United NationsEducational, Scientific and

Cultural Organization

สเปาหมายคณภาพการศกษาเพอปวงชน

การเรยนการสอน กบการเรยนร:

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน (EFA) 2 0 3/41

บทสรป

การศ

กษาเพ

อปวงชน

United NationsEducational, Scientific and

Cultural Organization

UNESCO Publishing

บทสรป

สเปาหมายคณภาพการศกษาเพอปวงชน

การเรยนการสอน กบการเรยนร:

2

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

รายงานฉบบนเปนสงพมพทดำาเนนการอยางเปนอสระโดยทองคการยเนสโกในนามของประชาคมระหวางประเทศไดมอบหมายใหจดทำาขน นบเปนผลงานทเกดจากความรวมมอระหวางทมจดทำารายงานกบผคนหลากหลายกลม หนวยงาน สถาบน องคกรและรฐบาลจำานวนมากมาย

การจดทำาและการนำาเสนอขอมลในเอกสารฉบบนมไดเปนการสะทอนความคดเหนใดๆ ของยเนสโกทเกยวของกบสถานะทางกฎหมายของประเทศ ดนแดน เมองหรออาณาบรเวณ หรอของเจาหนาทผเกยวของ หรอเกยวเนองกบการปกปนพรมแดนหรอขอบเขต

ทมผจดทำารายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน (EFA) รบผดชอบในการคดเลอกและนำาเสนอขอเทจจรงทปรากฏอยในหนงสอเลมน รวมถงขอคดเหนทงหมดภายในเลม ซงไมจำาเปนตองเปนความคดเหนของยเนสโกและไมเกยวพนกบองคกร ความรบผดชอบ โดยรวมตอมมมองและความคดเหนในรายงานฉบบนเปนของผอำานวยการโครงการ

ทมผจดทำารายงานการตดตามผล EFA ทวโลกผอำานวยการโครงการ: พอลลน โรส

กวาเม เอคยมโปง, มานอส แอนโตนนส, มาเดอลน แบรร, นโคล เบลลา, เอรน เชอเมอร,มารกอส เดลปราโต, นฮาน โคเซเลซ แบลนช, โจแอนนา ฮารมา, แคเธอรน เจยร, แอนดรว จอหนสตน,

ฟรองซวส เลอเคลรก, อะลาสแดร แมควลเลยม, โคลดน มกซวา, จดธ แรนเดรยนาโตอะวนา, เคท เรดแมน,มาเรย รอจนอฟ-เปอต, มารตนา ซเมต, เอมล ซบเดน และแอสมา ซไบร

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน เปนรายงานประจำาปซงดำาเนนการอยางเปนอสระโดยไดรบการอำานวยความสะดวกและสนบสนนจากองคการยเนสโก

ขอมลเพมเตมเกยวกบรายงานฉบบน กรณาตดตอ:EFA Global Monitoring Report teamc/o UNESCO, 7, place de Fontenoy75352 Paris 07 SP, FranceEmail: efareport@unesco.orgTel.: +33 1 45 68 07 41www.efareport.unesco.org

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชนฉบบกอนหนาน

2012. เยาวชนกบทกษะทจำาเปน : การนำาความรไปใชในชวตจรง2011. วกฤตซอนเรน : ปญหาความขดแยงทใชกำาลงอาวธกบการศกษา2010. การเขาถงกลมคนชายขอบของสงคม2009. เอาชนะความไมเทาเทยม : ทำาไมธรรมาภบาลจงสำาคญยง2008. การศกษาเพอปวงชนภายในป 2015 – พวกเราจะสามารถบรรลเปาหมายไดหรอไม?

2007. รากฐานแขงแกรง – การดแลและการจดการศกษาเพอเดกปฐมวย 2006. การรหนงสอเพอชวต2005. การศกษาเพอปวงชน – คณภาพภาคบงคบ2003/4. เพศสภาพกบการศกษาเพอปวงชน – กาวกระโดดสความเทาเทยมกน2002. การศกษาเพอปวงชน – โลกยงกาวเดนบนเสนทางสจดหมายอยหรอไม?

ความผดพลาดหรอตวอกษรตกหลนจากการพมพจะไดรบการแกไขในเวอรชนออนไลนท www.efareport.unesco.org© UNESCO, 2014All rights reservedFirst editionPublished in 2014 by the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization7, Place de Fontenoy, 75352 Paris 07 SP, France

Cover photo by Poulomi BasuGraphic design by FHI 360Layout by FHI 360 (English version) / Prang Priyatruk (Thai version)

Library of Congress Cataloging in Publication DataData availableTypeset by UNESCO

THA/DOC/APL/14/008

3

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

คำ�นำ�รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน (EFA) ฉบบท 11 นำาเสนอความคบหนาทเปนปจจบนของประเทศตางๆ ทกำาลงพยายามไปใหถงเปาหมายการศกษาทวโลกซงมความเหนพองตองกนในป 2000 นอกจากนยงชใหเหนอยางกระจางชดวาการศกษาควรเปนหวใจสำาคญของแผนปฏบตการวาดวยการพฒนาทวโลกภายหลงป 2015 รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน เมอป 2008 ไดตงคำาถามวา “เราจะสามารถบรรลเปาหมายไดหรอไม?” และดวยเวลาทเหลออยไมถงสองปกอนจะถงป 2015 รายงานฉบบนสามารถชชดไดเลยวาเราจะทำาไมสำาเรจตามเวลา

เดกๆ จำานวน 57 ลานคนยงคงขาดโอกาสในการเรยนร เพยงเพราะพวกเขาไมมโอกาสเขาโรงเรยน แตเรองการเขาถงโรงเรยนมใชภาวะวกฤตประการเดยวเทานน เพราะคณภาพการศกษาตำากเปนปจจยทกำาลงทำาใหการเรยนรไมกาวหนาแมแตกบผทไดเขาโรงเรยน เดกทอยในเกณฑประถมศกษาจำานวนถง 1 ใน 3 ไมสามารถเรยนรทกษะพนฐานไมวาพวกเขาจะอยในโรงเรยนหรอไม และเพอใหเปาหมายตางๆ ของเราบรรลผล รายงานฉบบนจงขอเรยกรองใหรฐทงหลายทวความพยายามเปนสองเทาอกครงในการจดบรการการศกษาใหแกทกคนทตกอยในภาวะดอยโอกาส ไมวาจากความยากจน เพศสภาพ หรอถนทอยอาศยของพวกเขา รวมถงปจจยอนๆ ดวย

ระบบการศกษาจะดไดกตองมครด การพฒนาศกยภาพของครจงเปนปจจยสำาคญทจะชวยเพมพนคณภาพในการเรยนร ประจกษพยานทผานมาแสดงใหเหนวาคณภาพการศกษาจะสงขนถาเราใหการสนบสนนคร และจะตกตำาหากไมใหการสงเสรมคร ซงในกรณหลงไดสงผลกระทบตอระดบการไมรหนงสอของเยาวชนอยางนาตกใจยงจากผลการรายงานในฉบบน

บรรดารฐทงหลายจงตองทมเทความพยายามใหมากยงขนในการสรรหาครเพมถง 1.6 ลานคนเพอการบรรลเปาหมายการประถมศกษาถวนหนาใหไดภายในป 2015 รายงานฉบบนระบ 4 กลยทธทจะชวยจดหาครทดทสดใหเขาถงเดกทกคน ซงมาพรอมกบการศกษาทมคณภาพ ประการแรก ครทดตองไดรบคดเลอกเพอสะทอนความหลากหลายของเดกทพวกเขาจะสอน ประการทสอง ครตองไดรบการฝกฝนใหสามารถรบมอกบผเรยนทออนทสดโดยเรมจากเดกชนประถมตนๆ กอน ประการทสาม มจดมงหมายทจะเอาชนะความไมเทาเทยมทางการศกษา โดยการจดสรรครทดทสดไปยงถนทรกนดารทสดของประเทศ และประการสดทาย รฐจะตองจดหาแรงจงใจอยางเหมาะสม เพอกระตนใหครปรารถนาทจะยงคงอยในวชาชพน เพอเปนหลกประกนวาเดกทกคนจะไดเรยนรอยางแนนอนไมวาจะอยในสภาวะเชนไรกตาม

ทวาครกมอาจแบกรบความรบผดชอบไวแตเพยงลำาพงได รายงานฉบบนยงแสดงใหเหนวาครจะสามารถแสดงผลงานโดดเดนขนมาไดกตอเมออยในบรบททเหมาะสม พรอมมลดวยหลกสตรทไดรบการออกแบบมาเปนอยางดและยทธวธการประเมนผลเพอพฒนาการเรยนการสอน

การเปลยนแปลงนโยบายเหลานยอมตองมตนทน นคอเหตผลททำาใหเราจำาตองระดมทนอยางหนกหนวง ในปจจบนการศกษาขนพนฐานขาดงบประมาณถงปละ 26,000 ลานดอลลาร ขณะเดยวกนงบสนบสนนกลบลดลงอยางตอเนอง ในภาวะเชนน รฐบาลไมควรลดการลงทนทางการศกษา สวนผบรจาคกไมควรลดยอดเงนทนสนบสนนตามทสญญาไว ดวยเหตน เราจงจำาเปนตองมองหาวธการใหมๆ ในการระดมทนเพอรบมอกบ ความจำาเปนเรงดวน

4

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

เราจำาเปนตองเรยนรจากขอมลทไดประจกษขณะทเรากำาลงรางแผนปฏบตการใหมเรองการพฒนาอยางยงยนทวโลกภายหลงป 2015 รายงานฉบบนระบวา ความเทาเทยมในการเขาถงและการเรยนรจำาตองเปนหวใจของเปาหมายการศกษาในอนาคต เราจำาตองทำาใหเดกและเยาวชนทกคนไดรบการศกษาขนพนฐาน รวมทงมโอกาสไดฝกทกษะหลากหลายทจำาเปนตอการดำารงตนในสถานะพลเมองโลก นอกจากน เรายงตองกำาหนด เปาหมายทวดผลไดใหชดเจนเพอการตดตามและตรวจสอบซงเปนสงจำาเปนมากสำาหรบทงรฐบาลเองและ ผใหการสนบสนน ตลอดจนเพอแกไขปญหาชองวางทยงมอย

ในขณะทเราใกลจะกาวเขาสป 2015 และกำาลงกำาหนดแผนปฏบตการใหมเพอการถอปฏบต ทกประเทศจำาเปนตองลงทนดานการศกษาในฐานะทเปนตวเรงใหเกดการพฒนาทครอบคลมทกๆดาน หลกฐานจากรายงานฉบบนชชดวา การศกษาชวยทำาใหความกาวหนาในทกๆ เปาหมายของการพฒนามความยงยน การใหการศกษาแกกลมคณแมเทากบเปนการสรางพลงใหผหญงและชวยชวตลกๆ ของเธอในเวลาเดยวกน การใหความรแกชมชนกเทากบวาคณชวยปรบเปลยนสงคมและชวยสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ นคอสารทไดรบจากรายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน (EFA) ฉบบน

อรนา โบโกวาผอำานวยการใหญยเนสโก

5

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

บทนำ�ดวยเวลาทเหลออกไมถง 2 ปกจะถงกำาหนดเสนตายของเปาหมายการศกษาเพอปวงชน จงเปนทแนชดแลววา ถงแมจะมความกาวหนาสบเนองมาตลอดทศวรรษทแลว แตเรากไมสามารถประสบผลสำาเรจทวโลกไดเลยแมแตเปาหมายเดยวภายในป 2015 รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชนในปนชใหเหนความจรงอยางชดเจนวา กลมคนชายขอบสวนใหญยงคง ไมไดรบโอกาสดานการศกษาอยางตอเนองมากวาทศวรรษแลว อยางไรกด ยงไมสายเกนไปทจะเรงรดผลงานใหคบหนาในชวงเวลาสดทาย และทสำาคญเชนกนคอจำาตองจดรางกรอบงานการศกษาทวโลกหลงป 2015 ใหเขมขนเพอรบมอกบเปาหมายทยงไมสำาเรจลลวงพรอมๆ กบปญหาทาทายใหมๆ เปาหมายดานการศกษาหลงป 2015 จะสำาเรจไดหากมเปาหมายชดเจนวดผลได พรอมตวชวดทคอยเฝาตดตามดวาไมไดหลงลมใครไวเบองหลง รวมถงมการกำาหนดเปาหมายการจดหางบประมาณดานการศกษาทเฉพาะเจาะจงสำาหรบรฐบาลและผใหการสนบสนน

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน ป 2013/4 แบงออกเปน 3 ภาค ภ�ค 1 นำาเสนอความคบหนาตาม เปาหมายทงหกประการของ EFA ภ�ค 2 แสดงหลกฐานทชชดวา ความกาวหนาดานการศกษาสำาคญอยางยงยวดตอการบรรล เปาหมายการพฒนาภายหลงป 2015 และภ�ค 3 ใหความสำาคญกบการดำาเนนนโยบายทเขมขนเพอสรางเสรมศกยภาพใหแกครในการเอาชนะวกฤตการเรยนรทวโลก

สาระสำาคญ ■ เปาหมาย 1 : แมจะมความกาวหนา แตกยงมเดกปฐมวยจำานวนมากมายทไมไดรบการดแลและการศกษา เดกอายตำากวาหาขวบถง 25% ของโลกตองทกขทนอยในสภาวะแคระแกรนในป 2012 และเมอป 2011 ราวครงหนงของเดกเลกเทานนทไดเขาเรยนในระดบปฐมวย สวนในแถบอนภมภาคซาฮาราคดเปนสดสวนเพยง 18%

■ เปาหมาย 2 : เรายงอยหางไกลเปาหมายการประถมศกษาถวนหนา มเดกทไมไดเขาโรงเรยน 57 ลานคนในป 2011 และครงหนงในจำานวนนอาศยอยในประเทศทไดรบผลกระทบดานความขดแยง เมอปลายทศวรรษ 2000 มเดกผหญงยากจนในชนบทของอนภมภาคซาฮาราเพยง 23% ทเรยนจบระดบประถมศกษา หากแนวโนมลาสดในภมภาคยงคงเปนไปอยางตอเนอง เดกผชายในกลมรำารวยทสดจะบรรลเปาหมายการประถมศกษาถวนหนาในป 2021 แตกวาเดกผหญงในกลมยากจนทสดจะไดรบโอกาสนนกตองรอจนถงป 2086

■ เปาหมาย 3 : เยาวชนจำานวนมากยงขาดทกษะพนฐานทควรไดรบจากการศกษาในระดบมธยมตน ในป 2011 วยรนจำานวน 69 ลานคนไมไดเขาโรงเรยน ตวเลขนแทบจะไมไดขยบลดลงสกเทาใดนบแตป 2004 สำาหรบกลมประเทศรายไดตำา มวยรนเพยง 37% เทานนทสำาเรจการศกษาระดบมธยมตน และอตราทตำาประมาณ 14% สำาหรบกลมประเทศยากจนทสด เมอดจากแนวโนมลาสด คาดวากวาเดกสาวจากครอบครวยากจนทสดในอนภมภาคซาฮาราจะเรยนสำาเรจในระดบมธยมศกษาตอนตนกคงตองรอถงป 2111

■ เปาหมาย 4 : การรหนงสอในผใหญแทบไมมการพฒนา ในป 2011 มผใหญไมรหนงสอ 774 ลานคน เทากบวาลดลงเพยง 1% นบตงแตป 2000 เปนตนมา ภายในป 2015 คาดวาจำานวนจะลดลงเพยงเลกนอย เหลอ 743 ลานคน เกอบสองในสามของผใหญทไมรหนงสอเปนผหญง และกวาหญงสาวยากจนทสดในกลมประเทศกำาลงพฒนาจะรหนงสอกนถวนหนาได กคงเปนราวป 2072

■ เปาหมาย 5 : ความเหลอมลำาระหวางชายหญงยงคงปรากฏอยในหลายๆประเทศ แมมการคาดการณวาความเทาเทยมทางเพศสภาพควรจะประสบความสำาเรจไปแลวตงแตป 2005 ทวาในป 2011 มประเทศเพยง 60% เทานนทบรรลเปาหมายนในระดบประถมศกษา และมประเทศจำานวน 38% ทบรรลเปาหมายนในระดบมธยมศกษา

■ เปาหมาย 6 : คณภาพการศกษาทตำาหมายความวามเดกจำานวนเปนลานๆ ทยงไมไดเรยนรการศกษาขนพนฐาน เดกเกอบ 250 ลานคนยงไมไดเรยนรทกษะขนพนฐาน ถงแมวาจำานวนครงหนงจะไดเลาเรยนในโรงเรยนไมนอยกวาสป คาใชจายในแตละปทสญเปลานคดเปนเงนเกอบ 129,000 ลานดอลลาร การลงทนไปทครจงถอเปนกญแจดอกสำาคญ เกอบหนงในสามของประเทศทวโลกมครระดบประถมศกษาทไดรบการฝกอบรมตามมาตรฐานแหงชาตนอยกวา 75% และอกหนงในสามของประเทศทวโลกตองประสบปญหาการฝกอบรมครประจำาการทยากลำาบากยงไปกวาการสรรหาและฝกอบรมครผสอนคนใหมเสยอก

6

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

นบตงแตป 2000 ทมการกำาหนดกรอบงานการศกษาเพอปวงชน บรรดาประเทศตางๆ ลวนมผลงานกาวหนาและพยายามไปใหถงเปาหมายทวางไว ทวาเมอถงป 2015 คาดวาจะมประเทศอกเปนจำานวนมากทยงคงอยหางไกล เปาหมายดงกลาว (ดตาราง 1)

เปาหมาย 1: การดแลและการจดการศกษาเพอเดกปฐมวย

ชวงเวลา 1,000 วนแรกในชวตเดกนบแตเปนตวออนในครรภมารดาจวบจนอายครบ 2 ขวบ เปนชวงเวลาทสำาคญยงยวดตอสขภาวะของเดกในอนาคต ดงนนจงเปนเรองสำาคญทครอบครวจะตองเขาถงบรการสาธารณสขทเหมาะสมใหได ควบคไปกบการสงเสรมใหเกดทางเลอกทเหมาะสมสำาหรบทงแมและทารก นอกจากน การเขาถงโภชนาการทดนบเปนหวใจสำาคญของการพฒนาระบบภมคมกนของเดก และความสามารถทางปญญาทจำาเปนยงตอกระบวนการเรยนร

ถงแมจะมความกาวหนาในเรองน แตจำานวนเดกทมสขภาพยำาแยกสงลวจนนาตกใจ : ระหวางป 1990-2012 แมอตราการตายของ

เดกอายตำากวาหาขวบจะลดลง 48% แตในป 2012 จำานวนเดกทตายกอนหาขวบกยงสงถง 6.6 ลานคน จงนบไดวาความกาวหนาดำาเนนไปอยางเชองชา ในป 2000 เดกมากกวา 1 ใน 10 ของ 43 ประเทศตายกอนอายครบหาขวบ หากเราใชอตราการลดจำานวนเดกทตายในแตละประหวางชวงป 2000-2011 ของ 43 ประเทศดงกลาว คาดวาจะมเพยง 8 ประเทศเทานนทสามารถบรรลเปาหมายลดอตราการตายของเดกกลมดงกลาวได 2 ใน 3 จากอตราการตายของแตละประเทศในทศวรรษ 1990 ทวาประเทศทยากจนกวา เชน บงกลาเทศ และตมอร-เลสเต ซงลงทนจดสรรงบประมาณเพอการดแลเดกปฐมวย กลบสามารถลดอตราการตายของเดกได ไมตำากวา 2 ใน 3 สำาเรจกอนกำาหนดเวลาตามเปาหมายเสยอก

สวนเรองการปรบปรงโภชนาการของเดกมความกาวหนาอยางมาก ถงกระนน นบตงแตป 2012 เดกอายตำากวาหาขวบจำานวน

ตาราง 1: เมอถงป 2015 หลายประเทศจะยงคงไปไมถงเปาหมายการศกษาเพอปวงชน อตรารอยละของประเทศทคาดวาจะบรรลมาตรฐานอางองตามเปาหมายการศกษาเพอปวงชน 5 ขอในป 2015

หมายเหต: หากแตละประเทศไดรบการประเมนวาบรรลผลดานอตราสวนการเขาเรยนระดบปฐมวยถง 80% แสดงวาไปถงเปาหมาย (เปาหมาย 1); อตราสวนจำานวนเดกเขาเรยนระดบประถม

สทธ 97% (เปาหมาย 2); อตราสวนจำานวนเดกเขาเรยนระดบมธยมสทธ 97% (เปาหมาย 3); อตราการรหนงสอของผใหญ 97% (เปาหมาย 4); ดชนความเทาเทยมระหวางชายหญง

อยระหวาง 0.97 และ 1.03 ทระดบประถมและมธยมตน ตามลำาดบ (เปาหมาย 5) การวเคราะหกระทำาในรปแบบกลมประเทศยอยๆ ทคาดคะเนจากขอมลได ดวยเหตนจงไมครอบคลมประเทศ

ทมขอมลเฉพาะป 1999 หรอ 2011

แหลงทมา: บรนฟอรธ (2013)

21

24

7

48

การศกษาปฐมวย

เปาหมาย 1 เปาหมาย 2 เปาหมาย 3 เปาหมาย 4 เปาหมาย 5

อตรารอยละของประเทศ

ไกลจากเปาหมายมาก

ไกลจากเปาหมาย

ใกลถงเปาหมาย

ไปถงเปาหมาย

มธยมศกษาตอนตนประถมศกษา การรหนงสอของผใหญ

ความเสมอภาคระหวางชายหญงระดบประถม

ศกษา

ความเสมอภาคระหวางชายหญงระดบ

มธยมศกษาตอนตน

56

7

25

12 10

37

22

7

14

9

70

21

16

7

5612

29

34

10

46

ภาค 1: การตดตามผลงานตามเปาหมาย การจดการศกษาเพอปวงชน

7

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

162 ลานคนกยงคงประสบปญหาทพโภชนาการ โดย 3 ใน 4 ของจำานวนนอยในอนภมภาคซาฮารา เอเชยใตและตะวนตก ขณะเดยวกน สดสวนเดกอายตำากวาหาขวบทมสภาพแคระแกรน ซงเปนตวบงชทแนชดของภาวะขาดสารอาหารระยะยาว กลดลงจาก 40% ในป 1990 เหลอ 25% อยางไรกตาม หากจะบรรลเปาหมายเรองนใหสำาเรจทวโลกไดภายในป 2025 เราจำาเปนตองเรงลดจำานวนเดกในกลมนใหไดเกอบ 2 เทาของอตราการลดตอปทเปนอยในปจจบนการดแลกบการจดการศกษาเพอเดกปฐมวยเปนงานทสมพนธกนอยางแนบแนน และตางกชวยเปนแรงเสรมใหกนและกน งานบรการทงสองดานทดำาเนนไปดวยกนน ชวยปลกฝงทกษะตางๆ ในชวงเวลาทสมองของเดกกำาลงพฒนา ซงสงผลดระยะยาวใหแกกลมเดกดอยโอกาสอยางเหนไดชด เชนในจาเมกา บรรดาทารกดอยโอกาสทแคระแกรนซงไดรบการกระตนบำาบดดานสงคมและจตวทยา ทกอาทตย เมอเตบโตจนอาย 20 กวาปสามารถทำารายไดมากกวาเพอนๆ ถง 42%

นบแตป 2000 การศกษาปฐมวยไดขยายตวอยางรวดเรว อตราการลงทะเบยนเขาเรยนทวโลกเพมจาก 33% ในป 1990 เปน 50% ในป 2011 ถงแมจะเพมเพยง 18% ในอนภมภาคซาฮารา แตกนบไดวาในชวงเวลาดงกลาว จำานวนเดกทวโลกทเขารบการศกษาปฐมวยในโรงเรยนเพมขนเกอบ 60 ลานคน

ทวาในหลายๆ ภมภาคของโลก ชองวางการเขาเรยนของเดกปฐมวยระหวางกลมรำารวยทสดกบกลมยากจนทสดกกวางอยางเหนไดชด (ดตาราง 2) สาเหตสวนหนงเปนเพราะรฐยงไมไดเขามารบผดชอบในเรองนมากนก : ตงแตป 2011 เปนตนมา ภาคเอกชนรบผดชอบดแลเดกปฐมวยในโรงเรยนราว 33% และสงถง 71% ในกลมรฐอาหรบ คาเลาเรยนในโรงเรยนเอกชนคอหนงในปจจยทกอใหเกดความเหลอมลำาในการเขาถงการศกษาปฐมวย

ทประชม ณ กรงดาการในป 2000 ไมไดกำาหนดเปาหมายเพอใชเปนแนวทางการประเมนผลสำาเรจของการจดการศกษาเพอเดกปฐมวย รายงานฉบบนจงประเมนผลงานโดยตงเปาหมายวา ภายในป 2015 อตราการเขาเรยนของเดกปฐมวยควรจะสง 80% จาก 141 ประเทศทมขอมลพบวา 21% บรรลเปาหมายนแลวในป 1999 และเพมเปน 37% ในป 2011 คาดวาในป 2015 สถตจะสงขนเปน 48%

แตเปาหมาย 80% ทตงไวกมใชเปาหมายทสง เพราะเทากบวายงมเดกเลกอกจำานวนมากทไมไดรบการดแล ซงมกจะเปนกลมทเปราะบางมากทสด ดงนนเปาหมายใดๆ กตามทกำาหนดไวสำาหรบชวงเวลาหลงป 2015 จำาเปนตองระบใหชดเจนเพอสรางหลกประกนวาเดกเลกทกคนจะไดรบการศกษาปฐมวยโดยถวนหนา พรอมกบกำาหนดแนวทางการตดตามความกาวหนาของกลมเดกดอยโอกาสทกกลมไวดวย เพอปองกนมใหเดกๆ เหลานพลาดโอกาสทางการศกษา

ตาราง 2: เดก 4 ขวบทยากจนจำานวนนอยมากทมโอกาสไดเรยนระดบปฐมวย อตรารอยละของเดกอาย 36-59 เดอน ทไดเขารวมในโปรแกรมการศกษาทจดขนเพอเดก

ปฐมวย จำาแนกตามฐานะทางเศรษฐกจ ของประเทศตางๆ ตามตาราง (ชวงป 2005-2012)

บร�กนาฟาโซ

โซมาเลย

เยเมน

อรก

บรนด

ชาด

สาธ.แอฟร�กากลาง

มอร�เตเนย

โกตดววร�

สาธ.อาหรบซเร�ย

กนบสเซา

ทาจ�กสถาน

บอสเนย/เฮอร�เซโกว�นา

เซยร�ราลโอน

บงกลาเทศ

ซมบบเว

แกมเบย

คร�กซสถาน

อซเบกสถาน

มาซโดเนย

แคเมอรน

เมยนมาร�

สาธ.ปชต. ลาว

วานอาต

เซาตเม/ปร�นซป�

โตโก

มอนเตเนโกร

เบลซ

ซร�นาเม

คาซคสถาน

แอลเบเนย

ไนจ�เร�ย

จอร�เจ�ย

เซอร�เบย

กายอานา

มองโกเลย

ไทย

ยเครน

กานา

เว�ยดนาม

ตร�นแดด/โตเบโก

0 20 40 60 80 100

อตราการเข�าเร�ยน (%)

ยากจนทสด

ค�าเฉลย

รำรวยทสด

แหลงทมา: ฐานขอมลความเหลอมลำาทางการศกษาของโลก (www.education-inequalities.org)

8

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ตาราง 3: เดกหลายลานคนยงคงไมไดเขาเรยนในป 2011 จำานวนเดกวยประถมศกษาทยงคงไมไดเขาเรยน จำาแนกตามภมภาค (ชวงป 1999-2011)

หมายเหต: เสนจดประทยาวไลลงไปจากป 2008-2015 อางองจากคาเฉลยการลดจำานวนเดกในแตละป

ทไมไดเขาเรยนระหวางป 1999-2008

แหลงทมา: ฐานขอมล UIS; การคำานวณโดยทมจดทำารายงานการตดตามผล EFA (2013)

ถาแนวโนมชวงป 1999-2008 ยงคงดำ เนนไปจนถงป 2015 กจะมเดกจำ นวน 23 ลานคนท ไมไดเขาเรยน

120

100

107

40

42

30

12

74

60 57

23

โลก

เอเชยใตและตะวนตก

อนภมภ�คซ�ฮ�ร�

80

60

40

20

0

1999

จำานว

นเด

กทไม

ไดเข

าเรย

น (ล

านค

น)

2000

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2012

2013

2014

2015

2011

2001

เปาหมาย 2: การประถมศกษาถวนหนา

แมจะเหลอเวลาอกเพยง 2 ปกจะถงป 2015 ซงเปนกำาหนดเสนตายของเปาหมายการศกษาเพอปวงชน แตเรากยงคงอยหางเปาหมายการประถมศกษาถวนหนา (UPE) อกไกลโข เพราะในป 2011 ยงมเดกถง 57 ลานคนทไมไดเขาโรงเรยน

แตกยงมขาวดอยบาง ทในชวงป 1999-2011 จำานวนเดกทไมไดเขาโรงเรยนลดลงเกอบครงหนง แมจะมชวงเวลาทตวเลขแทบจะไมขยบลดลง แตกกระเตองขนนดหนอยระหวางป 2010-2011 ทวาจำานวนเดก 1.9 ลานคนทลดลงกเกน 1 ใน 4 ของอตราการลดโดยเฉลยระหวางป 1999-2004 ไมมากนก ถาหากวาอตราการลดจำานวนเดกทไมไดเขาโรงเรยนเปนไปอยางสมำาเสมอตลอดชวงป 1999-2008 กคาดวาเราคงเกอบจะสามารถบรรลเปาหมายไดภายในป 2015 (ดตาราง 3)

ภมภาคซงกาวเดนชาและกำาลงลาหลงมากทสดคออนภมภาค ซาฮารา ซงมเดกทอายอยในเกณฑประถมศกษาแตไมไดเขาเรยน 22% ในป 2011 ตรงกนขาม ภมภาคเอเชยใตและตะวนตกกลบสามารถลดจำานวนเดกกลมดงกลาวไดรวดเรวทสด คอลดจำานวนโดยรวมไดมากกวาครง

ประชากรเดกทวโลกทไมไดเขาโรงเรยนเปนเดกหญงถง 54% และเพมเปน 60% ในกลมประเทศอาหรบซงไมมการเปลยนแปลงมาตงแตป 2000 ในทางตรงกนขาม จำานวนเดกหญงในเอเชยใตและตะวนตกทไมไดเขาโรงเรยนกลบลดลงอยางตอเนองจาก 64% ในป 1999 เหลอ 57% ในป 2011 ทงนคาดวา เกอบครงหนงของเดกทวโลกทไมไดเรยนหนงสอคงจะไมมโอกาสไดเขาโรงเรยนเลย และ

ในป 2011 มเดกไมไดเขาโรงเรยนมากกวา 1 ลานคนใน 14 ประเทศ

เกอบ 2 ใน 3 ของเดกหญงในรฐอาหรบและในอนภมภาคซาฮารากคงไมไดรบโอกาสทางการศกษาเชนเดยวกน

เวลา 5 ปทผานมา ประเทศทสามารถทำาผลงานไดดทสด 3 ลำาดบแรกไดแก ลาว รวนดา และเวยดนาม ซงสามารถลดจำานวนเดกท ไมไดเขาโรงเรยนไดไมตำากวา 85% สวนรายชอประเทศทมจำานวนเดกไมไดเขาโรงเรยนมากทสด 10 ลำาดบแรกกแทบจะไมไดเปลยนแปลง ยกเวนเยเมน ซงเขามาแทนทกานา

ทวามอกหลายประเทศทสมควรอยในบญชรายชอประเทศทมจำานวนประชากรไมไดเขาโรงเรยนมากทสด แตกไมปรากฏใหเหน ทงนเพราะประเทศดงกลาวไมมขอมลทคอนขางจะเปนปจจบนและเชอถอได จากการสำารวจครวเรอน รายงานฉบบนคาดวา ในป 2011 ประเทศทเดกไมไดเขาโรงเรยนมากกวา 1 ลานคนม 14 ประเทศ อาท อฟกานสถาน จน สาธารณรฐประชาธปไตยคองโก โซมาเลย ซดาน (ชวงกอนแยกประเทศ) และแทนซาเนย

ราวครงหนงของประชากรโลกทไมไดเขาโรงเรยนอาศยอยในประเทศทมความขดแยง โดยเพมขนจาก 42% ในป 2008 ทงน 95% ของกลมเดกในวยประถมศกษาทไมไดเขาโรงเรยนจำานวน 28.5 ลานคนในกลมประเทศทมความขดแยง อยในกลมประเทศรายไดตำาและปานกลางคอนไปทางตำา เดกหญงซงมถง 55% จากจำานวนรวมของเดกกลมนไดรบผลกระทบรายแรงทสด

บอยครงทเดกไมสามารถเขาโรงเรยนได เพราะเกดมาพรอมกบความดอยโอกาส หนงในความดอยโอกาสทถกละเลยมากทสดคอความพการ งานวเคราะหชนใหมจากขอมล 4 ประเทศชใหเหนวา โรงเรยนมกจะปฏเสธไมรบเดกทมความเสยงสงวาจะพการ โดยทลกษณะความพการจะยงเพมความเหลอมลำาของโอกาสทางการศกษา เชนทอรก ในป 2006 เดกอายระหวาง 6-9 ขวบทไมมโอกาสเสยงวาจะพการ ไมเคยเขาโรงเรยนเลยราว 10% แตสำาหรบกลมเดกทมความบกพรองทางการไดยน สถตอยท 19% และสงขนถง 51% สำาหรบกลมเดกทเสยงวาจะมความบกพรองทางสมอง

หากไดเขาโรงเรยนในชวงอายทเหมาะสม เดกกมแนวโนมวาจะสามารถเรยนจบชนประถมศกษาได อยางไรกด ในชวงป 1999-2011 อตราโดยรวมของเดกทเขาเรยนปแรกในระดบประถมศกษาเพมขนไมมาก จากเดม 81% เปน 86% และในชวงสปสดทายเพมขนนอยกวา 1% แตกมหลายประเทศททำาผลงาน ไดโดดเดน โดยจดใหเดกไดเขาเรยนในโรงเรยนตามกรอบเวลาทวางไว เชน เอธโอเปยสามารถเพมอตราการเขาเรยนในระดบประถมศกษาจาก 23% ในป 1999 เปน 94% ในป 2011

นบตงแตป 1999 จำานวนนกเรยนระดบประถมศกษาทออกเรยนกลางคนแทบจะไมเปลยนแปลง ในป 2010 มเพยง 75% ของเดกทเขาเรยนระดบประถมศกษาทอยเรยนจนถงปสดทาย แตใน อนภมภาคซาฮารา สดสวนของนกเรยนกลมดงกลาวทอยจนถงปสดทายลดลงจาก 58% ในป 1999 เหลอเพยง 56% ในป 2010

9

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ในทางตรงกนขาม สดสวนนกเรยนกลมนในกลมประเทศอาหรบกลบเพมจาก 79% ในป 1999 เปน 87% ในป 2010

เมอถงป 2015 มแนวโนมวา การประถมศกษาถวนหนาจะยงคงเปนเรองทไกลตวสำาหรบหลายๆ ประเทศ ม 122 ประเทศทสามารถเพมจำานวนเดกระดบประถมศกษาจาก 30% ในป 1999 เปน 50% ในป 2011 และเมอมองไปไกลถงป 2015 คาดวา 56% ของประเทศทวโลกจะสามารถบรรลเปาหมายทวางไว และ 12% จะยงคงมเดกไดเขาเรยนระดบประถมศกษานอยกวา 8 ใน 10 คน ซงในกลมนครอบคลม 2 ใน 3 ของกลมประเทศในอนภมภาคซาฮาราอยางไรกตาม การประเมนผลวาบรรลเปาหมายการประถมศกษาถวนหนาแลวหรอไม ควรจะตองดทงเรองการลงทะเบยนเขาเรยน และดดวยวาเดกเหลานเรยนจนจบระดบประถมศกษาโดยตลอดรอดฝงหรอไม ในจำานวน 90 ประเทศทมขอมล คาดวาในป 2015 จะมเพยง 13 ประเทศเทานนทมเดกไมนอยกวา 97% เรยนจนถงปสดทาย ซง 10 ประเทศในจำานวนนเปนสมาชกสหภาพยโรป หรอสมาชกองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (OECD)

เปาหมาย 3: ทกษะการเรยนรและการดำารงชวตสำาหรบเยาวชนและผใหญ

เปาหมายทสามของโครงการ EFA นบเปนหนงในเปาหมายทถกละเลยมากทสด สวนหนงเปนเพราะไมมการกำาหนดตวชวดเพอใชตดตามความคบหนาของผลงาน รายงานฉบบประจำาป 2012 ไดนำาเสนอกรอบงานทครอบคลมแนวทางหลากหลายทมงปลกฝงทงทกษะพนฐาน ทกษะทจำาเปนตอการทำางาน และทกษะดานเทคนคและอาชพ เพอใชเปนยทธวธในการยกระดบงานตดตามผลในเรองน ทวาหนทางทชมชนนานาชาตจะสามารถไปถงจดหมายการวดทกษะในตวผเรยนรอยางเปนระบบกยงอยอกยาวไกล

หนทางสการปลกฝงทกษะพนฐานทมประสทธผลทสดกคอ ผานการเรยนรในระดบมธยมศกษา ในชวงป 1999-2011 อตราสวนจำานวนเดกทลงทะเบยนเรยนในระดบมธยมศกษาตอนตนเพมขนจาก 72% เปน 82% การเพมจำานวนอยางรวดเรวทสดเกดขนในอนภมภาคซาฮารา คอเพมมากกวาเทาตว แตเนองจากมจดเรมทตำามาก จงเพมขนไปไดถง 49% ในป 2011

การจะบมเพาะทกษะพนฐานใหสำาเรจไดนน เดกๆ จำาเปนตองเรยนใหจบชนมธยมศกษาตอนตน ผลการวเคราะหขอมลการสำารวจครวเรอนบงชวา ในป 2010 อตราการเรยนจบชนมธยมศกษาตอนตนในกลมประเทศรายไดตำาอยแค 37% เทานน อกทงยงมความเหลอมลำาในเรองนอยมาก นนคอ อตราเดกจากครอบครวรำารวยทสดทเรยนจบขนสงถง 61% ขณะทเดกจากครอบครวยากจนทสดเรยนจบชนมธยมศกษาตอนตนเพยง 14%

นบตงแตป 1999 เปนตนมา จำานวนเยาวชนทไมไดเขาโรงเรยนลดลง 31% ทำาใหคงเหลออยอก 69 ลานคนในป 2011 อยางไรกตาม สถตคอนขางจะคงทหลงป 2007 สงผลใหเยาวชนจำานวนมาก

