsignaal om snel de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.

Politiemensen evacueren mensen uit het plaatsje Egham aan de over van de Thames. © REUTERS

In Groot-Britannië is een verhit debat aan de gang over de vraag of de recordoverstromingen rechtstreeks aan de klimaatverandering kunnen toegeschreven worden. Lord Stern, een gezaghebbende stem sinds zijn baanbrekende rapport over de economische gevolgen van de klimaatverandering in 2006, neemt in bijdrage in de krant The Guardian alvast geen blad voor de mond. Het noodweer in Groot-Brittannië maakt wel degelijk deel uit van een internationaal patroon van extreem weer dat de gevaren van de klimaatverandering en de nood aan uitstootbeperkingen bewijst, zegt hij.

Bron: Knack, 15/02/2014, geraadpleegd op datum 16/02/2014 via URL: http://www.knack.be/nieuws/planet-earth/britse-overstromingen-duidelijk-teken-van-klimaatverandering/article-normal-129165.html

Initiatiestage I: Factoren die weer en klimaat bepalen

Stern herinnert eraan dat de vijf natste en zeven warmste jaren in de geschiedenis van Groot-Brittannië allemaal opgetekend zijn in de voorbije veertien jaar. Hij verwijst ook naar de

wetenschappelijke bewijzen die een warmere atmosfeer koppelen aan meer waterdamp en dus meer intense neerslag. Als je dat combineert met een hoger zeepeil in de Kanaal, dan stijgt het risico op overstromingen, besluit hij.

Oorlog en conflicten

"Als we de uitstoot niet terugdringen, kijken we aan tegen nog veel ergere gevolgen, omdat de temperatuur met 4 graden of meer kan stijgen. Dergelijke veranderingen kunnen een massale migratie in gang zetten van honderden miljoenen mensen die de ergst getroffen gebieden ontvluchten. Dat zal leiden tot conflicten en oorlog, niet tot vrede en welvaart."

Stern wijst ook op de recorddroogte in Australië, de hittegolven in Argentinië en overstromingen in Brazilië. "Uitstel is erg gevaarlijk", schrijft hij. "Een gebrek aan actie zou enkel kunnen verantwoord worden als we veel bewijzen zouden hebben dat de risico's van de klimaatverandering klein zijn. Maar dat is niet wat twee eeuwen aan klimaatonderzoek ons vertellen. De risico's zijn enorm."

Erger dan verwacht

Volgens Stern moet Groot-Brittannië vasthouden an de Climate Change Act uit 2008, waardoor het land de uitstoot met minstens 80 procent moet verminderen tegen 2050. De risico's van de klimaatverandering zijn immers nog groter dan hij in zijn rapport uit 2006 had ingeschat. "Sinds de publicatie van dat rapport is de jaarlijkse uitstoot van broeikasgassen sterk gestegen en een aantal van de gevolgen, zoals het smelten van het Noordpoolijs, voltrekken zich veel sneller. We hebben ook de mogelijke invloed van enkele feedbacksystemen onderschat, zoals smeltende permafrost die op zijn beurt methaan uitstoot, een krachtig broeikasgas, en punten van waar terugkeer onmogelijk is en de veranderingen in het klimaat in feite onomkeerbaar worden." (IPS/TV)

Bron: Knack, 15/02/2014, geraadpleegd op datum 16/02/2014 via URL: http://www.knack.be/nieuws/planet-earth/britse-overstromingen-duidelijk-teken-van-klimaatverandering/article-normal-129165.html

Actualiteit initiatiestage II: plantagelandbouw

"Banaan in gevaar door ongedierte en schimmel"

Door: redactie − 16/12/13, 19u56  − Bron: ANP - The Independent

© reuters. Mensen kopen bananen aan een pickup truck in de Hondurese hoofdstad Tegucigalpa.

De productie van bananen in de wereld is in gevaar door plagen van ongedierte en schimmelinfecties. Daarvoor waarschuwen wetenschappers vandaag in de Britse krant The Independent.

In Costa Rica, een van de belangrijkste bananenproducerende landen, heeft de regering de situatie tot nationale ramp uitgeroepen nadat ongedierte een vijfde van de oogst had verwoest.

