ADLİYEPERSONELİ EL KİTABI

Bu kitapta yer alan değerlendirmeler yazarların kişisel fikirleridir. Söz konusu değerlendirmelerden, bu değerlendirmelerde sözü

edilen hukukî belgeler üzerinde Avrupa Birliğine veya Avrupa Konseyine üye devletlerin yönetimlerini, Avrupa Birliğinin

veya Avrupa Konseyinin yasal organlarını ya da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesini veya Avrupa Konseyinin uluslararası

sözleşmelerine dayanılarak tesis edilmiş herhangi bir kurumu bağlayıcı nitelikte resmî yorumlar yapıldığı anlamı

çıkarılmamalıdır.

Avrupa Birliği tarafından finanse edilen ve Adalet Bakanlığı ile Avrupa Konseyi tarafından yürütülen “Türkiye’de Mahkeme Yönetimi Sistemine Destek Projesi” kapsamında hazırlanarak

basılmıştır.

Eylül 2009, Ankara

BaskıŞEN MATBAA

Özveren Sk. No: 25/B Demirtepe-ANKARATel: 0312 230 54 50 • Faks: 0312 229 64 54

www.senmatbaa.com

ADLİYEPERSONELİ EL KİTABI

5

İÇİNDEKİLERİçindekiler

ÖNSÖZ.............................................................................................................. 7I. GENELBİLGİLER........................................................................................ 9 A.Giriş......................................................................................................... 11 B.YeniMahkemeYönetimiSistemiileGelenYenilikler...................... 14 1-AdliyeMüdürleri.............................................................................. 15 2-AdliYardımcılar............................................................................... 17 3-BasınSözcüleri.................................................................................. 21 4-DanışmaMasaları............................................................................. 22 5-ÖnBürolar......................................................................................... 23 6-KısıtlıAlanlar.................................................................................... 24 7-Broşürler............................................................................................ 26

II.TÜRKADALETSİSTEMİ......................................................................... 27 A.GenelOlarakMahkemeler.................................................................. 29 1.AdliYargı........................................................................................... 29 2.İdariYargı.......................................................................................... 31 3.AskeriYargı....................................................................................... 32 4.UyuşmazlıkMahkemesi.................................................................. 33 5.AnayasaMahkemesi......................................................................... 33 B.KamuveYargıEtiği.............................................................................. 34 C.AdliYardım............................................................................................ 37 D.YargılamaveSoruşturmaGiderleri................................................... 39 E.NöbetçiHâkimveCumhuriyetSavcısıSistemi................................ 41 F.MahkemeKararlarınınİcrasıveİnfazı............................................... 43 G.CumhuriyetSavcılığıveMahkemeKararlarınınAçıklanması...... 45 H.KanunYolları........................................................................................ 52

III.ADLİYETEŞKİLATI.................................................................................. 57 A.CezaMahkemeleri................................................................................ 60 1.AğırCezaMahkemesi...................................................................... 60 2.AsliyeCezaMahkemesi................................................................... 66 3.SulhCezaMahkemesi...................................................................... 67 4.ÇocukAğırCezaMahkemesi.......................................................... 69 5.ÇocukMahkemesi............................................................................ 69 6.FikriveSınaîHaklarCezaMahkemesi......................................... 70 7.İcraCezaMahkemesi....................................................................... 70 8.İnfazHâkimliği................................................................................. 72

6

B.HukukMahkemeleri.................................................................................. 74 1.AsliyeHukukMahkemesi............................................................... 74 a.İhtisasMahkemeleri.................................................................... 79 1.1AsliyeTicaretMahkemesi............................................................. 79 1.2AileMahkemesi.............................................................................. 80 1.3İşMahkemesi................................................................................... 81 1.4KadastroMahkemesi...................................................................... 82 1.5TüketiciMahkemesi....................................................................... 83 1.6FikriveSınaiHaklarHukukMahkemesi.................................... 85 1.7İcraHukukMahkemesi................................................................. 87 1.7.1İcraVeİflasDairesi...................................................................... 88 1.8DenizİhtisasMahkemesi............................................................... 91 2.SulhHukukMahkemesi.................................................................. 92 C.İdariYargı............................................................................................... 93 1.BölgeİdareMahkemesi................................................................... 93 2.İdareMahkemesi.............................................................................. 97 3.VergiMahkemesi............................................................................ 102 4.DiğerBirimler.................................................................................. 106 D.CumhuriyetBaşsavcılığı.................................................................... 111 a.Görevleri.......................................................................................... 111 b.CumhuriyetBaşsavcılığıEmrindekiBürolar............................. 114 E.DiğerBirimler...................................................................................... 149 1.İlkDereceMahkemesiAdaletKomisyonuBaşkanlıkları......... 149 2.CezaİnfazKurumlarıİleTutukevleriİzlemeKurulu............... 150

TERİMLER..................................................................................................... 153

7

ÖNSÖZ

Önsöz Toplumun huzur ve barış içinde yaşayabilmesi, sosyal ve kültürel yönden gelişimini sürdürebilmesi, bireylerin adalete güven duymaları ve adil bir toplumda yaşadıklarını hissetmeleri, etkili, hızlı, tarafsız ve bağımsız bir adalet sistemiyle mümkündür.

Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının korunup güçlendirilmesi, adalet hizmetlerinin çağın gereklerine uygun hale getirilmesi, kaliteli bir yargı sisteminin sunulabilmesi, adalete ulaşmayı hedefleyen vatandaşlarımızın hukuki mücadelesinin hızlı bir şekilde hakkaniyetle neticelendirilmesi ve yargıya olan güvenin artırılması için gerekli her türlü önlemlerin alınması devletin temel görevleri arasındadır. Her zaman en yeni ve en iyiye ulaşmak hedefinde olan Türkiye Cumhuriyet’inin Avrupa Konseyi üyesi oluşu, bu görevlerin yerine getirilmesinde önemli bir destek noktası teşkil etmiştir. Son yıllarda yeni bir ivme kazanan Avrupa Birliği’ne üyelik süreci de bu alanda yıllara yayılmış olan çalışmaların çeşitliliğinin artmasına ve içeriğinin zenginleşmesine büyük katkı sağlamıştır.

Bu çalışmalar doğrultusunda, Bakanlığımız ile Avrupa Konseyi işbirliği ile yürütülen “Türkiye’de Mahkeme Yönetim Sistemine Destek Projesi”nin gerçekleştirilmesine karar verilmiş ve proje 1 Aralık 2007 tarihinde başlatılmıştır. Proje kapsamında yürütülen çalışmalar esnasında hakimler, Cumhuriyet savcıları, adliye personeli, avukatlar ve Türkiye Barolar Birliği ile görüşmeler yapılmıştır. Adliyelere yapılan ihtiyaç tespit ziyaretleri ile mevcut sistemde eksik ve sorunlu görülen noktalar belirlenmiş ve bu sorunların çözümleri için yeni kurum ve ünvanlar önerilmiştir. Belirlenen bu yeni kurum ve ünvanların deneme uygulamalarının, pilot adliye olarak seçilen Aydın, Konya, Mardin, Manavgat ve Rize adliyelerinde yapılmasına karar verilmiştir. Bu kapsamda yapılan çalışmaları desteklemek amacı ile Türk Adalet Sistemi ve adliyeler hakkında bilgi içeren bir rehber kitap oluşturulmuştur.

Rehber kitabın hazırlık çalışmalarına pilot adliyelerde görev yapan hakimler, Cumhuriyet savcıları ve personelin yanı sıra Bakanlığımız

merkez teşkilatında görev yapan hakimler ve Adalet Bakanlığı Teftiş Kurulu mensupları katkı sağlamışlardır.

Proje çalışmalarının bir ürünü olan bu rehber kitap üç ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde mahkeme sisteminin daha verimli olabilmesi, adalet hizmetlerinden yararlanan kişilerin en iyi hizmeti almasının sağlanabilmesi, pilot mahkemelerde hayata geçirilecek uygulamalar, yöntemler ve yeni ünvanlar hakkında bilgi sunmak, ikinci ve üçüncü bölümlerde ise adliye personeline yönelik olarak Türk Adalet Sistemi ve adliyeler hakkında kısa, kolay anlaşılır ancak tüm sistemi kapsayıcı bir kaynak oluşturmak hedeflenmiştir.

Yargının verimliliği ve etkinliliğinin artırılması hedefi doğrultusunda yürütülmekte olan Türkiye’de Mahkeme Yönetimi Sistemine Destek Projesinin bir çıktısı olan Adliye Rehberi El Kitabının tüm yargı camiasına yararlı olmasını temenni eder, bu çalışmalarda emeği geçenlere teşekkür ederim.

Ahmet KAHRAMANMüsteşar

9

GENELBİLGİLER

GENELBİLGİLER

10

A.Giriş......................................................................................................... 11 B.YeniMahkemeYönetimiSistemiileGelenYenilikler...................... 14 1-AdliyeMüdürleri.............................................................................. 15 2-AdliYardımcılar............................................................................... 17 3-BasınSözcüleri.................................................................................. 21 4-DanışmaMasaları............................................................................. 22 5-ÖnBürolar......................................................................................... 23 6-KısıtlıAlanlar.................................................................................... 24 7-Broşürler............................................................................................ 26

11

GENELBİLGİLER

A. GirişDevletin üzerinde durduğu üç büyük erk; yasama, yürütme ve

yargısıklıklasacayağıolarakifadeedilir.Sacayağıterimibilinçliola-rakseçilmiştir.Zirasacayağınınüçayağıdaaynıuzunluktaveeşitda-yanıklılıktadır. Bu ayaklardan birisinin olmadığı veya diğerlerindendahakısa,dahagüçsüzolduğudurumlardasacayağınındikdurmasımümkündeğildir.Adalethizmetleridebirbütünolarakdevletinüze-rindedurduğuönemlibirdayanaktır.

Adalethizmetleri sadeceyargılamafaaliyetlerinden ibaretdeğil-sedeyargılamafaaliyetininbuhizmetleriçindeenönemlisiolduğuvetoplumungözündemahkemesalonlarındaveadliyebinalarında so-mutlaştığı birgerçektir.Devletinbaşlıcaödevi insanhaklarının tümtoplumsalyaşamdaegemenolmasınısağlamaktır.

Bu kapsamda adalet hizmetlerinin sürekli olarak iyileştirilmesidevletinödevidir.Budoğrultudaçalışmalaruzunyıllardırdevamet-mektedir.AvrupaBirliği’negirişsürecibukonudakireformçalışma-larınıhızlandırmışve2001yılındanitibarenbualandahızlıvesürek-libirreformhareketibaşlamıştır.AdaletBakanlığıtarafındançalışma-larısürdürülenYargı Reformu Stratejisi Taslağı bukonudakisorunlarıveçözümönerilerinietraflıbiçimdeortayakoymaktadır.StratejiTasla-ğıgenişbirçevredetartışmayaaçılmış,AdaletBakanlığıwebsayfasın-dataslağıntanıtımıvetaslakhakkındakieleştirilerinyayınlandığıayrıbirbölümdahihazırlanmıştır.AynışekildeDokuzuncuBeşYıllıkYar-gıKalkınmaPlanıkapsamındaYüksekMahkemeüyeleri,AdaletBa-kanlığımensupları,TürkiyeBarolarBirliği,BarolarveTürkiyeNoter-lerBirliğitemsilcileri,üniversiteöğretimgörevlileri,AdliTıpKurumuçalışanları,kollukgörevlilerivesivil toplumtemsilcilerindenoluşangenişbiruzmanlarkurulununçalışmasıilehazırlananAdalet Hizmet-leri Özel İhtisas Komisyonu Raporu tıpkıStratejiTaslağındaolduğugibimevcutdurumu,eleştiri-önerivemuhtemelhedeflerikapsamlıbiçim-

12

ADLİYE REHBERİ

deortayakoymuştur.Herikibelgeyewebortamındaücretsizolarakulaşmakmümkündür.Bunedenlebukitaptayukarıdabelirtilenya-yınlarıniçeriğinitekraretmekgereksinimiduyulmamıştır.

Bukitapiçinikihedefbelirlenmiştir.Birincihedef;Türkiye’deMah-keme Yönetimi Sistemine Destek Projesi kapsamındayapılançalışmalarsonucundapilotmahkemelerdehayatageçirilmesinekararverilenuy-gulamalarhakkındabilgisunmak,ikincihedefiseözelliklemahkemeçalışanlarınayönelikolarakTürk Adalet Sistemiveadliyelerhakkındakısa,kolayanlaşılırancak tümsistemikapsayıcıbirkaynakoluştur-maktır.

Kitabınilkbölümünde,mahkemesisteminindahaverimliolabil-mesi,adalethizmetlerindenyararlanankişilerineniyihizmetialması-nınsağlanmasıiçinpilotmahkemelerdehayatageçirilecekuygulama-lar,yöntemlerveyenikadrolaranlatılmaktadır.

Adliyelerin büyüklüğü ve sistemi bilmeyenler için karmaşıklığıdüşünülerekdanışma masalarıkurulmasıplanlanmıştır.Kalemişlerinindahasağlıklıyürütülebilmesiniteminamacıylaönbürolaroluşturulma-sıvekalemlerinçokzamanalanrutinişlerininbuyenibirimleraracılı-ğıileelealınmasıplanlanmıştır.AdliyebinalarınıntümyükünüAda-letKomisyonuBaşkanıilebirliktesırtlanmışolanCumhuriyetBaşsav-cılarınınidariyükünühafifletmesiveadligörevindedahaverimliça-lışmasınıteminamacıylaAdliye Müdürüadıverilenyenibirkadroön-görülmüştür.Adliyebinalarınıngünlükziyaretçisayılarıbinlerleifadeedilmektedir.Büyükadliyesaraylarındabinayagirengünlükziyaret-çisayısınınellibinigeçtiğibelirtilmektedir.Bubinalarınveiçindeçalı-şankişilerinidariihtiyaçlarınıkarşılamakbaşlıbaşınabirişhalinegel-miştir.BunedenleAdliye Müdürününadliyebinalarınıçağdaşanlayışauygunbiçimdeidareetmesiplanlanmıştır.Bugünküadliyedüzenin-dedanışma masalarınınveönbürolarındaolmamasınınyarattığıetkiyleadalethizmetlerindenfaydalananlarbüyükkalabalıklaroluşturmak-ta,adliyenintümbölümlerineserbestçeulaşmaimkanıolanziyaretçi-leryapacaklarıişkonusundakendileriniyönlendirendebulunmadığıiçinkoridorlardadakikalarcadolaşmaktadırlar.Ciddibirişyüküaltın-daolanhâkimveCumhuriyetsavcılarınınsalimendosyalarıüzerin-deçalışmalarıçokzorlaşmaktadır.Bunedenleadliyebinalarınıniçin-debiryerfarklılaştırmasıyaparak,kısıtlı alanlarınoluşturulmasıplan-lanmıştır.Yurttaşlarınbizzatyapacaklarıişlereilişkinalanlaraulaşım-larıtamamenserbestolacaktır,ancaksadeceadliyeçalışanlarınınya-

13

GENELBİLGİLER

ADLİYE REHBERİ

pacaklarıişleringörüldüğübirimlereulaşımisekısıtlanacakvegerek-ligörüldüğündeengellenecektir.Böylecehemadalethizmetlerindenfaydalanankişileradliyeiçindeyapacaklarıişidahahızlıyapmakim-kanınakavuşacaklar,hemdebaştahâkimlerveCumhuriyetsavcıla-rıolmaküzereadliyeçalışanlarısessiz,dosyaincelemeyeveçalışma-yauygundahaverimliolacaklarıbirortamakavuşacaklardır.Budu-rumunadalethizmetlerininsonuçlarıbakımındandahakaliteliolma-sınakatkıdabulunacağıdüşünülmektedir.Şüphesizkibudurumdaadalethizmetlerindenfaydalananlarınlehinedir.Görüleceğiüzerepi-lotuygulamadaadalethizmetlerininkullanıcısıolanyurttaşlarhedefalınmışveadaletteşkilatınıntamamınıntemelvarlıkamacınınyurttaş-larahizmetolduğuanlayışıilehareketedilmiştir.

KitabınikincibölümündeiseTürk Adalet Sistemihakkındaözetan-caktümsistemikapsayıcıbilgilersunulmuştur.Adliye,yapısıgereğiçokkarmaşıkbirbirimdir.İçindebulunanöğelerbazenbirbirineçokbenzemektebazenisetümüylefarklılıkgöstermektedir.Budurumdi-ğerdevletkurumlarındabulunmayanbirözelliktir.Kamukurumla-rıiçindekibirimlerbirbirindenbazıkonulardafarklılıklargöstersedetemelçalışmaanlayışıveçalışmausulleribüyükbenzerliklergösterir.Oysaadaletsistemibuyöndenfarklıdır.Sözgelimi,adliyargıileida-riyargıarasındayadahukukmahkemeleriilecezamahkemeleriara-sındabüyükfarklılıklarvardır.CumhuriyetSavcılığıçalışanlarıileicradairesindeçalışanlarınhergüngeldikleribinaaynıolsavehattabazenaynı katta çalışıyor olsalar dahi yaptıkları işler birbirinden tümüylefarklıdır.Buralardaçalışanpersoneldoğalolarakkendiişineodaklan-maktavediğerbirimlerdenuzakkalabilmektedir.Bukitaplabirnebzedeolsabuaçığıgidermekhedeflenmiştir.Türk adalet sistemibirbütünolarakelealınmışvekurumlarıhakkındagenelbilgilersunulmuştur.Uygulamacıyayönelikbirkitapolmasıhedeflenmiş;kitabındilininveiçeriğinindebuyöndeolması için çabagösterilmiştir.Kitabın içerikyelpazesininbüyüklüğüdüşünüldüğündekonularınmümkünoldu-ğuncaözetolarakelealınmasınıanlayışlakarşılamakgerekir.Aksitak-dirdekitabıniçeriğininbirkaçcildirahatlıklaaşacağıöngörülebilir.

Günümüzdedevletinenönemliödeviherkesiçininsanhaklarınıngerçekleşmesini sağlamaktır.Mahkemeler tarihi süreç içindedevletehâkimolanların emri altında çalışan organlar olmaktanuzaklaşmış,devletinvarolmasınıteminedenbağımsızvetarafsızyapıtaşlarıhali-negelmişlerdir.Toplumungelişmesinekatkısunmak,adaletihepimi-

14

ADLİYE REHBERİ

zinyaşamındaegemenkılmakdışındabirhedefleriolmadığıgibi,on-laraemirverecekmercilerdebulunmamaktadır.

Adliyedeçalışantümpersonelinbukutsalgörevingerçekleştiril-mesine katkıda bulunduğunu unutmamak gerekir. Yurttaşların pekçoğuiçinadliyebinasınıniçibirmuammadırvegenellikleadliyekav-ramıuzakdurulmasıgerekenbiryeriişareteder.Bununlabirlikte,birkezbileolsaadliyekapısındaniçerigirmekzorundakalmamışkişidepek azdır.Adliyebinasınıdolduranbu insanların adalet hizmetininkullanıcıları olduğu, o insanlar olmadığı takdirde adliye binalarınınveiçindeçalışanlarınhiçbirişleviolmayacağınıdahephatırdatutmakgerekir.

Adliyeçalışanlarıiçinçokbasitolanpekçokiş;sözgelimiverasetilamıalmak,hattaadlisicilkaydıalmakadliyeyeömründeilkkezge-lenbirisiiçinkarmaşıktır.Adliyemensuplarınasıradanvesondereceönemsizgörünenbirkonu;meselamaddihasarlıtrafikkazasınailiş-kinbirdava,hayatındailkvebelkidesonkezhâkimönüneçıkanbi-risiiçinsondereceönemlidir.Odavanınsonundakazanmışveyakay-betmişolmasıçokşeyideğiştirmezancakadliyebinasındançıkarkenülkemizdekiadalethizmetlerininnasılyürütüldüğühakkındaedine-ceğiizlenimçokönemlidirveçokşeyideğiştirebilir.

B. Yeni Mahkeme Yönetimi Sistemi ile Gelen YeniliklerAdaletBakanlığınınAvrupaKonseyiilebirlikteyürüttüğüveAv-

rupaBirliğitarafındanfinanseedilenTürkiye’de Mahkeme Yönetimi Sis-temine Destek (MYSD) Projesi 1Aralık2007 - 30Kasım2009 tarihleriarasındauygulanmıştır.Projekapsamındayürütülençalışmalaresna-sındaAdalet Bakanlığımensupları, hâkimler, Cumhuriyet savcıları,adliyeçalışanları,avukatlar,BaroveTürkiyeBarolarBirliği temsilci-leriileyapılangörüşmelerveadliyelereyapılançalışmaziyaretleriso-nucundamevcutsistemdeençokeleştirilennoktalarbelirlenmişvebusorunlarınçözümleriiçinyenikurumvekadrolarönerilmiştir.Belirle-nenbuyenikurumvekadrolarındenemeuygulamalarının,pilotadli-yeseçilenAydın,Konya,Mardin,Manavgat(Antalya)veRizeadliye-lerindeyapılmasınakararverilmiştir.

15

ADLİYE REHBERİ

GENELBİLGİLER

1- Adliye Müdürleri

Adliye idaresininmevcut yapısında, Cumhuriyet Başsavcısı heradliyedeidaribakımdanoldukçagüçlübirkonumasahiptirveadli-yeningenelidaresindensorumludur.Güvenlik,sağlık,maliidare,te-sisyönetimi,insankaynaklarıyönetimivb.CumhuriyetBaşsavcısıta-rafındanicraedilmesigerekengörevlerdenbirkaçıdır.İdarigörevlerinyalnızcabirkısmıAdaletKomisyonuBaşkanıveİdareveVergiMah-kemesiBaşkanınaaittir.

Baştaortavebüyükölçektekiadliyelerolmaküzere,CumhuriyetBaşsavcılarıidarigörevleriileilgilenmektensoruşturmayaveCumhu-riyetSavcılığıbirimininadlibakımdanidaresineyeterlidüzeydevakitayırmaktazorlanmaktadırlar.

CumhuriyetBaşsavcısıheradliyedemalitalepleriAdaletBakanlı-ğıilekoordineedentekyetkilidir.“Türkiye’deMahkemeYönetimiSis-temineDestek”Projesi(MYSD)süresinceyapılanİhtiyaçTespitÇalış-maları,CumhuriyetSavcılıklarıilemahkemelerarasındakiilişkilerdemahkemelerinidarianlamdaetkidentamamenvaresteolmadıklarını,CumhuriyetSavcılıklarınınmahkemelerüzerindeidariyapılanmate-melinedayalıbiretkisiolabildiğinigöstermiştir.

YeniAdliyeMüdürümevcut“İdariİşlerMüdürü”nekıyasladahagüçlübirşekildehâkimveCumhuriyetsavcılarınıidaribakımdandes-teklemelidir.BugöreviniyerinegetirebilmesiiçinAdliyeMüdürününgereklieğitimialmışvetecrübeyesahipprofesyonellerarasındanseçi-lerekgereklisorumlulukveyetkiiledonatılmasıgerekmektedir.

Buuygulamanıngerçekleştirilmesindenumulanentemelüçfay-da;

• Cumhuriyet Başsavcıları ve Adalet Komisyonu Başkanları ilehâkimveCumhuriyetsavcılarınınidarigörevlerininidealseviye-yeindirgenmesi,

• Adliyeninişleyişineyönelikhertürlüihtiyacınprofesyonelbiryö-netimanlayışıiçindekarşılanmasıvekaynaklarınetkinkullanımı,

• MahkemelerileCumhuriyetSavcılıklarınınidaribakımdantama-menayrılmasıyönündekiilkadımınatılmasıdır.

İhtiyaçlarınkarşılanmasısorumluluğununCumhuriyetBaşsavcı-sındanalınarakAdliyeMüdürüneverilmesi sistemidahaşeffafhale

16

ADLİYE REHBERİ

getireceğigibihesapverebilirliğinidearttıracaktır.Ayrıca,idarigörev-lerinden arındırılan Cumhuriyet Başsavcıları, Komisyon Başkanları,hâkimlerveCumhuriyetsavcılarıyargılamayailişkinasligörevlerineodaklanmaimkanıbulacaklardır.

A. Adliye Müdürü Sistemi Nasıl Uygulanacaktır?

Pilot uygulama bakımından, Adliye Müdürü Cumhuriyet Baş-savcısınabağlıolarakçalışacaktır.Bununlabirlikte,mahkemelerinih-tiyaçlarının tespitivegiderilmesi içinAdaletKomisyonuBaşkanı ilegörüşecekveonuntalepleridoğrultusundaçalışacaktır.Pilotadliyedeadliyemüdürlerininüstleneceklerigörevlerşunlardır:

B. Adliye Müdürlerinin Yeni Mahkeme Yönetimi Sisteminde Önerilen Görevleri

1. Adliyelerintemizlik,güvenlik,aydınlatma,ısıtmavesoğutma,ba-kımveonarımişleriniyerinegetirilmesinisağlamak.

2. CumhuriyetSavcılıklarının,mahkemelerinveicradairelerininkır-tasiyevesarfmalzemeleriilemefruşattüründenihtiyaçlarınıtes-pitederekgiderilmesiiçingerekliişlemleriyapmak.

3. CumhuriyetSavcılıkları,mahkemelerve icradairelerineherdü-zeydegeneldestekvermek(Tümidarevekoordinasyongörevleribunadahildir).

4. Yargıyailişkinfarklıprojelerdenkaynaklananuygulamalarıdes-teklemekvekoordineetmek.

���������������������

�������� � �

������������������������������

������������������������������

��������� ��­�������

17

ADLİYE REHBERİ

GENELBİLGİLER

5. Cumhuriyet Savcılıklarının ve mahkemelerin ihtiyaçlarını ayrıayrıtespitetmekvebütçelerinihazırlamak.

6. Sivilsavunmayailişkingörevleriyürütmek.

7. İlgilibirimlercehazırlananaylıkraporvetablolarıAdaletBakanlı-ğınagöndermek.

8. AdlisicilbürolarınınhesaplarınınkontrolündeCumhuriyetBaş-savcılarınayardımcıolmak.

9. Postamasraflarınıaylıkolarakkontroletmek.

10. Kütüphaneninidarevedenetiminiyapmak.

11. Kafeterya,çayocaklarıveziyaretçilerintoplandığıyerlerinişleyi-şiningözetimvedenetiminiyapmak.

12.Adliyededüzenlenecekmeslekiçivehizmetiçieğitimleriçinge-reklihazırlıklarıveorganizasyonuyapmak.

13. Yemekhaneyeilişkingörevleriyerinegetirmek.

14. Bilgiedinmemüracaatlarınıyönetipilgilibirimlereyönlendirmek.

15. HâkimveCumhuriyetsavcılarıileavukatadaylarınıngereğigibistajyapabilmeleriiçingerekliimkanlarıteminetmek.

16.Keşif,otopsi,vb.içingerekliaraçlarınorganizasyonunuyapmak.

17. CumhuriyetBaşsavcılığının yetki alanında çıkan süreli / süresizyayınlarıteslimalarakalındıbelgesivermekveteslimalınanyayı-nıilgiliCumhuriyetsavcısınaulaştırmak.

18. Tutuklubeklemeodasıbulunanyerlerdebuyerlerikontroletmekveeksiklikleringiderilmesiiçingerekliişlemleriyapmak.

19. İdariişlermüdürüsıfatıileyaptığıdiğergörevleriyapmak.

2- Adli Yardımcılar

HâkimlerinveCumhuriyetsavcılarınınasligörevininyargısalol-duğunahiçkuşkuyoktur.DolayısıylaCumhuriyetsavcılarınınasılgö-revisuç teşkiledenfiilleri soruşturmakvehâkimlerinasligörevideönlerinegelendavalarlailgili“kararvermek”tir.Ancakmuhakemefa-aliyetinintümaşamalarında,soruşturmalarınyürütülmesivedavala-

18

ADLİYE REHBERİ

rınkararabağlanmasınailişkingörevlerinneredeysetamamıherhangibirniteliksınıflandırmasınatabitutulmadanCumhuriyetsavcılarınavehâkimlereverilmiştir.Yetişmeleriuzunzamanveemekalanveme-saileriçokkıymetliolanyargımensuplarıgörevleriniyerinegetirirkenönemliönemsiztümişlemlerikendileriyerinegetirmekteveyasürecibizzatdenetlemektedir.Busebepleyukarıdaifadeedilenasligörevle-rinegereğikadarzamanayırabilmelerizorlaşmaktavebudurumadliişveişlemleringereğindendahauzunsürmesivemakulsüresınırınınaşılabilmesiihtimalinidoğurabilmektedir.

HâkimveCumhuriyetsavcılarınaverilengörevlerinbazılarıhu-kuk fakültesimezunukişilerinkolaylıkla takipedebileceğinitelikte-dir.Ancakherdosyadakibutürişlerbirarayageldiğindemuazzambirişyüküoluşturmaktaveönemlizamankaybınanedenolmaktadır.Busebeple,hâkimlerleveCumhuriyetsavcılarıileişbirliğiiçindeçalı-şarakonlarasoruşturmalarındavalarınveduruşmalarınhazırlığındayardımcıolacak,ilgiliiçtihadıtoplayacakvebirlikteçalıştıklarıyargımensubuncaincelenmekvekararaşamasındayararlanmaküzeredos-yalarailişkinraporyazacakadliyardımcıpozisyonununoluşturulma-sıyararlıolacaktır.BuyollaCumhuriyetsavcılarıvehâkimlerasligö-revlerineyoğunlaşabileceklerhemdosyaincelerkenvehemdeiddia-nameveyakararlarınıyazarkendaharahatçalışmaimkanınakavuş-muşolacaklardır.

ProjekapsamındahazırlananStratejiPlanında,buişleviçinyenibirkadrooluşturulmasıvehukukfakültesimezunlarıarasındanseçi-lecekkişilerinözeleğitimlerinitamamladıktansonrabirkariyerolarakbupozisyondaistihdamedilmeleriönerilmiştir.AncakbuönerininbuşekildehayatageçirilebilmesiiçinbaştaKadroKanunuveAdaletBa-kanlığıTeşkilatveGörevleriHakkındaKanunolmaküzerebirçokya-saldüzenlemededeğişikliğegidilmesiihtiyacısözkonusudur.Busü-recinuzunbirsüredetamamlanabileceğigözönünealınarak,AdaletBakanlığı’nınönerisidoğrultusunda,bukonudakipilotuygulamalariçinhâkimveCumhuriyetsavcısıadaylarındanyararlanılmasıyolunagidilmiştir.Butercihinbiryanfaydasıolarakadaylarınstajsüresinindahaverimlihalegelmesibeklenmektedir.HâkimveCumhuriyetsav-cısıadaylarınınadliyardımcılarıngörevlerinigerçekleştirdikleripilotuygulama,Ağustos2009itibariylepilotadliyelerdebaşlamıştır.

