Aardrijkskunde VWO Examenbundel 1999-2019...Aardrijkskunde VWO Examenbundel 1999-2019 Voor alle eindexamens, zie . Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie ook . Correctievoorschrift

AardrijkskundeVWO

Examenbundel1999-2019

Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie ook www.sslleiden.nl.Beschikbaar gesteld door de Universiteit Leiden en Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).


Inhoudsopgave2019 I - Aardrijkskunde

2019 II - Aardrijkskunde

2018 I - Aardrijkskunde































2003 I - Aardrijkskunde (bezem)



2002 I - Aardrijkskunde (bezem)


2002 II - Aardrijkskunde (bezem)







2

16

29

43

56

70

82

95

107

120

132

145

156

168

180

192

204

216

227

240

251

262

272

284

296

308

320

329

337

347

355

363

372

381

389

397

404

412

420

428

435

441

449

456

465

Pagina: 1Voor alle eindexamens, zie www.alleexamens.nl. Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie ook www.sslleiden.nl.Beschikbaar gesteld door de Universiteit Leiden en Stichting Studiebegeleiding Leiden (SSL).


Correctievoorschrift VWO

2019 tijdvak 1

aardrijkskunde

Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Aanleveren scores 6 Bronvermeldingen 1 Regels voor de beoordeling Het werk van de kandidaten wordt beoordeeld met inachtneming van de artikelen 41 en 42 van het Eindexamenbesluit VO. Voorts heeft het College voor Toetsen en Examens op grond van artikel 2 lid 2d van de Wet College voor toetsen en examens de Regeling beoordelingsnormen en bijbehorende scores centraal examen vastgesteld. Voor de beoordeling zijn de volgende aspecten van de artikelen 36, 41, 41a en 42 van het Eindexamenbesluit VO van belang: 1 De directeur doet het gemaakte werk met een exemplaar van de opgaven, de

beoordelingsnormen en het proces-verbaal van het examen toekomen aan de examinator. Deze kijkt het werk na en zendt het met zijn beoordeling aan de directeur. De examinator past de beoordelingsnormen en de regels voor het toekennen van scorepunten toe die zijn gegeven door het College voor Toetsen en Examens.

2 De directeur doet de van de examinator ontvangen stukken met een exemplaar van de opgaven, de beoordelingsnormen, het proces-verbaal en de regels voor het bepalen van de score onverwijld aan de directeur van de school van de gecommitteerde toekomen. Deze stelt het ter hand aan de gecommitteerde.

VW-0131-a-19-1-c 1 lees verder ►►►



3 De gecommitteerde beoordeelt het werk zo spoedig mogelijk en past de beoordelingsnormen en de regels voor het bepalen van de score toe die zijn gegeven door het College voor Toetsen en Examens. De gecommitteerde voegt bij het gecorrigeerde werk een verklaring betreffende de verrichte correctie. Deze verklaring wordt mede ondertekend door het bevoegd gezag van de gecommitteerde.

4 De examinator en de gecommitteerde stellen in onderling overleg het behaalde aantal scorepunten voor het centraal examen vast.

5 Indien de examinator en de gecommitteerde daarbij niet tot overeenstemming komen, wordt het geschil voorgelegd aan het bevoegd gezag van de gecommitteerde. Dit bevoegd gezag kan hierover in overleg treden met het bevoegd gezag van de examinator. Indien het geschil niet kan worden beslecht, wordt hiervan melding gemaakt aan de inspectie. De inspectie kan een derde onafhankelijke corrector aanwijzen. De beoordeling van deze derde corrector komt in de plaats van de eerdere beoordelingen.

2 Algemene regels Voor de beoordeling van het examenwerk zijn de volgende bepalingen uit de regeling van het College voor Toetsen en Examens van toepassing: 1 De examinator vermeldt op een lijst de namen en/of nummers van de kandidaten,

het aan iedere kandidaat voor iedere vraag toegekende aantal scorepunten en het totaal aantal scorepunten van iedere kandidaat.

2 Voor het antwoord op een vraag worden door de examinator en door de gecommitteerde scorepunten toegekend, in overeenstemming met correctievoorschrift. Scorepunten zijn de getallen 0, 1, 2, ..., n, waarbij n het maximaal te behalen aantal scorepunten voor een vraag is. Andere scorepunten die geen gehele getallen zijn, of een score minder dan 0 zijn niet geoorloofd.

3 Scorepunten worden toegekend met inachtneming van de volgende regels: 3.1 indien een vraag volledig juist is beantwoord, wordt het maximaal te behalen

aantal scorepunten toegekend; 3.2 indien een vraag gedeeltelijk juist is beantwoord, wordt een deel van de te

behalen scorepunten toegekend in overeenstemming met het beoordelingsmodel;

3.3 indien een antwoord op een open vraag niet in het beoordelingsmodel voorkomt en dit antwoord op grond van aantoonbare, vakinhoudelijke argumenten als juist of gedeeltelijk juist aangemerkt kan worden, moeten scorepunten worden toegekend naar analogie of in de geest van het beoordelingsmodel;

3.4 indien slechts één voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig antwoord gevraagd wordt, wordt uitsluitend het eerstgegeven antwoord beoordeeld;

3.5 indien meer dan één voorbeeld, reden, uitwerking, citaat of andersoortig antwoord gevraagd wordt, worden uitsluitend de eerstgegeven antwoorden beoordeeld, tot maximaal het gevraagde aantal;

3.6 indien in een antwoord een gevraagde verklaring of uitleg of afleiding of berekening ontbreekt dan wel foutief is, worden 0 scorepunten toegekend tenzij in het beoordelingsmodel anders is aangegeven;




3.7 indien in het beoordelingsmodel verschillende mogelijkheden zijn opgenomen, gescheiden door het teken /, gelden deze mogelijkheden als verschillende formuleringen van hetzelfde antwoord of onderdeel van dat antwoord;

3.8 indien in het beoordelingsmodel een gedeelte van het antwoord tussen haakjes staat, behoeft dit gedeelte niet in het antwoord van de kandidaat voor te komen;

3.9 indien een kandidaat op grond van een algemeen geldende woordbetekenis, zoals bijvoorbeeld vermeld in een woordenboek, een antwoord geeft dat vakinhoudelijk onjuist is, worden aan dat antwoord geen scorepunten toegekend, of tenminste niet de scorepunten die met de vakinhoudelijke onjuistheid gemoeid zijn.

4 Het juiste antwoord op een meerkeuzevraag is de hoofdletter die behoort bij de juiste keuzemogelijkheid. Voor een juist antwoord op een meerkeuzevraag wordt het in het beoordelingsmodel vermelde aantal scorepunten toegekend. Voor elk ander antwoord worden geen scorepunten toegekend. Indien meer dan één antwoord gegeven is, worden eveneens geen scorepunten toegekend.