ตาราง 4: นบตงแตป 2007 จำานวนเยาวชนทไมไดเขาโรงเรยนแทบจะไมลดลงเลย เยาวชนทไมไดเขาเรยน จำาแนกตามภมภาค ชวงป 1999-2011

แหลงทมา: ฐานขอมล UIS

เดกทไมไดเขาโรงเรยน

เยาวชนทไมไดเขาโรงเรยน

เยาว

ชนทไ

มไดเ

ขาโร

งเรยน

(ลาน

คน)

01999 2001 20112009200720052003

20

40

60

80

100

120

อนภมภาคซาฮารา22

40

31

57

6973

101

107

22

เอเชยใตและตะวนตก

โลก

ในกลม ประเทศ รายไดตำา มเดกจาก ครอบครวยากจนทสด เพยง 14% เทานนท เรยนจบชน มธยมตน

ตองการเขา “โครงการใหโอกาสทสองเพอปลกฝงทกษะพนฐาน” ในเอเชยใตและตะวนตก การลดจำานวนเยาวชนทไมไดเขาโรงเรยนเปนไปอยางเชองชา สงผลใหสดสวนการลดโดยรวมของภมภาคนขยบจาก 39% ในป 1999 เปน 45% ในป 2011 สำาหรบอนภมภาคซาฮารา จำานวนเยาวชนกลมนยงคงเดมอยท 22 ลานคนในชวงป 1999-2011 ทงนเพราะการขยายตวของจำานวนประชากรโดยรวมฉดรงสถตการขยายตวของเดกทลงทะเบยนเขาเรยนใหตำาลงจนดเหมอนผลงานไมคบหนา (ดตาราง 4)

เมอคาดการณวาการมธยมศกษาตอนตนถวนหนาจะกลายเปนเปาหมายทไดรบการกำาหนดอยางชดเจนภายหลงป 2015 การประเมนจดยนของโลกในภาพรวมในป 2015 จงเปนเรองทสำาคญยง จากการประเมนผลงานความคบหนาใน 82 ประเทศพบวา ในป 1999 มเพยง 26% เทานนทบรรลเปาหมายการมธยมศกษาตอนตนถวนหนา และขยบขนเปน 32% ในป 2011 ทงนคาดวาเมอถงป 2015 ตวเลขจะไปอยท 46%

นคอผลการประเมนทองขอมลจาก 40% ของประเทศทงหมดเทานน ซงครอบคลม 2 ใน 3 ของประเทศในทวปอเมรกาเหนอและยโรปตะวนตก บวกกบ 1 ใน 4 ของประเทศในภมภาคซาฮารา ดงนนนจงมใชภาพทสะทอนสถานการณจรงในภาพรวม หากเรานำาบรรดาประเทศทยงไมสามารถบรรลเปาหมายการประถมศกษาถวนหนาไดมารวมประเมน อตรารอยละของประเทศทจะสามารถบรรลเปาหมายการมธยมศกษาตอนตนถวนหนาไดภายในป 2015 กยอมจะตำากวานมาก

10

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

เปาหมาย 4: การรหนงสอของผใหญ

การรหนงสอถวนหนาเปนรากฐานของความเจรญทางเศรษฐกจและสงคม การปลกฝงทกษะการอานออกเขยนไดและคดเลขเปนจะไดผลดทสด ถาเรมในวยเดกผานการศกษาทมคณภาพด มเพยงไมกประเทศเทานนทหยบยนโอกาสทางการศกษาครงทสองใหแกผใหญทไมรหนงสออยางจรงๆจงๆ เพราะเหตน บรรดาประเทศทมสถตการเขาเรยนในโรงเรยนตำามาโดยตลอดจงไมสามารถขจดปญหาการไมรหนงสอในผใหญ

จำานวนผใหญทไมรหนงสอยงคงสงอยอยางตอเนองท 774 ลานคน ซงลดลง 12% ตงแตป 1990 แตจากป 2000 เปนตนมากลบลดลงเพยง 1% และคาดวาเมอถงป 2015 จะลดลงเหลอ 743 ลานคน เกอบ 3 ใน 4 ของผใหญทไมรหนงสอกระจกตวอยใน 10 ประเทศ (ดตาราง 5) และเกอบ 2 ใน 3 จากจำานวนรวมนเปนผหญง โดยทสดสวนนไมไดลดลงเลยนบตงแตป 1990 จากขอมลทมอยของ 61 ประเทศ คาดวาภายในป 2015 ราวครงหนงจะสามารถบรรลเปาหมายลดความเหลอมลำาระหวางชายหญงเรองการรหนงสอของผใหญ ในขณะทอก 10 ประเทศกเกอบจะถงจดหมายปลายทาง

ตงแตป 1990 อตราการรหนงสอของผใหญเพมเรวทสดในกลมประเทศอาหรบ อยางไรกด การเพมจำานวนของประชากรสงผล ใหจำานวนผใหญทไมรหนงสอลดลงไมมากจาก 52 ลานคนเหลอ 48 ลานคน ดวยเหตผลทคลายคลงกนทำาใหภมภาคเอเชยใตและตะวนตกทมอตราการเพมของผใหญทรหนงสอเรวทสดเปนอนดบสอง กลบมจำานวนผใหญทไมรหนงสอคงทคอ เกนกวา 400 ลานคน สวนในอนภมภาคซาฮาราตงแตป 1990 เปนตนมา การขยายตวของประชากรสงผลใหจำานวนผใหญทไมรหนงสอเพมขนถง 37% ไปอยท 182 ลานคนในป 2011 และคาดวาภายในป 2015 จะมผใหญทไมรหนงสอในโลกถง 26% อยในอนภมภาคซาฮารา โดยเพมขนจากป 1990 ถง 15%

ความคบหนาทดำาเนนไปอยางเชองชาทำาใหแทบจะไมมอะไรเปลยนแปลงเลยในเรองจำานวนประเทศทบรรลเปาหมายการรหนงสอของผใหญโดยถวนหนา 21% จากจำานวน 87 ประเทศสามารถบรรลเปาหมายดงกลาวไดแลวในป 2000 และระหวางป 2000-2011 เพมเปน 26% ในทางตรงกนขามอก 26% ยงอยหางไกลเปาหมายมากในป 2011 คาดวาในป 2015 ประเทศทจะสามารถบรรลเปาหมายจะเพมเปน 29% ในขณะทอก 37% ยงอยอกไกลลบจากเปาหมาย

15 ประเทศในแอฟรกาตะวนตกอยในกลมประเทศทมอตราการรหนงสอของผใหญแยทสดในโลก โดย 5 ประเทศในจำานวนนมอตราทตำาทสดในโลกดวย นนคอ ตำากวา 35% นอกจากน 5 ประเทศขางตนกยงมอตราการรหนงสอของผหญงตำากวา 25% เมอเทยบ

ตาราง 5: 10 ประเทศ คดเปน 72% ของประชากรผใหญทไมรหนงสอทวโลก จำานวนของผใหญทไมรหนงสอ/10 ประเทศทมอตราประชากรผใหญทไมรหนงสอสงทสด ในชวงป 1985-1994 และ

ชวงป 2005-2011

*ไมมขอมล

แหลงทมา: ภาคผนวก ตารางสถต 2

อนเ

ดย จน

ปากส

ถาน*

บงกล

าเทศ

ไนจเ

รย

เอธโ

อเป

ย

อยป

ต

บราซ

ล*

อนโ

ดนเ

ซย

สาธ.

ปชต

.คอ

งโก*

จำานว

นผให

ญทไ

มรห

นงสอ

(ลา

นคน)

0

10

20

30

40

50

150

200

250

300

1985–1994

287 287

183

2005–2011

ตงแตป 2000 จำานวนผใหญทไมรหนงสอ ลดลงเพยง 1%

กบเกณฑเฉลยของอนภมภาคซาฮาราซงอยท 50% และแนวโนมดงกลาวกไมมททาวาจะกระเตองขนในเรววน ในจำานวน 15 ประเทศทกลาวมาแลว ม 12 ประเทศทเยาวชนหญงรหนงสอไมถงครงหนง

เปาหมาย 5: ความเสมอภาคระหวางหญงชาย

กาวแรกในการเดนไปสเปาหมายท 5 ของ EFA กระทำาไดดวยการสรางหลกประกนใหอตราสวนการลงทะเบยนเรยนเทาเทยมกนระหวางเดกผชายกบเดกผหญง ความเสมอภาคระหวางชายหญงซงเปนจดหมายสงสดของเปาหมายนจะเกดขนไดกตองมองคประกอบดงตอไปนคอ มบรรยากาศในโรงเรยนทเหมาะสมเออตอการเรยนร มแนวทางปฏบตทไรอคต รวมทงเปดโอกาสทเทาเทยมใหเดกชายและเดกหญงพฒนาตนเองจนเตมศกยภาพ

รปแบบความเหลอมลำาระหวางชายหญงในแตละประเทศแตกตางกนไป โดยจำาแนกไดตามกลมรายได ความเหลอมลำาในกลมประเทศรายไดตำามกจะมเดกหญงเปนกลมทขาดโอกาส นนคอ ม 20% ของกลมประเทศนเทานนทมความเสมอภาคระหวางชายหญงในระดบประถมศกษา และ 10% ในระดบมธยมศกษาตอนตน สวนมธยมศกษาตอนปลายสถตอยท 8% เมอมองกลมประเทศรายไดปานกลางและรายไดสง ทซงมความเสมอภาคในทกๆ ระดบการศกษามากกวากลมประเทศรายไดตำา จะเหนวา ยงการศกษาเพมระดบสงขน ความเหลอมลำากยงเพมขนโดยเดกชายเปนฝายดอยโอกาสแทน เชน ความเหลอมลำาในระดบประถมศกษาของกลมประเทศรายไดปานกลางคอนไปทางสง จะอยท 2% และจะสงขน

11

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

เปน 23% ในระดบมธยมศกษาตอนตน จนขยบถง 62% ในระดบมธยมศกษาตอนปลาย จากกรณนกลายเปนความเหลอมลำาทมจำานวนเดกผหญงในโรงเรยนมากกวาเดกผชาย (ดตาราง 6)

มการกำาหนดใหบรรลเปาหมายความเสมอภาคระหวางชายหญงในระดบประถมและมธยมศกษาภายในป 2005 กอนเปาหมายอนๆ ทวาแมจะลวงเลยมาถงป 2011 ประเทศจำานวนมากกยงไมสามารถบรรลเปาหมายยอยนได สำาหรบ 161 ประเทศมเพยง 57% เทานนทสามารถขจดความเหลอมลำาระหวางเดกชายกบเดกหญงไดสำาเรจในระดบประถมศกษาในป 1999 และในชวงป 1999-2011 ความสำาเรจขยบขนเปน 63% สวนจำานวนประเทศทยงอยหางไกลเปาหมายมากทสด ซงมเดกหญงเขาเรยนนอยกวา 90 คนตอการเขาเรยนของเดกชาย 100 คน กลดลงจาก 19% ในป 1999 เหลอ 9% ในป 2011

เมอมองไปขางหนาภายในป 2015 คาดวา 70% จะบรรลเปาหมายขางตน ในขณะทอก 9% กอยใกลเปาหมาย ในทางตรงขาม 14% จะยงคงอยไกลจากเปาหมาย และอก 7% จะยงอยหางไกลมาก ซง 3 ใน 4 ของกลมหลงสดเปนประเทศในอนภมภาคซาฮารา

การเขาใกลความเสมอภาคระหวางชายหญงมไดหมายความวาจะมเดกในโรงเรยนมากขน ตวอยางเชนทบรกนาฟาโซ คาดวาภายในป 2015 จะสามารถบรรลเปาหมายความเทาเทยมในระดบประถมศกษาได แตกยงมอตราการเขาโรงเรยนโดยรวมตำาทสดในโลกเปนอนดบ 7 สวนในเซเนกล ชองวางของความเหลอมลำาทแคบ

ตาราง 6: มไมกประเทศในกลมรายไดตำาทบรรลเปาหมายความเสมอภาคระหวางหญงชาย ไมวาจะเปนการศกษาในระดบใด ประเทศทมอตราสวนการเขาเรยนของเดกหญงและเดกชายอยางเสมอภาค จำาแนกตามกลมรายไดของประเทศ ป 2011

แหลงทมา: ฐานขอมล UIS

ประถม ประถม ประถม ประถมมธยมตน มธยมตน มธยมตน มธยมตน

กลมประเทศรายไดตำา กลมประเทศรายไดปานกลางคอนไปทางตำา กลมประเทศรายไดปานกลางคอนไปทางสง กลมประเทศรายไดสง

มธยมปลาย มธยมปลาย มธยมปลาย มธยมปลาย

ความเหลอมลำาทมเดกชาย

มากกวา

ความเสมอภาค

ความเหลอมลำาทมเดกหญง

มากกวา

จำานว

นประ

เทศ

(%

)

0

20

40

60

80

100

คาดวา ภายในป 2015 จำานวน 70% จาก 161 ประเทศ จะบรรลเปาหมาย ความเสมอภาคระหวางเดกหญงกบเดกชาย ในระดบ ประถมศกษา

ลงเปนเพราะจำานวนลงทะเบยนเรยนของเดกหญงเพมขน ขณะทอตราสวนของเดกชายไมไดเพมเลยนบตงแตป 2004 เปนตนมา

เมอมองระดบมธยมศกษาตอนตน 43% จาก 150 ประเทศบรรลความเสมอภาคไดในป 1999 และคาดวาภายในป 2015 ตวเลขจะเพมเปน 56% ในทางตรงขาม 33% ยงอยหางจากเปาหมายในป 1999 และ 3 ใน 4 จากจำานวนน ฝายเดกหญงเปนผดอยโอกาสทางการศกษา คาดวาภายในป 2015 จำานวนประเทศทจะยงคงมความเหลอมลำาในระดบมธยมศกษาตอนตนจะอยท 21% ซง 70% ในกลมนเดกหญงจะเปนกลมดอยโอกาส

แตความกาวหนาอยางรวดเรวกเกดขนได ดงเชนทตรก ซงเกอบจะบรรลเปาหมายความเสมอภาคระหวางชายหญงไดทงในระดบมธยมศกษาตอนตนและตอนปลาย แมวาดชนชวดความเสมอภาคในป 1991 จะอยท 0.74 ในระดบมธยมตน และ 0.62 ในระดบมธยมปลายกตาม แตในกรณนเราจะมานงอมอกอมใจกคงจะไมได เพราะมมมองและแนวคดตามประเพณนยมในเรองบทบาทของชายหญงซงแผซานอยในสงคมกถกซมซบไปถงโรงเรยนดวยเชนกน

เปาหมาย 6: คณภาพการศกษา

การยกระดบการเรยนรและคณภาพการศกษานาจะเปนหวใจของกรอบงานการพฒนาทวโลกภายหลงป 2015 การเปลยนแปลง ดงกลาวมความสำาคญอยางยงยวดตอการพฒนาโอกาสทางการศกษาใหแกเดกจำานวน 250 ลานคนทยงอานไมออก เขยนไมได รวมทงคดเลขงายๆ ไมเปน มหนำาซำาเดก 130 ลานคนในจำานวนน

12

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

กำาลงเรยนอยในโรงเรยน แตกลบไมสามารถเรยนรทกษะพนฐานไดวธหนงทใชประเมนความกาวหนาตามเปาหมายท 6 กคอ การใชอตราสวนนกเรยน/คร อตราสวนนกเรยน/ครโดยเฉลยทวโลกแทบจะไมมการเปลยนแปลงเลยทงในระดบปฐมวย ประถมศกษา และมธยมศกษา ในอนภมภาคซาฮาราทซงการจางครตามไมทนการขยายจำานวนของเดกนกเรยน อตราสวนนกเรยน/ครทเคยชะงกงนมาถงปจจบนไดกลายเปนอตราสวนทสงสดในโลก ทงในระดบปฐมวยและประถมศกษา จาก 162 ประเทศทมขอมลในป 2011 อตราสวนนกเรยน/ครในระดบประถมศกษาของ 26 ประเทศเกน 40:1 และ 23 ประเทศในจำานวนนอยในอนภมภาคซาฮารา

ในชวงป 1999-2011 อตราสวนนกเรยน/ครในระดบประถมศกษาเพมขนอยางนอย 20% ใน 9 ประเทศ ตรงกนขามกบอก 60 ประเทศทมอตราสวนนกเรยน/ครลดลงอยางนอย 20% สวนประเทศคองโก เอธโอเปย และมาล สามารถเพมจำานวนนกเรยนระดบประถมศกษาไดมากกวาสองเทา ในขณะเดยวกนกสามารถลดอตราสวนนกเรยน/ครไดมากกวา 10 คนตอคร 1 คน

อยางไรกตาม หลายประเทศสามารถเพมจำานวนครไดอยางรวดเรวดวยการจางคนมาสอนโดยไมใหการฝกอบรมใดๆ วธนแมจะชวยเพมจำานวนเดกนกเรยนได แตกสงผลเสยตอคณภาพการศกษา จำานวน 1 ใน 3 ของประเทศทมขอมล นอยกวา 75% ของครในแตละประเทศผานการอบรมระดบมาตรฐานของชาต อตราสวนนกเรยน/ครทผานการอบรมมากกวาอตราสวนนกเรยน/ครทไมผานการอบรมถง 10 คน นนคอ ครทผานการอบรม 1 คนจะมนกเรยนทตองสอนมากกวาครทไมผานการอบรมถง 10 คนจากจำานวน 29 ใน 98 ประเทศ โดย 2 ใน 3 ของ 29 ประเทศกอยในอนภมภาคซาฮารา (ดตาราง 7)

ในระดบมธยมศกษาพบวา ใน 14 จาก 130 ประเทศทมขอมล อตราสวนนกเรยน/ครเกน 30:1 ถงแมวาประเทศสวนใหญทกำาลงเผชญปญหาอนหนกหนาทสดจะอยในอนภมภาคซาฮารา แตภมภาคนกยงสามารถเพมจำานวนครระดบมธยมศกษาไดถง 2 เทาในชวงป 1999-2011 จาก 60 ประเทศทมขอมลเกยวกบครระดบมธยมศกษาทผานการฝกอบรม พบวาครงหนงมครทผานการอบรมตามเกณฑมาตรฐานของชาตนอยกวา 75% ขณะทอก 11 ประเทศมนอยกวา 50%

สดสวนของครทผานการฝกอบรมตามมาตรฐานแหงชาตยงตำาเปนพเศษสำาหรบการศกษาระดบปฐมวย แมวาจำานวนครระดบปฐมวยจะเพมขน 53% ตงแตป 2000 แตใน 40 จาก 75 ประเทศทมขอมล พบวามครทผานการฝกอบรมตามมาตรฐานของชาตนอยกวา 75%

ตาราง 7: ใน 29 ประเทศมชองวางทกวางมากระหวางจำานวนนกเรยน/ครทผานการฝกอบรม กบจำานวนนกเรยน/ครทไมเคยไดรบการฝกอบรม อตราสวนนกเรยน/ครทไมไดรบการฝกอบรม และอตราสวนนกเรยน/ครทผานการฝกอบรม ระดบประถมศกษา

ประเทศทมอตราสวนนกเรยน/ครทผานการฝกอบรมมากกวาอตราสวนนกเรยน/ครทไมไดรบการอบรม อยางนอย

10:1 ในป 2011

อตราสวนนกเรยน/ครทผานการฝกอบรม

อตราสวนนกเรยน/ครทไมไดรบการฝกอบรม

จำานว

นนกเ

รยนต

อค

ร 1

คน

0

20

40

60

80

100

120

140

160

บารเ

บโด

ส

โดมน

กา

กาต

าร

ครก

ซสถา

น

กายอ

านา

นการ

ากว

หมเ

กาะโ

ซโลม

อน

เบลซ

ไลบเ

รย

คอ

โมโร

ส

เลโซ

โท

เซาต

เม/ป

รนซป

ไนจเ

รย

อเค

วทอ

เรยล

กน

โตโก กน

กานา

ซดาน

(กอ

นการ

แยกป

ระเท

ศ)

เซยร

ราลโ

อน

โมซม

บก

แคเม

อรน

บงกล

าเทศ

เซเน

กล มาล

เบนน ชา

ด

เอธโ

อเป

ย

กนบส

เซา

สาธ.

แอฟ

รกาก

ลาง

แหลงทมา: ภาคผนวก ตารางสถต 8

จำานวน 1 ใน 3 ของประเทศ ทมขอมล นอยกวา 75% ของครใน แตละประเทศผานการอบรม

ในบางบรบท การมครผหญงในโรงเรยนเปนปจจยสำาคญอยางยงในการดงดดเดกผหญงใหเขาโรงเรยน รวมทงชวยยกระดบผลสมฤทธทางการศกษาของเดกหญง ถงกระนน ปญหาการขาดแคลนคร ผหญงกยงปรากฏอยในหลายๆ ประเทศทมความเหลอมลำาระหวางจำานวนนกเรยนชายหญงในระดบสง เชน จบต และเอรเทรย

การสอนของครจะมประสทธผลไดจำาตองอาศยสอการเรยนการสอนคณภาพด แตครจำานวนมากกยงเขาไมถงตำาราเรยนเสยดวยซำา ในแทนซาเนยมเพยง 3.5% ของนกเรยนชนประถมปท 6 ทงหมดเทานนทมหนงสอหนงเลมไวอานคนเดยว นกเรยนในประเทศยากจนเปนจำานวนมากตองเผชญกบอกปญหาหนง นนคอ โครงสราง พนฐานทอยในสภาพยำาแย เดกๆ มกจะอยในหองเรยนทแออด โดยเฉพาะเดกเลกจะอยในสภาพแยทสด ในมาลาว หองเรยนของเดกชนประถมปท 1 จะมนกเรยนโดยเฉลยถงหองละ 130 คน เมอเปรยบเทยบกบปสดทายจะมเดกหองละ 64 คน ในประเทศชาด โรงเรยน 1 ใน 4 เทานนทมหองสขา และมเพยง 1 ใน 3 ของจำานวนสขาทงหมดเทานนทเดกผหญงสามารถใชได

เมอพจารณาวายงมเดกราว 250 ลานคนทยงไมสามารถเรยนรทกษะพนฐานได จงเปนเรองสำาคญทจะตองกำาหนดเปาหมายทวโลกหลงป 2015 เพอตดตามดวาภายในป 2030 เดกและเยาวชน ทกคนไมวาจะอยในสภาวะเชนใดกตาม จะสามารถเรยนรและปลกฝงทกษะพนฐานในการอานเขยนและคำานวณไดสำาเรจหรอไม? การจะบรรลเปาหมายดงกลาวไดนน ประเทศตางๆ จำาตองเสรมสรางระบบ

13

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ประเมนผลระดบชาตใหแขงแกรง พรอมหลกประกนวาจะนำาผลทไดไปใชเพอกำาหนดนโยบายตอไป อนทจรง ระบบประเมนผลระดบชาตในหลายๆ ประเทศกยงขาดในจดน โดยทรฐมกจะคดวาระบบการสอบในโรงเรยนของรฐกคอระบบประเมนผลระดบชาต ซงทจรงแลวการสอบทวไปมจดประสงคหลกคอ การเลอนระดบชนการศกษาใหสงขนสำาหรบนกเรยน สวนการประเมนผลระดบชาตควรนำามาใชเปนเครองมอวนจฉยวานกเรยนสามารถเรยนรไดตามมาตรฐานทวางไวอยางเหมาะสมกบวยและระดบชนการศกษาหรอไม? รวมทงใชวเคราะหดวยวา ผลสมฤทธทางการศกษาในแตละกลมยอยของประชากรในประเทศมการเปลยนแปลงในระยะยาวอยางไร?

การประเมนผลระดบภมภาคและระดบนานาชาตมความสำาคญ ยงตอการตดตามผลตามเปาหมายการเรยนรทวโลกหลงป 2015 ในเมอการปรบปรงงานตดตามผลทวโลกในเรองการเขาถงโอกาสทางการศกษาไดชวยสรางแรงกดดนใหรฐทงหลายลกขนมาสรางหลกประกนใหเดกทกคนเรยนจนจบระดบประถมศกษาไดสำาเรจ ในทำานองเดยวกน หากมการตดตามผลการเรยนรทวโลกใหดยงขน กคงจะสามารถผลกดนรฐทงหลายใหสรางหลกประกนวา เดก ทกคนไมเพยงแตจะตองเขาโรงเรยนเทานน แตยงตองสามารถเรยนรจนมทกษะพนฐานทใชงานไดจรงอกดวย

การประเมนผลดงทกลาวมาแลวจะชวยใหงานตดตามผลตามเปาหมายการเรยนรทวโลกภายหลงป 2015 เปนไปดวยดได กตอเมอดำาเนนการตามหลกการสำาคญ 3 ประการคอ หนง เมอมการวเคราะหผลการประเมน จะตองพจารณาเดกและเยาวชนทกคน มใชเฉพาะเดกทอยในโรงเรยนและเขารวมรบการประเมนผลในขณะนนเทานน เพราะเมอถงเวลาจดการประเมนผลจรงๆ เดกดอยโอกาสอาจจะออกจากระบบโรงเรยนไปแลวกได จงไมสามารถผานมาตรฐานการเรยนรขนตำาได ดงนน หากไมนบเดกดอยโอกาสเหลานรวมไปดวย กหมายความวาสดสวนของปญหาจะนอยกวาความเปนจรง สอง ขอมลเกยวกบลกษณะนสยทเปนภมหลงของนกเรยนเปนสงจำาเปนในการบงชวา นกเรยนกลมใดบางทยงไมสามารถเรยนรทกษะพนฐาน สาม ควรนำาขอมลเกยวกบคณภาพของระบบการศกษามาผนวกไวเปนสวนหนงของการประเมนผลดวย

ไมละทงผใดไวเบองหลง — จะตองใชเวลาอกนานสกเพยงใด?

ภายหลงป 2015 เปาหมายทง 6 ขอของ EFA จะยงคงเปนภารกจทไมลลวง ขณะทงานเรงดวนใหมๆ กยอมจะปรากฏขน การวเคราะหระยะเวลากวาทเราจะสามารถบรรลเปาหมายการประถมศกษาและการมธยมศกษาตอนตนถวนหนา รวมทงการรหนงสอในเยาวชน สะทอนภาพทนากงวลใจยงนก

ตาราง 8 : หนทางสเปาหมายการประถมศกษาและการมธยมศกษาตอนตน ถวนหนาสำาหรบอนภมภาคซาฮาราดจะทอดยาวไปในอนาคต ปทคาดวาจะบรรลการประถมศกษาและการมธยมศกษาตอนตนถวนหนาเกนกวา 97%

จำาแนกตามกลมประชากรในอนภมภาคซาฮารา

แหลงทมา: การคาดคะเนจากทมรายงานการตดตามผล EFA ทวโลก (2013) องขอมลของ Lange (2013)

ปทบร

รลเป

าหมา

ย

การป

ระถม

ศกษ

าและ

การม

ธยมศ

กษาต

อนต

นถวน

หนา

เดกช

ายทร

ำารวย

ทสด

เดกห

ญงท

รำารว

ยทสด

เดกช

ายใน

เมอ

ง

เดกห

ญงใ

นเมอ

ง

อนภ

มภาค

ซาฮ

ารา

เดกช

ายใน

ชนบท

เดกห

ญงใ

นชนบ

ท

เดกช

ายทย

ากจน

ทสด

เดกห

ญงท

ยากจ

นทสด

มธยมศกษาตอนตน

ประถมศกษา

2010

2020

2030

2040

2050

2060

2070

2080

2090

2100

2110

2120

ในอนภมภาคซาฮารา กวากลมเดกหญงทยากจนทสดจะบรรลเปาหมายเรยนจบระดบประถมศกษากนถวนหนาได กตองรอจนถง ป 2086

จากขอมลของ 74 ประเทศในกลมรายไดตำาและรายไดปานกลาง คาดวาเดกชายทรำารวยจะบรรลเปาหมายการประถมศกษาถวนหนาไดใน 56 ประเทศภายในป 2030 ขณะทเดกหญงผยากจนจะไปถงเปาหมายเดยวกนภายในเวลาดงกลาวไดเพยง 7 ประเทศ โดยมประเทศในกลมรายไดตำาเพยงประเทศเดยวเทานนททำาได แมจะมองไปไกลถงป 2060 เหลาเดกหญงยากจนใน 24 จาก 28 ประเทศในกลมรายไดตำาทยกมาวเคราะห กยงคงไปไมถงเปาหมายอยด เมอมองไปทอนภมภาคซาฮารา หากแนวโนมยงคงเปนไปเชนเดม พวกเดกผชายทรำารวยทสดจะบรรลเปาหมายการประถมศกษาถวนหนาภายในป 2021 ขณะทกวาพวกเดกผหญงทยากจนทสดจะตามไปทนกตองรอจนถงป 2086 (ดตาราง 8)

การใชชวตในโรงเรยนประถมศกษากใชวาจะเปนการรบประกนวาเดกจะสามารถอานออกเขยนไดเสมอไป จาก 68 ประเทศทมขอมล คาดวาหญงสาวทยากจนทสดจะบรรลเปาหมายการรหนงสอ ถวนหนาไดในป 2072

สถานการณยงเลวรายกวานมาก เมอมองเปาหมายการมธยมศกษาตอนตนถวนหนา จาก 44 ใน 74 ประเทศททำาการวเคราะห มชองวางถง 50 ประหวางเวลาทกลมเดกชายทรำารวยทสดจะบรรลเปาหมายการมธยมศกษาตอนตนถวนหนา กบเวลาทกลมเดกหญงทยากจนทสดจะทำาได และหากวาแนวโนมยงคงเปนไปดงเชนทผานมา กคาดวากลมเดกหญงจากครอบครวยากจนทสดในอนภมภาคซาฮาราจะไปถงเปาหมายนไดในป 2111 ซงชากวากลมเดกชายจากครอบครวทรำารวยทสดถง 64 ป

14

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

แมวาภาพแหงการคาดคะเนดงกลาวจะนาทดทอใจอยางทสด ทวาในเมอมนคอภาพซงสรางขนบนพนฐานของแนวโนมในชวงเวลาไมนานมาน นนหมายความวา เรายงสามารถเปลยนแปลงภาพดงกลาวไดหากบรรดารฐทงหลาย ผใหการสนบสนนชวยเหลอ ตลอดจนประชาคมการศกษานานาชาตตางรวมมอรวมใจสรางโอกาสทางการศกษาใหเขาถงปวงชนทกคน รวมทงกลมผดอยโอกาส นอกจากน ภาพการคาดคะเนยงแสดงใหเหนความสำาคญของการตดตามผลความกาวหนาตามเปาหมายการศกษาของบรรดากลมผดอยโอกาสทสดหลงป 2015 และการกำาหนดนโยบายเพอเรงรดผลงานใหคบหนาโดยการปรบเปลยนแนวปฏบตจนเกดดลยภาพ

การตดตามผลตามเปาหมายการศกษาของโลกภายหลงป 2015

นบตงแตมการรบรองเปาหมายการศกษาเพอปวงชน 6 ขอทดาการในประเทศเซเนกลเมอป 2000 การขาดเปาหมายและดชน ชวดทแนนอนเทยงตรงสงผลใหงานการศกษาทมความสำาคญในลำาดบตนๆ ไมไดรบความสนใจเทาทควรจะเปน

การยกรางเปาหมายใหมๆ หลงป 2015 ควรองอยกบหลกการทเชดชการศกษาในสถานะสทธททกคนพงมโดยตองสรางหลกประกนใหเดกทกคนไดรบโอกาสทางการศกษาอยางเทาเทยม อกทงตระหนกรและยอมรบวามขนตอนการเรยนรทหลากหลายในแตละชวงชวตของปจเจกชน ทงนควรจะมการกำาหนดชดเปาหมายทเปนหวใจสำาคญ 1 ชดซงสอดคลองกบแผนปฏบตการพฒนาของโลก จากนนสงทควรกำาหนดตามมากคอ ชดเปาหมายทม รายละเอยดมากขน ซงจะกลายเปนกรอบงานการศกษาเพอปวงชนภายหลงป 2015 นนเอง เปาหมายแตละขอจะตองชดเจนและวดผลได เพอใหแนใจวาไมไดทงผใดตกหลนไวเบองหลง ภารกจนจะสำาเรจลลวงไดกตอเมอมการตดตามผลสมฤทธทางการศกษาของกลมททำาไดตำาทสดอยางใกลชด เพอลดชองวางใหแคบลงระหวางกลมทมผลสมฤทธดทสดกบกลมทแยทสด

จำานวนปทเยาวชนเรยนอยในโรงเรยนเปนวธหนงทใชวดความกาวหนาในการเขาถงโอกาสทางการศกษาไดในภาพรวม เยาวชนจำาเปนตองอยในโรงเรยนราวๆ 9 ปเพอการบรรลเปาหมายให ทกคนเรยนจบระดบมธยมศกษาตอนตนภายในป 2030 แตเมอป 2010 พบวากลมชายหนมทรวยทสดในเขตเมองในกลมประเทศรายไดตำาใชเวลาในโรงเรยนโดยเฉลยถง 9.5 ปแลว และมากกวา 12 ปในกลมประเทศรายไดปานกลางคอนไปทางตำา ทวากลมหญงสาวทยากจนทสดในชนบทในกลมประเทศรายไดตำาและรายไดปานกลางคอนไปทางตำา มเวลานอยกวา 3 ปในโรงเรยน ซงจะเหนไดวาตำากวาเปาหมาย 6 ปทเชอมโยงกบการประถมศกษาถวนหนาซงควรจะบรรลผลภายในป 2015 (ดตาราง 9) ในอนภมภาคซาฮารา ชองวางเรองชวงเวลาทอยในโรงเรยนระหวางกลมผหญงทจนทสดในชนบทกบกลมผชายในเมองทรำารวยทสดระหวางป 2000-2010 กลบกวางขนกวาเดมจาก 6.9 ปกลายเปน 8.3 ป

ตาราง 9 : ความเหลอมลำาดานโอกาสทางการศกษายงคงไมมอะไรเปลยนแปลงในชวงทศวรรษทผานมา จำานวนปในโรงเรยน อาย: ระหวาง 20-24 ป ชวงเวลา: ราวป 2000 และราวป 2010

แหลงทมา: การวเคราะหของทมตดตามผล EFA (2013) องการสำารวจประชากรและสาธารณสข กบการ

สำารวจกลมดชนชวดหลายๆ ตว

จำานว

นปใน

โรงเ

รยน

0

ผห

ญงท

ยากจ

นทสด

ในชน

บท

123456789

101112

ผชา

ยทรำา

รวยท

สดใน

เมอ

ง

ผห

ญงท

ยากจ

นทสด

ในชน

บท

ผชา

ยทรำา

รวยท

สดใน

เมอ

ง

ผห

ญงท

ยากจ

นทสด

ในชน

บท

ผชา

ยทรำา

รวยท

สดใน

เมอ

ง

ผห

ญงท

ยากจ

นทสด

ในชน

บท

ผชา

ยทรำา

รวยท

สดใน

เมอ

ง

กลมประเทศ

รายไดตำา

กลมประเทศรายไดปานกลางคอนไปทางตำา

อนภมภาคซาฮารา เอเชยใตและ

ตะวนตก

ราวป 2000 ราวป 2010

ป 2010 กลมหญงสาวในชนบท ทยากจนทสดมโอกาสเรยนในโรงเรยนนอยกวา 3 ป

ในทศวรรษทผานมา มผลงานความกาวหนาเรองการเพมจำานวนนกเรยนประถมศกษามากกวาเรองการสรางหลกประกนใหมการเรยนจนจบระดบประถมหรอมธยมศกษาตอนตน ความเหลอมลำาอยางสดโตงยงคงมอย และชองวางกลบยงกวางมากขนดวยซำาในบางกรณ เชนทอนภมภาคซาฮาราในป 2000 กลมเดกชายจากครอบครวรำารวยทสดเกอบทกคนไดเขาโรงเรยน เมอถงปลายทศวรรษ อตราการเรยนจบระดบประถมศกษาของเดกกลมนอยท 87% และในระดบมธยมศกษาตอนตนอยท 70% ในทางตรงกนขาม 49% ของกลมเดกหญงยากจนทสดในชนบทเทานนทไดเขาเรยนตอนตนทศวรรษ และเพมเปน 61% เมอปลายทศวรรษ แต 25% เทานนทเรยนจบระดบประถมศกษา และ 11% เรยนจบระดบมธยมศกษาตอนตนในป 2000 ทวาเมอถงปลายทศวรรษ สถตทตำาอยแลวยงตกลงไปอกอยท 23% และ 9% ตามลำาดบ สวนในภมภาคเอเชยใตและตะวนตก ชองวางในเรองนกกวางเชนกน และสวนใหญไมคอยจะมการเปลยนแปลง ตอนปลายทศวรรษกลมผชายในเมองทรำารวยทสดเรยนจบการศกษาระดบมธยมตนถง 89% ขณะทสถตของเดกหญงทยากจนทสดในชนบทอยท 13% เทานน

เปาหมายดานการเรยนรเปนองคประกอบทจะขาดเสยมไดในกรอบงานตดตามผลการศกษาทวโลกในอนาคต แตการมงเนนเฉพาะผลการประเมนการเรยนรสามารถนำาพาใหเกดการเขาใจทผดพลาดไดในกรณทเดกจำานวนมากเลกเรยนกลางคนกอน ทจะเรยนถงระดบชนทมการทดสอบทกษะจรงๆ เชนทแทนซาเนย สดสวนของเดกทเรยนอยในชนประถมศกษาปท 6 ทสอบผานมาตรฐานการอานขนตำาในป 2007 อยท 80% ในกลมเดกหญง

15

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ชนบททยากจนทสด และ 97% ในกลมเดกชายทรำารวยทสด ในเมอง อยางไรกตาม ขณะท 92% ของกลมเดกชายทรำารวยทสดในเมองซงอยในชวงอายระดบประถมปท 6 สามารถเรยนจนถงชนน แตในกลมเดกหญงผยากจนทสดในชนบทสามารถฝาฟนเรยนจนถงชนประถมปท 6 ไดเพยงแค 40% และถาเราตงสมมตฐานวา เดกทเรยนไมถงชนประถมปท 6 จะไมสามารถสอบผานเกณฑมาตรฐานขนตำาได ยอมหมายความวา สดสวนในกลมเดกชายรำารวยทสดในเมองซงมทกษะพนฐานจะลดลงไปอยท 90% และสดสวนของเดกหญงยากจนทสดในชนบทกจะเหลอเพยง 32% เทานน

การจะแนใจไดวาเราสามารถเอาชนะปญหาความเหลอมลำาไดภายในป 2030 นน แผนงานของชาตจำาเปนตองมเปาหมายทเฉพาะเจาะจงลงไป เพอใหสามารถตดตามการมสวนรวมทางการศกษาและการเรยนรของกลมประชากรทกๆ กลมได เพราะในปจจบนแทบจะไมมแผนเชนนปรากฏอยในประเทศใดเลย ความเหลอมลำาระหวางหญงชายเปนประเดนความดอยโอกาส ทพบอยในแผนการศกษาของชาตมากทสด ถงกระนนกมเพยง 24 จาก 53 ประเทศทนำามาวเคราะหในรายงานฉบบนเทานนทกำาหนดเปาหมายความเสมอภาคระหวางหญงชายในระดบประถมและมธยมศกษาตอนตนเอาไวในแผนการศกษาของชาต