19

ADLİYE REHBERİ

GENELBİLGİLER

A. Mahkemelerde Görev Yapacak Adli Yardımcıların Görev Tanımları

1. Hukukmahkemelerinde,davadilekçelerinidavaşartlarıyönün-deninceleyerekraporsunmak

2. Cezamahkemelerinde,Cumhuriyet Başsavcılığı tarafındangön-derileniddianameleriinceleyerekhâkimeraporsunmak

3. Tensiptaslağınıhazırlayıpparaflandıktansonraiddianameninka-buledilipedilmeyeceğineilişkinhâkimonayınasunmak

4. Arakararlarınınyerinegetirilmesineyöneliktaslaklarıhazırlamak

5. Kalempersonelitarafındanyazılan,ihzarvetutuklamamüzekke-releriniparaflamaksuretiylekontroletmek

6. Talimat, duruşma ve duruşma sonrası işlemlerinde hâkime yar-dımcıolmak

7. Hâkimingörüşüdoğrultusundakısavegerekçelikarartaslakları-nıhazırlamak

8. Harç,vekâletücretiveyargılamagiderlerinihesaplamak

9. Duruşmalara katılmak, ilgili hâkimce incelenmeküzere not tut-mak

10. Bilirkişiraporlarınıinceleyerek,varsaeksikliklerveçelişkilereiliş-kinraporhazırlamak

11. Keşif öncesi gerekli hazırlıkları yaparak, keşif esnasındadinlen-mesigerekenkişilerive sorulacak sorulara ilişkin raporhazırla-mak

12. Doktrinveiçtihatlar(Yargıtay,DanıştayveAvrupaİnsanHaklarıMahkemesi)konusundaaraştırmayapmak

13. Yukarıdabelirtilenişlerlebirlikte AdliYargıHâkimveCumhuri-yetsavcısıAdaylarıileİdarîYargıHâkimAdaylarınınStajDöne-miileStajMahkemelerineİlişkinYönetmeliktebelirtilenveilgilihâkimtarafındanuygungörülendiğerişleriyapmak

20

ADLİYE REHBERİ

B. Cumhuriyet Başsavcılıklarında Görev Yapacak Adli Yardımcıla-rın Görev Tanımları

1. EmniyetveJandarmadangelensoruşturmadosyalarını(fezlekeleri)inceleyerek,yapılmasıgerekenlereilişkinraporhazırlamak

2. Şikâyetdilekçeleriniinceleyerekyapılmasıgerekenleritespitetmek

3. İddianamevekovuşturmayayerolmadığınailişkinkararlariledi-ğerkarartaslaklarınıyazmak

4. Hazırlıkevrakınıinceleyerektakipedilecekusulveesaslarlailişkinraporhazırlamak

5. Otopsivekeşiföncesigereklihazırlıklarıyaparak,dinlenmesigere-kenkişilerivesorulacaksorularıtespitederekCumhuriyetsavcısı-nayardımetmek

6. Duruşmalara katılmak veCumhuriyet savcısı tarafından incelen-meküzerenottutmak

7. Müddetnametaslaklarıtanzimetmek

8. Mahkemelertarafındangörüldüiçingönderilenevraklarıinceleye-reközetçıkarmak

9. Daimi arama evraklarını inceleyerek gerekli yazışma taslaklarınıhazırlamak

10. TalimatişlemlerindeCumhuriyetsavcısınayardımcıolmak

11. Doktrinveiçtihatlar(YargıtayveAvrupaİnsanHaklarıMahkeme-si)konusundaaraştırmayapmak

12. YukarıdabelirtilenişlerlebirlikteAdliYargıHâkimveCumhuriyetsavcısıAdaylarıileİdarîYargıHâkimAdaylarınınStajDönemiileStajMahkemelerineİlişkinYönetmeliktebelirtilenveilgiliCumhu-riyetsavcısıtarafındanuygungörülendiğerişleriyapmak

C. İdari Yargıda Görev Yapacak Adli Yardımcıların Görev Tanımları

1. Mahkemeyegelendavadosyalarıüzerindeilkincelemeyiyapmak

2. Davadosyalarınıinceleyereközetçıkarmak,dosyayıheyetesun-makveheyetçeverilenkararıntaslağınıhazırlamak

3. Keşifgerektirendosyalarınkeşfehazırlanmasüreciniyürütmek

21

ADLİYE REHBERİ

GENELBİLGİLER

4. Arakararlarınıntaslaklarınıhazırlamak

5. Harç,vekâletücretiveyargılamagiderlerinihesaplamak

6. Keşiflerdehâkimeeşlikveyardımetmek

8. Doktrin,DanıştayveAvrupaİnsanHaklarıMahkemesiiçtihatlarıkonusundaaraştırmayapmak

9. Duruşmalarakatılmak

10. Yukarıdabelirtilenişlerlebirlikte AdliYargıHâkimveCumhuri-yetsavcısıAdaylarıileİdarîYargıHâkimAdaylarınınStajDöne-miileStajMahkemelerineİlişkinYönetmeliktebelirtilendiğeriş-leri(bağlıbulunduğuhâkiminuygungörüşüile)yapmak.

3- Basın SözcüleriProjekapsamındadüzenlenençalışmatoplantılarında,basınsöz-

cülüğükonusudaelealınmış,kamuoyununbilgilendirilmesininzo-runluolduğudurumlarda,basınıvekamuoyunudoğrubirşekildebil-gilendirmek,adliyelerdenbilgiedinmeyibirsektörolmaktançıkarıphukukibirsürecekavuşturmakamacıylabasınsözcülüğükurumununihdasınıngerekliolduğutartışılıpbenimsenmiştir.Soruşturmayailiş-kinolarakresmihiçbiraçıklamayapılmadığıdurumlardabasınmen-suplarınınçokçeşitliyöntemlerleeldeettiğivesıklıklaiçeriğigerçeğeuygunolmayan,kulaktandolmaveyayanlışbilgileriçerenbuhaber-leryayılmaktavekamuoyunuyanıltıcıhaberlerbazendemaksatlıola-rakyayılmaktadır.

BazıCumhuriyetsavcılarınınCezaMuhakemesiKanunu’nagöreyürütmekteolduklarısoruşturmalarhakkındabasınveyayınorgan-larınayazılıveyasözlüaçıklamayapmaları,ayrıcasoruşturmaevre-sisırasındagizliliğeuyulmasıkonusundagerekenduyarlılığıgöster-memeleriüzerineCezaİşleriGenelMüdürlüğünün26sayılıGenelgesiyayınlanmışvebaştaTürkiyeCumhuriyetiAnayasasıveilgilimevzu-athükümleriileuluslararasıhukukkaynaklarıanılaraksoruşturmala-rıngizliliğikonusundauyulmasıgerekençerçeveçizilmiştir.Soruştur-maevresindeCumhuriyet savcıları,kovuşturmaevresindehâkimlertarafındannitelik ve içeriği önceden belirlenmemiş şekilde basın veyayın organlarına açıklama yapılması, bazı sakıncalar doğurabilece-ğigibi,kamuoyundayanlışanlamalaraveyorumlaradasebebiyetve-rebilecektir.

22

ADLİYE REHBERİ

Bununlabirlikte,kamuoyununbilgialmaihtiyacınındoğrubirşe-kildekarşılanmasıveyargısalsüreçlereilişkinbilgieksikliği,yanlışlı-ğıveyamuhtemelkastsonucundayargımercilerinivekonunundoğ-rudanyadadolaylıtaraflarınızordurumdabırakacakhaberveyayın-larınönlenmesigereğideaşikardır.İletişimimkanlarınınhızlagelişi-yorolması,makulveuygulanabilirolmayansınırlamalarındüzenle-meseviyesindekalmasıvegenişbirtabanayayılmamasısonucunudo-ğurmaktadır.HernekadarhâkimlerveCumhuriyetsavcılarıarasındaanılandüzenlemevesınırlamalarauymakkonusundatitizdavrandık-larıgörülmekteisedegayriresmiyollardaneldeedilenbilgilerdoğruyorumveyetkinliktenuzakbirşekildekamuoyuilepaylaşılmaktadır.

Türkiye’de Mahkeme Yönetimi Sistemine Destek Projesi kapsamındapilotadliyelerdehayatageçirilmişolanBasınSözcülüğüsistemibuih-tiyacıkarşılamayayönelikbiruygulamaolacaktır.BukapsamdapilotadliyelerdeBasınSözcüsügöreviniüstlenecekhâkimlerveCumhuri-yetsavcılarıbelirlenmişolupkonununhukukiçerçevesivegereklibe-cerilerileilgiliolarakeğitimdengeçirilmişlerdir.

4- Danışma Masaları

AdliyeSaraylarıözelliklebüyükkentlerimizdeciddibüyüklükle-reulaşmışbinalardır.Günlükziyaretçisayılarıbinlerleifadeedilmek-tedir.ÖrneğinAnkaraAdliyesindegünlük ziyaretçi sayısı 35.000 ila60.000arasındaseyretmektedir.Bukişilerinbazılarıadliyeyesıkçage-liyorolsada,önemliçoğunluğugünlükhayatındaadliyeyegelmeyen,ömrüboyunca ancak bir kaçdefa adliye binasını ziyaret etmiş kişi-lerdir.Doğalolarakneredehangi işinyapıldığını,hangi işleminasılyapmakgerektiğinibilmemektedirler.Bukişilerinneyi,nasılyapma-larıgerektiğikonusundabilgialacaklarıbiryerbulunmadığıiçinad-liye dış kapısında güvenliği sağlayan polislerden başlayarak, adliyekoridorlarında çay odalarına, temizlik görevlilerine, kalempersone-line,duruşmasırasıbekleyenavukatlara,odalarındaçalışmaktaolanhâkimlereveCumhuriyetsavcılarına,hattaişiçinadliyeyegelmişbaş-kavatandaşlaradanışmalarısıkçagörülenbirdurumdur.

Danışmamasasınınbulunmamasınedeniyleenbasitişleriçinge-lenkişilerdahi;neyi,nasıl,neredeyapacağınıanlayanakadaradliyeiçindedolaşmakzorundakalmakta,danıştığıkişileringöreviolmama-sınedeniylesorularınacevapvermemelerigerginliklerevetartışmala-

23

ADLİYE REHBERİ

GENELBİLGİLER

ranedenolabilmektedir.Budurumhemvatandaşlarınaldığıhizmetinkalitesinihemdeadliyepersonelininveriminidüşürmektedir.

Danışmamasaları ile, adliyeye gelenkişilerin ihtiyaçduydukla-rıhizmetiadliyedenalıpalamayacaklarınınnetleştirilmesi,birimlerinadliye içindeyerlerikonusundakendilerinebilgiverilmesi,UYAP’takayıtlıbasitkonulardabilgilendirilmelerivebroşürleryoluylaaydın-latılmalarısayesindeniteliksiztrafiğinönünegeçilmesihedeflenmek-tedir.

Danışma masaları vatandaşlarımızın koridorlarda vakit kaybet-melerini ve rastgele birimlere girip çıkmalarını engelleyerek anındabilgialmalarınısağlamanınyanısırapersonelinsüreklikendigörevle-rineilişkinolmayansorularlaasılişindenalıkonulmasınınönünege-çilmesindedeetkingörevüstlenecektir.Böylecehemvatandaşlarasu-nulanhizmetinkalitesiartacak,hemdebuhizmeteulaşmalarıkolay-laşacaktır.

5- Ön Bürolar

AdliyelerdekikalemlerhâkimveCumhuriyetsavcılarınınyaptık-larıişlerinmutfağınıteşkiledengörevtanımlarınasahipkenayrıcaka-lemyönetmeliklerindebelirtilengörevlerledeadliyeileilgilitümev-rakakışınıteminedenbirimlerdir.Kalemlerbuişyüküneekolarak,yeni sistemdedanışmamasalarındacevaplanacakgereksiz sorularınveişlem-adrestariflerinindeyeganeadresikonumundadırlar.

Kalemlermevcutişlerininyanısıragelenkişilereevraklarınnasıldoldurulacağı,neredenalınacağı,kimlerdenyardımalınacağı,buev-raklarakimlerdenonayalınmasıgerektiğigibikonulardabilgivermekdurumundakalmaktadırlar.Budurumbubirimleringereğindenfaz-labaskıaltındakalmasınayolaçmaktavekalempersonelibuortam-dahissettiğisürekliişyetiştirmestresiilearzuettiğinitelikteişçıkara-mayabilmektedir.

Ayrıcakalemlerçokrahatlıklabaşkabirimlerinyürütebileceğika-rarnüshasıteminetme,davadosyasuretiteminetmevb.gibiişlemler-lede ilgilenmekzorundakalabilmektedirler.UYAPüzerindenteminedilebilecekduruşmasaatleri,davadurumugibibilgilerdeyineka-lemlerdentalepedilmektedir.Kontroledilmeyenböylesibirinsantra-fiğiilemuhatapolmakdurumundakalankalemleraslîgörevleriniye-rinegetirmektezorlanmaktadır.

24

ADLİYE REHBERİ

HeradliyedeyaşanmaktaolanbutürsorunlarınçözümüiçinProjekapsamındageliştirilençözüm,önbürolarınkurulmasıdır.Birçokül-kedebaşarılıuygulamalarıgözlemlenenönbürolardanışmamasala-rınınçokdahaötesindebirgörevüstlenerekbiroyunkurucugibiadlibirimlerinsağlıklıçalışmasınayardımcıolacaklardır.

Kişilerceadliyeyesunulanveadliyedentalepedilenhertürlüev-rakailişkinişlemlerönbürolarcatakipedilecekvesonlandırılacaktır.Bir başka deyişle ön bürolar, kalemlerde yapılan işlemlerinin birço-ğununneticelendirileceğibirimlerolacaktır.Dilekçeteslimi,dosyayabelgevedelileklenmesi,dosyanüshalarınınalınması,vb.halihazırdakalemlerdeyapılanişlemlerinönbürolardatamamlanmasıhedeflen-mektedir.Çalışmalardaaksamaolmamasıveyeniuygulamalaryapar-kenvatandaşlarınmağdurolmamasıdüşünülerek,önbürolardagö-revlendirilecekpersonelinadliyeninvekalemlerinişleyişinibilentec-rübelimemurlararasındanseçilmesiuygunbulunmuştur.

Önbürolarınkurulmasıvefaaliyetegeçmelerininardındankalem-lerdeçalışanpersoneldaharahatvemüdahalesizortamlardaçalışmaimkanıbulacaktır.Önbürouygulamasıaşağıdaanlatılankısıtlıalanlarilebirliktedeğerlendirilmelidir.

6- Kısıtlı Alanlar

Türkadliyesindeötedenberioldukçafazladillendirilenancakçö-zümgetirilemeyen sorunlardanbir tanesideyargıunsurlarının ses-sizve işlerineyoğunlaşacaklarıortamlarıbulamadıklarına ilişkindir.AdliyebinalarındagörevyapanpekçokhâkimveCumhuriyetsavcısısessizbirortamdasakincedosyalarınıinceleyememektenyakınmakta-dır.Gerçektendeadliyekoridorlarındavarolankalabalık,kimizamançarşı-pazargörüntüsüoluşturmaktadır.Oncauğultuarasındakapılarıaçıkşekildeçalışan,heranvatandaşındeğişiktalepleriylekarşıkarşı-yakalankalempersoneliilehâkimveCumhuriyetsavcılarınınbukar-maşaiçindeişlerineyoğunlaşmalarınıvearzuettikleriderecedenite-likli işüretebilmelerinibeklemekmümkündeğildir.TürkiyedeMah-kemeYönetimiSistemineDestekProjesikapsamındabumeseledeelealınmışvebirdiziçözümönerilerigeliştirilmiştir.

Başlıcatespit;adliyeyegirenherkesinheralanaserbestçeerişme-sinindoğruolmadığıyönündeoluşmuştur.Ancakbukısıtlamahiçbirşekildebaşvurusahibininişihalledilmeksizinadliyedençıkıpgitme-

25

ADLİYE REHBERİ

GENELBİLGİLER

si şeklindeyorumlanmamalıdır.Hemadliyede işi olanlarınamacınaulaşmasınıkolaylaştıracakhemdeadliyemensuplarınınsakinbiror-tamdaçalışmalarınısağlayacakbiryöntemgeliştirilmelidir..

Bukapsamdakısıtlıalanlarolarakadliyedebelirlenecekolanma-haller,baştahâkimveCumhuriyetsavcısıodalarıilekalemlerdir.Uy-gulamakısaca,butürçalışmaodalarınınbulunduğukoridorlarınkişikalabalığından ve sesten arındırılması, başkaca mahkeme birimle-ri tarafındançözümgetirilebilecekbaşvurularınhâkimveCumhuri-yet savcısınıveyakalempersonelinimeşgul etmemesi, ancakzarurihallerdeçalışmakoridorlarınabaşvurusahibiningirebilmesişeklindeözetlenebilir.Budoğrultudabukoridorlarziyaretçierişiminekapatıla-cakveyalnızcaizinalankişileringirişineizinverilecektir.

Yukarıdaelealınanönbürovedanışmamasasıgibiprojeuygula-malarıdakısıtlıalanlarsisteminidestekleyiciyanunsurlarolarakde-ğerlendirilebilecektir.

Kısıtlıalankavramıileanlatılmakistenen,adliyeiçindekiherbi-rimeheristeyeninistediğiandaveşekildegirmesininkısıtlanmasıdır.Busayedeciddiodaklanmayıgerektiren, ihtisasvetecrübeileyürü-tülebilen görevlerin yapılabilmesi içinmümkünortamoluşabilecek-tir.Unutulmamalıdırki,adaleteerişimhâkimodasınaserbestçeerişimdemekdeğildir.

Makulbirgerekçe ileveyaözelsebeplerlekısıtlıalanlardabulu-nanadliyemensuplarıilegörüşmekisteyenkişilerinbualanlaragiri-şimümkünolmalıancakbuerişimziyaretedileceklerinbelirlediğibi-çimdeveonlarıişleriniyapamazhalegetirmeyecekzamandilimlerin-demümkünolmalıdır.

Buçerçevedeadliyelerde3alanoluşturulmasıönerilmiştir:açık,yarıkısıtlıvekısıtlıalanlar.Tamerişimli,yarıerişimli,erişimsizböl-geler.

Açık alanlar adliyeyi ziyaret eden tüm vatandaşların rahatlıklaulaşabileceği,girmekiçinhiçbiryetkilendirmeyeihtiyaçduyulmayanalanlardır.Danışmamasaları,önbürolar,Baroodası,harçvezneleri,duruşmasalonları,kafeteryalar,beklemesalonları,adlitıpbirimi,adlisicilbürosubualanlaraörnekolaraksayılabilir.

Yarıkısıtlıalanlarancakbirinciseviyeyetkilendirmeyesahipziya-retçilerinbulunabileceklerialanlarıifadeetmektedir.Kalemlervesor-guodalarıbutüralanlardır.

Kısıtlıalanlar isesonseviyeyetkilendirmeyesahipziyaretçilerin

26

ADLİYE REHBERİ

girebileceklerialanlarıifadeetmektedir.HâkimveCumhuriyetsavcı-sıodaları,kütüphaneler,arşivlerveemanetodalarıbualandayerala-caktır.

Kısıtlı alan uygulaması yönlendirme işaretleri, kat planları gibigörselunsurlarladadesteklenerekvatandaşlarınadliyeiçindearadık-larıbölgelerirahatlıklabulmalarısağlanacaktır.

Kısıtlı alanların uygulaması, kişileri hak kaybına uğratmayacakveadliyedekiişleyişiaksatmayacakşekildepilotadliyeyönetimlerin-cedetaylandırılacaktır.LütfenbukonudadahadetaylıbilgiiçinAdli-yeMüdürüilegörüşünüz.

7- Broşürler

Projekapsamındahazırlananvepilotadliyelerdedağıtılanbroşür-lerinhazırlanmaamacıvatandaşınadlisüreçlereilişkintemelbilgiek-sikliğinigidererekhakkayıplarınıönlemekvekamuoyundahukukveadli sistemhakkındaki bilgi ve farkındalık seviyesini yükseltmektir.Broşürler,bilgiihtiyacınıadliyeiçindeçeşitlibirimlererastgeleuğra-yaraksorduğusorularilegidermeyeçalışanziyaretçilerinönlenmesiiçindeyararlıbiraraçolacaktır.Kısıtlıalanuygulamasıileartıkeski-sigibibirimlereerişemeyecekolankişilerebroşürleraracılığıiledoğ-rubilgilerkolaycaanlaşılırbirdildesunulacaktır.Buuygulamanındo-ğalbirsonucuolarak,eksikbilgiilehazırlanmışolanyanlışveyayeter-sizevraklauğraşmazorunluluğudaortadankalkacaktır.Vatandaşlardoğrubilgileredayalıolaraktaleplerdebulunacaklarvebutaleplerinişlenmesiveneticelendirilmesidekolayolacaktır.

Dikkatedilmesigerekenönemlihususlardanbirisibroşürlerinni-teliğidir.Broşürlerhiçbirsuretlebiravukattanalınacakhukukidanış-ma veya temsil hizmetine ikame olarak düşünülmemelidir. Bunun-labirlikte,birkonudakamuoyundakibilgiveanlayışeksikliğidebirmeslekgrubunungeçimkaynağıolarakalgılanmamalıdır.

TÜRKADALETSİSTEM

İ

27

TÜRKADALETSİSTEMİ

28

A.GenelOlarakMahkemeler.................................................................. 29 1.AdliYargı........................................................................................... 29 2.İdariYargı.......................................................................................... 31 3.AskeriYargı....................................................................................... 32 4.UyuşmazlıkMahkemesi.................................................................. 33 5.AnayasaMahkemesi......................................................................... 33 B.KamuveYargıEtiği.............................................................................. 34 C.AdliYardım............................................................................................ 37 D.YargılamaveSoruşturmaGiderleri................................................... 39 E.NöbetçiHâkimveCumhuriyetSavcısıSistemi................................ 41 F.MahkemeKararlarınınİcraveİnfazı.................................................. 43 G.CumhuriyetSavcılığıveMahkemeKararlarınınAçıklanması...... 45 H.KanunYolları........................................................................................ 52

TÜRKADALETSİSTEM

İ

29

A. Genel Olarak Mahkemeler

Kaynak: Kemal Gözler’den alınarak geliştirilmiştir. (Kemal Gözler, Genel Hukuk Bilgisi. Ankara; Ekin, 2008, s.36.)

* Bakınız 1.2.1. Bölge Adliye Mahkemeleri

1. Adli Yargı

1.1. İlk Derece Mahkemeleri

1.1.1.HukukMahkemeleri

Adlisistemimizdehukukmahkemeleri“sulhhukukmahkemele-ri”ve“asliyehukukmahkemeleri”olmaküzereikiyeayrılır.Sulhhu-kukveasliyehukukmahkemelerindekuralolarakCumhuriyet sav-cısıbulunmaz.Asliyehukukmahkemelerikuralolarak,başkamah-kemeleringörevalanınagirdiğikanunlagösterilmeyentümkonularabakmayetkisinesahiptir.Ancak,çağdaşgelişmelerdikkatealınarakveyargınınetkinçalışmasının teminiamacıyla ihtisasmahkemeleriku-rulmasıyolunagidilmiştir. İhtisasmahkemelerininkurulmadığıyer-lerdebumahkemeleringörevalanınagirenkonulargenelkuralgereğiasliyehukukmahkemelerindegörülmektedir.

���������� ��������������

���������������������

���������������������

������������������

�����������������

���� ������������

���������� �����������

����� �������

������� �������

������ ������������

� �����­��� ����������

������������

�������­��� �������

��������� �������

����� ���

���� ���

�­��� ���

����� ���

������� ���

����� ���

ADLİYE REHBERİ

30

1.1.2. CezaMahkemeleri

Cezamahkemelerisulhceza,asliyecezaveağırcezaolmaküze-reüçeayrılır.Bunlargenelmahkemelerdir.Bunlarınyanında,hukukmahkemelerindeolduğugibiihtisasmahkemesiniteliğindecezamah-kemeleridevardır:Özelyetkiliağırcezamahkemeleri,çocukmahke-melerivetrafikmahkemelerigibi.

1.2. Üst Derece Mahkemeleri

1.2.1.BölgeAdliyeMahkemeleri(İstinafMahkemeleri)

Adliyargıikinciderecemahkemeleri,bölgeadliyemahkemeleri-dir. Bölge adliyemahkemeleri, coğrafidağılımve iş yoğunluğugözönünealınarakbelirlenenyerlerde,HâkimlerveSavcılarYüksekKu-rulununolumlugörüşüalınarakAdaletBakanlığıncakurulur.

Bölge adliye mahkemelerinin yargı çevrelerinin belirlenmesine,değiştirilmesineveyabumahkemelerinkaldırılmasınaAdaletBakan-lığınınönerisiüzerineHâkimlerveSavcılarYüksekKuruluncakararverilir.

BölgeAdliyeMahkemelerinin kuruluşuna ilişkin 5235 sayılı ka-nunyürürlüğegirmişvebumahkemeler9merkezdekurulmuşancakpersonelvealtyapıeksikliğinedeniilebukitabınhazırlandığıtarihiti-bariilehenüzfaaliyetegeçmemiştir.BölgeAdliyeMahkemelerifaali-yetebaşlayıncayakadarYargıtayesaslıtemyizsistemidevametmek-tedir.

1.2.2.Yargıtay

Yargıtay,adliyemahkemelerinceverilenvekanununbaşkabiradliyargımerciine bırakmadığı karar ve hükümlerin son incelememer-ciiolanbağımsızbiryüksekmahkemedir.Yargıtay;BirinciBaşkanlık,CezaveHukukGenelKurulları,Daireler,YargıtayCumhuriyetBaş-savcılığı,bürolarveidaribirimlerdenoluşur.Yargıtay’dayirmibirhu-kukveonbircezadairesiolupherdairedebirdairebaşkanıileyeterikadarüyebulunur.

ADLİYE REHBERİ

TÜRKADALETSİSTEM

İ

31

2. İdari Yargı

Kamu kurumlarının yapmış olduğu düzenleme, iş ve işlemlerekarşıaçılandavalarabakmakidariyargınıngörevidir.İdariyargı,ida-revevergimahkemeleriilebölgeidaremahkemeleriveDanıştay’danoluşmaktadır.

İdariyargıdaensıkgörülendavakonularıarasında,memurlarınatama,nakilvegörevdenalmakararları,disiplinhukukunailişkinda-valar,vergicezaları,yönetmelikleriniptaliistemleri,devletkurumla-rıncaaçılansınavlarınsonuçlarınailişkinitirazlarileidaredenistene-cektazminatlarailişkindavalarsayılabilir.

2.1. İlk Derece Mahkemeleri

2.1.1.İdareMahkemeleri

Bir başkan ve iki üyeden oluşur. İdare mahkemeleri idarî yar-gı kolunun genel görevli ilk derecemahkemesidir. Kanunlarla baş-kayargıyerleriningörevalanınabırakılmayaniptalvetamyargıda-valarına idaremahkemeleribakar.Yanibir idarîdava,vergimahke-meleriningörevinegirmiyorsaveodavailkderecemahkemesiolarakDanıştay’ındagörevinegirmiyorsa,idaremahkemesindebakılır.

2.1.2.VergiMahkemeleri

Vergiuyuşmazlıklarıkonusundailkderecemahkemesiolarakgö-revyapanyargıorganlarıdır.Genelbütçeye,ilözelidareleri,belediyeveköylereaitvergi,resimveharçlarlabenzerimaliyükümlervebun-larınzamvecezalarıylatarifelereilişkindavalarıve6183sayılıAmmeAlacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanunun uygulanmasındandoğanuyuşmazlıklarıçözmeklegörevlidirler.

2.2. Üst Derece Mahkemeleri

İdarevevergimahkemelerininkararlarınakarşıyapılacakbaşvu-ruların incelenmesi için ikimerciöngörülmüştür.Tekhâkimtarafın-danverilmişkararlarakarşıyapılanbaşvurularbölgeidaremahkeme-lerindeincelenir. İdarevevergimahkemelerinkurulhalindeverdiğikararlarakarşıyapılanbaşvurular,Danıştay’daincelenir.

ADLİYE REHBERİ

32

2.2.1.BölgeİdareMahkemeleri

Bölgelerincoğrafîveişdurumunagöreİçişleri,MaliyeveGümrükBakanlıklarınıngörüşüalındıktan sonraAdaletBakanlığı tarafındankurulur ve yargı çevresi saptanır. Bölge idaremahkemeleri bir baş-kanveikiüyedenoluşur.Görevi,idarevevergimahkemelerinintekhâkimleverdiğikararlarakarşıyapılanitirazlarileidarevevergimah-kemeleriarasındaçıkacakgörevveyetkiuyuşmazlıklarınabakmaktır.

2.2.2.Danıştay

İdari yargı ilk derecemahkemelerinin vermiş olduğu kararlarıntemyizedilmesihalindebukararlarıincelemekDanıştay’ıngörevidir.BaşbakanveyaBakanlarKuruluncagönderilenkanuntasarılarıhak-kındadüşüncesinibildirmek, tüzüktasarılarınıve imtiyazşartlaşmavesözleşmeleriniincelemekdeDanıştay’ıngörevalanınagirmektedir.Ayrıca,kanunlagösterilenbelirlikonulardailkderecemahkemesiola-rakgörevyapmaktadır.Danıştayonüçdaireyeayrılmışolup,GenelKurul,İdariİşlerKurulu,İdariveVergiDavaDaireleriGenelKuruluileİçtihatlarıBirleştirmeKurulugibikararorganlarıvardır.

3. Askeri Yargı

3.1. Askerî Ceza Yargısı

Askerî mahkemelerin görevi Anayasada düzenlenmiştir. Bunagöre askerî mahkemeler ve disiplin mahkemeleri “asker kişilerin,askerîolansuçlarıilebunlarınaskerkişileraleyhineveyaaskerîma-hallerdeyahutaskerlikhizmetvegörevleriileilgiliolarakişlediklerisuçlaraaitdavalarabakmaklagörevlidirler”.

Askerîyargıdaadliyargıgibiikiderecelidir.

3.1.1.İlkDereceMahkemeleri

Askerîcezayargısınınilkderecemahkemeleri“askerîmahkeme-ler”ve“disiplinmahkemeleri”olmaküzereikiyeayrılır.

3.1.1.1 Disiplin Mahkemeleri

Disiplinmahkemeleribiribaşkanikisiüyeolmaküzereüçsubay-dankurulur.

3.1.1.2. Askerî Mahkemeler

ADLİYE REHBERİ

TÜRKADALETSİSTEM

İ

33

Askerîmahkemeler,ikiaskerîhâkimvebirsubayüyedenoluşur-lar.Askerîmahkemelerdeiddiamakamıaskerîsavcıdır.

3.1.2.ÜstDereceMahkemesi:AskerîYargıtay

Askerîmahkemelerceverilenkararvehükümlerinson incelememerciiolarakgörevyapar.AskerîYargıtay’da,beşdaire,birDairelerKurulu,birGenelKurulvebirdeBaşkanlarKuruluvardır.Herdairebirbaşkanvedörtüyenintoplanmasıylakararverir.

3.2. Askerî İdarî Yargı: Askerî Yüksek İdare Mahkemesi

Ülkemizdeaskerîidarîyargıtekdereceliolarakörgütlenmiştir.İkidaireolarakçalışır.Herdairebirbaşkanvedörtüyeilekararverir.As-keriYüksekİdareMahkemesiTürkSilahlıKuvvetlerindegörevlibulu-nanveyahizmettenayrılmışolansubay,askerimemur,astsubay,aske-riöğrenci,uzmançavuş,uzmanjandarmaçavuş,erbaşveerlerilesivilmemurlarhakkındakidavalarabakar.

4. Uyuşmazlık Mahkemesi

Adli, idariveaskeriyargımercileriarasındazamanzamanhan-gimerciingörevliolduğukonusundauyuşmazlıkortayaçıkabilmek-tedir.Buuyuşmazlıklarıçözerekgörevlimahkemeyitespitedenmah-kemeyeUyuşmazlıkMahkemesidenir.Mahkemebirbaşkanileonikiasilveonikiyedeküyedenkurulur.

5. Anayasa Mahkemesi

AnayasaMahkemesi’nintemelgörevi,yasamaorganınınkimiiş-lemlerininAnayasa’yauygunluğunudenetlemektir:Anayasamadde148’de“AnayasaMahkemesi,kanunların,kanunhükmündekararna-melerinveTürkiyeBüyükMilletMeclisiİçtüzüğününAnayasayaşekilve esas bakımlarından uygunluğunu denetler” denmektedir.AyrıcaAnayasaMahkemesi,AnayasadeğişikliklerindeAnayasa’dabelirtilenbiçimkurallarınauyulupuyulmadığıbakımındandadenetimyapar.