5 Een fout mag in de uitwerking van een vraag maar één keer worden aangerekend, tenzij daardoor de vraag aanzienlijk vereenvoudigd wordt en/of tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld.

6 Een zelfde fout in de beantwoording van verschillende vragen moet steeds opnieuw worden aangerekend, tenzij in het beoordelingsmodel anders is vermeld.

7 Indien de examinator of de gecommitteerde meent dat in een examen of in het beoordelingsmodel bij dat examen een fout of onvolkomenheid zit, beoordeelt hij het werk van de kandidaten alsof examen en beoordelingsmodel juist zijn. Hij kan de fout of onvolkomenheid mededelen aan het College voor Toetsen en Examens. Het is niet toegestaan zelfstandig af te wijken van het beoordelingsmodel. Met een eventuele fout wordt bij de definitieve normering van het examen rekening gehouden.

8 Scorepunten worden toegekend op grond van het door de kandidaat gegeven antwoord op iedere vraag. Er worden geen scorepunten vooraf gegeven.

9 Het cijfer voor het centraal examen wordt als volgt verkregen. Eerste en tweede corrector stellen de score voor iedere kandidaat vast. Deze score wordt meegedeeld aan de directeur. De directeur stelt het cijfer voor het centraal examen vast op basis van de regels voor omzetting van score naar cijfer.

NB1 T.a.v. de status van het correctievoorschrift:

Het College voor Toetsen en Examens heeft de correctievoorschriften bij regeling vastgesteld. Het correctievoorschrift is een zogeheten algemeen verbindend voorschrift en valt onder wet- en regelgeving die van overheidswege wordt verstrekt. De corrector mag dus niet afwijken van het correctievoorschrift.

NB2 T.a.v. het verkeer tussen examinator en gecommitteerde (eerste en tweede corrector):

Het aangeven van de onvolkomenheden op het werk en/of het noteren van de behaalde scores bij de vraag is toegestaan, maar niet verplicht. Evenmin is er een standaardformulier voorgeschreven voor de vermelding van de scores van de kandidaten. Het vermelden van het schoolexamencijfer is toegestaan, maar niet verplicht. Binnen de ruimte die de regelgeving biedt, kunnen scholen afzonderlijk of in gezamenlijk overleg keuzes maken.




NB3 T.a.v. aanvullingen op het correctievoorschrift: Er zijn twee redenen voor een aanvulling op het correctievoorschrift: verduidelijking en een fout. Verduidelijking Het correctievoorschrift is vóór de afname opgesteld. Na de afname blijkt pas welke antwoorden kandidaten geven. Vragen en reacties die via het Examenloket bij de Toets- en Examenlijn binnenkomen, kunnen duidelijk maken dat het correctie-voorschrift niet voldoende recht doet aan door kandidaten gegeven antwoorden. Een aanvulling op het correctievoorschrift kan dan alsnog duidelijkheid bieden. Een fout Als het College voor Toetsen en Examens vaststelt dat een centraal examen een fout bevat, kan het besluiten tot een aanvulling op het correctievoorschrift. Een aanvulling op het correctievoorschrift wordt door middel van een mailing vanuit Examenblad.nl bekendgemaakt. Een aanvulling op het correctievoorschrift wordt zo spoedig mogelijk verstuurd aan de examensecretarissen. Soms komt een onvolkomenheid pas geruime tijd na de afname aan het licht. In die gevallen vermeldt de aanvulling: – Als het werk al naar de tweede corrector is gezonden, past de tweede corrector

deze aanvulling op het correctievoorschrift toe. en/of – Als de aanvulling niet is verwerkt in de naar Cito gezonden Wolf-scores, voert

Cito dezelfde wijziging door die de correctoren op de verzamelstaat doorvoeren. Dit laatste gebeurt alleen als de aanvulling luidt dat voor een vraag alle scorepunten moeten worden toegekend. Als een onvolkomenheid op een dusdanig laat tijdstip geconstateerd wordt dat een aanvulling op het correctievoorschrift ook voor de tweede corrector te laat komt, houdt het College voor Toetsen en Examens bij de vaststelling van de N-term rekening met de onvolkomenheid.

3 Vakspecifieke regels Voor dit examen zijn geen vakspecifieke regels vastgesteld.




4 Beoordelingsmodel

Wereld

Opgave 1 − De internationale ambitie van de Rijksuniversiteit Groningen

1 maximumscore 2

• Een juiste reden vanuit de economische dimensie is: 1 China, India en Indonesië zijn landen met een groeiende economie / welvaart (waar vraag is naar hoogopgeleid personeel).

• Juiste antwoorden zijn: 1 − Indonesië heeft een koloniaal verleden met Nederland (politieke

dimensie). − Indonesië heeft veel inwoners (sociaal-culturele dimensie).

2 maximumscore 2

• Een juist argument vóór de stelling is: 1 In centrumlanden / in de Verenigde Staten en in West-Europa wonen meer alumni dan in perifere landen / in Afrika.

• Juiste argumenten tegen de stelling zijn: 1 − De kaart is gemaakt op basis van absolute aantallen (en daarom

kun je landen niet goed met elkaar vergelijken). − Het aantal alumni is beperkt.

3 maximumscore 3

Een juiste redenering is: • Het aantal potentiële studenten neemt in het noorden van Nederland

door demografische krimp af / De Rijksuniversiteit Groningen heeft in Nederland een perifere ligging 1

• zodat het voor de Rijksuniversiteit Groningen van belang is om buitenlandse / Chinese studenten aan te trekken 1

• Uit het antwoord moet blijken dat de China Agricultural University in

Beijing kennis naar China wilde halen 1

Vraag

Antwoord

Scores




Vraag

Antwoord

Scores

4 maximumscore 2 Uit de redenering moet blijken • dat vanuit centrumlanden in eerste instantie arbeidsintensief werk (in

de secundaire sector) naar (Zuid)oost-Azië werd uitgeschoven 1 • maar dat met de samenwerking tussen een universiteit (tertiaire sector)

uit een centrumland en een universiteit uit een semi-perifeer land / China tegenwoordig ook kennis wordt uitgewisseld (en daarmee verschuift het economische zwaartepunt nog verder richting (Zuid)oost-Azië) 1

Opgave 2 − Op naar zo’n 11 miljard inwoners in 2100

5 maximumscore 2 stelling a: juist stelling b: juist stelling c: juist indien drie antwoorden juist 2 indien twee antwoorden juist 1 indien minder dan twee antwoorden juist 0

6 maximumscore 2 • China 1 • Brazilië 1

7 maximumscore 2 • Nigeria heeft ondanks een relatief hoog bruto nationaal product per

inwoner een hoge bevolkingsgroei / hoge vruchtbaarheid / lage levensverwachting 1