ในจำานวนนม 4 แผนทกำาหนดดชนชวดการมสวนรวมของกลมชาตพนธทเฉพาะเจาะจง และมเพยง 3 แผนเทานนทระบเปาหมายชดเจนเรองความเหลอมลำาดานการเขาถงโอกาสทางการศกษาระหวางเขตเมองกบเขตชนบททงในระดบประถมและมธยมศกษาตอนตน นอกจากนยงมอก 3 แผนงานทมตวชวดการเขาโรงเรยนระหวางกลมเดกยากจนกบกลมเดกรำารวย แผนของบงกลาเทศกำาหนดกรอบงานตดตามความกาวหนาดานอตราสวนการเขา

มเพยง 8 ใน 53 ประเทศเทานนทม แผนงานตดตามดเรองความเหลอมลำาดานการเรยนร

โรงเรยน โดยจำาแนกออกเปน 5 กลมตามสถานะทางเศรษฐกจ (wealth quintiles) สวนประเทศนามเบยไดกำาหนดเปาหมาย ใหนำา 80% ของเดกกำาพราและเดกเปราะบางกลมอนๆ ในแตละภมภาคเขาโรงเรยนประถมและมธยมศกษาใหสำาเรจภายในปสดทายของแผนงานทวางไว

จำานวนประเทศทมแผนตดตามงานเรองความเหลอมลำาดาน ผลสมฤทธทางการศกษายงนอยกวาเรองความเหลอมลำาระหวางชายหญงเสยอก มเพยง 8 จาก 53 ประเทศเทานนทเฝาดความเหลอมลำาในระดบประถมศกษา และอก 8 ประเทศเฝาดใน ระดบมธยมศกษาตอนตน การเฝาดนสวนใหญจำากดอยเฉพาะเรองความไมเทาเทยมดานผลสมฤทธระหวางชายหญง ยกเวนในกรณของศรลงกา ทมเปาหมายวเคราะหคะแนนวชาคณตศาสตรและภาษาพนเมองในกลมภมภาคทมผลสมฤทธตำารวมอยในแผนงานดวย

ในชวงทศวรรษทผานมา ความลมเหลวในการประเมนผลความกาวหนาของประชากรกลมยอยๆ ตามเปาหมายการศกษาไดชวยอำาพรางชองวางทกวางมากของความไมเทาเทยมกนในหมประชากร ปญหาพรางตาเชนนยงสะทอนใหเหนไดชดเจนมากขนจากการทแผนงานของชาตยงขาดเปาหมายการประเมนผลงาน การลดชองวางในระดบชาต ทงในดานการเขาถงโอกาสทางการศกษาและการเรยนรจรงๆ ดงนนเปาหมายหลงป 2015 จงตองครอบคลมพนธกจทจะทำาใหบรรดากลมประชากรผดอยโอกาสมากทสดสามารถบรรลเปาหมายในระดบทกำาหนดไวได หากทำาเชนนไมสำาเรจกเปนไปไดวา ผลความกาวหนาทกครงทมการตดตามจะยงคงอำาพรางความเปนจรงทวา กลมประชากรท ไดรบประโยชนมากทสดจากการจดการศกษา คอกลมคน ทมความไดเปรยบมากทสดของสงคม

16

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

งบประมาณไมเพยงพอเปนอปสรรคสำาคญๆ ประการหนงทขดขวางการบรรลเปาหมายการศกษาเพอปวงชนทวโลก เรายงขาดเงนอก 26,000 ลานดอลลาร จงจะสามารถจดการศกษาพนฐานทมคณภาพดใหแกทกคนไดภายในป 2015 นนหมายความวา เปาหมายสงเดกทกคนเขาโรงเรยนใหทนป 2015 เปนภารกจทไกลเกนเออม โชคไมดทบรรดาผอนเคราะหเงนทนมแนวโนมจะลดมากกวาจะเพมเงนชวยเหลอในอนาคตอนใกล หากเราไมสามารถจดหามาตรการเรงดวนเพอปรบเปลยนรปแบบการชวยเหลอ เปาหมายนำาพาเดกทกคนเขาโรงเรยนพรอมทงสามารถเรยนรไดจรงภายในป 2015 กจะตกอยในสภาวะอนเปราะบางอยางยง

การพยายามปดชองวางดานการเงนอาจดเหมอนภารกจทเปนไปไมได เนองจากเรามเวลานอยมากกจะถงป 2015 แลว แตการวเคราะหในรายงานฉบบนแสดงใหเหนวา เราอาจจะปดชองวางนไดดวยวธจดหารายไดภายในประเทศใหมากขน จดสรรทรพยากรทรฐมอยแลวและทคาดวาจะมมาเพมจากชองทางใหมๆ ใหแกภาคการศกษาอยางพอเพยง รวมทงใสใจจรงจงกบความชวยเหลอจากตางประเทศ

ถาเปนไปตามทคาดคะเน เปาหมายการศกษาขอใหมๆ หลงป 2015 จะครอบคลมการมธยมศกษาตอนตน สงผลใหชองวางทางการเงนยงกวางขน นนคอจะทำาใหเราขาดงบปฏบตงานถง 38,000 ลานดอลลาร ดงนนกรอบงานหลงป 2015 จะตองกำาหนดเปาหมายดานการเงนอยางชดเจนโดยเนนความโปรงใสเตมรอยเปอรเซนต เพอใหผหยบยนความชวยเหลอทกๆ รายรบผดชอบในพนธสญญาของพวกเขา และเพอไมทำาใหชองวางดานการเงนไปขวางกนคำามนสญญาทเราใหไวกบเดกๆ

ประเทศจำานวนมากทยงหางไกลเปาหมาย EFA จำาเปนตองเพมเงนลงทนดานการศกษา

เมอไมกปทผานมาน งบภายในประเทศดานการศกษาเพมขนอยางตอเนองโดยเฉพาะในกลมประเทศรายไดตำาและรายไดปานกลางคอนไปทางตำา สวนหนงเปนเพราะมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ งบประมาณของรฐเพอการศกษาในชวงป 1999-2011 เพมจาก 4.6% ของผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GNP) เปน 5.1% โดยเฉลย และเพมเรวกวานอกในกลมประเทศรายไดตำาและรายไดปานกลาง 30% ของประเทศในกลมนเพมงบการศกษาได 1% ของ GNP หรอมากกวานนในชวงป 1999-2011

การตดตามผลดานการคลงของ โครงการการศกษาเพอปวงชน

มเพยง 41 จาก 150 ประเทศ เทานนทใช งบประมาณการศกษาอยางนอย 6% ของผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GNP) ในป 2011

กรอบแผนปฏบตงานดาการมไดกำาหนดวาแตละประเทศควรใชงบลงทนเพอการศกษาเปนจำานวนเทาไร ดงนนความลมเหลวทไมไดมการกำาหนดเปาหมายทางการเงนรวมกนเพอเดนไปใหถงหลกชยของ EFA จงควรไดรบการแกไขภายหลงป 2015 โดยการระบชดเปาหมายใหเฉพาะเจาะจงลงไปดงนคอ ทกรฐควรจดสรรงบประมาณเพอการศกษาอยางนอย 6% ของ GNP จาก 150 ประเทศทมขอมล มเพยง 41 ประเทศเทานนทใชงบดานการศกษา 6% ของ GNP หรอมากกวานนในป 2011 สวนอก 25 ประเทศจดสรรงบการศกษาใหนอยกวา 3% ของ GNP

เปนทยอมรบกนอยางกวางขวางวา รฐควรจดสรรงบประมาณอยางนอย 20% เพอการศกษา ทวาในป 2011 เกณฑเฉลยทวโลกอยท 15% เทานน และสดสวนนกแทบจะไมมการเปลยนแปลงเลยนบตงแตป 1999 จาก 138 ประเทศทมขอมล มเพยง 25 ประเทศเทานนทใหงบการศกษามากกวา 20% ในป 2011 ขณะท อยางนอย 6 ประเทศในกลมรายไดตำาและรายไดปานกลางกลบลดงบประมาณเพอการศกษาลงอก 5% หรอมากกวานนในชวง ป 1999-2011

คาดวาสถานการณคงจะไมดขนในอนาคตอนใกล จาก 49 ประเทศทมขอมลในป 2012 ม 25 ประเทศวางแผนลดงบประมาณการศกษาระหวางป 2011-2012 และ 16 ประเทศในจำานวนนอยใน อนภมภาคซาฮารา อยางไรกด บางประเทศ อาท อฟกานสถาน เบนน และเอธโอเปย กกำาลงตอสเพอใหผานพนกระแสทตกตำาเชนน และคาดวาจะมการเพมงบประมาณการศกษาได

หลายประเทศในกลมยากจนทสดของโลกสามารถดงศกยภาพการขยายตวทางเศรษฐกจออกมาใชได ทงนรฐจำาเปนตองขยายฐานภาษและจดสรรงบประมาณ 1 ใน 5 ของประเทศเพอการศกษา ถารฐบาล 67 ประเทศในกลมรายไดตำาและรายไดปานกลางทำาเชนน กจะสามารถเพมงบประมาณการศกษาไดอก 153,000 ลานดอลลารในป 2015 เทากบเพมสดสวนผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) เพอการศกษาโดยเฉลย จากเดม 3% เปน 6% ภายในป 2015

มประเทศยากจนไมกประเทศทสามารถเพมรายไดจากภาษถง 20% ของ GDP ซงเปนสดสวนทจำาเปนหากตองการบรรลเปาหมายการพฒนาของสหสวรรษ (MDG) มเพยง 7 จาก 67 ประเทศทมขอมลเทานนททำาได ทงการจดเกบภาษเพมจนได 20% ของ

17

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

GDP และจดสรร 20% ของรายไดประเทศเพอการศกษาตามขอแนะนำา ในปากสถานจดเกบภาษไดแค 10% ของ GDP และการศกษากไดรบงบประมาณราว 10% ของงบประมาณรวมของรฐ ถาหากรฐเพมรายไดจากภาษเปน 14% ของ GDP สำาเรจภายในป 2015 และจดสรร 1 ใน 5 ของเงนกอนนเพอการศกษา รฐบาลปากสถานกจะมเงนทนเพยงพอในการจดการศกษาใหแกเดกและเยาวชนทกคนไดเขาโรงเรยน

จากกลมยากจน 67 ประเทศ เอธโอเปยเปน 1 ใน 11 ประเทศทประสบความสำาเรจในการใหความสำาคญในลำาดบตนๆ กบเรองการจดสรรงบประมาณเพอการศกษา แตกยงสามารถทำาอะไรไดอกมาก หากมการจดเกบภาษเปนรายไดใหมากทสดเทาทจะมากได ในป 2011 รฐมรายไดจากภาษคดเปน 12% ของ GDP โดยเฉลย ถาหากวาสามารถจดเกบภาษเพมเปน 16% ไดภายในป 2015 ภาคการศกษากจะไดรบทรพยากรเพม 18% ซงเทากบวามเงนเพม 19 ดอลลารสำาหรบใชจายเพอเดกวยประถมศกษาหนงคน

อยางไรกตาม รายไดจากภาษทคดเปนสดสวนของ GDP เพมชาจนเกนไปในกลมประเทศยากจน จากอตราทเปนอยในปจจบนมเพยง 4 จาก 48 ประเทศทจดเกบภาษในปจจบนไดนอยกวา 20% ของ GDP เทานนทจะสามารถแตะเสนชย 20% ไดภายในป 2015

ระบบจดเกบภาษทมประสทธภาพจะชวยใหรฐสามารถสนบสนนระบบการศกษาของชาตไดดวยงบประมาณภายในประเทศ บางประเทศในกลมรายไดปานกลาง เชน อยปต อนเดย และฟลปปนส มศกยภาพอกเหลอเฟอในการระดมทรพยากรภายในประเทศเพอการศกษาผานการพฒนางานจดเกบภาษ รายไดจากภาษของบราซลซงสงกวาของอนเดย ชวยอธบายไดวาทำาไมบราซลจงมงบประมาณสำาหรบเดกประถมศกษาตอหวมากกวาอนเดยถง 10 เทา

บางประเทศในเอเชยใตมการยกเวนภาษใหแกบรรดากลมผลประโยชนกลมใหญภายในประเทศ ซงคดเปนจำานวนเงนมหาศาล สงผลใหมอตราสวนรายไดภาษ/GDP ตำาทสดในโลก ในปากสถาน อตราสวนรายไดภาษ/GDP อยท 10% สวนหนงอธบายไดวาเปนเพราะอทธพลทางการเมองของนกลอบบภาคเกษตรกรรม ขณะทภาคเกษตรกรรมในปากสถานทำารายไดถง 22.5% ของ GDP แตรฐจดเกบภาษไดเพยง 1.2% เทานน ในอนเดย รายไดจากภาษสวนใหญสญเสยไปจากการยกเวนภาษศลกากรและภาษสรรพสามต ในชวงป 2012/13 รฐสญเสยรายไดจากการยกเวนภาษคดเปน 5.7% ของ GDP หากมการจดสรร 20% ของรายได ทกลาวมาใหกบการศกษา ภาคการศกษากจะไดรบงบประมาณเพมอก 22,500 ลานดอลลารในป 2013 เทากบมเงนทนเพมเกอบ 40% เมอเทยบกบงบประมาณการศกษาในปจจบน

บางรฐกขายสมปทานใหหาผลประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตในประเทศไดในราคาตำากวามลคาแทจรง ยงผลใหสาธารณรฐประชาธปไตยคองโกสญเสยรายได 1,360 ลานดอลลารจากการทำาสญญากบกลมบรษททำาเหมองแรในชวง 3 ป (2010-2012)

© E

duar

do M

artin

o/UN

ESCO

67 ประเทศจะสามารถเพมทรพยากรเพอการศกษาไดถง 153,000 ลานดอลลารดวยการปฏรปเพอขยายฐานภาษ

ซงเทากบงบทจดสรรใหการศกษาเปนเวลา 2 ป (2010-2011)

สำาหรบประเทศยากจนทสดของโลกจำานวนมาก การหลบเลยงภาษสงผลใหชนชนนำารำารวยมหาศาล แทนทจะไดนำาเงนภาษนนมา สรางระบบการศกษาใหแขงแกรงเพอประชากรสวนใหญของประเทศ หากมการนำาเงนจำานวนลานลานดอลลารทคาดวาไดถกซกซอนไวในประเทศปลอดภาษ มาคำานวณจดเกบภาษจากกำาไรในการขายทรพยสน (capital gains tax) แลวนำา 20% ของรายไดกอนนไปจดสรรเพอการศกษา เงนทนเพอการศกษากจะเพมขนราว 38,000-56,000 ลานดอลลารเลยทเดยว

ในแตละป การโกงภาษทำาใหบรรดารฐในทวปแอฟรกาสญเสย รายไดราว 63,000 ลานดอลลาร ถาหากสามารถหยดยงการ กระทำาผดกฎหมายนได แลวนำา 20% ของรายไดจากการนสงตอใหภาคการศกษา แตละปภาคการศกษากจะมงบเพมถง 13,000 ลานดอลลาร

ขณะทรฐตองรบบทผนำาเพอขบเคลอนการปฏรประบบจดเกบภาษ ฝายผใหความอนเคราะหดานการเงนกสามารถเลนบทสนบสนนทสำาคญไดในเวลาเดยวกน เชน การบรจาคเพยง 1 ดอลลารเพอสรางเสรมระบบภาษจะสามารถเพมรายไดจากภาษถง 350 ดอลลาร อยางไรกตาม ชวงป 2002-2011 เงนชวยเหลอเพอสนบสนนโครงการจดเกบภาษทงหมดนอยกวา 0.1% นอกจากน รฐบาลประเทศผบรจาคควรเรยกรองความโปรงใสจากบรษทตางๆ ทมการจดทะเบยนในประเทศของตนดวย

18

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

การเพมรายไดจากภาษผนวกกบการจดสรรเพมงบใหการศกษาอยางพอเพยงจะชวยเพมทรพยากรกอนโตใหแกภาคการศกษาไดภายในเวลาสนๆ ทมจดทำารายงานการตดตามผลโครงการ EFA ทวโลก คาดคะเนวา 67 ประเทศในกลมรายไดตำาและรายไดปาน-กลางจะสามารถเพมทรพยากรเพอการศกษาไดถง 153,000 ลานดอลลาร ซงเทากบ 72% ภายในป 2015 ดวยวธการปฏรปเพอเพมอตราสวนภาษทจดเกบ/GDP และเพมงบประมาณของรฐเพอการศกษาควบคไปดวย

คาใชจายเพอเดกวยประถมศกษาใน 67 ประเทศขางตนโดยเฉลยกจะเพมจาก 209 ดอลลารเปน 466 ดอลลารในป 2015 แตถาดเฉพาะประเทศรายไดตำาจาก 67 ประเทศน คาใชจายเพอเดกวยประถมศกษาโดยเฉลยจะเพมจาก 102 เปน 158 ดอลลาร

ในกลม 67 ประเทศน ม 14 ประเทศทสามารถบรรลเปาหมายในการจดสรรรายไดของประเทศอยางนอย 6% ของ GDP เพอการศกษา จากทเหลออก 53 ประเทศ คาดวาอก 19 ประเทศจะสามารถเขาเสนชยไดหากรฐขยายฐานภาษใหหลากหลายมากขน และใหความสำาคญกบงบประมาณการศกษาในลำาดบตนๆ ภายในป 2015 (ดตาราง 10)

งบทเขามาเพมเตมทรพยากรภายในประเทศในลกษณะดงกลาวสามารถเขามาเตมเตมชองวางดานงบประมาณสำาหรบการศกษาขนพนฐานโดยเฉลยในแตละปสำาหรบ 46 ประเทศในกลมรายไดตำาและปานกลางคอนไปทางตำาไดถง 56% จากยอด 26,000 ลานดอลลาร หรอ 54% จากยอด 38,000 ลานดอลลารทยงขาดอยในกรณของการศกษาขนพนฐานและการมธยมศกษาตอนตนการปฏรปทกลาวถงกมตวอยางใหเหนเปนทประจกษแลว เอกวาดอรรอสญญากบบรรดาบรษทนำามนเพอตอรองกนใหม ขณะเดยวกนกขยายฐานภาษและใหความสำาคญเรองการศกษา ในลำาดบตนๆ สงผลใหงบประมาณการศกษาในชวงป 2003-2010 เพมขนถง 3 เทา

ตาราง 10 : ความพยายามเพมภาษอกเลกนอยและการใหความสำาคญกบงบการศกษาสามารถเพมทรพยากรอยางมนยสำาคญ งบประมาณการศกษาคดเปนรอยละของ GDP ในป 2015 หากสามารถเพมอตราสวนของภาษ/GDP ควบคไปกบการเพมงบประมาณการศกษา

แหลงทมา: การคาดคะเนของทมรายงานการตดตามผล EFA ทวโลก (2013) องฐานขอมลจาก UIS, สถาบนการเงนเพอการพฒนานานาชาตและออกซแฟม (2013) และ IMF (2012, 2013)

งบกา

รศกษ

าคด

เปนร

อยล

ะขอ

ง G

DP

(%

)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9ศกยภาพ

คาพนฐาน (ป 2011)

มองโ

กเลย

แอ

งโกล

าภฏ

านมา

ลาว

เยเม

นอ

ยปต

เฮ

ต

ปารา

กวย

ซมบบ

เวเอ

รเทร

ยค

รกซส

ถาน

โตโก

จอรเ

จยสา

ธ.ปช

ต.ค

องโ

กอ

นเด

ยไล

บเรย

ทาจก

สถาน

เซเน

กลรว

นดา

กายอ

านา

มาล

ปาปว

นวกน

มอ

รเต

เนย

อาร

เมเน

ยเบ

นน

โมรอ

กโก

อฟ

กานส

ถาน

ไนจเ

รยเซ

ยรรา

ลโอ

น เอ

ธโอ

เปย

เนปา

ล ปา

กสถา

นลา

วกน

บสเซ

า บร

กนาฟ

าโซ

ไนเจ

อร

นการ

ากว

ชาด

โกต

ดวว

รยก

นดา

กมพ

ชาแก

มเบย

อนโ

ดนเ

ซยแค

เมอ

รนบง

กลาเ

ทศฟ

ลปปน

ส ศ

รลงก

ากว

เตมา

ลามา

ดาก

สการ

กน

สา

ธ.แอ

ฟรก

ากลา

งแซ

มเบย

เมยน

มาร

การปฏรปทมงเพมพนทรพยากรภายในประเทศสามารถเขามาเตมเตมชองวางดานงบประมาณเพอการศกษาขน พนฐานในแตละปไดถง 56%

การจะบรรลเปาหมายการศกษาเพอปวงชนไดนน เราจำาเปนตองทำามากกวาเพมทรพยากรภายในประเทศเพอการศกษา เพราะยงตองนำาทรพยากรเหลานมาจดสรรเสยใหมเพอใหงบประมาณตกไปถงมอกลมทดอยโอกาสมากทสดในสดสวนทเหมาะสม อยางไรกตาม บอยครงเหลอเกนททรพยากรของชาตมกจะเอนเอยงไปยงกลมทมอภสทธทสดในสงคม รฐบาลหลายๆ ประเทศพยายามปรบสมดลการใชจายทางการศกษาใหหนมาเออตอกลมดอยโอกาส ดวยการจดสรางกลไกจดสรรเงนทนเพอกระจายทรพยากรทมากกวาเดมไปยงภมภาคตางๆ หรอกลมโรงเรยนทตองการการสนบสนนมากกวาทอนๆ เพอกาวขามปญหาการขาดโอกาสและความเหลอมลำาทางการศกษา แตละประเทศกมวธจดสรรทรพยากรเสยใหมในรปแบบทแตกตางกนไป เชนทบราซล มการจดสรรงบการศกษาขนตำาใหนกเรยนเปนรายหวโดยจดลำาดบความสำาคญสงสดใหแกโรงเรยนในเขตชนบททมกลมชนพนเมองทเปนผดอยโอกาสมากทสดในสงคม การปฏรปในลกษณะนสงผลใหเกดความกาวหนาในเรองจำานวนเดกทไดเขาโรงเรยนควบคไปกบการเรยนรในภาคเหนอ ซงเปนดนแดนดอยโอกาสของประเทศ

สวนโครงการปรบเปลยนวธจดสรรงบการศกษาอนๆ ไมประสบผลสำาเรจเหมอนทบราซล เหตผลหนงเปนเพราะการจดสรรงบประมาณใหแกเดกเปนรายหว ยงไมไดสะทอนตนทนในการจดการศกษาทมคณภาพใหแกเดกดอยโอกาสอยางแทจรง ดงนนในรฐเกรละ ซงเปนหนงในบรรดารฐทมงคงของอนเดย งบการศกษาของนกเรยนตอหวเทากบ 685 ดอลลาร ขณะทงบการศกษาของเดกตอหวในรฐพหารทยากจนกวาอยท 100 ดอลลารเทานน

ประเทศยากจนหลายประเทศประสบปญหาในการกำาหนดเปาหมายกลมเดกทจำาเปนตองไดรบการชวยเหลอมากทสด ดงนนจงตดสนใจจดสรรงบประมาณโดยองจำานวนนกเรยนในโรงเรยน ซงสงผลใหเขตทมเดกจำานวนมากไมไดเขาเรยนเปนฝายเสยเปรยบ เชนทเคนยา เงนสนบสนนการศกษาถกจดสรรตามจำานวนเดกใน

19

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

โรงเรยน ดงนน 12 อำาเภอในพนทแหงแลงและกงแหงแลงทมเดก ไมไดเขาโรงเรยนถง 46% จงเปนฝายเสยเปรยบ

แนวโนมการใหเงนชวยเหลอเพอการศกษา

เมอความกาวหนาเรองจำานวนเดกทไมไดเขาโรงเรยนอยในภาวะชะงกงน เราจำาเปนตองออกแรงผลกเฮอกสดทายเพอสรางความมนใจวาเดกทกคนจะไดเขาเรยนภายในป 2015 ทวาบรรดาผใหการสนบสนนกลบไมไดทำาตามสญญาใหความชวยเหลอดานการเงนในชวงเวลากอนทเศรษฐกจทวโลกจะตกตำา การปรบลดความชวยเหลอดานการศกษาขนพนฐานเมอไมนานมานสงผลใหพนธกจดงกลาวยากลำาบากมากขน

ความชวยเหลอดานการศกษาเพมขนอยางตอเนองหลงป 2002 จนสงถงขดสดในป 2010 จากนนกลดลงเรอยๆ จนถงปจจบน ในชวงป 2010-2011 จำานวนเงนชวยเหลอดานการศกษาในทกระดบลดลง 7% (ดตาราง 11) เงนชวยเหลอการศกษาขนพนฐานลดลงเปนครงแรก 6% นบตงแตป 2002 คอจาก 6,200 ลานดอลลารในป 2010 เหลอ 5,800 ลานดอลลารในป 2011 ในชวงป 2010-2011 ความชวยเหลอระดบมธยมศกษาลดลง 11% จากระดบเดมทตำาอยแลว ภาวะเชนนทำาใหโอกาสบรรลเปาหมายการศกษาเพอปวงชนทง 6 ขอรวมทงความหวงทจะไปใหถงเปาหมายทสงยงขน ซงรวมการมธยมศกษาตอนตนถวนหนาหลงป 2015 ทคอนขางจะมดมว

กลมประเทศรายไดตำาทไดรบความชวยเหลอดานการศกษาขนพนฐานเพยง 1 ใน 3 กลบถกลดเงนสนบสนนดานนมากกวากลมประเทศรายไดปานกลางเสยอก ในชวงป 2010-2011 ความชวยเหลอในกลมประเทศรายไดตำาลดลง 9% จาก 2,050 ลานดอลลาร เหลอ 1,860 ลานดอลลาร ดงนนงบประมาณรายหวของเดกจงลดลงจาก 18 ดอลลารในป 2010 เหลอ 16 ดอลลารในป 2011

แหลงทมา: OECD-DAC (2013).

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

การศกษาขนพนฐาน

มธยมศกษา

สงกวามธยมศกษา

งบค

งท (

พนล

านด

อลล

าร)

ในป

2011

0

2

4

6

8

10

12

14

16

6.7

2.7

1.1

3.0

8.9

4.4

1.2

3.3

9.2

4.2

1.4

3.6

10.2

4.7

1.3

4.2

11.4

5.1

1.7

4.6

12.5

5.3

2.0

5.1

12.3

5.0

2.0

5.2

14.4

5.6

2.5

6.2

14.4

5.7

2.5

6.2

13.4

5.4

2.2

5.8

ตาราง 11 : ความชวยเหลอดานการศกษาลดลง 1 พนลานดอลลาร ในชวงป 2010-2011 งบชวยเหลอโดยรวมเพอการศกษา ป 2002-2011

ในป 2011 กลมประเทศรายไดตำ ไดรบเงนชวยเหลอการศกษาขน

พนฐานเพยง 1,900 ลานดอลลาร

ในป 2011 งบความชวยเหลอการศกษาขนพนฐานลดลงเปนครงแรกนบตงแตป 2002

ในอนภมภาคซาฮารา ซงมเดกทไมไดเขาโรงเรยนมากกวาครงหนงของจำานวนรวมทวโลก ถกตดงบความชวยเหลอดานการศกษาขนพนฐาน 7% ในชวงป 2010-2011 งบชวยเหลอทลดลงกอนนคดเปนเงน 134 ลานดอลลาร ถาไมถกตด เงนจำานวนนกจะสามารถสงเดกเขาโรงเรยนทมคณภาพดไดกวาหนงลานคนเลยทเดยว

ในหลายๆ ประเทศ เงนชวยเหลอลดลงอยางตอเนองนานกวาหนงป ในแทนซาเนย งบชวยเหลอมบทบาทสำาคญเพราะชวยผลกดนใหเดกเขาโรงเรยนไดมากขน แตในชวงป 2009-2010 งบสนบสนนลดลงถง 12% และยงลดมากถง 57% ในป 2011

เดกทยากจนทสดในโลก ซงมแนวโนมจะไมไดเขาโรงเรยนมากทสดไมไดอาศยอยเฉพาะในกลมประเทศรายไดตำาเทานน แตยงอยในกลมประเทศรายไดปานกลางคอนไปทางตำาบางประเทศดวย ตงแตป 2000 เปนตนมา ม 25 ประเทศไดเลอนสถานภาพจากกลมรายไดตำาขนไปอยในกลมรายไดปานกลางคอนไปทางตำา ซงขณะนมทงหมด 54 ประเทศ สวนกลมรายไดตำาม 36 ประเทศ ในป 1999 เดกทไมไดเขาโรงเรยนทวโลก 84% อยในประเทศรายไดตำา และอก 12% อยในประเทศรายไดปานกลางคอนไปทางตำา เมอถงป 2011 มเดกกลมน 37% ในประเทศรายไดตำาและอก 49% ในประเทศรายได ปานกลางคอนไปทางตำา การเปลยนแปลงนสวนใหญเปนเพราะบางประเทศทมประชากรมาก เชน อนเดย ไนจเรย และปากสถาน ไดรบการปรบเปลยนสถานภาพขนมาเปนประเทศรายไดปานกลางคอนไปทางตำา ถงแมวาประเทศเหลานมศกยภาพทจะหาชองทางเพมพนทรพยากรในประเทศไดอกมากเพอกระจายงบการศกษาทหาไดไปยงกลมคนทจำาเปนตองไดรบการดแลมากทสด แตการปฏรปแนวทางปฏบตยอมตองใชเวลามาก ในชวงกอนจะถงเวลานน ผสนบสนนจงควรสงความชวยเหลอไปยงพนททความยากจนกระจกตวอยในประเทศรายไดปานกลางคอนไปทางตำา เพอสรางความมนใจวาเดกๆ รนตอไปในประเทศเหลานจะไมถกลดรอนสทธทางการศกษา

20

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ในชวงป 2010-2011 เงนชวยเหลอเพอการศกษาลดลงมากกวาเงนชวยเหลอทมอบใหแกภาคสวนอนๆ โดยรวมเลกนอย จากเดม 12% เหลอ 11% งบสนบสนนการศกษาทลดลงสะทอนใหเหนการเปลยนรปแบบการสนบสนนของผบรจาคหลายราย โดยเฉพาะแคนาดา ฝรงเศส เนเธอรแลนด และสหรฐอเมรกา ทตดงบชวยเหลอการศกษามากกวางบทตดโดยรวมเสยอก ชวงป 2010-2011 มผสนบสนนในระดบทวภาคและพหภาคทลดทอนเงนชวยเหลอการศกษาขนพนฐานถง 21 ราย รายทลดเงนชวยเหลอกอนโตทสดไดแก แคนาดา สหภาพยโรป ฝรงเศส ญปน เนเธอรแลนด สเปน และสหรฐอเมรกา ซงเมอนำามารวมกนจะเทากบ 90% ของงบชวยเหลอการศกษาขนพนฐานทถกลดทอน

สหรฐอเมรกาเลอนอนดบจากการเปนผอนเคราะหการศกษาขนพนฐานในระดบทวภาครายใหญทสดในป 2010 มาเปนอนดบสองในป 2011 ปจจบนสหราชอาณาจกรเปนผบรจาครายใหญทสด ในชวงป 2010-2011 ความชวยเหลอดานการศกษาขนพนฐานจากเนเธอรแลนดลดลงมากกวา 1 ใน 3 ทงๆ ทเคยครองอนดบ ผบรจาครายใหญทสดในเรองนในป 2007 และเมอถงป 2011 กลบเลอนไปอยอนดบท 11

ในชวงป 2010-2011 ออสเตรเลย กองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF) และธนาคารโลก เพมเงนชวยเหลอการศกษาขนพนฐานในภาพรวม แตกลบลดงบนในกลมประเทศรายไดตำา งบชวยเหลอการศกษาขนพนฐานจากธนาคารโลกเพมขน 13% แตลดลง 23% ในกลมประเทศรายไดตำา ดงนนงบจากธนาคารโลกทชวยแทนซาเนยจงลดจาก 88 ลานดอลลารในป 2002 เหลอเพยง 3 แสนดอลลารในป 2011

องคกรหนสวนโลกเพอการศกษา (The Global Partnership for Education : GPE) เปนแหลงเงนทนทสำาคญสำาหรบกลมประเทศรายไดตำา ในป 2011 GPE สนบสนนงบกอนโตเปนประวตการณถง 385 ลานดอลลารแกการศกษาขนพนฐาน สงผลใหกลายเปนผสนบสนนประเทศรายไดตำาและรายไดปานกลางคอนไปทางตำารายใหญเปนอนดบท 4 ของปนน สำาหรบ 31 ประเทศทมโปรแกรมรบทนชวยเหลอในป 2011 GPE ใหการสนบสนนการศกษาขนพนฐานถง 24% อยางไรกตาม งบกอนนกยงไมมากเทากบจำานวนเงนชวยเหลอทลดลงจากธนาคารโลก แทนซาเนยเรมเขาเปนพนธมตรกบ GPE ในป 2013 และไดรบเงนทน 5.2 ลานดอลลารสำาหรบแผนการศกษา ทวางบทงหมดนลงไปทแซนซบารทเดยว และกนบเปนงบกอนเลกเมอเทยบกบเงนชวยเหลอทเคยไดรบจากธนาคารโลกในทศวรรษ 2000 การจะพฒนางานตดตามผลการใชงบความชวยเหลอใหดไดนน GPE จำาเปนตองรายงานความเคลอนไหวของเงนชวยเหลอทแจกจายไปให OECD-DAC ทราบดวย เชนเดยวกบแนวปฏบตของกองทนสาธารณสขโลก เชน กองทนโลกเพอตานภยเอดส วณโรค และมาลาเรย (Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria)

ขณะนยงไมมสญญาณใดๆ บงบอกวาการลดงบความชวยเหลอในภาพรวมจะหยดลงกอนเสนตายป 2015 ในชวงป 2011-2012

ภาคการศกษาไดรบเพยง 1.4% ของงบชวยเหลอดานมนษยธรรม

งบความชวยเหลอทงหมดลดลง 4% โดยทผสนบสนน 16 ประเทศในคณะกรรมการใหความชวยเหลอเพอการศกษา พรอมใจกนลดงบดานน 13 ประเทศในจำานวนนลดลำาดบความสำาคญของการชวยเหลอนอกประเทศ ดวยการลดงบชวยเหลอใหเปนสดสวนกบรายไดประชาชาต (Gross National Income : GNI) คาดวากลมประเทศทมการพฒนานอยจะตองรบผลกระทบไปเตมๆ เนองจากในชวงป 2011-2012 มการตดงบชวยเหลอระดบทวภาคถง 12.8% ในป 2013 คาดวาจะมการลดความชวยเหลอใน 31 จาก 36 ประเทศในกลมรายไดตำาซงสวนใหญอยในอนภมภาคซาฮารา

นอกจากน คาดวามเพยง 5 จาก 15 ประเทศสมาชกสหภาพยโรปซงตกลงใจเพมงบชวยเหลอเปน 0.7% ของรายไดประชาชาตเทานนทจะทำาตามพนธสญญา ถาหากทง 15 ประเทศทำาตามสญญา กจะมเงนชวยเหลอการศกษาเพมขนอก 9 พนลานดอลลารในป 2015

ผสนบสนนควรใหความสำาคญเปนลำาดบตนๆ แกงานการศกษาในประเทศทไดรบผลกระทบจากความขดแยง ซงมประชากรเดกของโลกทไมไดเขาโรงเรยนกวาครง ในปจจบนงานการศกษาในพนท ดงกลาวไดรบงบชวยเหลอดานมนษยธรรมเพยง 1.4% ซงหางไกลจากจำานวน 4% ทโครงการกาวแรกเพอการศกษาโลก (Global Education First Initiative) ของเลขาธการสหประชาชาตรองขอ (ดตาราง 12) เมอดแผนปฏบตงานของป 2013 คาดวา สดสวน งบการศกษาทจะไดจากงบความชวยเหลอดานมนษยธรรมทงหมดคงไมเกน 2%

ในมาล โรงเรยนสวนใหญทางตอนเหนอยงคงปดเนองจากสาเหตของความขดแยง ภาคการศกษารองขอความชวยเหลอ 5% ของจำานวนทรองขอในภาพรวมสำาหรบป 2013 แตเมอถงเดอนกนยายน 2013 มการใหคำามนเรองความชวยเหลอเพยง 15% จากจำานวนทรองขอการสนบสนนทงหมด ในทำานองเดยวกน เพงมการตกปากรบคำาใหความชวยเหลอดานการศกษาของซเรยเพยง 36% จากจำานวนทรองขอ สำาหรบป 2013 แมวาประเทศเหลานอาจจะไดรบเงนสนบสนนตามทรองขอเพมเตมภายหลงป 2013 แตเมอถงเวลานน ความชวยเหลอกคงจะมาสายเกนไปสำาหรบเดกหลายลานคนทจำาตองออกจากโรงเรยนไปแลวเนองเพราะปญหาความขดแยง

ไมใชแคเรองจำานวนเงนชวยเหลอเทานนทมความสำาคญ การควบคมดแลวาเงนชวยเหลอถกนำาไปชวยกลมคนดอยโอกาสมากทสดหรอไมกสำาคญไมยงหยอนไปกวากน เดกกลมนไมไดรบประโยชนจากงบชวยเหลอทงหมด เนองจาก 1 ใน 4 ของงบชวยเหลอการศกษาโดยตรงไปตกอยกบนกศกษาทกำาลงศกษาอยในมหาวทยาลยของประเทศรำารวย ถงแมวาทนการศกษาและคาใชจายประมาณการของนกศกษา (ซงเปนเงนทใชจายในประเทศเจาของทน) อาจจะสำาคญตอการเพมขดความสามารถของทรพยากรมนษยในประเทศรายไดตำา แตสวนใหญของงบกอนนกลบเปนการหยบยนใหแกประเทศรายไดปานกลางคอนไปทางสง โดยมจนเปนประเทศผรบรายใหญทสด ซงไดถง 21% จากงบทงหมด

21

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ตาราง 12 : ภาคการศกษาเสยเปรยบเปน 2 เทาในเรองงบชวยเหลอดานมนษยธรรม : สดสวนการยนคำาขอทนอยอยแลว แตสดสวนการตอบรบกลบนอยทสด ประมวลการรองขอความชวยเหลอเรงดวนในภาพรวม จำาแนกตามภาคสวนกจกรรม ป 2012

แหลงทมา: สำานกงานประสานงานกจการเพอมนษยธรรม (2013).

