Adli Vaka Sürecinde Hemşirenin Rol ve Sorumlulukları

Hazırlayanlar: Güldem YILDIZ-Acıbadem Atakent Hastanesi Eğitim ve Gelişim HemşiresiMurat ÇİFÇİ-Acıbadem Atakent Hastanesi Sorumlu Hemşire

Hazırlanma Tarihi: 28 Ağustos2015

http://nursingandforensics.blogspot.com.tr/

SUNU PLANI

Adli Vakalar

Adli Vakalar ile İlgili Kanun ve Yönetmelikler

Adli Vaka Sürecinde Hemşireliğin Önemi

Amerikan Hemşireler Birliği Adli Hemşirelik Süreci

Adli Vakalarda Hemşirenin Rolü

Aile içi şiddet Cinsel Saldırı

İstismar ve ihmal

Kaza

Yaralanma

İntihar Girişimi

alkol, madde bağımlılığı

İlaç, gıda zehirlenmesiKriminal düşükler

Malpraktis

Adli Vakalar

Görevini yaptığı sırada bir sucun işlendiği yönünde bir belirti ile karşılaşmasına rağmen, durumu yetkili makamlara bildirmeyen veya bu hususta gecikme gösteren sağlık mesleği mensubu, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Adli Vakalar ile İlgili Kanun ve Yönetmelikler

TCK Madde 280

http://lawofficeofrobertjpecora.com/

Kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren bir suçun işlendiğini göreviyle bağlantılı olarak öğrenip de yetkili makamlara bildirimde bulunmayı ihmal eden veya bu hususta gecikme gösteren kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

TCK Madde 279

Adli Vakalar ile İlgili Kanun ve Yönetmelikler

http://hak-al.com/

Yataklı tedavi kurumlarında muayene ve tedavi edilen vakalarda, bir sucun işlendiğine dair bir belirti ile karşılaşılması halinde Türk Ceza Kanunu’nun ilgili maddesi gereği gecikmeksizin Cumhuriyet savcılığına veya adli kolluğa haber verilmesi zorunludur.

Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği Madde 86

Adli Vakalar ile İlgili Kanun ve Yönetmelikler

Adli vakayla;

İlk karşılaşan

İletişime ilk giren

Muayene, tedavi ve bakım sırasında eşyalarına ilk temas eden HEMŞİRE dir.

Adli Vaka sürecinde Hemşireliğin Önemi

http:kadin.mynet.com

İlk değerlendirme sırasında hemşirenin;bilgi temin etme bilgiyi organize etmegerekli kişilere iletme rolleri vakanın sonraki adli incelemelerinde bilgi ayrıntılarının gözden kaçırılmaması ve bu bilgilere gerekli önemin verilebilmesi açısından önemlidir.

Adli Vaka sürecinde Hemşireliğin Önemi

www.goktepeliler.com

Amerikan Hemşireler Birliği tarafından

1995 yılında yapılan Hemşirelik Uygulamaları

Kongresi’nde hemşirelik süreci temel alınarak

adli hemşireliğin rol ve sorumlulukları

belirlenmiştir.

Adli hemşirelik süreci dört aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalar;

• Tanılama : Adli durumun ve potansiyel mağdurların belirlenmesi

• Planlama : Adli olayların araştırılması

• Girişim : Olayla ilgili belge ve kayıtların toplanması. Uygun bakımın sağlanması ve rapor yazılması

• Değerlendirme : Yapılan girişimlerin gözden geçirilmesini içermektedir.

Adli Hemşirelik Süreci

http://arsandanismanlik.com.tr/project/4-surec-iyilestirme/

• Öykü Alma

• Fiziksel Muayene

• Kanıtın Tanımlanması

• Kanıtın Toplanması

• Kanıtın Saklanması

• Kanıt Koruma Zincirinin Sağlanması

• Kanıtın Kayıt Edilmesi

• Krize Müdahale

Adli Hemşirelik Süreci

www.gridtalks.com

Hemşirelik öyküsü, hemşirenin hastanın genel sağlık durumu ile yaşamındaki değişikliklere ve hastalığına karşı sosyo-kültürel mental ve duygusal olarak gösterdiği tepkilerin belirlenmesidir.

Adli vakada genel hemşirelik öyküsüne ek olarak; olayın ne, nerede ve ne zaman olduğu soruları ile başlandıktan sonra, öncelikle hastanın şikayeti dinlenmelidir.

Olayın ne olduğu, nasıl oluştuğu hakkında bilgi alırken, hastanın sözel ifadeleri değiştirilmeden kayıt edilmelidir. sorular açık, anlaşılır ve cevaplanabilir olmalı ve hastayı yönlendirmemelidir.