Volgens een wetenschapper van een landbouwonderzoeksbureau in het land heeft de bananenoogst zwaar te lijden onder de opwarming van de aarde, die ervoor zorgt dat er flink meer insecten zijn die plagen kunnen veroorzaken. De beestjes verzwakken de planten en veroorzaken vlekken op het fruit, waardoor hele partijen worden afgewezen.

Een wetenschappelijk rapport uit de Verenigde Staten waarschuwt juist voor een banaanetende schimmel die momenteel bananenplantages in de hele wereld bedreigt. Eerder werd nog gedacht dat de schimmel alleen in delen van Azië en Australië voorkwam, maar nu is die ook aangetroffen in Jordanië en Mozambique.

De Nederlander Gert Kema van de universiteit van Wageningen onderzocht de schimmel. "Ik ben ongelooflijk bezorgd. Het zou me niet verbazen als hij binnenkort in Latijns-Amerika opduikt."

De productie van bananen in Latijns-Amerika en de Caraïben is goed voor 80 procent van de wereldproductie.

Bron: De morgen, 16/12/2013, geraadpleegd op 1/05/2014 via de URL:http://www.demorgen.be/dm/nl/990/Buitenland/article/detail/1759271/2013/12/16/Banaan-in-gevaar-door-ongedierte-en-schimmel.dhtml

Actualiteit initiatiestage II: plantagelandbouw

Plus-ondernemers bezoeken fairtrade bananenplantage

Consumenten hebben een toenemende behoefte aan inzicht in de herkomst van producten. Afgelopen week ging PLUS met enkele ondernemers en Stichting Max Havelaar op bezoek bij Fairtrade bananen coöperaties en premieprojecten in Colombia.

Voorkeur voor Fairtrade

Consumenten willen weten waar producten vandaan komen en hoe ze geproduceerd worden. Eerlijke handel en verantwoorde keuzes staan weer in de aandacht. Dat leidt er toe dat consumenten steeds vaker de voorkeur geven aan lokale, fairtrade en biologische producten. In 2010 liep PLUS hierop vooruit door als eerste supermarkt te starten met de verkoop van uitsluitend fairtrade bananen. De fairtrade bananen komen van gecertificeerde organisaties van kleine telers (coöperaties) en plantages in Colombia.

Fairtrade biedt bestaansrechtAfgelopen week ging PLUS op bezoek bij de boeren in Colombia. Martin Pietersma, categorymanager aardappelen, groenten en fruit, vindt dit bezoek van toegevoegde waarde om de herkomst inzichtelijk te hebben: "Wij kiezen voor Fairtrade bananen omdat we vinden dat we een verantwoordelijkheid hebben. Doordat PLUS uitsluitend Fairtrade bananen verkoopt, hebben de Colombiaanse boeren de zekerheid van een stabiele afzetmarkt. De aandacht gaat uit naar verbetering van de arbeids- en leefomstandigheden van de boeren en arbeiders. Ook kleine boeren hebben daardoor nog bestaansrecht, goed om te zien hoe dankbaar zij zijn voor deze kans!"   Betere toekomstperspectievenDe bananenboeren ontvangen voor de bananen een eerlijke prijs, zodat ze duurzaam kunnen produceren. Daarbovenop ontvangt de coöperatie waar de boer lid van is een Fairtrade premie. De leden bepalen samen waarin dit geld geïnvesteerd wordt, denk aan verbeteringen van productietechnieken, medische zorg of onderwijs. Neem bijvoorbeeld Jesus Aguire. Hij is bananenboer en nu vier jaar Fairtrade gecertificeerd. De afgelopen jaren kon hij investeren in betere bemesting en een inpakstation voor de bananen: "Mijn productie is in deze periode verdrievoudigd. Ik zie de toekomst zonnig tegemoet en hoop dat mijn kinderen mijn boerderij overnemen."

In totaal profiteren circa 1.400 arbeiders en boeren van de Fairtrade bananenverkoop die bij PLUS jaarlijks een totale Fairtrade premie oplevert van 430.000 dollar. Deze premie wordt betaald door Bron: AGF, 18/04/2014, geraadpleegd op 30/04/2014 via de URL:http://www.agf.nl/artikel/110284/Plus-ondernemers-bezoeken-fairtrade-bananenplantage

Actualiteit initiatiestage II: plantagelandbouw

PLUS Retail en de PLUS ondernemers.