Anayasa Mahkemesi, Anayasa’ya uygunluk denetimi dışındaAnayasa ileverilendiğergörevlerideyerinegetirir.Bunlardanbiri;Cumhurbaşkanı’nı,BakanlarKuruluÜyelerini,AnayasaMahkemesi,Yargıtay,Danıştay,AskerîYargıtay,AskerîYüksek İdareMahkemesi

ADLİYE REHBERİ

34

Başkanveüyelerini,CumhuriyetBaşsavcılarını,CumhuriyetBaşsav-cıvekilini,HâkimlerveSavcılarYüksekKuruluveSayıştayBaşkanveüyelerinigörevleriyleilgilisuçlardandolayıYüceDivansıfatıylayar-gılamaktır.

Siyasipartilerinkapatılmasınınkararabağlanmasıvesiyasipar-tilerinmalidenetimlerideAnayasaMahkemesiningörevlerindendir.

B. Kamu ve Yargı EtiğiHâkimveCumhuriyetsavcılarısoruşturmaveyayargılamayapıp

birkararveririkentarafsızvebağımsızolmalıdır.Bununlabirliktedışdünyadadakendisinintarafsızvebağımsızolduğu,ayrıcadoğrudav-randığı izleniminivermelidir.Bunun içinkonuşmalarına, ilişkilerinevedavranışlarınasonderecedikkatetmelidir.

Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 20/11/2007 tarih, 2007/5.MD-83esas,2007/244kararsayılıilâmında,“…HâkimveCumhuriyetsavcı-larınaAnayasaveyasalarlaaçıkçaverilengörevveyetkilerinyanında,bugörevveyetkilerinkullanılmasısırasındauyulmasıgereken ilke-lerdegözönündebulundurulmalıdır.HernekadarhâkimlikveCum-huriyetSavcılığıayrıgörevlerolarakgörülmekteisede;TürkHukukSistemindegereksadeceHâkimlerveSavcılarYüksekKurulununuy-gunbulmasıylahâkimlerinCumhuriyetsavcısı,Cumhuriyetsavcıla-rınınhâkimolarakatanmalarınınmümkünbulunması,gerekseCum-huriyetsavcılarınınşüphelininhemlehine,hemdealeyhineolande-lilleritoplamalarınınzorunluolmasınedeniyle,hâkimveCumhuriyetsavcılarınıntaşımalarıgerekenözelliklerveuymalarıgerekenmeslekkurallarıaçısındanhâkimlerileCumhuriyetsavcılarıarasındaönemlibirfarkbulunmamaktadır.HâkimveCumhuriyetsavcılarınıngörev-lerinihangi esaslaragöreyapmaları gerektiği konusundamevzuatı-mızdaaçıkbirdüzenlemebulunmamaktadır.Bununlabirlikte,buko-nudakienönemliuluslararasımetinBirleşmişMilletlerİnsanHaklarıKomisyonunun23Nisan2003tarihlioturumundakabuledilmişolanBangalor Yargı Etiği İlkeleridir. NitekimHâkimler ve Savcılar Yük-sekKurulunun27/06/2006günve315sayılıkararıiledeBangalorYar-gıEtiğiİlkelerininbenimsenmesinekararverilmişvebuhususAda-let Bakanlığı PersonelGenelMüdürlüğünce tümhâkimveCumhu-riyetsavcılarınagenelgeşeklindeduyurulmuştur.Bubelgedealtıte-meldeğerdenbahsedilmişvebudeğerlereilişkinilkelertanımlanmış-tır.Adıgeçenbelgedekorunandeğerler;bağımsızlık,tarafsızlık,doğ-rulukvetutarlılık,dürüstlük,eşitlik,ehliyetveliyakatolaraksayılır-ken,diğerkapsamlıaçıklamalarınyanındabağımsızlıktanbahsedilir-

ADLİYE REHBERİ

TÜRKADALETSİSTEM

İ

35

ken;“hâkim,geneldetoplumdan,özeldeisekararvermekzorundaol-duğuihtilâfıntaraflarındanbağımsızdır.Tarafsızlıktanbahsedilirken,‘tarafsızlık,yargıgörevinintamvedoğrubirşekildeyerinegetirilme-sininesasıdır.Buprensip,sadecebizatihikarariçindeğil,aynızaman-dakararınoluşturulduğusüreçaçısındandageçerlidir.Hâkim,yargı-salgörevlerinitarafsız,önyargısızveiltimassızolarakyerinegetirme-lidir.Hâkim,mahkemedevemahkemedışında,yargıveyargıçtaraf-sızlığıaçısındankamuoyu,hukukmesleğivedavataraflarınıngüveni-nisağlayacakveartıracakdavranışlariçerisindeolmalıdır.’Doğrulukvetutarlılıktanbahsedilirken,‘hâkim,meslekîdavranışşekliitibarıy-la,makulolarakdüşünmeyeteneğiolanbirkişideherhangibirserze-nişeyolaçmayacakhalvetavıriçindeolmalıdır.Hâkiminhalvedav-ranıştarzı,yargınındoğruluğunavetutarlılığınailişkininancıkuvvet-lendiricinitelikteolmalıdır.Adaletingerçekanlamdasağlanmasıka-dargerçekleştirildiğiningörüntüolaraksağlanmasıdaönemlidir.’Dü-rüstlükten bahsedilirken, ‘dürüstlükvedürüstlüğüngörüntü olarakortayakonuluşu,birhâkimin tümetkinliklerini icradaesaslıbirun-surdur.Hâkim,hâkimdensadırolan tümetkinliklerdeyakışıksızveyakışıkalmayangörüntüleriçerisindeolmaktankaçınmalıdır.Kamu-nunsüreklidenetimsüjesiolanhâkim,normalbirvatandaştarafındansıkıntıvericiolarakgörülebilecekkişiselsınırlamalarıkabullenmelivebunlaraisteyerekveözgürceuymalıdır.Hâkim,özellikleyargımesle-ğininonuruylauyumlubirtarzdadavranmalıdır.Hâkim,kendimah-kemesinde,hukukmesleğiniicraedenkimselerleolanbireyselilişkile-rinde,objektifolarakbakıldığındatarafgirlikveyabirtarafameyletmegörüntüsüyadaşüphedoğuracakdurumlardankaçınmalıdır.Hâkim;ailesinin,sosyalveyadiğerilişkilerinin,hâkimolarakmeslekidavra-nışlarınıveyavereceğiyargısalkararlarıetkilemesine izinvermeme-lidir.Hâkim,hâkimlikmesleğininprestijini;kendisine,aileüyelerin-denbirisineveyaherhangibirkimseyeözelçıkarsağlayacakşekildenekendikullanmalınedebaşkabirisinekullandırtmalıdır.Ayrıcahâkim,yargıgörevininyerinegetirilmesinde,herhangibirkimseninkendisi-nietkileyebileceğiizleniminenekendisiyolaçmalıdır,nedebaşkala-rınınböylebirizlenimeyolaçmalarınamüsaadeetmelidir.Hâkimveaileüyeleri;yargısalgörevlerinyerinegetirilmesineilişkinolarak,birşeyinhâkimtarafındanyapılması,yapılmamasıveyayapılmasınaka-yıtsızkalınmasıileilintiliherhangibirhediye,birkredi,birteberruyadabir iltimastalebindebulunmalarıveyakabuletmelerikonusundaizinveremez.’Eşitliktenbahsedilirken,‘yargıçlıkmakamınıngerektir-diğiperformansaçısındanasılolan;herkesinmahkemelerönündeeşitmuameleyetabitutulmasınısağlamaktır.’Ehliyetveliyakattenbahse-

ADLİYE REHBERİ

36

dilirken,‘hâkim,yargısalgörevlerinilayıkıylayerinegetirilmesineuy-gundüşmeyendavranışlariçerisindebulunamaz”denilmeksuretiylebirhâkimin(Cumhuriyetsavcısının)uymasıgerekenetikdeğerlerözüitibarıylaortayakonulmuştur.

AvrupaSavcılarıKonferansı’nın 29-30Mayıs 2005 tarihli 6. otu-rumunda kabul edilerek, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca10/10/2006günve424 sayı ilebenimsenmesinekararverilip,AdaletBakanlığı Personel Genel Müdürlüğünce de hâkim ve CumhuriyetsavcılarınaduyurulanSavcılarİçinEtikveDavranışBiçimlerineİliş-kinAvrupaEsasları“Budapeşteİlkeleri”dehemenhemenBangalorİl-keleriilebenzermahiyettedir.

HâkimveCumhuriyetsavcılarınıngörevlerininözelliğinedeniy-leresmiveözelyaşantılarındakiilişkilerindeherkestendahadikkatliolmazorunluluğuolduğu,ölçülüyakınlıklarıaşmamasıgerektiğiyad-sınamazbirgerçektir.Builkelerışığındadeğerlendirildiğinde,bilebiletaraflıdavranarakyanlışbirişlemyapmasıveyakararvermesinindı-şında,böylebirkararvermesebileo intibaıuyandırabilecek şekildedavranışlariçerisinegirebilen,herkonudanormalbirkimsegibihare-ketetmeserbestîsinesahipolmayanbirhâkimveyaCumhuriyetsav-cısının,bu türdavranışları sorumluluğugerektirecekniteliktekabuledilmektedir.BirYargıtayCezaGenelKurulukararında,“…Cumhu-riyetsavcısısanığın,tutuklununyakınıylarestorandayemekyiyipko-nuşmasıveonaavukattavsiyeetmesiilesaygınlık,güvenduygusunusarsması,görevinidoğruvetarafsızyapamayacağıkanısınıuyandır-masınedeniyle2802sayılıHâkimlerveSavcılarYasasının62,65/a,68.maddelerineuyandisiplincezasınıgerektirir”denilmektedir.

Şuhalde;hâkimlerveCumhuriyetsavcılarıAnayasaveyasalarlakendilerineverilengörevveyetkileri,yazılıolanveyaolmayanancakevrenselanlamdahâkimveCumhuriyetsavcılarıbağladığındadakuş-kubulunmayanetikkurallaratabiolarakyerinegetirmelidirler.Aksi-nedavranışınortayaçıkaracağısonuçların,suçveyadisiplinsoruştur-masınıgerektireceğindensözedilmesininolanaklıbulunduğuaçıktır.

ADLİYE REHBERİ

TÜRKADALETSİSTEM

İ

37

C. Adli Yardım

1. Hukuk Mahkemelerinde Adli Yardım

Hukuksistemimizdeadliyardımterimiikifarklıanlamagelmek-tedir:

1- Mahkememasraflarınınkamutarafındanüstlenilmesi.Uygu-lamadabutüre,adlimüzaharetadıdaverilmektedir.

2- Maddîimkanlarıavukattutmayayeterliolmayankişilere,üc-retidevlettarafındanödenenbiravukatatanmasıdır.

Birincianlamıileadliyardım,yanimahkememasraflarınınkamutarafındanüstlenilmesiHukukUsulüMuhakameleriKanunu’ndadü-zenlenmiştirvebuyöndekitaleplermahkemetarafındankararabağ-lanır.İkincianlamdaadliyardımyaniavukatatanmasıiseAvukatlıkKanunu’ndadüzenlenmiştirvebutaleplerilgiliBaroBaşkanlıklarıta-rafındankararabağlanır.

Mahkemelerceadliyardım talebikonusundaverilenkabulveyaredkararlarıkesindir.Ancakadliyardımtalebindebulunanbirkim-se,bunuhaklıgösterecekyenibirsebebinortayaçıkmasıhalinde,yeni-denadliyardımtalebindebulunabilir.Adliyardımtalebikabuledilentaraftanyargılamaharçvegiderleri talepedilmez.Yargılamasonuç-landığında,davanınkazanılmasıhalindeharçvemasraflarkarşıtarafayükletilmektedir.Davanınkaybedilmesihalindeise,karşıtarafınöde-diğiveadliyardımnedeniylealınmayanharçvemasraflarödenmekzorundakalınacaktır.

Maliyetersizliknedeniyleavukattutamayacakdurumdaolankişi-ler,davalarınınadliyardımyoluileteminedilecekbiravukattarafın-dantakipedilebilmesiiçinBaroBaşkanlığınabaşvurabilirler.BaroBaş-kanlıklarıadliyardımtalepleriniinceleyipkararabağlamakiçinBaroYönetimKurulundanbirveyadahafazlaavukatıgörevlendirebilecek-lerigibibulunduklarıilinbüyüklüğünegöreBarobünyesindeadliyar-dımkomisyonlarıdakurabilirler.Adliyardımdagörevalmakkonu-sundagönüllüolanavukatlar,görevlendirmedeadaletinsağlanmasıbakımındanbelirlibirsıradahilinde,bukomisyonlar tarafındangö-revlendirilir.Kendisineavukatatanankişilertümmahkememasrafla-rınıüstlenmekleyükümlüdürler.

Herikiadliyardımyöntemininbirlikteuygulanmasıdamümkün-dür.

ADLİYE REHBERİ

38

2. Ceza Yargılamasında Adli YardımŞüpheliveyasanıkmüdafiseçecekdurumdaolmadığıvebirmü-

dafiyardımındanfaydalanmakistediğitakdirde,barotarafındanken-disiiçinbiravukatgörevlendirilir.Müdafiibulunmayanşüpheliveyasanık;çocuk,kendisinisavunamayacakderecedemalulveyasağırvedilsizise,istemiaranmaksızınbirmüdafigörevlendirilir.Altsınırıbeşyıldanfazlahapiscezasınıgerektirensuçlardandolayıyapılansoruş-turmavekovuşturmadailgilininistemiaranmaksızınbirmüdafigö-revlendirilir.

Şikâyetçiveyamağdurunda,cinselsaldırısuçuilealtsınırıbeşyıl-danfazlahapiscezasınıgerektirensuçlarhakkındakisoruşturmavekovuşturmalardabaro tarafındankendisineavukatgörevlendirilme-siniistemehakkıvardır.

Şikâyetçi veyamağdur çocuk, kendisini savunamayacakderece-demalulveyasağırvedilsizise,istemiaranmaksızınkendisineavu-katatanır.

3. İdari Yargıda Adli Yardım

İdariyargıdaadliyardım,adliyargıhukukusulündedüzenlendi-ğişekildeyürütülmektedir,dolayısıyla“HukukMahkemelerindeAdliYardım”başlığıaltındaanlatılanlaridariyargıiçindegeçerlidir.

ADLİYE REHBERİ

TÜRKADALETSİSTEM

İ

39

D. Yargılama ve Soruşturma Giderleri

1. Hukuk Mahkemelerinde Yargılama Giderleri

Davacı(veyatalepeden)dava(veyatalep)dilekçesiileilgilimah-kemeyebaşvurduğunda,yargılamagiderlerini(dosyaücreti,tebligatgiderleri,müzekkeregiderleri,davanıntürünegöreHarçlarKanunugereğincenispiveyamaktuolarakalınanbaşvuruharçları)mahkeme-lerveznesineyatırmakzorundadır.

Yargılamasırasındayapılanpostamasrafları, tanıkücretleri,da-vetiye giderleri, keşif ve bilirkişi ücretlerini, ıslah halinde ıslah har-cınıhâkimintakdirinegöreveverilensüreiçerisindetaraflardanbiri(kuralolaraktalepeden)mahkemelerveznesineyatırmakzorundadır.Aksihaldemasrafıvermeyentaraftalebindenvazgeçmişkabuledilir.

Bumasraflarıpeşinödeyentarafyargılamasonundahaklıçıkarsayapılanmasraflarınhaksızçıkantaraftanalınaraködemeyiyapanta-rafaödenmesinekararverilir.Davadaikitaraftanherbirikısmenhak-lıçıkarsamahkemeherbiriniyaptığımasraflayükümlükılarveyabumasrafıaralarındatakdirettiğisurette(kabulveredoranınagöre)tak-simeder.

Kendinivekilletemsiledentarafhaklıçıktığıtakdirde,hükümta-rihinevedavanıntürünegöre,AvukatlıkAsgariÜcretTarifesincehe-saplananvekaletücretininhaksızçıkandanalınarakhaklıçıkanaöden-mesinekararverilir.

Kötü niyetli davalı veya hiçbir hakkı olmadığı hâlde dava açantaraf,yargılamagiderlerindenbaşka,diğer tarafınvekiliylearaların-dakararlaştırılanvekâletücretinintamamıveyabirkısmınıödemeyemahkumedilebilir.

Kanunyolunabaşvurantaraf,kanunyoluharçvemasraflarınıya-tırmakla yükümlüdür. Bu başvurusunda haklı çıkan tarafa ödediğiharçvemasraflaryargılamasonundadiğertaraftanalınaraködenir.

2. Ceza Yargılamasında Yargılama Giderleri

Soruşturma Aşamasında

Soruşturma,kanunagöreyetkilimercilercesuçşüphesininöğre-nilmesindenCumhuriyetSavcılığıncahazırlananiddianameninmah-

ADLİYE REHBERİ

40

kemecekabulünekadargeçenevreolupbuevredemaddigerçeğeula-şılmasıamacıylayapılanişlemlereilişkintümmasraflarileridehaksızçıkacakolandan tahsil edilmeküzere suçüstüödeneğindenkarşıla-nır,soruşturmanınkovuşturmayayerolmadığıkararıylasonuçlanma-sıhalindeyapılantümgiderlerhazineüzerindebırakılır.

Kovuşturma Aşamasında

Harçlarveavukatlıkücretleriilesoruşturmavekovuşturmaevre-lerindeyargılamanınyürütülmesiamacıylayapılanharcamaların ta-mamıyargılamagiderleridir.Hükümdeyargılamagiderlerininkim-lereyükletileceğigösterilir.Giderlerinmiktarı ile iki taraftanbirinindiğerineödemesigerekenparanınmiktarınımahkemebaşkanıveyahâkimbelirler.Türkçebilmeyenyadaengelliolanşüpheli,sanık,mağ-durveyatanıkiçingörevlendirilentercümanıngiderleri,yargılamagi-derisayılmazvebugiderlerDevletHazinesincekarşılanır.

3. İdari Yargıda Yargılama Giderleri

İdari yargılama usulünde, yargılama giderleri konusunda adliyargı(HUMK)hükümleriuygulanır.

Yeni Mahkeme Yönetimi Sistemikapsamındagerçekleştirilecekönbüropilotuygulamasında:

davaaçmaharçlarınınhesaplanmasıönbürolartarafındanyapılmaktadır.

ADLİYE REHBERİ

TÜRKADALETSİSTEM

İ

41

E. Nöbetçi Hâkim ve Cumhuriyet Savcısı SistemiMesaisaatleridışında,haftasonuveresmitatilgünlerindemey-

danagelenadliolaylarileadliişlerebakmaküzere;heradliyedeyete-rikadarCumhuriyetsavcısıilesulhceza,asliyeceza,ağırcezaveicracezamahkemelerindenbirertanesinöbetçimahkemeolarakgörevya-par.

Hukukveidaremahkemelerindetanımlananmahiyettebirnöbet-çimahkemeuygulamasıolmayıp,sadecehaftaiçimesaisaatlerinikap-sarşekildenöbetçibirhâkimtarafındantümmahkemeleregelenevra-kınhavalesininyapıldığıvebazıaceleişleringörüldüğübiruygulamamevcuttur.

1. Nöbetçi Cumhuriyet Savcısının Görevleri

NöbetçiCumhuriyetsavcısınöbetisırasındameydanagelentümadliolaylarabakar,gecikmesindesakıncabulunantümsoruşturmaiş-lemleriniyapar(olayyerikeşif,otopsi,taraflarınifadelerininalınma-sı,mağdurlarınadliraporlarınınalınması,tutuklamayasevk,arama,elkoyma,vb.)

NöbetçiCumhuriyetsavcısıayrıcanöbetisırasındayakalananhü-kümlüvetutuklukişilerleilgiliişlemleriyapar(yakalananhükümlü-nüncezaevinegönderilmesi,yakalanankişililerinyakalamaemriniçı-kartanmercileregönderilmesi,tutuklanankişilerincezaevinegönde-rilmesi,vb.)

CumhuriyetBaşsavcılığınınbulunduğuilveyailçeninbüyüklüğü-negörebirdençokCumhuriyetsavcısınöbetçiolarakgörevlendirile-bilir.BudurumdanöbetçiCumhuriyetsavcılarındankiminhangigö-revleriyapacağıCumhuriyetBaşsavcılığıtarafındanyapılannöbetçi-zelgesindebelirtilir.

2. Nöbetçi Sulh Ceza Mahkemesinin Görevleri

Nöbetçisulhcezamahkemesinöbetisırasındaistenilenelkoyma,arama,tutuklama,elkoymanınonaylanması,biyolojikörnekalmaveinceletmegibikonulardakararverir.Ayrıcabulunduğuyersulhcezailebaşkayercezamahkemeleritarafındanyakalamaemriilearananveyakalanankişilerleilgiliişlemleriyapar.

ADLİYE REHBERİ

42

3. Nöbetçi Asliye Ceza Mahkemesinin Görevleri

Nöbetçiasliye cezamahkemesi,nöbeti sırasındasulhcezamah-kemesininkararlarınakarşıyapılanitirazlarabakar.Ayrıcabulundu-ğuyerasliyecezailebaşkayerasliyecezamahkemeleritarafındanya-kalamaemriilearananveyakalanankişilerleilgiliişlemleriyapar.Nö-betçiasliyecezamahkemesininbulunduğuyerdeağırcezamahkeme-siyoksaağırcezamahkemeleritarafındançıkartılanyakalamaemriilearananveyakalanankişilerleilgiliişlemleriyapar.

4. Nöbetçi Ağır Ceza Mahkemesinin Görevleri

Nöbetçiağırcezamahkemesi,nöbetisırasındaasliyecezamahke-mesininkararlarınakarşıyapılan itirazlarabakar.Ayrıcabulunduğuyerağırcezailebaşkayerağırcezamahkemeleritarafındanyakalamaemriilearananveyakalanankişilerleilgiliişlemleriyapar.

*CMK’nın250incimaddesigereğinceyetkilimahkemeveCum-huriyetBaşsavcılıklarınınbulunduklarıyerlerde,buyermahkemeveCumhuriyet savcılarındannöbetçi bırakılır. Bunöbetçi hâkim,mah-kemeveCumhuriyetsavcısıyukarıdakiaçıklamalardabelirtilenişle-riyapar.

*Çocuk cezamahkemesi ile çocuk ağır cezamahkemesinin bu-lunduğuyerlerde,birçocukmahkemesiileçocukağırcezamahkeme-sinöbetçimahkemeolarakbırakılır.Bunöbetçiçocukcezamahkemesiveçocukağırcezamahkemesiyukarıdakiaçıklamalardabelirtileniş-leriyapar.

ADLİYE REHBERİ

TÜRKADALETSİSTEM

İ

43

F. Mahkeme Kararlarının İcrası ve İnfazı Mahkemekararlarıgenelolarakikiyeayrılır:- AraKararlar- NihaiKararlarAra KararlarDavaları sonuçlandırmayan, yargılamanın sağlıklı yürütülmesi-

nisağlamakvetaraflaraçısındantelafisiimkansızzararlarınmeydanagelmesiniönlemekamacıylaverilenkararlardır.

a.Tümmahkemelertarafındanarakararlarverilebilir.b.Arakararlarverildiklerindederhalinfazedilir.c.Arakararlaritirazatabikararlardır.d.Cezamahkemeleri tarafındanverilenarakararların infazıge-

nelolarak- CumhuriyetBaşsavcılığı,- Kollukbirimleri,- Denetimliserbestlikveyardımşubemüdürlüğüe.Hukukmahkemeleritarafındanverilenarakararlarıninfazıge-

nelolarak- İcraveiflasdaireleri- İlgilikurumvekuruluşlar

tarafındanyerinegetirilir.

f.İnfazedilmeleriilekarargereğiyerinegetirilmişolur.

Nihai Kararlar

Mahkeme tarafındangörülmekteolandavaları sonaerdirenhü-kümlerdir.

a. Tümmahkemelertarafındannihaikararverilebilir.

b. İlkderecemahkemeleritarafındanverilennihaikararlartem-yizetabidir.

c. İstisnaidurumlarhariçolmaküzerekesinleştiktensonrainfazedilebilirler.

d. Cezamahkemeleritarafındanverilenkararlarınıninfazıgenelolarak:

ADLİYE REHBERİ

44

- CumhuriyetBaşsavcılığı

- Kolluk,

- Denetimliserbestlikveyardımşubemüdürlüğü

- GümrükMüdürlüğü

- MalMüdürlüğü

e. Hukuk mahkemeleri tarafından verilen nihai kararlar genelolarak:

- İcraveiflasdaireleri

- Nüfusmüdürlükleri

- Tapumüdürlükleri

tarafındanyerinegetirilir.

Yukarıdakikurala istisnaolarak,hukukmahkemeleri tarafındanverilenalacakvetazminatailişkinbazıkararlarınkesinleşmedenicraveiflasmüdürlükleritarafındaninfazımümkündür.

ADLİYE REHBERİ

TÜRKADALETSİSTEM

İ

45

G. Cumhuriyet Savcılığı ve Mahkeme Kararlarının Açıklanması

1. Ceza Mahkemeleri Karar Türleri ve Nitelikleri

Hüküm Niteliğinde Olan KararlarBeraat Kararı- Yüklenenfiilinkanundasuçolaraktanımlanmamışolması,- Yüklenensuçunsanıktarafındanişlenmediğininsabitolması,- Yüklenensuçaçısındanfailinkastveyataksirininbulunmaması,- Yüklenen suçun sanık tarafından işlenmesine rağmen, olayda

birhukukauygunluknedenininbulunması,- Yüklenen suçun sanık tarafından işlendiğinin sabit olmaması

hallerindeverilenkarardır.Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı- Yüklenen suçlabağlantılı olarakyaşküçüklüğü,akılhastalığı

veyasağırvedilsizlikhaliyadageçicinedenlerinbulunması,- Yüklenensuçunhukukaaykırıfakatbağlayıcıemrinyerinege-

tirilmesisuretiyleveyazorunlulukhaliyadacebirveyatehditetkisiy-leişlenmesi,

- Meşru savunmada sınırın heyecan, korku ve telaş nedeniyleaşılması,

- Kusurluluğuortadankaldıranhatayadüşülmesihallerinde,ku-surununbulunmamasıdolayısıylacezaverilmesineyerolmadığıkara-rıverilir.

İşlenenfiilinsuçolmaözelliğinidevamettirmesinerağmen;- Etkinpişmanlık,- Şahsîcezasızlıksebebininvarlığı,- Karşılıklıhakaret,- İşlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı sebepleriyle faile ceza

verilmemesihallerinde,cezaverilmesineyerolmadığıkararıverilir.

ADLİYE REHBERİ

46

Mahkûmiyet KararıSanığayüklenensuçuişlediğininsabitolmasıhalinde,sanıkhak-

kındaverilenkarardır.

Güvenlik Tedbiri Kararı

Sanığayüklenensuçuişlediğininsabitolmasıhalinde,bellibirce-zayamahkûmiyetyerineveyamahkûmiyetinyanısıragüvenliktedbi-rinehükmolunur.

Davanın Reddi Kararı

Aynıfiil nedeniyle, aynı sanık için öncedenverilmiş bir hükümveyaaçılmışbirdavavarsadavanınreddinekararverilir.

Davanın Düşmesi Kararı

TürkCezaKanunu’ndaöngörülendüşmesebeplerininvarlığıyadasoruşturmaveyakovuşturmaşartınıngerçekleşmeyeceğininanla-şılmasıhallerinde,davanındüşmesinekararverilir.

Hüküm Niteliğinde Olmayan Kararlar

İddianamenin İadesi veya Kabulü Kararı

CumhuriyetBaşsavcılığıtarafındangönderileniddianameninka-bulüveyaiadesimahiyetindekikarardır.

Tensip Kararı

Mahkemenin iddianameyikabulkararından sonraduruşmagü-nünübelirlemeveduruşmadahazırbulunmasıgerekenkişileriçağır-mailegerekgördüğüdiğer işlemlerinyerinegetirilmesi içinverdiğikarardır.

Ara Kararlar

Mahkemeninyargılamasürecindeduruşmasonundaveyaduruş-maarasındaverdiğikararlardır.

Durma Kararı

Soruşturmanın veya kovuşturmanın yapılması şarta bağlı tutul-muşolupdaşartınhenüzgerçekleşmediğianlaşılırsa;gerçekleşmesinibeklemeküzere,durmakararıverilir.

Görevsizlik Kararı

Davaya bakanmahkemenin görevli olmadığınadair verdiği ka-rardır.

ADLİYE REHBERİ

TÜRKADALETSİSTEM

İ

47

Yetkisizlik Kararı

Mahkemeninyerolarakyetkiliolmadığınadairverdiğikarardır.

Birleştirme Kararı

Mahkemeninbakmaktaolduğubirdençokdavaarasındagördü-ğübağlantıüzerinebudavalarıtekbirdosyadagörülmesiiçinverdi-ğikarardır.

Bağlantılısuçlardanherbirideğişikmahkemeleringörevinegiri-yorsa, bunlar arasında olumlu görüş belirlendiğinde birleştirme yö-nündeverilenkarardır.

Hükümniteliğindeolankararlartemyizediğerkararlariseitirazatabidir.

2. Hukuk Mahkemeleri Karar Türleri ve Nitelikleri

Hüküm Niteliğinde Olan Kararlar

Kabul Kararı

Davacınındavasınıntamamıylakabuledildiğinedairverilenka-rardır.

Davanın Reddi Kararı

Davacınındavasınıntamamıylaretedildiğinedairverilenkarar-dır.

Kısmen Kabul-Kısmen Ret Kararı

Davacınındavasınınbirkısmınınkabuledildiği,gerikalankısmı-nınretedildiğinedairverilenkarardır.

Sulh Kararı

Taraflarındavakonusundabütünyönleriyleanlaşaraksulholma-larıhalindemahkemeninbudurumutespitimahiyetindeverdiğika-rardır.

Davanın Açılmamış Sayılması Kararı

HUMK409.maddesigereğincetaraflarıncelseyegelmemesi,her-hangibirmazeretbildirmemesidurumundadosyanın3aysüreileiş-

ADLİYE REHBERİ

48

lemden kaldırılması sonrasında yenileme talebinde bulunulmayandavahakkındaverilenkarardır.

Hüküm Kurulmasına Yer Olmadığı Kararı

Davakonusuhususunyargılamasırasındakonusuzkalmasınede-niyleverilenkaradır.

Görevsizlik Kararı

Davaya bakanmahkemenin görevli olmadığınadair verdiği ka-rardır.

Yetkisizlik Kararı

Mahkemeninyerolarakyetkiliolmadığınadairverdiğikarardır.

Hüküm Niteliğinde Olmayan Kararlar

İhtiyati Tedbir Kararı

Davakonusuhakkındatelafisimümkünolmayacakbirhakkaybı-nıngerçekleşmemesiiçinverilengeçicikarardır.

Tensip Kararı

Mahkemeninaçılandavanındeğerlendirilerekduruşmagününübelirlemeveduruşmadahazırbulunmasıgerekenkişileriçağırmailegerekgördüğüdiğerişlemlerinyerinegetirilmesiiçinverdiğikarardır.

Birleştirme Kararı

Mahkemeninbakmaktaolduğubirdençokdavaarasındagördü-ğü bağlantı üzerine veya bir başkamahkemede konusu ve taraflarıaynıolanvebirleştirilmesindezorunlulukbulunundavalarıntekbirdosyadagörülmesiiçinverdiğikarardır.

Ara Kararlar

Mahkemeninyargılamasürecindeduruşmasonundaveyaduruş-maarasındaverdiğikararlardır.

3. İdari Yargıda Verilen Karar Türleri Ve Nitelikleri

İlk İnceleme Üzerine Verilecek Karar

Adliveaskeriyargınıngörevliolduğukonulardaaçılandavala-rınreddine;

ADLİYE REHBERİ

TÜRKADALETSİSTEM

İ

49

İdariyargınıngörevliolduğukonulardaisegörevliveyayetkiliol-mayanmahkemeyeaçılandavanıngörevveyayetkiyönündenredde-dilerekdavadosyasınıngörevliveyayetkilimahkemeyegönderilme-sine,

Davanınhasımgösterilmedenveyayanlışhasımgösterilerekaçıl-masıhalinde,davadilekçesinintespitedilecekgerçekhasmatebliğine,

Eksikharçveyapostagideriileaçılmışdavalardaotuzgünnok-sanlarıtamamlanmaküzeredilekçelerinreddine,avukatolmayanve-kilitarafındandavaaçılmışiseotuzgüniçindebizzatveyabiravukatvasıtasıyladavaaçılmaküzeredilekçelerinreddine,

İşlemkesinleşmediğindendavaaçmaşartıoluşmamışisedilekçe-leringörevliidaremerciinetevdiine,

Kararverilir.