Adli Hemşirelik Süreci

Öykü Alma

Fiziksel muayene ile ilgili hastaya anlayabileceği bir dille bilgi verildikten sonra sözel onam alınmalıdır.

Fiziksel muayenenin diğer kişilerin göremeyeceği ve duyamayacağı bir ortamda yapılması gerekir ve muayeneye istenirse başka bir hemşire de katılabilir.

Hemşirenin olaya yaklaşımı yumuşak ve güven verici olmalı

Adli olgu hastanın muayeneden önce giysilerini değiştirmesi ve banyo yapması engellenmelidir.

Fiziksel muayene sırasında kanıtı kontamineetmemek için eldiven giymelidir.

Adli Hemşirelik Süreci

Fiziksel Muayene

Adli kanıtın toplanması ve saklanmasında ilk adım adli kanıtın tanımlanmasıdır.

Hemşirenin adli vakayla ilgili küçük detayların farkına varması ve kayıt etmesi adli bir olayı ortaya çıkarabilir ya da küçük detayları yok edebilir.

Bireyin ve ailesinin birbirinden tutarsız ifadeleri, hastanın ses tonu ve vücut dilinden yola çıkarak adli vakanı tanımlanmasını sağlayabilir.

Adli Hemşirelik Süreci

Kanıtın Tanımlanması

http://www.bwvsg.com/news/5-tips-using-mobile-video-evidence-agency/

• “Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi, Genetik İncelemeler ve Fizik Kimliğin Tespiti” hakkında Yönetmelik gereğince bir suça ilişkin delil elde etmek için şüpheli ya da

• sanığın vücudundan kan veya benzeri biyolojik örneklerle saç, tırnak veya tükürük gibi örneklerin alınması tabip tarafından veya tabip gözetiminde sağlık mesleği mensubu

• diğer bir kişi tarafından yapılabilir. Ancak, hemşirelik tanılama süreci kapsamında fiziksel muayene, öykü alma ve hemşirelik bakımı sırasında hemşire mevcut kanıtları toplamak durumundadır.

Adli Hemşirelik Süreci

Kanıtın Toplanması-1

http://www.bwvsg.com/news/5-tips-

using-mobile-video-evidence-agency/

Adli Hemşirelik Süreci

Kanıtın Toplanması-2

• Hastanın giysisi önemli bir kanıttır, çünkü giysiler kan, seminal mai, saç, iplik, toprak, bitki, barut, cam parçalarını içerebilir ya da üzerinde sanığın parmak izi olabilir.

• Hastadan giysilerini yere serilmiş beyaz/kahverengi kağıt üzerinde çıkarması istenmelidir. Hastanın giysilerini bu kağıt üzerinde ve ayakta durarak çıkarması giysisinden düşecek olan kıllar, lifler ve benzeri maddelerin elde edilmesi açısından önemlidir.

• Hastanın çıkardığı giysiler silkelenmemelidir,

• Giysilere mümkün olduğu kadar az dokunulmalı ve giysiler çıkarılırken mutlaka eldiven giyilmelidir.

htt

p:/

/on

line.

wvu

.ed

u/m

ino

rs/F

ore

nsi

cIn

vest

igat

iveS

cien

ce/

Adli Hemşirelik Süreci

Kanıtın Toplanması-3

• Hastadan kıl örneği alınacaksa örnek pens veya cımbız benzeri bir aletle el değmeden toplanmalı, toplanan örnekler ayrı ayrı kullanılmamış temiz küçük torba ya da zarf içerisine konularak üstü etiketlenmelidir.

• Cam parçası toplanacaksa aynı şekilde pens ile toplanıp, keskin köşeleri yumuşak doku malzemeleri ile takviye edilerek uygun kutu veya kağıt paketin içerisine konulmalıdır

http://blog.dtectt.com/digital_forensic_evidence_preservation

Adli Hemşirelik Süreci

Kanıtın Toplanması-4

• Önemli fiziksel kanıtlardan bir diğeri de yaralardır. Yaralar tanımlanmalı, tipi, alanı, büyüklüğü ve genel görüntüsüne ilişkin veriler kayıt edilmelidir.

• Hastanın silah yarası varsa, barut ya da is örnekleri almak için yapışkan kağıt bant kullanılmalıdır.