• inkomsten (uit de oliewinning) worden niet voldoende geïnvesteerd in gezondheidszorg (en onderwijs) / vloeien af naar het buitenland / blijven bij een kleine groep mensen hangen 1

8 maximumscore 2

• Het gemiddeld aantal kinderen per vrouw / vruchtbaarheidscijfer is de laatste decennia wereldwijd gedaald (tot bijna de vervangingsfactor) 1

• Het aantal kinderen dat geboren wordt zal nog lange tijd groter zijn dan het aantal sterfgevallen / Wereldwijd bevinden zich nog relatief veel mensen in de vruchtbare leeftijd 1




Vraag

Antwoord

Scores

Aarde

Opgave 3 − De geologie van de Grote Oceaan

9 maximumscore 1 het actualiteitsbeginsel / actualiteitsprincipe

10 maximumscore 2 • Het deel bij a is diep, doordat de oceanische plaat door subductie

schuin de mantel in wordt getrokken (en er een langgerekte diepte op de oceaanbodem ontstaat) 1

• Het deel bij b is diep, doordat het een oud stuk oceanische korst is (dat door afkoeling een hogere dichtheid heeft) en is weggezakt in de mantel 1

11 maximumscore 2

Uit de beschrijving moet blijken dat • de Pacifische Plaat (in noordwestelijke richting) over hotspots /

mantelpluimen beweegt 1 • waarbij steeds nieuwe vulkanische eilanden ontstaan die vulkanische

ruggen (met een noordwest-zuidoostoriëntatie) vormen 1

12 maximumscore 2 Uit de uitleg moet blijken dat • het uit elkaar bewegen / divergeren van de platen bij de

Oost-Pacifische Rug sneller gaat dan bij de Midden-Atlantische Rug (oorzaak) 1

• waardoor bij de Oost-Pacifische Rug meer jonge / nieuwe oceanische korst wordt gevormd die nog niet diep is weggezakt in de mantel (en de Oost-Pacifische Rug dus breder is) (gevolg) 1




Vraag

Antwoord

Scores

Opgave 4 − Landschappen en klimaat in Afrika

13 maximumscore 3 1 c 2 e 3 a 4 d 5 b indien vijf antwoorden juist 3 indien vier of drie antwoorden juist 2 indien twee antwoorden juist 1 indien minder dan twee antwoorden juist 0

14 maximumscore 1 reliëf / (ligging van) gebergtes

15 maximumscore 2 Uit de uitleg moet blijken dat • het oosten van Afrika rondom de evenaar minder dichtbegroeid is dan

het westen / vooral is begroeid met halfopen / steppe- en savanne-achtige vegetatie en het westen met (altijdgroen) tropisch regenwoud (oorzaak) 1

• waardoor de bodem in het oosten van Afrika rondom de evenaar, in tegenstelling tot de bodem in het westen bij (hevige) neerslag makkelijker kan wegspoelen (gevolg) 1

16 maximumscore 3

• Douala ligt vlak bij de evenaar / staat het hele jaar door onder invloed van een lagedrukgebied / de ITCZ 1

Uit de beschrijving moet blijken dat • Douala in de periode mei-augustus onder invloed staat van een

aanlandige wind / de vochtige zuidwestmoesson 1 • en dat de vochtige lucht tegen de gebergtes rondom Douala wordt

gedwongen te stijgen (en dus valt er in de periode mei-augustus een nog grotere hoeveelheid neerslag) 1




Vraag

Antwoord

Scores

Zuidoost-Azië

Opgave 5 − Forest City in de Straat Johor

17 maximumscore 1 Indonesië, Singapore en Vietnam Opmerking Alleen als alle drie de landen juist zijn, 1 scorepunt toekennen.

18 maximumscore 3 • Juiste redenen voor China zijn: 1

− Met dit project probeert China zijn invloedssfeer in Zuidoost-Azië te vergroten.

− Het project levert inkomsten op voor Chinese bedrijven (die zijn betrokken bij de bouw).

• Juiste redenen voor Maleisië zijn: 1 − De toekomstige (vermogende) bewoners van Forest City zullen

belasting betalen in Maleisië. − In Maleisië worden huizen gebouwd die worden gefinancierd door

China. • Juiste redenen voor Singapore zijn: 1

− Singapore kan profiteren (van de nabijheid) van relatief goedkope woonruimte / vestigingsmogelijkheden in Forest City.

− Het draagvlak van voorzieningen in Singapore wordt groter.

19 maximumscore 2 Juiste manieren zijn: − Daktuinen en verticale tuinen dragen bij aan een betere luchtkwaliteit

in de stad / nemen koolstofdioxide op / produceren zuurstof / zorgen voor vergroening in de stad (dit gaat (milieu)vervuiling / luchtverontreiniging / stankoverlast tegen).

− Daktuinen en verticale tuinen houden water vast / zorgen voor een toename van de vertragingstijd (dit gaat wateroverlast / verstening van het oppervlak tegen).

− Daktuinen en verticale tuinen hebben een verkoelende werking (dit gaat hittestress in de stad tegen).

per juiste manier 1

20 maximumscore 1 Uit het antwoord moet blijken dat de tekenaar (op de achtergrond) een industriegebied in Singapore heeft weggelaten / vervangen door groenvoorziening.




Vraag

Antwoord

Scores

Opgave 6 − Het stroomgebied van de Salween

21 maximumscore 2 • Jinsha Jiang (Chang Jiang) 1 • Uit het antwoord moet blijken dat het verval in de bovenloop van de

Jinsha Jiang minder (zo’n 600 m) is dan het verval van de Salween en de Mekong (zo’n 1.000 m) 1

22 maximumscore 2

Uit de beschrijving moet blijken dat • in de bovenloop van de Salween verwering en/of erosie zorgt voor de

afbraak van gesteenten 1 • en het hierbij geërodeerde / vrijgekomen materiaal uiteindelijk in het

mondingsgebied wordt afgezet / gesedimenteerd 1

23 maximumscore 3 Een juiste beschrijving moet de volgende drie stappen bevatten: • In de periode november-april valt er weinig neerslag in het

stroomgebied van de Salween en de Mekong / is er weinig toevoer van smeltwater 1

• De Salween en de Mekong staan daardoor in deze periode van het jaar laag / voeren in deze periode weinig water af / hebben in deze periode een laag debiet 1

• Zeewater kan daardoor makkelijker de delta’s van de Salween en de Mekong binnendringen 1




Vraag

Antwoord

Scores

Leefomgeving

Opgave 7 − Waterveiligheid in Rotterdam

24 maximumscore 2 Juiste redenen zijn: − De dijk ten noorden van de Nieuwe Maas loopt door de stad / door

Rotterdam / Schiedam (zodat versterking niet mogelijk was). − Tussen de Nieuwe Maas en de dijk vinden economische activiteiten

plaats in het buitendijks gebied / liggen havengebieden (zodat versterking van de dijk daar geen bescherming zou bieden).

per juiste reden 1

25 maximumscore 3 Een juiste beschrijving moet de volgende drie stappen bevatten: • Bij hoge waterstanden op zee wordt de Maeslantkering gesloten om te

voorkomen dat zeewater Rotterdam / Nieuwe Maas binnendringt 1 • Rivieren kunnen, wanneer de Maeslantkering is gesloten / bij hoge

waterstanden op zee, hun water niet kwijt in zee 1 • Om te voorkomen dat het rivierwater in Rotterdam / Nieuwe Maas te

ver stijgt, is Noordwaard ontpolderd om overtollig rivierwater naar (de spaarbekkens in) Zuidwest-Nederland te leiden 1

26 maximumscore 3

• Een juist argument vóór deze stelling is: 1 Extreem hoge waterstanden / grote problemen met hoogwater zijn in Rotterdam sinds de start van het programma Ruimte voor de Rivier niet meer voorgekomen.

