7*5 EPISTOLA PARJENETICA AD

cis audies : Amaio non amantem, quia nmantem Avix ullus non amat. Illic, saepius id tibi ilerahiiur :

Tliesaurum is bene recondit, qui indigentibus divi-

dii. Perdere enim jam non poierit, qund largiendo

collocavit. lllic eiiam feliciora suaileberis, cum di-

cetur : Fidelium conjiigiorum fructus est contineu-

lia. lbi, tu discernenda cognosres, cum audies :

Mala s.rculi hiijiis justis injusiisque 'comnuinia siini.

Ibi, libi isiud audiendnm offeretur : Major a-gritudo

est languere animam vitiis, quam corpus morbis.

Mii, tibi ad commendandam pacem istud pronuntia-

bitur : loipatientibus similitudo morum, cansa dis-

cordiae. Ibi, ne sequaris malos, istud audies : Pru-

dentem et sapiens informat, et stultus; ille quid

imilandum sit docet ; iste qnid vitanduut. Illic et

ista proferuniur : Muta prnsunt nescienlibus ; ideo Bnon minor est Dei in operto quam in aperto beni-

gnitas. Illic admoneberis : Gralias Deo non magis

in prospcris agas quana in adversis ; et cum prospera

sint, te non meruisse fatearis. Illic, tibi etiam remo-

tiora patefient, cum ista pnedicabuntur : Faium non

esse, interrogenl gentis vel leges suas ; qua: ulique

non piininiit, nisi factorum voluntatem. Illic audies

ad custndicndam puritatem et ista praecipi : Si vis

esse verax, siispicax non eris.Nonenim suspicamur,nisi quod nesciinus. Ibi, de sublimioribiis quoqueistud audies : Deo mente defixus, a passionibus cum

tiiilhiur, a coelo in terram devolvitur. Ibi tibi et

ax memorabuntur : Cum bic mali interdum bona

capiant, buni malis afflictentiir; qui futurum Dei

judicium iioii crediml, iniquiiin (quod absii) Deum C

judlcaut. lllic libi suggeretur : Eiiam in secretis

tuis quod velis liomines nescire ne feceris; quod

Deum, ne cogitaveris. Ibi tibi conlra omnem frau-

df/n diceinr : Infelicius est decipere quam decipi.

lllic et adversus jactantiam consummantia libi haec

praecipientur : Vanitalem lauto magis fuge, quantomelior elficicris. Caetera enim vitia crescunt viliis,

vmiias virtulibus. El ista qnidem pauca de studiis,

carplim acbreviter praelibata sunt.

Qund si ad fontes ipsos sacri eloquii scrulalor ac-

cessei is, ibi tu nnn exleriora magis qiiam iuteriora

mirabere. Ita Scriptura, dum inlrinsecus r.niiat, ve-

lut pretiosis-ima quaeque gemma, iu profiinduin

fulgorem considerantium demiltil oculos. Hoc tu

caliganiem niernis aciem iiequaqnam refugus in-

suesce;hoc interno ac saltibri cibo disce animas

famem pascere. Per opus mispranlis Doniini id fore

doii dilfidimus, ut nostrorum appetens, cl aissimu-

D

VALERIANUM COGNATUMi 7J$

lator luorum, inania faslidias.etsolida concupiscas.

Impriidenlissimum esl, cum pro nobis fere tammulta Deus fecerit, nihil nosmctipsos fecisse pro

nobis; cumqiie ille in operibus suis ad rominodahumana respexeril, hominem nolle sibi cnnsulere.

Consulimus vero, si nos in Dei culium alTeciiimqua

reddimus. Vera qnippe beatitudo est, saeculi beati-

liidinem spernere, neglectisque terrenis in divina

flagrare. Proinde, jam nunc omnia dirta factaquatua ad Deum vel propter Deuin dirige. Obtine ut tibi

comes semper sit illa, et tibi custos erit. Jam fida

est innocentia. Magnum est virtuiem sequi, nosquaei aliquid pro virili portione conferre. Nec paven-dum est ne sc ab his quoe usu inoleverunt animus

per meliorem vilam ncn valeat absolvere. Idem ille,

cui sanandos nos luendosqiie offerimus, vires prae-

stataffectui. Unde autem ? ut vel aestimaiione com-

prehendere valeat qiiisqiiam futurorum remuneratio-

nem bnnnrum. Ecce divina, ut cernimus, iininificen-

tia , cunctis pronuscuum usum chai issinuc lucis

indulsit. Datur pio et impio communem spectara

solem; omnibus creatura famulalum suum benignis

servat officiis, bonorum malorumque totius mundi

indiscreta possessio est.

Cum bic igitur tam praeclara Deus justis pariter et

liijnstis tribuat, qualia sunt putanda qua1

justis re-

servat? Consideremus, qui laiua dedit, quanta re-

stiluel ; qui tam magnus cst in dunis, quam magnuserit in pranniis. Si lam insestimabilis est muneranlis

benignitas, quae illa remuneranlis? Ineffabilia sunt

quae proeparavit Deus bis qui diligunl eum, recta

plane atque manifeste, quia vere immensum est,

quam magna rependet bonis qui tam magna largitur

ingratis. Circumfer oculos, et de pelago negotiorum

tuorum, velut in quemdam prolessionis noslrae por-

tnm prospice, proramque converte. Unus hic portus

est, in quem nos ab omiii fluctuantis sseculi jactatio-

ne referamur, quem inter irruentes miindi turbines

fessi petamus; huc cunctis confugiendum est, qui

frementis sacculi tempestate vexantur. llic statio fi«

dissima, ct quies cerla. Hic late recessus exclusus

fluciibus silel. Hic blauda tranquillilas, serenum re-

nidet. Ilnc curn fueris delatus, tuto navis tua posl

inanes laborcs hic ad crucis anclioram fundata reti-

nebilur. Seii jaiu prolixior scriptorum pagin.i modum

poscit. Vim ccelestium proeceptorum arcle breviter-

que collectam in summam accipe ad Dei honorem.

Haec sunt mandata omnia, ignosce, meque agnosce.

m S. EUCHEIUl EPISCOPI LUGDINENSIS /18

SANGTI EUGHERIILUGDUNENSIS EPISCOPI

FORMUIARUM SPIRITAIIS INTEMIGENTUAD URANIUM.

LIBER UNUS

<Pr#fatto.Formulas spiritalis intelligentix Lalinorum no-

minum componendas, tibique mitiendas pro studio

paternae erga te solliciludinis existimavi, qnibus

perceptis, in omnia scripta divina faeillime ac inlel-

lectum reliquorum sensus intcndereiur. Nam cum

littera occidat, spirilus autem viviticet (II Cor. ni, 6),

necessc est ad jilla spiriialinm interiora scrmonnm

spiritu vivificante penelrari. Universam porro Scri-

pturam tam veteris Inslrumcnli quam novi, ad inlel-

lectum allegoricum esse sumendum, admonct nos vel

illud quod in veteri Tesiamento legimus : Aperiamin parabolis os meum, loquar in amigmate anliqua

(Ps. lxxvii, 2). Vel illud quod iiem iu novo Tesia-

mento scribilur : Hwc omnia locutus esl Jesus in pa-rabolis ad turbas, el sine parabolis non loquebatur

eis (Marc. iv, 16). Nec Dliranduu) quod sermo divi-

nus, proplietarum aposloloriimquc ore prolatus, ab

usilato illo hominibus scribendi modo inultum rcces-

seril, facilia iu promptu h.ibens, magna in interio-

ribus suis coniincns; quia et revera fuit congruumut sacra Deo dicia a c.eleris scripturis, sicut merilo,

iia et specie, liisccrnerentur, ne illa roeleslium ar-

canorum digniias passim atque indiscrelc cunctis

palesceret, sanctumque canibns, et margantas por-

cisexponeret(J/a/(/i. vn, t); et consccrala vasa icm-

pli invotuta promiscuus populus ferret ncc videret

(Sum. iv, 15, 20), et ut vere ad illius columba; dear-

gentalce (Ps. lxvii, 14) modum , cujus postcriora in

specie auri splenilentis irradiant, scripturrc divinae

prima quoeque argenlo fulgerent, et auro occultiora

rutilarent. Recte iiaque procuralum esl ut eloquio-

rum illa castitas a promiscuis cunclorum oculis ab-

dito suo quasi quodam velamine pudicitioe contege-

retur; ac divina optime dispensatione provisum est

ut scripta ipsa iia contegerentur, coslc^tibus obum-br.ua mysleriis, sicut secreto ipsa sua suo diviniias

operiebatur. Igitur cum in libris sanctis oculi Do-

mini, os Domini, uterus Domini, manus, pedes Do-

viini, arma etiam Domini scripta repcrianiur, longe-

que absit a catbolica Ecclesiarum fide Deum corpore

determinari, qui sit invisibilis, incomprehcnsiliilis,

incommutabilis et infinilus, reqtiircnrium cst quali-

ler ista per Spiritum sanctuni (igurali expositione

reserentur. Ilicenim inveniuntur illa Dominici inte-

Tiora lempli (Euch. xl); hic illa sancta sanctorum

A mysleria, senigmatibns retectis. Corpus ergo Scri-

piuroe sacrae, sicut trariitiir, in littera sive liistoria :

est anima in morali sensu, qui tropicus dicilur; spi-

ritus in superiore intelleclu, qui an:igoge appellatur.

Quam triplicem Scripturarum regulam convenientei

observat confessio sancla? Trinitalis, sanctificans nos

per omnia, ut inteqer spirilus noster, et animu et cor-

pus sine querela in ucivenluin Domini nostri Jesu

Christi judiciumque servetur(I Thess. v, 24). Sapien-

lia autem mundi hujus philosophiam suam iu trcs

parles divisit, physicam, elhicam, logic.ni, id est,

naturalem, moralem, rationalem. Sed naitiralem

illain pcrtineutem ad causas natnr.-c, quae universa

continet; moralem, quae respiciat ad mores; ralio-

nalem vero qux de sublimioribus disputans, DeumB omnium patrem esse conlirmel. (juam tripartitam

doctrinse disputalionem non arieo abhorret illa no-

stroruiii in (lispulatione distinctio, qua docti qui:|iio

hanc ccelestem Scripturarum philosophiam secun-

dum historiam, secundum tropologiam , secundum

anagogcn dis^crendam putarunt. Qu;ipropler liistoria

veritatem nobis factorum ac fidcni relationis incul-

cat. Tropologia ari vit.x- emcnriationem mysticos in-

lelleclus refert. Auagoge ad sacratiora ica'estiuin

ligurarum sccreta perducil. Sunt etiam qui allegoriamin hoc scientix genere quarto in Ioco sdjiijendam

putent, quam gestorum narratiom m, futurorum um-bram praclulisse conlirment. H.tc vero ipsa nisnb-

jectis plenius manileslenlur exemplis, ccelum est

sccundum historiam hoc quori intuemiir, secnmlumC iropologiam vita ca'lesiis; aquae sccundum allego-

riain b.iptismiis, sccunrium anagogcn angeli, unde

esl illild : El aqum qucc supcr ccelos sunt laudent no-

men Domini (Ps. cxlviii, 4). Omnis autein disciplina

noslrx religionis cx illo dnplicis sciemi;e fonte ma-navit : cujus primam practiccn, secundam theoricen

vocaverunt, id est actnalem, et contemplaiiram.Unam , qua; actualem vii.im morum emeudatioiie

consummei ; aliam, quoc in coiitcniplaiione ccelt-

sliuin etdivinarum Scriptiirarmn disputaiiniic verse-

tur. Ergo actualis scien:ia in diversa studia difTuu-

dilur, contemplaliva in duas derivatur partes, id est

in hislorica disputalionc, et spiritalis intelligeniia:

intcrprelalionc consistit. Sed his nunc remolis, for-

mtilas intelligentise spiritalis quas spopondimus pro-

729 LIBER FOKMULARUM SPlllll ALIS LNTELLIGENTI,E. 730

ponamus, currentes per singulorum nominum figu- A Exceltior catlo est, et quid faciet? profundior abytto.

ras, qiiibus isla in illo divinae leciionis inserta texiu

aceipi solenl. Oremus itaque Oominum ut revelet

abscondita Scriplurarum suarum , et proleramus

quomodo secretiora inlelleclu seniiendum sit.

I. De divinit nominibut.

II. De his quce appellantur membra Domini, vel

quw de eo significantur.

III. De supernis creaturis.

IV. De terrenis.

V. De animanlibus.

VI. De variis nominum et rerum appetlalionibus.

VII. De interiori homine.

VIII. De his qua; in usu atque in medio habenlur.

IX. De variis verborum vel nominum significatio-

nibus.

X. De Jerusalem, vel advertis ejus.

XI. De numeris, quorum significationet in allego-

riam trahunlur.

Ergo ipsas jam nunc nominum aiquc verborum

signilicantias, sccundum qnas vel maxime in allego-

riam irahunlur, proul donum Dei suggesserit, expli-

cemus.

CAPUT I.

U<: divinis nominibut.

Omnipolens Deus Pater ct Filius et Spiritus san-

ctus uniis atqne trinus. Unus vkleliccl cxsial in na-

tura, triims in personis. Snlus invisibilis, immensus

atque incomprebensiliilis. Solus incircumscriptus,

el unde cognoscis? longior est terra menturaejus, tt

latior mari (Job xi, 8) : qni eiiim ceelum et lerrain

implet, proculdubio nulliis esl locus ab ojus essen-

tia absens. Super omnia quippe est rcgendo aique

imperando; subtusomnia cst suslinendo aique por-

tando, non pondere laboris, sed infaligabili vinuie:

quoniam nulla crentura ab eo condiia per se suli-

sislere valet, nlsl ab eo suslcnlelur, qui eam crea-

vit. Extra omnia, sed non exclusus.

Immulabilis est, quia ab eo quod est mutari omni-

no non poiest, ipso dicente per Malacbiam prophe-tam , Ego Dominus et non mutor (Malach. in, ti).

Ideo Deus immulabilis diciiur, qnia animac ejus,

ira, furor, poenilentia , oblivio, recordatio, et alia

B his similia non actidunl. Simplex eniiu n.ilura est,

et immuiabilis et imperturbaia. Neque aliud est

ipse ct aliud quod habet, sed ipsum estquod habe,,

et quod esl.

Immorlalis, quia mori nuno modn poiesi, Apo-slolo tesianie ac dicente : Qui solus habet immorta-

lilalem, lucem habilans inacccstibilem , quem nullut

hominum vidit, nec videri potest (I Tim. vi

, 16).

Ubicumque autem sacra Scriplura sparsim per divi-

nos libros in Deo motus animre seu hiimana mem-bra describit, id est, capui, capillos, oculos, palpc-

bras, aures et caetera membra sive motus amiiirc,

id est, iram, furorem, oblivionem, pceniientiam,

rccordationcm, et alia his similia, non carnaliler

juxta hisloriam a recte inlelligeniibus scienda sunt,

inunutabilis, incorporeuset immortalis; ubiquepra- G sicut a Juda-is et plerisque harelicis carnalilcr sa-

scns et laiens; ubique (otus et immensus.

Invisibilis est, quia in esscntia sua omnino videri

non polesl, Aposlolo leslame, qui ail : Quem uullus

hominum vidil, sed nec videri potesl (I Jim. vi, 16).

Et in Evangelio : Deum nemo vidit umquam (Joan.

I, 18).

Incorporeus est , quia nullis membrorum linea-

mentis composiius sive compactus existii. Sic ve-

ritas in Evangelio dicil : Spiritus etl Deus, et eos qui

adorant eum ,m spiriiu el veritate oporlet adorare

(Joan. iv, 24).

Imnicnsus est, quia quantitas ejus. vcl qualilas a

nullo cx creaturis nieiiri polcst. Cui Salomon in

suis orationibus supplicans ait : Si ccelum ei coeli

pientibus, qui Deuin corporeum atque localcin opi-

naniur, sed spiritualia omnia de eo intelligenda et

coiifiienda suut. Si quis Deo humana niembra seu

moius animsc more liuniano inessecredit, proculdu-bio idola fabricat in corde suo.

Igitur, ut dictuni est, figuraliter in Deo caput essc

legimus, ipsam esseniiam diviniiaiis ejus, quoe pra>

cedit, et rui omnia sunt subjecta inlelligere debe-

inns (I Cor. xi, 3).

Capillns vero capitis ejus sanclos angelos , scu

virluosos electns lypice accipi oporlet; de quo in

sacramento libri Danielif scriplum esl : Aspkiebamdonec throni positi sunt , et Amiquus dierum sedii.

Veslimentum ejtts quasi nix candidum , el capiili ca~

catlorum non le capiunt , quanto magis domut ista, D pitis ejus quasi lana munda(Dan. VII, 9) : hoc cniii

quam wdipeavi (III Keg. vm, 27).

Incircuniscriplus cst, quia circumscribi non po-

tcst.

Inlncalis cst, quia dc loco ad locuin nequaquam

transit, sed ncqiic in loco quolibet rciinciur, ipso

de se per Isaiam tcstimnniiim perhihenle ac di-

ccnte : Coztum mihi sedes est , lerra autem scabellum

pedum meorum (/»«'. i.xvi, 1). Et per Jcremiam :

Nonne ccelum et terram ego impteo (Jer. xxm, 24) ?

Cujus iinnicnsiiaiem prophcla in psalmo confiiens

ad ipsuin Domiiium ail : Si ascendero in ccelum tu

illic es, ti detcendero ad infernum adet (Ps. cxxxvm,

8). De ejus immensitate in libro Job scriptum est :

significat per vcslimenta candida Dei , qund et per

capillos capitis ejns, sanctos videlicet augelns ct

iiiiiltitiulincin sanclornm dealbatorum. Vel cctte

ideo capilli lanas roundae comparanlur , ul per hoc

Aiiiii|ini3 dicrum credntur csse.

Oculos dicilur Deus habere, pro co qund omnia

videl, et nibil cum latet , in cujut contpectu, ul ait

Apostolus, nulla creatura invisibilit est : omnia enim

nuda et aperta sunt oculis ejus (Heb. iv, 13). Aliter

vero rcspectus gratin ejus intelliguniur : ut est

illud in psalino , Oculi Domini tuper jttstot (Ps.

xxxui, 16). Ilcm aliler, Oculi Domini proecepla ejus,

per quse nobis lumcn scientix subministralur, acci-

731 S. EUCHERII EPISCOPI LUGDUNENSIS 752

piunlur : ut est illud in psalmo, Prteceptum Domini A Dexiera Dei Patris uuigenitus Filius accipitnr: de

lucidum illuminans oculos (Ps. xvm , 9).

Palpebrae Dumini occulta et incomprehensibilia

judicia ejus, sive spiriiualis in divinis libris rjus lo-

cutio innuiuir. De quibus occuhis et incnniprehen-

sibilibns saeramenlis atque judiciis iu psalmo: Pal-

pibrcc ejus inlerrogant filios hominum (Ps. x, 5) ,id

esi, prohant.

Aures liabere diciiurDeus, propierea quod omnia

amlii, et nihil euin in silenlio lalet : de quo in libro

Sapienliae scripium, Auris cceli audit omnia, et tu-

mutius murmurationum non abscondetur (Sap. i, 10).

Nares Dei est inspiratio ejus in corda (idelium :

ut illnd in libro Regum : Ascendit (umus de naribus

ejus (II Reg. xxn, 9), id est, lacrymosa compunciio

pceniieniiiun inspiralio ejus.

quo in psalmo ex persona bominis assinnpii j Dex-

tera, inquit , Domini fecit virtutem (Ps. cxvn, 10).

Aliler vero Domini dextera gloria.n signat Pairis et

jeternam beaiiiudinem ; de quo in psalmo ex per-

sona Patris ad Filium . Sede a dexiris meis (Psalm.

cix, 1). Dicilur autem ei dexiera Dei omnis electa

creauira in ccelo et in terra; sieut per sinisiram ejus

inlelligitur reproba creatura , id est, dffmonM et

impii omnes, qui ad lsevam positi aiterna supplicia

sustinebum (Matth. xxv, 53).

Manus Dei Pairis Fibus ejus accipitur , pro eo

qund per ipsuin facta sunt omnia : sicut est illud in

Isaia. Omnia hxc manus mea fecit, el facta suut om-

nia (Isai. lxvi, 2). Aliter vero maniis Dei ejns po-B tesias inlelligitur ile qua potestate in Jcreuiia: libro

Facies Dei cognitio est divinilatis ejus ad omnes :

de qua cognitionc in psalmis scripttim est : Oslende

nobis facicm tuam, el salvi erimus (Ps. lxxix, i), hoc

est, dona m>bis coguitionem tuam, quam cogniiio-

nem per Filiuyi hominis hominibiis innotuit : ipso

dicente in Evangelio, Nemo novit Patrem nisi Filius,

el cui volueril Filius revetare (Mallh. xi, 27). Aliter

vero facies Dei significat invisibilem esseniiam di-

vinitatis Filii Dei ; de qua ipse Dominus ad Mosen

pcr angeluni respondens ait : Posleriora mea videbis,

faciem autem meam videre non poleris (Exod. xxxm,

23) ; ac si dicerel, divinitatem aulem meam videre

non poteris.

Os Dei Filius Patris, idest, Christus Dominus;

pro quo Isaias propheta cx persona Jud&orum ef- «

faius isl : Quia os ejus ad irucundiam protocavimus

(Isai. i, 20). Aliter vero os ejus serino ejus sive

jussio accipiiur; de quo sermone Domini predictus

propbela ait : Os Dornini loculum eil hoc.

Verbum Dei Filius Dei Patris, per qnem omnia

facia sunl; de quo in psalmo, Verbo Dominicceli fir-

mutisuni (Ps. xxxn, 6). Et alibi: Misit Verbum

suum , et sanavit eos (Ps. cvi, 26). Et in Evangelio

secundum Joannem ,In principio erat Verbum

, et

Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum

(Joan. i, 1).

Lingua Dei mystice significat Spiritum sanctum,

per quem Deus Pater secrelum suum manifcsiavit

hoiiiinibus ; iinde in psalmo: Lingua mea culamus

scribemis (Ps. xliv, 2)."

Labia Dei mystice iilriusque teslamenti consonan-

tia iiitelliguniur : de quibus duobus testamentis in

Proverbiis scriptnm est : In judicio non erravit os

ejus (Piov. xvi, 10).