• Varsa mermiler, metal kırıkları, bıçak ya da diğer materyaller yaradan dikkatli olarak çıkarılmalı ve kanıt olarak kağıt zarf içine yerleştirilmelidir. Hastaya ilk yardım müdahalesi sırasında pansuman yapılmışsa pansuman materyalleri de kanıt olarak saklanmalıdır.

http://blog.dtectt.com/digital_forensic_evidence_preservation

Adli Hemşirelik Süreci

Kanıtın Toplanması-5

• Yaradan yabancı objeleri arındırmak amaçlı, yarayı yıkamak ya da hastanın vücudunu silmek, yıkanmasına izin vermek özellikle ateşli silah yaralanmalarında ve cinsel saldırılarda kanıtların kaybolmasına neden olabilmektedir

• Hemşire yarayı değerlendirirken birey ya da başkası tarafından yapılmış olabileceğini göz önünde bulundurmalıdır. Bireyin kendi kendine yaptığı yara tipi genellikle vücudun elle ulaşabileceği kısımlarda yüzeysel, eşit derinlikte, çok sayıda ve genellikle

• paralel şekildedir ve yara sıklıkla baskın olan elin zıt tarafına yoğunlaşmıştır. Hemşire ısırık izinden ya da hastanın dili ve yanaklarından sürüntü alacaksa, steril su ile nemlendirilmiş steril swap kullanmalıdır.

http://blog.dtectt.com/digital_forensic_evidence_preservation

Adli Hemşirelik Süreci

Kanıtın Saklanması

Adli vakalarda hastanın giysileri ve şahsi eşyaları polis memuru dışındakilere teslim edilmemeli ve aile üyelerinin hastanın giysilerini

almasına izin verilmemelidir.

Klinik alanlarda, kilit altında dolapta kanıtların teslim edilene kadar saklı tutulması kanıtların korunmasında son derece önemlidir

Islak veya nemli olan tüm kanıtlar paketlere yerleştirilmeden önce kurumasına izin verilmelidir. Paketlemek için kağıt, plastik ya da camdan çok daha iyidir.

http://theconversation.com/explainer-forensic-science-2817

Adli Hemşirelik Süreci

Kanıtın Kayıt Edilmesi

Kayıtta, hastanın nasıl ve ne zaman geldiği, durumu, verilen her bir tıbbi tedavi yer almalıdır.

Kayıttaki yazı okunaklı olmalı, kısaltmaları içermemeli ve ifadeler hastanın kendi sözcüklerinden oluşmalıdır

Fotoğraf, çizim, vücut haritaları ve şemalar çok kıymetli görsel kayıtlardır.

Görsel kayıttan önce hastadan onam alınmalıdır, eğer hasta bilinçsiz ise ya da onay veremiyor ise sanık olduğundan şüphe edilmeyen yakınından izin alınmalıdır

Adli Hemşirelik Süreci

Kanıt Koruma Zincirinin Sağlanması

• Her bir kanıt ayrı ayrı kağıt paket/zarf içine yerleştirilmelidir,

• Kanıtın yer aldığı paket/zarf bant ile kapatılmalı ve mühürlenmelidir,

• Paket/zarfa bireyin adı, bireyin protokol numarası, doğum tarihi, örneğin ne olduğu, nereden ve ne zaman alındığı yazılmalıdır,

• Kanıtları toplayanın adı, unvanı, hastanenin adı ve kliniği yazılmalıdır,

• Her kanıt tek tek kayıt edilmeli ve kanıtı toplayan personel pakete ve her bir paket/

Adli Hemşirelik Süreci

Krize Müdahale

• İyi bir hemşire-hasta ilişkisi olmadan, hastalar kendileri ile ilgili bilgiyi açıklamak istemezler. Adli vaka ile iletişimin ilk safhasında hemşire, hasta ile güvene ve saygıya dayalı bir iletişim kurmalıdır.

• Hemşire, adli vaka olarak değerlendirilen hastanın ruhsal durumunu değerlendirmeli,

• hastada korku, davranış bozuklukları, regresif davranışlar, düşük benlik saygısı, depresyon, intihar girişimi, alkol ve madde kullanımı gözlemeli ve gerekiyorsa psikolojik yardım alması için diğer sağlık ekibi üyeleri ile işbirliği sağlamalıdır

Tüm veriler eksiksiz olarak belgelenmeli

Kayıtlarda yoruma dayalı ifadelere kesinlikle yer verilmemeli

Adli olgunun değerlendirildiği ortamda görsel ve işitsel gizlilik sağlanmış olmalı

verilerin araştırılması ile ilgili bilimsel araştırmalar yaparlar

Adli Vakalarda Hemşirenin Rolü

Bireyi değerlendirme adli sürecinin ilk adımıdır.

Adli Vakalarda Hemşirenin Rolü

• Travmaya uğramış birey ve yakınlarının kriz bakımını içeren hemşirelik girişimlerinin sağlanması

• Kriminal olaylarda olayın farkına varılması (ev içi şiddet, çocuk istismarı gibi), adli olayla ilgili öykü alınması

• Fiziksel değerlendirme, adli muayene

• Biyolojik ve fiziksel kanıtların toplanması ve korunması güvenlik zincirinin korunması

• Bireyin ve yakınlarının gereksinim duyduğu desteği bulması ve rehabilitasyonunda yönlendirici adımların atılması

• Adli raporun yazılması

• Hemşirelik hizmetlerinde eğitim ve danışmanlık yapma

• Şiddeti önleyici rol ve sorumlulukları bulunmaktadır.