• Juiste argumenten tegen deze stelling zijn: 2 − Het programma Ruimte voor de Rivier loopt te kort voor een

dergelijke conclusie, omdat extreme weersomstandigheden minder vaak voorkomen.

− Bron 1 geeft alleen informatie over hoge waterstanden in Rotterdam. Hieruit kan je geen conclusies trekken die voor heel Nederland gelden.

− Met de voltooiing van de Maeslantkering in 1997 (Deltawerken) was het overstromingsrisico in Rotterdam / Zuidwest-Nederland al afgenomen. De afname van het overstromingsrisico komt dus niet alleen voort uit het programma Ruimte voor de Rivier.

Opmerking Aan elk juist argument tegen de stelling 1 scorepunt toekennen.




Vraag Antwoord

Scores

Opgave 8 − Wijken in Emmen

27 maximumscore 2 Een juiste redenering is: • Veel van de woon- en buurtstraten lopen dood / hebben geen

doorgaand verkeer 1 • zodat bewoners eerder met elkaar in contact komen / de wijk

aantrekkelijk is voor gezinnen met kinderen / de wijk veiliger is (zodat de sociale cohesie bevorderd zou worden) 1

28 maximumscore 2 • Een juiste oorzaak op mondiale schaal is: 1

Textielbedrijven gingen hun kleding in lagelonenlanden produceren, zodat veel mensen in Angelslo werkloos raakten.

• Juiste oorzaken op nationale schaal zijn: 1 − Investeringen (in de kenniseconomie of creatieve economie)

vonden vooral plaats in de Randstad / het westen van Nederland. − Bedrijven vertrokken naar / vestigden zich in de Randstad / het

westen van Nederland.

29 maximumscore 2 Een juiste redenering is: • De gemeente Emmen kan alleen (huur)woningen opknappen /

verbeteren die in bezit zijn van woningcorporaties 1 • maar in de wijk Angelso bestaat een groot deel / bijna de helft van de

woningen uit koopwoningen (die door de gemeente niet zomaar opgeknapt kunnen worden) 1

30 maximumscore 2 • Delftlanden - a 1 • Emmen Centrum - d 1




5 Aanleveren scores

Verwerk de scores van de alfabetisch eerste vijf kandidaten per examinator in de applicatie Wolf. Accordeer deze gegevens voor Cito uiterlijk op 31 mei. Meteen aansluitend op deze datum start Cito met de analyse van de examens.

Ook na 31 mei kunt u nog tot en met 11 juni gegevens voor Cito accorderen. Deze gegevens worden niet meer meegenomen in de hierboven genoemde analyses, maar worden wel meegenomen bij het genereren van de groepsrapportage.

Na accordering voor Cito kunt u in Wolf de gegevens nog wijzigen om ze vervolgens vrij te geven voor het overleg met de externe corrector. Deze optie is relevant als u Wolf ook gebruikt voor uitwisseling van de gegevens met de externe corrector.

tweede tijdvak Ook in het tweede tijdvak wordt de normering mede gebaseerd op door kandidaten behaalde scores. Wissel te zijner tijd ook voor al uw tweede-tijdvak-kandidaten de scores uit met Cito via Wolf. Dit geldt niet voor de aangewezen vakken.




6 Bronvermeldingen

Opgave 1 bron 1 http://geodienst.xyz/alumnimap, Rijksuniversiteit Groningen en Geodienst bron 2 http://www.rug.nl/about-us/internationalization/branch-campus-yantai Opgave 2 bron 1 https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-

factbook/rankorder/rankorderguide.html bron 2 http:// www.populationpyramid.net/nl/wereld-aarde/2019 Opgave 3 bron 1 http://topex.ucsd.edu/WWW_html/mar_topo.html Opgave 4 bron 1 Cito bron 2 foto a: https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/tea-plantation-bwindi-national-park-

uganda-17384899?src=HZlCAey3x_m2YIDZmzQ4_Q-1-8/Dmitry Pichugin foto b: https://thumb7.shutterstock.com/display_pic_with_logo/2744221/250109179/stock-photo-oryx-botswana-kalahari-desert-africa-250109179.jpg/ Marzia Franceschini foto c: http://www.alamy.com/stock-photo-prickly-pears-moroccowilliam-stevens-55223098.html foto d: https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/savannah-landscape-national-park-kenya-189736016?src=KLQcamGFhKkA05J0jQQgEQ-1-45/Volodymyr Burdiak foto e: https://www.shutterstock.com/nl/image-photo/sand-dunes-sahara-desert-libya-586544741?src=u-dfPZkBf9ilOJ1rSDKugA-1-22/MrLis

Opgave 5 bron 1 tekst: vrij naar: https://www.bloomberg.com en http://www.propertyguru.com.

artist's impression: http://firstpullzone.sgmytransportpla.netdna-cdn.com/wp-content/uploads/johor-bahru-forest-city.jpg

bron 2 De Grote Bosatlas, 55e druk, kaart 163C Opgave 6 bron 1 vrij naar: Environment & Development Desk, Tibetan Administration bron 2 vrij naar: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0012821X15006676 Opgave 7 bron 1 http://www.rotterdam.nl/waterveiligheidinrotterdam, 11 januari 2017 Opgave 8 bron 1 vrij naar: https://www.viamichelin.nl bron 2 vrij naar: Mark Hendriks en Marlijn van der Hoeven, Emmermeer, Angelslo en