Brachia Dei Pairis Filius ejns et Spiritus sanctus

inlelligiiiiliir; siculest illud in Isaia : Et brachiamea

poputos judicabunt (Jsai. u, 5). Bracbium Dei sin-

f nlariier Filius accipitur : de quo Jcremias ad ipsumail : F.t nunc Dominus Deus qui eduxisii populumluum de terra Jiyypli in manu forli, in brachio ex-

tento (Jer. xxxn, 21). Idcirco autem Fiiius Dei Pa-

tris brachiuni diciiur, quia creatura elecla ab ipso

coutiiielur.

prophetae : Sicut lutum in manu jiguli, sic vos tn ma-

nu mea , domus Israel (Jer. xvm, (i). ltem maiius

Domini flagellum accipitur: de cujus percussione in

Sophnnia propheta scriptum est : Extendam manummeam siper Judam el supsr habitanies Israel, et dis-

perdam de loco hoc reliquias Daal (Soph. i, i), etc,

pro qua Domini pcrcussioue beatus Job de semet-

ipso ail : Manus Domini tetigil me (Job. xix, 21).

Digitus Dei singulariier Spirilus sancius accipilur,

a qun Spirilu sancto ,lex duabus in labulis tapideis

tn monte Sinai scripta narratur (Exod. xxxu. 16).

lpse scripsit qui scribenda dictavit , id est Spiriius

saiiclns. De quo Doniiniis in Evaugelio : Si ego, in-

quil, in digito Dei ejicio dxmonia (Luc. xi, 20). Sic-

ut cniin digilus cum inanu vel bracliio, manus vero

vel brachium cum corpore uuum sunt in natura, ita

Paier, et Filius, et Spiritus sanclus ires qiiidem

personx sunt, una aulem substanlia divinilatis.

Digiti Dei pluraliler sancti inlelligunlur propbe-

Uc, per quos Spiritus sanctus libros legis ac proplie-

tarum sua inspirationedescribit; de quibus in psal-

mo scriplum est : Videbo coelos opera digitorum tuo-

rum (Ps. vni, 4) : per coelos enim libros legis ao

prophclarum , per digitos vero sanclos , ut diclum

est, propheias, mystice insiuuari certum esl.

Imago Dci Patris invisibilis, unigeuiiiis Filiuscjiis

est : de quo Apostolus : Imago Dei invisibitis (Col. i,

15). Aliier namque est imago Dei Patris in Filio

suo, qucm non aliunde,sed ex semetipso, hoc est,

cx subsianlia sua per omnia s.ibi similera geuuii et

sequalcm. Aliier vero aniina bominis, quani non

ex se, id est, de sua siibslautia, sicut plerique he-

reticiopinaii sunt, genuit, sed ex nihilo creavil. Sic-

ut aliter imago est cujuslibet regis in fllio ejus

quem ex temetipso sibi siniilem genuit, id est, homo

hominem. Alitcr vero in annullo ejus ,sicut in cera

imago ejus impressa , quse non est quod et ipsa :

sicut filius qui naturaliter hoc est quod ct pater.

Cor Dei Patris arcanum sapientis ejus mystice

innuit, ex quo Verbum, idest, Filiuni suum impas-

sibiliter gennit sine inilio; ipso dicente per propbe-

tam : Eruciovi* cor meum verbum bonum (Ps. xliv,

*35 LIBER FORMDLARUM SPIRITALIS INTELLIGENTIjE. 73l

Alas habere dicitur Dcus, pro eo quod moreavis A generis assumere dignatus cst. Dequa incarnniione

clccins suos taiui|iiani pullos sub se colligit el fo-

vet, et ab insidiis diaboli et malorum hominum pro-

tegil. U"de pmpheta ait ,Sub umbra alarum pro-

tege me (Ps. xvi, 8).

Scapulas habere dicitur Deus, quia infirn>a mem-

bra Kctlcsiae, (|iiasi in scapulis suis poriai. De quo

in psalino : Scaputis suis obumbrabit libi (P». xc, 4).

Venier secreia origo subsiauii.x ejtis accipiiur.

Unde in psabno : Ex ulero anle lucem genui le(Ps.

cix, 3). Aliter : Uterus ejns iiicompielieiisibilia ju-

dici.i ejus , quae rimari nequeunl, mysiice iiisiniian-

lur; de quo occulio judicio ejus iu libro beaii Job

scriplnin esl : De cujus ulero egressa esl gtacies, et

gelu de coelo qnis genuil (Job xxxvm, 29) ?

sua ipse per propbeiam in psalnio aii : In lilunueam

exiendam calceum meum (Ps. lix, 10), id esi, in

plebem geniilium manilestabo incarnalionem nieam.

Gressus advcutiis Filii Dei in niundiim, et regies-

sio ejus ad Pairem : de quibus psalmtis ait : Visi

sunl gtessus lui, Deiis, gressus Dei mei, Regis mei

qui est in sancto (Ps. lxvii, 25). De ccelo venit in

uterum Virginis, de utero vero nascendo positits in

prwsepio (Luc. n, 7). Postquam omnia iinplevit, pro

quibus a Palre missus venerat, appenstis est in li-

gno crucis; decruce atitem depositus (Acl. xiii, 20),

seciindiim corpus sepulius est , secnndum vcro ani-

mam ad inferua descendit; tertia auiein tlie per po-

tentiam suoe divinitaiis carncm suam de sepulcro

Posteriora Filii Dei incarnaiio accipitur; de qua B suscitavii.et post diem resnrreciionissuae quadrage-simam videnlilus Apostolis ascendit in ccelum, et

sedel ad dexlctam Palrit (Act. i, 9; Mtirt. xvi, 19),

id esi , in gloria sua : sunt eniin gressus Filii Dei,

isie est descensus et asccnsns ejtis, qui frequenierin Scripiuris sacris legitur.

Ascendere dicilur Deus, cum Filius carnem ex

nobis assuinpiam in cobIiiiii veluti captivam duxit ca-

ptivilatem (Ps. lxvii, 19), quia natiiram bumani ge-

neris , quoe diabolo in miindo captivo reiinebalur,

assumens secum in cceliini, nbi iiumquam antea ftie-

rat, lamquaiu caplivaui depnrlavit.

Abscondere Deus faciem legitnr (Deut. xxxn, 20),

cum quibusdam eorum ex gentibns culpis, cogni-

lionem suam abscondit, sicul in populo Judaeortim

(Exod. xxiv, 10). Sicut autein per lapidem sappbi-C

I1UI1C j|,,pi elllm esse videmus, quia negantes Kilium

posteriori parle Filius in mnnie Siuai ad Mosen, per

angelum luquens ait : Poslerioru mea videbis, (aciem

auiem weam videre non poies (Exod. xxxill, 23).

Pedes Dei slabilimeiilum virtutis ejus, eo quod

ubique praesens, eiuniversa illi suiil snbjecta; ipso

dicente per Isaiam : Coilum milii sedes esl, terra uu-

tem scabellum pedum meorum (Isui. lxvi, I). Aliter

peiks Filii Dei incarnatin inlelligitur, qux divinilati

subji-cla est lamqiiam capili pcdes. Sicul per caput

divinilas, iia per pedcs bumauilas ejus expriinilur :

de qua biiinaiiiiaii! in Exodo scriptum est : Videre

Dominum Jesuin: liic est Moses et Aaron , Nadub et

Abiu , et sepiuaginta de senioribus sub pedibus quasi

lupides sapphiri, et quasi cmlum tuin serenum est

ruin ccelestes creaturas, vel sauclos angelos, ila per

coelum serenuiu , sanciaui Ecclesiam electoriim ex

hominibus assumptam signaliter demonstrare xro-

luil, super quas duas crcaturas bonio assumpius Fi-

lius Dei iu perpettium reguat : de quo in psalmo,

omiiia, inquil, subjecisli sub pedibus eorum (Ps. vm,

8). Aliler aulein pedes Doinini, id est, Je-.ii Cbristi

signilicaut sanctos prxdicatores ,de quibus in Oeu-

terouomio scriplum esl : Qui appropinquant pedibus

ejus, accipient de doctrina ejus (Deul. xxxm, 3).

Vesiimenium Filii Dci aliqtiando caro ejus quae

a diviniiate assumpia est a divinis libris figuraliier

accipitur, de quo indtimeulo carnis Isaias valicinans

ait : Quis est iste, qui venit de Edom, linclis vestibus

de Dosra (Isai. lxiu, 1)? Rurstis veslimentum ejus-

dem Dotuini sancia accipilur Ecclesia, qux per fi-

dem etdilectionem eiconjuncia est : dequoinpsalmo

scripium est : Dominusregnavit, decorem induit (Ps.

xcn, 1). El in alio psalmo ad ipsuin Dominum : Con-

fessionem el decorem induisti, amictus lumine sicut

vestimenlo (Ps. cm, 2).

Palliiiui Cbristi jam dicta Ecclcsia intelligitur, de

quo in libro Genesi scriptum est : Lavil in vino slo-

lam tuam (Gen. xlix, 11), hoc est, in sanguine pas-

sionis carnem suam,

et in tanguine uvce paltium

tuum, id est, Ecclesiam suam.

Calciamenta Domini Jesu Cbristi mystice signant

incaniationem ejus , quam ex mortalitate buniani

Dei,scientiam veri Dei ita pcrdiderunt, ul siiuiles

foreut gentilius, ipne Domiuum non noverunt.

Osteudere dicitur Deus faciem siiam (l's. lxxix,

4), ciiui respeclu graliae suae , quibus vult , scilitet

eleciis suis seipsum in corda eorum occnlta inspira-

tione insiuuat , et ad diligendum se amorem suuni

infundil.

Sedere dicitur non corporaliter humano niore,

sed potentialiler super omuem creaiuram raiionabt-

liler praesidere : ut esl illud in psalino : Regnavil

Dominus super omnes gentes, Deus sedet super sedem

sanctam suam (Ps. xlvi, 9). Sedere eliain Deiis di-

citur super Cherubin (Ps. xcviii, 1). qui interprelalur

nitiltiiuiloseu plenitudoscientiae.jlpcr qucdsignifican-

tur sancti angeli sive menies spiritualiinn viroruni, n

quibus Deus invisibiliter pixsitlet ct regnat. In illis

eniin sedet qui scieuiia ejus et dilectione pleni

sunt. ln Proverbiis quippe Salomoivis scripluni est,

Anima ejus sedes sapienliai; tapieniia vero Dei Patris

Christus est (I Cor. i, 24), qui in aniinis sanctorum

dicitur sedere.

Descendere Deus in mundum dicitur quando ali-

quid novum quod antea non fucrat in creatura bn-

mana operatur, sicut Filius Dei descendisse narra-

tur, quando veram carnem ex Maria virgine propler

reilempiioiiem rostratn snsccpit, el verus bomo (ieri

dignatus est ,non amiitendo quod erat , sed assu-

mendo quod non erat. De cujus descensioue, id ett,

775 S. EUCHERII EPISCOPI LUGDUNENSIS 736

Incarnalione in psalmo scriplum est : Et inclinavit A etiam in libro B. Job similitcr rcpen*>ir, ubi ile

ccelos et descendil, el caligo subpedibus ejus (Ps. xvn,

10). Coelos inclinavit, qui anle adventum suum prae-

nuniios angelos sive propbetas misit, quod ejus ad-

venium hominibus annuniiarent. Caligo sub pedi-

bus ejus fuil, quia impii bomines ob sii.un maliliam

incarnationem ejus agnoscere non poluerunt , sed

neque adhuc possunt.

Stare dicitur Deus cum nos infirmos, id esi, suam

crealuram ad poenitentiam et conversionem patien-

ter sustinet, ut estillud in Habacuc prophela : Stetit

el mensus esl terram,

et dissolvit (Hubac. 111, 6) : id

esl, stetit ad snperveniendum, et dissolvit credcnies

in se a vinculis peccatorum.

Transire dicilur Deus ,cum de cordibtis quorum-

dam hominum, in quibus anie per lidem creilebatur, B xvi, i).

sapientia Dei Patris per quam plurima insignia

locutus est, de Patre adjecit, Tunc vidii iltam et enar-

ravit, et invetligavit, et prceparavit (Job xx , 27) ; id

est, videnles fecit, et praedicauies, et invcsiiganies,

atque aliis .lnnnnliaiites.

Cognoscere Dei, esl cognoscentes facere, sicut aitv

ad Abraham, Nunc cognovi quod timeas Dominum

(Gen. xxn, 12). Neque enim in tempore novit, qni

omnia scil antequam (iant. Sed cognoscere dicilur

Deus cognoscenles facere; tit quod prius de se quales

cssent incngniti eraut, per ejus interrogationem pro-baiione sibimeiipsi manifesti fierent. Tale est illud

iu lege Moysi de populo Israelilico, Vt tentem, inquit,

eos, ulrum custodiant mandata mea, an non (Exod.

posiea subrepenie perfidia , vel quolibel delicto ab

eis recedit , ct ad alios transit , quemadniodum de

Judaeis ad gentes ,de haerelicis ad catbolicos , seu

de quibuslibel irreligiosis ad religiosos.

Recedere dicilur Deus et ad alios transire, quod

non localileraut visibilitcr, sed invisibiliter occullo-

que judicio ac justo facere aliquid consuevit.

Ambulare dicitur Detts, non de loco ad locum

transeundo, quia impium est ita credere, sed ambu-

latio ejus in cordibus sanctorum delectalio, sicut

scriplum est : Et inhabitaboin eis, et ambulabo, et ero

illorum Deus (II Cor. vi, 16). Vel certe ambulare

Dei esl in sanctis prsedicaloribtis suis de loco ad

locum transire.

Nescire Dci, esi quosdam reprobos reprobare,

sicut est illud in Evangelio, Nescio vos unde sitit ;

recedite a me qui operaris iniquitatem (Luc. xm, 27).

Zelarc dicilur Deus, cum creaturam suam quamnon vult perire, saepe castigat, corripit, alque (Itiyel-

lat, et flagelbndo ad se reducii. Vel zelare dicilur

Deu», cum nullum peccalum impunilurn vult relin

quere. Justus est enim, et ideo omnis injuslitia exse-

crabilis est illi, quam, ut dictum est.nullo modo im-

punitam paiitur.

Irasci dicilur Deus, non aoimi molu, vel qualibet

perlurbalione, quae illi omuino accidere non potest:

sed creaturoe delinquenti, id esi, hominibus impiis,

et peccaloribus, jiistam diciiur inferre tiliionem, lioc

Loqui Dei invisibiliter sine sono vocis vel quolibet C esl, reddere illis quod merenlur : el haec ullio di-

slrepilu occulte menlibus sanclorum voluniaicm

suam atqne rectum intellectuni inspirare, seu futura,

sicut in sanctis prophetis revelare. Qtiae locutio Dei,

ut quidam volunt, Iribus modis accipilur. Primo

iiainque modo per subjectam crealuram, sicut ad

Mosen in rubo apparuit (Exod. in, 2). Vel sicut ad

Abraham (Gen. xvw) atque Jacob (Gen. xxxn, 24),

et caeteris sanctis, quibus in angelis apparere digna-

tus est. Sccundo vero modo in somnis, sicut Jacob

(Gen. xxviii, 12) el Zacharia; prophetae (Zach. iv, I)

et Joseph sponso Mariie (Matt. i, 20), et sanclis aliis,

quibus secretum suum revelare voluit. Terlio autem

modo neque per creaiurnm visibilem neque homi-

nem, sed occulia tantum inspiratione invisibiliter

vina, furor ejus dicilur (Ps. vi, 1).

Poeniiere dicittir Deus, non quod more hominum

pro iransactis operibus scilicet poeniteat; qui enim

novit anlcqiiam fiant, pro perpetratis aclibus poeni-

lere non potesi, sed poenilenlia Dei, siatuta mtiiare,

el quod prius aliter fnerat, in aliud muiare, id est,

aul de bonis cxigcnlibus culpis in maltim, sicut de

Saut legitur poeniluisse Dominum, quod constituisset

eum regem (I Reg. xv, 12); vel sicut nunc videmus

in poptilo Judaeorum actum, qui cum esset populus

Dei, ob impieialem suam facti sunt tynagoga Satana;

(Apoc. ii, 9). De malo vero in <bonum, sicut accidit

in populo genlium, qui ante non populut Dei, nunc

aulem per Christi graiiam, populus Dei factus est

corda suorum langendo loquenles efficit, quemad-"

(Rom. ix, 26). Hoc quippe modo occulto Dei judicio,

modum in libris prophetarum scriplum est, cum ipsi

propbetse subito alflaii spiritu divino exclamabant,

hcec dicil Dominut(Isai. vn, 7 ).

Videre Dei est acla bona approbare, sicut est illttd

in Genesi : Vidit Deut cuncta qucc fecerat et erant

vatde bona (Gen. i, 31), id esl, intelligentibus bona

Jemonslravit. Aliter, Videre Dei est mala liominum

sciendo reprobare, sicut est illud in Isnia propheta,Et vidil Deut, et nialum apparuit in oculis ejut (

Isai.

lix, 15). Ilem aliter videre Dei cst, nos videnles

facere, ut est illud in psalmo, Proba me, Deut, et

tcito cor meum (Ps. cxxxvm, 23), et c.Clera : et vide

si via iniquilatit tn me ttt. Modus iste loculionig

./nrf«s proditor de apostolatusgradulapsus (Act. i, 18),

inferni baratro demersus esi. Latro veru prius cri-

men rapacilaiis operans,rfe cruce ad paradisum Irans-

latus est (Luc. xxm, 43). Hanc quoque miilationem

de bono ad mclitis, ut dictum est; sive dc bono ad

malum, seu de malo ad bonum, quse occullo Dei

judicio, ac justo, per severitateni justitiae suae, sive

per misencordiam ejus liat, poeniteniiam Dei ilici-

nuis : quod expressius in libro Jeremiae scriplurn est

(Jer. xvni, 8).

Non poenitere Dei, statuta nullo modo mtitare, ut

est illinl in psalmo ; Juravit Deus, et non poenituit eum;

id est, Pater ad Filium : Tu es Sucerdot in ceiernum,

757 LIBER FORMULARUM SPIRITALIS INTELLIGENTIiE. 738

secundum ordinem Mekhiscdech (Ps. ctx, i). Sacerdos A Domini, stabilitas ceternitatis. In psalmo : Et caligo

tanipu Pairis dictus est Filins Dei, non secundum

diviniiaiem, sed secundum liiimanitatem, in qua se

pro nobis per passionem et mortem suam, acccpla-

bile saciificium Deo Patri oblulil, utipse essetsacri-

ficium, qui saccrdos.

Oblivisci Deus dicitur, cum quibusdam impiis ct

pcccatoribus non niseretur. Quod utique non facit

per crudclitatem qux in Deo non est, sed per occul-

tuin jiistiimqne judicium suiim.

Indurare Deus dicitur quorumdam malorum corda,

sicut de Pharaone rege .Egypli scriptum est (Exod.

vn, 5); non quod oninipolens Deus per potentiam

suam eorum corda indurct, qiiod impium est ita

crcdere, sed exigenlibus eorum culpis, cum duritiam

sub pedibus ejus (Ps. xvn, 10). Vesligia Domini,

operum secrctorum signa. In psalmo : Et vestigia lua

non cognoscenlur (Ps. lxxvi , 20). Gressus Domini,

adventus, vel visitatio Domini. In psalino : Vist sunt

ingressus tui, Deus (Ps. lxvii, 25).

Arma Domini, adjutorium ejus in sanctos. In psal-

mo : Apprehende arma et sculum(Ps.xx\iv, 2). Scu-

tum, protectio Domini. In psalmo : Domine, ut scuto

bonce voluntatis tux curonasti nos (Ps. v, 15). Framea,ultio divina in impios. In psalmo : Effunde frameam,et conclude (Ps. xxxtv, 3). Arcus, intentio commi-

nationis divin c. In psalmo : Arcu/n suum tetendil, et

paravit illum (Ps. vn, 13). Sagittx, prcecepta divina,

apostoli, vel prophela:. In psalmo : ilisit sagittv

cordis qua ipsi omnia mala perpetrando invertunt, B suas, el dissipavit eos (Ps. xvn, 15). Item : Sagittce i/t

non aufert : quasi illos induret, quos juslo judicio

indurari sinit.

Dormire Dei est, cum unigenitus Filius Patris in

assumpu carne mori pro nobis dignatus est : cui

mors recte dulcis prsedicius esl somnus, ipso dicente

per Jeremiam prophelam, Ideo quasi de somno exci-

talus sum, et vidi, et somnus meus dulcis est mihi

(Jerem. xxxt, 26). Aliter dormire dicilur Deus, cutn

fides ejus inter prosperitates liujus mundi et inter

quorumdam corda (ideliuin non vigilat, sed dormit.

Hanc dormitionem ipse Jesus signilicavil, cum in

mari inter fluclus maris dormivil (ilarc. iv, 38). Vel

certe, dormire Dei, est anxiis lardius subvenirc,

sicul est illud in psalmo : Exsurge, quare obdormis,

Domine (Ps. xlui, 25), elc.

Vigilare Dei, est in delensione electorum suorum

se mauifestum demonstrare.

CAPUT II.

De his quas appellantur membra Domini, vel qua: de

eo tignificantur .

Oculi Domini intelligunturinspectio divina. In psal.:

Ocuti Domiui super justos (Ps. xxxm, 16). Palpebras

Dei, sunl judicia ejus qn;c probant lilios liominum;

qui neque fatigantur rerum obscuritatibus, sed exer-

teniur; neque inOantur cognilionc, sed confirinari-

tur. Aures Domini, cumexaudire dignatur. In psal.:

El anres ejus in preces eorum (Ibid.).

Os D.imini, sermo ad bomines. ln prophcta : Os

Domini loculum est (hai. i, 20).

manu polentis (Ps. cxxvi, i; cxix, 4). Gladius, vin-

ilicta, vel sermo Domini. In Aposiolo : Vivus est enim

sermo Dei, et efficax, el penelrabilior omni gladio anci-

piti (Hebr. iv, 12). Romphea, idem quod supra. Tuba

Domini, vox manifesia Domini. In Apostolo : In

jussu, elinvocearchangeti,et lubaDei(l T/iess.iv, 15).

Currus Dei, sedes Dei, vel quadriformitas Evangelio-

rum. In psalmo : Currus Dei decem millibus multiptex

(Ps. lxvii, 18). Virga Domini, regni signilicaiio, vel

correptio disciplinx. In psalmo : Virga mquilatis,

virga regni tui (Ps. xliv, 7). Manus Doniini, minse,

vel vindictx ejus. Baculus Domini, sustentatio con-

sotalionis Domini. In psalmo : Virga tua et baculus

tuus ipsa me consolala sunl (Ps. xxn, i). Alias, ba-

C culus Domini, sanclam crucem ,vel disciplinam

sanctse F.cclesioe designat. Item baculus, sustenlacu-

lum est quodlibet, ut in libro Tobiaj : Baculum sene-

ctutis nostra (Tob. v, 23).