Van teler tot consumentEr komt nogal wat bij kijken om de bananen in het schap te krijgen: 

1. Na negen maanden groeien, worden de bananen geplukt, gewassen en verpakt op de bananenplantage in Colombia.

2. De bananen komen via zeetransport van Colombia naar Antwerpen. Tijdens het transport staan de bananen in een ruimte waar het 13,2º C is om het rijpingsproces tijdens de reis te vertragen. De bananen zijn in totaal twee weken onderweg. 

3. In Antwerpen wordt het fruit onder strenge kwaliteitseisen gecontroleerd en daarna getransporteerd naar het rijpcentrum. 

4. Bananen rijpen vervolgens twee weken. Door de warmte komt het rijpingsproces op gang. 5. De bananen komen aan op het versdistributiecentrum in Barendrecht. Hier staan ze in een

aparte ruimte, om het rijpingsproces gelijkmatig te houden. Vanuit het versdistributiecentrum gaan de bananen met de versvracht naar de PLUS supermarkten. 

 Publicatiedatum: 18-4-2014

Bron: AGF, 18/04/2014, geraadpleegd op 30/04/2014 via de URL:http://www.agf.nl/artikel/110284/Plus-ondernemers-bezoeken-fairtrade-bananenplantage

Actualiteit initiatiestage I: Factoren die weer en klimaat bepalen

ACTUALITEIT IN DE LESSEN AARDRIJKSKUNDE

Vier actuele artikels aansluitend bij:- Leerplandoel microteaching (verstedelijking)- Leerplandoel demoles (reliëf in eigen leefomgeving, België en Europa)- Leerplandoel initiatiestage I (weer en klimaat)- Leerplandoel initiatiestage II (plantagelandbouw)

Analyse van het artikel “Britse overstromingen duidelijk teken van klimaatverandering” (initiatiestage I):

1. Leervraag en leerplandoel: In de leerplannen een leerplandoel selecteren waarvoor een artikel als werkmateriaal in de les aardrijkskunde kan gebruikt worden. Kopieer de leerplandoelen. Verwijs tussen haakjes naar het net en het leerjaar. Formuleer een probleemstelling of leervraag bij het artikel.

- Leerplandoel : Doel: 1.1 Met voorbeelden illustreren dat weer en klimaat de activiteiten van dier en mens beïnvloeden. (VVKSO, leerplannen aardrijkskunde 1ste graad ASO/TSO, september 2008)

- Probleemstelling : Hoe kan het weer en klimaat dier en mens beïnvloeden ?

2. Situeer de regio, de streek, zoek op in de atlas- Groot-Brittannië, ten noorden van België. Aan de andere kant van

het kanaal. - Plantyn algemene wereldatlas kaart

3. Zoek naar de hoofdgedachten, verklaar de moeilijke woorden. Bewerk de tekst. Geef een samenvatting in 5 lijnen.

- Hoofdgedachten:De overstromingen die plaats vinden in Groot-Brittannië zijn een gevolg van de klimaatveranderingen die plaats vinden over de hele wereld.Er is dus nood aan een uitstootbeperking.

- Moeilijke woorden:Klimaateconoom: Dat is een persoon die als job de impact van de economie op het klimaat berekent

The Guardian: een Engelse krant

Broeikasgassen: gassen die bijdragen aan het evenwichtstemperatuur van de aarde

Permafrost: een verschijnsel waarbij de ondergrond op de polen en in hooggebergte nooit ontdooid.

- Samenvatting:In Groot-Brittannië (rond de Thames) zijn er de laatste dagen veel overstromingen. De klimaateconoom Lord Nicholas vindt dit een gevolg van de klimaatverandering. Hij verantwoord dit door te zeggen dat de zeespiegel stijgt waardoor het water dus hoger komt te staan en soms te hoog staat, waardoor er overstromingen zijn. Dit kan ernstige gevolgen hebben en dus is er nood om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.

4. Maak een structuurschema van de tekst (mindmap zie software school)

Actualiteit initiatiestage I: Factoren die weer en klimaat bepalen

5. Antwoord op de leervraag en kritische analyse (min 10 lijnen) : Omschrijf het verband van de tekst met het leerplandoel. Waarom is het artikel een aanvulling ? Is het in tegenspraak met de verklaring in een leerboek ? Beoordeel de tekst, zoek naar interne tegenspraken of onvolledigheden, geef eerste positieve, dan pas negatieve kritiek. Integreer je algemene geografische kennis i.v.m. dit thema.

