Upload
godelieve-timmermans
View
218
Download
4
Embed Size (px)
Citation preview
ABC methodiekbij NAH en Agressie
A.F.M.Hamer
Klinisch psycholoog en gedragstherapeut
Orbis Medisch en zorg concern Sittard-Geleen
ABC trainingen RINO zuid Nederland
14 juni 2007
Symposium Agitatie en agressie bij volwassenen met NAH
Maastricht
Ruim 6000 titels bij Amazon.com
Vertaald en bewerkt:NederlandseDocentenhandleidingen Werkboek voorcursisten
ABCGedragsverandering bij
ouderen
Als cursus Als methode
ACHTERGROND ALS CURSUS
Speciaal ontwikkeld voor verzorgers in
verpleeghuizen (Cohn, Smyer en Horgas,
USA,1994).
Leuk en aantrekkelijk vormgeven.
Al doende leren.
Oefenen in de les.
Huiswerkopdrachten koppelen aan afdeling.
Geen leeswerk.
PIJLERS Leertheoretisch kader. Methodisch verplegen. Meest voorkomende problemen:
verward gedrag; depressief gedrag; geagiteerd gedrag.
Psychopathologie achtergrond van probleemgedrag.
Communicatie.
VOOR WIE ?
Ziekenverzorgers.
Bejaardenverzorgers.
Verpleeghulpen en –assistenten.
Activiteitenbegeleiders.
Vrijwilligers.
Thuiszorgpersoneel en familie?
ALS METHODECENTRALE PUNTEN
Gedragstherapeutisch referentiekader.
Eigen gedrag oorzaak én bestendiger
probleemgedrag.
Nieuwe benaderingen leren bedenken.
Interventies vastleggen in zorgplan.
MEDIATIEF THERAPEUTISCHE METHODE
Therapie, waarbij beoogd wordt het probleemgedrag van de cliënt te veranderen door vooral te investeren in de relatie tussen de verzorgende en de cliënt
Kracht van de ABC methode
• Toegepaste gedragstherapie • Ook aandacht voor emoties en
gedachten als stimuli voor gedrag• In principe setting onafhankelijk• Maakt verzorgers en begeleiders
bewust van eigen aandeel• Structurerend in consultatie
processen
WAAR STAAN DE LETTERS ABC’S VOOR?
A Actie: gedrag.
B BeWeger: Begint vanWege.
C Consequenties.
‘s samen praten, samen doen: het werken in een team.
Functieanalyse: Stimulus---Respons---Consequentie
ABC’S IN BEELD GEBRACHT
BDe wekker
AOpstaan
CKoffie of ontbijt
Sheet 5.1
MODULE 5:
VERMINDEREN VAN GEAGITEERDE ACTIE
Docenten
• Jaarlijkse “train de trainer” cursus
• Licentie ABC docent
• Landelijk nu circa 40 docenten
• Tot nu toe deden rond 5000 verzorgenden ABC cursus
Een voorbeeld
Scharrelen en verzamelen
“Scharrelen en verzamelen”
Observeren
Actie
• Rondlopen en verzamelen
BeWegers
• Intern: ernstige dementie, jong, behoefte aan beweging
en dingen pakken
• Losliggende voorwerpen
Consequenties
• Dingen vinden en vast houden (+)
• Personeel pakt dingen weer af (-)
• Toename onrust
‘s Samen pratenBehoefte aan
rondlopen en verzamelen
Toename onrustValgevaar
Door dementie geen begrip
Verhinderenniet effectief
Normale behoefte
Afpakkenmaakt haar
boos en onrustig
Veranderen
Nieuwe Actie• Rondlopen en verzamelen zonder
overlast voor anderen
Nieuwe BeWegers• Voorwerpen buiten haar bereik
houden
• Zorgen voor aantrekkelijke voorwerpen die zij wel mag verzamelenMandjes in de gangen
Veranderen (vervolg)
Nieuwe Consequenties• Meenemen van spulletjes geeft
prettig gevoel(+)
• Contact maken door aanraken, glimlachen, enz.
• Niet afpakken maar omruilen
De ABC’s bij Agressie bij NAH
HersenletselProbleem
gedragReactie van de verzorger
OmgevingBeleving van de cliënt
Lichamelijke ongemakken
Probleemgedrag : een Interactief model
Begrijpen van gedrag van mensen met hersenletsel
Gedrag
Waarom gedraagt Iemand met dit hersenletsel zich zo?