CAPUT III.

De supernis creaturis.

Carbones, ignis charitatis, aut exemplorum , aut

pceniienti.T. In psalmo : Cum carbonibus desolaloriit

(Ps. cxix, i). Fumus, initia compiinctionis futurae,

vel ipsius comminationis Dei. In psalmo : Ascendit

fnmus in ira ejus (Ps. xvn, 9). Item In aliam parlem,

sicut fumus oculis noxius, id cst vaniias. Ignis, Spi-

ritus sanctus. In Aciibus Apoilolorum : Et apparue-

runl illis dispertila lingum, tamquam ignis, seditque

Verbiim Domini, Filius. In psalmo : Eructavit cor D supra singulos eorum, et repleti sunt omnes Spiritu

meum verbum bonum (Ps. xliv, 2).

Brachiuin Domini, vel manus, Filius, per qucm

\ omnia operatus cst. In propliela : El bruchium Do-

mini cui revelatum est (Isai. liii, 1). Dextera Domini,

idem quod supra in psalmo : Dexlera Domini fecil

virlulem (Ps. cxvn, 16). Digilus Dei; dicilur Spirilus

sanctus, propter panilionem bonorum qux ab eo

damur unicuiqiie propria, sive hominum, sive ange-

lcruin. In nullis enim rnembris no-iris sic app.int

pariitio quam in digitis. Nec te scamlalizet mcmhro-

runi divcrsitas, cum sedificet corporis unitas. Uierus

Domini, secrelum, cx quo Filium proiulii. lu psalm.

Ex utero anle luciferum genui te (Ps. cix, 5). Pedes

sanclo (Act. n, 5). Ccelum, apostoli, sive sancii, ideo

quod Dominus inbabitet in eis. Cocti enarrant glo-

riam Dei (Ps. xvm, 2). Cceli in sancta Scriptura de-

signant aliquando snperiora mundi corpora, ignota

noliis quibtis modis distincla sint, et de queis satis

difficile est disputare, sed non impossibile, cui dat

Deus inlelligere; ul dedit Apostolo, rapto usque ad

lertium coetum (11 Cor. xn, 2); exceptis illis materia-

libus ccelis. Dicuntur cceli sancii apostoli, pianlioa-

lores verhi veritatis; per quos ccelos lamquam pluvia

irrigati suinus, ut per toium mundum seges lccle-

tke pullularet. Siintetiam coeUomnes anima? sanctse

et juslsc ,in quibus Deus kabilut in templo fidei et

759 S. EUCHERII EPISCOPI LUGDUNENSIS 740

nperaiionis. hem coelum, sancla Scriplura; de qu» A etiam nostra? carnis ponilur. quia dum menstruis

Dobiselsnl s:>pieiui;e , ei iuna sciemiae, ei ex anii-

ijiiis patribus siellx cxemplnrum el viiinluin luccnt:

iiund calum ticul pellis exlenditur (Ps. cm, 2), quia

per scripiores suos carnis lingna fornialuni anleoeu-

|ns nnstros per verba doctoium exponendo disputa-

tur. Nubes, propheta?, sive sancii, qui pluant verbiim

Doinini. 1 ii lsaia : Mandabo nubibus detuper ne pluatit

(Isai. v, 6). Nubes etiam in malam pariem, tem-

pora iniquorum significat : \\\,Velul nubet pertrans-

ivil salus tnea (Job. xxx, L). Tonilrua, voces Evan-

gelii : eo quod de coclo ex diciis Dci inionent. In

Psalmo, Vox lonitrui lui in rota (Pi. lxxvi, 19) ;

lioc est, iu lolo. Coru^caiioiies , spiendores Ev:in-

gelii.In psalm. : llluxerunt coruscaliones luas orbi ler-

momeiitis decrescii, defectum nostra) nioiialil.tiis

designat. Slella2, sancli, sive dncli, vel qui a.l justi-

tiani erudiuni. In Daniele : Docti lamquam stellce ful-

gebiuit (Dan. xn, ?,). Ni;lml:e, velameiitiim inyserio.rum Dei; interdum et angeli Dei. In pro|ibet:i : Et

nebula pulvis pedum ejus (Nahum. i, 5). Alias alnli-

lio peccatorum, ut Isaias, Deleiiul nubem iniquiiatim

tuam, el quasi nebulam peccata tua (hai. xliv, 22).

Caligo.divinorumsecreioriim operiineiiluin.Iii psal.:

Et caligo sub pedibus ejus (Ps. xvu, 10). Abytsus

profiinditasScripturarum.ln |is;ilin.: Abyssus abtjssum

inrocai (Ps. xli. 8). lteni abyssus noniiue pnifiindilas

veieiiset noviTesiamcnii inielligiinr; unde. Abyisut

abyssum invocat; diim veius 'I eslainenluin imviiin

ra (Ibid.). Fiilgura, virtuies, vel verba Jesu Chrisli. B annuniiat. Sive abyssus est meis luiiiiana, quae

In psalm. : Etfulgura mulliplicavit, etconturbaviteos:

id est, inimicos, vel Juiheos.

Angelorum nomine in sancia Scriptura Dominus

designalur, ul lsaias lesiaiur : Et vocabitur riomen

ejus magni consilii angelus. Aliiiuando ipseangeli-

cusclmrus: ut Petro Cliristiis, An putas quia non

possum rogare Pairem tneum, el exhibcbil mihi plus-

quam duodccim legiones angclorum (Man. xxvi,55).

Alhjuamlo cives coeestis Jerusalein ex hoii.iuibus

assniiipli , ut Domiinis in Evangelio, In resurreclione

enitn neque mibent, ncque nubenlur, sed sunt sicul an-

geti llei in coelo (ilatt. xxn, 50). Aliquando lidelium

populus, ul est illud, Slatuil lerminos gentium, secun-

dum iiuinerum filiorum Israel (Deut. xxxil, 8), vel

seraetipsam non poiest compreliendere; unde pro-

phela, Dedit abyssusvocem suamab aliitudine (Habac.

iil, 10) phaniasise sn;e : qn a ilnin semciipsam mens

bnmaiia nnn penetrat, ex cnmparaiinne sui, diviuae

naturx poieniiam quam couiprehei.dere non sulficii,

buniilius laudat. Vel cerle, abyssus jtidicia Dei sunt ;

et abyssus abyssum invocal {Pi. xxxv, 7; xli. 8),

qnaudo occulio Hei judicio de pr.esenlilnjs malis

transii pecc.itor ad aaierna inala, et de acdore cupi-

ditaliini in flainmas geliennaium. Ros, verhum 1)0-

niini; ideo quod madefaciat liominuin curda . ut,

Rornle, cali, desvper (lsai. xlv, 8). El in psalm. :

Sicut ros Hermon, qui descendit in monieni Sion (Pt.

cxvxn, 3). Pluvia pra?.cepla vel maiulata Domini;

angelorum Dei. Hoc nomiite quilihel etiam jnstus C Vel verba sanclorum aposioloiuni; eo qm.il lerram,

desi^nalur, ulde Jnanne Baptisia Domiuus, Ecceegotnilto anyelum metim ante [aciemtuam (Uatth. xi, 10).

Aliquando priedicatbres, vel sacerdoies, ut scripium

est, Labia sacerdolis custodiunt scienliam, et legem

requiiunl ex ore ejus, quia angttitt Domini exercituum

tst (Malach. n, 7). El Aposlolus : Mulier debel velare

eapul in ecclesia, propter angelos (I Cur. xi, 10); id

est.episcopos; el unusqiiisque (idelis, quod bmia an-

nuriti.it, angeli nomen sibi vindicat, si hene vivat.

Ad iiliiinuiii, (liahnluset cuapostatas ejus augeli maii

nuncupanliir; i/uo licet angelicam digniialcm amise-

rint, siibiilitaiem tameu angelicai naiunc non amise-

runl; pergnos Angelos malos,immissiones(Ps. lxxvh,

40) adversitaliiin vel oegriludinum. permissioue Dei

fium, quando, ei ubi voluerit. Throni, aitgeli, vel Psancli, vel ipsa rcguandi potestas. In psalmo, Thronusluus Ucus in sacutum saculi

( Ps. xliv, 7). Item in

aliam partem de diabolo : Ponam thronum mcum adaauilonem (Isai. xiv, 13).Sedes, idem quod supra,anaeli vel sancii, eo qnod in his Dominus sedeat, et

per eos sua jinlicia decernat. ln psalmo, Deus tedet

super sedcm suttctam sttam (Ps. xm, 9). Sol, DominiisJesus Clnisius, qni lulgeal lerris. In Salomone quoddciuri siint reprobi in fme : Ergo sol iusiitia noniuxit nobis (Sap. v, 6 ). Alias persecuiio, m illud,

Orto tole aruerunt (Matih. m, 6). Luna Kcclesia, eo

quod in hae miindi nocte resplewleal. In psalmo :

Fecii tunam in tempore (Pt. ciu, 19). Pro defeclu

id esl honiiries irriget. In psal. : Piuviam volunlariam

segregabil Deus hareditati tua $Ps. i.xvii, 1 j). Nives,

pro candore justiiiie, ei pro bapLismo. In psalm. :

Lavabis me, et super nivem dealbabor (Ps. l, 9).

Grando, comminationes Domini, quibus conliimaces

everlieral. In psalm.: Grando et carbones ignis (Ps.

xvn, 13). hem in aliam partem : Et occidii in grun-

dine vineas eorum (Ps. lxxvu, 46). In fi igore »cro

nivis, el iu durilia grandiuis vita accipilnr piavnrum,

qiia?. it lorpore Irigescii, et pi-r diniii.e iKtditiam

perii. Priiina.ahslinenlia, eo i|iiod per hanc Irgescat

calor corp iris. In p>alm. : Facius .sum sicul uier in

pruina (Ps. cxviii, 83). Tempe^ias, persecutioniim

vel Iribulaiioiiiini impetus. lu psalin.: (Jui sidvum

me ficil a pusillauindlaie spirilus et linipeilaln (Ps.

Ltv, !l). Glacies, duiities peccalorum. In ^al.niione :

Sicut in sereno glaciet, ila solcenlur peccata tua(Ercl.

lll, 17). Vciti, aniniae sanclornui. In psalm. : Vula.il

super pinnas venlvrum (Ps. xvn, H). Iiem in inalam

pariein. In Malib.io : Flaverutu veuli (Matt. vtl, ?.).

Aquilo.diaholus, vtl bomnies inlidele-, anl mali, vel

frigus peccalorum. In prnpheia : Al> ai|uilone exar-

desceni mala siqer lciiam. Et alihi : Ab aqud nc.

panttelur malum (Jercm. i, 14). El alihi : Surgc, uquilo

(Cant. iv, 16); id est, recede. Dexter, idein qund

supra. I i Salomone : Aquilo durus ventiis (Ptov. x\v,

23). INomine autem dexier vocaiur, e<> quud diabnlus

nomen sibi dcxlri prxsumal, taiuquaiu boni; lim

741 LIBER. FORMULARUM SPIKITALIS LNTELLIGENTLE. 742

qund occiJentem, id est peceatura, respicicntibus A lonem (Amos vm, 9); elalibi: Ab Aquilone p.ndeturdexter flat. Austcr, calorfidei. In psal. : Sicuttorrens

in austro (Ps. cxxv, 4). Est et Spirilus sanetus, ut

ibi, Surge, aquilo, et veni attster (Cant. iv, 6) : id est,

Recede, diabole, et veni, spiritus alme. Aer, inani-

talis enunliatio. In Apostolo : Sic pugno, non quasi

aerem verbtrans (I Cor. u, 26); id est, non inania

consecians.

Teinpora, opporluna distribuiio voluntatis divinse.

In Psalmo : Fecit lunam in tempora (Ps. cm, 19).

Ver vitae renovatio, vel per baptismuin, vel per re-

surrectionem. In psalmo : jEstalem el ver tu fecisti

ea (Ps. lxxiii, 17). JEilws venlurae ju< undilalis prae-

figuralio. ln psalmo, ul supra. Hiems, praesens vita,

persecutio, ve! tribulaiio. In Evangelio: Ut non fiat

tnalum (Jer. i, 14). Mane, lux acluiim bonorum, vel

bapiismum, vel resurreclio Dominica. In psal. : Maneastabo libi, el videbo (Ps. v, 5); et alilii : A custodia

matutina usque ud noctem speret lsrael in Domino

(Ps. cxxix, 6), id est a resurrectione Domini spes

nosira, usque in finem saeculi, id est diem ju icii.

Per mane eiiam vel maiutinum, praesentis vitae pro-

speritas significatur, ut illud : Vce tibi, terra, cujusrex juvenis est, et cujus principes mane comedunt

(Eccl. x, 16); mane auiem comedunt, qui de hujusmundi prosperilatibus exlolluniur, dum in extremo

ejus deberent praestolari, fiui aciernis felicilaiibns.

Meridies, plana doclrinariim factornmqiie clarilas.

In Saloin. : Vbi cubas in meridie (Cant. i 6). El in

vestra [uga hieme, vel sabbalo (Matt. xxiv, 20). Anni, B malam parlem in psal. : A diemonio meridiano (Ps.

xc, 6), id est manifesto. Vespere, fiiiis vitae, vel

sxculi, vel pcena ; in ps. : Ad vesperum demorabitur

fleius, et ad matutinum lceliiioe (Ps. xxix, 6). Aurorce

nomine niens justorum accipilur, quae peccati sui

tenebras relinquens, ad lucem erupit, sole iuslitix

illuminaia (Cant. vi, 9). Arcluri nomine, qui in cceli

axe consiilulus VII slellarum radiis fulgel, Ecclesiae

universalis exprimiiur, qnas in Apoc. Jo. per VII

Eccles. et VII candelabra (iguraiur (Apocal. i, 20).Oriones in pondere hiemis orienles, sanctos desi-

gnant marlyres, quod pondus persequeniium et lianc

vitam amaniium pertulerunt, etadeosii faciem quasiin bieme venerunt. Hyades a Graeca Iiliera u nun-

cnpatae, a cujus (orma non discrepant vMone, et

ortne pluvias afJerunl: sanctos praedicatores, quodverbis pluunt et corda hoiniiium saluhriler irr gant,

signilicant : usTof namque Graece, imber Latine di-

citur.

CAPUT IV.

aliquando pro aelerniiate accipiumur, ut ibi : Et anni

tui non deficient (Ps. ci, 28). Inlerdum el pro brevi-

tate liujus vitae, ut hic: Anni nostri tamquam aranea

mediiabuniur (Ps. lxxxix, 5). Mensium nomine qui

diebus coadunaniur, colleciiones auimarum desi-

gnantur, vel perfectio sancioruin, ut ibi : Erit mensis

ex mense (Isai. lxvi, 23 1 : videlicet eis in requie,

quibus nunc perfeclio fuerit in operalione. Dies et

nox, ju>lilia et iniquitas, lides et infidelilas, pro-

spcra el adversa. In psal. : In diemandavit Dominus

misericordiam suam, el in nocle declaravit (Ps. xli, 9).

Dierum nomine intelligitur eliam illuminaiio divinae

gratiuc per diversa dona virlutiim. Item dies desixnat

angelum apobiaiam : diiui Job ita loquiiur: Maledi-

canlei qui maledicunl diei (Job ni, 8). Noctis aiiieni **

nomine, vel error ignor.uiiiae ca-ciias, vel etiam

nioiiis acerbiiasaccjpilur. Lumen et lenebrae, ita

maxiine accipiunlur ut dies et nox. Iu ep. Joan.:

Qui diligit (ratrem suum, in lumine manet : qui aulem

odil fralrem suum, in tenebris esl (I Joan. n, 10). Per

lumen tliam inieniio cordis declaraiur. Uinbra, pro-

tectio divina. In ps. : Sub umbra alarum tuarum pro-

lege me (Ps. xvi, 8). Alias oblivio, vel peccaia, ut

ibi : Sedenies in tenebris et in umbra morlis (Ps. cvi,

10). Uinlira esl aliquando delecialin peccalorum, ut

in Job: Sub umbra dormit in secreto (Jvb xl, 16).

Rursus uinbra oblivionem mcnii-, vil nioiiem car-

nis, vel imitaiionem diaboli significal. Lncis nomine,Dominus , vel quilibct justus iotelligilur, ut in

Evang. : Eral lux vera quoe illuminal omnem Iwntinem

venientem in hunc mundum (Joan. I, 9). Et Aposlo-lus : Fuhtis aliquando tenebraz, nunc aulem lux in

Domino (Eph. v, 8). Pouitur etiani pro illuminalione

fidii, et pio vita. Hora, quingenli (ui pntant qnid un)Mini : si quando dies pro loio mundi istius saeculo

accipitur : in Epislola Jo. : Filioli mei, novissima hora

esl (I Juan. n, 18). Oriens , quia ab illa parie lux

orilur, Salvator : maxime in Luca : Visilaeit nos

Oriens ex ulto. Et in Zach. : Ecce vir Oriens nomen

ejus (Luc. i, 78). Occidens, vitae melioris defectus.

In propheta : Occidel vobis sol in meridie (Zach. vi,

12). Aquilnnaris pars semper in adverso pouiiur,ut proph. de diabolo : Ponam sedem meam ud Ayti-

De Terrenis.

Tcrra, homo ipse. In Evang. : Atiud cecidil in I«r«

ram bonam (Marc. iv, 8). Item : Terra es, et in terram

ibis (Gen. m, 19). Ilcm in malam partem, de pec-

caiorc : Terram edes omnibus ditbus vkmtuce (Gfu.in,

14). Aliier, lerra intelliguntur qui lerrenis aciilms

occupaii , par eleemosynas et lacrymas ad vitam

aeternam perveniunl : unde psal. : Advocavit coelumde-

sursum, el lerram discernere populum suum(Ps. xlix, 4).

Arida, infiuciuosi homines : in Salo: Cooperire ari-

dam malilia et dolosilale (Eccl. xxxvn, 5). Pulvis,

peccatores, vcl carnis vanitas i in p>alm. : Sicut pulvis

quem projicit ventus (Ps. i, 4). Lutuin, peccaiorum

glutiniim : in ps. : Eripe me de luto ut non infitjar

(Ps. lxvih, 15). Itetri iu aliam parlem. In Joan.: Lu-

tum fecit, et linivil octtlvs meos(Joan. ix, II). Montes

Dominus, Ecclesia.apotoli, sivesancti, a celsiiudine

viiluliun : in ps. : Qtti descenilil super montem Sion

(Ps. cxxxu, 5). Ilem propheia : Erit mons domtts l)o-

mini super verticem montium (Isa. n, 2). Item in

aliam proph. : Ne quando offendant pedes vestri ad

montes ctiliginosos (Jer. xm, 16), id est, hierelicos.

Colles, sancti, scd minoris mcriti : jn |isal.: Moules

el omnet eolles (/'». cxlviii, 9). Iiein in aliain paitein :

745 S. EUCHERH EPISCOPI LUGDUNENSIS* 714

lii Evang. : Omnis montel collis humiliabitur (Lue. m, A sum viiis vera (Joan. xv, 1). Kem in aliam pariem :

5). Valles, contriiioncs cordis humilis: in psalm. :

Et convalles abundabunl (rumenlo (Ps. lxiv, 14). Item

in aliam pariem : in propli. : Vallem filiorum En-

non (Jer. xix, 2). Petra, Chrislus, a iinnitalc : in

aposioio : Petra autem erat Chrittus (I Cor. x, 4).

Lapides, inierdum Christus, aut sancii : in psal.:

Lapis quem reprobaverunl cedificanles (Ps. cxvil, 22).

llem : Abscissus est de monle lapis sine manibus et im-

plevit ttniversam terram (Dan. II, 35). Ilcni : Et vos

tamquam lapides vivi supercedi(icamini (II Petr. II, 5).

Iicni in nliam partein, de insipientihus ei duro corde :

Poiens est Deus de lapidibus istis suscitare filios Abra-

hx (Mallh. iii, 9). Et alibi : Auferam cor lapideum

de carne veslra (Ezcch. xxxvi, 26). Ager, hic iiiun-

in Cantico Deuteron., hoc quod supra. Palmites,

aposloli, vel sancti : in Evang. : Ego sum vilis vera,

vos palmiles. El in malani partcm : ubi snpra : Et

palmes eorum ex Gomorrha. Uv:c, frucius jusiiiirc :

in Esa. : Exspeclavi ut faceret vvam (Isa. v, 4). I:em

in malam partem : uhi supra : Uva eorum, uva (ellis

(Deut. uxii, 3-2). Roirus, Ecclesi», sive corpus Do-

mini. ln Num. : Eo quod bolrum inde portassent filii

Israel (IVwm. xiii, 24). Vindemia, consiiinmatio sx-

culi, vel vindicta in populnm : in psalm. : Vinde-

mianteam omncs quilransgrediunlurviam(Ps.Lxxix,

13); et Joel. : Mittite (alces, el vindemiate vineam

lerrx, quia maiuix sunt uvae ejus (Joel. m, 13).

Torcular, altarc, ah co qno.l ihi ohlalioucs tamquandus: in Evangel.: Ager est hic mundus(Matt.\m,5H). B fruclus conferanlur : ul in Is:iia, Et torcular fodi in

Alias ager est disciplina coeleslis sludii, in quo Ihe-

saurus abscondiiur (Ibid., 4i), id est coelestc dcside-

rium. Campi, saucti, sive Scripturx divinx : eo quod

pastum animarum prxbeant : in psalm.: Et campitui replebuntur ubertate(Ps. lxiv, 12). Item in nialain

panem : In campo Taneos (Ps. lxxvii, 43). Ilem

campi propicr xqualiiatem dicuntur populi jusii.

P.iscua, relectio Spiiilalis: in psal.: In loco pascuw

ibi me collocavit (Ps. xxn, 2). Cultura, sancii qui ex-

coliintiir a Deo : in Aposiolo : Dei cultura estis

(I Cor. in, 8). Agricola, Deus : in Evang. : Ego sum

vilis vera, el Paier meus agricola esl (Joan. xv, I).