อาหาร สาธารณสข เกษตรกรรม บรการสงเสรม

และประสานงาน

นำา

กบสขาภบาล

การปกปอง/

สทธมนษยชน/

กฎหมาย

ทพกอาศย

กบสงทไมใช

อาหาร

การฟนตวทาง

เศรษฐกจกบ

โครงสรางพนฐาน

การศกษา

ลานด

อลล

ารสห

รฐ

1 000

0

500

2 500

1 500

2 000

3 000

สดสว

นขอ

งเงน

ชวยเ

หลอ

ทได

รบ (

%)

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

95%

53%

37%

74%

45%

36% 38%

28% 26%

การศกษาไดรบเพยง 1.4% ของงบชวยเหลอทงหมด

เงนชวยเหลอทไดรบ จำานวนทไมมการตอบรบ อตรารอยละของเงน ชวยเหลอทไดรบ (แกนแนวตงขวา)

ในชวงป 2010-2011 ประเทศผสนบสนน ซงสวนใหญคอเยอรมนและญปน ใหงบชวยเหลอโดยเฉลย 656 ลานดอลลารตอปแกจน เพอเปนทนการศกษาและคาใชจายขณะศกษาในตางประเทศ ซงมากกวาจำานวนเงนชวยเหลอการศกษาขนพนฐานทใหแกชาดในชวงเวลาเดยวกนถง 77 เทา จำานวนเงนชวยเหลอทงหมดในรปของทนการศกษาและคาใชจายขณะศกษาในตางแดนตอปทใหแกแอลจเรย จน โมรอกโก ตนเซย และตรก เทากบยอดเงนชวยเหลอการศกษาขนพนฐานโดยตรงสำาหรบ 36 ประเทศในกลมรายไดตำาโดยเฉลยในชวงป 2010-2011

ยงไปกวานน ความชวยเหลอทหยบยนใหแกประเทศยากจนอาจมเงอนไขไมพงประสงคผกตดมาดวย อาท 15% ของงบชวยเหลออยในรปแบบเงนกยมทประเทศผรบจำาเปนตองใชคนพรอมอตราดอกเบยตามทไดตกลงกนไว หากปราศจากเงนชวยเหลอในระดบทวภาค ประเทศยากจนกเสยงตอการตองพงพงเงนกยมแบบน จนกอใหเกดภาระหนสนทอาจเปนขอจำากดยามทตองนำาทรพยากรของประเทศมาใชจายเพอการศกษา

ถาไมนบทนการศกษาและเงนชวยเหลอคาใชจายนกศกษาตางแดน รวมทงเงนชวยเหลอในรปแบบกยม เยอรมนกจะตกอนดบจากผสนบสนนการศกษาโดยตรงรายใหญทสดมาเปนอนดบท 5 สวนธนาคารโลกกจะสญเสยอนดบท 3 มาเปนอนดบท 14 ในทาง ตรงขาม สหราชอาณาจกรและสหรฐอเมรกาจะเลอนจากอนดบ ท 6 และ 7 ขนมาเปนอนดบท 1 และ 2 ตามลำาดบ

ขอมลรอบดานวาดวยเรองการเงนของงานการศกษา ซงครอบคลมเงนชวยเหลอจากตางประเทศ ทรพยากรภายในประเทศ

เราจำาเปนตองหางบประมาณดำาเนนการใหบรรลเปาหมายหลงป 2015 เพอหลกเลยงความลมเหลวทไมสามารถสงเดกๆ อกหนงรนเขาโรงเรยน

และคาใชจายภาคครวเรอนมกจะมไมเพยงพอและไมปะตดปะตอ สงผลใหการวเคราะหและการวนจฉยวาจำาเปนตองใชเงนทไหนและเทาไรออกมาไมสมบรณ บทวเคราะหชนใหมจาก 7 ประเทศแสดงใหเหนวา ภาคครวเรอนรบผดชอบคาใชจายระดบประถมศกษา 37% และขยบเปน 58% ในระดบมธยมศกษา ซงเปนภาระทหนกองสำาหรบครอบครวทยากจนทสด นอกจากนยงชใหเหนวาเงนชวยเหลอการศกษาจากตางประเทศสำาคญมากตอประเทศยากจนทสดหลายประเทศ ดงเชนทมาลาวและยกนดา งบชวยเหลอเกอบจะเทา 1 ใน 4 ของคาใชจายเพอการศกษาของประเทศ ผลการวเคราะหเนนใหเหนความสำาคญของการสรางระบบบญชของงานการศกษาของชาตใหลมลกและรอบดาน โดยอาจใชประสบการณในภาคสาธารณสขเปนตนแบบ

เพอหลกเลยงความลมเหลวทไมสามารถสงเดกๆ อกหนงรนเขาโรงเรยนไดเนองเพราะขาดทรพยากรหลงป 2015 เราจำาเปนตองทำาใหรฐบาลกลางและผใหเงนชวยเหลอยอมรบผดชอบตอพนธ-กจโดยการจดหาทรพยากรทจำาเปนสำาหรบการบรรลเปาหมายการศกษา จากการวเคราะหรายงานการตดตามผลงานทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน ในชวงหลายขวบปทผานมา ทมงานจดทำารายงานฉบบนขอเสนอแนะใหกำาหนดเปาหมายเพอใหรฐบาลกลางจดสรรเมดเงนอยางนอย 6% ของ GNP ใหแกภาคการศกษา นอกจากนควรมเปาหมายใหรฐบาลและผใหความชวยเหลอตกลงใจในพนธกจจดสรรงบประมาณอยางนอย 20% เพอการศกษา การกำาหนดเปาหมายดงกลาว บวกกบการดแลใหรฐและ ผใหเงนชวยเหลอกระทำาตามพนธสญญาจะเปนภารกจทยงใหญในการสรางโอกาสใหเดกและเยาวชนสามารถเขาถงการศกษาไดในอนาคต

22

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

สนธสญญาและกฎหมายทวโลกลวนใหการรบรองวา การศกษาเปนสทธมนษยชนขนพนฐาน ทงนเพราะการศกษาใหความรและทกษะททำาใหผคนสามารถแสดงศกยภาพของพวกเขาออกมาไดอยางเตมท อกทงยงเปนตวเรงใหบรรลเปาหมายในการพฒนาดานอนๆ การศกษาชวยลดความยากจน ชวยเพมโอกาสในการไดงานทำา และสงเสรมความมงคงทางเศรษฐกจ นอกจากนยงเพมโอกาสใหประชาชนมสขอนามยทด ชวยวางรากฐานประชาธปไตยใหมนคง ชวยเปลยนแปลงเจตคตในเรองการรกษาสงแวดลอม รวมทงใหพลงอำานาจแกผหญง

สงทเหนไดอยางเดนชดคอการใหการศกษาแกเดกหญงและผหญงเปนการสรางพลงการเปลยนแปลงอยางทไมมสงอนใดเทยบได นอกจากสงเสรมใหโอกาสพวกเธอไดมงานทำา มสขภาพทด และมสวนรวมอยางเตมทในสงคมแลว การใหการศกษาแกเดกหญงและหญงสาวยงสงผลกระทบสำาคญตอสขภาพของลกๆ รวมทงชวยเรงใหการขยายตวของจำานวนประชากรคงท

การเกบเกยวคณประโยชนทเปดกวางมากขนจากการศกษาและการบรรลเปาหมายการพฒนาภายหลงป 2015 ใหไดนน สงคมจำาตองสรางใหเกดความเทาเทยม และอยางนอยตองขยายโอกาสทางการศกษาใหถงระดบมธยมศกษาตอนตน โดยทการเรยนในโรงเรยนนน ตองเปนการศกษาทมคณภาพ เพอใหเดกๆ ไดรบความรขนพนฐานอยางแทจรง

การศกษาชวยลดความยากจน รวมทงชวยสงเสรมการจางงานและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

การศกษาเปนกญแจสำาคญทจะชวยใหปจเจกชนทงหลายหลกหนจากความยากจน และปองกนการสงตอความยากจนผานไปยงรนตอๆไป ทำาใหแรงงานรบจางในระบบไดรบคาจางทสงขน ทงยงทำาใหผททำางานในภาคการเกษตรและแรงงานนอกระบบในเมองมวถชวตทดขนดวย

ผลการคำานวณของทมจดทำารายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชนแสดงใหเหนวา ถานกเรยนทกคนในกลมประเทศรายไดตำามทกษะการอานขนพนฐาน เมอจบจากโรงเรยน ประชากร 171 ลานคนอาจหลดพนจากภาวะยากจน ซงจะเทยบ

เทากบ 12% ของความยากจนทวโลก การศกษาเปนหนทางสำาคญทชวยลดความยากจนเพราะชวยเพมรายไดใหประชาชน โดยเฉลยทวโลกแลว การศกษาหนงปในโรงเรยนเทากบชวยเพมรายได 10%

การศกษาชวยใหผคนหลกหนจากความยากจนทเกยวเนองกบงาน แรงงานจำานวน 82% ในแทนซาเนยทมการศกษาตำากวาระดบประถมศกษา มความเปนอยตำากวาเสนความยากจน แตแรงงานผใหญทเรยนจบประถมศกษาลดโอกาสยากจนได 20% ในขณะทการศกษาระดบมธยมชวยลดโอกาสการเปนคนยากจนไดเกอบจะ 60% ไมใชเฉพาะการไดเขาเรยนในโรงเรยนเทานน แตทกษะทไดมากนบเปนสงทสำาคญยง แรงงานผหญงในปากสถานทมทกษะ อานออกเขยนไดเปนอยางดมรายไดมากกวาผหญงทอานไมออกเขยนไมไดถง 95%

สำาหรบภาคสวนแรงงานในระบบ คาจางทสงกวาสะทอนใหเหนผลผลตทมากกวาจากแรงงานทมการศกษา แตกลมคนยากจนทสดจำานวนมากทำางานเปนแรงงานนอกระบบในธรกจขนาดเลกๆ คนมการศกษามแนวโนมทจะเรมธรกจของตนเอง และธรกจของพวกเขากมแนวโนมทจะทำากำาไรไดมากกวา ในยกนดา ผประกอบการธรกจครวเรอนทเรยนจบชนประถมสรางรายไดมากกวาผทไมมการศกษาถง 36% สวนผทเรยนจบระดบมธยมตนทำารายไดมากกวาถง 56%

ในแถบชนบท เกษตรกรทอานออกคำานวณไดสามารถใชวจารณญาณรบขอมลใหมๆ และนำาขอมลกบเทคโนโลยททนสมยมาปรบใชเพอเพมผลผลตทางการเกษตรแบบดงเดม รวมทงสรางความหลากหลายในการเพมมลคาผลผลตใหสงขน ในโมซมบกมแนวโนมวาเกษตรกรทอานออกเขยนไดเลอกเพาะปลกพชเศรษฐกจมากกวาผทไมมความรถง 26%

การศกษายงชวยใหคนในชนบทมรายไดจากการเขาไปเปนแรงงานนอกภาคการเกษตร ในชนบทอนโดนเซย ผชาย15% และผหญง 17% ทไมมการศกษา เทยบกบผชาย 61% และผหญง 72% ทเรยนจบชนมธยมศกษา ไดรบการวาจางใหทำางานนอกภาคการเกษตร

ภาค 2: การศกษาแปรเปลยนชวตได

ถานกเรยนทกคน มทกษะการอานขนพนฐานเมอจบจากโรงเรยน ประชากร 171 ลานคนอาจหลดพนจากภาวะยากจน

23

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

คณประโยชนประการหนงของการไดรบการศกษาทสงขนกคอ พอแมทมการศกษามแนวโนมทจะใหลกไดรบการศกษามากขน การวเคราะหผลสำารวจครวเรอนจาก 56 ประเทศพบวา ยงเพมการศกษาใหแมมากขนเทาไร ลกๆ กจะยงไดรบการศกษาเพมขน โดยเฉลยเพมขน 0.32 ปตอจำานวนแตละปการศกษาของแมทเพมขน และสงผลดตอเดกหญงมากกวาเดกชายเลกนอย

เมอพจารณาคณประโยชนทตกแกผหญงโดยเฉพาะจะเหนไดวา การศกษาชวยลดชองวางทางเพศสภาพในเรองโอกาสการจางงานและคาตอบแทน ตวอยางเชนทอารเจนตนาและจอรแดน ในกลมคนทเรยนจบการศกษาในระดบประถมศกษา ผหญงไดรบคาจางประมาณครงหนงของคาจางเฉลยของผชาย ในขณะทกลมคนทเรยนจบการศกษาในระดบมธยมศกษา ผหญงไดรบคาจางประมาณ 2 ใน 3 ของคาจางของผชาย

การศกษาชวยปกปองแรงงานผใหญจากการถกแสวงหาผลประโยชน เพราะเปนการเพมโอกาสใหพวกเขาไดรบสญญาจางงานทมนคง ในเมองใหญทเอลซลวาดอร มเพยง 7% ของแรงงานผใหญทมการศกษาตำากวาระดบประถมศกษาเทานน ทมโอกาสไดทำาสญญาวาจาง เมอเทยบกบ 49% ของผเรยนจบการศกษาระดบมธยมศกษา

การศกษาไมเพยงชวยใหประชาชนหลกหนจากความยากจนไดเทานน แตยงกอใหเกดผลผลตทชวยสรางการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การศกษาทเพมขนทกๆ หนงปโดยเฉลยในประชากรของประเทศชวยเพมการขยายตวของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) ตอหวตอปจาก 2% เปน 2.5%

การศกษาชวยอธบายความแตกตางในเรองการคาดคะเนดานการขยายตวทางเศรษฐกจในระดบภมภาคได ในป 1965 ผใหญในภมภาคเอเชยตะวนออกและแปซฟกใชเวลาเลาเรยนในโรงเรยนมากกวาผทอยในอนภมภาคซาฮารา 2.7 ป และอก 45 ปใหหลง พบวา อตราการขยายตวทางเศรษฐกจโดยเฉลยกสงขนกวาสเทาในภมภาคเอเชยตะวนออกและแปซฟก

การเปรยบเทยบประสบการณภายในภมภาคเดยวกนยงฉายใหเหนภาพความสำาคญของการศกษาเดนชดขน ในกวเตมาลา เมอป 2005 ผใหญไดเขาเรยนในโรงเรยนเปนเวลา 3.6 ปโดยเฉลย ทงนในชวงป 1965-2005 ระดบเฉลยเพมขนเพยง 2.3 ป แตหากกวเตมาลาสามารถเพมคาเฉลยไดเทยบเทาของละตนอเมรกาและแครบเบยน ซงมคาเฉลยจำานวนปทผใหญเขาเรยนในโรงเรยนเพมขนจาก 3.6 ปในป 1965 เปน 7.5 ปในป 2005 คาเฉลยการขยายตวทางเศรษฐกจตอปของกวเตมาลาในชวงป 2005-2010 กจะเพมขนมากกวาสองเทา ซงเทากบมรายไดเพมขน 500 ดอลลารตอหว

เพยงแคยอมลงทนดานการศกษาอยางเทาเทยม โดยเนนใหกลมคนยากจนทสดเขาเรยนในโรงเรยนใหมากขน - บรรดาประเทศยากจนกจะสามารถบรรลรปแบบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทจะชวยขจดความยากจนลงได มการวดความเทาเทยมทางการ

ศกษาโดยใชคาสมประสทธการกระจายรายไดหรอจน (Gini coef-ficient) โดยเรมจากศนยซงชวดความเทาเทยมกนอยางสมบรณ ไปถง 1 ซงแสดงความเหลอมลำาสงสด การปรบปรงคาสมประสทธจนเพยง 0.1 ชวยเรงการเจรญเตบโตเทยบเทาครงเปอรเซนต ซงเปนการเพมขนของรายไดตอหวท 23% ในชวง 40 ปทผานมา หากสามารถลดคาสมประสทธจนดานการศกษาในอนภมภาค ซาฮารา 0.49 ลงไดครงหนงจนเหลอเทากบระดบในละตนอเมรกาและแครบเบยน อตราการขยายตวของจดพตอหวในอนภมภาค ซาฮาราในแตละประหวางป 2005-2010 นาจะเพมขน 47% ( จาก 2.4 % เปน 3.5%) และรายไดนาจะเพมขนอก 82 ดอลลารตอหวในชวงเวลาดงกลาว

การเปรยบเทยบระหวางปากสถานกบเวยดนาม แสดงใหเหนภาพความสำาคญของการศกษาทเทาเทยมกนอยางชดเจน ในป 2005 จำานวนปเฉลยของผใหญทเขาเรยนในโรงเรยนใกลเคยงกนคอ ปากสถาน 4.5 ป และเวยดนาม 4.9 ป อยางไรกตาม ระดบการศกษากระจายตวอยในปากสถานอยางไมเทาเทยมกนนก คาสมประสทธจนดานการศกษาของปากสถานทไมเทาเทยมกนคดเปนระดบทมากกวาในเวยดนามถง 2 เทา ในชวงป 2005-2010 ความแตกตางดานการศกษาทไมเทาเทยมกนระหวางประเทศสงผลใหเกดความแตกตางในดานการเพมรายไดตอหวถง 60% รายไดตอหวของเวยดนามตำากวาของปากสถานในชวงทศวรรษ 1990 ถงประมาณ 40% แตเมอถงป 2010 เวยดนามไมเพยงแคไลตามทนปากสถานเทานน แตยงสงกวาถง 20%

© K

arel

Pri

nslo

o/AR

ETE/

UN

ESCO

ลกๆจะไดรบการศกษา ในโรงเรยนเพมขนเฉลย 0.32 ป ตอจำานวนปการศกษาของแม ทเพมขน

24

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

การศกษาชวยพฒนาโอกาสใหผคนมสขอนามยทดขน

การศกษาเปนแนวทางหนงทมประสทธภาพมากทสดในการพฒนาสขภาพของผคน การศกษาชวยชวตแมและเดกนบลานๆ ชวยปองกนและควบคมโรค อกทงเปนองคประกอบสำาคญในความพยายามทจะลดภาวะการขาดสารอาหาร ผมการศกษาจะรบรขอมลเกยวกบโรคภยไขเจบไดดกวา รวมทงมมาตรการปองกนและตระหนกรอาการเจบไขไดปวยตงแตเรมแรก จงมแนวโนมใชบรการสาธารณสขบอยครง ทงทมคณประโยชนมากมายขนาดน แตความสำาคญของการศกษากลบถกมองขามในฐานะกลไกการดแลสขภาพ และกลไกชวยสงเสรมใหปฏบตการดานสาธารณสข ทหลากหลาย มประสทธภาพมากยงขน

แทบจะไมมภาพไหนทแสดงพลงของการศกษาไดนาทงยงไปกวาทประมาณการไววา เดกอายตำากวา 5 ขวบจำานวน 2.1 ลานคนไดรบการชวยชวตไวไดในชวงป 1990-2009 เนองจากมการพฒนาการศกษาสำาหรบสตรวยเจรญพนธ อยางไรกตาม ปญหาเรองนกยงคงหนกหนาสาหสอยจวบจนปจจบน ในป 2012 เดกอายตำากวา 5 ขวบจำานวน 6.6 ลานคนเสยชวต สวนใหญอยในกลมประเทศรายไดตำาและปานกลางคอนไปทางตำา ถาผหญงทกคนในประเทศเหลานเรยนจบระดบประถมศกษา อตราการตายของเดกกลมนกจะลดลง 15% แตถาผหญงทกคนเรยนจบระดบมธยมศกษา สถตดงกลาวจะลดลงถง 49% ซงเทยบเทาจำานวนเดกประมาณ 2.8 ลานคนตอป (Infographic : Saving Chil-dren’s Lives)

ราว 40% ของการเสยชวตในเดกอายตำากวาหาขวบเกดขนในชวง 28 วนแรกของชวต สวนใหญเปนเพราะภาวะแทรกซอนขณะคลอดบตร แตกระนน ตวเลขในปจจบนยงแสดงใหเหนวา ผทำาคลอดเกนกวาครงในอนภมภาคซาฮาราและเอเชยใตไมมทกษะในเรองน ในกลมประเทศรายไดตำาและกลมรายไดปานกลาง 57 ประเทศ แมทอานออกเขยนไดถง 23% มแนวโนมทจะใชบรการผทำาคลอดทมทกษะมากกวาแมทไมรหนงสอ ในมาล สถตการใชบรการ ผทำาคลอดมออาชพของแมทรหนงสอสงกวาสามเทา

มารดาทมการศกษาจะรบรขอมลเกยวกบโรคทเฉพาะเจาะจงไดดกวา จงสามารถหามาตรการปองกนโรคเหลานได โรคปอดบวมเปนสาเหตการตายในเดกมากทสด คดเปน 17% ของทงหมดทวโลก การศกษาทเพมขนของมารดาทกๆ หนงป สามารถนำาไปสการลดอตราการเสยชวตจากโรคปอดบวมได 14% เทยบเทา จำานวนเดกทรอดชวตถง 160,000 คนตอป โรคทองรวงเปนสาเหตการตายในเดกอนดบทส คดเปน 9% ของการเสยชวตของเดก หากผหญงทกคนเรยนจบระดบประถมศกษา อบตการณของโรคอจจาระรวงจนทำาใหเสยชวตจะลดลง 8% ในประเทศทมรายไดตำาและรายไดปานกลางคอนไปทางตำา และถาเรยนจบชนมธยมศกษากจะลดลงไดถง 30% มความเปนไปไดวาเดกอาจจะ ไดรบวคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก และไอกรน เพมขน 10%

หากผหญงทกคนเรยนจบชนประถมศกษา กจะมแมเดกเสยชวตลดลง 66%

ถาผหญงทกคนในประเทศรายไดตำาและรายไดปานกลางคอนไปทางตำา เรยนจบชนประถมศกษา และเพมขนเปน 43% หากสำาเรจชนมธยมศกษา

การศกษาของแมมความสำาคญตอสขภาพของตวเธอเองเทาๆกบของทายาท ทกๆวนมผหญงเกอบ 800 คนเสยชวตจากสาเหตทเกยวของกบการตงครรภและการคลอดบตรซงปองกนได หากผหญงทกคนเรยนจบชนประถมศกษา กจะมแมเดกเสยชวตลดลง 66% เทากบชวยรกษาชวตไวได 189,000 คนตอป เฉพาะในอนภมภาคซาฮาราทเดยว ถาผหญงทกคนเรยนจบชนประถมศกษา กจะมแมเดกเสยชวตลดลง 70% เทากบชวยชวตผหญงได 113,400 คนตอป

บางประเทศไดรบคณปการทางการศกษาอยางมาก ตองขอบคณการปฏรปการศกษาในชวงทศวรรษ 1970 ในไนจเรย เพราะทำาใหหญงสาวไดรบการศกษาในโรงเรยนยาวนานขนเฉลย 2.2 ป สงผลใหอตราการตายในมารดาลดลง 29%

การพฒนาการศกษาเปนแนวทางทมประสทธภาพในการชวยลดการเกดโรคตดเชอจำาพวกเอชไอว/เอดส การศกษาชวยเพมการตระหนกรดานการปองกนเชอเอชไอว เชน ในภมภาคเอเชยใตและตะวนตก และอนภมภาคซาฮารา ผหญงทอานออกเขยนไดตระหนกรมากกวาผไมรหนงสอถง 30% วา พวกเธอมสทธทจะปฏเสธการมเพศสมพนธหรอรองขอใหใชถงยางอนามยไดหากรวาคนอนมโรคตดตอทางเพศสมพนธ ความรทวาจะสามารถไปตรวจเชกเชอเอชไอวไดทไหนเปนขนตอนแรกของการไดรบการรกษาถาจำาเปน ทวามผหญงทอานเขยนไมไดเพยง 52% ในอนภมภาค ซาฮาราทรวาจะไปตรวจเชกเชอเอชไอวไดทใด เมอเทยบกบคนทอานเขยนไดซงมถง 85%

มาลาเรยเปนโรคทคราชวตไดมากทสดโรคหนง ทกๆนาทมเดก 1 คนในแอฟรกาทเสยชวตดวยโรคน การเขาถงการศกษาจงเปนปจจยสำาคญทจะชวยใหมาตรการปองกนโรคไดผล เชน มการใชยาหรอมงนอนในการปองกนพรอมกบยาฆาแมลง ในสาธารณรฐประชาธปไตยคองโกซงมคนเสยชวตจากโรคทเกยวเนองจากมาลาเรยถง 1 ใน 5 ของโลก เมอหวหนาครอบครวหรอมารดาไดรบการศกษา โอกาสทครอบครวจะไดนอนในมงกเพมขน การเปลยนแปลงดงกลาวสงผลใหมการตดเชอมาเลเรยนอยลงโดยเฉพาะในพนททมความเสยงสง หากแมของเดกๆในพนทเหลานเรยนจบชนประถมศกษาจะทำาใหลกๆไดรบเชอมาลาเรยนอยกวาลกๆ ของแมทไมมการศกษาถงกวา 22% หรอนอยกวา 36% ถาแมๆ เรยนจบชนมธยมศกษา

25

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ช�วยชว�ตเดก ระดบการศกษาทสงข�นช�วยลดอตราการเสยชว�ตของเดกอนเนองมาจากโรคทสามารถป�องกนได�

จำนวนเดกอายตำกว�า 5 ขวบ ทเสยชว�ตในกล�มประเทศรายได�ตำ และปานกลางค�อนไปทางตำ ในป� 2012

ถ�าผ�หญงทกคนเร�ยนจบชนประถมศกษา

ถ�าผ�หญงทกคนเร�ยนจบชนมธยมศกษา

15%การเสยชว�ตของเดกจะลดลง

49%การเสยชว�ตของเดกจะลดลง

21

5.7 ล�านคน

ช�วยชว�ตได�

2 ล�าน 8 แสนคนช�วยชว�ตได�

9 แสนคน

การเสยชว�ตลดลงในกล�มประเทศรายได�ตำ และปานกลางค�อนไปทางตำ

แหลงทมา: Gakidou (2013); กลมผแทนนานาชาตเพอการประมาณการอตราการตายของเดก (2013).

26

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

การศกษา โดยเฉพาะการศกษาทใหพลงอำานาจผหญง นบเปนกญแจสำาคญในการแกปญหาการขาดสารอาหาร ซงเปนมลเหตของการเสยชวตในเดกมากกวา 45% แมทไดรบการศกษามแนวโนมทจะรจกวธปฏบตตวอยางถกสขอนามยทบาน ทงยงมศกยภาพทจะจดสรรทรพยากรเพอตอบสนองความตองการทางโภชนาการของลกๆ การจดใหผหญงทกคนในประเทศรายไดตำาและประเทศรายไดปานกลางคอนไปทางตำาไดรบการศกษาระดบประถมศกษาจะชวยลดภาวะแคระแกรนของลกๆ (ซงเปนตวบงชทสำาคญมากเรองการขาดสารอาหาร) ได 4% หรอเทากบจำานวนเดก 1.7 ลานคน และถาแมไดเรยนจนถงระดบมธยมศกษากจะสามารถชวยลดภาวะแคระแกรนของลกๆ ได 26% หรอคดเปนจำานวนเดก 11.9 ลานคน

หากเดกอายครบ 1 ขวบไปแลว ผลเสยอนเกดจากการขาดสารอาหารกไมอาจแกไขใหดดงเดมได ทารกในเปรทมแมเรยนจบชนมธยมศกษาตอนตน มแนวโนมทจะแคระแกรนนอยกวาเดกทแมไมมการศกษาถง 60%

© A

min

a Sa

yeed

/UNE

SCO

การจดใหผหญงทกคนในประเทศยากจน ไดเรยนในระดบมธยมศกษาจะชวยลดภาวะ แคระแกรนของลกๆ ได 26%

การศกษาชวยสงเสรมใหสงคมมนคงและนาอย

การศกษาชวยใหผคนเขาใจประชาธปไตย สงเสรมขนตธรรมและความไวเนอเชอใจ ซงเปนรากฐานของประชาธปไตย ทงยงชวยกระตนเตอนใหคนมสวนรวมทางการเมอง นอกจากนยงมบทบาทสำาคญในการปองกนการทำาลายสงแวดลอม และจำากดขอบเขตของตนเหตและผลกระทบอนเนองมาจากการเปลยนแปลงสภาพ ภมอากาศ ตลอดจนชวยหยบยนพลงอำานาจใหผหญงเพอกาวขามการเลอกปฏบตและการหยดยนแสดงสทธของตนเอง

การศกษาชวยพฒนาผคนใหมความเขาใจและรวธทจะเขาไปมสวนรวมในเรองการเมอง ในอนภมภาคซาฮาราทง 12 ประเทศ มปจเจกชนทไมไดเขาโรงเรยนเพยง 63% เทานนทเขาใจเรองประชาธปไตย เมอเทยบกบ 71% ของผทมการศกษาระดบประถมศกษา และ 85% ของผทมการศกษาระดบมธยมศกษา ยงผคนมระดบการศกษาสงมากเทาไร กยงสนใจการเมองและมแนวโนมทจะคนควาหาขอมลมากขนเทานน ตวอยางเชนในตรก สดสวนของผทยอมรบวาตนเองสนใจการเมองมจำานวนเพมขนจากกลมทมการศกษา

27

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ระดบประถมศกษา 40% เปน 52% ในกลมคนทมการศกษาระดบมธยมศกษา

การศกษาชวยสงเสรมเรองประชาธปไตยในหมประชาชน โดยเฉพาะประเทศทเพงอยในชวงเปลยนผานระบอบการปกครองไปสระบอบประชาธปไตย ในจำานวน 18 ประเทศในอนภมภาค ซาฮารา ประชาชนทมสทธออกเสยงเลอกตงซงเรยนจบชนประถมศกษามแนวโนมทจะใหการสนบสนนประชาธปไตยมากเปน 1.5 เทาของประชาชนทไมมการศกษา และมากเปน 2 เทาหากเปนคนทมการศกษาถงระดบมธยมศกษา

คนมการศกษามแนวโนมทจะไปลงคะแนนเสยง ใน 14 ประเทศแถบละตนอเมรกา ผทมการศกษาระดบประถมศกษาไปลงคะแนนเสยงเลอกตงมากกวาผไมมการศกษา 5% และเพมเปน 9% สำาหรบบคคลทมการศกษาระดบมธยมศกษา ผลกระทบยงกวางขวางกวานอกในประเทศทมระดบการศกษาเฉลยตำาๆ เชน เอลซลวาดอร กวเตมาลา และปารากวย นอกจากน การศกษายงสงเสรมการมสวนรวมทางการเมองในรปแบบอนๆ อกดวย ในอารเจนตนา จน และตรก ประชากรทมการศกษาระดบมธยมศกษามแนวโนมทจะ ลงนามในคำารองทกขหรอควำาบาตรสนคามากกวาคนทจบแค ระดบประถมศกษาถง 2 เทา

การศกษามบทบาทสำาคญอยางยงในการเสรมสรางและกระชบความสมพนธระหวางชมชนกบสงคมเขาดวยกน ในละตนอเมรกา คนทจบการศกษาระดบมธยมศกษามแนวโนมทจะอดทนอดกลนตอคนตางเชอชาตไดดกวาคนทมการศกษาระดบประถมศกษาถง 47% สวนในแถบรฐอาหรบ ประชาชนทมการศกษาระดบมธยมศกษามแนวโนมทจะอดทนอดกลนตอคนตางศาสนาไดดกวาผทมการศกษาระดบประถมศกษาราว 14% ในประเทศแถบอนภมภาคซาฮารา คนทมการศกษาระดบประถมศกษา มแนวโนมทจะอดทนอดกลนตอผทตดเชอเอชไอวมากกวาผไมมการศกษาราว 10% และเพมเปน 23% เมอเทยบกบผทมการศกษาระดบมธยมศกษา ในประเทศแถบยโรปกลางและยโรปตะวนออก ผทมการศกษาระดบมธยมศกษามแนวโนมทจะอดทนอดกลนตอกลม ผอพยพไดดกวาผทไมจบระดบมธยมศกษาราว 16%

การศกษายงชวยแกปญหาอคตทางเพศในการแสดงพฤตกรรมทางการเมองเพอเปนการฝงรากการปกครองระบอบประชาธปไตยใหหยงลกขน ในประเทศอนเดย การลดชองวางเรองการอานออกเขยนไดระหวางเพศหญง-ชายถง 40% ชวยเพมความเปนไปไดของผหญงทจะลงสมครรบเลอกตงในระดบประเทศได 16% และเพมสดสวนคะแนนเสยงเลอกตงทผหญงไดรบถง 13%

ในอารเจนตนา จน และตรก ประชากรทมการศกษาระดบมธยมศกษามแนวโนมทจะลงนามในคำารองทกขมากกวาคนทจบแคระดบประถมศกษาถง 2 เทา

การศกษาชวยใหคนไมดดายตอเรองทจรตคอรรปชน และชวยสรางสงคมทมสำานกรบผดชอบ ใน 31 ประเทศ ผคนทเรยนจบการศกษาชนมธยมศกษาจำานวน 1 ใน 6 จากเกณฑเฉลยมแนวโนมทจะรองทกขเรองการบรการของภาครฐทไมมประสทธภาพ

การเพมการเขาถงการศกษาใหแกทกคน จะชวยลดบรรยากาศของความอยตธรรมในสงคมทไดกลายเปนเชอไฟแหงความขดแยงนานปการลงได แตกจำาเปนตองเพมโอกาสใหเทาเทยมกนสำาหรบทกกลมประชากร มฉะนนความไมเทาเทยมทพวกเขารสกไดอาจไปเนนยำาความเหลอมลำาจนกอใหเกดวกฤตศรทธา ในประเทศรายไดตำาและรายไดปานกลาง 55 ประเทศเมอความไมเสมอภาคทางการศกษาเพมเปนสองเทา กมความเปนไปไดวาความขดแยงจะมากขนกวาสองเทาคอ จาก 3.8% เปน 9.5%

การศกษามศกยภาพมหาศาลในการปรบเปลยนรปแบบการใชชวตและพฤตกรรมอนเปนอนตรายตอสงแวดลอมโดยวธการพฒนาความร ปลกฝงคานยม บมเพาะความเชอและยกระดบเจตคต กญแจสำาคญของการศกษาทจะชวยเพมความตระหนกรและใสใจดานสงแวดลอมกคอ การพฒนาความเขาใจในศาสตรทจะชวยสงเสรมความรเรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและปญหาสงแวดลอมดานอนๆ มรายงานวานกเรยนททำาคะแนนวทยาศาสตรไดสงๆ ใน 57 ประเทศตระหนกรปญหาสงแวดลอมอนซบซอนไดด ทำานองเดยวกนในประเทศรายไดสงมากทสดจำานวน 29 ประเทศ 25% ของผทมการศกษาตำากวาระดบมธยมแสดงความหวงใยเรองสงแวดลอม เมอเทยบกบ 37% ของผทมการศกษาระดบมธยมศกษา และ 46% ของผทศกษาระดบอดมศกษา

การศกษายงเปนสงสำาคญยงในการชวยผคนใหสามารถปรบตวเพอรบมอกบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยเฉพาะในประเทศยากจน สภาพอากาศเปนภยคกคามตอการดำารงชพของเกษตรกรมากทสด เพราะพนทการเกษตรของพวกเขาตองพงพานำาฝน ในเอธโอเปย การศกษาจำานวนหกปชวยเพมโอกาสถง 20% ใหเกษตรกรรจกปรบตวเขากบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโดยใชเทคนคตางๆ เชน การอนรกษดน การปลกพชลงดนในชวงเวลาตางๆ กนและการปรบเปลยนพชพนธใหมความหลากหลาย

28

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

21

21

2,459,000 1,044,0002,867,000

14% ลดการแต�งงาน

ถ�าเดกหญงทกคนเร�ยน

จบระดบประถมศกษา

64%ลดการแต�งงาน

ถ�าเดกหญงทกคนเร�ยน

จบระดบมธยมศกษา

การคลอดบตรในวยเดกของเดกหญงอายตำกว�า 17 ทกคนในอนภมภาคซาฮารา รวมทงเอเชยใต�และตะวนตก

10% ตงครรภ�น�อยลง

ถ�าเดกหญงทกคนเร�ยน

จบระดบประถมศกษา

59%ตงครรภ�น�อยลง

ถ�าเดกหญงทกคนเร�ยน

จบระดบมธยมศกษา

การศกษาช�วยลดอตราการแต�งงานและการมบตรในวยเดกผ�หญงทมการศกษาสงข�นมแนวโน�มทจะแต�งงานหร�อมลกในวยเดกลดน�อยลง

3,397,000 3,071,000 1,393,000

อตราการเจร�ญพนธ�*

การแต�งงานในวยเดก

การให�กำเนดในวยเดก

3.95.8

ประถมศกษา มธยมศกษา

จำนวนการให�กำเนดบตรเฉลยต�อผ�หญง 1 คน ในอนภมภาคซาฮารา

ขาดการศกษา

6.7

21

*อตราการเจร�ญพนธ�เป�นค�าเฉลยของจำนวนบตรทจะเกดในช�วงชว�ตของผ�หญงคนหนง

การแต�งงานของเดกหญงอายไม�เกน 15 ทกคนในอนภมภาคซาฮารา รวมทงเอเชยใต�และตะวนตก

แหลงทมา : การคำานวณโดยทมรายงาน EFA (2013) อางองผลสำารวจเรองประชากรกบสขภาพ; UNPD (2011).