De aarde wordt elke jaar ongeveer 2 graden warmer. Dit komt door de opwarming van de aarde. We stoten te veel broeikasgassen uit. Zo ontstaat er het gat in de ozonlaag (waarvan er nu al twee zijn). Wat is het gat in de ozonlaag? Dit is een plaats in de ozonlaag waar er een lagere concentratie aan ozon te vinden is. Het ijs op de Noordpool begint zo te smelten. IJs is bevroren water, dus als het ijs smelt komt er meer water in de zee terecht. Zo stijgt de zeespiegel. De Thames, die verbonden is met de zee, gaat dan ook veel hoger komen staan. Niet alleen het smelten van het ijs is een oorzaak, maar ook de regen en het smelten van de permafrost. Dit artikel legt goed uit hoe het komt dat het zeeniveau stijgt. Mensen gaan zich anders gedragen als de klimaatveranderingen gevolgen blijft hebben. Er is geen tegenspraak met het leerboek (er wordt ook niet specifiek op klimaatveranderingen ingegaan). Ook is het artikel goed omdat het gebeurde tijdens de les ‘factoren van weer en klimaat’. De leerlingen weten dat er in Groot-Brittannië overstromingen plaatsvonden. Groot-Brittannië maakt dan ook een deel van Europa uit en ligt aan de andere kant van het Kanaal (en is een buurtland). Hoe kan weer en klimaat mens en dier beïnvloeden ? In dit geval kan dit gebeuren doordat mensen en dieren moeten migreren naar andere plaatsen. Het gebied waar zij wonen is overstroomt. Als dit overstroomt blijft moeten zij zich verplaatsen, wat kan leiden tot conflicten tussen mensen.

6. Didactische integratie van de actualiteit in de les aardrijkskunde : formuleer 5 opdrachten bij het artikel (instructies, denkvragen, doelgericht en concreet …). Je moet geen werkbladen maken. Waar passen volgens jou de 2

Actualiteit initiatiestage I: Factoren die weer en klimaat bepalen

gekozen artikels in het leertraject ? Motiveer : motivatiefase, lesfase in de les, einde van de les, voortaak, nataak … .

Het gekozen artikel past goed in de lesfase over de zee. Het is een opdrachtje tussen het stukje van de zee en van de verschillende windrichtingen. Hierbij leren leerlingen dat weer en klimaat een impact kan hebben op dier en mens (ook bij ons).

Opdrachten bij het artikel:

1. In welk land vinden deze overstromingen plaats ? Zoek op in de atlas en geef de paginanummer.

De overstromingen vinden plaats in Groot-Brittannië. Dit land kan je vinden in de atlas (Plantyn Algemene Wereldatlas) op pagina 34-35 D3 E3.

2. Bij welke rivier vinden de overstromingen plaats ? Zoek deze rivier op in de atlas en geef de paginanummer.

De overstromingen vinden plaats rond de Theemes. Deze rivier is goed te zien in de atlas (Plantyn Algemene Wereldatlas) op pagina 48-49 F6.

3. Teken de op de blinde kaart (volgende pagina) de rivier waar de overstromingen gebeuren. Situeer de steden die jij belangrijk vind bij deze rivier ook.

De steden die veel last hebben van de overstromingen bevinden zich rond de Theemes.

4. Waarom wordt er een debat gehouden over deze overstromingen ?

Men vermoed dat de overstromingen te maken hebben met de klimaatverandering van de aarde. Doordat de temperatuur stijgt, het ijs en de permafrost ontdooit stijgt het zeeniveau. Ook regent het vele meer.

5. Wie vind dat er nood is aan uitstootbeperkingen ?

Lord Stern. Deze man is een klimaateconoom.

6. Waarom kunnen de overstromingen (en andere gebeurtenissen) als gevolg hebben ?

Mensen en dieren die in gebieden wonen die onder water komen te staan gaan vluchten naar hoger gelegen gebieden. Dit kan leiden tot overbevolking en zelf hongersnood.

Actualiteit initiatiestage I: Factoren die weer en klimaat bepalen

Bron: Maps of the word, 12/05/2014, geraadpleegd op 12/05/2014 via de URL:http://www.mapsofworld.com/united-kingdom/united-kingdom-river-map.html