Sulci, corda sanctoriiiii : in ps.: Sulcosejus inebrians

(Ps. mv, 1 1 ). Scincn divina prxdicatio : in Evang. :

ea (Isai. v, 2). Et aliier, torcular, tribnlaiionum

pressura in Ecclcsia sancia, in qna fnleles prohan-

tur. In titulo psalini. ln ftnem pro torcularibus

(Psal. viii, 1). Fenum, populus, caro, vel vana glo-

ria. In Esa. : Omnis caro (enum, et omnis gloria ejut

sicut (los (eni (Isai. xl, 6). Hcrha, jucinidilas, vel

quxdam rudimenta proflcienlis animx. in Gen. :

Producal lerra herbam virentem (Gen. l. II). Ilem in

m:ilam parlem : Mane sicul herba transeai (Pt.

Lxxxix, 6). Flores Christus, vel specimen jusiiiix

aui ihchoatio bcne operantium : ut iu Cantico canti-

coruui sponsus : Fulciie me floribus (Cant. ll, 1). Li-

lium Cln istus, vcl angeli candore jusiiti v. Iu Salom. :

Ego flot campi el lilium convaltium (Ibid). It >sx,

Exiil qui seminal teininare semen suum (Luc. vm, 5).C marlyics, a rubore sanguinis : iu Salom. : Siculrosa

Messis, uherias, vel copia lidelinin : in Evaug. : Le-

vale oculot veslros, et videte regiones, quia albce sunl

ad mestem(Joan. IV, 35); el aliler: Messis consum-

malio saculi, sicut messores angeli (Malth. xm, 3tf).

Manipuli.fruclusjustilix : inps. : Poi lantes manipulotsuos (Ps. csxv, 6). Slipula, aridi ad fldem, vel ina-

nes : in Aposiolo : Ligna, (enum, ttipulam (I Cor. m,

13) ; el iu proph. : Hei mei, quia (actus sum, sicui qui

eollitjit siipulam in messe (Micli. vn, 1): hoc est,

nullos honi operis fructus inveni. Et alihi : Stipula

collecta synagoga peccanlium (Eccl. xxi, 10). Area,

Ecclesia : in Evang. : Ei permundabit aream suam

(Maith. iii, 12). Ventilabrum, cxauien justilix Dei :

in Evang. : Cujus venlilabrum, in manu sua (lbid.).

gerimnat super bumida fliienla. Viohu coufessores,

ob siniilitudinem lividorum cnrporum. In Caotico

cani. : Flnres in lerra visi sum (Cant. u, 12). Si'vx,

geules. In psal. : Invenimus eam in canpis sytva?

(Ps. cxxxi, 6) De his silvis cgressi sunt rfuo «rsi,

Vespasianus scilicct, ei Titus, reges Romauorum, ad

prmceptum lignrati Helisai, et post XLimnnos ascen-

sionis cjus ad coslos Judaicos pueros comcderunt

(IV Iieq. ii, 2i). Condeusa, opaca, vel Coiuecia S> ri-

pturx divinx. ln psal. : Et revelavit candensu (Pt

xxvin, 9). Ligna, peccatores igni dcputaudi. Iu Ec-

clesiasie : Qui scindil ligna, periclitabiiur in eis

(Eccl. x,9). Itcm in bonani partcm : El eril lamquam

lignum quod plantatum est (Ps. i, 3). Ali:>s ligni no-

Trnicum, Dei verbum , sancii vel electi Dei : in ^ inine sancta crux designaiur: ul propheia : M.tiumus

Evang. : Congreyabit trilicum suum in horreum(lbid.).

Ilordeum, legis liitera : in Evang. : Est puer unus hic,

qui habet V panes hordeaceos (Joan. m, 10), id est

liitcram, V iibros Moysi. Palca, peccatores: in Evan-

gel. : Paleat aulem comburet igni inexHinguibili

(Malih. iii, 10); et Hier. : Quid paleas ad triticum,

dicit Dominut (Jer. xxni, 28). Zizania, scandala, vel

male viveutes : in Evang. : Venit inimicus, et super-

teminavil xixania in medio Iriiici (Mnilh. xiii, 25).

Vinea, Ecclesia. vel populus Israel: in ps Vineam

de JSgyplo transtulisli (Ps. lxxxix, 9). Itcm in ma-lam partem : Ex vinea enim Sodomorum vilis eorum

Veni. xxxii, 52). Vitis. Chrislus: in Evanz- : F.qo

lignum iu pane cjus (Jer. xi, 19); id esi, in earne

Christiim cruce suspendamus. Iicm : En colligo duo

ligna (III Ileg. XVII, 12). Ilcm iigmim siguifira'. jusios

ac pcccalores : ut Salom. : Si cecideril liqnwn ad

auslrum aul ad aquilonem, ubicumque conciderit, ibi

eril (Eccl. xi, 3) : quia in die morlis, juslus ad au-

strimi cadil, peccaior ad Aquilonem : qui justus pcr

fervorem spirilns ad gaudium ducilur: peccalnr ad

Aquilonem : qui jusius per lervorem spiriius ad gau-

dium ducilur: peccalor cum aposiaia ai.gelo in fri-

gido corde reprobatur. Radix, oiigo : in Aposlolo :

Quod si radix sancta et rami (liom. xi, 6); et in in i-

I iin parlein, in psal.: Ecellet radicem luam de terra

745 LlBbR FORMULARUM SPIRITALIS 1NTELLIGENII/E. 74«

viventium (Ps.u, 7). Arbor.liomo, a (ructn operunr. A tentiac viri : In ps. : Vl cedrus Libani multiplicubitur

in Evang. : Aut fucile nrborcm bonam, et fructum ejua

bonum (Mutth. xu, 33); ei in malam partem : Aut

facite arborem malam, el (ructum ejus mulum. Quidamin lioc teslimonio, arborem lianc, voluntatem homi-

nis magis quam ipsum hominem accipiendum pu-

tant. Aibor eiiam fuil Cbristus cum resurrexit, qui

cum morerelur granuu) fuit. Ramus, successio : in

Apostolo: Quod si radix sancta, et rami (Rom. xi, 6).

Iiem in aliam parlem : in Raniel.: Prwcidke ramos

ejus (Dan. iv, ii). Item rami sunl sentenliae sancto-

rum Palrum : in Evang. :Alii cwdebant ramos de ar-

boribus (Matt. xxi, 8). Folium, sermo doctrinse: in

psal. : Et folium ejus non defluet (Ps. i, 3). Et ali-

ter, folium, vestitus et decor cum protectione di-

(Ps. xci, 15); et in malam partem, superbi, elati :

ut in psal. : Et confringet Dominus cedros Libani

(Ps. xxviii, 5). Olea, sancius misericordi.c abundans

fructibus : in ps. : Eyo autem sicut otiva fructifera in

domo Domini (Ps. u, 10). Oleaster, homo sine fru-

ctu, vel gentilis : in Aposlolo : Si autem lu ex naturaP

excisus es oleastro (Rom. xi, 24). Ficus, synagogainterdum: in Evang.: Et arefacta est continuo ficul-

nea (Matt. xxi, 19); et in Habacuc : Ficus non afferet

fruclum (Bab. m, 17). Ficus et in bono et in malo

accipitur: ul Esaias : Et oslendit mihi ficus bonas

valde, et malas valde (Jer, xxiv, 3); et Dominus Na-

thanaeli : Cum esses sub ficu (id est, sub peccato

originali), vidi te redempturus (Joan. i, 48). Ficus

vinse gratfce; et in malam parlem: Non invenil in ea B etiam intelligitur humana natura, vel incredula

fructum propter folia (Matt. xxi, 19), id est, verba

sine fructu : undc monet Apostolus, «( diligamus non

verbo neque lingua, sed opereetverilate(l Joan. m, 18),

Comparatur eiiam homo folio, qui ab arbore cecidit

in paradiso. Poma, sauctorum in virtutibus fruclus:

in Camico cant. : Et manducel fructum pomorum suo-

rum (Cant. v, 1). Palma, perfectio vel victoria : in

psal. : Justus ul patma florebit (Ps. xci, 13). Palma

cniin tarde prolkit, sed diu in viriditale persistit.

iia sancta Ecclesia cuin multis difflcultatibus ad fidei

slatum venit, et pro collectione plurimorum in ejus-

dem fidei gloria diutius stare concupiscit. Palma

inferius corlicum suarum involulionibiis angustatur,

sed superius amplitudine pulchrae viridilalis expan-ditur: sic electorum viia inferius est despecia, sed

superius pulcbra. llabet quiddam et aliud palma, quoa cunctis arborum generibus differt : omnis enim

arhor quai in suo robore juxtaterramvaste subsistit,

crescendo superius angustatur; et qumium pauli-

sper subliraior, tantum in altum redditur subtilior:

palma vero ab imis inchoat, et juxta ramos ac fru-

ctusampliori roboreexsurgit : et quac tenuis ab imis

proficit, vaslior ad summam succrescit. Quibus ita-

que lalia arbusla, nisi lerrenis mentibus inveniuntur

esse similia, inferius vasta, superius angusta : quia

niiuii uin omnes bujus sacculi dilectiones, in tcrrcnis

rebus sunt fortes, in ccelestibus debiles : pro tcm-

porali gloria usque ad mortem desudare appetunt,

et pro spe perpeiua ne parum quidem in labore sub-

sistunt : pro terrenis luci is quaslibet injurias tole-

rant, et pro ccelesti mercede vel lenuissimas unius

verbi contumelias ferre recusant. Nam ul lerreno

judici lotos dies assistant, fortes sunt : in oratione

vero coram Uomino, vcl unius horae momenlo las-

santur. Saepe nudilatem, vigilias, famem, pro acqui-

rendis divitiig et honoribus tolerant, et mulla se

abstinentia cruciant. At contra ex xqualiiaie pal-

marum desiguatur proliciens vita justorum, qui ne-

quaquam in terrenis sludiis sunt fortes, et in cce-

leslibus dchiles; sed longius atque distanlius slu-

diosos se Deo exhibent, quam saeculo fuisse meniine-

runt. Scriplum esl ilaque recte, ut admonui: Justus

ul palma Aorebil; et caetera. Cedri, excelsioris po-

Patrol. L.

nagoga ; quse bene condila propria sponle est lapsa,

et fructum praecepti Dei, vel bonae operationis non

protulit : unde in ea fruclum Dominus tribus annis

exquisivit, nec invenit : quia eam sub tribus lempo-

ribus (Luc. xm, 7), id est, ante legem, sub lege, sub

gratia admonendo, visitando requisivit. Ante legem

parcendo sustinuit; sub gratia, quia incarnationis

suae prsesenliam exhibendo monstravii; in lege, quia

prsecipiendo docuit : quibus tamen tribus temporibus

infructuosa remansit, et a radicibus aruit. Sycomo-

rus, ficus fatua dicitur: quam pusillus Zachteus subiit

(Luc. xix, 4), et Dominum vidit : quia qui mundi

sapientiam humililer eligunt, ipsi Dei sapienliain

subtiliter aspiciunt. Prudenter sycomorum ascendi-

mus, si provide eam quoe divinitus prsecipitur, lau-

dabilem et sapieniem faluitalem tenemus. Quid enim

in hoc mundo insipienlius quam amissa non quse-

rere : possessa largiri, rapienlibus relaxare, nullam

pro acceptis injuriis injuriam reddere : sed juxta

prseceptum Dominicum, in omnibus paiientiam prie-

bere? Hyssopus, herba humilis, et lapidi in quo na-

scitur astricta, cujus radices saxum peneirare di-

cuntur: ipsa vero praecipue pulmones curat. In pul-

mone notatur superbia : illic inflatio, illic anhelilus.

ln hyssopo igitur designatur humilitas et palientia.

Rhamnus, urticae, cardui, sentes, paliuri, herbse acu-

leis referlse : signiGcant immites, dolosos, superbos,

et omnes improbos, quos nullus bonorum vel man-

suelorum potesl conlingere, vel castigare sine doloris

compunctione. Item signiflcant vitia, et tentationum

inflicliones : ut in Genesi : Spinas et tributos germi-

nabit tibi (Gen. m, 18). Malagranata, Ecclesia de

multis gentibus sive diversasgralias habens : in Can-

ticis canticorum : Emissiones tum paradisus malagra-

nalorum cum fruclu pomorum (Canl.iv, 3). Alias mala

inlclligunlur fructus bonae operalionis cum bono

odore, id est, gratia bonae famae, et morum fruclibus.

Arundo, peccator, vel fragilis in flde, vel in aliqua

lenlatione: in Evangelio: Arundinem quassatam non

confringel (Matth. xn, 20). Item arundo, infirmum

auxilium : in Esaia : Quid confidis in baculo isloarun-

dineo /Egyptio? cui si quis incubuerit, conquassabitur,

el perforubitmanum ejus... (Isai. xxxvi, 6). Rubus,

24

747 S. EUCIIERH I.UGDUNENSIS EPISCOPI 748

:,t (|uidam opinanlur, Marias virginis prsefiguralio : eo A Spirilus enim , nos per adopiionem filios Dei fecii.

quod quasi de humani corporis rubo, Salvalorem

tamquam rosam emiserit; aut quod \im divini (ul-

goris, sine viri assumptione pertuleiit. In Exodo :

Apparuilqueei Dominus in flamtna iynis de medio

rubi, et videbat quod rubus arderel, et non combure-

relur (Exod. iii, 2). Alias rubus ardens ncc consum-

ptus Judaicum populum siguavit, quod et legis Dei

flammam prcecepit, et lamen peccati poenani ncqua-

quam vilavit. Spinae, interdum noxiae diviliarum

curx, animum suffocantes, etliujus mundi solliciiu-

dines : in Evangelio : Aliud ce.cidit in spinas (Luc.

vin, 6); et iterum : Qui a sollicitudinibus et dkiiiisel

voluplalibus suffocanlur (Ibid., 14). Tiibuli, aculei

viliorum vel lentationum : in Genesi : Spinas et tri-

S.icri fontis unda nos abluit. Sanguis Domini nos

vedemil. Torrens, persecntionis incursus, vel morlis

dilapsus.In psaliuo: De torrente i» via bibit (Ps. cix,

7). Iiein : Torrentem perlransivil anima mea (Ps.

cxxw, 5). Et in bonam partem : Et torrente volupta-

iis tum potabis eos (Ps. xxxv, 9). Torrentes eliam

sancti appellanlur pra>dicatores, qui dum in pra>

senli vita divinis nobis eloquiis infiuunt, aquarum

multitudine, quasi in hieme colliguntur: quia et

sestivo sole adveniente se subtrabunt, quia cum

ajtemoe patiioe lux cmicuerit , prsed; care cessabunt.

Fluntina, infidelium populi. In psalmo: Super flu-

mina Babylonis (Ps. cxxxvi, I). Ilem in bonain par-

tcm : Flumina de ventre ejus fluent aqum vivm (Joan.

bulos germinabit libi (Gen. xui, 18). Fonies, baplis- B \n, 38); id esl, diversoe gralioe spirilus. Sic in psal-

iiium : in psalmo : Sicul cervus desidera! ad (onles

aquarum (Ps. xli, 2). Fons etiam est Chrislus, ut

psalmo : Silivii anima mea ad Deimi (ontem vi-

vum (Ibid.); et Esaias : ln die illa erit fons patens

domus David (Zacli. xiu, 1), et coetera. Itein in ina-

lam partem : ut Apostolus : Fontes sine aqua (II

Petr. n, 17). Aquse, lentationes : in psal. : Forsitau

ut aqua absorbuhsel nos (Ps. xxm , 4). llem :

Inlraverunt aqum usque ad animam meain (Ps.

lxviii, 2). ltem in bonam parlem : in Jereinia :

Medereliqueruntfontemaqumvivm{Jerem. n, 15); elin

Esaia : Qui silitis, ile adaquam (Isui. i,v, 1), id est,

ad doc'1'inain. Aquse nomine in Scriptura sancta

aliquando Spirilus sancius significaiur. Sic enim

mo : Fluminis impetus tmtifical civilatem Dei (Ps.

xlv, 5). Lacus, infemum. In psalmo : Posuerunt me

in lacu inferivre (Ps. lxxxvii, 7) : id cst, illo infeini

loco,

in quo peccatores soli poenali custodia deii-

nentnr. Mare, saeculum, sive populi. In psalmo: Hoc

mare magnum et sputiosnm (Ps. cn, 25). Per tnarc

eiiamintelliguntursacroeScripturoe ,ut iu Ezechiele:

Aspeclus rolarum,

et opus earum, quasi visio maris

(Eteck. i, 16). Recte ilaque sacra eloqnia visioni ma-

ris conferuntur, quia sentenlioc loculionis sarra-

menlo baptismaiis confirmantur. Pisces, sancii, in-

tcrdum peccalores. In Evatigelio : Et iraxerunt plennm

rele piscibus magnis (Joan. xxi, H). Iiem in malam

parlem : Malos aulem (oras miserwit (Mattlt. xm, 48).

Spiritus sancti infusio designatur : ul in Evangel. : G BaraaB piscium nominc, fides non ficia expriimiur ;

Qui credit in me, flumiua de venlre ejus fluent uqum

vivm (Joan. vn, 38). Item per aquam angelicus cho-

rus exprimitur : ut in psalmo ; Et aqum quce super

cmlos sunt lauilent nomen Domini (Ps. cxi.viii, 4). Iieni

scientia sacra: ulin libro Sapieniioe : Aqua mpientim

potabil eos (Eccl . xv, 5). Et iterum : Aquu profunda

verba ex ore viri (Prov. xvm, 4). Prava quoqne scien-

tia per aquam appellatur. Sicut per Snlomononi ,

mulier quae typum hoereseos tenet , callidis persua-

sionibus blanditur dicens : Aqum (urtivm dulciores

mnt (Prov. ix, 17). Aqua etiam hujus mundi pro-

sperilatem significat : ul in psalmo : Transivimus per

igncm cl aquam, et eduxisli nos in refrigerium (Ps.

lxv, 12). Ignis et aqua utrumque periculosum : ut in

D

quemadmodum enim piscis snb tcgumento aquarum

nasciiur , vivit ,et alitur: sic et fides quce in Deum

est, quse allerius vitae gaudia,per lameiita prseseniia,

flelusque irrequietos, in cordegignit; invisibili gra-

tia spiiitus per aqnam baptismatis consecratur; invi-

sibili auxilio divinae prolectionis ,ne deficiai, nuiri-

tur ; invisibili proemiorum intuitu, quaecumque valct,

hona operalur : memor illius Apostolici: Quia qum

videnlur temporalia sunt , 17110: autem non videnlur,

mlerna (II Cor. iv, 18). Piscis auiem assus, passio-

nem significai; fluctiis, tenlaliones. In psal.: Omnia

excelsa tua, et fluctus tui super me irainierunl (Ps.

xli, 8). Significant etiam fluclus, timorem Dei ut in

libro Job : Sicut lumentes flncius super me sic semper

Evangelio: Frequenter eum et in ignem ct in aquam"

timui Domimtm (Job xxxi, 23). Unde, idem quod

inisit, «I eum perderet (Marc. ix, 21). Quando res

sunt angustse, et aliquse inlelicitates sunt in hoc

inundo, quasi ignis est. Quando res sunt prosperae, et

abundantia saaculi circumfiuit , quasi jam aqua esi.

Per aquam eliam populi designantur , ut in Apoca-

lypsi : Aqum multm populi sunt multi (Apocal. xvn,

15). Per aquam quoque non solum cursus discur-

rentium populorum, scdeiiam bonorum mentes ,(i-

<lei prx'dicameiita sequentes osienduntur : sicut apudE aiaiu esl : Beali qui seminatis super omnes aquas

(Isai. xxxn, 20). Aqua eiiam Itaptismum indicat : ut

ait Joannes Iivaugelisia : Tres sunl, qui icslimonium

dautin terra. tpiritu*., aqna, ci t/mguts (I Joan. v, 8).

supra in Canlico : Gelaverunt undm in medio mari

(Exod. xv, 8). Insuloe, animas, vel Ecclcsine Dei, qn«diversis leiilationum tunduntur fluciibus. ln psal. :

Lmtentur insuhr mnltm (Ps. xcvi, 1). Littus, finis

soeculi. In Evangel. : Et secus liltus sedentes eleyerunt

bonos in vasa (Matth. xui, 48). Arena inaris , innu-

merce gentium multiiudines. In Genesi : Et muliipli-

eabo semen luum (id est, sanctos) sicut stellas cceli, et

sicut arenam (peccatores) qumest ad oram maris (Gen.

xxn, 17).CAPUT V.

Uc Animantibus.