Yürütmenin Durdurulması Kararı

İdariyargıdadavaaçılmasıdavaedilenidariişleminyürütülmesi-nikendiliğindendurdurmaz.Bazıdurumlardaidariişleminuygulan-masıhalindetelafisigüçveyaimkansızzararlarındoğmasısözkonu-sudur.Bugibihallerdedavasonuçlandığındageriyedönmekmüm-künolmayacağıiçin,davasonundaverilecekkararınifasımümkünol-mayacağından,idariişleminyürütülmesidavasonunakadardurdu-rulabilir.Buyolabaşvurulmasıiçinidariişleminuygulanmasıhalindetelafisigüçveyaimkansızzararlarındoğmasıveidari işleminaçıkçahukukaaykırıolmasışartlarınınbirliktegerçekleştiğininmahkemeta-rafındantespitigerekir.Yürütmenindurdurulmasıkararıverilendavadosyalarıöncelikleincelenirvekararabağlanır.

Yürütmenin durdurulması kararına karşı itiraz yoluna gitmekmümkündür.İdarevevergimahkemeleriiletekhâkimtarafındanve-rilenkararlarakarşıbölgeidaremahkemesine,bölgeidaremahkeme-sikararlarınakarşıenyakınbölgeidaremahkemesine,Danıştaydavadairelerince verilmişse konusuna göre İdari veyaVergiDavaDaire-leriGenelKurullarınakararın tebliğini izleyengünden itibarenyedigüniçindebirdefayamahsusolmaküzereitirazedilebilir.İtirazedilenmerciler,dosyanınkendisinegelişindenitibarenyedigüniçindekararvermekzorundadır.İtirazüzerineverilenkararlarkesindir.

ADLİYE REHBERİ

50

Esastan Verilen Kararlar

İptal Kararları

Ret Kararları

Kabul Kararları

İşlem İptal , Tazminat Kabul Kararları

İşlem İptal, Tazminat Ret Kararları

İşlem Ret, Tazminat Kabul Kararları

Kısmen Kabul, Kısmen Ret Kararları

İncelenmeksizin Ret Kararları

Karar Verilmesine Yer Olmadığına Dair Kararlar

Diğer Kararlar

4. Cumhuriyet Başsavcılığı Karar Türleri ve Nitelikleri

Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar

Cumhuriyetsavcısınınsoruşturmaevresisonunda,kamudavası-nınaçılmasıiçinyeterlişüpheoluşturacakdelileldeedilememesiveyakovuşturmaolanağınınbulunmamasıhâllerindeverdiğikarardır.

Dava Açma Kararı-İddianame

Cumhuriyetsavcısıtarafındansoruşturmaevresisonundatopla-nandeliller,suçunişlendiğineilişkinyeterlişüpheninvarlığıhususun-dakanaatoluşturmasıhalindegörevlimahkemeyehitabentanzimedi-lenveşüphelininyargılamasınınyapılarakcezalandırılmasını isteni-lenkarartürüdür.

Yetkisizlik Kararı

YapılansoruşturmanınbaşkayerCumhuriyetBaşsavcılığınınyar-gısınırlarıiçerisindekalmasıhalindeverilenkarardır.

Görevsizlik Kararı

Cumhuriyet Başsavcılığının görev alanına girmeyip başkaca bi-rimleringörevalanınagirdiğidurumlardaverilenkarardır.

ADLİYE REHBERİ

TÜRKADALETSİSTEM

İ

51

SoruşturmakonususuçunbaşkayerdebulunanbirmahkemeningörevalanınagirmesihalindeoyerCumhuriyetBaşsavcılığınahitabentanzim

edilenözetbelgeye“Fezleke”adıverilir.

Birleştirme Kararı

CumhuriyetBaşsavcılığınezdindeyürütülenbirden fazlasoruş-turmalararasındahukukivefiilibağlantınınvarlığıhalindeverilenka-rartürüdür.

Ayırma Kararı

Yürütülensoruşturmalardafarklımahiyetteveyafarklışüphelilerhakkındaveyakanunenfarklısoruşturmausullerinetabikişilerhak-kındasoruşturmanınayrılmasıamacıylaverilenkarartürüdür.

İdari Yaptırım Kararı

Kabahateylemlerinemahsusyapılansoruşturmalarneticesiveri-lenkarardır.

ADLİYE REHBERİ

52

H. Kanun Yolları

1. Adli Yargıda Kanun Yolları

Hukukumuzdaolağankanunyollarışunlardır:

1.İtiraz

2.İstinaf

3.Temyiz

1. İtiraz

Hâkimkararlarıile,kanunungösterdiğihallerdemahkemekarar-larınakarşıitirazyolunagidilebilir.

İtirazın Süreye Bağlanması

YürürlüktebulunanKanunuyarıncaitirazsüreyetabideğildir,herzamanbuyolabaşvurulabilir.Özelolaraksüresiöngörülenlerdışında,hâkimveyamahkemekararlarınakarşıitiraz,ilgililerinkararıöğren-diğigündenitibarenyedigüniçindeyapılmalıdır.

İtiraz Yoluna Başvurabilenler

Taraflar, kararın itirazen incelenmesinde hukuki yararı bulunankişilerveCumhuriyetsavcısıbuyolabaşvurabilir.

2. İstinaf

İlkderecemahkemeleritarafındanverilenkararlarınBölgeAdli-yeMahkemeleritarafındantekrarincelemeyetabitutularakkararku-rulmasıusulüne istinafadıverilir.Bölgeadliyemahkemeleri, coğra-fi dağılım ve iş yoğunluğu göz önüne alınarak belirlenen yerlerde,HâkimlerveSavcılarYüksekKurulununolumlugörüşüalınarakAda-letBakanlığıncakurulur.

BölgeAdliyeMahkemelerinin kuruluşuna ilişkin 5235 sayılı ka-nunyürürlüğegirmişvebumahkemeler9merkezdekurulmuşancakpersonelvealtyapıeksikliğinedeniilebukitabınhazırlandığıtarihiti-bariilehenüzfaaliyetegeçmemiştir.BölgeAdliyeMahkemelerifaali-yetebaşlayıncayakadarYargıtayesaslıtemyizsistemidevametmek-tedir.

3.Temyiz

İlkderecemahkemelerininvermişolduğukararlarınhukukaay-kırıolduğunudüşünendavataraflarıveyaCumhuriyetsavcısının,ka-

ADLİYE REHBERİ

TÜRKADALETSİSTEM

İ

53

nundabelirlenensüreveusullerçerçevesindekararınYargıtaytarafın-dandenetlenmesiniistemeleriişleminetemyizadıverilir.

İstinafmahkemelerifaaliyetegeçtiğinde,ilkderecemahkemelerininkararlarıaleyhinetemyizbaşvurusudeğilistinaftalebiyapılabilecektir.

SadeceBölgeAdliyeMahkemeleritarafındanverilenkararlartemyizbaşvurusunakonuolabilecektir.

2. İdari Yargıda Kanun Yolları

İdari Yargı Yerlerince Verilen Kararlara Karşı Temyiz Yolu

İdariyargı ilkderecemahkemelerinin(idarevevergimahkeme-lerininileilkderecemahkemesiolarakgörevyaptıklarındaDanıştaydavadaireleri)nihaikararları,Danıştay’datemyizedilebilir.

Özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde, Danıştaydavadaireleriileidarevevergimahkemelerininnihaikararlarınakar-şı tebliğ tarihini izleyen otuz gün içindeDanıştay’da temyiz yolunabaşvurulabilir.

İdare ve Vergi Mahkemelerinin Kararlarına Karşı İtiraz Yolu

a) İlkveortaöğretimöğrencilerininsınıfgeçmelerinevenotları-nıntespitineilişkinişlemlerden,

b) Valilik,kaymakamlıkveyerelyönetimler ilebakanlıklarınvediğerkamukurumvekuruluşlarınıntaşrateşkilatındakiyetkiliorgan-larıtarafındankamugörevlilerihakkındatesisedilengeçicigörevlen-dirme,görevdenuzaklaştırma,yolluk,lojmanveizinlerineilişkinida-riişlemlerden,

c) 3091sayılıTaşınmazMalZilyetliğineYapılanTecavüzlerinÖn-lenmesiHakkındaKanun’unuygulanmasından,

d) 2022sayılı65YaşınıDoldurmuşMuhtaç,GüçsüzveKimsesizTürkVatandaşlarınaAylıkBağlanmasıHakkındaKanunile3294sayılıSosyalYardımlaşmaveDayanışmayıTeşvikKanunugereğincekamukurumvekuruluşlarıtarafındansosyalyardımamacıylabağlananay-lıkveyapılansosyalyardımlarlailgiliuygulamalardan,

e) 213sayılıVergiUsulKanunuuyarıncaverilenişyerikapatmacezalarından,

Kaynaklananuyuşmazlıklarlailgiliolarakverdiklerinihaikarar-

ADLİYE REHBERİ

54

lariletekhâkimleverilennihaikararlara,mahkemelerinbulunduğuyargıçevresindekibölgeidaremahkemesineitirazedilebilir.

İdari Yargıda Temyiz Ya da İtiraz Üzerine Verilen Kararlara Kar-şı Karar Düzeltme Yolu

DanıştaydavadaireleriveİdariveyaVergiDavaDaireleriGenelKurullarınıntemyizüzerineverdiklerikararlarilebölgeidaremahke-melerininitirazüzerineverdiklerikararlarhakkında,birdefayamah-susolmaküzerevekararıntebliğtarihiniizleyenonbeşgüniçindeka-rarındüzeltilmesiistenebilir.

KararınDüzeltilmesiAşağıdakiHallerdeİstenebilir:

a) Kararınesasınaetkisiolan iddiave itirazların,karardakarşı-lanmamışolması

b) Birkarardabirbirineaykırıhükümlerbulunması

c) Kararınusulvekanunaaykırıbulunması

d) Hükmünesasınıetkileyenbelgelerdehilevesahtekarlığınor-tayaçıkmışolması

DanıştaydavadaireleriveİdariveyaVergiDavaDaireleriGenelKurullarıilebölgeidaremahkemeleri,kararındüzeltilmesiistemindeilerisürülensebeplerlebağlıdırlar.

Kararındüzeltilmesiistekleriesaskararıvermişolandaire,kurulvebölgeidaremahkemesinceincelenir.Dosyanınincelenmesindetet-kikhâkimliğiyapanlar,aynıkonunundüzeltmeyoluylaincelenmesin-debugöreviyapamazlar.

İsteğinilişkinolduğukonu,diğerbirdaireveyamahkemeningö-revinegirmişisekararbudaireveyamahkemeceverilir.Karşıtarafınsavunmasıalındıktansonraisteklerincelenirvekanundayazılısebep-lervarsadavayayenidenbakılarakkararverilir.Kararındüzeltilme-si istemleri,kanundayazılısebepleredayanmıyorise, isteminreddi-nekararverilir.Kararındüzeltilmesiistemlerindeduruşmayapılması,görevlidaireveyamahkemeninkararınabağlıdır.

İdari Yargıda Kanun Yararına Bozma

Bölgeidaremahkemesikararlarıileidarevevergimahkemelerin-ceveDanıştay’cailkderecemahkemesiolarakveriliptemyizincele-mesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlardan niteliği bakı-mındanyürürlüktekihukukaaykırıbirsonucuifadeedenler,ilgiliba-kanlıklarıngöstereceğilüzumüzerineveyakendiliğindenCumhuriyet

ADLİYE REHBERİ

TÜRKADALETSİSTEM

İ

55

Başsavcısıtarafındankanunyararınatemyizolunabilir.Temyizisteğiyerindegörüldüğütakdirdekarar,kanunyararınabozulur.Bubozmakararı,dahaöncekesinleşmişolanmahkemeveyaDanıştaykararınınhukukisonuçlarınıkaldırmaz.Bozmakararınınbirörneğiilgilibakan-lığagönderilirveResmîGazete`deyayımlanır.

Temyiz veya İtirazda Yürütmenin Durdurulması İstemleri

Temyizveyaitirazyolunabaşvurulmuşolması,hâkim,mahkemeveyaDanıştay kararlarının yürütülmesini durdurmaz.Ancak, yetki-liDanıştaydavadairesi,kuruluveyaitirazı incelemeyeyetkilibölgeidaremahkemesinceyürütülmesinindurdurulmasınakararverilebi-lir.Kararınbozulması,kararınyürütülmesinikendiliğindendurdurur.

Yargılamanın Yenilenmesi

Yargılamanınyenilenmesi,kesinolarakverilmişveyakesinleşmişkararlarakarşıbaşvurulanbirkanunyoludur.İdariyargımercilerinceverilenbirkarar,kanunlardadüzenlenenusullereuygunolarakveril-diktenvekanunyollarındangeçerekveyabunlarailişkinbaşvurusü-relerisonaerdiktensonradeğişmezbirnitelikkazanır.Yargıkararları-nınbudeğişmezlikkuvvetveniteliğine“kesin hüküm”denilmektedir.İşteyargılamanınyenilenmesi,kesinhükümzırhınabürünenyargıka-rarlarınıngerçeğeaykırıolduklarısonradanortayaçıkarsa,buolum-suzluğugidermekiçinöngörülmüşbirkanunyoludur.Kesinhükümniteliğikazanmışkararlarakarşıbaşvurulabildiğiiçindeyargılamanınyenilenmesiolağanüstükanunyoludur.

Kararkesinleşmedenönce,yargılamanınyenilenmesisebeplerin-denbirisimevcutolsabile,bukarariçinyargılamanınyenilenmesiyo-lunabaşvurulamaz.Yinenihaiolmaklabirliktedavanınesasınailişkinolmayan(dilekçeret,feragat,kabul)kararlardayargılamanınyenilen-mesinekonuteşkiletmez.

Yargılamanınyenilenmesi,kararıverenidariyargımerciindenka-nundaaçıkçasayılanhallerdeistenebilir.Mahkemeyargılamanınye-nilenmesi talebiniuygunbulmazsa reddeder, talebi yerindebulursakesinhükmüortadankaldırarakyenidenyargılamayaparveişinesa-sıhakkındayenibirkararverir.

ADLİYETEŞKİLATI

57

ADLİYETEŞKİLATI

58

A.CezaMahkemeleri................................................................................ 60 1.AğırCezaMahkemesi...................................................................... 60 2.AsliyeCezaMahkemesi................................................................... 66 3.SulhCezaMahkemesi...................................................................... 67 4.ÇocukAğırCezaMahkemesi.......................................................... 69 5.ÇocukMahkemesi............................................................................ 69 6.FikriveSınaîHaklarCezaMahkemesi......................................... 70 7.İcraCezaMahkemesi....................................................................... 70 8.İnfazHâkimliği................................................................................. 72B.HukukMahkemeleri.................................................................................. 74 1.AsliyeHukukMahkemesi............................................................... 74 a.İhtisasMahkemeleri.................................................................... 79 1.1AsliyeTicaretMahkemesi............................................................. 79 1.2AileMahkemesi.............................................................................. 80 1.3İşMahkemesi................................................................................... 81 1.4KadastroMahkemesi...................................................................... 82 1.5TüketiciMahkemesi....................................................................... 83 1.6FikriveSınaiHaklarHukukMahkemesi.................................... 85 1.7İcraHukukMahkemesi................................................................. 87 1.7.1İcraVeİflasDairesi...................................................................... 88 1.8DenizİhtisasMahkemesi............................................................... 91 2.SulhHukukMahkemesi.................................................................. 92 C.İdariYargı............................................................................................... 93 1.BölgeİdareMahkemesi................................................................... 93 2.İdareMahkemesi.............................................................................. 97 3.VergiMahkemesi............................................................................ 102 4.DiğerBirimler.................................................................................. 106 D.CumhuriyetBaşsavcılığı.................................................................... 111 a.Görevleri.......................................................................................... 111 b.BaşsavcılıkEmrindekiBürolar..................................................... 114 E.DiğerBirimler...................................................................................... 149 1.İlkDereceMahkemesiAdaletKomisyonuBaşkanlıkları......... 149 2.CezaİnfazKurumlarıİleTutukevleriİzlemeKurulu............... 150

59

ADLİYETEŞKİLATI

Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri

�����

�����������

�����

�����������

����������

���� �����

�������������������

������������������

��������������������

� �����������������

����������������������������������

������������������

�����

�����������

���������������������

� ����������������������

����

������������

�����������

������������������

�������������

�����������

������� ���������

�����������������

�����������������������������������

���������������������

�����������

�����

�����������

��������������

�������������������

����

������������

�����������

�����������������������

���������������������

�����

����

��

���

����

����

�����

����

���

�����

����

ADLİYE REHBERİ

60

A. Ceza Mahkemeleri

Mahkeme Görev Tanımı

Mahkemenin bulunduğu yer Cumhuriyet Başsavcılığınca iddia-nameileaçılankamudavalarınıinceleyipiddianamenineksiksizolupolmadığını ve iadesinin gerekip gerekmediğini araştırdıktan sonra;duruşmaaçarakortayakonanvetartışılandelillerışığındakanaatinegörekararvermek,kararlarıkesinleştiripinfazbürosunailetmek,ay-rıca itirazvedeğişik işbaşvurularınıkarşılamak,kararveripmercii-neiletmek.

Ceza Hâkimi

Cezamahkemelerinde hâkim, görev yaptığımahkemeye intikaledeniddianamevedeğişikiştaleplerini,usulünceinceleyerekvedu-ruşmayaparakvicdanikaanatinegörekararabağlayanyargımensu-budur.

Bubölümdeşumahkemelerincelenmiştir:

1.AğırCezaMahkemesi

2.AsliyeCezaMahkemesi

3.SulhCezaMahkemesi

4.ÇocukAğırCezaMahkemesi

5.ÇocukMahkemesi

6.FikriveSınaîHaklarCezaMahkemesi

7.İcraCezaMahkemesi

8.İnfazHâkimliği

1. Ağır Ceza MahkemesiGörev Yapan Kişiler

- Mahkemeheyeti, Başkanveüyelerdenoluşanheyetteüçhâkimbulunur,gereğindeyedekhâkimbulunabilir.

- YazıİşleriMüdürü- ZabıtKâtipleri- Mübaşir

ADLİYE REHBERİ

61

CEZAMAHKEM

ELERİ

Mahkeme BaşkanıÜç hâkimden oluşan mahkeme heyetinin başkanlığını üstlenir.

Mahkemenineylemveişlemlerininkanunlarauygunolarakyürütül-mesini sağlamakla görevlidir. Karar oylamalarında heyette yer alantümüyelerinoyueşittir.

Mahkeme Başkanının Görevleri- Mahkemeyitemsiletmek.- Mahkeme üyeleri arasında koordinasyon ve görev taksimi yap-

mak.- Yazı İşleriMüdürlüğünün gözetim ve denetimini yapmak veya

yaptırmak.- Davaakışındayazılıbütünaşamalardagörevyaparakgereklika-

rarveişlemleriyerinegetirmek.- İddianamevedosyayıincelemek.- Kabulveyaiadekararıvermek.- Duruşmagününübelirleyerekduruşmahazırlığınıyapmak.- Duruşmayısevkveidareetmek.(Tarafbeyanlarınıdinleyipzapta

geçirmek,sorgulamak,taraflarasorusormakisteyenlereizinver-mek,aykırısorularıntevcihineilişkinkararvermek,vb.)

- Açılanmüzakerenin sevkve idaresini sağlamak, oyları toplayıphükümfıkrasınızaptageçirmek.

- Kararındayandığıgerekçelerikısacaaçıklamak.- Temyizveitirazbaşvurularınıincelemek.- Gerekçelikararlarıyazmakveüyelerinyazdığıkararlarıkontrol

etmek.- Mevzuatgereğitekbaşınasonuçlandırmasıgerekendeğişikişle-

rebakmak.- Kendimahkemesindegörevyapanilkderecememurlarındisiplin

soruşturmasınıyaparak,gerekirsedisiplincezasıvermek,ikincisi-cilamiriolarakpersonelinsicilinidoldurmak.

Mahkeme Üye Hâkimlerinin Görevleri

- Mahkemenin yargısal eylemleri bakımından genel yargı yetkisi

ADLİYE REHBERİ

62

çerçevesinde vakalar hakkında oluş, sübut ve vasıf değerlendir-mesindebulunupgörüşünüaçıklamak.

- Göreviileilgiliolarakmahkemebaşkanınınbelirlediğiişleriyap-mak.

- Duruşmavemüzakereyekatılmakveduruşmadagerektiğindeta-raflaradoğrudansorutevcihetmek.

- Yetkisindekiyargısal faaliyetlere işbölümügereğiyeterincekat-kıvermek.

Yazı İşleri Müdürlerinin Görevleri

YazıİşleriMüdürü;yazıişlerigörevlilerininhiyerarşikamiridir.

- Yazıişlerindegörevlipersonelarasındakiilişkileridüzenlemek.

- Mahkemekaleminindenetiminiyapmak.

- Gerekçelikararailişkintebligatişlemleriniyerinegetirmek.

- Kesinleştirmeişlemleriniyapmak.

- Kesinleşenilamlarıninfazişlemleriniyapmaküzereinfazbürosu-nagöndermek.

- Zabıtkâtipleriarasındaişbölümüyapmak.

- Hâkiminverdiğiyetkiyedayanarak,hâkiminyokluğundadavadi-lekçesinihavaleetmek.

- Yönetimialtındabulunanzabıtkâtiplerivediğermemurlarıyetiş-tirmek.

- Dosyanıntemyizegönderilmesi içingerekenişlemleriyerinege-tirmek.

- Birincisicilamiriolarakpersonelinsicilinidoldurmak.

- Dosyayaaitkıymetlievrakvedeğerlieşyalarınuygunyerdemu-hafazasınısağlamak.

Kâtiplerin Görevleri

- Duruşmayakatılmak.

- Arakararlarınıyerinegetirmek.

- Keşiflerekatılmak.

ADLİYE REHBERİ

63

CEZAMAHKEM

ELERİ

- GerekçelikararlarıHâkiminbildirdiğişekildemetnedökmek.

- Yargılamasıdevamedendosyalarıdüzenliveeksiksizbirşekildemuhafazaetmek.

- Tamamlanıpkesinleşendosyalarıarşivekaldırmak.- Taraflarındosyalarıincelemesinenezaretetmek.- Kararvetutanaklarıdikkatveitinaileyazarakimzasızbırakma-

mak.- Cevabıgelmeyenmüzekkerelerintekidiniyapmak.- Dizipusulasıdüzenlemek.- Harçtahsilmüzekkereleriniyazmak.- Hâkiminveyayazı işlerimüdürününvereceği benzeri görevleri

yerinegetirmek.

Mübaşirlerin GörevleriMübaşir;hâkiminduruşmanındüzenvegüvenliğine ilişkintali-

matlarınıyerinegetirenvekalemişlemlerineyardımcıolankişidir.- Duruşması yapılacakdosyaları incelenmeküzere hâkime götür-

mek.- Günlükduruşmalistesiniyaparakgörülebilecekbiryereasmak.- Duruşmasırasıgelenleriduruşmasalonunadavetetmek.- Duruşmasalonunaalınanlarındurmalarıgerekenyerlerigöster-

mekvebunauyulmasınısağlamak.- Yeminverilmesivekararınaçıklanmasıbaştaolmaküzere,duruş-

mavekeşifesnasındaizlenmesigerekendavranışkurallarınıta-raflaraveilgililereaçıklamak.

- Müzekkerelervetebligatlarınilgilikurumyadakişilereulaşma-sınısağlamaküzerepostavezimmetişlemleriniyerinegetirmek.

- Duruşmanın kapalı yapılması kararı alındığında salonu boşalt-mak.

- Hâkimin uygun bulduğu kişilerin dosyadan fotokopi almasınayardımcıolmak.

- Ertelenenduruşmatarihinigösterirkâğıthazırlayıptaraflaraver-mek.

ADLİYE REHBERİ

64

- Hâkimingörevlendirmesiileyazıişlerimüdürünündenetimindeyazıişlerindeçalışmak.

- Hâkiminveyayazı işlerimüdürününvereceği benzeri görevleriyerinegetirmek.

Davalar- Onyıldandaha fazlahapiscezasınıgerektirenkamudavalarına

bakmak.- Kanunların özel olarak ağır ceza mahkemesinin görev alanına

dâhilettiğidavalarabakmak.

İşler

Heyet Olarak

- Asliyevesulhcezamahkemelerininvermişolduğubirkısımka-rarlaraitirazmerciolarakbakmak.

- İnfazhâkimliğikararlarınıitirazmerciolaraksonuçlandırmak.

- İcraİflasKanunugereğinceyapılanitirazlarıincelemek.

- Enyakınağırcezaileaynıyerdekidiğerağırcezamahkemelerininkararlarınayapılanitirazlarıincelemek.

- Çekilmeyadareddihâkimkararlarınıincelemek.

- Kendimahkemesine ait şartlı tahliyeveyageri alma işlemlerinebakmakvegereklikararlarıvermek.

- Asliyecezamahkemeleriarasındakiyadaasliyeilesulhcezamah-kemeleri arasındaki görev, yetki ve birleştirmeuyuşmazlıklarınıgidermek.

- Cezaların infazına ilişkinolarakcezaların toplanmasıkararıver-mek.

- Diğerağırcezamahkemelerincegönderilentalimatlarıyerinege-tirmek.

- Adlisicilvearşivkaydısilinmesitaleplerinideğerlendirmek.

ADLİYE REHBERİ

65

CEZAMAHKEM

ELERİ

Mahkeme Başkanı Sıfatıyla

- Enyakın ağır cezamahkemesiCumhuriyet Başsavcılığı ve bağ-lıCumhuriyetSavcılıklarınınkovuşturmayayerolmadığınadairkararlarınıincelemek.

- Asliyecezahâkimininsulhcezahâkimisıfatıylaverdiğikararlarayapılanitirazlarıincelemek.

Dava Akışı

- CumhuriyetBaşsavcılığıncayürütülensoruşturmasonucundace-zalandırmatalebiniiçeririddianamemahkemeyegönderilir.

- Mahkeme15güniçerisindeiddianamedeeksiklikolupolmadığı-nıinceleyerekiadeveyaiddianameninkabulükararıverir,busüreiçerisindeiadekararıvermezseiddianamekabuledilmişsayılır.

- Kabuledileniddianameiçinduruşmahazırlığıveduruşmagünütespitiyapılırvetaraflarayasalhaklarıilebirlikteiddianameteb-liğedilir.

- Duruşmadaöncelikleiddianameninkabulükararıokunur,iddia-nameokunur,sanıkdinlenir,sonramağdurveyakatılanınbeyanıalınır,Cumhuriyetsavcısı,katılanvekilivesanıkvekilidehukukikonulardagörüşlerinibelirtirler.

- Araştırma ve kovuşturma tamamlandığında delillere karşı öncekatılanasözverilir,sonraCumhuriyetsavcısısonkanaatiniiçerirgörüşünüsunar.

- CumhuriyetSavcılığısongörüşünekarşıkatılanvesanıkvekiliileasilleresözverilirvesavunmalarıalınır.

- Karardanöncesanığasonsözverilir.- Heyetmüzakereyeçekilir.Müzakereyesadecehâkimlerkatılır.- Hükümfıkrasınıtaraflarınyüzünekarşıaçıklayarakzaptageçer,

isteyen tarafa aynı andaduruşmazaptındanörnekverir, kanunyollarıvesüresiaçıkçaanlatılır.

- Hükümfıkrasınıngerekçelendirilmesineilişkinkarar15güniçeri-sindeyazılarakdosyayaeklenir.

- Yüze karşı 7 gün içinde kanun yollarına başvuru hakkı varken

ADLİYE REHBERİ

66

yokluktaverilenkararlarakarşıgerekçelikararın tebliğindeniti-baren7güniçerisindekanunyollarınabaşvurulabilir.

- KararakarşıCumhuriyetsavcısı,sanıkvevekili,katılanvevekili-nintemyizveitirazhakkıvardır.

- TemyizetabikararlarYargıtay’a,itirazatabikararlariseitirazmah-kemesinegönderilir.

- Yargıtaykararıusulveyasayaaykırıbulupbozarsa,mahkemeeskikararındadirenebilirveyahutbozmakararınauyar.

- Direnmesonucunda,YargıtayCezaGenelKurulununverdiğika-rarmahkemeyivetaraflarıbağlayıcıdır.

- Uymasonucuverilenkararakarşıtemyizhakkıvardır.- Onanankararkesinleşir.- Olağanüstükanunyoluolarakkesinleşenkararlarakarşıkarardü-

zeltmebaşvurusuyapılabilir.- Kararkesinleştiktensonramahkemehâkimiveyazıişlerimüdü-

rünceimzalanankesinleşmeşerhliilaminfazCumhuriyetSavcılı-ğınagönderilir.

- İnfazda tereddüt olursa infaz Cumhuriyet Savcılığı her zamanmahkemedenaçıklamaisteyebilir.

2. Asliye Ceza MahkemesiGörev Yapan Kişiler - Hâkim- YazıİşleriMüdürü- ZabıtKâtipleri- Mübaşir

Mahkeme Hâkiminin Görevleri- MahkemeyeCumhuriyetSavcılığındanintikaledeniddianamele-

riinceleyipiadeveyakabulkararıvermek.- Duruşmalarıicraedip,sonuçkararıusulüncevermek.- Kalemidenetlemek.- Davaakışındayazılıbulunansairişlemleriyapmak.

ADLİYE REHBERİ

67

CEZAMAHKEM

ELERİ

- Diğergörevlilerinyapmasıgereken işlervegörev tanımlarıağırcezamahkemesibölümündeyazıldığıgibidir.

Davalar- İkiyıldanonyılakadarhapiscezasınıgerektirenkamudavaları-

nabakmak.

- Kanunlarınözel olarak asliye cezamahkemesiningörev alanınadâhilettiğidavalarabakmak.

İşler

- Sulhcezamahkemelerininvermişolduğubirkısımkararlaraitirazmerciolarakbakmak.

- İnfazhukukunailişkinolarakcezalarıntoplanmasıkararıvermek.

- Şartlıtahliyekararıvermek.

- Şartlıtahliyekararınıngerialınmasıkararınıvermek.

- Sulhcezamahkemesineaitiddianameniniadesikararınakarşıya-pılanitirazlarabakmak.

- Sulhcezamahkemeleriarasındakiyetkigörev,birleştirmeuyuş-mazlıklarınıçözmek.

- Reddihâkimveyaçekilmekararlarınakarşıolanbaşvurularıka-rarabağlamak.

- Diğerağırcezaveyaasliyecezamahkemelerincegönderilentali-matlarıyapmak.

- Adlisicilkayıtlarınınsilinmesitaleplerinisonuçlandırmak.

Dava Akışı

- Ağırcezamahkemesiileaynıdır.Tekhâkimleçalışır.

3. Sulh Ceza Mahkemesi

Görev Yapan Kişiler

- Hâkim

- YazıİşleriMüdürü

ADLİYE REHBERİ

68

- ZabıtKâtipleri

- Mübaşir

Mahkeme Hâkiminin Görevleri

- MahkemeyeintikaledenCumhuriyetSavcılığıiddianameleriniin-celeyipiadeveyakabulkararıvermek.

- Duruşmalarıicraedip,sonuçkararıusulüncevermek.

- Kalemidenetlemek.

- Davaakışındayazılıbulunansairişlemleriyapmak.

- DiğergörevlilerinyapmasıgerekenişlervegörevtanımlarıAğırcezamahkemesibölümündeyazıldığıgibidir.