29

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

การศกษาใหพลงอำานาจแกผหญงเพอเรยกรองสทธของพวกเธอ และเอาชนะอปสรรคทขดขวางการไดรบสวนแบงอยางเทาเทยมในเรองผลพวงโดยรวมของความกาวหนา รวมทงมสทธทจะเลอกคสมรสดวยตนเองอยางอสระ ผหญงในอนเดยทมการศกษาอยางนอยระดบมธยมศกษามแนวโนมทจะมสทธในการตดสนใจเลอกคสมรสของพวกเธอมากกวาเพอนทมการศกษานอยกวาถง 30%

ในทำานองเดยวกน การทำาใหเดกหญงใชชวตนกเรยนอยในโรงเรยนกเปนวธทไดผลมากทสดวธหนงทจะชวยปองกนไมใหเกดการแตงงานตงแตวยเดก ถาเดกหญงทกคนในอนภมภาคซาฮารา รวมทงเอเชยใตและเอเชยตะวนตกเรยนจบชนประถมศกษา จำานวนเดกหญงอายตำากวา 15 ทแตงงานจะลดลง 14% แตถาเรยนจบชนมธยมศกษา เดกหญงจะแตงงานนอยลง 64% (Infographic : การศกษาชวยลดอตราการแตงงานและการมบตรในวยเดก)

การอยโรงเรยนนานขนทำาใหเดกผหญงมความมนใจสามารถ หลกเลยงความเสยงเรองการตงครรภในวยเดกและการตงครรภถเกนไป ในปจจบน เดกหญงจำานวน 1 ใน 7 ในอนภมภาคซาฮารา เอเชยใตและตะวนตก มบตรกอนอาย 17 ป ถาเดกหญงในภมภาคแถบนทกคนมการศกษาระดบประถมศกษากจะมเดกตงครรภลดลง 10% และถาเรยนชนมธยมศกษาจะลดลงถง 59% เทากบวาทารกทเกดจากแมวยเดกจะลดลงเกอบ 2 ลานคน

ผหญงทมการศกษาสงขนมกจะมลกนอยลง ซงเปนประโยชนตอพวกเธอ ครอบครวและสงคมโดยรวม เหตผลหนงในเรองนเปนเพราะการศกษาชวยใหผหญงมอทธพลตอขนาดครอบครวมากขน

ดวยพลงของ การศกษาในการเปลยนแปลงชวต จงควรระบใหการศกษาเปนหวใจ ของกรอบงานภายหลง ป 2015

© A

min

a S

ayee

d/U

NES

CO

ผหญงในปากสถานทไมมการศกษาเพยง 30% คดวาตนเองมสทธตดสนใจเรองจำานวนบตร เมอเทยบกบ 52% ของผหญงทมการศกษาระดบประถมศกษา และ 63% ของผทมการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน

ในบางภมภาค การศกษาเปนปจจยสำาคญในการทำาใหเกดการเปลยนแปลงจำานวนประชากร แตในภมภาคอนๆของโลกยงคงลาหลงในดานน โดยเฉพาะในอนภมภาคซาฮาราทผหญงใหกำาเนดบตรทมชวตรอดเฉลย 5.4 คน ผหญงในภมภาคนทมการศกษาใหกำาเนดบตร 6.7 คน และลดลงไปท 5.8 คนสำาหรบผทมการศกษาระดบประถมศกษา สวนผทมการศกษาระดบมธยมศกษาลดตำาลงไปอยท 3.9 คน

บทสรป

หลกฐานเดนชดทแสดงออกมาใหเหนในบทนไมเพยงแคชวา พลงแหงการศกษาชวยเรงใหเกดความกาวหนาทนำาไปสเปาหมายการพฒนาดานอนๆ แตยงชใหเหนวธทดทสดในการดงศกยภาพนนออกมาดวย ทสำาคญทสดคอ การสรางหลกประกนใหทกคนสามารถเขาถงการศกษาทดมคณภาพได ไมวาพวกเขาจะอยในสถานะใด พลงอนโดดเดนเปนเอกลกษณดงกลาวจงควรทำาใหการศกษาเปนหวใจของกรอบงานการพฒนาภายหลงป 2015 และควรจดใหการศกษาอยในแผนงานของผกำาหนดนโยบายทงในประเทศยากจนและประเทศรำารวยดวยเชนกน

30

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

การขาดความสนใจเรองคณภาพการศกษา ผนวกกบความ ลมเหลวในการเขาถงกลมผดอยโอกาส สงผลใหเกดวกฤตดานการเรยนรทตองการการแกไขอยางเรงดวน เดกทวโลก 250 ลานคนซงสวนใหญมภมหลงทตำาตอยดอยโอกาส ไมสามารถเรยนรแมแตทกษะการอานออกเขยนไดและการคำานวณขนพนฐาน โดยไมตองมองใหไกลถงทกษะขนสงกวานทพวกเขาจำาเปนตองมเพอใหไดงานทมคณคาและนำาไปสการเตมเตมชวต

การจะแกปญหาวกฤตดานการเรยนรใหสำาเรจไดนน เดกทกคนตองมครทผานการฝกฝนอบรม มแรงจงใจ รวมทงสขสนกไปกบการเรยนการสอน เปนครทใสใจ และสงเสรมผเรยนทไปไดชากวาเพอนๆ โดยมระบบการศกษาทมการบรหารจดการทดเปนแรงเสรม

รายงานฉบบนแสดงใหเหนวา รฐสามารถเพมโอกาสในการเขาถงการศกษาไปพรอมๆ กบสรางหลกประกนเพอยกระดบการเรยนร

ใหแกทกคนได ดงนนการจดใหมแผนการศกษาของชาตทมจดมงหมายชดเจนเพอดแลผดอยโอกาสและสรางหลกประกนอยางเทาเทยมในการเขาถงครทผานการฝกอบรมมาอยางด พรอมกบ งบประมาณทเพยงพอจงตองเปนนโยบายทสำาคญในลำาดบตนๆ การดงดดและดแลรกษาครทดทสด ซงเปนวธการขจดวกฤตดานการเรยนรนบเปนภารกจอนละเอยดออนในสวนของผกำาหนดนโยบาย (ดภาพประกอบ)

การสรางหลกประกนใหเดกทกคนเรยนรทกษะอยางสมฤทธผลไดนน ครจำาตองไดรบการสนบสนนในเรองหลกสตรและระบบการประเมนผลทเหมาะสม ซงใหความใสใจในความตองการของเดกเลกเปนพเศษ เพราะเดกกลมนมความเสยงมากทสดในเรองออกกลางคน นอกเหนอจากการเรยนการสอนขนพนฐานแลว ครจำาตองชวยใหเดกมทกษะสำาคญๆ ทหลากหลาย เพอชวยใหพวกเขาเตบโตเปนพลเมองโลกทมความรบผดชอบ

ภาค 3: การสงเสรมครเพอขจดวกฤต ดานการเรยนร

½ƒ¡ÍºÃÁ

¡ÃШÒÂŧ¾×é¹·Õè

ÊÃÃËÒ

ÙáÅÃÑ¡ÉÒ

ãËŒÍÂÙ‹ã¹ÍÒªÕ¾

à´ç¡¨Ó¹Ç¹ 250Ōҹ¤¹ ÂѧäÁ‹ÊÒÁÒöàÃÕ¹ÃÙŒ·Ñ¡Éо×é¹°Ò¹

໇ÒËÁÒ : à´ç¡·Ø¡¤¹¡ÓÅѧàÃÕ¹ÃÙŒ·Ñ¡ÉÐã¹âçàÃÕ¹

¼ÙŒ¡Ó˹´¹âºÒ¨еŒÍ§Ê¹ÑºÊ¹Ø¹¤ÃÙ¼ÙŒÊ͹à¾×èÍ¢¨Ñ´Çԡĵ´ŒÒ¹¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ© UNESCO/Wild is the Game

31

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

วกฤตดานการเรยนรสงผลเสยตอผดอยโอกาสมากทสด

แมวาทศวรรษทผานมาจะประสบผลสำาเรจอนนาประทบใจจากเรองการเขาถงการศกษา แตการพฒนาในสวนของคณภาพกไมไดกาวไปพรอมกนเสมอ หลายประเทศไมไดสรางหลกประกนใหเดกๆ ไดบรรลแมแตทกษะขนพนฐานทสดในเรองการอานและการคำานวณ กลมเดกดอยโอกาสมแนวโนมเปนผรบผลกระทบมากทสด ดวยเหตทวามครผสอนทไดรบการฝกอบรมไมเพยงพอ โครงสราง พนฐานยำาแย และการขาดแคลนวสดการเรยนการสอน แตกระนน กเปนไปไดทรฐจะขยายการเขาถงโอกาสทางการศกษาในโรงเรยนไปพรอมกบการปรบปรงดานการเรยนรใหเกดความเสมอภาค

วกฤตดานการเรยนรทวโลก :ปญหาทตองแกไขอยางเรงดวน

เดกในเกณฑอายระดบประถมศกษาจำานวน 650 ลานคนทวโลก มอยางนอย 250 ลานทยงไมไดเรยนรทกษะขนพนฐานในเรองการอานและการคดคำานวณ เดกเกอบ 120 ลานคนในกลมนแทบจะไมไดเขาเรยนในโรงเรยนประถมศกษา โดยเรยนไมถงชนประถมปท 4 ดวยซำา สวนทเหลออก 130 ลานคนแมกำาลงเรยนอยในโรงเรยนประถมศกษากจรง แตผลสมฤทธกยงไมผานมาตรฐานการเรยนรขนตำา บอยครงทไมสามารถเขาใจประโยคงายๆ เดกเหลานจงมผลสมฤทธทางการศกษาทยงไมดพอทจะทำาใหกาวผานไปยงระดบมธยมศกษา

มความเหลอมลำาอยมากระหวางภมภาคในเรองผลสมฤทธทางการศกษา มเดกจำานวน 96% ในทวปอเมรกาเหนอและยโรปตะวนตก ทยงคงเรยนอยชนประถมศกษาปท 4 ในโรงเรยน และสามารถผานมาตรฐานการอานขนตำาสด เปรยบเทยบกบเดกในเอเชยใตและตะวนตกซงมจำานวนเพยง 1 ใน 3 ของเดกกลม ดงกลาว และในอนภมภาคซาฮารามแค 2 ใน 5 (ดตาราง 13) เมอรวมทงสองภมภาคนแลวคดเปนจำานวนเดกนกเรยนมากกวา 3 ใน 4 ของเดกทไมผานเกณฑการเรยนรขนตำา

วกฤตดานการเรยนรเปนเรองใหญ มผลการวเคราะหชนใหมทแสดงใหเหนวา ใน 21 จาก 85 ประเทศทมขอมลครบครน มเดกจำานวนนอยกวาครงหนงในโรงเรยนเทานนทกำาลงเรยนรทกษะ ขนพนฐานไดตามเกณฑ และ 17 ประเทศในกลมนอยในอนภมภาค ซาฮารา ประเทศทเหลอคออนเดย มอรเตเนย โมรอกโก และปากสถาน

วกฤตดานการเรยนรนอกจากจะสงผลเสยตอความกาวหนาในอนาคตของเดกแลว ยงกอใหเกดการสญเสยงบคาใชจายของรฐดวย คาใชจายสำาหรบเดก 250 ลานคนทไมสามารถเรยนรทกษะขนพนฐานในโรงเรยนไดนนเทยบเทา 129,000 ลานดอลลาร หรอคดเปน 10% ของคาใชจายดานการประถมศกษาทวโลก

© Nguyen Thanh Tuan/UNESCO

คาใชจายสำาหรบเดก 250 ลานคนทไมสามารถเรยนรทกษะขนพนฐานเทยบเทา 129,000 ลานดอลลาร

32

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ภาพความเหลอมลำาทวโลกปดบงความไมเทาเทยมกนอยางมากภายในแตละประเทศ

ในขณะทตวเลขเฉลยของผลสมฤทธทางการศกษาแสดงใหเหนภาพรวมของระดบวกฤตดานการเรยนร แตตวเลขเหลานกสามารถปดบงความเหลอมลำาอยางมากภายในประเทศตางๆ ความไมเทาเทยมอนเนองมาจากปจจยดานความยากจน เพศสภาพ แหลงทอย ภาษา เชอชาต ความพการ และปจจยอนๆ สงผลใหเดกบางกลมมแนวโนมทจะไดรบการสงเสรมเพอพฒนาการเรยนรจากโรงเรยนนอยกวาคนอนๆ

เดกจะเรยนไดมากเทาไรขนอยกบสถานะทางเศรษฐกจของครอบครวเปนอยางมาก จากการวเคราะห 20 ประเทศในแอฟรกาสำาหรบรายงานในปน พบวา เดกจากครอบครวทรำารวยกวามแนวโนมทไมเพยงแตจะไดเรยนในโรงเรยนจนจบเทานน แตยงสามารถผานเกณฑการเรยนรขนตำาไดดวย ในทางตรงกนขาม เดกยากจนจำานวนไมถงหนงในหาของ 15 ประเทศในแอฟรกา เรยนจบระดบชนประถมศกษาและผานเกณฑการเรยนรขนตำา

ตาราง 13: เดก 250 ลานคนกำาลงลมเหลวเพราะไมสามารถเรยนรทกษะการอานขนพนฐาน อตรารอยละของเดกวยประถมศกษาทเรยนถงปท 4 และมผลสมฤทธผานมาตรฐานการเรยนรขนตำาดานการอาน จำาแนกตาม

ภมภาค

หมายเหต: นยามเดกทเรยนถงชน ป.4 องวธการหาอตราทคาดวาจะเรยนจบแบบกลม นยามความสำาเรจตามมาตรฐานการ

เรยนรขนตำาองกระบวนการหลกทแปรผลการสำารวจหลายๆ ชนใหเปนมาตรวดโดยรวม

แหลงทมา: การคำานวณโดยทมจดทำารายงานการตดตามผล EFA ทวโลก องขอมลจาก

(1) อตราการเรยนตอจนจบชน ป.4 ในกลมทคาดหวง (ฐานขอมล UIS)

(2) ผลสมฤทธในการเรยนร: Altinok (2013a) โดยใชขอมลจาก PIRLS (2011), SACMEQ (2007), PASEC (2004-

2008), SERCE (2006) และจากการวเคราะหโดยทม ASER India (2012) และทม ASER Pakistan (2012)

20 40 60 80 100

เดกวยประถมศกษา (%)

โลก

ทวปอเมรกาเหนอและ

ยโรปตะวนตก

ยโรปกลางและตะวนออก

เอเชยกลาง

ละตนอเมรกาและแครบเบยน

เอเชยตะวนออกและแปซฟก

รฐอาหรบ

อนภมภาคซาฮารา

เอเชยใตและตะวนตก

เรยนถงชน ป.4 และผานมาตรฐานขนตำา

0

เรยนถงชน ป.4 แตไมผานมาตรฐานขนตำา เรยนไมถงชน ป.4

แมแตในละตนอเมรกาซงเปนภมภาคทมผลการเรยนโดยรวมสงกวาทอนๆ เดกทมภมหลงดอยโอกาสกยงคงมผลสมฤทธทางการศกษาลาหลงเพอนๆ ทรำารวยกวาอกมาก ในเอลซลวาดอร มเพยง 42% ของเดกจากครอบครวยากจนทสดทเรยนจบระดบประถมศกษาและสำาเรจหลกสตรพนฐาน เปรยบเทยบกบเดกจากครอบครวรำารวยทสดทมมากถง 84%

การทเดกผหญงในครอบครวยากจนตองเผชญกบความดอยโอกาสทเลวรายทสดบางอยาง ชใหเหนวามความจำาเปนเรงดวนทจะตองแกไขปญหาความเหลอมลำาระหวางชายหญงโดยใชนโยบายทางการศกษา ตวอยางเชน ในเบนน ราว 60% ของเดกชายทรำารวยไดเรยนในโรงเรยน และฝกฝนจนมทกษะการคำานวณขน พนฐาน เมอเทยบกบจำานวน 6% เทานนของเดกหญงทยากจน

การอาศยอยในพนททดอยโอกาส โดยเฉพาะอยางยงในชนบท ทมกจะขาดแคลนครและสอการเรยนการสอน นบเปนอปสรรคใหญหลวงตอการเรยนร ในแทนซาเนยมเดกยากจนในชนบทเพยง 25% ทสามารถเรยนรทกษะขนพนฐาน เมอเทยบกบเดกรำารวยถง 63% ในเขตเมอง สวนในประเทศละตนอเมรกาบางประเทศ ซงหมายรวมเอลซลวาดอร กวเตมาลา ปานามา และเปร มความเหลอมลำาของผลสมฤทธวชาคณตศาสตรและการอานระหวางนกเรยนชนบทกบในเมองเกน 15%

ขอเสยเปรยบทเกยวของกบถนทอยเรมในระดบการเรยนชวงตนๆ และเพมสงขนเรอยๆ ในประเทศกานา นกเรยนในเมองทผานเกณฑภาษาองกฤษขนตำาของชนประถมปท 3 มจำานวน 2 เทาของนกเรยนในชนบทในป 2011 และเพมมากกวาสามเทาในระดบประถมปท 6

ขอเสยเปรยบทางภมศาสตรมกถกกระหนำาซำาเตมดวยความยากจนและเพศสภาพ ในรฐบาโลจสถานของปากสถาน มเดกระดบประถมปท 5 เพยง 45% ทสามารถแกโจทยลบเลขสองหลก เมอเทยบกบเดกทรำารวยกวาถง 73% ในรฐปญจาบ และมเดกหญงประมาณ 1 ใน 4 จากครอบครวยากจนในรฐบาโลจสถานเทานนทเรยนรทกษะการคำานวณขนพนฐานไดสำาเรจ ในขณะทเดกผชายจากครอบครวรำารวยในรฐนทำาไดดกวามากจนเกอบถงคาเฉลยของรฐปญจาบ

ความเหลอมลำาทบางกลมชาตพนธตองเผชญถกตอกยำาดวยความจรงทวา ภาษาทใชในการเรยนการสอนอาจไมใชภาษาทพวกเขาใชพด ในป 2011 ทประเทศเปร ผเรยนทพดภาษาสเปนมแนวโนมทจะสอบผานมาตรฐานการอานมากกวาผเรยนทเปนกลมชนทพดภาษาพนเมองมากกวา 7 เทา ดงนน โปรแกรมการเรยนการสอนสองภาษาทมการออกแบบอยางดและมครผสอนทมคณวฒเหมาะสมจะสามารถชวยใหเดกกลมนกาวขามปญหานไปได

33

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

เดกทเรยนรไดนอยกวามแนวโนมทจะออกจากโรงเรยนกลางคน ในเอธโอเปย อนเดย เปรและเวยดนาม เดกทไดคะแนนตำาๆ ในวชาคณตศาสตรตอนอาย 12 มความเสยงมากกวาคนอนทจะออกเรยนกลางคนตอนอาย 15 ตวอยางเชนในเวยดนาม กลมนกเรยนอาย 12 ปททำาคะแนนไดไมดจำานวนเกอบครงหนงเลกเรยนกลางคนเมออาย 15 เมอเทยบกบจำานวนประมาณ 1 ใน 5 ของกลมนกเรยนททำาคะแนนไดดกวา

ความดอยโอกาสในการเขาถงโรงเรยน และปญหาออกกลางคนทเดกๆ ตองเผชญจะเปนปญหาทยงคงอยกบพวกเขาไปจนถงระดบมธยมศกษา ตวอยางเชนในแอฟรกาใต มความเหลอมลำาอยางมากเรองการเรยนรระหวางคนรวยกบคนจน มเพยง 14% ของเยาวชนฐานะยากจนทผานเกณฑมาตรฐานขนตำาในวชาคณตศาสตร ซงเทยบเทากบผลสมฤทธของนกเรยนยากจนในกานา ซงเปนประเทศทมฐานะทางเศรษฐกจมงคงนอยกวา 1 ใน 5 ของประเทศแอฟรกาใต ทวาความเหลอมลำาเชนนเปนสงทหลกเลยงได ดงเชนทประเทศบอตสวานาซงมผลสมฤทธการเรยนรทสงกวามาก ทงนเนองจากมชองวางความเหลอมลำาระหวางคนรวยกบคนจนทแคบกวามาก

ในบางประเทศชองวางระหวางคนรวยกบคนจนเดนชดมากในชวงระดบการศกษาทสงขน ตวอยางเชนในประเทศชล ขณะทในชวงประถมศกษาปท 4 ความเหลอมลำายงไมกวางมากนก แตเมอถงระดบชนมธยมศกษาปท 2 นกเรยนทรำารวย 77% สอบผานมาตรฐานการศกษาขนตำา เมอเทยบกบนกเรยนยากจนซงผานแค 44%

ประเทศรำารวยกไมสามารถสรางหลกประกนในเรองการเรยนรใหแกกลมดอยโอกาสเชนกน

ในขณะทผลสมฤทธทางการศกษาของประเทศทมงคงมกจะอยในระดบสง แตระบบการศกษาของประเทศเหลานกยงไมสามารถดแลกลมผดอยโอกาสอยางมนยสำาคญ ตวอยางเชน มากกวา 10% ของเดกระดบมธยมศกษาปท 2 ในนอรเวยและองกฤษมผลสมฤทธไมผานเกณฑการเรยนรขนตำาในวชาคณตศาสตรในป 2011

ขณะทประเทศในเอเชยตะวนออก ซงรวมญปน สาธารณรฐเกาหล และสงคโปร ไดแสดงใหเหนความเปนไปไดในการกาวขามขอเสยเปรยบทคนยากจนตองเผชญ แตดเหมอนวาบางประเทศในกลม OECD และประเทศอาหรบท รำารวยยงไมประสบความสำาเรจ ในเรองน ตวอยางเชน โอกาสของนกเรยนยากจนในประเทศโอมานทจะผานมาตรฐานการเรยนรขนตำา ใกลเคยงกบโอกาสของนกเรยนในประเทศทมงคงนอยกวาเชน กานา ในประเทศนวซแลนด มเพยงสองในสามของนกเรยนยากจนทสามารถผานเกณฑมาตรฐานขนตำาได เมอเทยบกบ 97% ของนกเรยนฐานะรำารวยทสอบผาน

นอยกวา 60% ของผอพยพในฝรงเศสสามารถสอบผานเกณฑการเรยนรขนตำา

นกเรยนทมสถานะเปนผอพยพตองเผชญความเสยงสงทจะกลายเปนผดอยโอกาสทางการศกษา ซงสงผลใหผลสมฤทธทางการเรยนรอยในระดบตำา ในประเทศฝรงเศส เยอรมน และสหราช-อาณาจกร กวา 80% ของนกเรยนอาย 15 ปผานเกณฑมาตรฐานขนตำาดานการอาน แตผลการเรยนรของผอพยพตำากวานนมาก สดสวนของผอพยพในสหราชอาณาจกรทสอบผานเกณฑมาตรฐานขนตำาไมดไปกวาคาเฉลยของตรก ในขณะทผอพยพในเยอรมนอยระดบเดยวกบนกเรยนในชล ผอพยพในฝรงเศสตองเผชญกบปญหานเชนกน สงผลใหมนกเรยนนอยกวา 60% ทผานเกณฑมาตรฐานขนตำา ซงเทยบเทาคาเฉลยของนกเรยนในเมกซโก

เดกชนเผาพนเมองในประเทศรายไดสงมกเสยเปรยบและเผชญกบความเหลอมลำาทยงฝงแนนในเรองผลสมฤทธทางการศกษาเมอเทยบกบเดกกลมอนๆ ทเหลอ อยางในออสเตรเลย ประมาณ 2 ใน 3 ของเดกชนเผาเทานนทจะผานเกณฑมาตรฐานขนตำาของเดกระดบมธยมศกษาปท 2 ระหวางป 1994/95 - 2011 เมอเทยบกบจำานวนเกอบ 90% ของกลมทไมใชเดกชนเผา

พฒนาการเรยนรควบคไปกบการขยายโอกาสในการเขาถงการศกษา

มการกลาวอางบอยครงวา การขยายการเขาถงโรงเรยนระดบประถมศกษาในประเทศทยากจนเทากบเปนการไปลดคณภาพ อนทจรง แมจะมเดกจำานวนมากในโรงเรยนทยงไมสามารถเรยนรทกษะขนพนฐาน แตบางประเทศกสามารถเพมจำานวนเดกในโรงเรยนพรอมกบใหหลกประกนวาเดกๆ จะเรยนรทกษะไดจรง ดลยภาพระหวางสองเรองนเปนความสำาเรจทนาประทบใจเปนพเศษเมอคำานงถงขอเทจจรงทวาเดกๆ ทเพงเขาโรงเรยนมแนวโนมจะมาจากครอบครวผดอยโอกาส ถงกระนน เรากยงมภารกจทตองทำาอกมากเพอแกไขปญหาความเหลอมลำาดานการเรยนรใหเรวขน แมแตในกลมประเทศทรำารวยดวยเชนกน

ประเทศแทนซาเนยประสบผลสำาเรจยงใหญจากการเพมจำานวนนกเรยนทสำาเรจชนประถมศกษาไดอยางมากมาย สวนหนงเปนเพราะมการยกเลกคาเลาเรยนในชนประถมศกษาเมอป 2001 โดยระหวางป 2000-2007 สดสวนของนกเรยนทเรยนจบชนประถมศกษาเพมจำานวนจากครงหนงไปถงราวๆ สองในสาม ในขณะทอตราการเรยนรขนพนฐานในวชาคำานวณเพมจาก 19% เปน 36% คดเปนจำานวนเดกทสามารถเรยนรทกษะขนพนฐานเพมขนราว 1.5 ลานคน แมจะเปนเรองทรบไมไดวา เดก 27% ทเรยนในโรงเรยนแตกลบไมสามารถเรยนรทกษะขนพนฐาน แตความจรงทวาปญหาดานคณภาพปรากฏชดอยแลวตงแตป 2000 แสดงใหเหนวา ปญหาทแทจรงเกดจากระบบโดยตรงมากกวาจะเกยวของกบการขยายตวของโอกาสทางการศกษา

34

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ทประเทศมาลาวและยกนดาในชวงป 2000-2007 คณภาพและโอกาสในการเขาถงการศกษายงไมมการพฒนาคบหนาเทาทควร มหนำาซำาความเหลอมลำาดานการเรยนรระหวางคนรวยกบคนจนกขยายตวกวางขน สองประเทศนตองเผชญกบปญหาอนทาทายอยางหนกถง 3 ดาน จงตองเรงพฒนาทงดานการเขาถง ดานคณภาพและดานความเทาเทยมทางการศกษา

ในระดบมธยมศกษากเชนกน ความพยายามทจะเพมโอกาสในการเขาถงการศกษากลบไมไดชวยใหมการเรยนรเพมขนและไมไดทำาใหการเขาถงผดอยโอกาสประสบความสำาเรจเสมอไป ในเมกซโก นอกจากจำานวนนกเรยนจะเพมขน สดสวนของนกเรยนทมผลการเรยนสงกวาเกณฑมาตรฐานขนตำา กยงเพมขนดวย จาก 1 ใน 3 เมอป 2003 เพมเปนครงหนงในป 2009 แผนปฏบตงานคมครองดแลสงคมทพงเปาไปทครอบครวผดอยโอกาสชวยพฒนาผลสมฤทธทางการศกษาใหทงคนรวยและคนจน ในทางตรงกนขาม ทกานา แมจะมจำานวนนกเรยนในระดบมธยมศกษาเพมขนจาก 35% ในป 2003 เปน 46% ในป 2009 รวมทงผลสมฤทธดานการคดคำานวณกยงเพมถง 10% แตความเหลอมลำาระหวางหญงชายในดานการเรยนรกลบมากขนกวาสองเทา ซำารายคนทยากจนทสดกแทบจะไมไดรบประโยชนอะไรเลย

สวนมาเลเซยกตองเผชญกบแนวโนมทนาวตกกงวลเปนพเศษเรองผลสมฤทธดานการเรยนรทกำาลงแยลง ผนวกกบความเหลอมลำาทขยายวงกวาง รวมถงการเพมจำานวนเยาวชนทไมไดเขาโรงเรยน ในป 2003 วยรนสวนใหญผานเกณฑมาตรฐานขนตำาไมวาจะอยในฐานะรำารวยหรอยากจน อยางไรกตาม มแคประมาณครงหนงของเดกผชายทยากจนทสดทผานเกณฑมาตรฐานขนตำาในป 2011 เมอเทยบกบจำานวนทมากกวา 90% ในป 2003 จงเทากบวาเดกผชายยากจนในมาเลเซยจากเดมทำาคะแนนเฉลยไดใกลเคยงกบของสหรฐอเมรกา กลายเปนใกลเคยงกบของบอตสวานาในปจจบน

การศกษาคณภาพตำาทงมรดกบาปแหงการไมรหนงสอไวเบองหลง

คณภาพการศกษาในวยเดกมอทธพลตอการรหนงสอของเยาวชนอยางชดเจน ผลการวเคราะหชนใหมเพอรายงานฉบบน ซงองการประเมนผลโดยตรงเรองการอานออกเขยนไดตามผลสำารวจครวเรอน แสดงใหเหนวา เยาวชนทไมรหนงสอมจำานวนมากกวาทเคยคด ทงนหนมสาวราว 175 ลานคน หรอเทยบเทาประมาณ 1 ใน 4 ของประชากรวยหนมสาวในประเทศรายไดตำาและปานกลางคอนไปทางตำา ยงอานทงประโยคไมไดหรออานไมไดเลย เฉพาะในอนภมภาคซาฮารา ประชากรหนมสาว 40% อยในสภาวะเชนน (ดตาราง 14)

หญงสาวเปนกลมทไดรบผลกระทบยำาแยทสด คดเปน 61% ของจำานวนเยาวชนทไมรหนงสอโดยรวมในเอเชยใตและตะวนตก 2 ใน 3 ของเยาวชนทงหมดทอานหนงสอไมออกเปนผหญง การเปรยบเทยบระหวางประเทศเผยใหเหนปญหาการไมรหนงสอทขยายวงกวาง จากผลการวเคราะห 9 ใน 41 ประเทศรายไดตำา

อต

รากา

รรห

นงสอ

ของเ

ยาวช

น (%

)

ตาราง 14: หนมสาวจำานวนนอยกวา 3 ใน 4 ของประเทศรายไดตำาและรายไดปานกลางคอนไปทางตำาสามารถอานออกเขยนได อตราการรหนงสอของเยาวชน จำาแนกตามเพศสภาพ ภมภาคและรายไดของกลมประเทศทคดเลอกไว

แหลงทมา: การวเคราะหโดยทมรายงานการตดตามผลทวโลก EFA (2013) องผลการสำารวจเรอง

ประชากรกบสขอนามย

0

20

40

60

80

100

ประเทศรายไดตำา ประเทศรายได

ปานกลาง

คอนไปทางตำา

อนภมภาคซาฮารา เอเชยใตและ

ตะวนตก

ผหญง

คาเฉลย

ผชาย

ในประเทศรายไดตำาและรายไดปานกลางคอนไปทางตำา เยาวชนจำานวนถง 1 ใน 4 อานขอความเปนประโยคไมได

และรายไดปานกลางคอนไปทางตำาพบวา เยาวชนทงหมดทมอายระหวาง 15-24 ปจำานวนมากกวาครงไมรหนงสอ ทง 9 ประเทศนอยในอนภมภาคซาฮารา

ผลการวเคราะหยนยนสมมตฐานทวา เดกจำาเปนตองเรยนในโรงเรยนอยางนอยสปเพอใหอานออกเขยนได และถงแมจะไดเรยนในโรงเรยนสปหรอนอยกวานน คนในกลมนราว 77% กยงอานทงประโยคไมไดหรออานไมไดเลย นอกจากนจากผลการวเคราะหใน 9 จาก 41 ประเทศพบวา คนหนมสาวกลมนมากกวาครงมาเรยนในโรงเรยนไมถงสป และแทบจะไมมใครเลยทรหนงสอ

การใชเวลาเรยน 5-6 ปในโรงเรยน ซงในระบบการศกษาบางแหงกเทากบสำาเรจระดบประถมศกษา มไดเปนการรบประกนวาเดกจะอานออกเขยนได อยางไรกด จากผลการวเคราะหใน 41 ประเทศพบวา หนมสาวประมาณ 20 ลานคนยงคงอานทงประโยคไมไดหรออานไมไดเลย คดเปนจำานวนเทยบเทา 1 ใน 3 ของคนทเลกเรยนหลงจบชนประถมศกษาปท 5 หรอ 6

หนมสาวจากครอบครวยากจนมแนวโนมทจะอานออกเขยนไดนอยมาก ในบรรดาประเทศททำาการวเคราะห มากกวา 80% ของหนมสาวจากครอบครวรำารวยใน 32 ประเทศสามารถอานเปนประโยค แต 80% ของเยาวชนทมฐานะยากจนใน 4 ประเทศเทานนทสามารถอานประโยคไดเชนกน ในทางตรงขามนอยกวาครงหนงของเยาวชนยากจนใน 22 ประเทศสามารถอานเปนประโยคได ในขณะทหนมสาวฐานะรำารวยเฉพาะทไนเจอรเทานนทไมผานเกณฑการอานน ในหลายๆ ประเทศ ซงรวมแคเมอรน กานา ไนจเรย และเซยรราลโอน อตราการรหนงสอในเยาวชนทรำารวยกบเยาวชนทยากจนแตกตางกนมากกวา 50%

35

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ขอเสยเปรยบในการเรยนรทกษะขนพนฐานถกผนวกรวมกบปจจยความยากจน เพศสภาพ ถนทอย และเชอชาต ในเซเนกล มเพยง 20% ของสาวชนบทในป 2010 ทสามารถอานเนอความทตองใชในชวตประจำาวนไดเมอเทยบกบ 65% ของชายหนมในเมอง หญงสาวทรำารวยเกอบทกคนในบาหล ประเทศอนโดนเซยมทกษะการอานออกเขยนได ในขณะทมผหญงยากจนเพยง 60% ในปาปวทอานออกเขยนได

ผลสมฤทธเหลานอาจสะทอนใหเหนผลลพธทหลอมรวมจากสาเหตความยากจน ความทรกนดารของพนท การเลอกปฏบต และธรรมเนยมปฏบตตางๆ อกทงยงสะทอนใหเหนความลมเหลวของนโยบายการศกษาในดานการสรางโอกาสทางการเรยนรแกกลมประชากรผดอยโอกาสมากทสด รวมทงบงชใหเหนความจำาเปนเรงดวนทจะตองจดการศกษาเพอใหโอกาสครงทสองแกผคนเหลาน

แตกมสญญาณบางอยางทบงบอกถงความกาวหนาดานการรหนงสอในเยาวชนทสรางความหวงใหแกเรา ตองขอขอบคณการขยายตวดานการประถมศกษาในชวงทศวรรษทผานมาททำาใหอตราการรหนงสอของเยาวชนในเอธโอเปยเพมขนจาก 34% ในป 2000 เปน 52% ในป 2011 การรหนงสอในเยาวชนยงไดรบการพฒนาอยางตอเนองทเนปาลดวยเชนกน โดยเฉพาะในกลมผดอยโอกาสมากทสดทแทบจะตองเรมเรยนรหนงสอดวยการนบหนงใหม การรหนงสอในกลมหญงสาวยากจนกเพมจาก 20% ในป 2001 เปน 55% ในป 2011

ขอมลวาดวยเรองเดกพการสามารถเรยนรไดมากเพยงใดหายากมาก จงทำาใหการวเคราะหขอมลยากขน ยกนดาเปนตวอยางทหายากเนองจากมขอมลมากพอทจะเปรยบเทยบอตราการรหนงสอของเยาวชนตามลกษณะความพการ ในป 2011 มหนมสาวทไมปรากฏความพการราว 60% ทอานออกเขยนได เทยบกบ 47% ซงเปนผทมความบกพรองทางรางกายหรอการไดยน และ 38% เปนผทมความบกพรองทางปญญา

ในการดำาเนนนโยบายเพอแกไขปญหาใหการศกษามความเทาเทยมกนนน ความมงมนพยายามทจะแกปญหานเรมแรกตองระบใหเฉพาะเจาะจงเรองความยากลำาบากทเดกและเยาวชนดอยโอกาส (ซงรวมผพการ) ในแตละกลมตองเผชญ จากนนจงลงมอปฏบตการแกปญหา

อตราการ รหนงสอ ของเยาวชน ในเอธโอเปยเพมขนจาก 34% ในป 2000 เปน 52% ในป 2011

ยกระดบคณภาพการเรยนการสอนใหเปนเรองสำาคญระดบชาต

นโยบายระดบชาตทเขมขนทใหความสำาคญอยางสงในการพฒนาดานการเรยนรและการเรยนการสอนเปนปจจยสำาคญในการสรางหลกประกนวาเดกทกคนในโรงเรยนจะไดฝกฝนทกษะและไดรบความรทพวกเขาพงไดรบ แผนการศกษาควรอธบายเปาหมายและสรางเกณฑมาตรฐานซงใชเปนมาตรวดความรบผดชอบของรฐได รวมทงระบแนวทางปฏบตเพอการบรรลเปาหมายนนๆ ดวย การพฒนาดานการเรยนรโดยเฉพาะในหมเดกดอยโอกาสทสดจะตองเปนจดประสงคเชงยทธศาสตร และแผนงานควรครอบคลมแนวทางทหลากหลายเพอยกระดบคณภาพของคร โดยมการจดรางแนวทางดงกลาวรวมกบฝายครและสหภาพคร นอกจากนจำาเปนตองมหลกประกนวาจะมทรพยากรเพยงพอในการรองรบยทธศาสตรตางๆ นเชนกน

คณภาพตองเปนจดประสงคเชงยทธศาสตรในแผนการศกษาของชาต

วกฤตการเรยนรทวโลกจะไมสามารถกาวไปสความสำาเรจไดถาไมมนโยบายทมงพฒนาการเรยนรไปสผดอยโอกาส แผนการศกษาแหงชาต 40 แผนทมการวเคราะหในรายงานฉบบน ม 26 แผนทระบการปรบปรงผลสมฤทธทางการศกษาใหเปนจดประสงคเชงยทธศาสตร ในขณะทแผนงานของทง 40 ประเทศตอบสนองความตองการของกลมผดอยโอกาสในระดบหนง แตมกจะพดถงการเรยนรในแงผลพลอยไดจากการเขาถงการศกษาทเพมมากขนเทานน

เพอยกระดบการเรยนรใหถวนหนา แผนการศกษาแหงชาตตองพฒนาการบรหารจดการครและปรบปรงคณภาพคร มแผนงานเพยง 17 ใน 40 แผนทครอบคลมกลยทธการพฒนาหลกสตรครศาสตร และมเพยง 16 แผนทกลาวถงการจดฝกอบรมใหแกนกการศกษาฝกหดคร

แผนการศกษาของชาตทมการวเคราะหดเหมอนจะไมตระหนกรชดวา การปรบปรงคณภาพการเรยนการสอนของครชวยเพมประสทธผลในการเรยนรของนกเรยน การใชวธอบรมครประจำาการในเคนยามงยกระดบขนานใหญดานการเรยนรของผทออกจากโรงเรยนประถมในทองถนทมผลสมฤทธทางการศกษาตำา สวนแอฟรกาใตและศรลงกาไดเชอมโยงการสรรหาวาจางครเขากบการพฒนาดานคณภาพและการเรยนร

รฐจำาเปนตองใหสทธประโยชนเพอดงดดและรกษาครทดทสดไว ในแผนทง 40 แผนททำาการวเคราะหเหนควรมการปฏรปเพอเพมคาตอบแทนใหแกคร 10 แผน และอก 18 แผนเนนการสรางเสนทางอาชพทดกวาเดมควบคไปกบการสรางโอกาสความกาวหนาทางอาชพ

36

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

มแผนการศกษาของชาตบางประเทศเทานนทมงปฏรปครเพอพฒนาการเรยนรใหเดกนกเรยนทดอยโอกาส โดยหลกๆ จะจดสรรครลงไปในพนทดอยโอกาส ตามแผนงาน 28 แผนจะสงครเขาไปในพนทดอยโอกาส ม 22 แผนทมงจะสรางแรงจงใจ เชน ใหคาทพกอาศย และใหเงนเดอนเสรม ม 14 ประเทศทระบแรงจงใจลงไปในแผนการศกษาเพอสงเสรมใหครไปประจำาการในพนทชนบท ในขณะท 8 ประเทศซงรวมอฟกานสถาน ใหการสนบสนนครผหญงอยางแขงขน สวนแผนงานของกมพชากโดดเดนในเรองยทธวธสรรหาวาจางครจากพนทเปาหมายและกลมชาตพนธ แลวสงไปประจำาการในพนททมความตองการมากทสด ในพนทหางไกลในชนบท จำานวนนกเรยนมกจะนอย ครจงอาจจะตองสอนนกเรยนมากกวาหนงกลมอายในเวลาเดยวกน ในประเทศกมพชา เคนยา และปาปวนวกน มแผนทจะจดฝกอบรมเรองการสอนใน รปแบบหลากหลายระดบชน