Cinsel Saldırı niteliğindeki adli vakalarda ;

• Bireyin ihtiyaç duyduğu acil yardım ve bakımı sağlama

• Fiziksel değerlendirme ve adli muayene yapma

• Kanıtların toplanması

• Cinsel yolla bulaşan hastalıklara yönelik testlerin planlanması ve tedavisi

• Psikolojik destek sağlama

• Adli rapor yazımı ve mahkemede tanıklık

konularında rol alır.

Adli Vakalarda Hemşirenin Rolü

Klinik Alanda Adli Hemşirelik Rolleri ;

• Bireyin üzerindeki giysilerin uygun şekilde çıkarılıp saklanması

• Bireyden alkol, uyutucu-uyuşturucu ve benzeri maddelerin tespiti için örnek alınması

• Bireyden uygun bir şekilde biyolojik delillerin toplanması

• Alınan örneklerin düzenli bir şekilde kaydedilmesi, saklanması

Adli Vakalarda Hemşirenin Rolü

Adli Geriatri Vakalarında;

• Suistimal ve ihmale neden olabilecek durumların tespiti

• Yaşlı bireylerin insani haklarını koruma

rolleri vardır.

Adli Vakalarda Hemşirenin Rolü

Adli Psikiyatri Vakalarında;

• Risk belirleme, öfke ve kızgınlık yönetimi

• Güvenli-terapötik ortam sağlama ve bakım vermede

• Sosyal ve pratik yaşam becerilerini geliştirmeleri için destekleme rolleri vardır

Adli Vakalarda Hemşirenin Rolü

Altı aylık bir bebek pusetinde ölü olarak bulunmuştur ve adli araştırma hemşiresi olay yeri incelemesi için çağrılmıştır.

Adli Vakalarda Hemşirenin Rolü Örnek Olay

Örnek

Olay yerine geldiği andan itibaren hemşireye hastalık ya da ihmal öyküsü olmadığı bildirilmiştir. Hemşire çocuğun odasına girdiği anda kusmuk kokusu almış,çocuğun geçmişte hastalığının olmadığını öğrenmesine rağmen bebeğin abisinin birkaç gündür karın ağrısı şikayetinin olduğunu öğrenmiştir.Hemşire kalorifer peteğinin yeni yeşile boyandığınıfark etmiş, anne ve çocuğa test yapılarak zehirlenmebelirtilerinin araştırılmasını istemiştir. Testler hemşirenin gözlemlerini doğrular nitelikte bulunmuşve sonuçta ailenin boyadan zehirlendiği ve bebeğin bu nedenle öldüğü ortaya çıkmıştır.

Adli Vakalarda Hemşirenin Rolü Örnek Olay

KAYNAKLAR

• http://www.forensicnurses.org/?page=EducationGuidelines. Erişim Tarihi: 07.09.2015.

• Özden D, Yıldırım N. Adli vakaya hemşirelerin yaklaşımı. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 2009, s.73-81.

• Eşiyok B, Hancı İH, Özdemir Ç, Yelken N, Zeyfeoğlu Y. Adli hemşirelik. STED 2004; 13 (5): 169-171.

• Çilingir D, Hintistan S. Adli hemşireliğin kapsamı ve yasal boyutu. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2012; 9 (1): 10-15.

• Yavuz S, aşırdizer M.Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Polikliniği’ne başvuran aile içi şiddete maruz kalmış kadın olguların analizi. Adli Tıp Dergisi 2009; 23 (1): 15-23 .

• Gökdoğan MR, Altunçul H. Adli hemşirelik kapsam ve görevi. Hemşirelik Forumu 2002; 5(5): 16-21.

• Eşiyok B, Yelken N, Hancı İH. Adli hemşirelik ve Türkiye’deki durumu. Adli Psikiyatri Dergisi 2004; 1 (3): 5-10.

• Sunmaz D, Basbakkal Z, Bolısık B. Adli hemşirenin çalışma alanları. Adli Bilimler Dergisi 2008; 7 (3): 42-47.

• Oskay ÜY, Dikencik BK. Tecavüz ve hemşirelik bakımı. Sağlık ve Toplum Dergisi 2005; 15 (1): 32.

• Taner Y, Gökler B. Çocuk istismar ve ihmali: Psikiyatrik yönleri. Hacettepe Tıp Dergisi 2004; 35 (2): 82-86.

• Özdemir B, Celbis O. Cinsel saldırıya uğramış çocukta erken ve geç muayene bulgularının değerlendirilmesi. Medisine Sciense 2012; 1 (1): 55-64.