Aves, sancti, quod ad superiora corde evolent. In

m LIBER FORMULARUM SPlRiTALlS iNTELLIGENTLE. mEvangel.: Et fecit ramos magnos ,

iia ut possent sub A [Prov. xxx, 17). Itcm in bonam partem. In Canticis

umbra ejut aves cceli habitare (Marc. iv, 52). Intelli-

guntur etiam per avcs supeifluae cogilationcs, quod

monstralur per Abraham, qui cum sacrificium Deo

offerrel ,insisientes aves perferebat , quas abigebat

(Gen. xv, 11) : quod enim in orationis sacrificio se

iniportuna) cogitationes ingerunt, et subortac, eorda

jusioruin polluunt: sed dum citius manudiscretionis

abigunlur, festive agitur, ne cordis faciem caligo

tentalionis operiat, quae ante jam ex illicila delecta-

tione tangebat. Yolatus ,sanctorum excessus in

Deum, vel in Scripturis intellectus. In Psal. : Et vo-

labo el requiescam (Ps. uv, 7). Volucres, in bono

accipiunlur , utde avibus diximus. In inalo autem ,

superba diemonia designant, ut in Evangel. Domi-

canticorum de sponso : Crines ejus ut abietes , nignsicut corvi (Canl. v, II). Perdix, diabolus. In pro-

pheta : Clamavit perdix , congregavit quoe nou peperil

(Jer. xvii, 11). Columba, Spiriius sancius. In Evan-

gelio : Et vidi Spiritttm Dei descendentem sicut co-

lumbam (Joan. i, 52). Item in inalam partem , ut in

prophela : Et factus Ephraim quasi columba sinesensu,

non habens cor (Ezech. vii, 11). Turtur, Spiritus san-

cius , aut vir sanclus,aut intelligentia spiritalis. In

Canticis canticorum : Vox turluris audita est in terra

nostra (Cant.n, 12).Sed tunc columba Spiritus san-

clus dicilur quando Scripturae sacrse manifesta dis-

sertio est. Tunc vero lurlur Spiritus sanctus inlelli-

gilur, cum Scripturae altis atque obscuris mysteriis

nus : Aliud semen cecidit secus viam, et volucres coeli B elevantur. Columba etiam simplicilatem, turtur in-

comederunt illud (Luc. vm, 5): quia maligni spiritus

bumanas mentesobsidenies, dum cogitaliones noxias

ingerunt, verbum vitae e memoria evellunt. Alse.duo

Testamenta. In Ezechiele : Unumquodque duabus alis

velabat corpus suum (Ezech. i, 25). Sunt etiam alac ,

viitutes sanctorum , per quas ail conleniplationem

vel ad ccelesiia evolant : vel protcctio divina. Pennse

Scripturae. In psalmo : Pennai columbm argentatai

(Ps. lxvii, 14). Nidus, Ecclesia, aut requies excelsa

sanctis. ln psal. : Et lurtur nidum sibi,

i(6i reponat

putlos suos (Ps. lxxxiii, 4). Et aliter ,nidus , bona

conscientia , in qua bonarum cogitationum fetus fo-

vcntur, atque in opere pariunlur , ut postea filii ap-

pellenlur. In psalmo : Filii tui,

siiut novellce oliva-

dicat castitatem, quia, amisso primo conjuge, ultra

socium non requirit. Miivus slgnificat, ut puto, rapa-

cem , vel elatum. In psalmo, secundum Hebraeos :

Milvi abies domus cst. Accipiter, interdum sancltis,

ut puto, rapiensregnum Dei:quimulaia veteri penna

renovatur,etprojiciensinveteratastudia dolosae actio-

nis , simplices actus assumit bene vivendi. In Job :

Numquid in sapientia tua plumescit accipiter? Nycti-

corax Chrislus , vel vir sanctus infidelibus despic.i-

bilis. ln psalmo: Faclus tum sicut nyclicorax in do-

micilio (Ps. ci, 7). Passer , nonnumqtiam Dominus,aut vir sanctus. In psalmo: Etenim passer invenit sibi

domum(Ps. lxxxm,4). Et alibi, quilibetChristianus,

cui ab haereticis dicitur, qui Cbristum.qui in Scripturis

rum in circuiiu mensce titw (Ps. cxxvn, 3). Pulii, C mons noiiiinaiur, sese solummodo putant habere:

sancii. ln psal. ut supra. Sicul in libro Jub : Pulli

ejus lambent sanguinem (Job xxxix , 50) : quod de

fiiiis sanctx Ecclesiae dicilur , qui sanguinem CbrLsti

bibunt. El in malam partcm. In Salomone : Et pulli

aquilarum aevorent eum (Prov. xxx, 17). Aquilx,

sancii. In Evangelio : Ubi fuerit corpus , illic congre-

gabunlur aquilrn (Mutth. xxiv, 28): quia egredientes

sanctj: animx de corpore ad Christum , qui proillis

moriendo cadaver factus cst , aggregantur. Aquila ,

Cbrislum etiam signiflcat, ut Saiomon : Via aqnila:

in cceto (Prov. xxx, 19), id est , Christi ascensio. Et

in malam partem : Pulli aquilarum dcvorent ciiin.

Ut in liiereniia,

de malignis spiritibus: Velociores

fuerunt persecutores nostri aquitis (Thren. iv, 19). Per

Transmigrainmonlemsicut passer(Ps.x, 2). Gallus, Do-

miiuiSjiit puto,aul sanctus. In Salomone : Et gattus am-btttans inter galtinat lcelus (Pr. xxx,3i).Etin Job : Quisdedil galiointelligentiam (Job x xxvm, 36). Et in alteram

partem : Et asportari le faciam sicul asportatur galtus

gallinaceus (Isa. xxn, 17). Galli nomine designantur

pr«dicatores sancti qui, inter teuebras vitas pnesen-

tis, student venturain lucem prsdicando quasi can-

tando nuntiare: dicunt enim : Nox prsecessit , dies

autem appropinquabit. Gallus eliam succinctis lumbis

incedere scribilur (Prov. xxx, 51), quia ipsi pra-dica-

tores sancti inier hujus noctis tenebras verum manenuntiantes , in membris suis luxurix fluxareslrin-

gunt, quibus a Dominodicitur, Sinl lumbi vestri prm-aquilam designatur etiam terrena teniuestas. Stru- D cincti (Luc. xn, 55). Gallo etiam intelligentia de-

thio, quihoet liaerelicus, vel pliilosoplms, vel liypo-

crita , qui quasi curn pennis sapientiae est, lamen

non evolat. In Isaia : Erit cubite draconnm, et piscua

Mruthionum (Isa. xxxiv, 13). Et strulhio ova parit,

sed pullos inde non nutrit : quia hypociita quauivis

recte praedicet, tamcn pcr exemplum bonx vitaj uul-

los fllios gencrat, ul in libro Job : Strulhio in lerra re-

linquit ova tua ,et obliviscitur quod pes conculcet ea

(Jo'>. xxjjx, li). Pelicanus, Dominus Christus in

Passione, autvir sanctus solitudini dedilus. In psal.:

Similit faclns sum pelicano solitudinit (Ps. ci, 7).

Corvus, nigredo pecoatorum ,vel diemones. In Salo-

nione : Effodianl eum corvi de torreute vel dc rupibus

super tribuitur, quia doctori veritatis discretionis

virtus, ut noverit , quibus , quid , quando , vel quo-modo inserat

, divinitus ministralur. Non enim una

eademque cunctis exhortatio convenit , quia neccunctos par morum qualitas constringit. Gallina, sa-

pientia, sive Ecclesia, sive anima. In Evangelio :

Sicul gattina congregat pullot suos sub atis suis (Matltt.

xxin, 57). Yespertiliones , idolorum monstra tene-

bris dcdita. In propheta : Ut adoretis talpas el vesper-

liliones (Isai. n, 20). Sunt etiani cogiiationes im-

mundoe, quse per daemones intrant. Scarabaeus , pro<

pbeta: Et scarabaeus dc ligno clamabit, ut pufanl

quidam, de Domino. Locustse, populi, In Evangelie:

751 S. EUCHEKIl LUGDUNENSIS EPISCOPI 752

Etea autem ejus erat locusla (Mallh. ni, 4). Lociista- A ribus versantnr. In Job: Quis dimitiel onagrum libe-

rum noinincaliquando Judoeorum populus, aliquando

conversa genlililas , aliquando aduiantium lingua ,

aliquando per comparationem resurreclio Dominica

designatur, aliquando vita pracdicalorumsignificatiir.

Apis forina virgiuitalis, sive sapieniiae. lu Salomone ;

Vade ad apetn et disce quam operalrix sit (Prov. vi, 6).

Et in malam partem : in propheta : Et apis quw est iu

Assur (hai. vn, 18). Et circumdederunt me sicul apes

(Ps. cxvn, 12) , id est , malitiosi et iracundi. Apes

eiiam quse mel in ore habeni , et in occulto caudae

vulnus, suo nomine significanl omnes qui linguu

blandiuiiiur, sed latenler ex inalitia feriunl: quia

loquendo dulcedinem mellis propinanl, sed feriendo

vuluus iuferunt. Possunt etiam boc nomine pruden-

rum (Job xxxix,5)?Poiest et populus illeJudaeomm

onager dici, quia sequitur in eodem iibro : Et vin-

cula ejns quis solvit vincula utiqiie praeceptorum.

Hinnulus, Cliristus, aut sancti, pro gratiarum varie-

tale. In Salomone : Similis es tu, (ratructis meus, da-

mulce, aul hinnulo cervorum (Cant. n, 9). Dama, ideui

quod supra. Lepus, limens Deum. In p^almo: Petra

refugium leporibus et erinaciis (Ps. cm, 18). Erinacins,

idem quod supra : et erinacii gens invalida, qui fece-

runt in pelris domos sibi.

Vulpes, bsereticus vel diabolus , vel peccator cal-

lidus. In Evangelio:i(e, dicite vulfri illi (Luc. xni, 32).

Animnl, homo carnalis. In Apostoio : Animalis autsm

homo non percipit ea quw sunt spirilus Dei (I Cor. n,

tium dicta signari, ut est illud: Favus mellis sermo- B 14). Jumenium, intelleciu vel eloquio carens , inter-

nes boni (Prov. xvi, 24). Musca , diabolus , vel mini-

ster ejus ,vel spurciiiae idololatriae. In Salomone :

Muscee moriturce exterminant olei suavilutem (Eccl.

x, 1). Kestiae.diabolus, vel bomines feri. In psalmo:

Ne tradas besliis animas confitentes libi (Ps. lxxih,

19). Leo, Dominus, ut Apostolus: Vicit leo de tribu

Juda (Apoc. v, 5). Iiem in malam partem : Ne quando

rapiat ut leo animam meam (Ps. vn, 5). Item: Adver-

tarius noster diabolus quasi leo circuil (I Pelr. v, 8).

Leaena significat superbos vel praecipites. Pardus ,

diabolus, vel peccator moribus variis : in prophela :

Sicul /Elhiops non mutabil pellem, el pardus varicta-

tem (Jer. xm, 25). Elephas peccalor immanis. ln

Hegum : Et adducebanl ad Salomonem simias et ele-

dum obedientes. In psalmo: Ut jumentum [actussum

apud te (Ps. lxxii, 73), interdum luxuriosi, utillud:

Computnterunt jumenia in slercore suo (Joel. iv, 1?).

Equus, vir sanctus. ln Abacuc : Qui ascendens super

equos tuos (Abac. m, 8). Etin malam pnrlem: Fallax

equus ad salutem (Ps. xxxu, 1), irrationalis quisque.

In psalmo : Nolite fieri sicut cquus et mulus , quibut

non est inlellectus (Ps. xxxi , 9). Asinus corpus hu-

manum,vel popnlus gentilium. In Evangelio : Et

adduxerunt ad Jesum asinam el pullum ejus , el eum

desuper sedere fecerunt (Matth. xxi, 7). Asinorum

nomine stiiltorum pigrilia signilicatur, duni Moyses

testatur. Non arabis in bove simul et asino (Deut.wu,

10), hoc esl, in praedicatione non conjungas pruden-

phanto» (III Reg. x, 22). Ursus, diabolus , aul duces C tem cum fatuo: simplicitas enim fidelium hoc no-

soevi, vel insidiatores. In Hegnorum : Et egressi sunl

duo ursi , et comederunt eos (IV Reg. it , 24) , quia

Vespasianus et Titus Homani imperatores Judacos

deleverunt. Cervus, Christus, vel sancti. In psalmo:

Sicul cervus desideral ad fontes uquarum (Ps. xli, 2).

Et rursus in psalm. : Montes excelsi cervis , pelra re-

fugium erinaceis (Ps. cni, 18): nam hic vitae con-

templativae dedili significanlur. Lupus ,diabolus vel

haerelicus. In Evangelio : Intrinsecus aulem sunt lupi

rapaces (Mallh. vn, 15). Iioin in bonam parlem :

Benjamin lupus rapax (Gen. xlix, 27), apostolura

Paulum signilicans. Aper , diabolus. In psalino :

Exterminabit eam aper de silva (Ps. lxxix, 14). Ti-

gris , feminea inlerdum arrogantia. In libro Job se-

mine exprimitur , quam Clirislus regendo et prxsi-

dendo ad Ilierusalem, id est, visionem pacis deducit.

Unde dicitur : Agnovil el asinus pra;sepe ilomiui sui

(Isai. i, 3) : rursus asino designatur immoderata pe-

tulantium luxuria, ut prophcta : Quorum carnet sunt

ut carnes asinorum (Ezech. xxm, 20).

Asina, caro vel plebs carens Dei notilia. In Ev.in-

gelio, idem quod supra. Camelus, divites rcbus

soeculi onusli ,vel moribus distorli. lnEvangeiio:

Facilius est camelum per (oramen acus transire, quamdivitem inlrare in reqna cmlorum (Mallh. xix, 24).

Cameli nomine ctiam ipse Dorainus significatur, ul :

Liquantes culicem: camelumautem deglulientes^Mattlt.

xxin, 24) : hoc in loco Dominus apcrte desiguatur ,

cundum Hebraeum : Tigris periit, eo quod non habueril " qui sponte humilialus , inlirmitatis noslrae onera su-

proedam (Job iv, 11). Monoceron, hoc est unicornis.

In psalmo : Et dileclus quemadmodum filius unicor-

nium (Ps. xxviii, 6), id est, singularis potenliae, vel

sanctorum qui leneani unicuin Dei verbum. El in

aliam partem : El a comibus unicornium humilitatem

meam (Ptalm. xxi, 22). Iu malam partem ponitur pro

> quolibet superbo violenlo, vel unum testamentum

tenente , ul Psalmisla iu persona passuri Domini :

Libera me, Domine, a cornibus upicorniuni.- Rhi-

noceron , fortis quique : vel in bonam vcl in malam

partem. Iu libro Job.seciindum llcbrscum : Numquidvolet rhinocerot servire libi (Job xxxix, 9).

Ouaaer , eremita, vel qui remoti a lurbis popula-

sttdit, et acum punctionis, angustiasque foraminis in

dolorc suac passionis. Culex susurrando vulnerat ,

caraelus autem sponle se ad suscipienda onera in-

clinai : liquaverunt ergo Judaei culicem , quia sedi-

tiosum latronem dimilti peiierunt : camelum autem

glutierunt, quia eum qui ad suscipienda nostra? mor-

talitatis onera sponte descenderat , exstinguere c!a-

mando conati sunt. Tauri, principes populorum. In

psalmo : Tauri pingucs obsederunt me (Ps. xxi , 13).

Boves , apostoli , qui suscepto jugo Christi , Evau-

gclii voniere mundum exaraverunt. In psalmo :

0/fcram tibi boves cum hircis (Ps. lxv, 15). Buves

ctiam stultorum vccordiam signilicant , ut rccte per

753 LIBER FOIUllLAKUM SPIRITALIS INTELLIGENTLE. 754

Salonionem dicilur : Statimque eam sequi:ur,quasi bos A Vermis, Chrislus pro humilitateassiimpti hominis.

ductus ad vietimam (Prov. vn, 22) : boum nomine

etiam vita uiiiuscujusqiie operantis exprimitur, ut

per Mnysen : Xon alligabis bos bovi trituranti (Veut.

xxv, 4) : et Dominus : Dignns esl operarius cibo suo

(Matth. i, 10). Vaccae , carnalibus viiiis pleni. In

psaliuo: lnter vaccas populorum (Ps. lxvii, 31):

Vaccse etiam fldeles omnes in Ecclesia designant ,

qui dum sacri eloquii prsecepla considerant : quasi

superimpositam sibi Domini arcam porlant: quorum

plerique foris carnalibus affectibus liganlur ,sed non

declinant a recto ilinere: quia arcam Domini portant

in mente (I Reg. vi, 12).

Vitulus , Cliristns , sive sancti. In psalmo : Tune

imponenl tuper altare luumvitulos (Ps. l, 21). Et in

In psalm. : Ego autem sum vermis et non homo(Pt.

xxi, 7). Item in aliam partem. In Isaia : Vermii eo-

rum non morietur( lsai. lxvi, 24 ), id est, sive ipse

vermis, sive peccati conscientia, vel inquietudo pra-vce cogilationis. Aranea.humanafragilitas. In psal. :

Et tabescere fecisti velut araneam animam meam(Pc.xxxvin, 2). Telae aranearum , sunt opera lemporalis

concupiscentiae , quae nulla solidantur subiilitate,

quae ventus rapit mortalis. Serpens, diabolus, vel

maligni liomines. In Evangelio : Serpentes genimina

viperarum (Matth. xxui, 53). Item in aliam parlem,in Evangelio : Sicut Moyses exaltavit serpentem in

deserto (Joan. m, 14); serpens significat etiam pru-

denles, ulibi : Ettote prudentes sicul serpenles (Mat.

aliam partem : Circumdederunt me viluli mutti (Ps. B x, 16). Draco, diabolus, vel apertus persecutor; ia

xxi, 15), hoc est , lascivientes. Sues, peccatores

immundi. In Epistola Pelri : Et sus tota in votutabro

luti (II Pelr. n, 22). Arietes, aposloli, vcl Ecclesia-

rum principes. In psnlmo: Afferte Domino filios arie-

tum (Ps. xxviii, l).Oves, populi fideles. In Evangel. :

Oves mece vocem meam audiunt (loan. x, 27) : Pecora,

simpliciores quique , minus prxditi raliocinandi

subiilitaie. In Salomone : Patce animas pecorum

tuorum(Prov. xxvn, 23). Hirci , peccaiores ,

sive

geniiles. In Daniele: Ecceautem hircus caprarum ve-

niebal ab Occidente super faciem lotius terrce (Dan.

viii, 5). Item in bonam partem : Offeram tibi boves

cum hircis (Ps. lxv, 13). Caprae , justi inlerdum ex

gentibus venienles. In Salomone : Capillatura tua

psalmo : Tu confregisti caput draconis, dedisti eum in

escam populo AZihiopum (Ps. lxxiii, 14 ). Scorpio,

diabolus, vel ministri ejus; in Evangelio : Dedi vo-

bis potestatem calcandi super serpentes et storpione$

(Luc. x, 19). Yipera idem quod supra; in Evange-lio : Genimina viperarum (Luc. m, 7).

CAPUT VI.

De variit nominum appellationibus.

Homo, aut homo totus, autmens. In Genesi: Fe-cil Deut hominem ad imaginem et timilitudinem suam

(Gen. i, 26). Et in raalam partem ; in psalnio : Ex-

surge, Domine,non confortetur homo( Ps. ix, 20),hoc estc.iro, vel diabolus. Nonnc hominis etiam re-

ticut grex caprarum,qum revelatm sunldeGalaad (Cant. C prehensio designalur, ut in hoc Apostoli : Cum enim

vi, 4).Quemadmodum autem caprae praecipue pastum

in alio quaenini , sic et sancti mundi bapiismo et

poeniientia in supernis pasium desiderant; unde

apostolus: Nosiraconvertatio in ccelis est (Phil. m,20).

Capreae sunt aniinoe efferatiores factie per vanam do-

ctrinam philosophorum ,sed jam inlra Ecclesiam

sanctam per sanctum Evangelium. Agni Christus ,

vel apostoli ,aui sancti. In Evangelio : Pasce agnot

meos (Joan. i,lS).ilredi peccatores, vel molus carnis.

In Evang. : Hwdos autem a sinistris (Matth. xxv, 53).

Talpae, idola, vel haeretici, qui non vidcnt verita-

tem. In Isaia : Vt adoretis talpas el vespertiliones

(Isai. n, 20). Canis, diabolus, vel Judaeus , vel gen-

lilis. In psal. : Et de manu canis unicam meam (Ps

tintinter vos zelut et conlentio, nonne carnalet estis,

nonne homines estis(I Cor. m, 4) ? etalibi : Inimicut

homo hoc fecil (Mallh. xiu , 28 ), id est, diabolus.

Iiem ab Aposlolo dicitur homo peccati el filius perdi-tionis (II Th. n, 3), id est Aniiehristus ; sed et car-

nis nomine homines significantur, inde est : Et vide-

bit omnis caro salutare Dei (Luc. m, 6 ). Anima tamhominum quam jumentorum diciiur; ita in Job : A-nima omnis vivens et spiritus universw carnit in potet-

tate ett Omnipotenlis (Job xn, 10) : animam raiio-

nalem hominum usque ad spiritualcm intellectum

sublevat, animam autem irrationabilium usque ad

corporeos sensus vivificat.

Vir, spirilus, id est mens. In Apostolo : Caput

xx, 21). Et in aliam partem, in Ecclesiasle : Melior D mulieris vir (I Cor. xi, 3). Item vir, in malam parestcanis vivus leone mortuo (Eccle. ix, 4). Hic leo-

nein diabolum, canem vero gentilem, vel hominem

peccatorem accipiendum putani : quod ille ad fldem

vel pcenitentiam possit venire, ille autem non ve-

nial. Canis item segues praedicatores designat.ut

ibi : Canet muli non valentes latrare (hai. lvi, 10).

Ranae, daemones. Jn Apoc. : El vidi de ore draconis

tpirilus tres immundos in modum ranarum. Sunl au-

tem tpirilut dmmoniorum (Apocal. xvi, 13). Item ra-

nae, haerelici, qui in cceno vilissimorum sensuum

eommorantes, vana garrulitaie oblatrare non desi-

nant. Formica.providus, vel operarius. In Salom. :

Vnde ad formkam, o pigcr(Prov. vi. 6)

tcm. In Genesi : Bona facievalde virgo, quamvir non

cognorerat (Gen. xxiv, 16), id est diabolus, qui ple-

runique menlem cogiiatione corrumpit. Mulier, ani-

ma, sive caro humana. In Apostolo : Caput mulierit

vir. Mulier pro sexu.ul: Misit DeusFilium suumna-lumex muliere, faelum sub lege (Gal. iv, 4). Pro in-

(lrmitate, ut apud Sapientem : Melior est iniquita*

viri quam mulicr benefaciens (Eecl. xlii, 14).

Virgo, Ecclesia, vel sanctae animoe. In Aposlolo :

Despondi enim •ios uni viro virginem castam exhibere

Christo (II Cor. xi, 12). Etinmalam partein : Des,tn-

de, tede in pulvere, virgo filiaBabylouit (Isai. xi.vn.l),

id est anima bonitate sterilis, qua1

hypocrisi vel nin .

75S S. EUCHERH LUGDUNENSJS EPISCOH 75(

tiiia (il confiisionis fiiia. Rex , Dominus. In Apo- A ibi : Vm tibi, teira, ctijus rex juvenis est (Eccl. x, 1gj.

Stolo : Hex regum ,et Dominus dominuntium

(I Tim.

VI, 15). Etin malain partetn, ut de diabolo : Ipseest

rex super universos filios superbim (Job xi,i, 25 ).

Regina, Ecclesia. In psalmo : Astiiit regina a dextris

tttis (Ps. xliv, 10). Ei iierum rcgina, anima impe-

ranscorpori. Pater, Dominus. In propheia : Etero

vobis in patrem, et vos crilis mihi in filios cl filias ,

dicil Dominus omnipolens (Jerem. xxxi, 9) ; et in Evan-

gelio : Unus est enim Patcr vestcr, qui in ccelis est

(II Cor. v, 18). Ilem de diabolo : Qnia mendax est et

pater ejus (Matth. xxin, 9), Paler mendacii et om-

iiium qui in veriiate iioii permanserint.

Mater, Ecclesia, vel Hierusalem ccclestis. In Apo-slolo : Illa autem qum sursum cst Hiertttalem

,libera

Patvulus, mente liumilis etsimplex. In Evangelio :

Abscondistihmc a sapienlibus et prudeniibus et revclasti

ca panmtis (Marc. xi,25). El in Evangelio : JVisi ef-

ficiamini sicut parvuli, noninlrabitis in rcgniim cmlo-

rum (Matth. xvni,3

). Et Aposiolus : Malitia par-vuli cslote, sensibus autem perfecti estote (I Cor. mv,20). Ilem in alicram partem; in Aposiolo : Ciim es-

sem psnulus , loquebar nl parvulns (l Cor. xm, 11\.