Emmerhout, Toonbeeld van de wederopbouw, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2016 en Michiel Kruidenier, Emmen: architectuur, stedenbouw en landschap, 2010

bron 3 CBS Mark Hendriks en Marlijn van der Hoeven, Emmermeer, Angelslo en Emmerhout, Toonbeeld van de wederopbouw, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2016

bron 4 https://emmen.buurtmonitor.nl

ei nde VW-0131-a-19-1-c 14




2019 tijdvak 2

aardrijkskunde

Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Aanleveren scores 6 Bronvermeldingen 1 Regels voor de beoordeling Het werk van de kandidaten wordt beoordeeld met inachtneming van de artikelen 41 en 42 van het Eindexamenbesluit VO. Voorts heeft het College voor Toetsen en Examens op grond van artikel 2 lid 2d van de Wet College voor toetsen en examens de Regeling beoordelingsnormen en bijbehorende scores centraal examen vastgesteld. Voor de beoordeling zijn de volgende aspecten van de artikelen 36, 41, 41a en 42 van het Eindexamenbesluit VO van belang: 1 De directeur doet het gemaakte werk met een exemplaar van de opgaven, de






4 Beoordelingsmodel

Wereld

Opgave 1 − Top 10 grootste multinationals

1 maximumscore 2 • Uit het antwoord moet blijken dat de meeste multinationals in de top 10

van oorsprong uit de drie kerngebieden (Verenigde Staten / West-Europa / Japan) komen 1

• Uit het antwoord moet blijken dat in de top 10 multinationals uit de Verenigde Staten / uit de oorspronkelijke triade-landen zijn ingehaald door Chinese multinationals 1

2 maximumscore 2

Uit de redenering moet blijken dat • China zich de afgelopen decennia heeft ontwikkeld op het gebied van

de export van industriële producten 1 • waar veel grondstoffen voor nodig zijn / waar veel energie voor nodig is 1

3 maximumscore 2 Juiste economische redenen zijn: − Walmart verkoopt producten / levensmiddelen waar vraag naar blijft

bestaan. − Walmart heeft (vooral) vestigingen in kapitaalkrachtige en opkomende

landen / in landen met een grote afzetmarkt. per juiste economische reden 1

4 maximumscore 2 • Een juist argument vóór deze stelling is: 1

Landen zullen in toenemende mate overstappen op het gebruik van duurzame en groene energie / op recycling van reeds bestaande materialen.

• Een juist argument tegen deze stelling is: 1 Door (wereldwijde) welvaartsgroei / bevolkingsgroei zal de vraag naar fossiele brandstoffen / energie / grondstoffen hoog blijven.

Vraag

Antwoord

Scores




Vraag

Antwoord

Scores

Opgave 2 − De ontwikkeling van Zuid-Afrika

5 maximumscore 3 • Juiste economische kenmerken die de stelling onderbouwen zijn: 2

− Zuid-Afrika heeft een hoog percentage mensen werkzaam in de dienstensector (65% in 2008).

− Zuid-Afrika heeft een groeiende economie (2,3% per jaar in de periode 2000 - 2008).

− Het bnp per inwoner van Zuid-Afrika (7.144 Euro per inwoner in 2008) bevindt zich op mondiale schaal in de middenmoot.

Opmerking Aan elk juist economisch kenmerk die de stelling onderbouwt 1 scorepunt toekennen. • Juiste demografische kenmerken die de stelling weerleggen zijn: 1

− Zuid-Afrika heeft een hoog sterftecijfer (17‰ in 2010). − Zuid-Afrika heeft een lage levensverwachting (45-55 jaar in 2010).

6 maximumscore 2

• Zuid-Afrika heeft een gunstige ligging op het knooppunt van de Atlantische en de Indische Oceaan 1

• Een juiste oorzaak vanuit de dimensie natuur is: 1 Zuid-Afrika is rijk aan grond- en delfstoffen.

7 maximumscore 4

Uit het antwoord op nationaal schaalniveau moet blijken dat • de blanke en gemengde bevolking in het westen van Zuid-Afrika wonen

en de bevolking met een Indiase en Aziatische afkomst / de zwarte Afrikaanse bevolking voornamelijk in het oosten van Zuid-Afrika wonen 1

• en dat deze ruimtelijke segregatie is ontstaan door de koloniale invloed / de ligging ten opzichte van de herkomstgebieden van deze etnische groepen 1

Uit het antwoord op het schaalniveau van de stad moet blijken dat • de blanke bevolking vooral in het centrum en/of in de suburbs van de

steden woont en de zwarte Afrikaanse bevolking aan de randen van de steden 1

• en dat deze ruimtelijke segregatie is ontstaan door sociaal-economische verschillen tussen deze etnische groepen 1




Vraag

Antwoord

Scores

Aarde

Opgave 3 − Tuinbouw in het droogste gebied van Spanje

8 maximumscore 2 Uit de uitleg moet blijken dat • de (aanlandige) westenwinden een lange afstand over land moeten

afleggen / verschillende bergketens moeten passeren (oorzaak) 1 • waardoor de lucht veel vocht heeft verloren als die de

Tabernaswoestijn bereikt (gevolg) 1

9 maximumscore 2 Uit de uitleg moet blijken dat • de neerslagintensiteit in de Tabernaswoestijn erg hoog is (oorzaak) 1 • waardoor de geul ineens veel water moet afvoeren / de stroomsnelheid

van de geul in een korte tijd sterk toeneemt (en de erosiekracht dus groot is) (gevolg) 1

10 maximumscore 2

Uit de redenering moet blijken dat • door de toetreding van Spanje tot de gemeenschappelijke markt van

Europa de handel in / de vraag naar Spaanse tuinbouwproducten sterk is toegenomen 1

• en dat voor de productie hiervan veel zoet water nodig was (waardoor er waterschaarste is ontstaan) 1

11 maximumscore 3

• Een juiste reden waarom ontzilting van zeewater voldoet aan eis a is: 1 De hoeveelheid zeewater is oneindig / hernieuwbaar.

• Een juiste reden waarom ontzilting van zeewater in dit gebied voldoet aan eis b is: 1 Campo de Dalías is (vanwege het klimaat) geschikt om met zonne-energie / zonnepanelen zeewater te ontzilten.

• Juiste manieren om aan zoet water te komen zijn: 1 − water gebruiken uit stuwmeren − op lokaal schaalniveau regenwater opvangen − grondwater oppompen − zoet water importeren

Opmerking De derde deelscore dient alleen toegekend te worden als twee juiste manieren om aan zoet water te komen genoemd zijn.




Vraag

Antwoord

Scores

Opgave 4 − Het Ertsgebergte en het Elbsandsteingebirge in Duitsland

12 maximumscore 2

• Hercynische plooiingsfase 1 • vulkanisme 1

13 maximumscore 2 Juiste combinaties zijn: − metamorf gesteente: gneis / leisteen − stollingsgesteente: graniet − sedimentgesteente: zandsteen indien drie combinaties juist 2 indien twee combinaties juist 1 indien minder dan twee combinaties juist 0

14 maximumscore 2 Uit de beschrijving moet blijken dat • (tijdens het Krijt) in een (ondiepe) zee lagen zand werden afgezet /

sedimenteerden 1 • die door de druk / door het gewicht van de hogere lagen / van de latere

afzettingen tot zandsteen zijn samengedrukt 1

15 maximumscore 2 De juiste volgorde is: d - b - a - c indien vier letters in de juiste volgorde 2 indien twee letters verwisseld 1 indien meer dan twee letters verwisseld 0




Vraag

Antwoord

Scores

Zuidoost-Azië

Opgave 5 − Toerisme in Laos

16 maximumscore 1 Uit het antwoord moet blijken dat veel landen in Zuidoost-Azië te maken hadden met (langdurige) politieke conflicten / onrust / oorlogen.