Wat gaat er in deze persoon om?
Onvervulde behoeften model bij geagiteerd gedrag(Uit: J. Cohen-Mansfield, Intern. Psychogeriatrics, vol 12 (1), 373-378, 2000)
Onvervuldebehoeften
Levenslange gewoonten en persoonlijkheid
Huidige conditiefysiek
mentaal
Omgevingfysiek
psychosociaal
Gedrag volgt uit deinteractie tussen
frustratie/negatievegevoelens en ontremming
Gedrag als middel ombehoeften kenbaar
te maken
Gedrag als middel ombehoeften te vervullen
Maak gebruik van de restcapaciteiten om
agressie te voorkomen!
Effect van confronteren met tekorten
CONFRONTATIE FRUSTRATIE
ANGSTAGRESSIESPANNING
PROBLEEMGEDRAG
Effect van stimuleren van restcapaciteiten
STIMULEREN
POSITIEVEEMOTIES:
PLEZIERINTERESSE
ONTSPANNING
GEVOEL VANEIGENWAARDE
BEHOUDVAN
RESTCAPACITEITEN
Interne BeWegers Agressieve Actie als reactie op externe BeWegers
• zich zelf willen verdedigen
• de ander iets betaald willen zetten
• de ander laten weten dat het zo wel genoeg is
• de ander laten merken dat iets pijn doet
• iets kostbaars willen beschermen
• angst te falen, onzekerheid over wat er van je verwacht wordt als cliënt
EXTERNE BEWEGERS
Fel licht Plotselinge bewegingen Harde of storende geluiden Eisen of verzoeken Pijnlijke of verstorende
handelingen Opsluiten of beperkingen
opleggen Vage schaduwen of onduidelijke
aanwijzingen Onbegrip van anderen
Sheet 5.5
MOGELIJKE BEWEGERS GEAGITEERDE ACTIE
Oude BeWegers veranderen / nieuwe BeWegers bedenken
Wat maakte dat de cliënt zich:
• bedreigd voelde?
• onheus bejegend voelde?
• ergerde?
• pijn deed of pijn gedaan werd?
• het gevoel kreeg bestolen te worden?
• onzeker en angstig gaat voelen?
• Zelf-stimulatie
• Gevoel van macht (controle)
• Verminderen van spanning
• Beperkingen
• Conflicten / opwinding
• VerwondingenPijn kan geagiteerde Acties verergeren, net zo als onplezierige gebeurtenissen depressies en depressieve Acties kunnen laten toenemen
Sheet 5.6.a
ALGEMENE CONSEQUENTIES GEAGITEERDE ACTIE
Agressieve Actie: voorkomen en zorgen dat het niet escaleert
• Houdt de aandacht vast door oogcontact en een vriendelijke rustige houding.
• Vraag niet naar het ‘waarom’ van de agressie (= verwijt).
• Niet bekritiseren of beschuldigen.• Geen machtstrijd aangaan.• Help de cliënt om er zonder gezichtsverlies uit te
komen.• Welke emotie zie je en geef daar erkenning aan?• Welke behoefte heeft de cliënt.• Kom met een aantrekkelijk alternatief.• Wat is de belangrijkste beweger?• Wat is jouw gevoel bij de agressie? Hoe ga je daar
mee om?• Praat met elkaar, pas acties die werken toe en stel ze
bij.
• Verwijder opwindende of storende prikkels – geluiden, lichten, teveel aan keuzes
• Heb een plan om uit te kunnen wijken naar iets anders
• Leid de aandacht van de cliënt af naar een prettig onderwerp of activiteit
Sheet 5.7
MANIEREN OM PROBLEEM BEWEGERS TE ELIMINEREN
LET OP JE EIGEN GEDRAG:• Beweeg langzaam en kalm• Spreek met een zachte stem• Zorg dat je zelf zo ontspannen mogelijk
overkomt• Respecteer de eigen persoonlijke ruimte
van de cliënten
Sheet 5.7
MANIEREN OM PROBLEEM BEWEGERS TE ELIMINEREN
Werk aan de winkel
Werken met eigen casuïstiek