Parvulus eliain Chrislus inlelligitur , qui se humiha-

vit usque ad mortem (Phit. n, 8).

Meretrix, anima peccatrix, qux, relicioccelcsti viro

suo, id est Cliristo, adulterinos de diabolo iniquita-

lis frucius concepit. In Jeremia : Facus mntieris me-

retricis facta est libi (Jer. m, 3 ). Operarii, apostols,

ett, qum est mater noslra (Joan. vni, 44). Ilem qui B vel prxdicaiores Evangelii. In Evangelio : Messii

bcne loquendo fideles Cliristo gencrant et educant,

inalres in utroque sexn, ipso Christo teste, cxisiunt

(Gal, iv, 26). Frater, Clnislus, velproximus. Inpsnl-

mo : Sdrrabo numen tuum fratribus meis(Ps. xsi,

25); el ipse ait : lle, nunliale fratribus meis (Matth.

xxvm, 10).

Soror, Ecclesia, Synagoga, vel Cliristi anima. In

Canlicis canticorum : Soror mea sponsa (Cant. iv,U).

Vir et uxor, Cbrislus et Ecclesia , iniellectus spiri-

talis et historia Scripiuraruni. lnApostolo, Viii, di-

ligite uxores veslras, sicul el Chrislus dilexilEccletiam

(Ephes. in, 25). Sponsus, Chrislus , ideo quod a Pa-

ire ab inilio sit promissus. In psalmo : El ipse lam-

quam sponsus procedens dethalamo suo(Ps. xvni, 9).

quidem multa, operarii autempauci (Matth. ix, 37).

Pastor, Dominus : Ego sum Paslor bomts (Joan. x,

II). Iiem pastor Apostoius. In Evangelio : Pasce oiti

meas (Joan. xxi, 17); et in malam parlem : Et ubiil

ttl pasccrel porcos (Luc. xv, 15), id est, qui sunt im-

mundis cogiiationibus. Mercenarii, servienies Do-

niino non pro amore tantum divino, sed pro terapo-

rali relributione. In Evangelio : Quanti mercenarit

pntris mei abundant panibus (Luc. xv, 17)? Piscaio-

res, aposloli, vel dociores. In Evangelio : El faciam

vos fieri piscalores hominum(Malth. iv,15).Medicus,

Cliiislus, vel doclus. ln Saloinone : Mansuetus vir

cordis est medicus. Item ,Non egent sani medico, sed

male habentes (Luc. v, 51 ). Dives , (idelis abundans

Et in Evangelio : Qui habel sponsam spontus est C spirilalibus boni.s. In Apnsiolo : Quia divites facii cs-

(Joan. ni, 29).

Sponsa, Ecclesia, qtue utique divinis sponsionibus

sit promissa. In Canticis canticorum : VeniaLibano,

sponta, veni a Libano (Cant. iv, 8). Filius : populus

creilenlium. In Apostolo : Jam non eslservus, ted fi-

tius ; quod si filius, et hmres per Deum ( Gal. iv, 7)

:

(ilius, id est ,Dominus ; ut ibi : quod si Filius vot

liberaverit (Joan. vm, 36).

Filia, anima fidelis? sive Ec.clesia. ln psalmo :

Audi, filia, elvide(Ps. xliv.11); el in malampar-

tem : Super ftliam vagam dispone cuslodiam (Eccl.

xlii, ll),idest, animaeleviiatem. Proximi, lide pro-

pinqui, et qui misericordiam impendunl inopi. InSa-

lomone : Venile, manducate, et bibite, et inebriamini,

proximi (Cant. v, i)."

Amici, concordes in Deum. In Evangelio : Vos

amici mei eslis (Joan. xv, 14). Senes, consummatx

justitix. In Senesi : El mortuus est Abraham senex et

plenus dierum (Gen. xxv, 8). InSalomone: Canisunt

hominit sensut, et mtas senectulis vila immaculata

{Sap. iv, 9). Et in sinistrani parlem, de Salomone :

Cumque jam senex esset, depravulum est cor cjus (III

Iieg. xi, 4). Juvenes, alacres in Dcum. In Epistola

Joannis : Scribo vobit, juvenes , qttia fortes esiit; et

verbum Dei in vobismanet, etvicistis Malignum(Uoan.

li, 14). Et in malam partem, in Kegnorum libro de

Roboam : Derelicto consilio seniorum, locutus est te-

cunditm consilium juvenum (III lieg. xu, 11 ). Itcm

lis in illo in omni scientia et in omni verbo(I

Cor. l,

5) ; dives etiam Christus, ut illud : Dives in omnibut

qui invocant illum (Rom. x,l0). Rlin aliain partem :

in Evangelio : Vm vobis divitibut (Luc. vi, 24 ). P.iu-

per, bumilis : in Evangelio : El eral quidem Lazarus

pauper(Luc. xvi, 24). Et iterum : Beati pattperes spi-

ritu (Matth. v, 5). Pauper etiam est Chrislus, ut

Aposlolus : Christus cgenus pro nobis [actus est,

cumetsel dives (II Cor. vm, 9). Elin nialain partcm.

In psalmo : Qitia pauperes facli sumut nimis (Ps.

lxxviii, 8 ).

Vestilus,babens baptismi vel fidei integrilatem,

aut justitix indumenliim. In Evangelio : Et vidit ibi

hominem non veslitumveite nuptiali (Mallh. xxn, H) ;

et Apostolus : Omnes qul Christo bupiizalicstis, Chri-

ttum induistis (Gal. m, 27). Nudus, carens Baplisini

sacramenlo \Forte vesiimento], vel divino adjutorio,

vel bonis opcribus. In Apocalypsi : Tu aulem nudus

el miser (Apoc. iu, 17). El in bonam partem. In Evan-

gelio : El rejecta, inquit, sindone nudus prefngit ab

eis (Marc. xiv, 5i), id esl nudus terrena facullale.

Vivi, justi. In psalmo, Placebo Domino in reqione

vivorum(Ps. cxiv, 9). Et in allerani parlem ; in Sa-

lomone : Et laudavi magis mortuos quam vivenles (Eccl.

lv, 2). Mortui, peccatores, vcl infideles. In Evange-

lio : Sine mortuos sepelire suos morluos (Mallh. vm,

22). Et in bonam parlem : Jleati mortui ijni in Do-

mino morittntur (Apocal. xiv, 13). Ilem : Uortui cslis,

/57 LIBER FORMULARUM SPIWTALIS LNTELLIGENTLE. 7S9

ttvita iciiu uhcondita est cnm Christo in Deo (Co- A ulper Jeremiam (Thren. ni, 16) : Fregit ad nume-loss. iii, 3

Cadavera,

infulelitim corpora. ln propheta : Et

impleam vallem Josaphat cadaveribus mortuorum.

Iiem in aliam pariem : Posuerunt cadavera servorum

tuorum(Ps. lxxviii, 2). Ilem, illud : Vidcbunl ca-

daveravirorum, qui incredixli fuerunl projecta (Isai.

txvi, 24). Sepulcruni , corpus peecaloris, moriuam

viiiis animam intrinsecus reiinens. In Evangelio :

Similes estis sepulcris dealbatis, qnm a foris pareni

hominibus speciosa, inlus vero plenasunt ossibus mor-

!uornm(Matth. xxni, 27). E diverso dicit propheta

de sepulcro Domini : Et erit tepulcrum ejus glorio-

tum (Isai. xi, 10).

CAPUT VII.

ln interiori homine.

Inlerior homo, anima rationalis. In Apostolo : In

interiori homine habilare Christum per ftdem iii cordi-

bus restris( Eph. iu, 16).

Caput ejus, Cliristus. In Aposto o : Caput viri

Christus(I Cor. xi, 3 ).

Vertex , summitas jusliticc. In Salomone : Coro-

nam enim graiianim accipiel tuut vertex (Prov. iv, 9).

Ilem iu aliam partem : Verticem capilli perambulan-lium in deliclis suit (Pt. r.xvn, 22), id est, s»mma

ncquitia. Capilli, ornatus justilise vel sensus. In

Evangelio : Veslri autem et capilli capitis omnet nu-

mcrati tunt (Mutth. x, 30).

Collum, sancta Scriptura, ut in Canlicis : Collum

tuum sicul turrit Libani, ex quo pendent mille clypei

rum dentes meos; dentes enim, singula quae cogitant

quasi manducant, et comminuunt, et ad venlrem

memoriee transmiitunt. Axillae quse sunt inilia bra-

chiorum, significant bonorum operum exordium

,

quas non movisse pigro, sicimputat Scriptura : Ab-

scondit piger manum tuam sub axilla (Prov. xix, 24).

Humeri, forlitudo pnrtaniis ; propheiade Dominocrucem porlaiuro : Potestas super humerum ejus (Isai.

ix, 6). Manus, opus. In psalmo: Ef lavi inler innocen-

les manus meas(Ps. xxv, 6) ; et pntestas.ut : Manuttum fecerunt me (Ps. cxviu, 73). Dexlera, opera bona.

ln Evangelio : Netciat sinisira lua quid facial dextra

tua (Matth. vi, 3). Sinistra, opera non bona , utsu-

pra. Dextra etiam viia seterna, sinistra aulem prx-B sens, ut illud : Lcsva ejus sub capite meo, et dexlra

illius amplexabitur me (Cant. n, 6).

Pecius, arcanumintelligeniia'. In Evangelio : Dit-

cumbebal autem super peclut Domini discipulus, quemJesus amabat plurimum (

Joan. xm, 23). Veytcr, ca-

paciias rationis. In Habacuc : Venter meus turbatut

est in me( Ilab. m, 16). Venter etiam, mens, ut Je-

remias: Ventrem meum doleo (Jer. iv. 19), quod de

spiritali et non corporeo venlre dixit, adjungit :

Sensus cordis mei conlurbali sunt(lbid.). EtDominus

in Evangelio : Qui credit in me, flumina de venlre

ejus fluenl aqitm vivm (Joan.m, 38). Renes, inte-

riora sensus. In psalmo : Insuper et usque ad noctem

increpuerunl me renes rnei (Ps. xv, 7). Nihil occul-

lius in homine quain cor et renes ; unde Scripiura:

omnit armatura fortium (Cant. iv, 4), id est, leslimo- C Scrulant corda el renes Deus(Ps. vii, 10).

niasanctarum Smpturarum, alias superbia : Vt /S-

lim Sion ambulaverunl exlento collo (Isai. m, 16).

Cervix, superbia , ut : Dura cervice (Acl. vn, 51).

Oculi, inlelleclus fidelis et simplex. In Evangclio :

Vestri autem beati oculi quivident (Matth. xui, 16);et alibi : Oculi sapientis in capite ejus, id est, intel-

lectus in corde prudenlis (Eccl. il, 11 ). Et in inalani

partem ;in Evangelio : Si oculus tuus nequam fuerit

(Malth. vi, 23). Aures obedientia fidelis. In Evange-lio : Et aures vesirm quw audiunt

(Matth. xin, 16 ).

Nares, spiraculum lidei, bonarumqne virtulum. In

Job : Et spirilus Divinus tnttaftitit meis(Job xxvn,

3). Ilem : Nasus luus sicut turth qiue esl in clibano

(Canl. vn, 4). Etinmjlam parlem : De naributejut

Lumbi, fortitudo animi. In Apostolo : Accingile lum-

bot mentit vestra (£cc/.vi,l i), et luxuria, ut in Evange-

lio : Sint lumbi vettri prcecincti(Luc. xn, 35), et in Job:

Accinge sicut vir Inmbos tuot (Job. xxxviu. 3). Um-

biiicus, appetilus concupiscenti.-e. In Job : Et virlut

ejus sub nmbilico veniris (Job. xl, H ); id esl, qtlod

feminoe geniialia per hoc significet, sie in lumbis

virorum. Adeps, pinguedo graiiae divinoc , vel satu-

ritas supern* saplentia^. In psalmo : Sicut adipe et

pinguedine repleatur anima (Ps. xxvi,6). Iiem in ma-

lam partem , adeps, crassiiudo malitix. In psal. :

Adipem tuum concluserunt (Ps. xvi, 10).

Ossa, firmitas animi. In psalui. : Omnia ossa mea

dicent, Domine,quissimilis tibi (Ps. xxxiv, 10)? Et

procedil fumus (Job xli, 11), id esl,diaboli. Fauces ^ in malam pariem ; in Job : Ossa ejusvelutftsiulaceri*

judicium imeileclus. In libro Job : Et fauces memnonne sapientiam medilantur? Et in malam pailem :

Rauca; faclm funt fauces mem(Ps. lxviii, 4). Os,

sermo ipse. In psalmo : Os jutti medilabitur sapien-

tiam (Pt. xxxvi, 30).

Lingua, idem quod supra. In psalmo : Et tingua

ejus loqueturjudicium ( Ibid.), vel Scriptura.ut : Lin-

gua mea calamus scrilm (Ps. xliv, 2). Dentes, san-

cti praedicatores, qui recle praecipiunt, et qucm-admodnni pricripiiini.iiavivnnmtlnicspoiissedictum:

Dentes tuisicul greges tonsarum ovium, qum ascende-

runl de lavaco, qiur omncs pnriunt geminos, et sleri-

lis non ett in rii (Ccnti. i,, -2). lein interiorfsscnsus

(Job xl, 13). Ilein, fraudulcnta consilia ministrorum

Anticliristi, ut in psal. : Deus distipavit osta illorum

qui hominibus placent (Ps. lii, 6).Medullae, infusio

chariiatis et aliarum virtulum , ut ,in psal. : Holo-

causta medultata offeramtibi (Psal. lxv, 15). Viscera,

affeclus pieiatiset miserieordiae. In Apostolo -.Siqua

viscera miseralionis (Phil. n, 1). Et in alteram par-

tem; iu Aciibus apostolnrum de Juda : Et diffusatunt

omnia viscera ejus (Act. l, 18). Pellis slgnum mor-

talitaUs. In Genesi : Et fecit eis tunicat pelliceai

(Gen. n, 21 ). Cnlis ,illi qui solis exterioribus in-

tenti, inlerius marcescunt. Pili, vitae veteris cogiia-

tiones, qui suht incldendi, unde per Moysen pra»ti-

'59

pitur : Levilce radant omties pilot carnis tuce (Nttm.

viii, 7). Sanguis, operalio enrualis; in psal. : Libera

tne de sanguinibus, Deus, Deus satulis mece (Psal. l,

16). El ifem : Caro et sanguis regnum Dei non possi-

debunt (I Cor. xv, 50). Et Isaias : Sanguis sangui-

nem tetigit (Ose. iv,2). Item in bonam pariem ,nt

Apostolus : El sanguis Jcsu Christi emundal nos ab

omni peccalo (Heb. ix) ; caro, liomo extcrior. In A-

poslolo : Caro enim concupiscil adversits spirilum, spi-

riius autem adversus carnem (Gal. v, 17). Caro juxta

naluram, ut : Hoc nunc os ex ossibm meis, et caro de

carne mea(Gen. n, 23), et ibi : Verbum caro factumest (Joan. ), 14). Unde Apostolus : Vos autem in

carne non estis, sed in tpiritu (Rom. viu, 9). Ilem

caro juxtaculpam, ut : Non permanebit spiiitusmeus

in hominibiis istis, quia caro sunt (Gen. vi, 3). Genua

conlcssio liuniiliiatis. In Cantic, Et nunc flecto ge-

nua cordit mei (Eph. m, 14), el in psalmo : Genua

meainfirmaia sunt ajejunio (Ps. cvin, 24). Aliquan-(lo virlus fidei : in propheta : Heliqui mihi sepiemmillia virorum

, qui non curvaverunt genua anle Baal

(III Re.g. xxxix, 18). Pedes, cursus vitae, vel stabi-

litas menlis, vel fidei. In psalnio : Stantcs erant pe-

des nostri (Ps. cxxi, 2). Et in malam partem ; in

propheta : Cur claudicatis ulroque pede (III Heg. 21).

Et, Veloces pedes eorum ad effiindendum sanguinem

(Ps. xni, 3). Calcaneum, supplantatio vitiorum. In

Genesi : lpse tuum observavit caput , et tu illius cat-

caneum (Gen. m, 15). Item, lerminus aciionis, ut in

psalmo : Ipsi calcaneum meum observabunt(Ps. lv,

7). Gressus , profectus operum. In psal. : Perfice

gressns meos in semilis tuis (Ps. xvi, 5). Vestigia, si-

gna virtulum. In psalmo : Ut nonmoveantur resiigia

mea. Et in alteram partem, in Salomone : Et tratis-

iet vita (impiorum) tamquam vestigiuni maris. Sio-

la, indumentum baptismi vel fidei. In Evangelio :

Cilo proferle slolam primam (Luc. xv, 22). Cilicium,

poenitentia; lestimonium. In Evang. Olim in cinere

et cilicio poenilenliam egissent (Matt. xi, 21). Cingn-

luin, spiritalis operis accinctus. In psalmo : Et prm-

cinxisii me Imtilia (Ps. xxix, 12). Zona, cordis mun-

dilia. Apostolus : Prcecincli circa lumbos zonis an-

reis (Apoc. xv. 6). Calci.iinenla , prxparalio pacis.

ln A|io^lolo : Calciuii pedes in pmparationem Evan-

gelii pacis. Arina interioris hominis, in Aposiolo :

Induli loricam juslilice, et scutum fidei, el galeam

salutis, et gladium tpirilus, quod est Verbum Dei

(fph. yi, 15).

CAPIJT VIII.

De his quce in utu alque in mcdio habenlur.

Panis, Christus, vel sermo Dei. In Evangelio :

Ego sum panis vivus (Joan. vi, 41) ; et alibi : Miila-

mtis tignum in pnnem ejus (Jer. xi, 19) : id est, cru-

ceni in corpus ejus, et panis quemadmodnm doclri-

nain, ita et malam significat, nt ibi : Panis ahcondi-

tns iuaiior (Prov. ix, 17). Vinum idem quod snpra.

i» Saloni. : El bibite viium quod miscui vobis (Prov.

ix, 5). Viniim etiam sccuritatem rcctiiiidinis signifi-

cat, ut : Infimdens oleum et vinum (Luc. x, 34); ut

S. EUCHEIU! LUGDUNENSIS EPISCOPI 760

A per vinum mordeanlur vulnera, per oleum fovean-

lur. Oleum, misericordia, vel Spiritus sanclus. Iu

psal., In oleo sanclo meo tinivieum (Ps. lxxxviii, 21).

ln aliam partem : Oleum autcm peccatoris nonimpin-

guet caput meum (Ps. cxl, 5), id est, adulalio. Por-

cina, peccala. In psalm., Saturalussum porcina. Xiymum, sincerilas cordis, sine fermento malitiae. In

Apostolo: In azymis sincerilaiis et veritatis (I Cor. v,

8). Ovum, spes cerla fidelium. Ilcm in malam par-tem : Qui comederit de ovis eorum morielur (Isai.

i.ix, ">), deimprobis et male doclis. Similago, puritas

mentis, et forlitudo charitatis. In Levitico : Si attutn

anima offerl munus tacrificium Deo, similago sil mu-

nus ejut (Lev. n, 1). Subcineritiuin bumililalis

oblatio. ln Genesi : Festinanter consperge tres men-

B suras shuilaginis, el fac subcinerilios (Gen. xvui, 6).

El in malam partem : Factus est Ephraim subcineri-

tius (Ose. xvin, 6). Lac, meniis sinceritas. In Epi-

siola Pctri : Raiionabilet sine dolo lac concupiscite

(I Petr. ii, 2). Iiem in aliam parlem, de rudibus in

Ecclesia : Lac vobis potum dedi, non escam; nondum

enim poteratis (ICor. m, 2). Hic lac exiguitas sen-

sus. Lac coagulatum, vitiis concrctum. ln psal. :

Coagulalum esl sicut lac cor eorum (Ps. cxviu, 70)*

Sal, condimentum sapienliac. In Evang.: Vos etiis

sal terrce (Matih. v, 13), et habele sal in vobis (Mar. ix,

49). Mel.dulcedo praeceptorum Dei. In psal. : Quam

dulcia fattcibus meis eloquia lua, Domine, super mel et

fuvum ori meo (Ps. cvm, 103). Item aliter, in Salo-

mone : Inveniens mel, manduca quod satis est, ne

Cforte taliatus evomas (Prov. xxv, 18), id est, altiora

te ne quwsieris (Eccli. m, 22). Fel, amaritudo ma!i-

liae. Iii psalmo : Dederunt in escam meam fel (Ps.

lxviii, 22).

Acetum, asperiias corrnplrc menlis. In psalmo :

El in siti mea polaverunt me aceto (Ps. lxviii, 22).

Iieni acetuin, correptio doctorum, unde Salomon :

Acelum in nitro qui cantat carmina corde pessimo

(Prov. xxv, 20). Pix, inquinamentum et nigredo de-

liciorum. In Salomone : Qui tangii picem, inquinabi-

tur ab ea (Ecci. xm, 1). Sicera, confeclio qurcdam

maliiifle ei nequilia?. Iu Evangelio : Vinnm et siceram

twn bibei (Luc. i, 15). Calix, Domini passio. In p&al-

mo : Calicem salutaris accipiam (Ps. cxv, 13). El ipse

Dominus : Pater,transfer calicem hunca me (Mar. xiv,

*^5G). Et in malam p.irlcm : Calix aurcus Rabgtonis

(Jerem. li, 7). Merum, siuceritas judicii aut verita-

tis, vel calor fidei. In psalmo : Vini meri plentis

mixlo (Pt. lxxiv, 9). Fex, ultimum judicii. In psal-

mo: Verumiamen fcx ejut non est exinanita. Item, illi

qni secure in peccatis quiescunt; unde prophela :

Hequievit in fecibut suis(Jerem, xlviii, 11). Cibus,

sermo vel volunlas Domini. In Evangelio : Meus cibut

est ut faciam voluntatem ejus qui me misit Patris

(Joan. iv, 34). Potus, idem quod supra. In psalmo :

El lorrenle voluptaiis lux poiabis eos (Pt. xxxv, 9),

id est Spiritu sancto. Et Psalmista : In compungendo

potum metim cum flctu temperabam (Pt. ci, 10). ltem

in aliam partem : iVon est regnum Dei etca et polus

761 LIBKR FORMULARUti SPIRITALIS 1NTELL1GENTLE. .62

(Rom. xiv, 17). Promptuaria, cordis recepiacula. In A nullus ordo (Job. x, 22). Et quia umbra non longe

eantico Deuteronomii : ln promptuariis eorum timor.