17 maximumscore 3 Juiste redenen zijn: − Laos ligt landlocked / heeft geen stranden / kustlijn (en dat is juist een

toeristische trekpleister). (dimensie natuur) − De infrastructuur / bereikbaarheid is in Laos nog niet zo ver ontwikkeld

als in veel andere landen in Zuidoost-Azië. (economische dimensie) − Laos is een relatief onbekende vakantiebestemming / heeft weinig

(bekende) culturele trekpleisters / heeft weinig monumenten op de UNESCO-Werelderfgoedlijst. (sociaal-culturele dimensie)

− De mate van beheersing van corruptie is laag. / Laos is niet vrij wat betreft politieke rechten en burgerlijke vrijheden. / De kwaliteit van het rechtssysteem is slecht. / Laos kent een verhoogd risico op conflicten. (politieke dimensie)

per juiste reden 1

18 maximumscore 2 • De twee juiste klimatologische voorwaarden zijn: 1

− een hoge temperatuur − veel neerslag / de beschikbaarheid van veel water

• Juiste andere voorwaarden zijn: 1 − (makkelijk) oplosbaar gesteente (zoals kalksteen) − lange tijdsduur

19 maximumscore 2

• Laos staat een gedeelte van het jaar (december - april) onder invloed van een hogedrukgebied / van aflandige winden / van dalende lucht (en heeft dan een droge periode) en een gedeelte van het jaar onder invloed van een lagedrukgebied / van de ITCZ / van aanlandige winden / van stijgende lucht (en heeft dan een natte periode) 1

• Door het grillige reliëf ontstaan verschillen in neerslag tussen de loef- en de lijzijde van gebergten 1




Vraag

Antwoord

Scores

Opgave 6 − Filipijnen, Indonesië en Vietnam vergeleken

20 maximumscore 2 Filipijnen: c - e Indonesië: b - d Vietnam: a - f indien zes antwoorden juist 2 indien vijf of vier antwoorden juist 1 indien minder dan vier antwoorden juist 0

21 maximumscore 2 • Uit het antwoord moet blijken dat Filipijnen, Indonesië en Vietnam

steeds meer producten exporteren naar China in plaats van naar de (oorspronkelijke) triade-landen / Japan / Verenigde Staten / West-Europa 1

• Uit het antwoord moet blijken dat China (in tegenstelling tot de (oorspronkelijke) triade-landen) een groeiende economie heeft 1

22 maximumscore 2

1 Laos 2 Indonesië 3 Maleisië 4 Singapore indien vier antwoorden juist 2 indien drie antwoorden juist 1 indien minder dan drie antwoorden juist 0

23 maximumscore 3 • Uit het advies moet blijken dat, gezien de eisen die het Nederlandse

kledingbedrijf stelt, Vietnam de beste locatie is om de kledingproductie naartoe te verplaatsen 1

• Uit het advies moet blijken dat de politieke stabiliteit / afwezigheid van geweld / doelmatigheid van bestuur of het ondernemersklimaat (of een andere politieke indicator) in Vietnam beter is dan in Filipijnen en Indonesië 1

• Uit het advies moet blijken dat de lonen (in de kledingindustrie) / het bnp/hoofd (of een andere economische indicator) in Vietnam lager zijn dan in Filipijnen en Indonesië 1

Opmerking Het maximale aantal woorden is een indicatie. Bij overschrijding geen punten aftrekken.




Vraag

Antwoord

Scores

Leefomgeving

Opgave 7 − De Waal bij Tiel

24 maximumscore 2 a juist b juist c onjuist indien drie antwoorden juist 2 indien twee antwoorden juist 1 indien minder dan twee antwoorden juist 0

25 maximumscore 2 Uit de uitleg moet blijken dat • langsdammen in de stroomrichting van een rivier liggen en kribben

dwars op de stroomrichting van een rivier liggen (oorzaak) 1 • waardoor langsdammen de waterafvoer bij hoogwater minder hinderen

dan kribben (gevolg) 1

26 maximumscore 2 Juiste oorzaken zijn: − De binnenbocht van de rivier is ondieper dan de buitenbocht. − Rivieren stromen in de binnenbocht langzamer dan in de buitenbocht. per juiste oorzaak 1

27 maximumscore 2 Juiste doelen zijn: • Recreatie: Achter de langsdammen ontstaat een oevergeul waar

(gescheiden van de beroepsvaart) veilig en rustig gerecreëerd kan worden 1

• Natuurontwikkeling: De (ondiepe) oevergeul draagt bij aan een toename van de ecologische waarden / aan een dynamische rivier 1




Vraag

Antwoord

Scores

Opgave 8 − Nederland Wereldstad

28 maximumscore 2 Juiste kenmerken zijn: − Wereldsteden fungeren (in tegenstelling tot megasteden) als mondiale

knooppunten (en hebben veel relaties met andere (wereld)steden). − Wereldsteden oefenen (in tegenstelling tot megasteden) op politiek /

economisch / cultureel terrein invloed uit op andere gebieden. per juist kenmerk 1

29 maximumscore 1 Uit het antwoord moet blijken dat de Randstad (in tegenstelling tot de grootstedelijke gebieden als Londen en Parijs) geen bestuurlijke eenheid is.

30 maximumscore 2 Juiste manieren waarop het kaartbeeld hieraan bijdraagt zijn: − De grote steden in Nederland / De stedelijke gebieden worden als één

grote stad / eenheid gepresenteerd. − Nederland / De Randstad wordt in het model centraal / als het centrum

van Tristate City afgebeeld. − Veel transportassen zijn op Nederland / de Randstad gericht. − De stedelijke netwerken in / nabij Nederland zijn in kleur weergegeven,

terwijl de concurrerende grootstedelijke gebieden (als Londen, Parijs en Frankfurt) in grijs zijn afgebeeld.

per juiste manier 1

31 maximumscore 2 Juiste vormen van kritiek zijn: − De samenwerking tussen steden / provincies / regio's gaat op nationaal

schaalniveau al moeizaam. De samenwerking met steden uit het buitenland is nog veel lastiger / moelijker te bewerkstelligen. (politieke dimensie)

− De verschillen in welvaart / werkgelegenheid tussen steden en (plattelands)gebieden in Tristate City zijn groot. (economische dimensie)

− Tristate City wordt neergezet als één homogene regio, maar in de praktijk zijn de verschillen tussen mensen en regio's op het gebied van onder andere taal, gebruiken en geloof groot. (sociaal-culturele dimensie)

per juiste vorm van kritiek 1




5 Aanleveren scores

Verwerk de scores van alle kandidaten per examinator in de applicatie Wolf. Accordeer deze gegevens voor Cito uiterlijk op 24 juni.