Davalar

- Ağırcezamahkemesiveasliyecezamahkemesigörevalanıdışın-dakalandavaveişlerebakmak.

- KabahatlerKanunuuyarıncaaçılandavalarabakmak.

- Sorguhâkimliği sıfatıylaCumhuriyet Savcılığının talebi üzerineşüphelilerin sorgusunu yapıp tutuklama talebi hakkında kararvermek.

- Cumhuriyetsavcısınınsoruşturmaaşamasındabulunandosyalarhakkındaki talepleri hakkında karar vermek (tutuklulukhalininincelenmesi,arama,elkoyma,vücuttanbiyolojikörnekalma,giz-lilik,elkoymaonanması,genetikincelemevb.).

- Birkısımidariparacezalarınakarşıitirazlarıkararabağlamak.

- Diğerkanunlaruyarıncaverilensairişleriyapmak.

- Şartlıtahliyekararıvermek.

- Şartlıtahliyeningerialınmasıkararıvermek.

- Cezalarıntoplanmasıkararıvermek.

- 2918sayılıKanun’cagörevalanınagirenişleriyapmak.

- Diğersulhcezamahkemelerincegönderilentalimatlarıyapmak.

- Adlisicilkaydınınsilinmesitaleplerinisonuçlandırmak.

ADLİYE REHBERİ

69

CEZAMAHKEM

ELERİ

Dava Akışı

- Ağırcezamahkemesiileaynıdır.Tekhâkimleçalışır.

4. Çocuk Ağır Ceza Mahkemesi

Görev Yapan Kişiler - Mahkemeheyeti, Başkanveüyelerdenoluşanheyetteüçhâkim

bulunur,gereğindeyedekhâkimbulunabilir.

- YazıİşleriMüdürü

- ZabıtKâtipleri

- Mübaşir

Ağırcezamahkemesigörevtanımıileaynıdır.

Davalar / İşler

- 12-18yaşarasındabulunanveCMK’daçocuktanımıileyeralançocuklarhakkındaaçılanağırcezamahkemesidavatürüneilişkincezadavalarınabakmak.

- Çocuklarlailgilitedbirkararlarıvermek.- Yukarıdakibölümlerdeolduğugibibusuçlarlailgilisulhcezave

asliyecezamahkemelerininitirazlarınabakmak.- Yargılanan çocuğunmenfaatinin korunması bakımından duruş-

malarkapalıolarakicraedilir.

Dava Akışı- Ağırcezamahkemesiileaynıdır.

5. Çocuk MahkemesiGörev Yapan Kişiler - Hâkim- YazıİşleriMüdürü,- ZabıtKâtipleri- Mübaşir

ADLİYE REHBERİ

70

Asliyecezavesulhcezamahkemesigörevtanımıileaynıdır.

Davalar / İşler- 12-18yaşarasıçocuklarınasliyecezavesulhcezamahkemelerigö-

revalanınagirensuçlarlailgiliaçılankamudavalarınabakmak.- Çocuklarlailgilitedbirkararlarıvermek.- Yargılanan çocuğunmenfaatinin korunması bakımından duruş-

malarkapalıolarakicraedilir.

Dava Akışı- Ağırcezamahkemesiileaynıdır.Tekhâkimleçalışır.

6. Fikri ve Sınaî Haklar Ceza MahkemesiGörev Yapan Kişiler - Hâkim- YazıİşleriMüdürü- ZabıtKâtipleri- MübaşirGörevvetanımlarasliyevesulhcezamahkemesindeolduğugi-

bidir.

Davalar / İşler- Asliyevesulhcezamahkemesigörevalanındaolupfikrivesınaî

haklarıilgilendirensuçlarlailgiliaçılankamudavalarınabakmak.- Asliyecezamahkemesiişleriileaynınitelikteişlerebakmak.

Dava Akışı- Ağırcezamahkemesiileaynıdır.Tekhâkimleçalışır.

7. İcra Ceza MahkemesiGörev Yapan Kişiler

ADLİYE REHBERİ

71

CEZAMAHKEM

ELERİ

- Hâkim- ZabıtKâtipleri- Mübaşir

Mahkeme Hâkiminin Görevleri- İcraİflasKanunu’ndankaynaklıcezalandırmataleplerinkarşılayıp,

esasaalıpgerekliduruşmahazırlığıyaparakduruşmaicraetmek.- Re’senaraştırmayaparaksuçunsurlarıtespitolunduğundahapis,

hapsentazyikveadliparacezasınailişkinhükümkurmak.- Diğergörevvetanımlarasliyevesulhcezamahkemesindeoldu-

ğugibidir.

Davalar - Elindekimalıalacaklıdankaçırmakastıylamevcuduazaltmada-

valarınabakmak.- Mal beyanını vermeye zorlamak için hapsen tazyik davalarına

bakmak.- Gerçeğeaykırıbeyandabulunmakkarşılığıhapsentazyikdavala-

rınabakmak.- Taahhüdüihlaleyleminekarşıhapsentazyikdavalarınabakmak.- Çocuktesliminiyerinegetirmemesineilişkinhapsentazyikdava-

larınabakmak.- İrtifakvemenimüdahalekararlarınauymamahapsentazyikda-

valarınabakmak.- Nafakakararınauymamayailişkinhapsentazyikdavalarınabak-

mak.

Dava Akışı- İddianameiledavaaçılmaz.- Cumhuriyetsavcısımütalaadabulunmaz.- Suçtanzarargörenindilekçesiüzerinemahkemehareketegeçer.- Şikâyetçiye duruşmagünü kalempersoneli tarafındandilekçeyi

ibrazındakalemdetebliğolunur.- Dilekçesanığatebliğedilerekduruşmayaçağırılır.

ADLİYE REHBERİ

72

- Sanığın savunması alınır, deliller toplanır, suç unsurlarının ta-mamlanmasıhalindehapsentazyikkararıverilir.

- Hapsentazyiklerekarşıağırcezamahkemesineitirazedilir.- Hapisveadliparacezalarınakarşıtemyizyoluaçıktır.- KesinleşenkararlarinfazıiçininfazCumhuriyetSavcılığınagön-

derilir.

8. İnfaz HâkimliğiGörev Yapan Kişiler - Hâkim- YazıİşleriMüdürü- ZabıtKâtibi

İnfaz HâkimiHâkimlik yargı çevresinde olan ceza ve tutukevlerindebulunan

hükümlüve tutuklularakarşı idareningerçekleştirmişolduğu işlemveeylemleridurumagörebaşvuruüzerineveyakendiliğindenhare-ketegeçerekinceleyenvekararverenyargımensubudur.

Yazı İşleri Müdürü İnfazhâkimliğinegelenbaşvurularıvecezaeviizlemekuruluka-

rarlarınıkarşılayarakhâkimeileten,hâkiminvermişolduğukararla-rıtaraflaratebliğeden,vakiitirazlarıağırcezamahkemesineiletenvegerekliklasörvedefterleritutankişidir.

Zabıt Kâtibiİnfaz hâkiminin verdiği kararları yazan, yazı işleri müdürünün

uhdesindebulunangörevlereyardımcıolankişidir.

Davalar / İşler - Cezainfazkurumlarındayönetimtarafındanyapılanişlemveey-

lemlere karşı tutuklu ve hükümlülerin itirazlarını karara bağla-mak.

- Gerektiğindehükümlüvetutuklularıyerindedinlemek.

ADLİYE REHBERİ

73

CEZAMAHKEM

ELERİ

- Cezaeviizlemekurulununraporlarınıincelemek.- Hukukaaykırılıklarıbelirlemekvebukonudakararvermek.- Disiplincezaları,nakilveaçıkinfazkurumunageçmetaleplerine

ilişkinişlemleriinceleyipsonuçlandırmak.- İdareningenelolaraktutuklularayansıyanyönetimişlemlerinide-

netlemek.

Dava Akışı- Tutukluyadahükümlülerinitirazveyaşikâyetiinfazhâkimliğine

ulaştıktansonrahâkimevrakıduruşmasızolarakesasakaydeder.- Gerekliaraştırmayıyapar.- Gerekirseşikâyetçiyivetanığıdinleyebilir.- Kararlarıağırcezamahkemesineitirazatabidir.- İtirazkarşısındaağırcezamahkemesininverdiğikararlarkesindir.

ADLİYE REHBERİ

74

B. Hukuk Mahkemeleri

Bubölümdeşumahkemelerincelenmiştir:

1.Asliye Hukuk MahkemesiİhtisasMahkemeleri1.1AsliyeTicaretMahkemesi1.2AileMahkemesi1.3İşMahkemesi1.4KadastroMahkemesi1.5TüketiciMahkemesi1.6FikriveSınaiHaklarHukukMahkemesi1.7İcraHukukMahkemesi -İcraVeİflasDairesi1.8DenizİhtisasMahkemesi

2. Sulh Hukuk Mahkemesi

1. Asliye Hukuk Mahkemesi

Görevleri

Değeri para ile ölçülebilen davalarda, dava değeri 7080 TL’denyüksekolan alacakve tazminatdavaları ile aşağıda listelenendiğerdavalarabakmak(Parasalsınır2009yılıiçindir.ParasalsınırhermaliyılınbaşındaMaliyeBakanlığıncabelirlenenyenidendeğerlendirmeoranınagöredeğişmektedir).

Görev Yapan Kişiler

- Hâkim

- YazıİşleriMüdürü

- ZabıtKâtipleri- Mübaşir

ADLİYE REHBERİ

75

HUKUKMAHKEM

ELERİ

Asliye Hukuk Hâkiminin Görevleri- Davadilekçesinikaydedilmeküzereyazıişlerinehavaleetmek.- Duruşmahazırlıktutanağıhazırlamakveyahazırlatmak.- Duruşmagününübelirlemek.- Duruşmalarıyönetmek.- Keşifvetespitişlemleriyapmak.- Bilirkişiincelemesiyaptırmak.- Dosyayıincelemekvekararabağlamak.- Davalarlailgilitalepleriincelemekvekararabağlamak.- Gerekçelikararyazmak.- Yargılamaylailgilidiğerişlemleriyapmak.- Yazıişlerimüdürünündavanınharçlarınınmaktuveyanisbiola-

rakalınmasıkonusundatereddüdedüştüğüdurumlarda,konuyailişkinkararvermek.

Yazı İşleri MüdürüYazıişlerigörevlilerininhiyerarşikamiridir.

- Zabıtkâtibivemübaşirarasındakiilişkileridüzenlemek.- Mahkemekaleminindenetiminiyapmak.- Gerekçelikararailişkintebligatişlemleriniyerinegetirmek.- Kesinleştirmeişlemleriniyapmak.- Zabıtkâtipleriarasındaişbölümüyapmak.- Hâkiminverdiğiyetkiyedayanarak,hâkiminyokluğundadavadi-

lekçesinihavaleetmek.- Yönetimialtındabulunanzabıtkâtiplerivediğermemurlarıyetiş-

tirmek.- Dosyanıntemyizegönderilmesi içingerekenişlemleriyerinege-

tirmek/getirtmek.- Birinci sicil amiri olarak, mahkeme kalemi personelinin sicilini

doldurmak.

- Harcınhesaplanmasıvetahsilineilişkinişlemleriyapmak(bulu-

ADLİYE REHBERİ

76

nanyerlerdebugörevHukukMahkemeleriVeznesitarafındanye-rinegetirilmektedir).

- Dosyayaaitkıymetlievrakvedeğerlieşyalarınuygunyerdemu-hafazasınısağlamak.

- Hâkiminvereceğibenzerigörevleriyerinegetirmek.

Zabıt Kâtibi

Mahkemekalemi işlerinin yürütülmesindeyazı işlerimüdürün-densonragelenkişidir.

- Duruşma tutanaklarını hazırlamak amacıyla duruşmalara katıl-mak.

- Arakararlarıyerinegetirmek.

- Yazmanolarakkeşiflerekatılmak.

- Gerekçelikararlarıhâkiminbildirdiğişekildemetnedökmek.

- Yargılamasıdevamedendosyalarıdüzenliveeksiksizbirşekildemuhafazaetmek.

- Tamamlanıpkesinleşendosyalarıarşivekaldırmak.

- Taraflarındosyalarıincelemesinenezaretetmek.

- Kararvetutanaklarıdikkatveitinaileyazarakimzasızbırakma-mak.

- Cevabıgelmeyenmüzekkerelerintekidiniyapmak.

- Dizipusulasıdüzenlemek.- Harçtahsilmüzekkereleriniyazmak.- Hâkiminveyazıişlerimüdürününvereceğibenzerigörevleriye-

rinegetirmek.

MübaşirHâkimin duruşmanın düzen ve güvenliğine ilişkin talimatlarını

yerinegetirenvekalemişlemlerineyardımcıolankişidir.

ADLİYE REHBERİ

77

HUKUKMAHKEM

ELERİ

Görevleri- Duruşmagünündenönce,duruşmasıyapılacakdosyalarıincelen-

meküzerehâkimegötürmek.- Günlük duruşma listesini yapmak ve görülebilecek bir yere as-

mak.- Duruşmasırasıgelenleriduruşmasalonunadavetetmek.- Duruşmasalonunaalınanlarındurmalarıgerekenyerlerigöster-

mekvebunauyulmasınısağlamak.- Yeminverilmesivekararınaçıklanmasıbaştaolmaküzere,duruş-

mavekeşifesnasındaizlenmesigerekendavranışkurallarınıta-raflaraveilgililereaçıklamak.

- Müzekkerelervetebligatlarınilgilikurumyadakişilereulaşma-sınısağlamaküzerepostavezimmetişlemleriniyerinegetirmek.

- Duruşmanın kapalı yapılması kararı alındığında salonu boşalt-mak.

- Hâkimin uygun bulduğu kişilerin dosyadan fotokopi almasınayardımcıolmak.

- Ertelenenduruşmatarihinigösterirkağıthazırlayıptaraflaraver-mek.

- Hâkimingörevlendirmesiileyazıişlerimüdürünündenetimindeyazıişlerindeçalışmak.

- Hâkiminveyazıişlerimüdürününvereceğibenzerigörevleriye-rinegetirmek.

Davalar ve İşler- AlacakDavaları- TazminatDavaları- KamulaştırmaBedelineİtirazDavaları- Yaş–İsim–SoyisimvediğernüfuskayıtdüzeltilmesiDavaları- İhtiyati Haciz- İhtiyati Tedbir Talepleri (7080 TL’nin üzerindeki

alacaklariçin)

- VasiyetnameninİptaliDavaları

- Tapuİptali,TesciliveTashihi(düzeltilmesi)Davaları

ADLİYE REHBERİ

78

- Aile,Tüketici,İş,Ticaret,FikriveSınaiHaklarHukukMahkeme-lerininbulunmadığıyerlerdebumahkemelerinbaktığıişlerebak-mak.

Dava Akışı

- Davadilekçesiveekindedelillerimahkemeyesunulur.

- Havale(Davaveyatalepdilekçesininhâkimveyayetkilendirdiğikişitarafındanimzalanmaksuretiyleyazıişlerinegönderilmesi).

- Harç(HarcatabidavalardaHarçlarKanunuveKanun’aEk1nolutarifeuyarıncadavanıntürünegöremaktuolanveyanispiolarakhesaplananbedelinmahkemeveznesineyatırılması).

- Masraf(dosyabedeli,tebligatvepostagiderininmahkemevezne-sineyatırılması).

- Tevzi(BirdenfazlaAsliyeHukukMahkemesininbulunduğuyer-lerdemahkemeleregelendavaveyataleplerindağılımınınyapıl-ması).

- Dosya oluşturma (Evraklar tevzii bürosundan geldikten sonraUYAP’a–mahkemeesasınakaydınınyapılarakevraklarındosyahalindedüzenlenmesi).

- Duruşmayahazırlık(tensip)zaptıhazırlama(Davayadatalepdi-lekçesininmahkemeyeintikalindenitibaren3güniçerisinde,Ta-raflaraduruşmagünününtebliği iledavetleri,davadilekçesindebelirtilendelillerintoplanması içinarakararlarınalınması,varsatedbirtaleplerinindeğerlendirilerekbukonulardakararverilme-si).

- Duruşma(Hâkimtarafındantaraflarınduruşmasalonundadilek-çevebeyanlarınınalınması, taleplerinindeğerlendirilmesi ,tanıkbeyanlarınıntespiti,delil toplanmasıvekararverilmesineilişkinyargılamaaşaması).

- Delillerin toplanması (Alınan ara karar gereği, taraflarındayan-dıklarıdelillerintoplanmasıvekeşificrası,tanıkdinlemevebilir-kişiincelemesineilişkinyargılamaaşaması).

- Karar (Delillerin toplanıpdeğerlendirilerekbir kanaatevarılma-sındansonraulaşılanicraisonuç).

- GerekçelikararınyazılmaişlemleriDuruşmadakısakararınaçık-

ADLİYE REHBERİ

79

HUKUKMAHKEM

ELERİ

lanmasındansonraki15güniçerindekısakararındayanaklarıilebirlikteayrıntılıolarakyazılması).

- Kararıntaraflaratebliği[Gerekçelikararyazıldıktansonra,taraf-lardanilgilimasraftahsiledildiktensonra(gerekçelikarardagös-terilenbakiyeharçvetebligatgideri)kararıntebligatkanunuhü-kümleriuyarıncataraflarahukukisüreleribaşlatacakşekildebil-dirilmesi].

- Temyizedilmezsekesinleştirmeişlemleri[Gerekçelikararıntaraf-larınatebliğindenitibarenyasalsüreiçerisinde(15gün)temyizka-nunyolunabaşvurulmadığıtakdirdeicraisonuçdoğuracakşekil-dekesinleştiğineilişkinkararınaltınaşerhdüşülmesi;süregeçme-sinerağmentemyizedilmemişisekararınkesinleştirilmesi].

- Temyizedilirsetemyizharçvemasraflarınıntahsili.- DosyanıntemyiziçinYargıtay’agönderilmesi.

a. İhtisas Mahkemeleri

1.1 Asliye Ticaret Mahkemesi

GörevleriTicarethayatıkendineaitkuralvegelenekleresahipolanözelbir

alandır.Ticaretimeslekedinmişkişilerin(tacirlerin)çeşitliyükümlü-lükleri vardır, ticari veyamali işlerde diğer kişilerden beklenmeyenşeylertacirlerdentalepedilmektedir.Bunedenleticariişlerindüzen-lenmesininesaslarıTürkTicaretKanunu’nundagösterilmişveherikitarafiçindeticarisayılanhususlardandoğandavalarıgörmekiçinbuihtisasmahkemesikurulmuştur.

Görev Yapan Kişiler - BaşkanveÜyeler (MüstakilolarakTicaretMahkemesikurulma-

yanyerlerdeSulhveyaAsliyeHukukMahkemesiHâkimi)(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- YazıİşleriMüdürü(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)- ZabıtKâtipleri(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)- Mübaşir(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

ADLİYE REHBERİ

80

- Davalar- Alacakdavası- Çekiptali- Tazminat

Dava AkışıAsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.

1.2 Aile Mahkemesi

GörevleriAile toplumun temel taşıdır.Toplumunkorunması,hukukunve

adaletintümalanlardatesisiaileninmuhafazasıilemümkündür.Ailebirliğinindevametmesininolanaksızlaştığıdurumlardadahibubir-likteliğinsonaermesisürecininkendinehasözelliklerivehemtektekkişilerinhayatındahemdetoplumungenelindeönemlisonuçlarıvar-dır.Ailenin,baskıgöreneşinveçocuğunhaklarınıkorumakiçinted-birleralınmıştır.AilemahkemeleridebukapsamdaAileHukukundandoğandavaveişlerikararabağlarlar.

Görev Yapan Kişiler - Hâkim(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)- YazıİşleriMüdürü(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)- ZabıtKâtipleri(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)- Mübaşir(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)- Pedagog- Psikolog- SosyalHizmetUzmanı

Davalar- Boşanmadavaları- Nafakadavaları- VelayetDavaları

ADLİYE REHBERİ

81

HUKUKMAHKEM

ELERİ

- Şahsi ilişki (çocukla,velayetikendisineverilmeyenanneve/veyababaarasındakiilişkiler)

- TanımaveTenfiz(yabancıülkelerdenverilenkararlar)- Evlenmeyeİzin- İddetmüddetininkaldırılması- ÇocukMalları- MalRejimi- BabalıkveSoybağınınkurulmasıDavaları- Evlatedinme

Dava Akışı

AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.

1.3 İş Mahkemesi

Görevleri

İşhayatıkendisineaitkurallarıolanözelbiralandır.İşçilerinsos-yalhaklarınatamanlamıylasahipolmasıtoplumsaladaletveçalışmabarışınıntemininiçinçokönemlidir.İşhayatınınözelkoşullarıveişçi-ninişverenkarşısındazayıfkonumdaolmasınedeniyleİşverenlerilebirişsözleşmesinedayanarakçalıştırılanişçilerin,çalışmaşartları,hakvesorumluluklarailişkindavaveişlerinebakmaküzereihtisasmah-kemelerioluşturulmuştur.

Görev Yapan Kişiler

- Hâkim(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- YazıİşleriMüdürü(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- ZabıtKâtipleri(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- Mübaşir(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

Davalar

- Tazminatdavaları(KıdemTazminatı-İhbarTazminatı,TatilÜcret-leri,FazlaMesai,YardımAlacaklarıvs.)

ADLİYE REHBERİ

82

- İşeİadeDavaları

- HizmetSüresiTespitiDavaları

Dava Akışı

AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.

1.4 Kadastro Mahkemesi

Görevleri

Kadastro tespitine veKomisyon kararlarına karşı açılandavala-rabakar.

GörevYapanKişiler

- Hâkim(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- YazıİşleriMüdürü(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- ZabıtKâtipleri(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- Mübaşir(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

Davalar

- Vatandaşlar tarafından Tespit Komisyonu kararlarına ya da ka-dastrotespitinekarşıaçılandavalar.

- Kadastro komisyonunun çalışmalarına başlamadan önce davalıdurumdabulunangayrimenkullere ilişkindavalar, kadastroko-misyonutarafındanKadastroMahkemesinegönderilendavalar.

DavaAkışı

AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.

ADLİYE REHBERİ

83

HUKUKMAHKEM

ELERİ

1.5 Tüketici Mahkemesi

Görevleri

Taraflardanbirinintüketiciolduğuhukukiuyuşmazlıklarıçözüm-lemek.Tüketicibelirlibirmalveyaeşyayıtekrarsatmak,değiştirmekveyaişlemek,veyabirüretimsürecindekullanmakamacıyladeğilih-tiyaçlarınıkarşılamakamacıylaalankişidir.Ticarimalakışzincirindesonalıcıdır.Tüketicininsatıcı(tüccar)karşısındazayıfolmasıvetica-rihayatıbilmekzorundaolmamasınedeniyle, tüketicininkorunma-sınısağlamakamacıylaözelbiryasaçıkarılmış(4077SayılıTüketici-ninKorunmasıHakkındaKanun)vebukanundankaynaklananhu-kukiuyuşmazlıklarıçözümlemekgöreviTüketiciMahkemelerineve-rilmiştir.

Görev Yapan Kişiler

- Hâkim(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- YazıİşleriMüdürü(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- ZabıtKâtipleri(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- Mübaşir(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

Davalar

- Ayıplımaldankaynaklanandavalar

- Ayıplıhizmettenkaynaklanandavalar

- Satıştankaçınmadankaynaklanandavalar

- Sözleşmedekihaksızşartlardankaynaklanandavalar

- Taksitlisatıştankaynaklanandavalar

- Devretatilsözleşmesindenkaynaklanandavalar

- Pakettursözleşmesindenkaynaklanandavalar

- Kampanyalısatıştankaynaklanandavalar

- Kapıdansatıştankaynaklanandavalar

- Mesafelisözleşmedenkaynaklanandavalar

- Tüketicikredisindenkaynaklanandavalar

ADLİYE REHBERİ

84

- Kredikartısözleşmesindenkaynaklanandavalar

- Süreliyayınlardankaynaklanandavalar

- Aboneliksözleşmesindenkaynaklanandavalar

- Fiyatetiketindenkaynaklanandavalar

- Garantibelgesindenkaynaklanandavalar

- Tanıtmavekullanmakılavuzundankaynaklanandavalar

- Satışsonrasıhizmettenkaynaklanandavalar

- Ticarireklamveyayındankaynaklanandavalar

- Zararlıvetehlikelimalvehizmettenkaynaklanandavalar

Dava Akışı

- Herilveilçemerkezindetüketiciyasasınınuygulanmasındando-ğanuyuşmazlıklaraçözümbulmakamacıylaenazbirtüketiciso-runlarıhakemheyetioluşturulur(tüketicihakemheyetleriilçeler-dekaymakamlıkbinasında,illerdesanayiveticaretmüdürlükle-rindebulunur).

- Tüketici,değeri936,97TL(2009yılıiçinbelirlenenmiktardır.TÜFEoranınagöreheryılyenilenmektedir.)altındabulunanuyuşmaz-lıklardaTüketiciSorunlarıHakemHeyetinedilekçeilemüracaatetmek zorundadır. Bumiktarın altındaki uyuşmazlıklara ilişkinolarakmahkemeyedavaaçılamaz.

o Buuyuşmazlıklarda tüketici sorunlarıhakemheyetininvere-ceğikarar, itirazedilmemesihalinde taraflarıbağlar.Taraflarbukararakarşı 15gün içindeTüketiciMahkemesine itiraz edebilir,mahkemeninvereceğikararkesindir.

- Herikihaldede,kesinleşenkararilamlarınyerinegetirilmesihak-kındakihükümleregöreyerinegetirilir.

- Değeri936,97TLninüzerindekiuyuşmazlıklarda,o 2009yılıiçindeğeri936,97TLile2446,3TLarasındabulunantüketici yasasından kaynaklanan uyuşmazlıklarda ilgili isterseMahkemeyegitmedenhakemheyetinebaşvurabilirancakbubaş-vuruzorunludeğildir.Buhaldetüketicihakemheyetininverece-ğikarar,uyuşmazlıkdahasonradavakonusuolursamahkemededelilolaraksunulur.

ADLİYE REHBERİ

85

HUKUKMAHKEM

ELERİ

o HakemHeyetinebaşvurmayı tercih etmeyen ilgili, hazırladı-ğıdavadilekçesiiledoğrudanTüketiciMahkemesinededavaaça-bilir.o TüketiciMahkemesindetüketiciler,tüketiciörgütleriveBakan-lıkçaaçılacakdavalarhertürlüharçvevergidenmuaftır.

- Tüketicimahkemesindedavabasityargılamausulünegöreduruş-malıolarakyapılır.

- Hâkimgerekirisedavatürünegörebilirkişiincelemesiyaptırmaksuretiileuyuşmazlığıbiryadabirdenfazlacelsedekararabağlar.

- Tüketicimahkemesibulunmayanyerlerdebudavalardavadeğe-rinegöreSulhHukukyadaAsliyeHukukMahkemelerindeTüke-ticiMahkemesisıfatıilegörülür.

- MahkemededavaaçılmasıhalindedavaakışıAsliyeHukukMah-kemesiileaynıdır.

1.6 Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi

Görevleri İnsanlığınortakmirasıolansanatveedebiyateserleriileticaretha-

yatınındüzenliolarakdevametmesiningarantisiolansanayiüretimi-ninortakbirihtiyacıvardır;“orijinalfikirleriveüretimsüreçlerinior-tayaçıkaranlarınkorunması”.Buihtiyacınkarşılanmasısanatsalvesı-naianlamdayaratıcıolanbukesiminmaddiçıkarlarınıgarantialtınaalarakbufaaliyetlerinkesintisizolarakdevametmesinisağlamaktadır.Bugereklilikveküreselleşenticarethayatınıngetirdiğisorumlulukla-rınyerinegetirilmesi amacıylabualandayasavekanunhükmündekararnamelerileyasaldüzenlemeleryapılmışvebukapsamdaihtisasmahkemeleridekurulmuştur.

Görev Yapan Kişiler - Hâkim(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)- YazıİşleriMüdürü(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)- ZabıtKâtipleri(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)- Mübaşir(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

ADLİYE REHBERİ

86

Davalar

- Fikirvesanateseriileilgilialacakdavaları

- Fikirvesanateserineilişkinhaklaratecavüzüntespitivekaldırıl-masıistemlidavalar

- Endüstriyeltasarımdankaynaklananmaddimanevitazminatda-vaları

- Fikirvesanateserisahipliğindenkaynaklananhaklaratecavüzünrefi(kaldırılması),önlenmesitazminidavası

- Hakemtayinidavası

- Maddi-manevitazminatistemlimarkadavası

- Sözleşmedenkaynaklananhakistemlimarkadavaları

- Fikirvesanateserisözleşmesindenkaynaklananmenfitespitda-vası

- Buluşunitibarınınkaybınedeniyletazminatistemlipatentdavası

- Maddivemanevitazminattaleplipatentdavası

- Fikirvesanateserisahipliğinintespitidavası

- Özelyasavekanunhükmündekararnamelerdenkaynaklananda-valar

Dava Akışı

- Fikrivesınaihaklarhukukmahkemesininkurulduğuyerlerdeda-vanın türünegöremaktuveyanispiharcıödenmeksuretiylebumahkemeyedavaaçılır.

- Yargılamabasitusuletabidir.

- Hâkimtarafdelillerinitoplayıpbilirkişiincelemesindensonradu-ruşmalıolarakdavayıkararabağlar.

- FikriveSınaiHaklarHukukMahkemesibulunmayanyerlerdebudavalaraynışekildeAsliyeHukukveyavarsaAsliyeTicaretMah-kemelerineaçılır.

- DavaakışıAsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.

ADLİYE REHBERİ

87

HUKUKMAHKEM

ELERİ

1.7 İcra Hukuk Mahkemesi

Görevleri

Borçluvealacaklılararasındaicrahukukundankaynaklananihti-laflarabakmak.

Görev Yapan Kişiler

- Hâkim(AsliyeHukukMahkemesiileaynı)

- YazıİşleriMüdürü(AsliyeHukukMahkemesiileaynı)

- ZabıtKâtipleri(AsliyeHukukMahkemesiileaynı)

- Mübaşir(AsliyeHukukMahkemesiileaynı)

Davalar

- İtirazınkaldırılması

- Yetkiyeitiraz

- İmzayaitiraz

- İcramüdürününişlemlerinekarşışikâyet

- İhaleninfeshi

- İstihkak

- Borcaitiraz(borcunmiktarına,faize,ilamaaykırılıkitirazı)

- Şikâyet(takipbiçimineşikâyet,hamilinsıfatınaşikâyet,zamana-şımışikâyeti)

- Kiralananıntahliyesidavası

Dava Akışı

- Davacıyadatalepsahibi,davatürünegörenispiyadamaktuhar-cıyatırmaksuretiyle,hazırlamışolduğudavayadatalepdilekçe-siniicrahukukmahkemesineibrazederekdavayıaçar.

- Davabasityargılamausulünetabidir.

- Şikâyete ilişkin işlemlerdosyaüzerindenkarara bağlanabileceğigibi,hâkimtarafındangünverilmeksuretiileaçılacakduruşmada

ADLİYE REHBERİ

88

kimsegelmesedahikararabağlanır.

- Özellikleistihkakvetahliyedavalarındakeşifyadabilirkişiince-lemesiyapılmaksuretiyledeliltoplanıpdosyakararabağlanır.

- DavaakışıAsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.

1.7.1 İcra Ve İflas Dairesi

Görevleri Kişilerin alacağınıdevlet icra organı aracılığıyla tahsil etmekve

HukukMahkemeleriilamlarınıninfazınıyapmak.