Pera, victus sollicitudo, et impedimenta saeculi. In

Evangelio : Non peram in via (Matt. 10, 9). Sacculus

thesaurizatio in Deo. lu Evangelio : Facile vobis sac-

culos qui non veterascant (Luc. xn, 53). Et in aliam

partem : Sacculum communem possideamus (Prov. i,

14), id est, avaritiam. Pecunia, verba divina. In

Evangelio : Oporluit ergo te mittere pecuniam meam

niiimilariis (Mat. xxv, 27). El sapienlia, unde Salo-

mon : Sapientia occulta et thesaurus invisus, quceuti-

litas in utrisque (Eccl. xx, 32). Vellus, populus. In

psalmo : Et dcscendit tamquam pluvia in vellus (Ps.

l\xi, 6). Liimm, spiritalis fortiludo, vel candor, vel

suhiililas Scripturarum. lnExodo : Porro filiisAaron

est ab ea re cujus est umbra, ita et mors non longeest a poena quae infert morlem. Uinbra aliquando est

delectatio peccaiorum; in Jobde diabolo : Sub um-bra dormit in secrelo calami in locit humenlibus (Job

sl, 16). Et rursus species aliquse specie una res mul-

tas significant.

Duo lestamenta, eo quod hic duo illi lapides mo-lares possint signiflcare, memoravimus. Et item duo

teslamenta.duo Cherubin, in Exodo (Exod. xxv,20J;duo animalia, in Habacuc; duoe petrx, in Exodo

(Exod. xvii, 6) et in Canticis canlicorum (Cant. n,

14), quarum velamenlo, sponsa el Moyses protegun-

tur; duo montes cenei, in Zacharia, de quorum frutetis

myrlinis, et obscura opacitate egrediuntur quadrigse

tunicas tineas parabis (Exod. xxvui, 30). Item in ma- *> cum equis rufis, nigris, albis et variis (Zach. vi, I)

lam parlem : Non indues vcstem ex lana linoque con-

textam (Deut. xxn, 11). Utres, vasa humani corpo-

ris. lu Evangelio : Vimmi novum in utres novos mitti

debet (Liic. v, 38). Farina, opus bonum, vel scieniia.

Li Evangelio : Abscondit mulier in farinaz sata tria

{Luc. xni, 21). Item in malam parlem : van:is cogi-

tationes, ut propheta : Tolle molam et mole (arinam

(Isa. xlvii, 2). Mola, vi(a2 conversatio. In Evangelio:

Duce molentes in mola (Mallh. xxiv, 41). Possuntet

duo teslamenla lapides molae significare, per quos

lahnre disserentium triticum veteris Insirumenti in

farinam Evangelii convcrlalur.

Baec igilur nomina cum in textu sacric Iectionis

orcurrunt, ila vel maxime ut exprimunlur aperiio-

Sed has lam mullimodas significaiiones in singulis

prosequi nominibus, non solum laboris immensi,verum etiam impossibile arbitrati sumus. Nunc ergoadeum intcrpretationis modum atque ordinem.qucm

pauliilnm pro necessiiaie disputandi interrupimus,

revertamur.

Cophini, aposloli. In Evangel. : Et tulerunt reli-

quias duodecim cophinos fragmentorum plenos (Mat.

xiv, 20). Ilem in aliam partem : Manus ejusin co-

phino tervierunt (Ps. lxxx, 7), id est, in servituie,

vel iribulatione, quam .dEgypiii inlulerunt.

Cathedra, doctrina. In psalmo : et in cathedra s<-

niorum laudent eum (Ps. cvi, 32). Item in aliam par-

tcm : Et in cathedra pestilentix non sedit (Ps. i, 1),

rihus accipienda tradunlur, licet in diversas plerum- C id est, in dnclrina hajreticorum. Scabellum, humilia-

lorum subjectio. In psalmo : Doncc ponam inimicoi

luos scabellum pedum tuorum (Ps. cix, 1). Item, hu-

manilas Christi, ut in psalmo : Adorate scabellum pe-

dum ejus (Ps. xcvm, 5). Staiera, sequiias, vel divi-

nne gubernationis potentia. In Isaia : Et libravit in

ponderemontes, et colles in statera (Isa. xl, 12).

Cinis, humanae fragiliiatis inanitas. Iu Salomonc :

Quid superbis, lerra et cinis (Eccl. x, 9)? Olla, pro-

sapia. In psalmo : Moub olla spei mem (Ps. lix, 10),

id esl, quod de Rulh Moabitide Christi seciinduni

carnem prosapia doscenderit. Item in aliam partem,

olla, trihulatinnis excoctio; in propheta : Et vidi ol-

lam sticcensam a facie aquilonis (Jerem. I, 15). Lam-

pades, animx jusiitia fulgenies. In Evangelio : Et

que significationes pro persona vel tempoie vel loco

exeant, atque in figuras locis congruas pro ratione

allegorica?. interpretationis crumpant. Nam et abys-

sns inielligitur, sicut supra diximus, profunditas

Scripturarum, et iiem abyssus tqute immensilas : Et

rupti sunl fontes abtjssi magnve (Gen. vn, 11). llcm

ahyssus, ineffahilia judicia Dei. In psalmo : Judicia

tua abymis multa (Ps. xxxv, 7). Iiem abyssus, in-

femus : Aut quis descendit in abijssum (Rom. x, 7)?

id est, Chrislum de morluis revocal. Item abyssus,

corda hominum facinoribus tenebrosa : Abyssus di-

xit: Nonesl mecum (Job xxvui, 14), id est, sapienlia.

Ignis, sicut superius memoravimus, accipitur Spiri-

tus sanclus, ut Paulus : Deus noster ignis consumens

esl

septa ejus, ciicumsepta ignis flammas ejus. Ignis,

tribulaiio. In Psalterio : Igne nos examinasli, sicut

igne cxaminatur argentutn (Ps. lxv, 10, II). Item :

Iransivimtts per ignem et aqnam. Ignis, ira : Et consu-

mam eos in igne ira: meae, ait Dominus. Ignis, vo-

luptas : Omnes adullerantur sicut clibanus corda

eorum. Iiem ignis, mentis malitia ;ui : Tunc ignisad-

versurios consumil (Heb. x,27). Ilem virtnscharilatis,

ut : Currus Dei flatnma ignis, rolm ejus ignis accen-

sus (Dan. vn, 9). Umbra, ut indicavimns, significa-

tur proieciio divina. Item uinhra aliqiiando, peccata :

Sedentes in tenebris el in umbra mortis (Ps. cviu, 10).

Umbra aliquando poena, in Job : Umbra mortit et

ett (Heb. xu, 29). Et itcrum, iguis charilas circum- D paraterunt lampades suas(Mail. xxv, 7). Item, clari-

tas miraculortim, ve! verha prasdicatorum.qua; slulii

contemnunt, ut Job : Lampas eontempta apud cogi-

tationes stulti (Job xn, 5). Tenebrse deleclaiiones

vel doctrinsc prava;, ut in psalmo : In tenebris am-

bulant (Ps. lxxxi, 5). Ilem, occulia judicia Dei.ut in

psal. : Posuit tenebras lalibulum suuin (Ps. xvn, 19).

Item, casligatio vel adversilas, ut Isaias : Eao Do-

minus fvrmans lucem, cl creans leneoras (isa. xlv, 7).

Lucerna, Ecclesia, vel anima. In Evangelio : Sinl

lumbi vestri accincti el lucernce ardenles (Luc. XII, 55).

Aliquoties lucernx, opera hona : Sic luceat lumen ves-

trum, ut videant opera vettra bona (Matth. v, 16). Mo-

dius, corpus humaiium, vellegis liltera, vel populug

703 S. KUCHEItll LUGbUNENSIS EPISCOPI U4

Judtvorum. In Evangelio : Nemo accenttit lucernam, A Sttippre, coetus malignantium per vitia et peccata, ut

el ponit eam sub modio (Mtttth. v, 15). Item, jtistum

jodicium vel mcnlis libratio in Dei et proximi requa

libmioite. Unde Moyses -.Justus sit tibi modius (Lev.

xix, 56). Candelabrum, Ecclesia,vel corpus Domini,

aut sancla Scriptura. In propheta : Et vidi a dexlris

altarit candelabra duo ardentia (Zach. iv, 2, 3). Mensa,

altare, vel refectio spirilalis. In psalmo : Parasti in

conspectu meo mensam (Ps. xxn, 5). Clavis, adaperlio

scientiae spiritalis. In Luca : Vm vobis, legis peritis,

quia toltitis clavem scientim : ipsi non inlroistis, et eos

qui introibant, prohibuistis (Luc. xi, 12)! Item claves,

justitise, misericordise, pietatisque virtutes. In Evan-

gelio:TiM dabo claves regni ccelorum(Malth. xvi, 19).

Clavi, timor Dei, ut in psalmo : Confige timore tuo

proplicta : Stuppm collectm synagoga peccanlium

(Eccl. xxi, 10). Margarita, doclrina evangelica, vel

spes regni ccelorum. In Evangel.: Inventa aulem una

pretiosa margarita, abiit, et vendidit omnia qua habuit,

etemit eatn (Malth. xiii, 46).

Annulus, signaculum fulei. In Evang. : Et datean-

nulum in manum ejus (Luc. xv, 22). Item de hoc in

psalmo : Sigtialum est snpernos lumen vultus tui, Do-

mine. Chlamys, laudis ornatus. In Salomone : Chla~

mydes (ecit viro suo (Ps. iv, 7), id est, vestimenlum,

quod de duobus coloribus, tamquam de duobus les-

tamentis confectum sit (Prov. xxxi, 22). Aurum,interior Scriplurarum intellectus. In psalmo : Et po-

tleriora dorsi ejus in specie auri(Ps. lxvii, 14). Item,

carnes meas (Ps. cxvm, 120). Item clavi, scientise for- B Christi divinitas, ut in Canticis sponso dicitur : Ca-

tis doctores, ut Salomon : Vcrba sapientum ut stimuti

tt clavi in altum defixi (Eccl. xn, 11). Serae, repa-

gola adversus impios divinorum proeceplortim. In

psalmo : Quoniam conforlavit seras porlarum tuarum

(Ps. cxlvii, 12). Ascia vel dolabrum, pravorum per-

seculio. ln psalmo : ln bipenne el ascia dejecerunt

eam (Ps. lxxiii, 0). Bipennis, geminata affliclio, in

psalmo, ul supra. Framea, anima jnsli, ut abundent

ergo justi et effundetur framea. Item mors, ut in

psalmo : Erue a framea, Deus, animam meam (Ps.

xxi, 21). Gladius, verbum Dei. Apostolns enim:G/a-

dius spirilus, quod est verbum Dei (Eph. vi, 17). Item

lingua falsi testis, ut in psalino : Dentes eorum arma

et sugittm, et lingua eerum gladius aculus (Ps. lvi, 5).

put ejus aurum oplimum (Cant. v, 11). Item splendof

supernae civitatis Jerusalem, quam Joannes se vidisse

teslatttr : Jpsa vero civitas aurum mundun: (Apoc. xxi,

18). Item, sapientia, ut Salomon, Thesaurus deside-

rabilis requiescilin oresapienlis. ltcm, splendorsan-

ctitatis, quem subitocommulaium Jeremias deplorat:

Quomodo obscuralum est aurum, mulatus est color

optimus (Thr. iv, 1).

Argenlum, eloquia divina, sive intellectus litterae,

vel historiae. In psalmo : Eloquia Domini, eloquia

casta, argenlum igne examinalum (Ps. xi, 7). Item in

malam partem : Aurum el argentum eorum mrugina-vil (Jac. v, 3). Scotia, spuma, vel rubigo, quam in

fornace deponit argenlum, tales erunt peccatores,

Navis, Ecclesia. In Evangelio : Navicula muliis in C cum eos gehennx caminus acceperit. Lapides pre-

medio mari jaclt.batur fluclibus LMatlh. xiv, 24). Solet

et homo navictila dici, ut nautae cogitationes homi-

iiiini gtibernantes adverlantur. Relia, prxdicalio. In

Evangel. : Et mitte retia in capluram (Luc. v, 4). Tra-

hes, peccattim gravius. InEvangel.: Ejice primumtrabemdeoculo tuo (Matth. vii, 5). Fe>tuca, peccalumlevitis. In Evangel. : Et videbis tunc ejicere fesiucamde ocuto

fratris tui.

Laqueus, dolus. In psalmo : Ltiqueum paraverunt

pedibus meis (Ps. lvi, 7). Funes, sors, vel hatfedilas.

In psalmo : Funes ceciderunl mihi in prmclaris (Ps.

xv, 6). Item funes, peccata : Vm qui truhitis peccaiatelut funem longum (Isai. v, 18). El iterum : Funes

peccatorum circumplexi sunt me (Ps. cxvm.OI). Rota,

orbis, aul vita humana. In psalmo : Vox tonitrui tui -^

in rota (Ps. lxxvi, 19). llem : Deus meus pone illos

ut roiam (Ps. lxxxii, 14), idest, volubilcs, vel insla-

hileseflice in maliiia sua. Item, ulrumque lestamen-

lum, utestapud Ezecliielem (Ezech. i, 16). Spungia,cava infidelitas Judaeorum. In Evangel. : llli aulem

spongiam plenam acHo, hyssopo circumponentes obtu-

lerunl ori ejns (Joan. xix, 29;..Scala, sanctorum pro-fectus. In Genesi : Viditque in somnis scalam slanlem

tuper terram, el cacumen illius tangens ccelot, angelos

quoque Dei ascendenles el descendenles super eam

(Gen. xxviii, 12). Scopae, cura superstiiionis per va-

iinn gloriam. In Ev.mgel. : Et veniens invenit vacan-

Um, tcopit mundutum ct omatam (Malth. xn, 4 ).

tiosi, apostoli, vel sancti, sive opera ipsa virtutum.

In Apocalypsi : Fundamenta muri civitalis omnia la-

pide pretioso ornata (Apoc. xi). Ms, vanitas, vel ina-

nitas fidei. In Apostolo : Faclus sum velut ms sonam

(I Cor. xiii, 1). Item in aliam partem : Posuisti ut

arcum aereum bracbia mea. Hic wreum, fortem, vel

firmum. Ferrum, tribulalio, vel homo ipse. In psal-

mo: Ferrum pertransiit animttm ejus (Pt. civ, 18).

Plumbum, pondera peccatorum. In propheta : Et vidi

iniquitatem super talentum plurnbi. Ficlile, fragilitas

carnis. ln Aposlolo : Habemus thesaurum hunc in va-

sis fictilibus (II Cor. iv, 7).

CAPUT IX.

De variit verborum significationibus, qum per lnfiniti-vum dicuntur.

iEdificare, bona opera facere, vel bene docere. In

Apostolo : Si quis autem mdi/icat supra fundamentum

hoe, aurum, argenlum, lapides pretiosos (ICor.m, 12),

id est, opera diversarum virtutum.

Destruere, mala opera exercere, vel male docere.

In Salomone : Vnus mdificans, et unus destruens(Eccl.

xxxiv, 28). Mundare, vitiis expurgare. In Evangelio :«

Tetigit eum Jetut, dicens, volo,mundare, et confestim

mundala est lepra ejus (Matth. viu, 3). Stare, fule

consistere. ln Apostolo : Slate in fide (I Cor. xvi, 13).

Ainbolare, ad Deum lendere. In psalmo : Et ambu-

labam in latitudine (Pt. cxvin, 45). Sedere, in Deo

humililer quicscere. In Evangelio : Vos autem sedele

765 LIBER FOKMULARUM SPEUTALIS INTELLKJENTLE. 766

m civilate (Luc. xxiv,49). Jacere, aut viiiis, aul len- A *m<i' omnes tangnores rtto< (Pi.cn, 5). Et In Evange-laiionilius succunibeie. In Evangel.: Et invenit eamja-

centem in lecto (Marc.m, 50). Currere, in operibns

bonis properare. In Aposiolo. Sic currite ut compre-

hendalis (1Cor. ix, 2i).

Vigilare, custodiam cordis adhibere, vel in Deum

resurgere. ln psalmo : A vigilia motutina usque ad

nociem (Ps. cxxix, 6). Et Apostolus : Evigilate juste,

el nvlite peccare (I Cor. xv, 54). Ilein alibi : Vigilate,

liale in /ide, virililer agite (1Cor. xvi, 15). Dormiiv,

post transiium apud Deum requiescere. In psalmo :

Numqu.id qui dormil, non adjiciet ut resurgat (Ps. xl,

9)' Et aliler, dormire, peccatorum sopore torpe-

scere. In Aposlolo : Surge,qui dormis (Eph. v, li).

Erubescere in ma!o optimum, in bono pessimum ;

lio Ipselanguoresnostroi tutit (Isai. liii, 4). Lepra,

pcrcatorum contaminatio. In Evangelio : Et confeslim

mundata est lepra ejus (Malth. vin, 3).

CA1'UT X.

De Hierusalem,vel adversis ejut.

Hierusalem, Ecclesia vel anima. In psalmo : Lauda,Hierusalem (P$. cxlvii, 12). Et notandum

, quod

qnrecumque in Ecrlesia generaliter conveniunt, hrjcc

ad animarn refeiri possunt. Sion, idein quod supra.

In psalmo : Lauda Dcum tuum, S':0n (Ibid.). Filii

Sion, filii Ecclesirc. ln psalnio : Elfilii Sion e.rsullu-

verunt super regem suttm (Ps. cxl1x,2). Filiae Hieru-

salem, idein ul supra : idest, auimsc ccelesti vitse

unde dicitur : Est confusio adducens peccatum, el con- B dediue. Alias filke sutil infernrc nnimie, ut in libro

fusio adducens gloriam (Eccl. lv, 25).

Ascensus, profeclus in Deum : In psalmo : Ateen-

tus in corde ejus (/'«. lxxxiii, 6). Descensus, defectus

a Deo. In Evang. : Homo quidam descendebal ab Hieru-

salem in Jericho (Luc. x, 30). Via, Cliristus. lu

Evang. : Ego sum via, veritas el vila (Joan. xiv, 6).

Et aliter, via vita bomiius. In psalmo : Vias meat

enunliavi, et exaudisti me (Ps. cxvm, 26). El Salo-

mon : Comedent frnclum. viarum suarum (Prov. l, 3).

Speciosa, vitiorum illecebris dilata. ln Evangelio :

Lata porta et spaliosa via, qua; ducil ad perditionem

(Mallli. vn, 15). Arcla, dislricta, vcl tribulalionibus

pressa, qu;e ducit ad vilatii. In Evangelio : Quam an-

gusla porta et arcla via quaz ducit ad rilam (Ibid.).

Directa, prreceptis Dei oidinala. In Isaia : Itectas C cepla divina. ln psalmo

[acite scmilas ejus (Isai. xl, 3). Prava, a Dei pia:- (Ps. xvm, 8).

ceptis devia. Iu Isaia : Et erunt prava in direcla, cl

aspera in vias planas(Ibid.). Plaua, obedienlia prre-

ceptorum eraeq.iaia. Iu Isaia, ut supra. Aspera, in-

obedienlire asperitate borrida, ut supra. Adextris, a

parle justiiia:. Iu Evangelio : Staluet quidem oves a

dtxlris, hwdos autem a sinisiris (Marc. xxv, 35). A m-

nislris, a parte injtislili.e. In Evangelio, ut supra.

Fovea, dolus, vel lapsus in moriem. In psalmo: Fo-

derunl ante faciem meam (oveam (Ps. lvi, 17). Puleus,

diabolus, vel infernus. Iu psalm. : Neque urgeat super

meputeus os suum (Ps. lxviii, 16). Et in bonam par-

tcm; in Gcnesi : Ad puieum juramenti (Gen. xlvi, 1),

id est, ad aquam fnlei. Item, iniiium fidei, ut in Can

Sapienli:c : Filix libi sunl, serva corpus iliarum(Eccl.

vn, 26). Tabernaculiim, corpus Domini, vel Ecclesia.

In psalmo : In solc posuit tabemaculum suum (Ps.

xvin, 6). Itcm, cceleslis patria, ut in psalmo: Ingre-

diar in iocum tabernaculi (Ps. xli, 5).

Arca, caro Dominica, vel corda sanctorum Dco

yilcna. In psalmo : Tu et arca sanctificaiionis tuat

(Ps. cxxxi, 8). Ilem, arca, Ecclesia, intra quam sal-

vanda clauditnlur. Ii< Gcnesi : Remansit autem solut

Noe, et qui cum eo cranl in arca (Gen. vn, 23).

Tabula» lapidea; duie, ut puto, pi-opter tesiamenta

duo, vel propier duo pra'ccpta dilectionis Dei et

proxiini. In Exodo : Et dixit Dominus ad Moyscn :

Excide tibi duas labnlas (Exod. xxxiv, 1). Lex, proe-

Lex Domiui immaculata

Cliirig, riphiim , conscriptio bominis peccatoris

cnm diabolo per manum iniquitatis. In Apostolo :

Cliirographitm pcccati quod erat contrarium nobh

(Coloss. li, !i).

Pactum, conrcederatio gratia; divinrfi cumhomine.

ln psaliiio : Virfi non servantes paclum. Testamen-

timi, coiiliitiKitio voluntatis dlvtn*. In propheta : Et

confirmabo testamenlum meum super domum Juda

(Hcb.ym, 8). Slylus ferreus(Job xix, 24 ), fortis

sentenlia divini verbi.