6 Bronvermeldingen

Opgave 1 bron 1 http://fortune.com/global500/ Opgave 2 bronnen 1 en 2 https://dotmap.adrianfrith.com/ Opgave 3 bron 1 vrij naar: Calvo‐Cases, A. e.a., Badlands in the Tabernas Basin, Betic Chain, 2014

Ecker, E., El Ejido (Almería) – Treibhausanbau https://earthobservatory.nasa.gov/images/4508/greenhouses-of-the-campo-de-dalaas-almeraa-province-spain

bron 2 https:/febalide.files.wordpress.com/2015/04/2015-03-3013-58-56dsc_2101nikon-d5300.jpg, Felix Baeten en Liliane Dedroog

Opgave 4 bron 1 Kay Wiegand/Shutterstock.com bron 2 http://eisenschweinkader.org Opgave 5 bron 1 vrij naar: Geografie, september 2013 en

foto: http://www.travelieu.com Opgave 6 bron 1 Cito bron 2 vrij naar: https://www.gapminder.org Opgave 7 bron 1 vrij naar: www.rijkswaterstaat.nl en

foto: http://www.metenophetwater.nl/2017/10/04/langsdammen-op-de-waal Opgave 8 bron 1 http://www.tristatecity.nl, Peter Savelberg

ei nde VW-0131-a-19-2-c 13




2018 tijdvak 1

aardrijkskunde

Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 5 Aanleveren scores 6 Bronvermeldingen

1 Regels voor de beoordeling

Het werk van de kandidaten wordt beoordeeld met inachtneming van de artikelen 41 en 42 van het Eindexamenbesluit VO. Voorts heeft het College voor Toetsen en Examens op grond van artikel 2 lid 2d van de Wet College voor toetsen en examens de Regeling beoordelingsnormen en bijbehorende scores centraal examen vastgesteld. Voor de beoordeling zijn de volgende aspecten van de artikelen 36, 41, 41a en 42 van het Eindexamenbesluit VO van belang: 1 De directeur doet het gemaakte werk met een exemplaar van de opgaven, de






4 Beoordelingsmodel

Wereld

Opgave 1 − Migratie wereldwijd

1 maximumscore 2 • a: de bewering is onjuist, omdat uit de macroregio Oost-Azië meer

migranten vertrekken dan er zich vestigen 1 • b: de bewering is juist, omdat de meeste migranten binnen of dicht bij

de (macro)regio blijven waar ze vandaan komen / omdat slechts enkele grote migratiestromen gericht zijn op macroregio’s ver van de vertrekregio 1

2 maximumscore 2

• migratiestroom van Latijns-Amerika naar Noord-Amerika: vanuit de economische dimensie 1

• migratie binnen Afrika: vanuit de politieke dimensie 1

3 maximumscore 2 Uit de redenering moet blijken dat • Zuid-Azië vrijwel helemaal een kolonie van Groot-Brittannië was, terwijl

Afrika gekoloniseerd werd door verschillende Europese landen / in Zuid-Azië vrijwel overal Engels wordt gesproken, terwijl in Afrika verschillende Europese talen worden gesproken 1

• zodat de migratie vanuit Zuid-Azië vooral gericht is op Groot-Brittannië en de migratie vanuit Afrika op meerdere Europese landen 1

4 maximumscore 2

Uit de redenering moet blijken dat • wanneer de gegevens op regionaal schaalniveau verzameld worden 1 • de omvangrijke binnenlandse migratie (van het binnenland naar de

kuststrook / steden) in China zichtbaar wordt 1

Vraag

Antwoord

Scores




Vraag

Antwoord

Scores

Opgave 2 − Het einde van de bloeddiamant?

5 maximumscore 2 Uit het antwoord moet blijken dat • (op mondiale schaal) de winning in een perifeer land (Botswana)

gebeurt, maar dat de mijn in handen is van een bedrijf uit een centrumland (Canada) / het slijpen/verhandelen van diamanten vooral in centrumlanden gebeurt 1

• (op nationale schaal) de winning van diamanten plaatsvindt in een perifeer gebied (de Kalahariwoestijn), maar dat de kwaliteit wordt beoordeeld in de hoofdstad / het centrum (van Botswana) 1

6 maximumscore 2

Uit de redenering moet blijken dat • Botswana politiek gezien een stabieler land is dan de

Democratische Republiek Congo 1 • zodat de inkomsten uit de diamantwinning in Botswana meer

geïnvesteerd worden in de opbouw van het land dan in de Democratische Republiek Congo 1

7 maximumscore 3

• Juiste redenen voor de andere drie steden (Dubai, Hongkong en Mumbai) zijn: 2 − Deze steden liggen in landen/regio’s die de laatste decennia een

sterke economische groei kennen / een grote welvarende middenklasse hebben gekregen.

− Deze steden hebben zich de laatste decennia ontwikkeld tot internationale/mondiale knooppunten die door veel (vermogende) reizigers worden aangedaan.

• Johannesburg ligt vlak bij een vindplaats van diamanten 1

8 maximumscore 2 • De inwoners van die landen willen niet schuldig zijn aan het

meefinancieren van oorlogen / willen niet dat de diamanten die zij kopen bloeddiamanten zijn 1

• Een juist politiek voordeel voor regeringen van landen zoals Sierra Leone en de Democratische Republiek Congo is: 1 Opstandelingen/rebellen kunnen hun gewapende strijd tegen de regering dan minder goed financieren.