Görev Yapan Kişiler - İcraveİflasMüdürü- İcraveİflasMüdürYardımcısı- ZabıtKâtipleri(İcra/hacizmemuru)

İcra ve İflas Müdürünün Görevleri - İcraMüdürYardımcılarıvezabıtkâtipleriarasındakiişbölümü-

nüyapmak.- Yönetimialtındabulunanzabıtkâtiplerivediğermemurlarıyetiş-

tirmek.- Birinci sicil amiri olarak, icra müdür yardımcılarının ve zabıt

kâtiplerininsicilinidoldurmak.- Harcınhesaplanmasıvetahsilineilişkinişlemleriyapmak.- Dosyayaaitkıymetlievrakvedeğerlieşyalarınuygunyerdemu-

hafazasınısağlamak.- Dosyalarailişkintaleplerhakkındakararvermek.- İcradairesininkasahesabınıntutulması.- Hacizvesatışişlemleriniyapmak.- MahkemeveyaCumhuriyetSavcılığınca istenendosyalarıhava-

leetmek.

ADLİYE REHBERİ

89

HUKUKMAHKEM

ELERİ

İcra ve İflas Müdür Yardımcısı- İşbölümügereğinceverilenişleriyerinegetirmek.- DosyalarınUYAPsisteminekaydınınyapılması.- İş bölümü gereği yetkilendirilmiş ise dosyalara ilişkin talepler

hakkındakararvermek.- Zabıtkâtiplerineverilenişlerinkontrolünüyapmak.- İşbölümügereğincegerekliharçlarınhesaplanaraktahsiliniyap-

mak.- Mahkemelerleyazışmalarıyapmak.- İşbölümügereğiyetkilendirilmişisehacizvesatışişlemleriniyap-

mak.

Zabıt Kâtiplerinin Görevleri

- İşbölümügereğinceverilenişleriyerinegetirmek.

- Tebligatlarıvegelenevraklarıdosyalarınatakmakveişlemek.

- Dosyalardaverilenkararlarauygunyazışmalarıyapmakvebunla-railişkinpostaişlemleriniyerinegetirmek.

- MahkemeveyaCumhuriyetSavcılığıncaistenendosyalarımüdü-resunmak.

- İcramüdürünce verilecek yetki gereği haciz ve satış işlemleriniyapmakbuna ilişkingerekli güvenlik tedbirlerinin alınması içingerekliişlemleriyapmak.

- İcramüdürveicramüdüryardımcılarıtarafındanverilendiğeriş-lemleriyapmak.

İşler

- Alacaklarıntahsili,

o Genelhacizyoluylatakip

- İlamlıtakip

- İlamsıztakip

o Kambiyosenetlerinemahsushacizyoluylatakip

o İpoteğinparayaçevrilmesiyoluylatakip

ADLİYE REHBERİ

90

o İflasyoluylatakip

- Çocukteslimi,

- Taşınmaztahliyesi,

- Menkulvegayrimenkulteslimi,

- İflasvekonkordatoişlemleri,

- İhtiyatihacizvetedbirkararlarınıninfazı,

- Kanununverdiğidiğergörevler.

İş Akışı

- Başvuru(TakipTalebi)

o Alacaklıveyaalacaklıvekilitarafındanmatbuörnek1doldu-rulmaksuretiyleicramüdürlüğünebaşvuru.

- Kabulİşlemleri(Havale,Harç–MasrafAlımı,Dosyaaçımı,vb.)

o İcramüdürüveyamüdüryardımcısı tarafındankabul edilentakiptalebineilişkingerekliharçvemasraflaralınarakUYAPsis-temindekiesasadosyanınkaydınınyapılması.

- ÖdemeEmriDüzenlenmesi

o Takiptalebininiçeriğinegöreicramüdürveyayardımcılarıta-rafındanuygunödemeemrinindüzenlenmesi.

- ÖdemeEmrininBorçluyaTebliğEdilmesi

o DüzenlenenödemeemrininborçluyaTebligatKanunuhüküm-lerinegöregönderilmesi.

- ÖdemeEmrineİtiraz

o Genelhacizyoluylayapılantakiplerdeborcaveyetkiyeitirazicramüdürlüğüne,kambiyosenetlerinemahsustakiplerdeborca,yetkiyeveimzayaitiraziseicrahukukmahkemesineyapılır.

o İtirazhalindeicrahukukmahkemesinedosyanıngönderilme-si.

o İtiraz edilmemesi halinde infaz işlemlerinin yapılması (İtirazedilmemesidurumundatakipkesinleşir).

- Ödeme

ADLİYE REHBERİ

91

HUKUKMAHKEM

ELERİ

o Ödemeemrinegöreasılalacak,işlemişfaiz,icravekaletücre-ti,gerekliharçvemasraflarhesaplanarakborçludantahsiledilerekdosyainfazedilmişolarakişlemdenkaldırılır.

- Haciz(ödememedurumunda):Borç,borçlutarafındanödemeem-rindebelirtilensüreiçindeödenmediğitaktirde,alacaklıveyave-kilinintalebinebağlıolarak,borçlununborcayetecekmiktardakitaşınırvetaşınmazmallarıileüçüncüşahıslardakihakvealacakla-rınadevletaracılığıile(icradairesitarafından)elkonulması.

- Satış

o Hacizdensonraborçödenmediğitakdirdealacaklıveyavekili-ninsüresiiçindeyapacaklarıtalebebağlıolarakhaczedilmişolanmallarınvehaklarınsatışınınyapılması.

1.8 Deniz İhtisas Mahkemesi

Ticarethayatınınenönemliparçalarındanbir tanesidedeniz ti-caretidir.Özellikle ticarimallarınnakliyesikonusundadünyaçapın-daüstünlük tartışmasızbiçimdedeniz taşımacılığındadır.Küreselle-şen ticaretinülkemizledegittikçedahaentegreolmasıbukonudakisorunlarınçözümüiçinihtisaslaşmayıgetirmektedir.BunedenleTürkTicaretKanunundayapılanbirdeğişiklikle,TicaretKanunu’nundör-düncükitabındayeralandenizticaretineaitişleringörülmesiamacıy-laDenizİhtisasMahkemesikurulmuştur.İhtisasmahkemesişuandasadeceİstanbulilindekuruludur.

Görev Yapan Kişiler

- Hâkim(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- YazıİşleriMüdürü(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- ZabıtKâtipleri(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- Mübaşir(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

Dava Akışı

AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.

ADLİYE REHBERİ

92

2. Sulh Hukuk Mahkemesi

Görevleri

Değeri7080TL’yekadarolanalacakvetazminat,tahliye,mirasçı-lıkbelgesialma,vesayetgibidavalarabakmak(Parasalsınır2009yılıiçindir.ParasalsınırhermaliyılınbaşındaMaliyeBakanlığıncabelirle-nenyenidendeğerlendirmeoranınagöredeğişmektedir.)

Görev Yapan Kişiler

- Hâkim(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- YazıİşleriMüdürü(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- ZabıtKâtipleri(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

- Mübaşir(AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.)

Davalar

- Alacak-TazminatDavaları

- MirasçılıkBelgesiÇıkarmaDavaları(verasetilamı)

- VasiTayiniDavaları

- TahliyeDavaları

- Tereke-MirasDavaları

- VasiyetnameninAçılmasıDavaları

- İzale-işüyuu(ortaklığıngiderilmesi)Davaları

Dava Akışı

AsliyeHukukMahkemesiileaynıdır.

ADLİYE REHBERİ

93

İDARİYARGI

C. İdari Yargı

Bu bölümde şu mahkemeler incelenmiştir:

1.BölgeİdareMahkemesi

2.İdareMahkemesi

3.VergiMahkemesi

1. Bölge İdare Mahkemesi

Görevleri

- İdarevevergimahkemeleritarafındanverilenbirkısımkararlarınitirazenincelenmesi.

- Devletmemurlarıhakkındayetkilimercilercesoruşturmaiznive-rilmesiveyaverilmemesikararlarınakarşıyapılanitirazlarınkara-rabağlanması.

Görev Yapan Kişiler

BölgeİdareMahkemesiBaşkanı

- Görüşmeveduruşmalarıyönetmek.

- Mahkemekurulundagörüşülmekteolandosya ile ilgilidüşüncevegörüşlerinibildirmekveoyunuvermek.

- Bölge idaremahkemesiyargı çevresindebulunan idarevevergimahkemeleriningenelişleyişini,düzenliveverimliçalışmalarınıkontroletmek.

- Yılsonufaaliyetraporuhazırlamak.

- Diğerkanunlarlaverilengörevveişleriyapmak.

Bölge İdare Mahkemesi Üyeleri

- Bulunduklarımahkemelerdebaşkanlartarafındankendilerineve-rilendosyalarıinceleyerekmahkemekurulunagerekliaçıklamala-rıyapmak,düşüncevegörüşlerinibildirmekveoyvermek.

ADLİYE REHBERİ

94

- Kendidosyalarındaverilenkararlarıyazmak.

- Mahkemeileilgiliolmaküzerekendilerinebaşkantarafındanve-rilendiğerişleriyerinegetirmek.

Yazı İşleri Müdürü

- Kalempersoneliarasındakiilişkileridüzenlemek.

- Mahkemekaleminindenetiminiyapmak.

- Kararlarailişkintebligatişlemleriniyerinegetirmek.

- Kesinleştirmeişlemleriniyapmak.

- Kalempersoneliarasındaişbölümüyapmak.

- Yönetimialtındabulunanzabıtkâtiplerivediğermemurlarıyetiş-tirmek.

- Dosyanınitirazvetemyizegönderilmesiiçingerekenişlemleriye-rinegetirmek/getirtmek.

- Birinci sicil amiri olarak, mahkeme kalemi personelinin sicilinidoldurmak.

- Harcınhesaplanmasıvetahsilineilişkinhazırlayıcıişlemleriyap-mak.

- Dosyayaaitkıymetlievrakvedeğerlieşyalarınuygunyerdemu-hafazasınısağlamak.

- Mahkemebaşkanıncaverilendiğerişveişlemleriyapmak.

İdari Yargı Adalet Komisyon Müdürü- İdariyargıadaletkomisyonunungörevikapsamındakiişveişlem-

lerinişleyişindensorumludur.

İdari İşler Müdürü- BölgeİdareMahkemelerininrahatişleyişinisağlamaküzereida-

rihizmetleriyürütmek,harcamaveödemelerleilgiliişlemleriyap-mak.

ADLİYE REHBERİ

95

İDARİYARGI

Zabıt KâtipleriMahkemekalemi işlerinin yürütülmesindeyazı işlerimüdürün-

densonragelenkişiolupbaşlıcagörevleri;- Yazmanolarakkeşiflerekatılmak.- Kararlarıhâkiminbildirdiğişekildemetnedökmek.- Yargılamasıdevamedendosyalarıdüzenliveeksiksizbirşekilde

muhafazaetmek.- Tamamlanıpkesinleşendosyalarıarşivekaldırmak.- Taraflarındosyalarıincelemesinenezaretetmek.- Dizipusulasıdüzenlemek.- Harçtahsilvepostamüzekkereleriniyazmak.- Başkan,hâkimveyazı işlerimüdürününvereceğidiğer işve iş-

lemleriyapmak.

ŞoförYardımcı Hizmetler

Davalar- İşler- İdarevevergimahkemeleritarafındanverilenyürütmenindurdu-

rulmasıkabulveyaretkararlarınakarşıyapılacakitirazlarıkara-rabağlamak.

- Yargıçevresindeki idarevevergimahkemelerindetekhâkimta-rafındanverilenkararlarıitirazüzerineincelemekvekararabağ-lamak.

- İdaremahkemelerince heyetli olarak karar verildiği halde, 2577SayılıKanun’un45/1maddesigereğinceitirazenbölgeidaremah-kemesindegörüşülmesigerekendavalarıkararabağlamak.

- Yargıçevresindekiidarevevergimahkemeleriarasındaçıkangö-revveyetkiuyuşmazlıklarınıkesinkararabağlar.

- Devletmemurlarıhakkındayetkilimercilerceverilensoruşturmaizniverilmesineveyaverilmemesineilişkinkararlarakarşıyapılanitirazlarıkararabağlamak.

- Diğerkanunlarlaverilengörevleriyerinegetirirmek.

ADLİYE REHBERİ

96

Dava Akışı- İdareveyavergimahkemesitarafındanverilenyürütmeyidurdur-

makabulveyaretkararlarınakarşıyapılacakitirazlarda;o İtirazedendilekçesini7güniçindemahkemesinesunar(İdareveyavergimahkemesi).o İtirazedenitirazharcınıvezneyeyatırır.o Mahkemesincedosyabölgeidaremahkemesineintikalettirilir.o Bölgeidaremahkemesince7güniçerisindeitirazkararabağ-lanır.

- İdare ve vergi mahkemeleri tarafından tek hâkimle veya idaremahkemelerince2577SayılıKanun’un45/1maddesigereğincehe-yetlekararverilendavalarakarşıyapılacakitirazlarda:o İtirazedendilekçesini30günlüksüreiçerisindemahkemesinesunar(idareveyavergimahkemesi).o İtirazedenitirazharcınıvezneyeyatırır.o İtiraz, yürütmenin durdurulması talepliyse dosya tekemmülettirilmeksizin,şayetyürütmenindurdurulmasıtalebiyokisedos-yamahkemesincetekemmülettirilmeksuretiylebölgeidaremah-kemesineintikalettirilir.o Bölge idaremahkemesinceyasal süresi içerisinde itirazkara-rabağlanır.

- Bölgeidaremahkemesinceitirazen(esastan)verilenkararlarakar-şı15güniçindeyapılacakkarardüzeltmetaleplerinde;o Karardüzeltmedilekçesikararıntebliğindenitibaren15gün-lüksüresiiçerisindemahkemesinesunulur(idareveyavergimah-kemesi).o Karardüzeltmeistemindebulunanilgili,harcıvezneyeyatırır.o Mahkemesincedosyatekemmülettirilerek,bölgeidaremahke-mesineintikalettirilir.o Bölge idaremahkemesincekarardüzeltme talebikararabağ-lanır.

- Devletmemurlarıhakkında4483SayılıKanunkapsamındayetki-limercilerceverilensoruşturmaizniverilmesineveyaverilmeme-sineilişkinkararlarakarşıyapılacakitirazlarda;o İtirazdilekçesi,yetkilimercitarafındanverilenkararıntebliği-

ADLİYE REHBERİ

97

İDARİYARGI

niizleyengündenitibaren10günlüksüreiçerisindeyetkilimerci-yeverilir.o Yetkilimerci tarafındansoruşturmaizniverilmesiveyaveril-memesikararlarınakarşıyasalsüresiiçerisindetümitirazlarınta-mamlanmasındansonradosyabölgeidaremahkemesinesunulur.o Bölgeidaremahkemesitarafındanitirazyasalsüresiiçerisindekararabağlanır.o Dosyagereklitebligatlarınyapılmasıiçinyetkilimerciyegönderilir.

2. İdare Mahkemesi

Görevleri

İdarenin işlemveeylemlerindenkaynaklanan iptalve tamyargıdavalarınabakmak.

Görev Yapan Kişiler

- İdareMahkemesiBaşkanı

- İdareMahkemesiÜyeleri

- YazıİşleriMüdürü

- ZabıtKâtipleri

- Mübaşir

İdare Mahkemesi Başkanının Görevleri

- Görüşmeveduruşmalarıyönetmek.

- Mahkemeheyetindegörüşülmekteolandosyaileilgilidüşüncevegörüşlerinibildirmekveoyunuvermek.

- Mahkemelerindegörevlibulunanlarıngörevlerindedevamlarını,düzenliçalışmalarını,mahkemeişlerininverimlibirşekildeyürü-tülmesinisağlamak.

- Yılsonufaaliyetraporuhazırlamak.

- Diğerkanunlarlaverilengörevveişleriyapmak.

ADLİYE REHBERİ

98

İdare Mahkemesi Üyelerinin Görevleri

- Bulunduklarımahkemelerdebaşkanlartarafındankendilerineve-rilendosyalarıinceleyerekmahkemekurulunagerekliaçıklamala-rıyapmak,düşüncevegörüşlerinibildirmekveoyvermek.

- Kendidosyalarındaverilenkararlarıyazmak.

- Mahkemeileilgiliolmaküzerekendilerinebaşkantarafındanve-rilendiğerişleriyerinegetirmek.

-

Yazı İşleri Müdürünün Görevleri

- Kalempersoneliarasındakiilişkileridüzenlemek.

- Mahkemekaleminindenetiminiyapmak.

- Kararlarailişkintebligatişlemleriniyerinegetirmek.

- Kesinleştirmeişlemleriniyapmak.

- Kalempersoneliarasındaişbölümüyapmak.

- Yönetimialtındabulunanzabıtkâtiplerivediğermemurlarıyetiş-tirmek.

- Dosyanınitirazvetemyizegönderilmesiiçingerekenişlemleriye-rinegetirmek/getirtmek.

- Birinci sicil amiri olarak, mahkeme kalemi personelinin sicilinidoldurmak.

- Harcınhesaplanmasıvetahsilineilişkinhazırlayıcıişlemleriyap-mak.

- Dosyayaaitkıymetlievrakvedeğerlieşyalarınuygunyerdemu-hafazasınısağlamak.

- Mahkemebaşkanıncaverilendiğerişveişlemleriyapmak.

Zabıt Kâtiplerinin Görevleri

Mahkemekalemi işlerinin yürütülmesindeyazı işlerimüdürün-densonragelenkişiolupbaşlıcagörevleri;- Yazmanolarakkeşiflerekatılmak.- Kararlarıhâkiminbildirdiğişekildemetnedökmek.- Yargılamasıdevamedendosyalarıdüzenliveeksiksizbirşekilde

muhafazaetmek.

ADLİYE REHBERİ

99

İDARİYARGI

- Tamamlanıpkesinleşendosyalarıarşivekaldırmak.- Taraflarındosyalarıincelemesinenezaretetmek.- Dizipusulasıdüzenlemek.- Harçtahsilvepostamüzekkereleriniyazmak.- Başkan,hâkimveyazı işlerimüdürününvereceğidiğer işve iş-

lemleriyapmak.

Mübaşirin GörevleriDuruşmavekeşfindüzenvegüvenliğineilişkinbaşkanvehâkim

talimatlarınıyerinegetirenvekalemişlerineyardımcıolankişiolupbaşlıcagörevleri;- Duruşmagünündenönce,duruşmasıyapılacakdosyalarıincelen-

meküzerehâkimegötürmek.- Duruşmalistesiniyapmakvegörülebilecekbiryereasmak.- Duruşmasırasıgelenleriduruşmasalonunadavetetmek.- Duruşmasalonunaalınanlarındurmalarıgerekenyerlerigöster-

mekvebunauyulmasınısağlamak.- Duruşmavekeşifesnasındaizlenmesigerekendavranışkuralları-

nıtaraflaraveilgililereaçıklamak.- Müzekkerelervetebligatlarınilgilikurumyadakişilereulaşma-

sınısağlamaküzerepostavezimmetişlemleriniyerinegetirmek.- Duruşmanın kapalı yapılması kararı alındığında salonu boşalt-

mak.- Başkanveyahâkiminuygunbulduğukişilerindosyadanfotokopi

almasınayardımcıolmak.- Yazıişlerimüdürünündenetimindeyazıişlerindeçalışmak.- Başkanınveyazıişlerimüdürününvereceğibenzerigörevleriye-

rinegetirmek.

Davalarİptal Davaları

- Memurİşleri(Atama,Disiplin,Özlük,ParasalHakveGöreveSonVerme)

- Emeklilikİşlemleri

ADLİYE REHBERİ

100

- Belediyeİşleri- İhaleİşlemleri- İmarveKamulaştırmaİşlemleri- ÖğrenciveÖğrenimİşlemleri- KamuKurumuNiteliğindekiMeslekKuruluşlarınınİşlemleri- İdariParaCezaları- KamuAlacaklarınaİlişkinİşlemler- KarayollarıTrafikMevzuatındanKaynaklananDavalar- MadenveTaşOcağıİşlemleri- KöyMeraOrmanSınırUyuşmazlıkları- 3091sayılıKanundanKaynaklananUyuşmazlıklar- AtYarışlarıveTalihOyunlarınaİlişkinİşlemler- Çevre,Turizm,KıyıMevzuatındanKaynaklananİşler- EcrimisilTahliyeİşlemleri- İskanMevzuatındanKaynaklananİşlemler- Vatandaşlıkİşlemleri- NakdiTazminatİşlemleri- SPKveİMKBİşlemleri- TüketiciyiKorumuKanununaİlişkinİşlemler- RTÜKİşlemleri- Özelleştirmeİşlemleri- DiğerİptalDavaları

Tam Yargı Davaları- Tazminatdavaları- Kamugörevlilerininparasalhakları

Dava AkışıDavaKonusu işlemintebliğ tarihinden itibarenaltmışgün içeri-

sindeİdariYargılamaUsulKanun’una(3ve5.md.)uygunolarakha-zırlananikinüshadilekçeveekleriylemahkemekaleminegelinmesi-nemüteakip;

ADLİYE REHBERİ

101

İDARİYARGI

- Nöbetçihâkimtarafındandavakonusunailişkinkodunbelirlene-rekhavalesiyapılır.

- Harçvepostagiderlerivezneyeyatırılır.- Tevzibürosuncadosyayaesasnumarasıverilerekdosyatevziedi-

lir.- Harçvepostagideriilebaropulueksikliğivarsagerekliyazışma

mahkemebaşkanıncayapılır.- Mahkemebaşkanıtarafındanilkincelemeyapılmaküzeredosya

ilgilihâkimehavaleedilir.

- 15güniçerisindeyapılacakilkincelemesonrasındamevzuataay-kırılıkgörülmezse,varsayürütmenindurdurulmasıtalebigörüşü-lüryoksadavadilekçesitebligataçıkartılır.

- Yürütmenindurdurulmasıtaleplidosyalarda,mahkemeceuygungörülen süre içerisinde verilen savunmaya binaen yürütmenindurdurulmasıtalebigörüşülür.

- Yürütmenindurdurulması talebi hakkındaverilenkarara ilişkinolarakvarsaitirazsürecitamamlanır.

- Dosyatekemmülettiktensonraesastanhavaleedilmeküzerebaş-kanasunulur.

- Mahkemebaşkanıtarafındandosyamahkemehâkimlerindenbi-rinehavaleedilir.

- Dosya ilgili hâkimce incelendikten sonra dosyanın durumunagöreheyetveyatekhâkimhalindekararverilir.

- Kararabağlanandosyalarakararnumarasıverilirvebudosyalarınmakulsüreiçerisindekararıyazılır.

- Kararusulüneuygunolaraktaraflaratebliğedilir.

- Taraflarcakararayasalsüresiiçerisindeitirazveyatemyizedilme-sihalinde,yürütmenindurdurulması taleplidosyalar tekemmülettirilmeksizin,yürütmenindurdurulması talebiolmayandosya-larisetekemmülettirilerekitirazvetemyizmercineiletilir(İtiraz;bölgeidaremahkemesine,temyiz;Danıştaybaşkanlığınayapılır).

- İtirazvetemyizmercilerinceverilenkararlarıntaraflaratebligatiş-lemleriilgilimahkemesinceyapılır.

- Dosyakesinleşmesinemüteakip,arşivekaldırılır.

ADLİYE REHBERİ

102

3. Vergi Mahkemesi

Görevleri

- Genelbütçeye,ilözelidareleri,belediyeveköylereaitvergi,resimveharçlarilebenzerimaliyükümlervebunlarınzamvecezalarıiletarifelereilişkindavaları,

- 6183sayılıAmmeAlacaklarınınTahsilUsulüHakkındaKanun’unuygulanmasınailişkindavaları,

- Diğerkanunlarlaverilenişleriçözümler.

Görev Yapan Kişiler

- VergiMahkemesiBaşkanı

- VergiMahkemesiHâkimleri

- YazıİşleriMüdürü

- ZabıtKâtipleri

- Mübaşir

Vergi Mahkemesi Başkanının Görevleri

- Görüşmeveduruşmalarıyönetmek.

- Mahkemeheyetindegörüşülmekteolandosyaileilgilidüşüncevegörüşlerinibildirmekveoyunuvermek.

- Mahkemelerindegörevlibulunanlarıngörevlerindedevamlarını,düzenliçalışmalarını,mahkemeişlerininverimlibirşekildeyürü-tülmesinisağlamak.

- Yılsonufaaliyetraporuhazırlamak.

- Diğerkanunlarlaverilengörevveişleriyapmak.

Vergi Mahkemesi Hâkimlerinin Görevleri

- Bulunduklarımahkemelerdebaşkanlartarafındankendilerineve-rilendosyalarıinceleyerekmahkemekurulunagerekliaçıklamala-rıyapmak,düşüncevegörüşlerinibildirmekveoyvermek.

ADLİYE REHBERİ

103

İDARİYARGI

- Kendidosyalarındaverilenkararlarıyazmak.

- Mahkemeileilgiliolmaküzerekendilerinebaşkantarafındanve-rilendiğerişleriyerinegetirmek.

Yazı İşleri Müdürünün Görevleri

- Kalempersoneliarasındakiilişkileridüzenlemek.

- Mahkemekaleminindenetiminiyapmak.

- Kararlarailişkintebligatişlemleriniyerinegetirmek.

- Kesinleştirmeişlemleriniyapmak.

- Kalempersoneliarasındaişbölümüyapmak.

- Yönetimialtındabulunanzabıtkâtiplerivediğermemurlarıyetiş-tirmek.

- Dosyanınitirazvetemyizegönderilmesiiçingerekenişlemleriye-rinegetirmek/getirtmek.

- Birinci sicil amiri olarak, mahkeme kalemi personelinin sicilinidoldurmak.

- Harcınhesaplanmasıvetahsilineilişkinhazırlayıcıişlemleriyap-mak.

- Dosyayaaitkıymetlievrakvedeğerlieşyalarınuygunyerdemu-hafazasınısağlamak.

- Mahkemebaşkanıncaverilendiğerişveişlemleriyapmak.

Zabıt Kâtiplerinin Görevleri

Mahkemekalemi işlerinin yürütülmesindeyazı işlerimüdürün-densonragelenkişiolupbaşlıcagörevleri;

- Yazmanolarakkeşiflerekatılmak.

- Kararlarıhâkiminbildirdiğişekildemetnedökmek.

- Yargılamasıdevamedendosyalarıdüzenliveeksiksizbirşekildemuhafazaetmek.

- Tamamlanıpkesinleşendosyalarıarşivekaldırmak.

- Taraflarındosyalarıincelemesinenezaretetmek.

ADLİYE REHBERİ

104

- Dizipusulasıdüzenlemek.

- Harçtahsilvepostamüzekkereleriniyazmak.

- Başkan,hâkimveyazı işlerimüdürününvereceğidiğer işve iş-lemleriyapmak.

Mübaşirin Görevleri

Duruşmavekeşfindüzenvegüvenliğineilişkinbaşkanvehâkimtalimatlarınıyerinegetirenvekalemişlerineyardımcıolankişiolupbaşlıcagörevleri;

- Duruşmagünündenönce,duruşmasıyapılacakdosyalarıincelen-meküzerehâkimegötürmek.

- Duruşmalistesiniyapmakvegörülebilecekbiryereasmak.

- Duruşmasırasıgelenleriduruşmasalonunadavetetmek.- Duruşmasalonunaalınanlarındurmalarıgerekenyerlerigöster-

mekvebunauyulmasınısağlamak.- Duruşmavekeşifesnasındaizlenmesigerekendavranışkuralları-

nıtaraflaraveilgililereaçıklamak.- Müzekkerelervetebligatlarınilgilikurumyadakişilereulaşma-

sınısağlamaküzerepostavezimmetişlemleriniyerinegetirmek.- Duruşmanın kapalı yapılması kararı alındığında salonu boşalt-

mak.- Başkanveyahâkiminuygunbulduğukişilerindosyadanfotokopi

almasınayardımcıolmak.- Yazıişlerimüdürünündenetimindeyazıişlerindeçalışmak.- Başkanınveyazıişlerimüdürününvereceğibenzerigörevleriye-

rinegetirmek.

Davalar- GelirVergisindenkaynaklananuyuşmazlıklar- KurumlarVergisindenkaynaklananuyuşmazlıklar- KatmaDeğerVergisindenkaynaklananuyuşmazlıklar- DamgaVergisindenkaynaklananuyuşmazlıklar

ADLİYE REHBERİ

105

İDARİYARGI

- GümrükVergisindenkaynaklananuyuşmazlıklar- ÇevreveTemizlikvergisindenkaynaklananuyuşmazlıklar- MotorluTaşıtlarVergisindenkaynaklananuyuşmazlıklar- ÖzelTüketimVergisindenkaynaklananuyuşmazlıklar- VerasetveİntikalVergisindenkaynaklananuyuşmazlıklar- EmlakVergisihakkındakiuyuşmazlıklar- BelediyeGelirlerihakkındakiuyuşmazlıklar- Vergicezalarıhakkındakiuyuşmazlıklar- Ödemeemirlerihakkındakiuyuşmazlıklar- Fonlar- Harçlar- Hacizler- Diğervergicezalarınailişkindavalar.

Dava Akışı

DavakonusuişlemintebliğtarihiniizleyengündenitibarenotuzgüniçerisindeİdariYargılamaUsulKanununa(3.ve5.md)uygunola-rakhazırlananikinüshadilekçeveekleriylemahkemekaleminegelin-mesinemüteakip;

- Nöbetçihâkimtarafındandavakonusunailişkinkodunbelirlene-rekhavalesiyapılır.

- Harçvepostagiderlerivezneyeyatırılır.

- Tevzibürosuncadosyayaesasnumarasıverilerekdosyatevziedi-lir.

- Harçvepostagideriilebaropulueksikliğivarsagerekliyazışmamahkemebaşkanıncayapılır.

- Mahkemebaşkanıtarafındanilkincelemeyapılmaküzeredosyailgilihâkimehavaleedilir

- 15güniçerisindeyapılacakilkincelemesonrasındamevzuataay-kırılıkgörülmezsedavadilekçesitebligataçıkartılır.

- Vergi-cezaihbarnamelerinekarşıaçılandavalardatahsilişlemle-rikendiliğindendurmaktaolup,bunundışındakalanödemeemri,

ADLİYE REHBERİ

106

haciz,mükellefiyettesisivb.davalardamahkemeceuygungörü-lensüreiçerisindeverilensavunmayabinaenyürütmenindurdu-rulmasıtalebigörüşülür.

- Yürütmenindurdurulmasıtalebihakkındaverilecekkararailişkinolarakvarsaitirazsürecitamamlanır.

- Dosyanın tekemmül etmesinden sonra esastan havale edilmeküzerebaşkanasunulur.

- Mahkemebaşkanıtarafındandosyamahkemehâkimlerindenbi-rinehavaleedilir.

- Dosya ilgili hâkimce incelendikten sonra dosyanın durumunagöreheyetveyatekhâkimhalindekararverilir.

- Kararabağlanandosyalarakararnumarasıverilirvebudosyalarınmakulsüreiçerisindekararıyazılır.

- Kararusulüneuygunolaraktaraflaratebliğedilir.

- Taraflarcakararayasalsüresiiçerisindeitirazveyatemyizedilmesihalindeyürütmenindurdurulmasıtaleplidosyalartekemmület-tirilmeksizin,yürütmenindurdurulmasıtalebiolmayandosyalarisetekemmülettirilerekitirazvetemyizmercineiletilir(İtiraz;böl-geidaremahkemesine,temyiz;Danıştaybaşkanlığınayapılır).

- İtirazvetemyizmercilerinceverilenkararlarıntaraflaratebligatiş-lemleriilgilimahkemesinceyapılır.

- Dosyakesinleşmesinemüteakip,arşivekaldırılır.

4. Diğer Birimler

a. İdari İşler Müdürlüğü

Görevleri

- Bölgeidaremahkemelerininrahatişleyişinisağlamaküzereidarihizmetlerinyürütülmesi.

- Harcamaveödemelerleilgiliişlemlerinyürütülmesi.

Görev Yapan Kişiler

- İdariİşlerMüdürü

- ZabıtKâtipleri

ADLİYE REHBERİ

107

İDARİYARGI

- TahakkukMemurları

- Tekniker,teknisyen

- Şoförler

- Kaloriferciler

- Hizmetliler

- SözleşmeliPersonel

İdari İşler Müdürünün Görevleri

- Tahakkukmemurluğuyapmak.