มแผนการศกษานอยมากทเนนความจำาเปนในการสนบสนนกลมนกเรยนทเรยนไมทนเพอนๆ กายอานาเปนขอยกเวนหนง ทใหความสำาคญเปนลำาดบตนๆ ในการเพมขดความสามารถใหแกคร เพอดำาเนนการตามเปาหมายทกำาหนดไว

เพอใหแผนการศกษาของชาตบรรลผลสำาเรจในทางปฏบต จำาเปนทจะตองไดรบการสนบสนนดานทรพยากรอยางเพยงพอ แตมเอกสารดานนโยบายททำาการวเคราะหเพยง 16 ใน 40 ฉบบเทานนทมการระบงบประมาณออกเปนหมวดหมยอยๆ ประเทศตางๆ กำาหนดระดบความสำาคญแตกตางกนไปในเรองงบประมาณทพวกเขาจะใชในนโยบายทมงพฒนาคณภาพการศกษาดงเชนในปาปวนวกน ใชเงนมากกวา 1 ใน 5 ของงบประมาณในดานน แตของปาเลสไตนมแค 5% หรอนอยกวา เปนตน แตแทบจะไมมแผนการศกษาใดทระบคาใชจายเพอผดอยโอกาสโดยตรง

นโยบายจะมประสทธภาพกตอเมอผมหนาทรบผดชอบในทางปฏบตเขามามสวนรวมกำาหนดนโยบายดวย อยางไรกด ผลสำารวจใน 10 ประเทศแสดงใหเหนวา มครเพยง 23% ทคดวาพวกเขามอทธพลตอนโยบายและแนวทางปฏบต ดงนนสหภาพครจงเปนพนธมตรทสำาคญของรฐ ในบางประเทศ สหภาพครไดเขาไปมสวนรวมในการปรบนโยบายทมงใหความชวยเหลอกลมผดอยโอกาส ตวอยางเชนในรฐทมชาตพนธหลากหลายของโบลเวย สหภาพครไดรณรงคเพอสรางหลกประกนใหตราสทธของชนพนเมองไวในรฐธรรมนญ

ในภาพรวม บรรดาครอาจารยและสหภาพครสามารถชวยใหนโยบายมประสทธผล ดงนนจงเปนสงสำาคญทจะตองนำาครมารวมรางกลยทธตงแตแรกเรมเพอแกไขขอบกพรองดานการเรยนร

ในโบลเวย สหภาพครรณรงคเพอสรางหลกประกนใหตราสทธของชนพนเมองไวในรฐธรรมนญ

จดสรรครผสอนใหเพยงพอในหองเรยน

ประเทศทยากจนทสดหลายๆ ประเทศพบเจออปสรรคดานคณภาพการศกษาเพราะขาดแคลนคร ซงมกจะสงผลใหหองเรยนของนกเรยนชนเดกเลกในพนททยากจนทสดมขนาดใหญ ปรมาณความตองการวาจางครในอนาคตถกกำาหนดโดยปจจยดงตอไปนคอ ปญหาขาดแคลนครในปจจบน จำานวนประชากร แนวโนมการเขาโรงเรยน และจำานวนเดกทไมไดเขาโรงเรยน จากผลวเคราะหโดยสถาบนสถตแหงองคการยเนสโก แสดงใหเหนวา ระหวางป 2011-2015 จำาเปนตองสรรหาวาจางครจำานวน 5 ลาน 2 แสนคน (ซงรวมครทดแทนและครทรบเพมดวย) เพอเปนหลกประกนวาจะมครเพยงพอทจะชวยใหบรรลผลการประถมศกษาถวนหนา นนหมายความวา ตองวาจางครกวา 1 ลานคนตอป เทยบเทาประมาณ 5% ของแรงงานครทกำาลงสอนระดบประถมศกษาอยในปจจบน

หลกสตรฝกหดครขนตนสวนใหญใชเวลาอยางนอยสองป การทเดก 57 ลานคนยงคงไมมโอกาสไดเรยนหนงสอ จงไมนาเปนไปไดทประเทศซงขาดแคลนครผสอนจะบรรลการประถมศกษาถวนหนาไดทนกำาหนดเสนตายการศกษาเพอปวงชนในป 2015 อยางไรกด นานาประเทศจำาตองเรมวางแผน ณ ตอนน เพอแกไขปญหาขาดแคลนคร ถามการขยายกำาหนดเสนตายไปจนถงป 2020 การเพมจำานวนผเขาเรยนทคาดการณไวในอก 9 ปขางหนากจะตองไปเพมจำานวนครผสอนเปน 13.1 ลานคน และหากมการขยายไปถงป 2030 กจะมความตองการครผสอนถง 20.6 ลานคนในชวงเวลา 19 ปขางหนา

ในชวงป 2011-2015 จำานวนครทตองการคอ 3.7 ลานคน ซงจำาเปนตองเขามาแทนครทเกษยณออกไป ทเปลยนอาชพ หรอลาออกเนองจากเจบปวยหรอถงแกความตาย สวน 1.6 ลานคนทเหลอเปนครผสอนเพมเตมเพออดชองโหวปญหาขาดแคลน และรองรบการขยายการเขาเรยนของเดกรวมทงการรบประกนคณภาพวาจะไมมเดกเกน 40 คนตอคร 1 คนแนนอน (ดตาราง 15) ฉะนนจำาเปนตองบรรจครเพมอกปละราว 4 แสนคนถาตองการใหมครเพยงพอจนถงป 2015

ทอนภมภาคซาฮาราตองการครระดบประถมศกษาเพมอก 58% คดเปนจำานวนประมาณ 225,000 คนตอปในชวงป 2011-2015 อยางไรกตาม ในชวงทศวรรษทผานมา คาเฉลยของการเพมจำานวนครภายในภมภาคมเพยง 102,000 คนตอป

ไนจเรยมปญหาขาดแคลนครทสด ในชวงป 2011-2015 มความตองการครระดบประถมศกษาจำานวน 212,000 คน คดเปน 13% ของครทวทงโลก ในจำานวน 10 ประเทศทวโลกทตองการครผสอนระดบประถมศกษาเพมเตมจำานวนมากทสดเกอบทงหมดอยท อนภมภาคซาฮารา ยกเวนปากสถานประเทศเดยว

37

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ปญหาในการวาจางบรรจครกลายเปนปญหาทใหญกวาเดม เมอมความตองการครเพอการศกษาระดบมธยมตอนตนเขามาเพมเตม หากตองการบรรลการศกษาระดบมธยมตอนตนถวนหนาภายในป 2030 ดวยจำานวนนกเรยน 32 คนตอคร 1 คน จำานวนครทตองการเพมคอ 5.1 ลานคน หรอคดเปน 268,000 คนตอป เฉพาะอนภมภาคซาฮารากตองใชครระดบมธยมศกษาตอนตนจำานวนครงหนงของครทจำาเปนตองเพมในชวงเวลาดงกลาว

คาดวาบรรดาประเทศทขาดแคลนครอยางหนกหนาทสดจะไมสามารถบรรจครไดตามจำานวนทตองการภายในป 2015 ในจำานวน 93 ประเทศทจำาเปนตองสรรหาครระดบประถมศกษาเพมภายในป 2015 มเพยง 37 ประเทศเทานนทสามารถแกไขปญหานได แตอก 29 ประเทศจะไมมวนบรรจครไดทนภายในป 2030 ดวยซำา ในขณะท 148 ประเทศตองการครระดบมธยมศกษาตอนตนมากขนภายในป 2015 แต 29 ประเทศกจะยงคงไมสามารถหาครมาบรรจไดทนป 2030

เพอบรรจครทขาดอยใหทนภายในป 2015 บางประเทศจำาเปนตองเรงขยายแรงงานคร ในรวนดาและยกนดาจำาเปนจะตองขยายการบรรจครเฉลยถง 6% เมอเทยบกบอตราการเพมในปจจบนเฉลยอยท 3% ตอป ในมาลาว อตรากำาลงครกำาลงเตบโตเพยงแค 1% ตอป ซงอยหางไกลเปาหมายอกมากหากตองการลดอตราสวนของจำานวนนกเรยน:คร จากอตราสวน 76:1 เหลอ 40:1 และหากจะไปใหถงเปาหมายการประถมศกษาถวนหนาภายในป 2015 มาลาวจำาเปนตองเพมจำานวนครปละ 15% ระหวางป 2011-2015

ตาราง 15: ทวโลกตองการครเพม 1.6 ลานคนภายในป 2015 จำานวนครทงหมดทตองการเพอใหบรรลเปาหมายการประถมศกษาถวนหนาภายใน

ป 2015

แหลงทมา: UIS (2013).

2011–2015

จำานวนครทดแทนกรณขาดคร จำานวนครทตองการเพม

0

จำานว

นครป

ระถม

ศกษ

าทงห

มดทจ

ำาเปน

ตอ

งรบบ

รรจ

(ลาน

คน)

1

2

3

4

5

6

3.7

1.6

ภมภาคอนๆ

ภมภาคอนๆ

อนภมภาคซาฮารา

อนภมภาคซาฮารา

0.9

0.7

29 ประเทศจะไมสามารถบรรจครระดบประถมศกษาได ตามตองการภายในป 2030

ประเทศยากจนหลายประเทศจะไมสามารถบรรจครไดครบ เพยงเพราะมคนเรยนจบระดบมธยมศกษาตอนปลายในจำานวนทไมมากพอ ซงเปนคณวฒขนตำาสำาหรบครฝกสอนระดบประถมศกษา ประเทศในอนภมภาคซาฮาราจำานวน 8 ใน 14 ประเทศอยางนอย 5% ของผทเรยนจบระดบมธยมศกษาตอนปลายทงหมดในป 2020 จำาเปนตองไดรบการโนมนาวใหไปเปนครเพอเตมเตมชองวางครใหหมดไป สวนในประเทศไนเจอรนนสงจนเกอบจะถง 25% ทเดยว เมอเทยบกบประเทศรายไดปานกลางกวา 3% ของผทเรยนจบชนมธยมศกษาเปนอยางนอยไดเขามารบอาชพครในโรงเรยนประถมศกษา

ใชวาจะบรรจครเขามาสอนไดทนท เพราะครจำาเปนตองไดรบการฝกอบรมกอน หลายๆ ประเทศโดยเฉพาะในอนภมภาคซาฮารายงตองฝกอบรมครประจำาการดวย เชน ประเทศมาลบรรจครเพมในอตรา 9% ตอปในชวงทศวรรษทผานมา ซงชวยลดอตราสวนของนกเรยน:คร จาก 62:1 ในป 1999 เปน 48:1 ในป 2011 แตครเหลานจำานวนมากยงไมไดรบการฝกอบรม ผลทไดคอ อตราสวนนกเรยน:ครทผานการฝกอบรมในมาลจงเปน 92:1 ซงถอเปนอตราสวนจำานวนนกเรยน:ครทสงทสดในโลกประเทศหนง แนวโนมจากอดตเรองการบรรจครทผานการฝกอบรมนน สงผลใหกวาทมาลจะบรรลผลสำาเรจทอตราสวนนกเรยน 40 คนตอครท ผานการฝกอบรม 1 คนไดกตองรอจนถงป 2030

ประเทศทมครทไมไดรบการฝกอบรมจำานวนมากจำาเปนตองหาแนวทางจดฝกอบรมคร จาก 10 ใน 27 ประเทศทมขอมลอางองนน ปญหานใหญกวาปญหาการบรรจและฝกอบรมครผสอนคนใหมหลายเทา ในเบนนมคร 47% ทผานการฝกอบรมในป 2011 ประเทศแคตองเพมการบรรจครใหไดเพยง 1.4% ตอปกสามารถบรรลเปาหมายการประถมศกษาถวนหนาไดภายในป 2020 แตจำานวนครประจำาการทจำาเปนตองไดรบการฝกอบรมจะตองขยายตวใหไดเกอบ 9% ตอป ซงสงกวาอตราการขยายตวของครทผานการฝกอบรมในเบนนเฉลยตอปถง 6% มาตงแตป 1999

ปญหาการขาดแคลนครผสอนทผานการฝกอบรมมแนวโนมทจะสงผลกระทบตอพนทดอยโอกาสเปนพเศษ ในรฐคาโนทางเหนอซงเปนดนแดนสวนหนงทยากจนของไนจเรย อตราสวนนกเรยน:ครทผานการฝกอบรมมเกนกวา 100:1 ในป 2009/10 ทงนมนกเรยน:ครทผานการฝกอบรมเทากบ 150:1 เปนอยางตำาใน 25% ของโรงเรยนในพนทดอยโอกาสทสด

เดกทเรยนในชนประถมศกษาตอนตนทอาศยอยในพนทหางไกลมกเผชญขอเสยเปรยบเปนสองเทา ตวอยางเชนในเอธโอเปย มครทผานการฝกอบรมเพยง 48% และในจำานวนนประมาณ 20% เปนครทผานการฝกอบรมสำาหรบระดบประถมศกษาปท 1-4 ในป 2010 เมอเทยบกบ 83% เปนครทผานการอบรมสำาหรบระดบประถมศกษาปท 5 ถงมธยมศกษาปท 2

38

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ประเทศทตองการเพมจำานวนครจะตองเพมงบประมาณโดยรวมสำาหรบเปนเงนเดอนคร ผลการวเคราะหชนใหมโดยสถาบนสถตของยเนสโกเพอรายงานฉบบน พบวาหลงจากการคาดการณความเตบโตทางเศรษฐกจแลว อนภมภาคซาฮาราจำาเปนตองจายเงนเดอนใหครระดบประถมศกษาทเพมขนมาปละ 4 พนลานดอลลาร เพอใหบรรลเปาหมายการประถมศกษาถวนหนาภายในป 2020 ซงเทยบเทา 19% ของงบประมาณการศกษารวมในป 2011 ของภมภาคน เฉพาะไนจเรยทเดยวกตองการครระดบประถมศกษาเพมถง 2 ใน 5 ของความตองการของอนภมภาคนแลว แมงบประมาณทจำาเปนตองเพมอาจจะดมหาศาล แตประเทศสวนใหญกนาจะรบมอไดหากวาเศรษฐกจเตบโตตามทคาดการณไว และถาประเทศเหลานแบงสรรปนสวนโดยเพมผลตภณฑมวลรวมในประเทศไปสภาคการศกษาขณะทยงคงรกษาเกณฑมาตรฐาน 3% ของการจดสรรงบประมาณใหการประถมศกษา ประเทศใน อนภมภาคซาฮาราจะตองมงบประมาณทจดสรรเพอการศกษาโดยเฉลยจาก 12% เปน 14% ในป 2011 เพอลดชองวางจำานวนครใหไดภายในป 2020

ปญหาดานการเงนสำาหรบระดบมธยมศกษาตอนตนเปนเรองใหญกวาระดบประถมศกษามาก ในอนภมภาคซาฮารา การบรรจครใหเพยงพอเพอบรรลการมธยมศกษาตอนตนถวนหนาภายใน ป 2030 เทากบจะตองเพมงบประมาณการศกษาประจำาปอก 9,500 ลานดอลลาร

หลายประเทศนาจะสามารถหาคาใชจายในการบรรจและงบเงนเดอนจากการเพมครผสอนระดบประถมศกษาจากงบประมาณของชาตได แตกยงจำาเปนตองจายคาจดฝกอบรมคร รวมทงคากอสรางโรงเรยนและคาสอการเรยนรอกดวย เพอเปนหลกประกนวาเดกๆ จะไดรบการศกษาทดมคณภาพ การเพมจำานวนครระดบมธยมศกษาตอนตนจะยงเพมภาระใหกบงบประมาณของชาต ดงนนประเทศทยากจนทสดบางประเทศจงมแนวโนมทจะตองเผชญกบการขาดเงนทนจำานวนมาก และจะตองการเงนทนจากผใหการสนบสนน ความตองการนจะยงเพมมากขน เมอนำาคาใชจายในการขยายแผนการศกษาเพอครมารวมไวดวยกน

อยางไรกด ระหวางป 2008-2011 ผบรจาคมอบงบเฉลยเพยง 189 ลานดอลลารตอปสำาหรบหลกสตรฝกอบรมครทงกอนและขณะประจำาการ ซงเทยบเทา 2% ของงบชวยเหลอดานการศกษา ขณะทประเทศทตองการความชวยเหลอมากทสดอยในอนภมภาคซาฮารา แตประเทศทรบความชวยเหลอมากทสดกลบรวมประเทศทรวยกวาคอ มรายไดปานกลาง เชน บราซล จน และอนโดนเซยดวย

4 กลยทธในการจดหาครทดทสด

ผกำาหนดนโยบายตองพยายามจนสดความสามารถในการ กระตนใหครไดมโอกาสใชกำาลงแรงใจ พลง ความร และทกษะเพอพฒนาการเรยนรใหนกเรยนทกคน ในรายงานฉบบนไดอรรถาธบาย 4 กลยทธทรฐจำาเปนตองนำามาใชในเรองการดงดดและรกษาครทดทสดใหคงอยในอาชพน การพฒนาการศกษาคร การจดสรรครใหเปนธรรมมากขน และการจดหาสงจงใจในรปแบบของเงนเดอนทเหมาะสมและเสนทางอาชพทดงดดใจ นอกจากนยงใหความสำาคญในสวนของการกำากบดแลครทจำาเปนตองปรบปรงใหมนคงเพอสรางหลกประกนใหแนใจไดวา กลยทธทง 4 ขอนจะ นำามาซงคณประโยชนตามเปาหมายทวางไว

กลยทธท 1: ดงดดผมคณวฒและคณสมบตของครทดทสด

ฉนเลอกเปนครเพราะเชอวาการศกษามพลงแปรเปลยนสงคมทเราอย

อาศย แรงจงใจททำาใหฉนอยากเปนครทด เพราะฉนตองการเปนสมาชก

ในสงคมทมบทบาทแขงขนเพอนำาความเปลยนแปลงทจำาเปนมาสบานเกด

เมองนอน ฉนตองการตอสกบการเลอกปฏบต ความอยตธรรม ลทธ

แบงแยกเชอชาต ปญหาคอรรปชน และความยากจน ความรบผดชอบใน

สถานะครชางใหญหลวงนก และเรากตองเรมปณธานจดการศกษาทม

คณภาพใหแกเดกทกๆ เชาของวนใหม

- ครอนา จากกรงลมาในเปร

ขนตอนแรกในการจะไดครทดกคอ โนมนาวผมคณวฒดทสดและกระตอรอรนทสดใหเขามาในสายอาชพน มคนจำานวนมากทตดสนใจมาเปนครโดยไดรบแรงผลกดนจากความพงพอใจทจะไดชวยใหนกเรยนไดเรยนร เตมเตมศกยภาพ และชวยพฒนาไปสการเปนประชาชนพลเมองทมความมนใจและมความรบผดชอบ

แคคดวาตองการสอนนนยงไมเพยงพอ ผคนทเดนเขาสอาชพครควรเปนคนทมการศกษาดและจำาเปนตองเรยนจบอยางนอยในระดบมธยมศกษาทมคณภาพในสายตรงกบคณวฒ เพอใหมความรในวชาทจะตองสอนและมความสามารถในการเรยนรทกษะทจำาเปนตอการสอน

อยางไรกตาม อาชพครไมใชอาชพทดงดดใจผมคณวฒทดทสดเลย งานสอนในบางประเทศถกมองวาเปนงานชนสองสำาหรบคนทไมเกงวชาการพอทจะเขาสอาชพทมเกยรตสายอนๆ อาท แพทย หรอวศวกร ระดบคณสมบตทจำาเปนในการเขาสอาชพครเปนสญญาณบงบอกสถานภาพทางอาชพในสงคมนนๆ และเพอการยกระดบสถานภาพครและดงดดผสมครทมพรสวรรค ในอยปตเปนตวอยางของประเทศทประกาศใชขอกำาหนดการประกอบอาชพครอยางเขมงวด คอตองเปนผสมครทมผลการเรยนระดบมธยมศกษาดเยยม รวมทงมผลการประเมนในการสมภาษณทนาพอใจ และเมอไดรบคดเลอกมาแลว ผสมครยงจะตองสอบเขาทำางานใหผานเพอเปนบรรทดฐานวาผสมครรายนนมคณสมบตเหมาะทจะเปนครทดหรอไม

ผบรจาคสนบสนนเงนเพยงปละ 189 ลานดอลลารเพอการศกษาของคร

39

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

การสรางหลกประกนใหมครผหญงมากพอและการบรรจครทมภมหลงทหลากหลาย นบเปนปจจยสำาคญในการจดการศกษาทมคณภาพและครอบคลมประชากรทกหมเหลา ทงนอาจจำาเปนตองใชนโยบายทยดหยนเพอรองรบผทมคณสมบตทแตกตาง เพอปรบปรงพฒนาบคลากรครใหมความหลากหลาย ผหญงในซดานใตหลงสงครามมจำานวน 65% ของประชากรทงหมด แตกลบมครผหญงนอยกวา 10% ของประชากรครทงหมด ฉะนนเพอเพมจำานวนครผหญง จงตองมอบรางวลจงใจเปนเงนคาตอบแทนและวตถสงของแกเดกผหญงมากกวา 4,500 คนเพอใหเรยนจบระดบมธยมศกษา และใหผหญงทเปนครฝกสอนดวย

การบรรจครจากกลมคนทดอยโอกาสใหเขามาทำางานในชมชนของตนเองเปนการรบประกนวาเดกจะไดครทคนเคยกบวฒนธรรมและภาษาของพวกเขา นโยบายทยดหยนในการกำาหนดคณสมบตผสอนสามารถชวยเพมจำานวนผสมครทไดรบคดเลอกเขามาบรรจจากกลมของชนกลมนอย ในกมพชา ตามธรรมเนยมแลวครฝกสอนตองเรยนจบชนมธยมศกษาปท 6 แตคณสมบตขอนไดรบการยกเวนสำาหรบพนทหางไกลทการศกษาระดบมธยมตอนปลายเขาไปไมถง ความยดหยนเชนนชวยเพมจำานวนครจากชนกลมนอย

กลยทธท 2: พฒนาการศกษาครเพอใหเดกทกคนสามารถเรยนรทกษะจนใชงานไดจรง

การฝกอบรมครกอนประจำาการควรปลกฝงทกษะทจำาเปนตอการสอน โดยเฉพาะการสอนผดอยโอกาสและนกเรยนระดบประถมศกษาตอนตน นอกจากนยงควรวางรากฐานเพอการฝกอบรมอยางตอเนอง แตการฝกอบรมครกอนประจำาการกอาจไมไดมประสทธผลเสมอไปในการเตรยมครใหสามารถจดการศกษาทมคณภาพและเทาเทยมกนไดในทางปฏบต

ผรบการฝกอบรมตองมความเขาใจในวชาทพวกเขากำาลงจะไปสอนเปนอยางด แตครในประเทศรายไดตำามกไปสอนหนงสอโดยขาดองคความรในวชานนๆ เพราะพวกเขาเองกไมไดมการศกษาทดนก จากผลการสำารวจโรงเรยนประถมศกษาในเคนยา ป 2010 ครชนประถมศกษาปท 6 ทำาแบบทดสอบของนกเรยนตวเองไดคะแนนเพยง 60% จากกรณดงกลาว หลกสตรฝกหดครจงตองเรมดวยการสรางหลกประกนวา ครทกคนทเขารบการอบรมมความเขาใจเปนอยางดในวชาทกำาลงจะไปสอน

สถาบนฝกหดครมกไมมเวลาทจะพฒนาปรบปรงองคความร ทออน สวนหนงเปนเพราะหลกสตรมอปสงคมากมาย ครในหลกสตรนทเคนยาตองเรยนถง 10 วชาและตองไปฝกสอนในปแรกดวย ทำาใหไมเหลอเวลาเพอเตมเตมชองวางดานองคความร ประเทศกานาแกไขปญหานดวยการใหนกเรยนฝกหดครสอบใหผานเนอหาวชาความรในปแรก

ครตองเขาใจไมใชแควชาความร แตยงตองฝกอบรมวธการสอน โดยเฉพาะการสอนเดกระดบประถมศกษาตอนตน อยางไรกด คร

จำานวนมากไมคอยไดรบการฝกอบรมทกษะการสอนนสกเทาไร ในประเทศมาลมครไมกคนทสามารถสอนนกเรยนใหอานหนงสอได ครไดรบการเตรยมตวไมดพอทจะประยกตวธการสอนไดอยางทตองการ และไมคอยใสใจสงเสรมการอานของนกเรยนเปนรายบคคล จงไมตองสงสยเลยวา อะไรคอเหตผลสำาคญทนกเรยนซงกำาลงจะเรยนจบประถมศกษาปท 2 เกอบครงในมาลอานคำาในภาษาของตวเองไมไดแมแตคำาเดยว นอกจากนครกแทบจะไมไดรบการเตรยมตวใหเผชญกบสภาพหองเรยนทพดกนหลากหลายภาษา เชนในเซเนกลมเพยง 8% ของผเขารบการฝกอบรมทแสดงความมนใจในการสอนวธการอานในภาษาทองถนตางๆ

ผลจากการฝกอบรมทไมเพยงพอและการใหความสำาคญกบทฤษฎมากกวาการฝกปฏบต ทำาใหครทเพงจบใหมๆ หลายคนไมมความเชอมนวา พวกเขาจะมทกษะทจำาเปนในการสงเสรมเดกทมปญหาในการเรยนรในหองเรยนปกต ซงรวมถงผพการทางรางกายหรอทางสตปญญาอยางหนกดวย ฉะนนเพอแกปญหาในเรองน ครในเวยดนามไดจดทำาแผนการศกษารายบคคลสำาหรบผเรยนทกคน โดยมการออกแบบและปรบกจกรรมใหสอดคลองกบเดกทมความตองการในการเรยนรทแตกตางกน และมการประเมนผลการเรยนรของเดกทมความตองการพเศษดวย

การฝกหดครควรเตรยมความพรอมใหครไปสอนยงโรงเรยนทหางไกลหรอมวสดอปกรณการเรยนการสอนทจำากด หรอททครบางคนจำาเปนตองสอนนกเรยนหลายระดบชน หลากอายและความสามารถภายในหองเดยวกน บางประเทศในอนภมภาคซาฮารา ซงรวมบรกนาฟาโซ มาล ไนเจอร เซเนกล และโตโก มนกเรยนอยางนอย 10% ทตองเรยนหนงสอในหองเรยนลกษณะดงกลาว โครงการขนาดเลกในศรลงกาฝกอบรมครใหรจกปรบปรงแผนการสอน และพฒนางานใหเหมาะสมกบระดบชนสำาหรบใชในหองเรยนทรวมเดกประถมศกษาปท 4 และ 5 เขาดวยกน ผลของโครงการนชใหเหนวา วธการดงกลาวสงผลเชงบวกตอผลสมฤทธทางการศกษาในวชาคณตศาสตรของนกเรยน

ประเทศทมผลสมฤทธทางการเรยนรของนกเรยนสงกำาหนดใหครผเขารบการอบรมไปฝกปฏบตการสอนในชนเรยนกอนการสอนจรง นคอสงสำาคญเปนพเศษสำาหรบครทสอนในชนเรยนทมความหลากหลายแตขาดแคลนอปกรณการเรยนการสอนและไมคอยไดรบการเหลยวแล ในปากสถาน นกเรยนฝกหดครใชเวลาฝกสอนในหองเรยนเพยง 10% ของหลกสตร เพอแกปญหาน หลกสตรฝกหดครขององคกรพฒนาเอกชน (NGO) ในมาลาวไดจดใหมการฝกสอนในเขตชนบทตลอดหนงปเตม ผเขารวมอบรมจำานวน 72% กลาววา การฝกสอนในโรงเรยนเปนองคประกอบของหลกสตรทชวยเตรยมความพรอมไดดทสดสำาหรบการเรยนการสอนในพนทชนบท นอกจากน 80% ของผเขารวมอบรมยงไดรบประสบการณในการจดการสอนซอมเสรมใหนกเรยน เมอเทยบกบ 14% เทานนจากหลกสตรในสถาบนการศกษาของรฐ

ในเคนยา ครชนประถมศกษาปท 6 ทำาแบบทดสอบของนกเรยนตวเองไดคะแนนเพยง 60%

40

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ครยงจำาเปนตองไดรบการฝกอบรมวาดวยเรองเจตคตทางเพศสภาพสามารถสงผลกระทบตอผลสมฤทธดานการเรยนรไดอยางไร ในตรก หลกสตรอบรมครกอนประจำาการเปนเวลาหนงเทอมวาดวยความเทาเทยมระหวางชายหญงสงผลกระทบสำาคญตอเจตคตและการตระหนกในเรองเพศสภาพของครผหญง

ครทกคนตองการการสนบสนนอยางตอเนองหลงจากทพวกเขาไปถงชนเรยนเพอชวยใหครทบทวนแนวปฏบตในการสอน เสรมสรางแรงจงใจ และชวยใหพวกเขาปรบตวเขากบการเปลยนแปลง เชน การใชหลกสตรใหม หรอภาษาทใชในการเรยนการสอน นอกจากน การฝกอบรมอยางตอเนองยงทำาใหครไดความคดใหมๆ ในการหาวธสงเสรมผเรยนหนงสอออน โดยทวไปพบวาครประจำาการทไดรบการฝกอบรมมกสอนหนงสอไดดกวาครทไมไดเขารบการอบรม ทงนขนอยกบเปาหมายและคณภาพของการฝกอบรมดวย

การฝกอบรมอยางตอเนองเปนสงสำาคญมากยงขนไปอกสำาหรบครทเขาสอนในชนเรยนโดยทไมเคยไดรบการฝกอบรมหรอแทบจะไมเคยเลย หรอการฝกอบรมนนไมไดแสดงใหเหนสภาพความเปนจรงในชนเรยนอยางเพยงพอ ในเบนนมครจำานวนมากทไดรบการวาจางใหเปนครของชมชนหรอครทมสญญาจางทงทไมเคยเรยนหลกสตรครมากอนทจะไปสอน หลกสตรทจดรางขนเมอป 2007 จดฝกอบรมครกลมนเปนเวลา 3 ปเพอใหมคณสมบตเทยบเทาขาราชการคร

ครในพนททมความขดแยงคอผทตองการกลยทธเพอนำาไปปรบใชพฒนาทกษะของพวกเขามากทสด ในคายผลภยดาดบ (Dadaab) ทางตอนเหนอของประเทศเคนยา 90% ของครทไดรบการวาจางจากชมชนผลภยมเพยง 2% ทมคณวฒคร ครทเปนผลภยไมมสทธเขาเรยนในสถาบนการศกษาขนสงในเคนยา ดงนนจงตองการทางเลอกอนเรองคณวฒ ยทธศาสตรการพฒนาและการบรหารจดการครสำาหรบป 2013-2015 มจดมงหมายเพอใหครไดรบการฝกอบรม รวมทงฝกสอนภาคปฏบตในโรงเรยนดวย ยทธศาสตรนยงไดเสนอทางเลอกเรองคณวฒและใบรบรองสำาหรบครผสอนทมคณสมบตขนตำาสดในการรบเขาเรยนในสถาบนการศกษาขนสง ควบคไปกบทางเลอกแกคนสวนใหญทไมมคณสมบตตรงตามทตองการ

การฝกอบรมอยางตอเนองสามารถปดกนชองวางเรองคณภาพการศกษาและการฝกอบรมครกอนประจำาการ แตมกจะลมเหลวเรองการปลกฝงทกษะทจำาเปนในการรบมอกบความตองการดานการเรยนรเปนพเศษโดยเฉพาะเดกประถมศกษาตอนตน การประเมนผลดานการอานของเดกวยนในไลบเรยพบวา นกเรยนชนประถมปท 2 จำานวนราว 1 ใน 3 อานไมไดแมแตคำาเดยว สงผลใหในป 2008 กระทรวงศกษาธการไดเปดตวโครงการใหม ซงประกอบดวยการสงเสรมและการฝกอบรมคร แผนการสอนทเปนระบบ สอ

การเรยนการสอน และหนงสอทใหเดกนำากลบบานได ครเขารวมในหลกสตรเขมขนหนงสปดาหเพอฝกทกษะการสอนอานสำาหรบเดกชนประถมศกษาตอนตน รวมทงวธการประเมนวนจฉยเพอคดกรองและชวยเหลอผเรยนออน ตามมาดวยการตดตามผลในหองเรยนจากพเลยงทผานการอบรมเปนเวลาสองป นกเรยนในโครงการนไดคะแนนความเขาใจในการอานเพมขนเปน 130% เมอเทยบกบ 33% ของนกเรยนทไมไดเขารวมโครงการ

ประเทศทมรายไดตำาจำานวนมากใชวธการสอนแบบดงเดม เชน การบรรยายและการเรยนรโดยการทองจำามากกวาจะสนบสนนใหใชทกษะทปรบเปลยนใหเขากบสถานการณได เชน การสอนใหคดอยางมวจารณญาณ หลกสตรพฒนาครประจำาการในเคนยาแสดงใหเหนวา การฝกอบรมมประสทธผลในการชวยใหครใชวธการสอนในรปแบบผเรยนเปนศนยกลาง หลกสตรศกษาดวยตนเองโดยผานสอการเรยนรทางไกล และการไปพบปะเสวนากบอาจารยผสอนทศนยวชาการประจำากลมนำาไปสการเรยนการสอนทมปฏสมพนธกนมากขนพรอมกบการพฒนาดานการใชแผนการสอนและวสดอปกรณ

บทบาทสำาคญของนกการศกษาฝกหดครในการปลกฝงทกษะใหแกครเปนแงมมของระบบการเตรยมความพรอมใหแกครทถกละเลยมากทสด โดยเฉพาะในประเทศกำาลงพฒนา นกการศกษาฝกหดครจำานวนมากไมคอยไดลงพนทไปดโรงเรยนในทองถนเพอเรยนรปญหาทผกำาลงจะเปนครทงหลายตองเผชญ ผลการวเคราะหจาก 6 ประเทศในอนภมภาคซาฮาราพบวา นกการศกษาฝกหดครซงชวยฝกครใหมทกษะในการสอนการอานสวนใหญไมใชผเชยวชาญแนวทางทใชกนในสถานการณจรง

การปฏรปทมเปาหมายเพอชวยนกเรยนดอยโอกาสจำาเปนตองสรางหลกประกนใหนกการศกษาฝกหดครไดรบการฝกอบรมเพอจะไดสนบสนนครผสอนไดอยางเหมาะสม นกการศกษาฝกหดครจำานวนมากในเวยดนามไมคอยจะตระหนกรวธการรบมอกบความหลากหลาย จวบจนกระทงไดรบการฝกอบรมจากมหาวทยาลยและวทยาลยเพอการปฏบตหนาทในฐานะผเชยวชาญในเรองการศกษาทหลอมรวมประชากรทกกลมในหลกสตรฝกอบรมครกอนประจำาการ

ไมใชเฉพาะคณภาพการศกษาของครทมกจะไมไดมาตรฐานเทานน แตสถาบนฝกหดครหลายแหงยงไมมขดความสามารถในการรองรบครจำานวนมหาศาลทจำาเปนตองไดรบการฝกอบรม และในการเพมขดความสามารถดานนกตองใชงบสงมาก การใชเทคโนโลยเพอฝกอบรมแบบทางไกลจงเปนแนวทางหนงทชวยใหเขาถงผเขารบการฝกอบรมจำานวนมาก หลกสตรการศกษาทางไกลตองมคณภาพดพอ และควรจะเสรมดวยการสนบสนนและการใหคำาปรกษาแบบตวตอตวในชวงการเรยนทสำาคญๆ

ในตรก หลกสตรอบรมครกอน ประจำาการ วาดวยความเทาเทยมทางเพศสภาพ สงผลกระทบ สำาคญตอเจตคตเรองเพศสภาพของคร ผหญง

41

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ขอบขายของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ICT) ซงถกนำามาใชในการเรยนรทางไกลสำาหรบการฝกอบรมครถกกำาหนดโดยโครงสรางพนฐานและทรพยากรดานไอซท รวมทงความตองการของกลมเปาหมายดวย จากผลสำารวจในแอฟรกาใตเผยวา มครเพยง 1% ทเขาถงอนเทอรเนตเปนประจำา แตสวนใหญเขาถงไดแคโทรศพทมอถอ ดงนนหลกสตรฝกอบรมครจงไดเสรมการเรยนรทางไกลทองการใชกระดาษดวยการสงผานขอความทางโทรศพท ในมาลาว เครองเลนดวดทใชแบตเตอรและดวดการเรยนการสอนแบบโตตอบสองทางถกนำามาใชเพอชวยในการฝกอบรม

หลกสตรฝกหดครทางไกลสามารถเขาถงครในอนาคตมากขนดวยตนทนทตำากวาหลกสตรในสถาบนฝกหดคร คาใชจายตอนกเรยนหนงคนทเรยนจบหลกสตรฝกหดครทางไกลอยทประมาณ 1 ใน 3 จนถง 2 ใน 3 ของหลกสตรแบบดงเดม

กลยทธท 3: จดสรรครไปประจำาการในพนททมความตองการครมากทสด

เปนทเขาใจกนไดวา ครยอมไมอยากไปสอนหนงสอในพนทยากลำาบาก ซงขาดสงอำานวยความสะดวกขนพนฐาน เชน ไฟฟา ทพกอาศยทด และการบรการสาธารณสข ถาหากครทดทสดแทบจะไมเคยมาสอนในพนทชนบททหางไกล ยากจนหรออนตราย โอกาสในการเรยนรของเดกทดอยโอกาสอยแลวกจะยงทกขยากมากขน อนเปนผลมาจากหองเรยนทมขนาดใหญ อตราการเปลยนครสงและการขาดแคลนครทผานการฝกอบรมมาแลว

รฐจำาเปนตองคดคนกลยทธเพอสรางหลกประกนใหมการจดสรรครอยางเทาเทยม แตในความเปนจรงไมคอยจะเปนเชนนน ในเยเมนพบวา โรงเรยนทมนกเรยน 500 คนมครผสอนอยระหวาง 4-27 คน ในซดานใต อตราสวนเฉลยนกเรยน:คร มความแตกตางกนจาก 51:1 ในภาคกลางของอเควทอเรยลกน และสงถง 145:1 ในรฐจองเล

การกระจายครอยางไมเทาเทยมกนเปนสาเหตหนงททำาใหเดกจำานวนหนงตองออกจากโรงเรยนกอนทจะสามารถเรยนรทกษะขนพนฐาน ในบงกลาเทศ มนกเรยนเพยง 60% ทเรยนจนถงปสดทายของโรงเรยนประถมศกษาประจำาตำาบล ซงมนกเรยน 75 คนตอคร 1 คน เมอเทยบกบจำานวน 3 ใน 4 ของโรงเรยนทมนกเรยน 30 คนตอคร 1 คน