Vraag

Antwoord

Scores

Aarde

Opgave 3 − Een geologische Tour de France

9 maximumscore 2 1 d 2 a 3 c 4 b 5 e indien vijf combinaties juist 2 indien vier of drie combinaties juist 1 indien minder dan drie combinaties juist 0

10 maximumscore 2 Uit het antwoord moet blijken dat • de Pyreneeën zijn gevormd door convergente plaatbewegingen

(waarbij gesteentelagen geplooid / over elkaar heen geschoven werden) 1

• de Vogezen zijn gevormd door horst-/slenkvorming (als gevolg van het oprekken van de aardkorst) 1

11 maximumscore 2

• Het graniet is gevormd doordat (vele miljoenen jaren geleden) magma opsteeg onder het Armorikaans Massief en in de aardkorst langzaam stolde (tot graniet) 1

• Door langdurige verwering en/of erosie is het gebergte afgevlakt (en opgeheven) waardoor het graniet aan het oppervlak is komen te liggen 1

12 maximumscore 3

• Uit de beschrijving moet blijken dat de jongste sedimenten/gesteenten in het midden van het Bekken van Parijs liggen en dat de sedimenten/gesteenten naar de randen toe steeds ouder zijn 1

Een juiste uitleg is: • Het gebied rond Parijs ligt in het laagste deel van het bekken / ligt in

het deel van het bekken dat het sterkst daalt (oorzaak) 1 • waardoor in het midden van het bekken de jongste

sedimenten/gesteenten over de oudere sedimenten/gesteenten (die alleen in de hoger gelegen randen van het bekken nog aan het oppervlak liggen) zijn afgezet (gevolg) 1




Vraag

Antwoord

Scores

Opgave 4 − Water in het Midden-Oosten

13 maximumscore 2 Uit het antwoord moeten blijken dat • door Irak rivieren (de Tigris en de Eufraat) stromen die water van

elders aanvoeren 1 • de zoetwatervoorziening wel kwetsbaar is, omdat Irak afhankelijk is

van ingrepen door andere landen die stroomopwaarts liggen 1

14 maximumscore 2 Een juiste beschrijving bevat de volgende elementen: • In de zomer ligt de ITCZ / een groot lagedrukgebied boven het

Arabisch Schiereiland (en een hogedrukgebied net ten zuiden van de evenaar) 1

• De lucht stijgt in het zuidwesten van het Arabisch Schiereiland op tegen een gebergte (waarbij afkoeling en condensatie plaatsvindt) 1

15 maximumscore 3

Uit het antwoord moet blijken dat • het ontzilten van zeewater voor heel Saudi-Arabië op de langere

termijn het meest kansrijk is 1 • het gebruik van zoet water uit ondergrondse waterreservoirs / aquifers

op langere termijn niet volstaat omdat het een niet-vernieuwbare zoetwaterbron is 1

• het gebruik van zoet water uit stuwdammen niet voldoende zal zijn om heel Saudi-Arabië van zoet water te voorzien / alleen mogelijk is in het zuidwesten van Saudi-Arabië 1

16 maximumscore 2

Juiste antwoorden zijn: − Verwoestijning: extensieve veeteelt (waarbij vegetatie wordt

weggevreten) kan in wisselwerking met de geringe hoeveelheid neerslag / de hoge verdamping leiden tot het uitdrogen van gebieden / het uitbreiden van woestijnen.

− Verzilting: irrigatielandbouw kan in wisselwerking met de hoge verdamping leiden tot het zouter worden van de bodem / het grondwater.

− Bodemerosie: (extensieve) akkerbouw (waarbij de bodem niet het hele jaar bedekt is) kan in wisselwerking met felle regenbuien / harde wind leiden tot het verdwijnen van de vruchtbare bovenste bodemlaag.

per juist antwoord 1




Vraag

Antwoord

Scores

Zuidoost-Azië

Opgave 5 − Natuurrampen in Zuidoost-Azië

17 maximumscore 2 Een juiste beschrijving bevat de volgende elementen: • De (Indisch-)Australische plaat / Birmaplaat schoof onder de

Sundaplaat, waarbij een aardbeving ontstond 1 • De golf die hierbij ontstond, werd bij de kust afgeremd / opgestuwd

(waardoor de golfhoogte toenam en het land werd overspoeld) 1

18 maximumscore 2 Juiste oorzaken zijn: − De gevolgen van vulkaanuitbarstingen vinden vooral lokaal plaats,

terwijl die van de tsunami in een veel uitgestrekter gebied plaatsvinden.

− Vulkaanuitbarstingen kunnen vaak redelijk voorspeld worden / worden vaak voorafgegaan door lichte aardbevingen, zodat de bevolking rond de vulkaan geëvacueerd kan worden. (Bij een tsunami die volgt op een onverwachte aardbeving is daar nauwelijks tijd voor.)

− Vulkaanuitbarstingen kunnen in dunbevolkte gebieden plaatsvinden, terwijl tsunami’s de kustgebieden treffen, die vaak dichtbevolkt zijn.

per juiste oorzaak 1

19 maximumscore 2 • Myanmar 1 • De mangroven vormden een natuurlijke bescherming voor het

kustgebied / functioneerden als golfbrekers 1

20 maximumscore 2 Uit de uitleg moet blijken dat • door klimaatverandering de zeespiegel stijgt / tyfoons steeds vaker

voorkomen (oorzaak) 1 • waardoor rivieren hun water niet in zee kwijt kunnen en ze buiten hun

oevers treden (en er dus ook overstromingen ontstaan in gebieden verder landinwaarts in delta’s) (gevolg) 1




Vraag

Antwoord

Scores

Opgave 6 − Het grensgebied van Maleisië en Thailand

21 maximumscore 2 • Uit een juist backwash effect moet blijken dat de periferie nadelige

gevolgen ondervindt, omdat kapitaal / grondstoffen / mensen onttrokken worden ten behoeve van de economie/welvaart in het centrum 1

• Het instellen van SBEZ’s bevordert de handel (en de werkgelegenheid) tussen de landen, zodat beide grensregio’s beter kunnen profiteren van elkaars nabijheid (en minder afhankelijk worden van het centrum) 1

22 maximumscore 2

Een juiste redenering is: • China is voor een groot deel afhankelijk van de handel over zee met

Afrika / het Midden-Oosten / Europa 1 • en door de aanleg van het kanaal neemt de relatieve afstand tussen

China en deze regio’s af 1

23 maximumscore 2 • Juiste redenen vanuit de politieke dimensie op nationaal schaalniveau

zijn: 1 − Door de aanleg van het kanaal wordt het zuiden van Thailand

fysiek afgesneden van de rest van het land. − De toch al gespannen verhoudingen met de islamitische bevolking

in het zuiden van Thailand zullen verder kunnen verslechteren. − Het kanaal moet worden aangelegd in een gebied waar een

gewapend conflict speelt / waar recentelijk aanslagen zijn gepleegd.

• Een juiste reden met betrekking tot samenwerking in de ASEAN is: 1 De aanleg van het kanaal kan Thailand in conflict brengen met ASEAN-partners als Singapore, Maleisië en Indonesië, die door de aanleg kunnen worden benadeeld.




Vraag

Antwoord

Scores

Leefomgeving

Opgave 7 − Kustversterking Katwijk aan Zee

24 maximumscore 2 • Bij Katwijk aan Zee liggen (jonge) zeekleiafzettingen 1 • Zeewate

Documents

Aardrijkskunde VWO Examenbundel 1999-2019...Aardrijkskunde VWO Examenbundel 1999-2019 Voor alle eindexamens, zie . Voor de perfecte voorbereiding op je eindexamen, zie ook . Correctievoorschrift