- Ayniyatvelevazımişlerinidüzenlemek.

- Bina araç ve gereçlerininkorunması, bakımıve gözetilmesi hiz-metleriniyerinegetirmek.

- Müdürlüktekipersonelveyardımcıhizmetlerinbirincisicilamiriolaraksicilraporlarınıdüzenlemek.

- Sivilsavunmahizmetlerininplanlanmasıveyönetilmesinde,eği-tim ve sosyal hizmetlerin görülmesinde bölge idaremahkemesibaşkanınayardımetmek.

Zabıt Kâtiplerinin Görevleri

- Bölgeidaremahkemesibaşkanıveidariişlermüdürütarafındankendisineverilenhertürlügörevveişleriyapmak.

İşler

- Temizlik, güvenlik, aydınlatma, ısıtma, soğutma, bakım-onarım,ödemeişlemleri,demirbaştemini,sosyaltesislerinişleyişininde-netimi,kütüphane,arşiv,sivilsavunmavebenzeriidarihizmetveişlemlerdir.

İş Akışı

- Bölgeidaremahkemesi, idarevevergimahkemelerivediğerbi-rimlerintalepveihtiyaçlarınınbelirlenmesi.

ADLİYE REHBERİ

108

- Periyodikişlemlerinzamanınagöreişlemyadahizmetinbaşlama-sı,işinniteliğinegörebelirlisüreninbeklenmesi.

- İşinsonaermesi.

b. Kütüphane Memurluğu

Görevleri

Adalet Bakanlığına bağlı birimlerce gönderilen kitap, dergi gibibasılıyayınlarıdüzenlibirşekildemuhafazaetmekve talephalindepersonelegeçiciolarakverip,teslimalmak.

Görev Yapan Kişiler

- KütüphaneKomisyonu (Başkan,Yazı İşleriMüdürü,ZabıtKâtibi,KütüphaneMemuru)

- İdariİşlerMüdürü

- KütüphaneMemuru

İşler

- Kütüphaneye teslim edilen basılı yayınınUYAP sistemine kayıtetmekvebasılıyayınımuhafazaedip,personelinkütüphanedenfaydalanmasıiçingerekliişleriyapmak.

İş Akışı

- Basılıyayınınkütüphanebirimince teslimalınarak,demirbaşvekütüphanedefterine(UYAPSisteminde)kaydınınyapılması.

- Talephalindebasılıyayınınkişileregeçicizimmetleteslimedilme-siveteslimalınması.

c. Arşiv

Görevleri

Bölgeidaremahkemesibaşkanlığı,mahkemelervediğeridaribi-

ADLİYE REHBERİ

109

İDARİYARGI

rimlerdebellibirsüreyleveyasüresizolarakmuhafazasıgerekendos-ya,karton,makbuzvediğerbelgelerindüzenliolarakarşivlenmesivesüresidolanlarınimhaişlemlerininyapılması.

Görev Yapan Kişiler

- ArşivKomisyonu (Başkan,Yazı İşleriMüdürü,ZabıtKâtibi,Ar-şivMemuru)

- İdariİşlerMüdürü

İşler

- Arşivdemuhafazasıgerekendosya,kartonvediğerevraklarınbel-libirsistemiçerisinde,tasnifedilerekkorunması.

- Gerektiğindevetalepedildiğindeteslimbelgesiilearşivlikevra-kıntalepedenbirimleregönderilmesi,teslimalınması,arşivlemesüresidolanlarınimhası.

- Yılsonundailgilibirimlercearşivegönderilendosyaveevraklarındüzenlibirşekildetasnifi,numaralandırılması.

- Birimarşiviayıklamaveimhakomisyonununvermişolduğuayık-lamaveimhakararlarınıyerinegetirmek.

İş Akışı

- Dosya,kartonvediğerevraklarıteslimalmak.

- Dosyakartonvediğerevraklarımuhafazaetmek.

- İncelenmeküzereistenilenevraklarıilgilibirimlereteslimetmek.Arşivyönetmeliğivegenelgesinegöredosya,kartonveevraklarıayıklamak.

- Arşivyönetmeliğivegenelgesinegöredosyaveevraklarıimhaet-mek.

ADLİYE REHBERİ

110

d. Bilgi İşlem Bürosu

Görevleri

Bölgeidare,idarevevergimahkemelerininbilgiişlemveteknolo-jikhizmetleriniyürütmek,UYAPsistemininişleyişinisağlamak.

Görev Yapan Kişiler

- Hâkim

- BilgiİşlemMüdürü(Şefi)

- Uzmankullanıcılar

- Teknikpersonel

- Hizmetli

İşler

- Bölgeidaremahkemesindekitümbirimlervemülhakatmahkeme-lerindengelenbilgiişlemleilgilitaleplerinyerinegetirilmesi.

İş Akışı

- BölgeidaremahkemesibirimlerindeUYAPsistemininihtiyaçları-nayöneliktalepleralınır,imkanlardahilindebutaleplerkarşılanır.

- Birimlerdegörevliuzmankullanıcılartarafındandüzeltmeişlem-leriveyardımmasasıgöreviniyapar.

- İhtiyacınkarşılanmasıylaişlemsonlandırılır.

ADLİYE REHBERİ

111

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

D. Cumhuriyet Başsavcılığı

Cumhuriyet Başsavcılığı Teşkilat Şeması:

���������������������

�����������������������������

��������������������

� ���������������������� �������������������� ������������������ ��������������������

�������� ��

�����������������

�����������������

����������������

�����������������

� ����������� �� ������� ��

���������� ��

����������������������� ��

������������ ��

������������������� ��

��������� ��������������� ��

�������������� ��

� ������ ��

��������������������������� ��

���������������� ��

���������� ��

��������� ��

�������������������� ��

����������������� ��

������� ��

��������������� ��

�������� ���

������������������������

������������������������������

�������������������������

a. Görevleri

- Kamu davasının açılmasına yer olup olmadığına karar vermeküzeresoruşturmayapmakveyayaptırmak.

- Kanunhükümlerinegöreyargılama faaliyetinikamuadına izle-mek, bunlara katılmak ve gerektiğinde kanun yollarına başvur-mak.

- Kesinleşenmahkeme kararlarının yerine getirilmesine ilişkin iş-lemleriyapmakveizlemek.

- Adliyeninidarivemaliişleriniyürütmek.

- Kanun ve ikincilmevzuatla verilen diğer görevleri yerine getir-mek.

ADLİYE REHBERİ

112

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Başsavcısı

- Soruşturmayapmakveyaptırmak(kanungereğibizzatyapmasıgerekensoruşturmalarıyapmak,deliltoplamak,şüpheli,tanıkveşikâyetçiyidinlemek,bilirkişiincelemesiyapmak,otopsi,keşifvb.soruşturmayadairişlemleriyapmak).

- Soruşturmasonucundaiddianame,kovuşturmayayerolmadığınadairkarar,birleştirme,yetkisizlik,görevsizlik,fezlekegibikararla-rıvermekvegerekçeliolarakyazmak.

- Yargılamafaaliyetlerinikamuadınaizlemek,bufaaliyetlerekatıl-mak,gerektiğindekanunyolunagitmek.

- Cumhuriyetsavcılarıarasındaişbölümüyapmak.

- Cumhuriyetsavcılarıtarafındanverilenkararlarıinceleyerek,ek-siklikleringiderilmesinisağlamakvegörüldüleriniyapmak.

- Adliyeninidarivemaliişleriniyürütmek.

- Mevzuatladenetimvegözetimgöreviverilendiğeradlibirimleringözetimvedenetiminiyerinegetirmek(denetimliserbestlik,adlisicil,icramüdürlükleri,noterler,cezaevlerivb.).

Cumhuriyet Başsavcısı Vekilleri

- Cumhuriyetsavcılarınınadliveidarigörevlerineilişkinişlemleri-niinceleyip,CumhuriyetBaşsavcısınabilgivermek.

- Gerektiğindeadligörevlereilişkinişlemleryapmak,duruşmalarakatılmakvekanunyollarınabaşvurmak.

- CumhuriyetBaşsavcısınavekaletetmek.

- CumhuriyetBaşsavcısıtarafındanyapılanişbölümünegöreyuka-rıdakisayılangörevlerdenkendisineverilenleriyapmak.

Cumhuriyet Savcıları

- Adligöreveilişkinişlemleriyapmak,duruşmalarakatılmakveka-nunyollarınabaşvurmak.

- Cumhuriyet Başsavcısı tarafındanverilen adli ve idari görevleriyerinegetirmek.

- Kanunlarlaverilendiğergörevleriyerinegetirmek.

ADLİYE REHBERİ

113

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

Adliye Müdürü:

Baştaortavebüyükölçektekiadliyelerolmaküzere,CumhuriyetBaşsavcılarıpek çok idari görevle ilgilenmek zorunda olduklarından soruşturma veCumhuriyetSavcılığıbirimininadlibakımdanidaresigüçleşmektedir.CumhuriyetBaşsavcısıheradliyedemalitalepleriAdaletBakanlığıilekoordineedentekyetkilidir.“Türkiye’deMahkemeYönetimiSistemineDestek”Projesi(MYSD) süresince yapılan İhtiyaç Tespit Çalışmaları, Cumhuriyet Savcılığıilemahkemeler arasındaki ilişkilerdemahkemelerin idari anlamda etkidentamamen vareste olmadıklarını, Cumhuriyet Savcılıklarının mahkemelerüzerindeidariyapılanmatemelinedayalıbiretkisiolabildiğinigöstermiştir.MYSDProjesikapsamında,AvrupaKonseyiProjeEkibibeşpilotmahkemedeuygulanmaküzereyenivegüçlübir“AdliyeMüdürü”önerisindebulunmuştur.YeniAdliyeMüdürümevcut“İdariİşlerMüdürü”nekıyasladahagüçlübirşekildehâkimveCumhuriyetsavcılarınıidaribakımdandesteklemelidir.Bugörevini yerine getirebilmesi içinAdliyeMüdürünün gerekli eğitimi almışvetecrübeyesahipprofesyonellerarasındanseçilerekgereklisorumlulukveyetkiiledonatılmasıgerekmektedir.Kitabımızn ilk bölümünde adliye müdürü konusunda ayrıntılı açıklamabulunmaktadır.

Yazı İşleri Müdürü

- Görevliolduğubüroveyabürolardatutulmasıgerekendeftervekartonlarıusulüneuygunolaraktutmak,tutulmasınısağlamak.

- Zabıtkâtiplerininişbölümünüyapmakveonayasunmak.

- Görevliolduğubüroveyabürolarındüzenli işleyişini sağlamak,denetimvegözetiminiyapmak.

- Zabıtkâtiplerivediğermemurlarınyetiştirilmesinisağlamak.

- Mevzuatlaverilendiğergörevleriyürütmek.

Zabıt Kâtipleri

- Görevliolduğubüroylailgilikalemhizmetleriniyürütmek.

- Bürosundatutulmasıgerekendeftervekartonlarıtemiz,düzgünvemevzuatauygunşekildetutmak.

- Hertürlütebligatişlemleriniyapmak.

ADLİYE REHBERİ

114

- Yazıişlerimüdürütarafındanverilengörevlerizamanındayerinegetirmek.

- Mevzuatlaverilendiğergörevleriyapmak.

b. Cumhuriyet Başsavcılığı Emrindeki Bürolar

1. Soruşturma Bürosu

Görevleri

Genelsuçsoruşturmalarınıyürütmek(Özelbürolarıngörevleridı-şındakalansuçlar).

Görev Yapan Kişiler

CumhuriyetBaşsavcısı

- Soruşturmayapmakveyaptırmak(Kanungereğibizzatyapmasıgerekensoruşturmalarıyapmak,deliltoplamak,şüpheli,tanıkveşikâyetçiyidinlemek,bilirkişiincelemesiyapmak,otopsi,keşifvb.soruşturmayadairişlemleriyapmak).

- Soruşturma sonucunda iddianame düzenlemek, kovuşturmayayerolmadığınadairkarar ilebirleştirme,yetkisizlik,görevsizlik,fezlekegibikararlarıvermekvegerekçeliolarakyazmak.

Cumhuriyet Başsavcı Vekilleri

- Soruşturmayapmakveyaptırmak(kanungereğibizzatyapmasıgerekensoruşturmalarıyapmak,deliltoplamak,şüpheli,tanıkveşikâyetçiyidinlemek,bilirkişiincelemesiyapmak,otopsi,keşifvb.soruşturmayadairişlemleriyapmak).

- Soruşturmasonucundaiddianame,kovuşturmayayerolmadığınadairkararilebirleştirme,yetkisizlik,görevsizlik,fezlekegibika-rarlarıvermekvegerekçeliolarakyazmak.

ADLİYE REHBERİ

115

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

Cumhuriyet Savcıları

- Soruşturmayapmakveyaptırmak(kanungereğibizzatyapmasıgerekensoruşturmalarıyapmak,deliltoplamak,şüpheli,tanıkveşikâyetçiyidinlemek,bilirkişiincelemesiyapmak,otopsi,keşifvb.soruşturmayadairişlemleriyapmak).

- Soruşturma sonucunda iddianame düzenlemek, kovuşturmayayerolmadığınadairkarar ilebirleştirme,yetkisizlik,görevsizlik,fezlekegibikararlarıvermekvegerekçeliolarakyazmak.

Yazı İşleri Müdürleri

- Soruşturma bürosunda tutulması gereken defter ve kartonlarıusulüneuygunolaraktutmak,tutulmasınısağlamak.

- Soruşturmabürosundaçalışanzabıtkâtiplerininişbölümünüyap-makveonayasunmak.

- Soruşturma bürosunun düzenli işleyişini sağlamak, denetim vegözetiminiyapmak.

Zabıt Kâtipleri

- Soruşturmabürosuyazıişlerimüdürütarafındanverilengörevle-riyerinegetirmek.

- Yazıişlerihizmetleriniyürütmek.

İşler

- TürkCezaKanunuvediğerkanunlardakisuçlarınsoruşturmaiş-lemleri.

İş Akışı

- Kişiselbaşvuru.

- Resenöğrenilenkonular,Cumhuriyetsavcısınagelenihbarlar.- Zabıtadan(polis,jandarma,sahilgüvenlik,gümrükmd.lüğü)ge-

lensoruşturmaevrakı.- Mahkemelerdenvediğer resmikurumlardangelensuçduyuru-

ları.

ADLİYE REHBERİ

116

- SoruşturmaevrakınınCumhuriyetsavcısıtarafındansoruşturmadefterinekaydıiçinhavalesi.

- SoruşturmadefterinekaydedilenevrakıntevzibürosutarafındanişbölümünegöreilgiliCumhuriyetsavcısınatevdiedilmesi.

- Soruşturma işlemlerinin yapılması (tutuklamaya sevk, emanetealmavb.).

- Delillerintoplanması(lehevealeyhe).- İddianame, kovuşturmaya yer olmadığı, fezleke, yetkisizlik, gö-

revsizlik,birleştirme,davaname,daimiaramakararı,ayırmaka-rarlarıilesoruşturmasonuçlandırılır.

- Soruşturmanınsonlandırılması süresi, suçunveevrakınniteliği-negöredeğişir(hemenkararverilebileceğigibibirkaçyıldasü-rebilir).

- Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlara karşı, kararınşikâyetçiye tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde en yakınağırcezamahkemesibaşkanlığınaitirazedilebilir.İtirazedilmesihalindeverilecekkararagöreişlemyapılır.

- İddianamenin 15 günlük inceleme süresi içerisindemahkemecereddihalinderetsebebinegöreişlemyapılırveyaretsebeplerinekarşıüstmahkemeyeitirazedilebilir.İtirazedildiğitakdirdesonu-cunagöreişlemyapılır(bukararakarşıyazılıemiryolunadagi-dilebilir).

2. Müracaat Bürosu

Görevleri - SuçtanzarargörenkişilerindoğrudanCumhuriyetBaşsavcılıkla-

rınagelmelerihalindebukişilerinşikâyetlerininsoruşturmadef-terinekayıtedilmesi.

- Bizzatveyamevcutluolarakgelenilgililerinifadelerininalınması.- Aciliyetgerektirenusuliişlemlerinyapılması.- Kolluktangelenmevcutlusoruşturmaevrakı,ikmalengönderilen

soruşturmaevrakı,kamukurumlarıtarafındangönderilensuçdu-yurusuyazılarınısoruşturmadefterinekayıtedilmesiveilkusuliişlemlerinyapılması.

- İşbölümügereğincemüracaat bürosunaverilendiğer işlerin ya-pılması.

ADLİYE REHBERİ

117

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Savcısı

- CumhuriyetBaşsavcılığınaherhangibiryollaintikaledenşikâyet,suçihbarıveyaevrakıkabuleder,soruşturmadefterinekaydetti-rir.

- Bizzatveyamevcutluolarakgelenilgililerinifadelerinialır.

- Aciliyetgerektirenusuliişlemleriyapar.

Yazı İşleri Müdürleri

- Büronunyönetim,denetimvegözetiminiyapar.

Zabıt Kâtipleri

- Yazıişlerihizmetleriniyerinegetirir.

İşler

- TürkCezaKanunu’ndakisuçlar.

- Diğerkanunlardakisuçlar.

İş Akışı

- Soruşturmaevrakıveşikâyetinalınması.

- Soruşturmadefterinekayıtişlemi.

- Şikâyetvegelensoruşturmaevrakıileilgiliacilsoruşturmaişlem-leriniyapmak.

- Dahasonrasoruşturmaevrakınıtevzibürosunagöndermek.

3. Ön Ödeme - Kabahatler Bürosu

GörevleriÖnödemeyetabisuçlarileKabahatlerKanunu’natabieylemlerle

ilgilisoruşturmalarıyürütmek.

ADLİYE REHBERİ

118

Görev Yapan KişilerCumhuriyet Savcısı

- ÖnödemeyetabisuçlarileKabahatlerKanunu’natabieylemler-leilgilisoruşturmalarıyürütmek.Büronundenetimvegözetimi-niyapmak.

Yazı İşleri Müdürü- Büronunyönetim,denetimvegözetiminiyapmak

Zabıt Kâtipleri- Yazıişlerihizmetleriniyerinegetirmek.

İşler- TürkCezaKanunu’ndakiönödemeyetabisuçlar.- KabahatlerKanunukapsamındakieylemler.

İş Akışı- Başvuru,kolluktangelenevrak,resenöğrenilenişlervediğerres-

mikurumlardangelenbildirimüzerinesoruşturmadefterineka-yıtileişlembaşlar.

- Önödemeönerisiveyaparacezasınahükmedilerek,tebliğeçıka-rılır.

- Ön ödeme yapılmadığı takdirde ilgilimahkemeye kamudavasıaçılır.

- Önödemeyapıldığındakovuşturmayayerolmadığıkararıverilir.- Süreişleminniteliğinegöredeğişir.- Kabahatlerdeparacezasınınsüresindemaliyeyeyatırılmasıileiş-

lemsonlandırılır.- Paracezasınınsüresindeödenmemesidurumundaisekesinleşen

karartahsiledilmeküzeremaliyeyegönderilir.

ADLİYE REHBERİ

119

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

4. Uzlaştırma Bürosu

Görevleri

Cumhuriyet Başsavcılığınca soruşturması yapılan ancak TürkCeza Kanunu’nda uzlaşma hükümlerine tabi olan suçlarda tarafla-rıuzlaştırmakonusundabilgilendirmek,gereğindetaraflarıuzlaştır-mak.

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Savcısı

- CMK253,254,255veCezaMuhakemesiKanununaGöreUzlaştır-manınUygulanmasınaİlişkinYönetmelikgereğinceuzlaştırmaiş-lemleriniyapmak.

Yazı İşleri Müdürü

- Büronunyönetim,denetimvegözetiminiyapmak.

Zabıt Kâtipleri

- Yazıişlerihizmetleriniyerinegetirmek.

İşler

- TürkCezaKanunuvediğerkanunlardakiuzlaşmayatabisuçlar.

İş Akışı

- Başvuru,kolluktangelenevrak,resenöğrenilenişlervediğerres-mikurumlardangelenbildirimüzerinesoruşturmadefterineka-yıtileişlembaşlar.

- GörevliCumhuriyetsavcısıtarafındanincelemeyapılır.

- Taraflarçağrılır.

- Şikâyetçiveşüpheliuzlaşmayıkabulettiğitakdirde,CezaMuha-kemesiKanunu’naGöreUzlaştırmanınUygulanmasınaİlişkinYö-

ADLİYE REHBERİ

120

netmeliğegöreuzlaştırmaişleminikendisiyapar,yadauzlaştırmaiçinBarotarafındanbiravukatgörevlendirilmesiniisterveyayö-netmeliğeuygunolarakbiruzlaştırmacıseçer.

- Uzlaştırmaişlemleriyapılır.

- Uzlaştırmasağlandığıtakdirde,uzlaşmasebebiylekovuşturmayayerolmadığınadairkararverilir.

- Uzlaşmadaediminyerinegetirilmesiileribirtarihebırakılmışsa,Cumhuriyetsavcısıkamudavasınınaçılmasınınertelenmesineka-rarverir.

- Uzlaşmasağlanamadığı takdirde ilgilimahkemeyekamudavasıaçılır.

5. Kamu Görevlileri Bürosu

Görevleri

Soruşturmasıözelusulleretabiolankamugörevlileriningörevle-riyle ilgili suçlarına ilişkin soruşturmalarını yürütmek (vali, kayma-kam,üniversiteöğretimelemanları,memurlarvs.).

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Başsavcısı veya Cumhuriyet Başsavcı Vekili

- Soruşturmasıözelusulleretabiolankamugörevlileriningörevle-riyleilgilisuçlarınailişkinsoruşturmalarınıyürütmek(vali,kay-makam, üniversite öğretim elemanları, memurlar vs.) Büronundenetimvegözetiminiyapmak.

Cumhuriyet Savcısı

- BizzatBaşsavcıveyaBaşsavcıvekili tarafındanyapılmasıgerek-meyenvesoruşturmasıözelusulleretabiolankamugörevlileriningörevleriyleilgilisuçlarınailişkinsoruşturmalarınıyürütmek.Bü-ronundenetimvegözetiminiyapmak.

ADLİYE REHBERİ

121

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

Yazı İşleri Müdürü

- Büronunyönetim,denetimvegözetiminiyapmak.

Zabıt Kâtipleri

- Yazıişlerihizmetleriniyerinegetirmek.

İşler

- 4483SayılıMemurlarveDiğerKamuGörevlileriHakkındakiKa-nun.

- YüksekÖğretimKanunu.

- Özelsoruşturmausulüöngörendiğerkanunlar.

İş Akışı

- Başvuru,kolluktangelenevrak,resenöğrenilenişlervediğerres-mikurumlardangelenbildirimüzerinesoruşturmadefterineka-yıtileişlembaşlar.

- İzine tabi görevliler için yetkili kurumveyakuruldan izin talepedilir.

- Soruşturmaiznigeldiğitakdirdesoruşturmayabaşlanırvesoruş-turmasonuçlandırılır.

- İzinverilmediğitakdirdebukararakarşıbölgeidaremahkemesi-neitirazedilebilir.

- İtirazedilmediğivekararkesinleştiğindeveya itiraz reddedildi-ğindeincelemeyapılmasınayerolmadığınakararıverilir.

- Bölgeidaremahkemesinceitirazkabuledildiğindeözelkanunun-dausulöngörülmüşsebunagöre,öngörülmemişsegenelhüküm-leregöresoruşturmabaşlatılırvesonuçlandırılır.

- Soruşturmasonucundakamudavasıaçılabileceğigibi,kovuştur-mayapılmasınayerolmadığı,yetkisizlik,görevsizlikvebirleştir-megibikararlardaverilebilir.

ADLİYE REHBERİ

122

6. Terör ve Organize Suçlar Bürosu

Görevleri

Terörsuçlarıveörgütlüolarakişlenensuçlarlailgilisoruşturma-larıyapmak.

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Savcısı

- Terörsuçlarıveörgütlüolarakişlenensuçlarlailgilisoruşturmala-rıyapmak.Büronundenetimvegözetiminiyapmak.

Yazı İşleri Müdürü- Büronunyönetim,denetimvegözetiminiyapmak.

Zabıt Kâtibi- Yazıişlerihizmetleriniyerinegetirmek.

İşler- Terörsuçlarıileilgilisoruşturmalar.- Örgütlüolarakişlenensuçlarlailgilisoruşturmalar.

İş Akışı - Başvuru,kollukgörevlileritarafındanmevcutluveyaikmalenge-

tirilen,resenöğrenilenişlervediğerresmikurumlardangelenbil-dirimüzerinesoruşturmadefterinekayıtileişlembaşlar.

- Kollukgörevlileritarafındanbubüronungörevinegirensuçlarlailgiliistenileniletişimintespiti,kaydaalınması,sinyalbilgilerinindeğerlendirilmesigibikararlarınalınmataleplerisoruşturmadef-terinekayıtedilir.

- Büroyaintikaledenişlerleilgilisoruşturmaişlemleriyapılır.- Tamamlanansoruşturmalar iddianame,görevsizlikkararı,yetki-

sizlikkararı,fezleke,kovuşturmayayerolmadığıgibikararlarilesonuçlandırılır.

ADLİYE REHBERİ

123

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

7. Çek Suçları Bürosu

Görevleri3167 sayılıÇekKanunu’ndadüzenlenen suçlarla ilgili soruştur-

malarıyapmak.

Görev Yapan KişilerCumhuriyet Savcısı

- 3167 sayılıÇekKanunu’ndadüzenlenen suçlarla ilgili soruştur-malarıyapmak.Büronundenetimvegözetiminiyapmak.

Yazı İşleri Müdürü

- Büronunyönetim,denetimvegözetiminiyapmak.

Zabıt Kâtipleri

- Yazıişlerihizmetleriniyerinegetirmek.

İşler

- Karşılıksızçekkeşideetmeksuçu.

- Çekkarnesiniiadeetmemeksuçu.

İş Akışı

- Çekkarnesiniiadeetmemeksuçuileilgilisuçihbaryazısınınban-katarafındangönderilmesiveyakarşılıksızçeklerileilgiliçekha-milleriveyavekilleritarafındanyapılanşikâyetüzerinesoruştur-madefterinekayıtileişlembaşlar.

- Atılı suçlarla ilgili soruşturmaişlemleriyapılırveşüphelininsa-vunmasıalınır.

- Tamamlanansoruşturmalarileilgilievrakıiddianame,kovuştur-mayayerolmadığı,yetkisizlikveyabirleştirmegibikararlarileso-nuçlandırılır.

ADLİYE REHBERİ

124

8. Çocuk Bürosu

Görevleri

5395sayılıÇocukKorumaKanunu’ndandoğansuçlarınsoruştur-malarınıyapmak.

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Savcıları

- 18yaşındanküçükolanşüphelilerhakkındakisoruşturmaları5395sayılıÇocukKorumaKanunu’nagöreyapmak.Büronundenetimvegözetiminiyapmak.

Yazı İşleri Müdürü

- Büronunyönetim,denetimvegözetiminiyapmak.

Zabıt Kâtipleri

- Yazıişlerihizmetleriniyerinegetirmek.

Uzman personel (psikolog, sosyal çalışmacı, vb.)

İşler

- 18yaşındanküçüklerileilgiliTürkCezaKanunu’ndakisuçlar.

- 18yaşındanküçüklerileilgilidiğerkanunlardakisuçlar.

İş Akışı

- Başvuru.Kollukgörevlileritarafındanmevcutluveyaikmalenge-tirilen,resenöğrenilenişlervediğerresmikurumlardangelenbil-dirimüzerinesoruşturmadefterinekayıtileişlembaşlar.

- Soruşturmaişlemleriyapılır,delillertoplanır(lehe,aleyhe).

- Süre,suçunveevrakınniteliğinegöredeğişir.Hemenkararverile-

ADLİYE REHBERİ

125

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

bileceğigibibirkaçyıldasürebilir.

- Soruşturmasonucuiddianame,kovuşturmayayerolmadığı,fez-leke,yetkisizlik,görevsizlik,birleştirmeveyadaimiaramakararıgibikararlarverilir.

9. Daimi Arama ve Zamanaşımı Bürosu

Görevleri

- Failitespitedilemeyensuçlarınfaillerininaranması.

- Zamanaşımısüresidolmuşolansoruşturmaevraklarınıntespiti.

- Suçfailininbelirlenmesihalindesoruşturmanınyapılması.

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Savcısı - Failimeçhulevraklarlailgilisoruşturmalarıyapmak.- Evraklarıkontrolederekzamanaşımısüresidolmuşolanlarlailgi-

ligereklikararıvermek.- Failibelirlenmişveelegeçirilmişevraklarısonuçlandırmak.

Yazı İşleri Müdürü- Büronunyönetim,denetimvegözetiminiyapmak.

Zabıt Kâtipleri- Yazıişlerihizmetleriniyerinegetirmek.

İşler- TürkCezaKanunuilediğerkanunlardadüzenlenensuçlarlailgili

soruşturmaevraklarından,failimeçhulolanlar.

ADLİYE REHBERİ

126

İş Akışı- Soruşturmabürosundan,- Önödemevekabahatlerbürosundan,- Çocukbürosundan,- Basınbürosundan,- Çekbürosundan,- Terörveorganizesuçlarbürosundan,- Uzlaştırmabürosundanveyadiğersoruşturmabürolarındanfaili

tespitedilemeyenevrakbubüroyagelir.- Bürodaperiyodiktakibiyapılır.- Failitespitedildiğindeiddianameilekamudavasıaçılır.- TürkCezaKanunu’ndabelirlenenzamanaşımısüresisonunaka-

dar faili tespit edilemeyenlerle ilgilikovuşturmayayerolmadığıkararıverilir.

10. Basın Bürosu

Görevleri

- Basınyoluylaişlenensuçlarınsoruşturmalarınıyapmak

- Basımcıtarafındangetirilenhertürlüyayınıalmakvealındıbel-gesivermek.

- Süreliyayınlarınçıkarılmasıiçingereklibeyannamelerikontrolvekabuletmek,incelemekvemüteakipişlemleriniyapmak.

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Savcıları

- Basınyoluylaişlenensuçlarlailgilisoruşturmalarıyapmakveyap-tırmak.

- BasınKanunu’nagöreCumhuriyetBaşsavcılığınaverilenidarigö-revleriyerinegetirmek.

ADLİYE REHBERİ

127

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

Yazı İşleri Müdürü

- Büronunyönetim,denetimvegözetiminiyapmak.

Zabıt Kâtipleri

- Yazıişlerihizmetleriniyerinegetirmek.

İşler

- TürkCezaKanunundadüzenlenenbasınsuçları.

- BasınKanunundadüzenlenensuçlar.

- Basın Kanunu gereğince Cumhuriyet Başsavcılıklarına verilenidariişler.

İş Akışı

- Başvuru,kollukgörevlileritarafındanmevcutluveyaikmalenge-tirilen,resenöğrenilenişlervediğerresmikurumlardangelenbil-dirimüzerinesoruşturmadefterinekayıtileişlembaşlar.

- Soruşturmaişlemleriyapılır,delillertoplanır(lehe,aleyhe).

- BasınKanunu’nun26.maddesigereğincesüreliyayınlarda2ay,basılıeserlerde4ayiçerisindebitirilmesigerekir.

- Soruşturmasonucuiddianame,kovuşturmayayerolmadığı,yet-kisizlik,görevsizlik,birleştirmegibikararlarverilir.

11. İnfaz Bürosu

Görevleri

Cezamahkemelerindenverilenkesinleşmişmahkumiyetkararları(ilamların)ilehukukmahkemelerindengönderilentedbirkararlarınıninfazişlemleriniyürütmek.

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Savcısı

- Gelenilamlarıkontroletmek.

ADLİYE REHBERİ

128

- Davetname,yakalamaveparacezasıödemeemriçıkarmak.