© K

arel

Prin

sloo/

ARET

E/UN

ESCO

ในซดานใต อตราสวนนกเรยน/คร มากถง 145:1 ในรฐจองเล

42

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

การจดสรรครไปประจำาการอยางไมเทาเทยมกนเปนผลพวงจากปจจยหลก 4 ประการ:

ครอยากไปสอนในเมอง: โครงสรางพนฐานในพนทชนบททอยในสภาพยำาแย สงผลใหครไมกระตอรอรนทจะไปสอนทนน ตวอยางเชนในสวาซแลนด โรงเรยนทอยหางไกลในชนบท บคลากรสวนใหญคอครบรรจใหมทไมมประสบการณ และครทมวฒการศกษาตำา

เชอชาตและภาษา: เนองจากชนกลมนอยมกจะมระดบการศกษาไมสงนก ทำาใหมไมกคนทสามารถสมครเปนคร ในประเทศอนเดย รฐไมสามารถเตมเตมโควตาในการรบสมครครทขนกบชนวรรณะ เวนเสยแตวาครทมคณสมบตตำากวาเกณฑจะไดรบการวาจาง

เพศสภาพ: ผหญงมกจะทำางานในพนทดอยโอกาสนอยกวาผชาย ในรวนดามเพยง 10% ของครโรงเรยนประถมศกษาในเขตบเรราทเปนผหญง เมอเทยบกบผหญงจำานวน 67% ททำางานในกซาการา เขตทเจรญกวา

วชาทสอน: โรงเรยนมธยมศกษา มกจะขาดแคลนครในบางวชามากเปนพเศษ เชนในระดบมธยมศกษาตอนตนในอนโดนเซย มครสอนวชาศาสนามากเกนไป แตกลบขาดแคลนครสาขาวทยาการคอมพวเตอร

เพอใหมครทวประเทศสมดลกนเปนอยางด รฐบาลตองจดจางครไปประจำายงถนทรกนดาร เหตผลหนงททำาใหสาธารณรฐเกาหลมผลสมฤทธทางการเรยนรทแขงแกรงและเทาเทยมกนมากกวาใครกคอ การทำาใหกลมผดอยโอกาสไดเขาถงครทมคณภาพดกวาและมประสบการณมากกวา ครตามหมบานในชนบทจำานวนกวาสามในสเรยนจบปรญญาตรเปนอยางนอยเมอเทยบกบ 32% ในเมองใหญๆ และ 45% ของครในชนบทมประสบการณมากกวา 20 ปเมอเทยบกบ 30% ของครในเมองใหญ

ครททำางานในโรงเรยนดอยโอกาสไดรบสวสดการซงเปนแรงจงใจ อาท คาจางทเพมขน ชนเรยนขนาดเลกกวา เวลาในการสอนนอยกวา และไดรบโอกาสในการเลอกโรงเรยนแหงตอไปไดหลงจากสอนในพนทยากลำาบากแลว รวมถงมโอกาสกาวหนาในหนาทการงานงายกวาอกดวย

การจดหาแรงจงใจเปนวธการสนบสนนใหครยอมรบตำาแหนงในสถานทยากลำาบาก การจดหาทอยทปลอดภยเปนสงสำาคญเปนพเศษในกรณทตองการสงเสรมใหผหญงไปสอนในพนทชนบท เชนในบงกลาเทศ สวนประเทศแกมเบยใชวธนำาเสนอคาตอบแทนทมากขน 30-40% ของฐานเงนเดอนสำาหรบตำาแหนงทอยในพนทหางไกล โดยในป 2007 มคร 24% ขอยายไปสอนในโรงเรยนทยากลำาบาก

ใน 8 ประเทศ เงนเดอนครโดยเฉลย ตำากวา 10 ดอลลารตอวน

อกหนงทางเลอกทหลายประเทศสามารถทำาไดคอ การบรรจครจากภายในชมชนของพวกเขาเอง ระบบการสรรหาคนในทองถนในเลโซโทอนญาตใหคณะกรรมการบรหารโรงเรยนจางครทมาสมครในตำาแหนงทวางอยโดยตรงกบโรงเรยน จงเปนผลใหอตราสวนนกเรยน/ครในพนทชนบทและในเมองแทบจะไมแตกตางกนเลย บางประเทศกำาลงเปดชองทางเลอกในการกาวเขาสอาชพครเพอดงดดมออาชพทมคณวฒสงและมความรในวชาทสอนอยางลมลก แนวทางหนงทเหนผลแลวดไดจาก “โครงการสอนปวงชนถวนหนา” (the Teach for All programmes) ทกระจายตวอยในหลายประเทศ โดยการรบสมครผสำาเรจการศกษาระดบปรญญาทมคณวฒทางดานวชาการสงเพอไปสอนในโรงเรยนทมนกเรยนสวนใหญเปนเดกดอยโอกาส หลกฐานทไดจากการประเมนผลในโครงการ “การสอนในอเมรกา” (Teach for America) แสดงใหเหนวาเมอพวกเขาไดรบประสบการณสกระยะหนงครเหลานกสามารถชวยยกระดบการเรยนรของนกเรยนไดแตตองภายหลงจากทพวกเขาไดรบการฝกอบรมมาแลว

กลยทธท 4: จดหาแรงจงใจทเหมาะสม เพอรกษาครทดทสดใหคงอยในอาชพ

เงนเดอนเปนเพยงหนงในหลายปจจยทชวยจงใจคร แตกเปนขอพจารณาทสำาคญในการดงดดผมคณวฒดทสดและรกษาครทดทสดไวได เงนเดอนทตำามแนวโนมทำาใหครเสยกำาลงใจจนอาจเปลยนไปประกอบอาชพอนได ในขณะเดยวกน เงนเดอนครกเปนงบกอนใหญทสดในงบประมาณการศกษา ดงนนจงจำาเปนตองตงงบประมาณในสวนนใหตรงกบความเปนจรง เพอเปนการรบประกนวาจะมการวาจางครในจำานวนทเพยงพอ

ระดบเงนเดอนของครมอทธพลตอคณภาพการศกษา ใน 39 ประเทศ การเพมเงนเดอนคร 15% ชวยเพมผลสมฤทธของนกเรยนประมาณ 6-8% อยางไรกด ครในบางประเทศกมรายไดจนเจอครอบครวอยใตเสนความยากจน ครทเปนเสาหลกและตองรบผดชอบดแลสมาชกในครอบครวอยางนอย 4 คน จำาเปนตองไดรบคาตอบแทนอยางนอย 10 ดอลลารตอวน เพอใหครอบครวอยเหนอเสนความยากจนทคนละ 2 ดอลลารตอวน แตเงนเดอนเฉลยของครใน 8 ประเทศอยตำากวามาตรฐานน ในสาธารณรฐแอฟรกากลาง กนบสเซา และไลบเรย ครไดรบคาจางเฉลยไมเกน 5 ดอลลารตอวน เงนเดอนครในสาธารณรฐประชาธปไตยคองโกกตำาดวยเชนกน คนในชมชนจงมกจะตองรวมจายเงนเพมใหคร สำาหรบชมชนทยากจนเกนกวาจะจายไดกอยในสภาวะดอยโอกาสมากยงขนจากการสญเสยครทด

ในบางประเทศมครนอยคนทสามารถจบจายสงจำาเปนพนฐานโดยไมตองทำางานทสอง สำาหรบกมพชาในป 2008 เงนเดอนครไมเพยงพอจายคาอาหารทจำาเปน ทำาใหกวาสองในสามของครตองทำางานทสอง

43

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ขอมลระดบชาตวาดวยเงนเดอนครโดยเฉลยนน อำาพรางความแตกตางของเงนคาจางทแบงตามประเภทของคร ครผเรมตนอาชพการสอนใหมๆ ครทขาดคณวฒ และครทมสญญาจางชวคราวจะไดคาจางนอยมาก ในมาลาว ผทเขามาทำาอาชพนใหมๆ หรอผขาดคณวฒทางการศกษาทจำาเปนสำาหรบการเตบโตในอาชพ จะมรายไดนอยกวา 1 ใน 3 ของคาจางครผสอนทไดรบ เงนเดอนสงสด จงไดแค 4 ดอลลารตอวนในป 2007/08

หากครไดรบคาจางนอยกวาคนในสาขาอาชพอนทใกลเคยงกน นกเรยนทดทสดกคงไมอยากประกอบอาชพครนอยลง และคร กมแนวโนมอยางมากทจะเสยกำาลงใจหรอไมกเลกอาชพนไปเลย ในละตนอเมรกา ครโดยทวไปไดรบคาจางสงกวาเกณฑความยากจน แตเงนเดอนครกไมไดนาพงพอใจนกเมอเทยบกบผททำางานในอาชพทมคณวฒคลายคลงกน ในป 2007 ทบราซล ผเชยวชาญและชางเทคนคทมคณวฒใกลเคยงกบคร ไดรบคาจางมากกวาครระดบปฐมวยและประถมศกษาในประเทศถง 43% และมากกวา 50% ในเปร

ในอนภมภาคซาฮารา เอเชยใตและตะวนตก ผกำาหนดนโยบายตอบสนองความตองการในการขยายระบบการศกษาอยางรวดเรว โดยการบรรจครในอตราจางชวคราว ทงนแทบจะไมมการฝกอบรมอยางเปนทางการเลย ครในสญญาจางชวคราวจะไดรบเงนนอยกวาขาราชการครมาก บางคนไดรบการวาจางโดยตรงจากชมชนหรอโรงเรยน

ในแอฟรกาตะวนตกชวงกลางทศวรรษ 2000 ครสญญา จางชวคราวมจำานวนถงครงหนงของจำานวนครทงหมด และเมอถงชวงปลายทศวรรษกมครสญญาจางชวคราวมากกวาครทเปนขาราชการพลเรอนในบางประเทศเหลาน กลาวคอ สดสวนเกอบ 80% ในมาลกบไนเจอร และกวา 60% ในเบนนและแคเมอรน ในไนเจอร ครสญญาจางไดรบคาตอบแทนเพยงครงหนงของขาราชการคร

ในทสด รฐบาลบางประเทศกบรรจครสญญาจางเปนขาราชการคร เชน ในเบนน ครสญญาจางชวคราวทไดรบการสนบสนนจากสหภาพครไดรณรงคใหครอยภายใตเงอนไขการจางงานทมนคงขนและไดรบเงนเดอนมากขน ในป 2007 รฐไดออกกฤษฎกา ปรบสถานภาพครสญญาจางชวคราวทกคนทมคณวฒตามทรฐตองการใหเปนขาราชการคร ดวยเหตน ถงแมสดสวนของครสญญาจางจะเพมขนอยางมาก แตเงนเดอนเฉลยของครในเบนนกเพมขน 45% ในชวงป 2006-2010 ขณะทเงนเดอนของครสญญาจางกบขาราชการครมาบรรจบกน

ในประเทศอนโดนเซย ครททำาสญญาจางมจำานวนมากกวา 1 ใน 3 ของจำานวนครระดบประถมศกษาในชวงป 2010 ครผสอนประจำาไดรบเงนเดอนมากกวาครสญญาจางถง 40 เทา รฐบาลใหคำามนวา ทายทสดครสญญาจางกจะไดรบการบรรจเปนขาราชการ โดยมนยใหมการตงงบประมาณการศกษาเพอการน การเปลยน

ในเปร ผประกอบวชาชพทมคณลกษณะคลายครผสอนไดรบคาจางมากกวาคร 50%

สถานภาพของครสญญาจางชวคราวทกคนใหเปนถาวร จะตองเพมงบเงนเดอนในหมวดการศกษาขนพนฐานอก 35% คอขนไปถงประมาณ 9 พนลานดอลลาร

ครททำาสญญาจางโดยชมชนนนยงคงยนหยดทำางานตราบ เทาทผปกครองนกเรยนมกำาลงในการระดมเงนทน ซงเปนการสรางแรงกดดนทางการเงนแกชมชนทยากจน ในบางกรณรฐบาลอาจเขามารบผดชอบโดยการเพมงบประมาณเพอดแลในจดน ในมาดากสการ ครของชมชนซงมจำานวนประมาณครงหนงของครทงหมดในป 2005/06 ไดรบการวาจางโดยตรงจากสมาคมครและผปกครอง และโดยทวไปมกไดเงนเดอนตอบแทนนอยกวาครงหนงของจำานวนทครปกตไดรบ นบตงแตป 2006 รฐไดเขามาดำาเนนการรบผดชอบเรองคาตอบแทนครชมชนมากขนอยางตอเนอง

ขณะทครสญญาจางเขามาชวยบรรเทาการขาดแคลนครได ในระยะสน แตกไมอาจตอบสนองความตองการระยะยาวในอนทจะขยายการศกษาใหมคณภาพได หลายประเทศทตองพงครสญญาจางอยางเดนชดมากเชนในแอฟรกาตะวนตก ถกจดลำาดบการ เขาถงการศกษาและการเรยนรอยในตำาแหนงทปลายแถวหรอ เกอบปลายแถว

ตามธรรมเนยมแลว เงนเดอนครและอตราคาตอบแทนทเพมขน จะถกกำาหนดโดยคณวฒอยางเปนทางการปรมาณการฝกอบรมและจำานวนปของประสบการณ แตโครงสรางคาตอบแทนตามเกณฑนไมไดนำาไปสผลสมฤทธทางการเรยนรทดขนโดยอตโนมต การเชอมโยงคาตอบแทนครเขากบผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยนเปนทางเลอกทฟงดนาสนใจและไดรบการสนบสนนจากขอมล (PISA) ของประเทศสมาชก OECD จำานวน 28 ประเทศ ซงบงชวาการปรบเงนเดอนครตามผลคะแนนของนกเรยนสงผลใหมคะแนนสงขนในวชาการอาน คณตศาสตร และวทยาศาสตร อยางไรกด หากพนจพเคราะหขอมลคาตอบแทนทสมพนธกบผลสมฤทธจากทวทงโลกแลว จะไมพบคณประโยชนจากการน อยางชดเจน

จากประสบการณขอมลของสหรฐอเมรกาพบวาเปนเรองยากทจะหาวธการทเชอถอได ในการประเมนวาครทมคณลกษณะเชนใด เปนครทดทสดแลวเพมคาตอบแทนใหมากทสด นอกจากน คาตอบแทนทสมพนธกบผลสมฤทธยงอาจสงผลกระทบตอการสอนและการเรยนรโดยทเราไมคาดคด เชนในโปรตเกส ไดนำาไปส การแขงขนระหวางครดวยกนในลกษณะทอาจกอใหเกดผลเสยตอนกเรยนทเรยนออนทสด ในเมกซโก ครจำานวนมากถกกน ไมใหเขารวมในโปรแกรมดงกลาว โดยฝายเสยเปรยบคอครทสอนในโรงเรยนทนกเรยนมผลสมฤทธทางการศกษาตำา ประสบการณในบราซลแสดงใหเหนวา การใหรางวลโรงเรยนเปนโบนสรวม หมคณะอาจเปนวธทมประสทธผลมากกวาในการปรบปรงผลสมฤทธทางการเรยนร

44

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ในประเทศยากจนแทบจะไมเคยมการทดลองแนวทางการให คาตอบแทนทสมพนธกบผลสมฤทธในขอบเขตกวางใหญ แตประสบการณแสดงใหเหนความเสยงวาแนวทางนอาจไปกระตนใหครสอนนกเรยนเพอเตรยมตวแขงขนในการสอบมากกวาจะ สงเสรมการเรยนรใหรอบดาน จากการทดลองในโรงเรยนประถมศกษาทเคนยา ครจะไดรบรางวลหากนกเรยนทำาคะแนนสอบไดด และจะถกลงโทษถานกเรยนไมไปสอบปลายป ผลปรากฏวาคะแนนการทดสอบดขนและผเขาสอบกมจำานวนเพมขน แตคะแนนสอบมไดสงขนในกลมวชาทไมไดถกนำามาพจารณาในสตรการจายคาตอบแทนใหคร

วธการทเหมาะสมมากกวาในการสรางแรงจงใจใหครคอการเสนอเสนทางอาชพทดงดดใจ ในประเทศสมาชก OECD บางประเทศมความแตกตางเลกนอยเรองคาตอบแทนระหวางครทมประสบการณมากกวากบครคนใหม รวมทงโอกาสในการเลอนขนกแทบจะไมม เชนในประเทศองกฤษ ครทเพงเรมสอนมรายได ท 32,000 ดอลลาร ขณะทครผมประสบการณมากทสดจะไดรบคาตอบแทนอยางมากทสดกแคมากกวา 15,000 ดอลลาร ในทางตรงกนขาม สาธารณรฐเกาหลมโครงสรางคาตอบแทนระหวางคร 2 กลมนแตกตางกนมากมาย โดยทครใหมไดรบเงนเดอนใกลเคยงครใหมในองกฤษ แตครทมประสบการณจะไดรบคาตอบแทนมากกวาสองเทา สวนในฝรงเศส การบรหารจดการดานอาชพท ไมดพอ รวมทงนโยบายอนๆ เกยวกบครทไมไดมาตรฐานนำาไปสการเรยนรทยำาแยของนกเรยน

© N

guye

n Th

anh

Tuan

/UNE

SCO

ในสาธารณรฐเกาหล ครทมประสบการณจะไดรบคาตอบแทนมากกวา ครใหม เปนสองเทา

ในประเทศกำาลงพฒนาจำานวนมาก โครงสรางทางอาชพของคร ยงไมคอยจะเชอมโยงกบโอกาสกาวหนาบนเสนทางอาชพของคร ซงใหการยอมรบและใหรางวลแกครทมประสทธผล ในป 2010 กานาเรมทบทวนเรองการบรหารจดการและนโยบายการพฒนาครเพอรบมอกบความวตกกงวลในเรองดงกลาว

การเสรมสรางระบบบรหารจดการครใหแขงแกรง

การพฒนาระบบดแลครใหดขนมความสำาคญเพราะชวยลด ขอดอยในการเรยนร เชน หากวนหนงๆ หมดไปเพราะครไมมาสอนหรอทมเทความสนใจไปยงการสอนพเศษเพอหารายไดมากกวาการเรยนการสอนในชนเรยนตามปกต การเรยนรของเดกทยากจนทสดกจะประสบปญหาได การทำาความเขาใจสาเหตของปญหาจงเปนสงสำาคญในการชวยออกแบบกลยทธทมประสทธผลเพอแกปญหาเหลาน ภาวะผนำาทเขมแขงในโรงเรยนจงมความจำาเปนเพอเปนหลกประกนวาครจะมาสอนตรงเวลา ทำางานเตมสปดาห และใหการสงเสรมนกเรยนทกคนอยางเทาเทยมกน ความรนแรงทเกยวเนองกบเพศสภาพซงบางครงครกเปนผกระทำาความผดเสยเอง ทำาใหเดกหญงเสยโอกาสในการเรยนร กลยทธเพอปองกนและรบมอกบครทประพฤตตวไมเหมาะสม พรอมทงดำาเนนการกบผกระทำาความผด เปนเรองทตองการการสนบสนนและสงเสรมจากครใหญ เพอนครและสหภาพคร รวมทงชมชน เพอใหเดกหญงทงหลายไดรบการปกปองคมครอง

45

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

การขาดงานของครเปนปญหาทแพรหลายและเหนไดเดนชดจากผลการสำารวจในกลมประเทศยากจนในชวงกลางทศวรรษ 2000 ทผานมา การขาดงานของครมขอบเขตตงแต 11% ในเปรไปจนถง 27% ในยกนดา การทครขาดงานสงผลใหปญหาการขาดแคลนครยงเลวรายลงไปอก ในเคนยาทซงโรงเรยนประถมศกษาทวไปตองเผชญปญหาการขาดแคลนครโดยเฉลย 4 คน กลบมครทขาดสอนระหวางการตรวจเยยมโรงเรยนถง 13% นอกจากนการขาดงานของครยงสงผลกระทบถงนกเรยนทดอยโอกาสเปนพเศษ ทวประเทศอนเดย อตราสวนการขาดงานของครมความแตกตางหลากหลายตงแต 15% ในรฐมหาราษฏระ และ 17% ในรฐคชราต ซงเปนสองรฐทมฐานะรำารวย สวนรฐพหาร 38% และ 42% ในรฐฌารขณฑ ซงเปนสองรฐทยากจนทสด

การขาดงานของครสงผลเสยตอการเรยนร ในอนโดนเซยคาดวา การทครขาดงานเพม 10% จะทำาใหคะแนนคณตศาสตรของนกเรยนลดลงเฉลย 7% และการขาดงานของครมแนวโนมอยางมากทสดทจะสงผลลบตอนกเรยนทเรยนออน โดยมอตราการขาดสอนของครคดเปน 19% ในกลมนกเรยน 1 ใน 4 ทไดคะแนนคณตศาสตรสงทสด และคดเปน 22% ในกลมนกเรยน 1 ใน 4 ทไดคะแนนตำาสด

ตวครใหญเองบางครงกขาดงานดวยเชนกน ซงเปนอปสรรคตอการตรวจสอบเรองการเขาสอนของครใหมประสทธผล รวมทงแสดงถงความไมมภาวะผนำาในการแกปญหาน ผลการสำารวจโรงเรยนในยกนดาในป 2011 พบวา โดยเฉลย 21% ของครใหญมกขาดงานในวนทมคนมาตรวจเยยมโรงเรยน

ผกำาหนดนโยบายจำาเปนตองเขาใจสาเหตทครขาดงาน ในบางประเทศ ครขาดงานเพราะคาตอบแทนตำามาก ไมกเพราะสภาพการทำางานในโรงเรยนยากลำาบาก ในมาลาวทซงคาตอบแทนครตำา แถมบางครงยงจายบางไมจายบาง ครจำานวน 1 ใน 10 ระบวาทขาดงานบอยๆ กเพราะเหตผลเกยวเนองเรองการเงน เชน ตองเดนทางไปรบเงนเดอน หรอไมกไปชำาระคนเงนก อตราการตดเชอเอชไอว/เอดสสงกทำาใหตองเบยดบงเวลาสอนของคร ในแซมเบยมการแนะนำากลยทธในการปรบปรงสภาพความเปนอยสำาหรบครทตดเชอเอชไอว เชน ใหมการเขาถงการรกษาไดงายขน และมการจดหาโภชนาการเสรมและเงนใหกยม

ความรนแรงทเกยวเนองกบเพศสภาพในโรงเรยนเปนอปสรรคสำาคญตอคณภาพและความเทาเทยมดานการศกษา จากการสำารวจในมาลาวพบวา ประมาณ 1 ใน 5 ของครกลาววา พวกเขาตระหนกรวามครขเขญหรอบบบงคบใหเดกหญงมความสมพนธทางเพศดวย

แผนงานและนโยบายทเกยวกบการเลอกปฏบตและความรนแรงทเกยวเนองกบเพศสภาพ จำาเปนตองใหการปกปองและใหพลงอำานาจแกเดกหญง ตองทบทวนและกลาทจะออกนอกกรอบธรรมเนยมปฏบตเดมๆ ทงยงตองเปดเผยตวผกระทำาผดและดำาเนนการเอาผด เราจำาเปนตองเสรมสรางกรอบกฎหมายและ

ในอยปต นกเรยน ฐานะด มแนวโนมทจะเรยนพเศษมากกวานกเรยนยากจนเกอบจะสองเทา

กรอบงานนโยบายทใหความคมครองทวไปแกเดกๆ ใหแขงแกรง พรอมทงทำาการประชาสมพนธใหเปนทรบรในวงกวาง นอกจากนยงจำาเปนตองทำาใหครผสอนตระหนกรถงบทบาทและหนาทความรบผดชอบของตนเอง ตวอยางในเคนยา การลงโทษในรปแบบทหลากหลายมงสรางระเบยบวนยใหครปฏบตตวตามขอปฏบตในวชาชพ ซงรวมถงการพกการสอนชวคราวและการตงคณะกรรมการสอบสวน โดยกฎระเบยบใหมกำาหนดวาครทถกตดสนวากระทำาความผดทางเพศตอนกเรยนจะถกเพกถอนใบประกอบวชาชพ

โครงการสนบสนนและประชาสมพนธเปนขนตอนแรกทสำาคญเพอทำาใหนโยบายแกปญหาความรนแรงทางเพศไดรบการนำาลงสภาคปฏบตและมการบงคบใช ในมาลาว โครงการนประสบผลสำาเรจในการทบทวนเรองจรรยาบรรณของคร และกลไกการรายงานทขนแขงขนกวาเดม หลงจากดำาเนนการรณรงคโครงการตระหนกรในเรองน จำานวนครทยอมรบวารวธรายงานเรองการประพฤตผดจรรยาบรรณกเพมขนกวาหนงในสาม

การทำางานโดยตรงกบสหภาพครเปนวธชวยสนบสนนการดำาเนนการเอาผดกบครททำาผดจรรยาบรรณ ในเคนยา สหภาพครแหงชาตทำางานรวมกบคณะกรรมการขาราชการคร กระทรวงศกษาธการและกระทรวงพฒนาเดกเพอชวยจดทำารางพระราช-บญญตเสนอตอรฐสภา รางพระราชบญญตฉบบนจะชวยเนนยำาขนตอนในการรายงานเรองการลวงละเมดหรอการใชความรนแรงของคร และปองกนไมใหครผกระทำาผดใชวธโอนยายไปยงโรงเรยนอน

การไปสอนพเศษเพอผลประโยชนสวนตวเปนผลพวงอยางหนงของการกำากบดแลครทผดพลาด ถาไมมการตรวจสอบหรอควบคม กจะเกดผลเสยตอผลสมฤทธดานการเรยนรของนกเรยนทยากจนทสดเปนพเศษเนองจากไมสามารถจายคาเลาเรยนได การทครไปสอนพเศษสวนตวมกเปนสญญาณบงชวา ระบบการบรหารจดการของโรงเรยนไมด และการทคาตอบแทนตำากเทากบบงคบใหครตองหารายไดเสรม ในประเทศกมพชา เงนเดอนครจำานวนนอยนดและมกจายชาประจำา เปนสาเหตหนงททำาให 13% ของครโรงเรยน ประถมศกษาและ 87% ของครระดบมธยมศกษาตองสอนพเศษ นเปนการตอกยำาเรองความแตกตางระหวางผทสามารถจายคาเลาเรยนกบผทไมสามารถจายได นกเรยนระดบมธยมศกษาปท 3 ในเขตเมองทเรยนพเศษทำาคะแนนได 8.3 จากคะแนนเตม 10 คะแนนในวชาภาษาเขมรเกดขณะทผไมไดเรยนพเศษไดคะแนนแค 3.8

ในอยปต สถานการณเรองเรยนวชาอยในลกษณะสดโตง สวนหนงเกดจากคณภาพการศกษาทดอยลง และสวนหนงเกดจากครจำาเปนตองหารายไดเสรมเพราะไดคาตอบแทนตำา มรายงานจำานวนเงนทใชจายประจำาทกปในการเรยนพเศษเปนยอด 2,400 ลานดอลลาร เทยบเทา 27% ของคาใชจายดานการศกษาของรฐในป 2011 การตวสวนตวเปนคาใชจายดานการศกษาสวนหนงทสำาคญในครวเรอนเฉลย 47% ในพนทชนบทและ 40% ในเขตเมอง

46

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

เดกจากครอบครวรำารวยมแนวโนมทจะไปตวสวนตวเกอบสองเทา ครหลายคนอาจจะเปนครสอนพเศษใหนกเรยนของตนเอง ดงนนจงรบผดชอบคะแนนสอบของเดกดวย นกเรยนบนวาในวนทสอนทโรงเรยน ครมกสอนไมครอบคลมหลกสตร ซงเทากบบบบงคบใหพวกเดกๆ ตองไปเรยนพเศษเพอใหครอบคลมหลกสตรเพอพวกเขาจะไดสอบผาน

อยางนอยกลยทธควรจะมแนวทางปองกนครผมหนาทสอนในหองเรยนทกวนไปสอนพเศษนกเรยนของตนเอง หากทำาไดกจะเปนหลกประกนวา นกเรยนทกคนแมกระทงผทไมสามารถจายคาสอนพเศษจะไดรบการสอนเตมหลกสตร

บางคนมองวา โรงเรยนเอกชนทเรยกเกบคาเทอมตำาเปนวธขยายการเขาถงการศกษาทคณภาพดกวาสำาหรบเดกดอยโอกาสทโรงเรยนรฐบาลทำาไมสำาเรจ ในปากสถาน เดกในโรงเรยนเอกชนคาเทอมตำาทำาคะแนนไดดกวาเดกระดบปานกลางทอยในกลมคะแนนสงสดหนงในสามของเดกในโรงเรยนรฐบาล อยางไรกตาม แมแตในโรงเรยนเอกชน ผลการเรยนของนกเรยนจำานวนมากกแทบจะไมถงระดบขดความสามารถทคาดหวง การวเคราะหโดยทมรายงานสภาวะการศกษาประจำาปของปากสถานพบวา 36% ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ในโรงเรยนเอกชนไมสามารถอานประโยคในภาษาองกฤษ ซงพวกเขาควรจะอานไดตงแตอยชนประถมศกษาปท 2

ผลสมฤทธทางการเรยนรในโรงเรยนเอกชนคาเทอมตำาอาจจะดกวา สวนหนงเปนเพราะเงนเดอนทตำากวาชวยใหโรงเรยนเหลานจางครไดมากขนและยงคงรกษาอตราสวนนกเรยนตอคร 1 คนใหอยในสดสวนทตำาได ในโรงเรยนเอกชนในบางภมภาคของไนโรบ มนกเรยน 15 คนตอคร 1 คน เมอเทยบกบนกเรยน 80 คนในโรงเรยนรฐบาล ชนเรยนขนาดเลกยงชวยใหครโรงเรยนเอกชนมปฏสมพนธกบนกเรยนมากขน ในรฐอานธรประเทศของอนเดย 82% ของครตรวจการบานทครใหเดกทำาอยางสมำาเสมอ เมอเทยบกบเพยง 40% ของครโรงเรยนรฐบาล

โดยทวไปเชอกนวา ครโรงเรยนเอกชนตองทำางานภายใตสภาวะทตองมความรบผดชอบมากกวาครของรฐ ในอนเดยมครใหญเพยงคนเดยวในโรงเรยนรฐบาล 3,000 โรงทรายงานการไลครออกเพราะการขาดงานซำาแลวซำาเลา ในทางตรงกนขาม ครใหญในโรงเรยนเอกชน 35 คนจากการสำารวจ 600 คน ไดรายงานวามครลาออกเพราะเหตผลน

ขอดของโรงเรยนเอกชนทมคาเลาเรยนตำาไมไดหมายความวาโรงเรยนเหลานจะดกวาดวยตวเอง นกเรยนเอกชนมกเผชญกบขอดอยนอยกวาโรงเรยนของรฐมาก ในรฐอานธรประเทศกวา 70% ของนกเรยนทเรยนโรงเรยนรฐเปนเดกทมาจากครอบครวยากจนทสด 40% เปรยบเทยบกบ 26% ของครอบครวยากจนนเขาโรงเรยนเอกชน ประมาณหนงในสามของครในโรงเรยนของรฐกำาลงสอนเดกนกเรยนตางวยในชนเรยนทหลากหลาย เทยบกบ 3% เทานนในโรงเรยนเอกชน

ในปากสถาน 36% ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ในโรงเรยนเอกชนไมสามารถอานประโยคในภาษาองกฤษ

ไมมขอแกตวอนใดในการไมจดสรางสภาวะทเหมาะสมแกการเรยนรใหกบเดกๆ เพราะในทสดแลว ความสำาคญอยทเดกทกคนไมวาจะมภมหลงเชนไร เขาเรยนในโรงเรยนลกษณะไหน ลวนแลวแตตองมครทดทสดทจะใหโอกาสแกพวกเขา

กลยทธดานหลกสตรและการประเมนผลเพอยกระดบการเรยนร

ในการยกระดบการเรยนรของเดกทกๆ คน ครจำาเปนตองไดรบการสนบสนนในเรองกลยทธดานหลกสตรและการประเมนผล เพอใชเปนเครองมอลดความเหลอมลำาเรองผลสมฤทธทางการศกษาในโรงเรยน รวมทงใหโอกาสเดกและเยาวชนทกคนปลกฝงทกษะทจำาเปนอยางยงยวดตอการทำางาน กลยทธดงกลาวตองบมเพาะทกษะพนฐานใหเดกตงแตชนแรกเรม โดยคอยๆ ปลกฝงรากฐานอยางไมเรงรบ เพอเปดโอกาสใหนกเรยนดอยโอกาสเรยนทนเพอนๆ ในหอง ทงนภาษาทใชสอนจะตองตอบสนองความตองการเรองภาษาของชนกลมนอยทมหลากหลายชาตพนธ และตองเสรมสรางวฒนธรรมการอานควบคไปดวย

สรางหลกประกนใหเดกทกคนมทกษะพนฐานตดตวไปใชงานไดจรง

กญแจดอกสำาคญทจะทำาใหเดกประสบผลสำาเรจในโรงเรยนกคอ ตองปลกฝงทกษะพนฐานทเปนหวใจของการเรยนร เชน การอานและการคดเลขงายๆ ถาปราศจากทกษะดงกลาว เดกจำานวนมากกจะตองดนรนเพอตามใหทนหลกสตรทวางไว แลวความเหลอมลำาดานการเรยนรกจะยงกวางขนสำาหรบเดกดอยโอกาส

คณภาพของการศกษาปฐมวยสรางความแตกตางดานการเรยนรของเดกในระดบประถมศกษาตอนตน ในบงกลาเทศ เดกชนประถมศกษาทผานการศกษาปฐมวยมากอนมผลสมฤทธในการเรยนรดกวาเดกทไมมประสบการณการศกษาปฐมวย ในทกษะทเกยวกบการอาน การเขยน และการคดเลขปากเปลา

แมจะเปนสงสำาคญทเดกชนประถมศกษาจะตองคลองแคลวในทกษะพนฐานเรองการอานเขยนและตวเลขตงแตชนประถมศกษาตอนตน เพอจะไดสามารถเขาใจเนอหาทสอนในระดบสงตอไป แตบางครง เดกๆ กทำาไมได เพราะหลกสตรยากเกนไป หลกสตรของเวยดนามทมงเนนทกษะพนฐานมความเหมาะสมกบความสามารถในการเรยนรของเดกแตละวยและใสใจเปนพเศษตอเดกนกเรยนดอยโอกาส ในทางตรงกนขาม หลกสตรของอนเดยซงยากเกนกวาทเดกจะสามารถเรยนรไดในความเปนจรงภายในเวลาทกำาหนด ไดกลายเปนอกหนงปจจยททำาใหชองวางทางการเรยนรกวางขนกวาเดม ในเวยดนาม 86% ในกลมเดกวย 8 ขวบตอบคำาถามในแบบทดสอบทจดทำาขนโดยเฉพาะสำาหรบระดบชนนไดถกตอง ขณะทเดก 8 ขวบของอนเดยทตอบถกมถง 90% อยางไรกตาม เมอเดกวย 14-15 ปไดรบโจทยทใชภาษาสองขนตอนเกยวกบการบวกเลขและการคณ ปรากฏวา 71% ของเดกในเวยดนามตอบถก ขณะทในอนเดย เดกตอบถกเพยง 33%

47

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

การจะทำาใหเดกจากชนกลมนอยทงทางดานภาษาและเชอชาตสามารถเรยนรทกษะพนฐานไดในระดบคลองแคลว โรงเรยนจำาเปนตองสอนตามหลกสตรโดยใชภาษาทเดกเขาใจ แนวทางการสอนสองภาษาทผสมผสานการสอนโดยใชภาษาแมของเดกเขากบการแนะนำาภาษาทสองไปดวย สามารถพฒนาผลสมฤทธทางการศกษาของเดกทงในเรองภาษาทสองและวชาอนๆ หากตองการลดความเหลอมลำาดานการเรยนรในระยะยาว ควรใชหลกสตรสองภาษาสอนอยางตอเนองเปนเวลาหลายๆ ป ในแคเมอรน เดกทไดรบการสอนผานภาษาทองถนทเรยกวา “คม” (Kom) ทำาคะแนนในวชาการอานและความเขาใจไดดกวาเดกทไดรบการสอนเปนภาษาองกฤษภาษาเดยวอยางเหนไดชด เดกทเรยนผานภาษาคม ยงทำาคะแนนวชาคณตศาสตรไดดกวาถง 2 เทาเมอมการทดสอบตอนปลายปในชนประถมปท 3 ทวาความไดเปรยบในการเรยนรนกสญไปเมอนกเรยนตองเปลยนมาเรยนแบบใชภาษาทสอนเปนภาษาองกฤษเทานนในชนประถมปท 4 ตรงกนขามกบในเอธโอเปย เดกในภมภาคทเรยนรผานภาษาทองถนไปจนถงชนประถมศกษาตอนปลาย สามารถทำาคะแนนไดดกวาเดกทเรยนผานภาษาองกฤษเทานนถง 8 วชา

นโยบายดานภาษาอาจจะยงยากในทางปฏบต โดยเฉพาะในกรณทหองเรยนมกลมนกเรยนทใชภาษามากกวาหนงภาษา และครกไมสนทดภาษาทองถน ถาจะทำาใหหลกสตรสองภาษามประสทธผล รฐจำาเปนตองสรรหาและจางครจากกลมทใชภาษาของชนกลมนอย นอกจากนยงจำาเปนตองจดหลกสตรฝกอบรมครกอนประจำาการ และครประจำาการอยางตอเนอง เพอชแนะเรองการสอนสองภาษาและการทำาความเขาใจกบความตองการของผเรยนรภาษาทสอง

การจะทำาใหการเรยนรสองภาษาและการรหนงสอของเดกประถมศกษาตอนตน ประสบผลสำาเรจไดนน นกเรยนตองสามารถเขาถงสอการเรยนรทรอบดาน และสอดคลองกบวถชวตของเดกในภาษาทเดกคนเคย ดงนนการใหใบอนญาตแบบเปดกวางผนวกกบการใชเทคโนโลยใหมๆ จะชวยใหมสอการเรยนรแพรหลายมากขน รวมทงสอในภาษาทองถนดวย ในประเทศแอฟรกาใตกำาลงมการพฒนาและผลตสอการศกษาเพอสาธารณชนออกมาเปนภาษา แอฟรกนทหลากหลาย สวนเทคโนโลยดจตอลกกำาลงชวยเพมจำานวนของคร โรงเรยน และเขตการศกษาทสามารถเขาถงแหลงวทยาการวาดวยเรองหลกสตร

อยางไรกตาม การจดหาสอดานการอานทเหมาะสมใหเดกเพยงอยางเดยวอาจจะไมเพยงพอตอการยกระดบการเรยนรของเดก ดงนนจงตองมมาตรการสงเสรมใหเดกและครอบครวของเดกใชสอดงกลาวดวย ในชมชนยากจนททรกนดารและแทบจะไมมสอสงพมพใดๆ เลย การจดหาสอเพอการอาน พรอมกจกรรมสนบสนนใหเดกไดมโอกาสฝกการอานหนงสอ สามารถพฒนาการเรยนรของเดก โครงการพฒนาการรหนงสอขององคการพทกษเดก (Save the Children’s Literacy Boost programme) มงยกระดบทกษะการอานของเดกประถมศกษาตอนตนในโรงเรยนของรฐผานกจกรรมสงเสรมการอาน เชน การฝกอบรมครใหสามารถสอน