Prapuiium, vita gentilis. In Apostolo : 7« prmpu-

lio aliquis vocatus est,non circumcidalur (I Cor . vil,

18), id est, eiiam qui ex gentibus ad fidem Christi

ticis : Fons hortorum fons aquarum viventium (Cant. D venit, corpore non circtimcidatur.

iv, 15). Fons, Christus, ul in psalmo : Sitivit anima

mea ad Dominum [ontem vivum (Ps. xli, 5). llem,

dona Dei, ul in psalmo : Et apparuerunt fonles aqua-

rum (Ps. xvii, 16). Item in malam partem, pervcrso-

niHi doginalum doctores, et iniqua agenlcs, ut Petrus :

Hi suni fontes sineaqua (IIPetr. n, 17). Torrens, ten-

tationuin vis menlem impellens, ut in psalino : Tor-

rentem pertransivit anima noslra(Ps. cxxill, 5). Ilein,

frigus peccatorum, a quo David liberari desidcrans

ait:Contier/e, Domine, caplivilatem nosiram, sicuttor-

rentin austro(Pi. cxxv, 6). Sanitas, mentis integri-

tas; in psalmo : Clamavi ad te, et sanasti me (Ps.

xxix, 5). Languor, vitiorum morbus; in psalmo : Qui

Circumcisio, exspoliatio vitioium. ln Apostolo :

CtmriHci.st eslit circumcisione non manu facla, in ex-

spoliatione corporis carnit (Coloss. n, ll).Cornu, for-

tiludo, vel regnuin. In 1 Rcgnorum . Et cxallavit

cornu Chris'i sui(I Reg. n

, 10). Purpura, marlyrii

species per cruorem. In Exodo : Omnit qui percipit

corde, afferel inilia Domino, aurum, argentum, aira-

mentum, liyacinthum , purpuram, coccum netum et

byssttm (Exod. xxxv, 5).

Fimbrise, verua fidei diligenter retinenda , ut in

]isalm. : Omnis gloria ejits filim regis ab intus in fim-

bria (Ps xliv, li). Coccus , idcm quod snpra; vcl

cbariiatis ardor, vel crucis menlio. In Exodo, sicut

767 S. ECCULIUI LLGDUiNENSlS EPISCOPI 768

supra. Byssus, castitatis vel coniinentine candor. In A rum, el domestici Dei (Ephes. n, 19). Muri, muiii-

Exodo, ul supra. Hyacinthus, confessorum livores.

In Lxodo, ut supra. Superhumerale, operum ab hu-

meris significatio. In Exodo : Et fecerunl superhume-

rale de auro el hyacintho, et purpura, et cocco neto, et

bysso torta (Exod. xxxix, 2).

Rationale, doctrinae, vel rationis a pectore decla-

raiio. In Exodo : El fecerunt rationale opere texiili

tecundum opus snperhnmeralis (Exod. xxx, 8). Pode-

ris doctrina secretior atque perfeciior. In Exodo :

Et fecerunt vestimentum poderem sub umbone opus

textile lotum hyacinthinum (Exod. xxxix, 20).

Lamina auren in fronte, crucis praefiguratio. In

Exodo : El fecerunt laminam auream, et inscripserunt

in ea litteras deformalas signaculum sanctitalis Domi-

menta Scripturae divinae, vel proplictjc, aut sancti.

In psalmo : JEdificentur muri Hierutalem (Ps. l, 20) ;

item in aliam partem : In Deo meo trantgrediar mu-

rum (Ps. xvn, 30).

Turres, apostoli , vel perfecti qnique. In Psalmo :

El abundanlia in lurribut tuis (Pt. cxxi, 7). Porljc,

Scriplurae sanctae, vel justiiiae, vel apostoli, aut an-

geli. In psalmo : Et elevamini, porlie celernates (Pt.

xxm, 7). Item in aliam partem : Quia lata porta et

tpatiota via quce ducit ad mortem (Matth. vn, 15).

Plateae, laliludo [-4/. bealitudoj dilaiaia sanclorum.

In Apocalypsi : Et ptatece civilatis aurum mundum,

tamquam vitrum perlucidum(Apoc. xxi, 21). Funda-

mentum, Chrislus, vel lides in Apos.tolo : Funda-

»ii {Exod. xxxix, 29) ,id est, nomen lelragrammnton B menlum aliud nemo potest ponere, quam ia quod posi-

Doniini. Templum, corpus Domini.vel sancli. In

Apost. ; Vosenimeslis templum Dei vivi (II Cor. vi,

10). Ei ipse ait : Solvite templum hoc (Joan. n, 19).

Altare lidei altitudo. Iu psalmo : Tunc imponent su-

per altare tuum vilulos (Ps. l,21). Sacrificium, obla-

lio justitiae. In psalmo : Sacrificate sacrifkium justi-

tiw (Ps. iv, 0). Item laus Dei, ut in psalnio : Saeri-

ficium luudis honorificabit me (Pt. xlix, 23).

Ilolocatisium, (otus lide acceusus. In psalmo :

Holocausta medullata offeram tibi (Ps. lxv, 15). Ho-

slia, Christus, vel anima dicaia Deo. Iu Apost. :

Oblalionem et hostiam Deo, in odorem suavitalis (Eph.

v, 2). Myrrlia, mortalitalis indicium. In psal. : Myr-

rha, el qutia, et casia a vestimenlis luis (Ps. xliv, 9).

tumest, Chrislus Jems (I Cor. III, 11).

Maceria, lex, vel Angelorum cnslodia. ln Cantico

Isaiae : Et maceria circumdedi , et calamos affixi , et

plantavivineam(Isa. v,2).Domus,anima in quaClni-

stus habital , vel Ecclesia. In psalmo : ln domnm

Domini ibimus (Ps.cxxi, 1). Ccenaculum, altiludo

merilorum, vel scienliae. In Evangelio : Et ipse vo-

bis oslendet coenacutum magnum (Luc. xxn , 12).

Oslium, adapertio fidei. In Aposlolo : Osiium enim

mihi aperlum est, magnum el evidens (I Cor. xvi, 9).

Osliarios, Christus, qui dicil : Per me ti quis in-

troierit, salvabitur (Joan. x, 9).

Columna, firmamentum, vel slabilitas spiritalis. In

Apost. : Jacobus el Joannes et Cephas, qui videban-

Tlius, virlus oralionis, ut in psalmo : Dirigatur C tur columnm esse (Gat. n, 9).

oralio mea sicut incensum in conspectu tuo (Ps. cxl,

2). Unguentum, diffusa nominis Chrisii graiia. In

Salomone : Unguentum diffusum nomen luum (Canl.

i, 3). Sancla sanctoruni, interiora quaeque mysteria

Domini, vel regna cceloruni. In Episiola ad Hebrseos :

fion enim in manufactit sanctis Jesus introivit exem-

plaria virorum, sed in ipsum cozlum, ut appareal nunc

vultui Dei pro nobis (Heb. ix, 24). Sabbatuui, requies

spiritalis. In Genesi : Et requievil Dominus nb omni-

but operibus suis (Gen. u, 2). Item Isaias: Siaverle-

ris a sabbato pedem luum (Isu. lviii, 12). Item, in

malam partem : Viderunt eam hosles, et deriterunt

tabbala ejus (Thren. i, 7), ctcaetera. Quadragesima,

figura praeseniis vitae ac laboris. In Evangelio : Et

Paries, interdum structura bonorum opemm. In

Caniic. : Ecce hic relro post parielem nostrum prospi-

ciens per feneslras (Cant. H , 9). Fenestrae, visus et

anditus, vel caeleri sensus , ut supra : Prospiciens

per feneslras. Item in malam partem : Mors iniroiril

per (enesiras (Jerem. ix,12). Gradus, spirilalis ascen-

sus. ln psalmortim tilulo : Canlicum graduum (Ps.

cxix,l). Ibunl sancti de virtute in virlntem (Ps.

lxxxiii , 8). Pavimentum , humiliatio, vel affliciio

animae, sive in icrrena declinatio. In psalmo : Adhce-

sit pavimenlo anima mea (Ps. cxvm,25). Psalierium,

opera bona. ln psalmo : Psalterium jucundum cum

cithara(Ps. lxxx, 5). Cilhara, peclus devotum, in

quo laniquam nervi sunt viriules, hoc est, spiritalia

cum jejunastcl quadraginla diebus et quadraginla no- D bona. Iu psalni. : Exsurge , ptallcrium cum cilhara

(Ps. xcvi, 9), idest, opera cumfide; vcl de ipso

Domino, rcsurrcclio catnis cum divina virtuie. De-

cachnrdum, prancepia decem, velgeminaii, qtiinque

sensus hominis exterioris cum inieriore. In psalmn :

In decachordo psatlerio, cum canlico et cithara (Ps

xci, i). Orgnnnm, homo, vel ille qui esl assumptus

a Domino. In psnlmo : Laudate eum in chordis et,

organo (Ps. cl, 4); Tympanum ,alteniialum corpus

jejunio. In psalierio : Laudate eum in lympano et

choro(Ibid.). Choriis.concordia.ln psalmo, ut supra.

Tuba, vocis exaliatio in prsedicalione divina. In pro-

phela : Exallaut tuba tocem tuam (Isai. lviii, 1).

Cymbala, labia Doiuinnm confitenlia, vel dileciio

ciibus (Matth. iv, 2). Pascha,prxnuntiatio Dominici

iransitus. In Evangelio : Ante diem aulem feslumnaschm sciens Jesus quia venit ejus hora , ut Iranseat

ex hoc mundo ad Palrem (Jcan. xin, 1). Quinquage-

sima, manifestatio futurac beatitudinis vel remissio-

nil.In Levit. : Numerabilis ergo septem hebdomadas

ptenas usque ad alteram diem (Levii. xxm, 15), ct

infra , id esl , quinquaqinta diet. Jubilacus venturae

quieiis significatin. In Lcvit. : Annus remissionis est,

tignum sanclum eril vobis (Levit. xxv, 10J. Civilas

Dei, Ecclesia, vel anima. In psalmo : In civitate Dei

nostri (Pj.xi.viii, 2).

Cives, fideles. In Apost. : Sed estis ciret sanclo-

769 LlBfcll FORMULARUM SPIRITALIS INTELLIGENTLE. T70

Dei et proximi. ln psaiino : Laudnte eum in cymbaiis A duo in moUniino, duo in lecto (Luc. xtii, 3i) legim-

turin sanclo Evangelio.

III. Ad Trinilalem ; in Joannis Epislola : Tres sunl

bene sonantibus (Ps. cl, 5). Jubiialio, clamor spiri-

tali fervore expressior. In psalm. : Laudale eum in

cymbalis jubitationis (lbid.).

iEgyptus, mundus hic, vel gentilium populus. Iu

p^almo : Venient tegati ex /Egypto (Ps. lxvii, 32).

jElbiopia, Ecclesia ex genlibus. In psaltno : AZthio-

pia perveniet manus ejus Deo (lbid.). ltem aliam par-

tem ,in psalmo : Dedisti eum escam populo dithio-

pum (Ps. Lxxiii, 14). Bubylon, aut mundus, autRo-

ma. In Apocalypsi : Et Babylon magna venit in me-

moriam ante Deum dare ei calicem vini indignalionis

irm ejus (Apoc. xvi, 19). Inimici, diabolus, vel vitia.

In psalm. : Non confundetur cum loquetur inimicis

suis «II porla (Ps. cxxvi, 5).

qui teslimonium danl in ccelo, Pater, Verbum,et Spi-

ritus sanclus, et tres sunt qui leslimonium dant in ter-

ra , spiritus , aqua et sanguis (I Joan. v, 7). Et in

Gen. : Tres propagines (Gen. xl, 10).

IV. Ad quaiuor Evangelia, in Ezechiele : El ex

medio eorum, similitudo quatuor animalium (Ezech. i,

5). Sicut et quatuor (lumina paradisi (Gen. u, 10).

Nomen tetragrammalon qualuor lilteris Hebraicit

scribitur. Quatuor cornibus sancla crux insignitur,

ut Habacuc : Cornua in manibus ejus (Hab. m, 4).

V. Ad quinque libros Moysi, ad quinque poriicus

(Joan. v, 2), ad quinque panes (Joan. vi, 9), ad quin~

Fures, ha;retici et pseudoprophetje; inEvangelio : B que plagas (Joan. xx, 25) in corpore Dominico. Apo-Oinnes quotquol venerunl anle me, fures fiierunt el la-

trunes (Joan. x, 8). Gentes, vitia. In Pentateucbo :

Cum introduxeril te Dominus Deus in lerram quam

possessurus ingredieris, et deleveiil genles multas co-

ram te(Deut. vu, 1): Item in aliam parlem : Omnes

genles,plauditemanibus (Ps. xlvi, 2). Pugna, certa-

men adversus nequiiias spiritales, vel adversus vitia

couflicius. In Apostolo : Sic pugno non quasi aerem

verberans (l Cor. ix, 2C). Pax, carnis, in bonum et

spiritus concordia. lu p-alnio : Rogate qum pacis sunt

Hierusalem (Ps. cxxi, 6). ltein pax , Cbristus. In

Apostolo : Ipse enim esl pax nostra (Epli. n, 14).

Vicioria, de diabolo, vel de adversis triumpbus. In

Apostol. : Deo autem grutia, qui dedit nobis victoriam

slolus : Iu Ecclesia volo quinque verba sensu meo lo-

qni (I Cor. xiv).

VI. Ad diem sextum, qun Dominus Ijomincm cumunivcrsis lerrifi animantibus fecit. In Genesi : Facia-

mus hominem ad imaginem el similitudinem uostram

(Gen. i, 26). Item paulo posi : Et factum est vespere,

et facttim est mane dies sexius (lbid., 31). Senario

numero perlectio compreliendilur : propterea Deus

sex diebus mundum perfecisse describitur, et ipsis

quinque unus adjicitur, ut lex per Evangelium im-

pleatur. Sex sunt xtalcs sseculi : quinque Iransie-

runt, sexia a Joannc Baptista et inhumanato Chrislo

decurrit ad finem saeculi ; unde et sexta die fecit

Deus bominem ad imaginem suam, quia sexta ista

per Dominum nostrum Jesum Chrittum (I Cor. xv, C aelate mauifcsiaiur per Evangelium reformaiio men-

57). Bravium, consummaiorum prtoiiiiuni meritorura

Iu Apost. : Ad deslinalum persequor, ad bravium su-

pemm vocaiionis Dei (Phil. m, 14). Corona, seternoe

gloriae pro justitia merces. In Apostolo : De reliquo

reposila est mihi corona justilim (II Tim. iv, 8). Quo-

niam spiritalium profectuum consummatio provehit

ad corouam, recle horum quoque spirilalem nomi-

num interpretationem corona consummat. Qux ta-

men nomina universa complecti arduum duximus ,

sicut eliam illud, ut depromerentur cuncta quaj se

in utramque parlem gemina signiflcatione diffun-

dunt.

CAPUT XI.

De numeris.

tis nostrse , secundum imaginem ejus qui creavit

nos. Sex has a:tales illse scx hydriae signilicant, quas

Dominus impleri jussit aqua, et in iis aqua conversa

est in viniim (Joun. n, 6), ui jam manifestalum Cbri-

stum iii lege et prophelis inlelligamus. llla ergo tein-

pora sex, quasi per articulos distributa atquedistin-

cta, quasi vasa eisent inania , nisi a Christo imple

renlur. Tempora ulique inaniter praHerirent, nisi in

eis Dominus Jesus Christus praedicaretur. Implelx

sunt igiiur hydrix, id est, adimplctse sunt pioplie-

tiae.

VII. Ad diem seplimum, in quo perfectis omnibus

Dominus requievit. In Genes. : Et requievit Deus die

seplimo ab omni upere quod palrarat (Gen. u, 2). Nu-

Sane tandem his nominibus absolutis , numeros merus is humanaj rationis causa summam perfectio-

quoque breviter digeramus, quos mystica exemplo-

rum raiio inter sacros celcbriores fecil.

I. Hicnumerus ad uniialem Deitatis refertur : in

Peiiialeuclio : Audi, Israel, Dominus Deus luus unus

etl (Deut. vi, 4). Et Apostolus : Unus Deus, una /i-

des, unum baptisma (Ephcs. iv, 5). Et arca Noe, qua

sancta Ecclesia designalur, in uno cubito consumma-

tur (Gen. vi, 16), quia in unius Dei contemplatione

quies aeterna perlicitur.

II. Ad duo testamenta divinse legis referuntur, in

Reg. : El fecii in Dabir duo Cherubin decem cubitorum

magniiudine (III Reg. vi, 23). Duo praecepla chari-

latis, amoris videlicet Dei et proximi. Duo in agro ,

nem significat , quia ex primo pari et ex primo im-

pari constat : ex prirao siquidem qui dividi potest,

et ex primo qui dividi non polest. Hinc jubilaeus, qui

perfecia requies exprimitur , septem hebdomadis

conslat. Hiuc septem spiritus], qui sunt ante thronum

Dei(Apoc. i, 4). Et septiformem gratiam Spiritus

sancli significaverunt septem panes, quibus Chrislus

qualuor hominum millia satiavit (Mallh. xv, 34).

VIII. Ad diem Domiuicum resurreciionis, id est,

octavum. In titulo psalmi ,In finem pro octava (Ps.

vi, I).

IX. Ad sacramentum horse nonae.qua Dominus

gpiritum emisit. In Evangelio : Etcirca horamnonam

771 S. EUCHERH LUGDUNENSIS EPISCOPl 77*

clamavit Jesusvoce magna (Matth. xxvn, 46). Sunt et A XL. Ad qtiadragesima) sacramcnlum. In Evan-

iii > . oni nomina pretiosorum lapidum, et novem sunt

i rdines angelorum.

X. Ad decalogum ,id est , decem verba, qiue in

labulis diiabus scripta sunt. In psalm. : In psallerio

decachordo psallam tibi (Ps. cxlhi, 9).

XI. Ad apostolos. In Evangelio : Undecim autem

discipuli abierunl in Galilasam (Maith. xxvm, 16).

Undenarius etiam numerus, quaudo dcnarium mo-

nade excedit, pro transgressione et reprebensione

ponitur; unde ct Pelrus apostolus non passus est

numerum apostolorum in undenario consisiere, scd

elegit Multhiam (Act. i, 26) duodecimtim in ordine.

Hinc undecim saga cilicina in veleri lege fieri praici-

piuntur (Exod. xxvi, 7), qute significant paiiiiienlium

gelio : Et agebatur a tpirilu in deserlo diebus quadra-

ginta (Luc. iv, 2). Et virius Decalogi , per quatuor

libros Evangelii impletur, Decalogi auiem mandaia

perflcimus, si quatuor sancti Evangelii libros per-

fecte custodimus : sic percontinentiam, vigilias, et

orationes, et caitera, qu;e Aposlolus commcmorat ,

arma justitice (II Cor. vi, 7) ad ininiotlalis vilae praj-

niia pervenimus.

XLII. Ad iiuiiicrum in eremo mansionum, vel ad

numerum generationum, qiue ab Abrabam sunt

usque ad Dominum Jesum Cliristum (Mauli. i).

XLVI. Quadraginla et sex annis wdificatum esl tem-

plum (Joan. n, 20), a transmigratione redeiintiints

Judieis, secunda a'diflcalione post Salomonem. llic

actus pro commissis peccatis. Ad undecimam tundem g annorum numerus perfectioni Dominici corporis

horam (Maith. xx, 6), genliles et xtas decrepita vo- aptissime convenit.

calur.

XII. Ad apostolos in Evangelio : Duodecim autem

apoitolorum nomina sunl hasc (MaUh. x, 2). Hoc nu-

mero significatur universa judicantium muttiludo

(Matth. xix, 28), propter duas parles septenarii.qua

plerumque signilicatur universitas : quse duse partes,

id est , tria et quatuor, altera per alteram partem

miiltiplicaUe, duoilecim faciunt.

XIV. Ad sacramentum Dominicx generationis. In

Evangelio, Ab Abraham nsque ad David, generaliones

sunl quatuordecim (Matth. i, 17).

XV. Ad quindecim gradus tcmpli, quos fecit Sa-

lomon, ad quorum numerum, quindecim psalmi qui

L. Ad Pentecoslen; in Actibus Apostolovum : Et

eum complerenlur dics Pentecostes (Act. n, 1).

LX. Ad frticlum viduis, sive continentibus debi»

tum. In Evangelio : Et dabunt fructum, aliud sexa'

gesimum (Mallh. xm, 8).

LXXII. Ad numerum presbijterorum Moysi (Suni.

xi, 24), vel discipulorum quos Doininus elegii.in

Evangelio : Post litvc auiem designavit Dominus et

alios septuaginta duos, et misil illos binos ante fuciem

suam in omnem civitatem (Lnc. x, i).

C. Ad martyrum fructum sive virginum. In Evnn-

gelio : Dabunl fruclum aliudcentesimum(Maith. xv.8).

Numerus illeabsolutam pcrfectionem significal.sicut

inscribuntur Canticum graduum, compositi sunt ; C de eleclis dicitur : Qui reliquerit domum ,aul fralret.

id est, a psalmo, Ad Dominum cum tribularer (Ps.

cxix, i), usque ad, Laudate nomen Domini.

XVI. Ad numerum propbetarum.

XXII. Ad s;icramentum divinorum voluminum,secundum liitcras Hebrxorum.

XXIV. Ad myslerium numeri seniorum. In Apo-

calypsi : Et super thronos vigiuti et quatuor seniores

(Apoc. iv, 4). Et vigintiquatuor sortibus in ministerio

lempli dislribuii fuerunl saccrdotes o rege David

(I Par. xxiv, 7).

XXX. Ad fruclus lidelium conjugiorum. In Evan-

gelio : El dabunl fructum aliud centesimum, aliud

sexagesimum ,aliud iricesimum (Matth. xm, 8), quod

ad conjuges, sexagesimum ad viduas, centesimum

ad virgines pertinet.

XXXIII. Ad mystcrium aclalis , qua Dominus in

carne versatus est; in Apostolo, sicut quibusdam ex

hoc videtur, Donec occurramus in nnilale fidei et

agnitionis filii Dei, in virum perfectum ,in mensuram

Ktatis plenitudinis Christi (Eph. iv, 15).

aut sorores; et csetera qure sequunlur : cenluplum

accipiet, ei vitammternam possidebit (Matth. xi\, 29).

Centum etiam quantitatem icmporis indicat, ut

Isaias , Centum annorum puer morietur ; el cxtera

(Isa. lxv, 20). Est et in Evangelio centesima cvis

(Luc. xv, 4), quani Cbiistus sacris suis bumeris im-

ponens ail ccelestcm patriam deiulit.

M. Millenarius numcrus pro perlectione omnium

numerorum poiiiltir, ct pro perfecia bonorum om-

nium actione. Sic Peirus in Episiola : llnum rero

hoc non lateal vos, charissimi, quia unus dies apud

Deum,sicul mille anni (II Petr. m, 8). Nam in cogni-

tione Dei, praleriia, prresenlia ct fulura sunt

xqualiier proesentia; et qu:e longa, sive brevia nobis

D vidcnlur lemporum ciirriciila, a;qualis spalii sunt

apud Deum. llos igilur ceilos sacralosque nnmcros

exempli tanlum causa proiulimiis. Sunt vero pr.Ticr

eos plurimi , vel pene omnes sacrali, qui quo modo

fiant, ipse divinac lectionis scrulalor invenies.