ทกรงแคนเบอรราในออสเตรเลย การปฏรปหลกสตรมงชวยเหลอครใหสามารถพฒนาเจตคตของนกเรยนในเรองนกเรยนพการ

ทกษะทเปนหวใจของการอาน แลวคอยตดตามดความคลองแคลวในการใชทกษะนของเดก นอกจากนยงควรกระตนใหชมชนหนมาสนบสนนการอานของเดกๆ ผลการประเมนในมาลาว โมซมบก เนปาลและปากสถาน ลวนแสดงใหเหนวาเดกในโรงเรยนภายใตโครงการพฒนาการรหนงสอขององคการพทกษเดกมทกษะในการเรยนรเหนอกวาเดกในวยเดยวกนมาก ยงไปกวานนยงชวยลดจำานวนเดกทเคยมคะแนนอยทศนย ซงบงชวาโครงการนมผลดตอเดกทมผลสมฤทธทางการศกษาตำา

ความชวยเหลอนอกชวโมงเรยนเปนเหตผลหนงทกอใหเกดผลสำาเรจอยางทเปนในปากสถาน เดกทเขาแคมปการอานหลงเลกเรยนทมอาสาสมครจากชมชนเปนผประสานงาน แสดงใหเหนความกาวหนาดานการอานทงดานความคลองแคลวและความถกตอง ทงในภาษาแพชโตและอรดมากกวาเพอนๆ ในโรงเรยนเดยวกน ในมาลาว นกเรยนทพอแมไดรบการฝกอบรมเพอชวยเหลอดานทกษะการอานของลกๆ รคำาศพทมากกวาเดกทพอแม ไมไดชวยเหลอหลายเทา

หลกสตรจำาเปนตองแกไขประเดนปญหาการแบงแยกโดยเนนใหเหนความเปนปกแผนของสงคม เพอเพมโอกาสใหนกเรยนทมภมหลงดอยโอกาสสามารถเรยนรไดอยางมประสทธผล ในททมการจดทำาหลกสตรใหตอบสนองเรองเพศสภาพ เชน โครงการในมมไบของอนเดย และทฮอนดรส พบวาคะแนนทดสอบเพอวดเจตคตในเรองตางๆ ทเกยวของกบความแตกตางระหวางหญงชาย มพฒนาการดขน ในฮอนดรส เยาวชนทเขารวมโครงการนแสดงใหเหนวา ทกษะในการแกปญหาดขนและคะแนนทดสอบกดขนเชนกน

เรายงตองทำาอะไรอกมากมายเพอจดรางหลกสตรทใสใจในความตองการของผเรยนทพการ ทกรงแคนเบอรราในออสเตรเลย การปฏรปหลกสตรมงชวยเหลอครใหสามารถพฒนาเจตคตของนกเรยนในเรองนกเรยนพการ พฒนาคณภาพของการมปฏสมพนธระหวางนกเรยนพการกบนกเรยนทไมพการ ตลอดจนสงเสรมสขภาพและผลสมฤทธทางการศกษาของนกเรยนผพการ

เครองมอประเมนผลทใชในหองเรยนสามารถชวยครคดกรอง ตดตามความกาวหนาและใหความชวยเหลอแกผเรยนทเสยงวาจะมผลสมฤทธดานการเรยนรตำา ในไลบเรย โครงการ EGRA Plus ซงอบรมครใหรวธใชเครองมอประเมนผลในหองเรยน พรอมทงจดหาสอเพอการอาน และแผนการสอนทเตรยมใหเรยบรอยเพอใชเปนคมอการสอน สามารถพฒนาผลสมฤทธทางการอานของเดกประถมปท 2 และประถมปท 3 ทเคยอยในระดบตำามากอน

การประเมนผลจำาเปนตองสอดคลองกบหลกสตรเพอจะไดไมไปเพมปรมาณงานทครตองแบกรบมากนก ในแอฟรกาใต ชดประเมนผลทออกแบบมาอยางดพรอมคมอทเขยนไวชดเจนในเรองการวเคราะหผล ชวยครทผานการฝกอบรมมานอยมาก และตองทำางานในสภาพยากลำาบากไดเปนอยางด โดยมคร 80% ทสามารถใชวดผลในหองเรยนไดดวยตนเอง

48

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

ชดประเมนผลนจะเปนประโยชนตอนกเรยนอยางมาก หากครเปดโอกาสใหนกเรยนตดตามผลการเรยนรดวยตนเอง ในรฐทมฬนาฑของอนเดย นกเรยนชนประถมศกษาเรยนรตามอตราความเรวของตนเอง โดยใชบตรประเมนผลตนเองทอาจจะทำาคนเดยวหรอมเพอนอกคนมาชวยกได ครใชกลยทธจบคเดกเกงอยกบเดกทเรยนออนเพอทำากจกรรมบางอยาง ในภาพรวม แนวทางนชวยใหเดกมความมนใจเพมขน และผลสมฤทธในการเรยนรของรฐทมฬนาฑกอยในระดบสง

อกหนงมาตรการในการยกระดบการเรยนรใหแกนกเรยนทอาจจะเรยนไมทนเพอนๆ กคอ การใหความชวยเหลอเพมเตมแกกลมเปาหมาย โดยการใชครผชวยทผานการฝกอบรมมาแลว การทครผชวยเขาไปชวยเหลอเดกดานการอานตงแตเรมแรกในโรงเรยนทกรงลอนดอนในสหราชอาณาจกร สงผลใหเดกๆ มพฒนาการดานทกษะการอาน และสงผลเชงบวกระยะยาวสำาหรบเดกทมทกษะการรหนงสอตำา ในอนเดย อาสาสมครจากชมชนทผานการฝกอบรมแลวเขาไปชวยในโรงเรยน ไดชวยเพมจำานวนเดกทสามารถบวกเลข 2 หลก เมอเรมทำาการวจย มนกเรยนเพยง 5% เทานนทสามารถลบเลขอยางงายๆ ได แตพอถงปลายป สถตขนมาเปน 52% เมอเปรยบเทยบกบ 39% ในหองอนๆ ทไมมคนคอยชวยเหลอ

ผลการวเคราะห 15 โครงการพบวา การสอนแบบมปฏสมพนธผานทางวทย สามารถพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนรของกลมดอยโอกาสได เนองจากชวยขจดอปสรรคเรองระยะทางและการไมสามารถเขาถงทรพยากรทางการศกษา รวมทงครทมคณภาพ การใชวทยแบบโตตอบสองทางยงมคณประโยชนเปนพเศษในบรบทแหงความขดแยง

ในชวงป 2006-2011 โครงการสอนผานวทยแบบปฏสมพนธในซดานใตมนกเรยนลงทะเบยนเรยนมากกวา 473,000 คน บทเรยนทสอนครงละครงชวโมงเชอมโยงกบหลกสตรของชาต โดยเปดสอนวชาภาษาองกฤษ การรหนงสอในภาษาทองถน คณตศาสตร และทกษะในการดำารงชวต อาท เรองราวเกยวกบเอชไอว/เอดส และการตระหนกรถงความเสยงเรองกบระเบด หากเปนพนททรบสญญาณคลนวทยไมได ทางโครงการกจะแจกเครองเลนเอมพ 3 แบบดจตอล ใหครทผานการฝกอบรมนำาไปใช

หองเรยนดจตอลสามารถนำามาเสรมหองเรยนปกตทครมคณวฒดอยกวามาตรฐานในอนเดย โครงการ the Digital Study Hall จดหาวดโอดจตอลทบนทกการสอนสดโดยครผเชยวชาญ เพอนำาไปเปดกบเครองดวดตามโรงเรยนในชนบทและในชมชนแออด การวเคราะหผลจาก 4 โรงเรยนในรฐอตตรประเทศพบวา หลงจากใชสอการสอนดจตอลในรปแบบนเปนเวลา 8 เดอน 72% ของนกเรยนทงหมดทำาคะแนนสอบไดดขน

นวตกรรมการใชเทคโนโลยชวยพฒนาการเรยนรดวยการเขามาเสรมการนำาเสนอหลกสตรของคร และสงเสรมใหกระบวนการเรยนรของนกเรยนมความยดหยน การเพมโอกาสเขาถงคอมพวเตอร

ในอนเดย อาสาสมครสตรจากชมชนทไดรบการฝกอบรมและเขาไปชวยในโรงเรยน ชวยยกระดบการเรยนรของเดกๆ

ในโรงเรยนจะชวยลดความเหลอมลำาดานเทคโนโลยดจตอล ระหวางกลมรายไดตำากบรายไดสง อยางไรกตาม เทคโนโลยใหม แคไหนกไมสามารถทดแทนการสอนทมคณภาพดได

ความสามารถของครในการใชไอซทเปนแหลงขอมลทางการศกษามบทบาทสำาคญยงในการยกระดบการเรยนรของนกเรยน ผลงานวจยชนหนงในบราซลบงชวา การสรางหองปฏบตการคอมพวเตอรในโรงเรยนสงผลกระทบเชงลบตอผลสมฤทธทางการศกษา แตการใชอนเทอรเนตของครเปนแหลงวทยาการ นบเปนนวตกรรมทชวยเสรมการเรยนการสอนในหองเรยนทสงผลใหคะแนนสอบของนกเรยนดขน

มแนวโนมวาเดกจากกลมรายไดตำาจะไมมประสบการณไอซทนอกหองเรยน จงอาจตองใชเวลาปรบตวนานกวาเดกคนอนๆ และจำาเปนตองไดรบความชวยเหลอเพมเตม ในรวนดา มนกเรยน 79% ทเคยใชไอซทและอนเทอรเนตนอกหองเรยน (สวนใหญเปนรานใหบรการอนเทอรเนต) กอนทจะไดใชคอมพวเตอรในโรงเรยนมธยมศกษา อยางไรกตาม เดกหญงและเดกในชนบทเปนฝายเสยเปรยบ เพราะเปนการยากทจะเขาถงรานใหบรการอนเทอรเนต หรอแหลงไอซทอนๆ ภายในชมชนของพวกเขา

วธการเพมโอกาสในการเขาถงไอซท เพอการเรยนการสอนทไดผลดคอ “การเรยนแบบเคลอนท” นนคอ การเรยนการสอนทใชโทรศพทมอถอ และเครองมออเลกทรอนกสแบบพกพาชนดอนๆ เชน เครองเลนเอมพ 3 เปนตน ทชนบทในอนเดย โครงการสอนเสรมหลงเลกเรยนเพอเดกจากครอบครวรายไดตำาใชเกมสจากโทรศพทมอถอชวยสอนภาษาองกฤษ สงผลใหคะแนนทดสอบการสะกดคำาสามานยนามในภาษาองกฤษสงขนอยางมนยสำาคญ โดยเฉพาะเดกทเรยนอยในระดบชนสงๆ ทมทกษะพนฐานแนนกวาเดกเลก

โรงเรยนใดกตามทเดกแทบจะไมไดเรยนรอะไรเลย และกำาลงจะออกกลางคนตงแตชวงแรกๆ ควรใหความสนใจกบโครงการใหโอกาสทสองเพอการเรยนร ซงสามารถสอนทกษะพนฐานผานระบบการเรยนรทใชเวลาเรวกวาระบบปกต และเปนวธเรงใหเกดความกาวหนาโดยเรว รวมทงชวยยกระดบผลสมฤทธทางการศกษาของกลมเดกดอยโอกาสดวย หลกสตรเรยนรอยางเรงรดในรปแบบนหลายหลกสตรสามารถพฒนาผลการเรยนของกลมดอยโอกาสในระยะเวลาสนกวาการเรยนในระบบโรงเรยนของรฐ ดงนนจงเปดโอกาสใหเดกดอยโอกาสเรยนทนเพอน จากนนกกลบเขาไปเรยนในระบบโรงเรยนอกครงหนง จดเดนของหลกสตรเรงรดอยทขนาดของหองเรยน เปนหองเรยนเลกๆ ไมแออด และมครพดภาษาทองถน ซงเปนครทสรรหามาจากชมชนรอบๆ สถานศกษา ตวอยางเชน ทางตอนเหนอของกานา 46% ของนกเรยนทจบจากหลกสตรเรงรดและกลบเขาไปเรยนในโรงเรยนประถมศกษาอกครงหนงสามารถทำาคะแนนไดเหมาะสมกบระดบชนการศกษาขณะเรยนอยในชนประถมปท 4 เมอเปรยบเทยบกบเดกนกเรยนปกต สถตอยท 34%

49

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

© H

ugo

Infa

nte/

UNES

CO

โรงเรยนประถมศกษาในระบบกสามารถใชหลกสตรเรยนรอยางเรงรดนไดในกรณทมนกเรยนอายเกนกวาเกณฑในระดบชนการศกษาเปนจำานวนมาก ในบราซล บรรดานกเรยนอายเกนในชนประถมปท 5 ถงมธยมศกษาปท 2 ใชหลกสตรทไดรบการปรบเปลยนอยางมากจนสามารถครอบคลมเนอหามากกวา 1 ระดบชนภายในหนงป ในภาพรวม สดสวนของนกเรยนทมอายเกนเกณฑระดบชนราว 2 ป ลดลงจาก 46% ในป 1998 เหลอ 30% ในป 2003 เมอนกเรยนกลมนกลบเขาไปเรยนในชนเรยนทสอดคลองกบอายตามเกณฑ พวกเขากสามารถรกษาระดบของผลการเรยนไวได และอตราการเลอนชนในโรงเรยนมธยมศกษาของนกเรยนกลมนกใกลเคยงกบนกเรยนคนอนๆ

ฟลปปนส บรณาการ เรองการ ลดความเสยง ของภยพบต เขาไวใน หลกสตร

กาวไกลเกนทกษะพนฐาน : ทกษะทปรบใชตามบรบทจำาเปนยงตอการดำารงตนเปนพลเมองโลก

หลกสตรจำาเปนตองสรางหลกประกนใหเดกและเยาวชนทกคนไดเรยนรทงทกษะพนฐานและทกษะทปรบใชตามบรบท อาท การใชวจารณญาณ การแกปญหา การใหคำาแนะนำาและการยตความขดแยง เพอชวยใหผเรยนเตบโตเปนพลเมองทมความรบผดชอบของโลก แนวทางการสอนแบบสหวทยาการทครอบคลมกจกรรมการเรยนรในทองถนจากประสบการณจรงจะชวยสรางความเขาใจเกยวกบสภาพแวดลอม และบมเพาะทกษะเพอสงเสรมการพฒนาอยางยงยน

ในชวงป 1999-2004 เยอรมนนำาเสนอหลกสตรสหวทยาการทปลกฝงการเรยนรในลกษณะมสวนรวม และเปดโอกาสใหนกเรยนรวมกนทำาโครงการแปลกใหมเพอการใชชวตอยางยงยน จากการประเมนผลพบวา ผเขารวมโครงการมความเขาใจในเรองการพฒนาอยางยงยนดกวาเพอนๆ และมนกเรยนมากถง 80% ทพดวาพวกเขาไดบมเพาะทกษะสำาคญทปรบใชตามบรบทจากโครงการน ในแอฟรกาใตมโครงการรเรมเชอมโยงหลกสตรเขากบการปฏบตจรง เชน การใชระบบนำาของททงแลวกลบมาใชอกในโรงเรยน การใชแหลงพลงงานทางเลอกเพอหงหาอาหาร การทำาความสะอาดพนทสาธารณะ การจดสรางสวนในทองถน และการปลกตนไม โรงเรยนทเขารวมโครงการรายงานวา ระดบของความตระหนกรเรองสงแวดลอมสงขน ควบคไปกบการพฒนาแนวปฏบตภายในกรอบการใชชวตอยางยงยนทงทบานและทโรงเรยน

การใหสทธใหเสยงแกเดกผานวธการสอสารและการใหคำาแนะนำาชวยลดความเสยงตอการไดรบผลกระทบจากภยพบตอนเนองมาจากสภาพแวดลอม ในฟลปปนส ซงมกจะประสบภยพบตดานสภาพแวดลอมอยเปนประจำา ความมงมนอยางแรงกลาเพอ บรณาการการลดความเสยงอนเนองมาจากภยพบตเขาไปในหลกสตรการศกษา สงผลใหเดกมบทบาทแขงขนในการทำาใหชมชนของพวกเขามความปลอดภยมากขน

หลกสตรทเนนความเปนปกแผนของประชากรทกกลม และการขจดความขดแยง ชวยเนนยำาสทธของปจเจกชน และชวยสรางสนตภาพดวย ทบรนดในป 2009 โรงเรยนมธยมศกษาสอนทกษะการสอสารและการประนประนอมความบาดหมางใจ เพอชวยผอพยพซงเดนทางกลบบานเกด สองปตอมา บรรดาครผผานการฝกอบรมยกเลกการลงโทษดวยการเฆยนตเดก การอภปรายถกเถยงประเดนการละเมดทางเพศและการคอรรปชนกเปนไปไดงายกวาเดม นอกจากนความสมพนธในหมนกเรยนกบเพอนฝง และครของเขากดขน มหนำาซำานกเรยนยงสามารถทำาหนาทคนกลางชวยแกปญหาความขดแยงเลกๆ นอยๆ ในโรงเรยนและในชมชนไดดวย

50

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

รายงานฉบบนชใหเหนการปฏรปการเรยนการสอนทสำาคญทสด 10 แนวทางเพอใหนกกำาหนดนโยบายนำาไปปรบใชบนเสนทางสเปาหมายการเรยนรทเทาเทยมถวนหนา

1 เตมเตมชองวางดานการขาดแคลนคร

ถาดจากแนวโนมปจจบน หลายๆ ประเทศจะไมสามารถจดหาครระดบประถมศกษามาทำาหนาทไดตามจำานวนทตองการภายในป 2030 ปญหาขาดแคลนครยงหนกหนามากขนไปอกสำาหรบการศกษาในระดบอนๆ ดงนนรฐจำาเปนตองกระตนนโยบายแกไขปญหาใหญเรองขาดครใหไดผลโดยเรว

2 พยายามจงใจผมคณวฒดทสดใหกาวสอาชพคร

นบเปนเรองสำาคญทเดกทกคนจะตองมครซงอยางนอยตองเรยนจบชนมธยมศกษาดวยคะแนนด ดงนน รฐจงควรลงทนยกระดบการเขาถงการศกษาระดบมธยมทมคณภาพเพอขยายจำานวนตวเลอกของผทจะไดรบคดเลอกมารบหนาทครผมความสามารถตอไป การปฏรปในเรองนสำาคญเปนพเศษ หากเราตองการจดหาครผหญงทมคณวฒดเพอสงไปประจำาการตามพนทดอยโอกาส สำาหรบบางประเทศจำาเปนตองมมาตรการใหผลตอบแทนพเศษเพอจงใจใหผหญงกาวเขาสอาชพครมากขน

นอกจากน ผกำาหนดนโยบายยงจำาเปนตองมงเนนการวาจางและฝกอบรมครจากชนกลมนอย เชน กลมเชอชาตตางๆ เพอไปทำาหนาทสอนในชมชนของตนเอง ครกลมนซงคนเคยกบบรบททางวฒนธรรมและภาษาทองถนเปนอยางดจะสามารถพฒนาโอกาสในการเรยนรสำาหรบเดกดอยโอกาส

3 ฝกอบรมครใหตอบสนองความตองการของเดกทกคน

ครทกคนจำาเปนตองไดรบการฝกอบรมใหสามารถตอบสนองความตองการดานการเรยนรของเดกๆ ทกคน กอนครจะเขาสอนจรงๆ ในหองเรยน พวกเขาควรเขาหลกสตรฝกอบรมครกอนประจำาการทมคณภาพ ซงจดอบรมในเรองเนอหาสาระของวชาตางๆ ควบคไปกบความรดานวธการสอนไดอยางมดลยภาพหลกสตรฝกอบรมครกอนประจำาการควรจดใหผเขารบการฝกอบรมมประสบการณการสอนจรงอยางพอเพยง และควรเปนองคประกอบสำาคญของหลกสตรเพอผลตครใหมคณวฒทเหมาะสม มทกษะในการสอนใหเดกอานออกเขยนไดและเขาใจการคดคำานวณ

ดงศกยภาพของครออกมาเพอแกไขวกฤตการเรยนร

อยางงายๆ ครในสงคมทมหลากหลายเชอชาตควรเรยนรวธการสอนมากกวา 1 ภาษา นอกจากน หลกสตรอบรมครดงกลาวยงตองเตรยมครใหพรอมสอนในหองเรยนทมเดกนกเรยนตางวยและตางระดบชนการศกษาปะปนกน รวมทงตองเขาใจวาเจตคตของครเรองความแตกตางระหวางหญงชายสงผลกระทบตอผลสมฤทธทางการศกษาไดอยางไร

การอบรมครประจำาการมความสำาคญตอครทกๆ คนเพอพฒนาและเสรมสรางทกษะการสอนใหเชยวชาญ ยงไปกวานนยงนำาเสนอแนวคดใหมๆ ในการดแลเดกทเรยนออน โดยเฉพาะในชนประถมศกษาตอนตน และยงชวยใหครสามารถปรบตวรบมอกบความเปลยนแปลงในเรองตางๆ ได เชน หลกสตรใหม ฯลฯควรสงเสรมใหนำานวตกรรม เชน การศกษาทางไกลสำาหรบคร มาใชรวมกบการฝกอบรมและใหคำาปรกษาในลกษณะตวตอตว เพอขยายการฝกอบรมกอนประจำาการ และขณะประจำาการใหครอบคลมครจำานวนมากๆ

4 เตรยมนกการศกษาผเชยวชาญดานฝกหดครและพเลยงเพอสนบสนนคร

การจะสรางหลกประกนใหครไดรบการฝกอบรมทดทสดเพอเปนเครองมอพฒนาการเรยนรใหแกเดกทกคนไดนน ผทำาหนาทฝกอบรมครจะตองมทงความรและประสบการณในเรองปญหาการสอนในหองเรยนขณะปฏบตจรง รวมทงรวธแกปญหาเหลานนดวย ฉะนนผกำาหนดนโยบายควรสรางความมนใจวา นกการศกษาททำาหนาทใหการศกษาแกครเปนผทผานการฝกอบรมมาแลว และมประสบการณดานการเรยนการสอนในหองเรยนพอเพยงตอการชแนะหนทางแกปญหาใหแกครผสอนทอยในสถานการณยากลำาบาก

ผกำาหนดนโยบายควรจดหาพเลยงทผานการฝกอบรมมาชวยครทเพงไดรบคณวฒครมาใหมๆ ใหสามารถนำาความรดานการสอนมาจดกจกรรมในทางปฏบตเพอยกระดบการเรยนรของเดกทกคนไดสำาเรจในชวงเวลาทเปนหวเลยวหวตอในอาชพคร

51

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

5 จดสรรครไปประจำาการยงพนททมความตองการครมากทสด

รฐตองสรางหลกประกนไมเพยงแคสรรหาวาจางและฝกอบรมครเทานน แตยงตองสงครไปประจำาการยงพนททตองการครมากทสดดวย อกทงควรมมาตรการจงใจและสงเสรมครทผานการฝกอบรมใหยนยอมไปรบตำาแหนงในชนบทหรอพนทดอยโอกาสในรปแบบทหลากหลาย อาท เงนชดเชยหรอเบยกนดารในจำานวนเหมาะสม เงนโบนส ทพกอาศยในสภาพด และการสนบสนนโอกาสกาวหนาในวชาชพ นอกจากนรฐยงควรสรรหาวาจางครในทองถนและจดฝกอบรมใหครเหลานอยางตอเนอง เพอใหเดกๆ ทกคนไมวาจะมพนเพอยทใดกตาม ไดมครทเขาใจภาษาและวฒนธรรมของพวกเขา ซงจะชวยใหเดกมพฒนาการดานการเรยนรไดดในทสด

6 ใชโครงสรางเรองคาตอบแทนและความกาวหนาในวชาชพทนาดงดดใจเพอรกษาครทดทสดไวไมใหละทงอาชพคร

รฐควรสรางหลกประกนใหครมรายไดอยางนอยพอเพยงทจะเลยงดครอบครวในระดบเหนอเสนความยากจน และคาตอบแทนครตองใกลเคยงกบวชาชพทเทยบเคยงกนได การกำาหนดคาตอบแทนครใหสมพนธกบผลงานกเปนแนวทางจงใจครใหยกระดบการเรยนรของนกเรยนทนาสนใจแนวทางหนง แตกอาจเปนแนวทางททำาใหทดทอใจไดเหมอนกนสำาหรบครทตองสอนนกเรยน ซงมผลสมฤทธทางการศกษาตำา เดกทมความยากลำาบากในการเรยนร หรอเดกทอาศยอยในชมชนยากจน ดงนนจงควรเลอกใชโครงสรางเรองคาตอบแทนและความกาวหนาในวชาชพทนาสนใจเปนแรงจงใจใหครทกคนพฒนาผลงานของตนเองแทนแนวทางแรก

7 พฒนาการปกครองดแลครใหเกดคณประโยชนสงสด

รฐควรปรบปรงนโยบายการบรหารปกครองครเพอแกปญหาพฤตกรรมทไมเหมาะสมของคร อาท การขาดงาน การสอนพเศษใหแกนกเรยนเปนการสวนตว และความรนแรงในโรงเรยน อนมสาเหตมาจากความเหลอมลำาระหวางชายหญง รฐสามารถแกไขปญหาครขาดงานไดดวยการปรบปรงสภาพการทำางานของคร โดยดแลไมใหครตองแบกรบภารกจนอกเหนอการสอนมากเกนไป และจดใหครสามารถเขาถงบรการดแลสขภาพได ภาวะผนำาทแขงแกรงของผบรหารโรงเรยนจะชวยสรางความมนใจใหบรรดาครมาทำางานตรงเวลาและทำาตลอดทงอาทตย ทงนผนำาตองใหการสนบสนนทกคนอยางเทาเทยมกน และจำาเปนตองไดรบการฝกอบรมในเรองการสนบสนนทางวชาชพแกครในปกครองเชนกน

รฐตองทำางานอยางใกลชดรวมกบครและสหภาพครเพอจดรางนโยบาย รวมทงนำากฎขอบงคบการประพฤตปฏบตตวของครมาบงคบใชเพอแกปญหาพฤตกรรมทไมเหมาะสมตอวชาชพ เชน การใชความรนแรงจากสาเหตความแตกตางระหวางหญงชาย กฎขอบงคบทเปนแนวทางปฏบต ควรระบใหชดเจนในเรองความรนแรง และการทารณกรรม โดยตองมบทลงโทษทสอดคลองกบกรอบของกฎหมายวาดวยสทธเดกกบการคมครอง

เมอการทครไปรบสอนพเศษเปนการสวนตว กลายเปนเรองปกตทพบเหนไดทวไป กจำาเปนตองมการกำาหนดแนวปฏบตใหชดเจนโดยมกฎหมายรองรบ เพอปองกนมใหครใชเวลาในหองเรยนไปสอนพเศษตามหลกสตรของโรงเรยนแลวเรยกรบผลประโยชนใหตนเอง

8 จดหลกสตรพรอมนวตกรรมเพอชวยครยกระดบการเรยนรของนกเรยน

ครตองการการสนบสนนดานกลยทธการใชหลกสตรในลกษณะรอบดานและยดหยนทไดรบการออกแบบมาใหตอบสนองความตองการในการเรยนรของกลมเดกดอยโอกาสโดยเฉพาะ เมอมพรอมสรรพทงเนอหาหลกสตรทเหมาะสม และวธการถายทอด ครกจะสามารถลดชองวางดานการเรยนร สงผลใหนกเรยนทม ผลสมฤทธการศกษาตำาเรยนทนเพอนๆ

ผกำาหนดนโยบายควรสรางความมนใจใหหลกสตรสำาหรบชนประถมศกษาตอนตน มงเนนปลกฝงทกษะพนฐานแกเดกทกคน และสอนดวยภาษาทเดกเขาใจ สงทสำาคญคอ ความคาดหวงจากหลกสตรจะตองสอดคลองกบความสามารถของเดกนกเรยนในวยนนๆ เพราะหลกสตรทตงเปาหมายไวสงเกนไปจะไปจำากดขดความสามารถของครเรองการชวยเหลอเดก

เรองการนำาเดกกลบเขามาเรยนรในโรงเรยนอกครงกสำาคญเชนกน รฐและหนวยงานทจดสรรเงนสนบสนนการศกษาจงควรใหความชวยเหลอโครงการใหโอกาสทสองเพอการเรยนรจนบรรลเปาหมาย

หลายๆ ประเทศใชเทคโนโลยในรปแบบของวทย โทรทศน คอมพวเตอร และเครองมอสอสารเคลอนทเปนอปกรณเสรมเพอชวยยกระดบการเรยนรของเดก ดงนนจงควรปลกฝงทกษะดานนใหแกครทงในระบบและนอกระบบโรงเรยน เพอใหเกดประโยชนสงสดในการชวยลดชองวางดานเทคโนโลยดจตอล

การเรยนรทกษะพนฐานในโรงเรยนเทานนยงไมเพยงพอสำาหรบเดก หลกสตรทสงเสรมการเรยนรแบบสหวทยาการและการมสวนรวม เพอปลกฝงทกษะสำาหรบการดำารงตนเปนพลเมองโลกจงสำาคญยงตอคร เพอชวยใหเดกสามารถพฒนาทกษะทจำาเปนตอการทำางาน

9 พฒนาชดประเมนผลในหองเรยนเพอชวยครคดกรองและใหความชวยเหลอนกเรยนทอาจจะมปญหาในการเรยนร

ชดประเมนผลทองการวดในหองเรยนเปนเครองมอสำาคญสำาหรบการคดกรองและชวยเหลอผเรยนทกำาลงตามไมทน ครจำาเปนตองไดรบการอบรมวธการใชเครองมอนเพอตรวจตราปญหาการเรยนรไดแตเนนๆ จากนนจงใชกลยทธทเหมาะสมแกปญหาดงกลาว

52

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน บทสรป

การจดสอการเรยนรใหเดกเพอใชประเมนผลความกาวหนาและการอบรมครเพอสงเสรมใหเดกใชเครองมอวดผล สามารถชวยเรองการเรยนรของเดกไดอยางดมาก กลไกสนบสนนเพมเตมทมเปาหมายชดเจนซงมครผชวยหรออาสาสมครจากชมชนเปนผใช นบเปนอกหนงกลยทธหลกสำาหรบการยกระดบการเรยนรใหแกนกเรยนทอาจจะเรยนไมทนเพอนๆ

10 จดทำาขอมลเกยวกบครทผานการฝกอบรมใหมคณภาพ

แตละประเทศควรลงทนเกบและวเคราะหขอมลประจำาปวาดวยเรองจำานวนครในทกระดบการศกษาทผานการฝกอบรมแลวทวประเทศ รวมทงลกษณะเฉพาะ เชน เพศสภาพ เชอชาต และความพการ นอกจากนควรจดเกบขอมลเสรมเกยวกบขดความสามารถของหลกสตรศกษาศาสตร พรอมการประเมนความสามารถในทกษะตางๆ ทคาดหวงใหครจำาเปนตองม เราจำาเปนตองรวมกนจดทำาหลกสตรศกษาศาสตรทมมาตรฐานเปนทยอมรบในระดบสากล เพอสรางความมนใจในผลการวเคราะหเมอมการศกษาเปรยบเทยบ

สงทจำาเปนอกเชนกนกคอ ขอมลทมากขนและดขนกวาทเปนอยในเรองคาตอบแทนครในกลมประเทศรายไดตำาและรายไดปานกลาง ขอมลนจะชวยใหรฐบาลและประชาคมนานาชาต สามารถตดตามดวาคาตอบแทนครดเพยงใด เพอชวยยกระดบความตระหนกรทวโลกวา สงคมจำาเปนตองใหคาตอบแทนครอยางเหมาะสม

© E

va-L

otta

Jan

sson

/UNE

SCO

สรป

การจะขจดวกฤตการเรยนรไดนน ทกประเทศไมวาจะจนหรอรวย ตองสรางหลกประกนใหเดกทกคนสามารถเขาถงครทผานการฝกอบรมมาเปนอยางดและมแรงจงใจในอาชพคร กลยทธ 10 ประการทนำาเสนอ ณ ทนอยบนพนฐานของหลกฐานความสำาเรจดานนโยบาย หลกสตร และกลยทธจากประเทศและสภาพแวดลอมทางการศกษาทหลากหลายและกวางไกล

ดงนน เมอนำาการปฏรปทนำาเสนอลงสภาคปฏบต ทกประเทศจะสามารถสรางความมนใจไดวาเดกและเยาวชนทกคน โดยเฉพาะกลมผดอยโอกาสจะไดรบการศกษาทมคณภาพด ซงเปนสงจำาเปนสำาหรบพวกเขาในการดงศกยภาพของเขาออกมาใชใหเตมกำาลงเพอการดำารงชวตไดอยางมคณคา

ฉนเลอกเปนครเพราะเชอวาการศกษามพลงแปรเปลยนสงคมทเราอยอาศย แรงจงใจททำาใหฉนอยากเปนครทด เพราะฉนตองการเปนสมาชกในสงคมทมบทบาทแขงขนเพอนำาความเปลยนแปลงทจำาเปนมาสบานเกดเมองนอน ฉนตองการตอสกบการเลอกปฏบต ความอยตธรรม ลทธแบงแยกเชอชาต ปญหาคอรรปชน และความยากจน ความรบผดชอบในสถานะครชางใหญหลวงนก และเรากตองเรมปณธานจดการศกษาทมคณภาพใหแกเดกทกๆ เชาของวนใหม

– ครอน� จ�กเปร

แรงจงใจททำาใหฉนอยากเปนครทด เพราะฉนอยากใชพรสวรรคทมสรางความแตกตางในชวตใหกบผอน ฉนรสกมคณคาทสามารถเปนแรงบนดาลใจใหผอนคนหาตวตนจนพบเจอ และกลายเปนคนดทสดในแบบฉบบของเขาเอง

– ครลอ� จ�กฟลปปนส

ฉนเชอวาการศกษาเปนสทธททกคนพงม นนคอ ทกคนตองสามารถอานออกเขยนได คดเลขเปน และคดวเคราะหวจารณเปน รวมทงสนกกบการเรยนเพอเรยนรจรงๆ ฉนเชอวา ทกคนมสทธทจะมงานทำาและพงพาตนเองได การจะทำาเชนนนไดตองอาศยการศกษา ฉนเชอวาถาฉนไมพยายามทำาหนาทใหดทสด สงทพดมาทงหมดจะเกดขนไมได

– ครลอร� จ�กสหร�ชอ�ณ�จกร

สงทจงใจผมใหมาเปนครคอ การรวาผมมพลงในการเปลยนแปลงชะตาชวตผคนในชนชนทยากจนทสดในประเทศของผม ซงดเหมอนจะถกกำาหนดมาลวงหนาในระดบหนงแลว ผมมองวาการศกษาเปนเครองมอชนดเดยวเทานนทชวยพวกเขาทกคนได และเปนเพยงหนทางเดยวทจะชวยใหม “ชวตด” ได

– ครด�รวน จ�กเอกว�ดอร

ผมมองวาผมเปนครทดคนหนง เพราะผมเคยมครดๆ หลายคน และผมกประสบความสำาเรจทงในดานการศกษาและอาชพ ผมคาดวาถามคนสอนใหผมประสบความสำาเรจเชนนได ผมกสามารถใชทกษะและความมงมนอยางแรงกลาแบบเดยวกนเพอชวยเหลอคนอนๆ ไดเหมอนกน

– ครฟวนชชค จ�กไนจเรย

www.unesco.org/publishingwww.efareport.unesco.org

United NationsEducational, Scientific and

Cultural Organization

UNESCO Publishing

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน ฉบบป 2013/4 แสดงใหเหนวา การไมใสใจเรองคณภาพการศกษา ผนวกกบความลมเหลวทไมสามารถจดการการศกษาใหเขาถงกลมดอยโอกาสได สงผลใหเกดวกฤตการเรยนรทจำาเปนตองไดรบการแกไขอยางเรงดวน เดก 250 ลานคนทวโลก (จำานวนมากเปนเดกทมภมหลงดอยโอกาส) ยงไมสามารถเรยนรทกษะพนฐานไดเลย โดยยงไมตองไปพดถงทกษะทสงกวานน ทพวกเขาจำาเปนตองมเพอใชในการหางานดๆ ทำา และใชชวตอยางมคณคา

“การเรยนการสอนกบการเรยนร : สเปาหมายคณภาพการศกษาเพอปวงชน” ชใหเหนกลยทธทผกำาหนดนโยบายสามารถสงเสรมและสนบสนนระบบการศกษาทมคณภาพใหแกเดกทกคน ไมวาจะมภมหลงเชนไร ดวยการจดหาครทดทสดให นอกจากนยงนำาเสนอขอมลและตวเลขการลดงบชวยเหลอ ซงสงผลฉดรงความกาวหนาบนหนทางสเปาหมายการศกษาทวางไว อกทงยงเสนอแนะวธทรฐตางๆ จะสามารถหางบประมาณการศกษาเพมเตมไดดวยการดงทรพยากรภายในประเทศมาใชใหมประสทธผลมากขน

ในชวงเวลาทประชาคมนานาชาตกำาลงเตรยมการจดรางเปาหมายการพฒนาหลงป 2015 รายงานฉบบนกไดนำาเสนอแนวคดทรอบดานและโตแยงไมไดในการวางงานการศกษาใหเปนหวใจของกรอบงานการพฒนาทวโลก โดยชใหเหนหลกฐานชนลาสดของพลงการศกษาจากทวทกมมโลก โดยเฉพาะในกรณของเดกผหญง ทชวยยกระดบสขภาพอนามยและโภชนาการ บรรเทาความยากจน กระตนการเตบโตทางเศรษฐกจ ตลอดจนอนรกษสงแวดลอม

รายงานการตดตามผลทวโลกเรองการศกษาเพอปวงชน จดทำาขนโดยมจดมงหมายเพอนำาเสนอขอมล ใหแนวคด และเชดชปณธานความมงมนอยางแทจรงในอนทจะบรรลเปาหมายการศกษาเพอปวงชนใหไดภายในป 2015 รายงานฉบบนตดตามผลงานความกาวหนาสเปาหมายดงกลาวจากประเทศและดนแดนทงหมดราว 200 แหง โดยทผลการวเคราะหใชอางองอยางเปนทางการไดสำาหรบผกำาหนดนโยบายการศกษา ผเชยวชาญดานการพฒนา นกวจย และสอมวลชน

การเรยนการสอนกบการเรยนร: สเปาหมายคณภาพการศกษาเพอปวงชน