- Müddetname(hükümlününcezaevindenekadarkalacağınıgös-terenbelge)tanzimetmek.

- İnfazıngeribırakılması,infazaaraverilmesikararlarınıvermek.

- İnfazdatereddüthalindemahkemedenkararalmak.

- Büronunyönetimvedenetiminiyapmak.

Yazı İşleri Müdürü

- Büronunyönetim,denetimvegözetiminiyapmak.

Zabıt Kâtipleri

- Yazıişlerihizmetleriniyerinegetirmek.

İşler

- Hapiscezaları.

- Paracezaları.

- Tedbirler.

- Hapsen tazyik (kişininmalbeyanındabulununcayaveya taahü-dünüyerinegetirinceyekadarve3ayıgeçmemeküzerehapsedil-mesi)kararları.

- Disiplinhapsi.

- Koşullu olarak verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılmasıkararları.

İş Akışı

- Cezamahkemelerindengelenilamlarilehukukmahkemelerindengelentedbirkararlarınınilamatdefterinekaydıileişlembaşlar.

- Paracezasınıninfazında:İlamlardakicezaparacezasıisehüküm-lüyeparacezasıödemeemrigönderilir.

- Paracezasınıödemeküzeregelenkişiler,muhasebeişlemfişikesi-

ADLİYE REHBERİ

129

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

lereködemesiiçinmaliyeyegönderilir.

- Paracezasınıödemediğitakdirdeparacezasıhapseçevrilir.Ancak18yaşındanküçüklerinparacezalarıhiçbirkoşuldahapiscezası-naçevrilmez.

- Hapis cezasının infazında: İlamlardaki hapis cezasının süresinegöreyakalamaveyadavetiyeçıkarılır.

- Haklarındayakalamaemriçıkarılanhükümlüler,yakalandıkların-da(veyageldiklerinde)müddetnamedüzenlenirvecezalarınıçek-meküzerecezainfazkurumunagönderilir.

- Kendilerine davetiye gönderilen hükümlüler, davetiyenin tebliğtarihindenitibaren10güniçindeCumhuriyetBaşsavcılığınamü-racaatetmelidir.Müracaatetmedikleritaktirde,haklarındayaka-lamaemriçıkartılırveyakalandıklarındacezalarınıçekmeküzerecezainfazkurumunagönderilir.

- İnfazaaraverme,infazınertelenmesivehastalıksebebiyleCum-hurbaşkanıncaafyetkisininkullanılmasıkonularındakitaleplerleilgiliişlemleryapılır.

- Cezainfazkurumundayatmasıgerekensüreyiyatanveparaceza-sınıyatıranşahıslariçinyerinegetirmefişidüzenlenerekinfaziş-lemitamamlanmışolur.

- Ayrıcacezainfazkurumundayatanvecezasınıinfazedenkişilerindahasonratalebihalindeinfazbürosunamüracaatıile“eskihü-kümlübelgesi”düzenlenir.

- Tedbir kararı verilen ilamlarCumhuriyet BaşsavcılığıDenetimliSerbestlikdefterinekayıtedilirveDenetimliSerbestlikveYardımMerkezi ŞubeMüdürlüğünegönderilir. Sözkonusu ilamın infa-zındansonrailamkaydıkapatılmaküzereCumhuriyetBaşsavcılı-ğına,CumhuriyetBaşsavcılığıncadailgilimahkemeyeiletilir.

- Mahkemelercekoşulluolarakverilenhükmünaçıklanmasınıngeribırakılmasına ilişkin ilamlar ilamatdefterinekaydedilerekdene-timliserbestlikveyardımmerkezişubemüdürlüğünesevkedilir.

ADLİYE REHBERİ

130

12. Yakalama Bürosu

Görevleri

CumhuriyetBaşsavcılığı,mahkemelervediğeradliyelerdengelenyakalamaevrakınıninfazedilmesiileilgiliişveişlemleriyapar.

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Savcısı

- Büronunişleyişiningözetimvedenetiminiyapmak.Büroileilgi-lievrakıimzalamak.

Yazı İşleri Müdürü

- Büroyuyönetmek,gözetimvedenetiminiyerinegetirmek.

Zabıt Kâtipleri

- Yazıişlerihizmetleriniyapmak.

İşler

- Soruşturmabürosu,mahkemelervediğeradliyelerdengelenya-kalamaemirlerinininfazınıyapmak.

- Yakalama emirleri gereği yakalanankişileri yakalama emrini çı-kartanmerciyegöndermek.

İş Akışı

- Soruşturmabürosu,mahkemelervediğeradliyelerdengelenya-kalamaemirlerininsistemekaydıyapılır.

- Yakalamaemriilgilizabıtabiriminegönderilir.

- Şahsınyakalanmasıhalindeifadealınmaişlemiveyatutuklamaiş-lemininyapılmasıiçinyakalamayıçıkaranbirimegönderilir.

- İfadealınmaişlemiveyatutuklamaişlemiyapılmasınınardındanyakalamakaydınınkapatılmaişlemiyapılır.

ADLİYE REHBERİ

131

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

- BaşkaadresintespitedilmesihalindeyakalamaevrakınınadresinbulunduğuyerCumhuriyetBaşsavcılığınagönderilmesiileişlemsonaerer.

13. Talimat Bürosu

Görevleri

Başka yerCumhuriyet Başsavcılıklarından gönderilen talimatla-rın(soruşturmaişlemlerineilişkintalepleri)gereğiniyerinegetirmek.

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Savcısı

- Büronunişleyişiningözetimvedenetiminiyapmak.Talimatlaiste-nilensoruşturmaişlemleriniyürütmek.

Yazı İşleri Müdürü

- Büroyuyönetmek,gözetimvedenetiminiyerinegetirmek.

Zabıt Kâtipleri

- Yazıişlerihizmetleriniyerinegetirmek.

İşler

- BaşkayerCumhuriyetBaşsavcılıklarındangelentalimatlarıngere-ğininyerinegetirilmesi.

İş Akışı

- BaşkayerCumhuriyetBaşsavcılıklarındangelentalimattalebita-limatdefterinekaydedilir.

- Talebiniçeriğinegöreistenilenişlemyapılır(ifadealma,arama,bi-lirkişiincelemesiyaptırma,tercümevediğerdeliltoplamaişlem-leri).

ADLİYE REHBERİ

132

- İşleminniteliğinegöresüredeğişebilir.

- Talep yerine getirildiğinde veya getirilmesinin imkansız olduğubelirlendiğindeevrakilgiliCumhuriyetBaşsavcılığınagönderile-rekişlemsonlandırılır.

14. Emanet Bürosu

Görevleri

CumhuriyetBaşsavcılığıveyacezamahkemelerindengönderilensuçeşyasınınkaydıvemuhafazasıişlemleriniyürütür.

Görev Yapanlar

Cumhuriyet Savcısı

- Büronunişleyişiningözetimvedenetiminiyapmak.

Yazı İşleri Müdürü

- Büroyuyönetmek,gözetimvedenetiminiyerinegetirmek.

Emanet Memuru

- Suçeşyasınınkaydınıtutmak,muhafazaetmek,gerektiğindeilgilimakamlaraveyasahibineteslimetmek.

İşler

Suçtakullanılanveyakendisisuçkonusuolaneşyanın,mahkeme-cekararverilipkesinleşinceyekadarsaklanmasıvegerektiğindebilir-kişiincelemesinegönderilmesi.

İş Akışı

- Cumhuriyet Başsavcılığı veya cezamahkemelerinden gelen suçeşyaları,CumhuriyetBaşsavcılığıtarafındanemanetdefterineka-yıtedilir.Suçeşyasıemanetmakbuzuilebirlikteemanetmemuru-

ADLİYE REHBERİ

133

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

nateslimedilir.

- SuçeşyasıistenildiğindeilgilimahkemeveyaCumhuriyetBaşsav-cılığıncaincelenmeküzeretevdiedilir.

- MahkemeveyaCumhuriyetBaşsavcılığıncagerekliraporlarınha-zırlanmasınaesasolmaküzereilgilibirimleregönderilir.

- Müsaderesine,imhasınaveyasahibineiadesinekararverilenema-netlerileilgiliişlemleryapılırveişlemsonlandırılır.

15. Esas Bürosu / Masası

Görevleri

CumhuriyetBaşsavcılığıesasdefterinekaydedilmesigereken iş-lemlerleilgiligörevleriyerinegetirmek.

Görev Yapanlar

Cumhuriyet Savcısı

- Biriminişleyişiningözetimvedenetiminiyapar.

Yazı İşleri Müdürü

- Birimiyönetir,işleyişiningözetimvedenetiminiyerinegetirir.

Zabıt Kâtipleri

- Kayıt,teslimveyazıişleriniyerinegetirir.

İşler

- İddianamedüzenlenensoruşturmaevraklarıesasdefterinekayde-dilerek,ilgilimahkemesineteslimedilir.

- Davanameleresasdefterinekaydedilir.

- Mahkemelerce verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılmasıkararlarıesasdefterinekaydedilir.

ADLİYE REHBERİ

134

- Mahkemelerinverdiğigörevsizlikkararlarıesasdefterinekayde-dilerekgörevlimahkemeyegönderilir.

- Yargıtay’agönderilenveYargıtay’dandönendosyalaresasdefteri-nekaydedilir.

- Cezamahkemelerinceverilenkararlaresasdefterineişlenir.

İş Akışı

- Bulunulanadliyemahkemelerinceveyabaşkaadliyemahkemele-rinceverilengörevsizlikkararlarınınesasdefterinekaydıyapılırveilgilimahkemeyeteslimedilir.

- MahkemelerdenYargıtayCumhuriyetBaşsavcılığınagönderilmeküzeregelendosyalarınYargıtayCumhuriyetBaşsavcılığınagön-derilmeveesasdefterinekayıtişlemleriyapılır.YargıtayCumhu-riyetBaşsavcılığındangelendosyalarınilgilimahkemeyegönde-rilmesiveesasdefterinekaydıişlemleriyapılır.

- Cezamahkemeleritarafındanverilenkararlaresasdefterineişle-nir.

- Cezamahkemeleritarafındanverilentecillimahkumiyetkararla-rıesasdefterineişlenir.

- TürkMedeniKanunu,DerneklerKanunu,NüfusKanunuvediğerkanunlargereğihukukmahkemelerineaçılmasıgerekendavalarlailgilidavanameleresasdefterinekaydedilir.

16. Bakanlık Muhabere Bürosu

Görevleri

- AdliyeninAdaletBakanlığıileolanyazışmalarınıyürütür.

- CumhuriyetBaşsavcısıncaverilendiğerişleriyapar.

- Bakanlıktangelen incelemeveön (ihzari) soruşturmalara ilişkinyazıişleriniyürütür.

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Başsavcısı veya Cumhuriyet Başsavcı Vekili

ADLİYE REHBERİ

135

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

- Büronunişleyişiningözetimvedenetimiyapar.Bakanlıktangelenincelemeveönsoruşturmalarıyerinegetirir.

- Yazı İşleri Müdürü

- Büroyuyönetir,denetimvegözetiminisağlar.

Zabıt Kâtipleri

- Yazıişleriniyerinegetirir.

İşler

- Cumhuriyet Başsavcılığının, Adli Yargı İlk Derece MahkemesiAdaletKomisyonuBaşkanlığının,mahkemelerin, ceza infaz ku-rumlarınınvediğeradlibirimlerinAdaletBakanlığıileolanyazış-malarınıyapar.

- Özel soruşturmausullerine tabi olan hâkim,Cumhuriyet Savcı-sı,avukatlar,noterlervediğerkişilereaitincelemevesoruşturmafezlekelerineaitişlemleriyürütür.

İş Akışı

- Cumhuriyet Başsavcılığından,AdliYargı İlkDereceMahkemesiAdaletKomisyonundan,mahkemelerden,cezainfazkurumların-danvediğeradaletdairelerindenBakanlığagönderilecekevrakbubüroyagelirvedefterekaydedilir.

- Bakanlıktangelenevraklardefterekaydedilerek,ilgilibirimegön-derilir.

- Cumhuriyetsavcıları,hâkimveatamasıBakanlıkçayapılangörev-lilerin izinveya rapornedeniylegörevdenayrılışvebaşlayışlarıgünlükolarakBakanlığabildirilir.

- Özelsoruşturmausullerinetabiolanhâkim,CumhuriyetSavcısı,avukatlar,noterlervediğerkişilereaitincelemeveönsoruşturmafezlekelerineaitişlemlerburadanyürütür.

- İncelemevesoruşturmalarişinniteliğinegöresürealmaktadır.

- Yazışmanınyapılması,fezlekeningönderilmesiyleişlemsonuçlan-dırılır.

ADLİYE REHBERİ

136

17. Genel Muhabere Bürosu

Görevleri

- DiğerkurumvekuruluşlardanCumhuriyetBaşsavcılığınagelenyazıların;kaydediliptasnifiyapılarakilgiliyerleregöndermek.

- Mahkemeler,diğeradaletdaireleriveCumhuriyetBaşsavcılığıbü-rolarındandiğerkurumvekuruluşlaragönderilmeküzereCum-huriyetBaşsavcılığınagelenyazıveevrakıntasnifiniyaparakilgi-liyerleregöndermek.

Görev Yapanlar

Cumhuriyet Savcısı

- Büronunişleyişiningözetimvedenetiminiyapar.

İdari İşler Müdürü / Yazı İşleri Müdürü

- Büroyuyönetir,gözetimvedenetiminiyerinegetirir.

Zabıt Kâtipleri

- Kayıtveteslimişlemleriniyürütür.

İşler

- Gelenevrakınkaydaalınması,sınıflandırılmasıvezimmetileilgi-libürolaradağıtımlarınınyapılması.

- Gidenevrakın;kaydaalınarakilgiliyerleregönderilmesi.

- UYAPsisteminde“GelenGidenEvrakSorumlusu” rolünedenkdüşenişlerinilgilibirimlereaktarmaişinindüzenlibirşekildeya-pılmasıvegelengidenevraksorumlusurolündeherhangibirişinkalmadığınınkontrolü.

İş Akışı

- Gelen-gidenevrakınsistemekaydı.

- Dağıtım(posta-zimmet-evrakonayişleminintamamlanması).

ADLİYE REHBERİ

137

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

18. İdari İşler Müdürlüğü

Görevleri

- Adliyenin rahat işleyişini sağlamaküzere idarihizmetlerin (ısıt-ma, soğutma, temizlik, sivil savunma, güvenlik, bakım-onarım,malzemetemini,ayniyatişlemlerivb.)yürütülmesi.

- Çalışılanmaliyıldakiharcamalaragörebirsonrakimaliyıldaihti-yaçduyulanödenekmiktarınıtespitederek,bukonuylailgilicet-velileyıliçindeperiyodikolarakhazırlananödenekdurumcetvel-lerininAdaletBakanlığınagönderilmesi.

- Harcamaveödemelerleilgiliişlemlerinyürütülmesi.

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Başsavcısı veya Cumhuriyet Başsavcıvekili (Genel görev tanımı yukarıda bulunmaktadır).

İdari İşler Müdürü

- İdariişlermüdürlüğünüyönetmek,gözetmek,denetlemek.

Zabıt Kâtipleri

- Yazıişlerihizmetleriniyürütmek.

Tahakkuk Memurları

- Maliişlemlerleilgilievrakıoluşturmak.

Tekniker, Teknisyen

- Adliyebinalarınınteknikhizmetleriniyürütmek.

Şoförler

- Adliyearaçlarınınşoförlükhizmetleriniyürütmek.

ADLİYE REHBERİ

138

Kaloriferciler

- Adliyebinalarınınısıtmasistemininişletilmesinivebakımınısağ-lamak.

Hizmetliler

- Adliyedekiyardımcıhizmetleriyerinegetirmek.

Sözleşmeli Personel

- Branşınaveeğitiminegöreadliyedeihtiyaçbulunanbirimlerdeça-lışmak.

İşler

- Temizlik, güvenlik, aydınlatma, ısıtma, soğutma, bakım-onarım,ödemeişlemleri,demirbaştemini,ayniyatişlemleri,sosyaltesisle-rinişleyişinindenetimi,kütüphane,arşiv,sivilsavunmavebenze-rihertürlüidari-malihizmetveişlemlerdir.

İş Akışı

- CumhuriyetBaşsavcılığı,mahkemelervediğeradaletdaireleri,ta-lepleriniidariişlermüdürlüğüneiletir.

- İdariişlermüdürü,gereklihallerdeCumhuriyetBaşsavcısınako-nuyuarzediponayınıaldıktansonragerekliişveişlemleriyapar.

- Resenveyaperiyodikolarakyürütülmesigerekenidarivemaliiş-lemlerzamanındayapılır.

- İhtiyaçkarşılandığındaveyakarşılanamamasıdurumunda sebe-bibildirildiğindeişlemsonaerer.Takibigerekenişlertakipedilir.

19. Adli Sicil Müdürlüğü / Şefliği

Görevleri

Adlisicilkayıtlarıylailgiliişlemleryürütülür.

ADLİYE REHBERİ

139

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Savcısı

- Adlisicilmüdürlüğü/şefliğiningözetimvedenetiminiyerinege-tirmek.

Adli Sicil Müdürü veya Şefi

- Adli sicil müdürlüğü/şefliğini yönetmek, gözetmek ve denetle-mek.

Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni

- Adlisicilkayıtlarını(CumhuriyetBaşsavcılığıvemahkemelerta-rafındangönderilenceza,talikararveyerinegetirmefişlerininbil-gisayarortamınaaktarılması)girmek,adlisicilkaydınınverilme-siişlemleriniyürütmek.

İşler

- Talepsahiplerineadlisicilkaydınınverilmesi.

- Adlisicilkayıtlarınınsistemegirilmesi.

İş Akışı

- Cezamahkemelerindengelenkesinleşmişmahkumiyethükümle-risonucudüzenlenencezafişleriveyatalikararfişleriCumhuriyetBaşsavcılığıaracılığıylaadlisicilbürosunagelir.

- Sözkonusucezaveyatalikararfişleriileilgilibilgilerilgilininkay-dınaişlenir.

- Resmikurumlarınadlisicilkayıttalepleriyerinegetirilir.

- Kişilerinadlisicilkayıttalepleriyerinegetirilir(ücretetabidir).

- İşlembusuretlesonlandırılır.

- Verilenadlisicilkaydıörneği6aysüreilegeçerlidir.

ADLİYE REHBERİ

140

20. Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Şube Müdürlüğü

Görevleri

Mahkemelertarafındanverilenadlikontrolvetedbirkararlarınıninfazınısağlamak.

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Savcısı

- Şubeninişleyişiileilgiligözetimvedenetimgöreviniyerinegetir-mek.

Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Şube Müdürü

- Şubeyiyönetmek,gözetmekvedenetlemek.

Sosyal Hizmet Uzmanı

- Şüpheliveyahükümlühakkındasosyalincelemevearaştırmaya-parakraporhazırlamak.

Öğretmen

- Şüpheliveyahükümlühakkındasosyalincelemevearaştırmaya-parakraporhazırlamak.

Psikolog

- Şüpheliveyahükümlühakkındasosyalincelemevearaştırmaya-parakraporhazırlamak.

Sosyolog

- Şüpheliveyahükümlühakkındasosyalincelemevearaştırmaya-parakraporhazırlamak.

ADLİYE REHBERİ

141

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

İnfaz ve Koruma Memuru

- Adlikontrolvetedbirkararlarınıninfazıişlemlerindegüvenlikvegözetimhizmetleriniyürütmek.

İşler

- Adlikontrolkararlarınıninfazınısağlamak.

- Mahkemeler tarafındanverileneğitimtedbiri, tedavi tedbiri,ka-muyayararlıişteçalışmagibitedbirkararlarınıinfazetmek.

- Şüpheliveyahükümlülerhakkındasosyalincelemevearaştırmaraporuhazırlamak.

- Tedbirkararınıninfazıhakkındagerektiğindemahkemeyeraporsunmak.

İş Akışı

- Soruşturmabürosundangelenadlikontrolkararlarıveinfazbüro-sundangelentedbirkararlarıilgilidefterekaydedilir.

- İlgiliyekonuyailişkintebligatçıkarılıryadailgiligüvenlikbirimi-nemüzekkereyazılır.

- İlgiliçağrıyauyupşubeyegelirsekararlailgiliişlemlerbaşlatılır.

- İlgilinin tedbir kararına uymaması halinde durum mahkemeyebildirilir.

- İnfazedilenkararinfazbürosunagönderilir.

- Mahkemecekaldırılanadlikontrolkararları soruşturmabürosu-nagönderilir.

21. Bilgi İşlem Müdürlüğü / Şefliği

Görevleri

- Adliyeninbilgiişlemveteknolojikhizmetleriniyürütmek.

- UYAPsistemininişleyişinisağlamak.

ADLİYE REHBERİ

142

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Savcısı

- Biriminişleyişinindenetimvegözetiminiyapmak.

Bilgi İşlem Müdürü (Şefi)

- Birimiyönetmek,gözetmekvedenetlemek.

Uzman Kullanıcılar

- Personelesistemeerişimyetkisivermek,kaldırmak,hatalıişlem-leridüzeltmekvepersoneleUYAPkonusundaeğitimvermek.Çö-zülemeyensorunlarıilgiliyerlerebildirmek.

Teknik Personel

- UYAPsistemininişletilmesineilişkinteknikişleriyürütmek.

İşler

- Adliyedekitümbirimlervemülhakat(bağlı)adliyeleribirimlerin-dengelentaleplerinyerinegetirilmesi.

- Sisteminihtiyaçlarınıkarşılanması.

- Bakanlıktalimatlarınınyerinegetirilmesi.

İş Akışı

- Adliyebirimleri,UYAPsistemineilişkinihtiyaçvesorunlarınıbubirimebildirir.

- İmkanlaragöretaleplerkarşılanır,sorunlargiderilir.

- Birimlerdegörevliuzmankullanıcılardüzeltmeişlemleriveyar-dımmasasıgöreviniyaparvepersoneleeğitimverirler.

- Süre,işin-talebinniteliğinegöredeğişebilir.

- İhtiyacınkarşılanmasıveyasorunungiderilmesiyleişlemsonlan-dırılır.

ADLİYE REHBERİ

143

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

22. Bilgi Edinme Bürosu

Görevleri

BilgiEdinmeKanunuveYönetmeliğiuyarıncaadlibirimlerdenis-tenebilecekbilgilerinverilmesiileilgiliişlemleriyürütmek.

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Savcısı

- Büronunişleyişinindenetimvegözetiminiyapar.

Yazı İşleri Müdürü

- Büronunyönetimi,gözetimivedenetimigöreviniyerinegetirir.

Zabıt Kâtibi

- Yazıişlerihizmetleriniyürütür.

İşler

- Vatandaşlardan, kurum veya kuruluşlardan kanun kapsamındagelenbilgiedinmetalepleriniyerinegetirmek.

İş Akışı

- Herhangibiryolla(dilekçe,e-postaveyaBaşbakanlıkBilgiEdin-meMerkeziaracılığıyla)gelenbilgiedinmetaleplerikaydagirilir.

- Bilgiedinmebürosunahavaleedilir.

- Yasalsınırlamalarvesürelerdikkatealınarak,talebingeldiğitarih-tenitibaren15güniçindecevaplandırılır.

- Bilgininteminiiçinbaşkakurumdanbilgialınacaksamuhatapha-berdaredilirvesüreuzar.

- İşlembusuretlesonaerdirilir.

ADLİYE REHBERİ

144

23. Arşiv

Görevleri

- CumhuriyetBaşsavcılığı,mahkemelervediğeradlihizmetbirim-lerinde işlemleri tamamlanmışvemüfettişdenetimindengeçmişolan,bellibirsüreyleveyasüresizolarakmuhafazasıgerekendos-ya,karton,makbuzvediğerbelgelerindüzenliolarakarşivlenme-si.

- Birimarşivindebeklemesüresidolmuşolanarşivlikmalzemenintasnifiveayıklanması.

- Süresidolanlarınimhaişlemlerininyapılması.

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Başsavcısı veya Cumhuriyet Başsavcıvekili

- BirimArşiviAyıklamaveİmhaKomisyonubaşkanıolarakgörevyapar.

Cumhuriyet Savcısı

- BirimArşiviAyıklamaveİmhaKomisyonuüyesiolarakgörevya-par.

Hâkim

- Yetkili olduğu mahkemenin arşivi ile ilgili olarakBirim ArşiviAyıklamaveİmhaKomisyonuüyesiolarakgörevyapar.

Yazı İşleri Müdürü

- Görevliolduğubirimleilgiliolarakkomisyonüyeliğigöreviniyü-rütür.

Zabıt Kâtibi

- Görevliolduğubirimleilgiliolarakkomisyonüyeliğigöreviniyü-rütür.

ADLİYE REHBERİ

145

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

Arşiv Memuru

- Arşivindüzenlenmesi,temiztutulmasıvekayıtişlemlerininyürü-tülmesigörevleriniyerinegetirir.

İdari İşler Müdürü

- BirimArşivleriAyıklama ve İmha Komisyonlarının tamamındaüyeolarakgörevyapar.Arşivhizmetlerinindüzenliolarakyürü-tülmesindensorumludur.

İşler

- Arşivdemuhafazasıgerekendosya,kartonvediğerevrakınbel-libir sistem içerisinde, sınıflandırılarakkorunması,gerektiğindevetalepedildiğindeteslimbelgesiilearşivlikevrakıntalepedenbirimleregönderilmesi,teslimalınması,arşivlemesüresidolanla-rınimhası.

- Yıl sonunda ilgili birimlerce arşive gönderilendosyave evrakındüzenlibirşekildesınıflandırılmasıvenumaralandırılması.

BirimArşivi Ayıklama ve İmha Komisyonunun vermiş olduğuayıklamaveimhakararlarınınyerinegetirilmesi.

İş Akışı

- TeslimAlma.

- Sınıflandırma.

- Muhafaza.

- İncelenmek üzere istenilen evrak veya dosyanın ilgili birimlereteslimivegerialınması.

- Ayıklama.

- İmha.

ADLİYE REHBERİ

146

24. Kütüphane Memurluğu

Görevleri

- AdaletBakanlığınabağlıbirimlercegönderilenveyaherhangibirşekildeteminedilenkitap,dergigibibasılıyayınveeserlerindü-zenlibirşekildemuhafazası.

- Talephalindepersonelegeçiciolarakkitapveyaeserverilmesivegerialınması.

Görev Yapan Kişiler

Cumhuriyet Savcısı

- KütüphaneKomisyonubaşkanıolarakgörevyapar.

Yazı İşleri Müdürü

- KütüphaneKomisyonuüyesiolarakgörevyapar.

Zabıt Kâtibi

- KütüphaneKomisyonuüyesiolarakgörevyapar.

Kütüphane Memuru

- Kütüphaneişlemleriniyürütmegöreviniyapar.

İdari İşler Müdürü

- Kütüphanenindüzenliişleyişindensorumludur.

İşler- Kütüphaneye teslim edilen basılı yayınınUYAP sistemine kayıt

edilmesivebasılıyayınınmuhafazası.- Personelinkütüphanedenfaydalanmasıiçingerekli işlerinyapıl-

ması.

ADLİYE REHBERİ

147

CUMHURİYETBAŞSAVCILIĞI

İş Akışı- Basınyayınınkütüphanebirimineteslimalınarakdemirbaşvekü-

tüphanedefterine(UYAPSisteminde)kaydıyapılır.- Talephalindekişileregeçicizimmetleeserteslimedilirvegerialı-

nır.

25. Tarama Merkezleri

Görevleri CumhuriyetBaşsavcılığı(soruşturma,talimat,ilamatv.b.)evrakı-

nınUYAPsisteminetanıtımıamacıylatarayıcıdangeçirilipUYAPsis-temineaktarılması.

Görev Yapan Kişiler Yazı İşleri Müdürü

- Taramamerkezinindenetimivegözetiminiyapar.

Zabıt Kâtipleri- Taramavekayıtişlemleriniyerinegetirir.

İşler- CumhuriyetBaşsavcılığıevraklarınınUYAPsistemineaktarılması

amacıylatarayıcıdangeçirilmesidir.

İş Akışı - Evraklartarayıcıdangeçirilir.- Tarananevraklarsistemeaktarılır.- İlgilibirimleredağıtılır

ADLİYE REHBERİ

148

26. Santral Memurluğu

Görevleri

Önbüroileirtibatlıolaraktelefonileiletişimhizmetleriyerinege-tirilir.

Görev Yapan Kişiler

İdari İşler Müdürü

- Santralhizmetlerinindüzenliyürütülmesinindenetimvegözeti-miniyapar.

Santral Memuru

- Telefonvediğeriletişimhizmetleriniyerinegetirir.

İşler

- Adliyebinasındahizmetyapanbirimlerle,binadışındakikişilervekurumlararasıtelefoniletişiminsağlanması.

- Diğerkurumlar ileadliyebinasındahizmetyapanbirimlerarasıtelefoniletişiminsağlanması.

İş Akışı

- Gelentelefonlarilgilisinebağlanır.

- Adliyepersonelinindışarıileiletişimtalepleriyerinegetirilir.

ADLİYE REHBERİ

149

DİĞERBİRİMLER

E. Diğer Birimler

1. İlk Derece Mahkemesi Adalet Komisyonu Başkanlıkları

Görevleri

- AtamalarıdoğrudanBakanlıkçayapılanlardışındakiadliveidariyargıilecezainfazkurumlarıvetutukevipersoneliile,

- İlkdefadevletmemurluğunaatanacaklardanmerkezisınavdaba-şarılıolanların ilgiliyönetmelikhükümlerinegöredüzenleneceksözlüvegerektiğindeuygulamalısınavlarınıyapmak,hukukfa-kültesiveadaletmeslekyüksekokulumezunlarınaönceliktanı-makkaydıilebaşarılıolanlarınatanmalarınıteklifetmek.

- Aslidevletmemurluğunaatamaları,sicilvedisiplinişlemleri,gö-revdenuzaklaştırılmaları, aylıkveödenekleri ilediğerözlük iş-lemleriniilgilimevzuathükümlerinegöreyerinegetirmek.

- Naklenveyahizmet gereği ilgilimahkemebaşkanı, hâkimveyaCumhuriyetsavcısınıngörüşünüalarakyetkialanıiçerisindeata-malarıyapmak.

- Yetkialanıiçerisindealtıayıgeçmemeküzeregeçiciolarakgörev-lendirilmeleriyapmak.

- Kanunlarlaverilendiğergörevleriyerinegetirmek.

Görev Yapan Kişiler

- AdliYargıdao Başkan:HâkimlerarasındaYüksekKurulcaatanır.o Üyeler: Hâkimler arasından bir asil, bir yedek olmak üzereYüksekKurulcaatanır.BirüyesiCumhuriyetBaşsavcısıdır.

- İdariYargıdao Başkan:BölgeİdareMahkemesibaşkanıdır.o Üyeler:İdariyargıhâkimleriarasındanikiasil,biryedekolmaküzereYüksekKurulcabelirlenir.

ADLİYE REHBERİ

150

Komisyon Yazı İşleri Müdürü- Büroyuyönetir,denetimvegözetiminiyapar.

Zabıt Kâtibi- Yazıişlerihizmetiniyürütür.

İşler- Ataması Bakanlıkça doğrudan yapılanların dışındaki adliye ve

cezainfazkurumlarıpersonelininhertürlüözlükişlemleridir.

İş Akışı

- Bakanlık yazıları, personelin başvurusu, periyodik olarak resenyapılmasıgerekenişlerveadlibirimlerdengelentaleplerüzerineözlükişlemleribaşlatılır.

- Komisyon kararı gerektiren işlerde, toplantı suretiylemüzakereedilenişleroylanırvekararabağlanır.

- TemsilveyazışmaişlemleriBaşkanlıkçayerinegetirilir.

2. Ceza İnfaz Kurumları İle Tutukevleri İzleme Kurulu

Görevleri

- Cezainfazkurumlarıvetutukevlerindekiinfazveıslahuygulama-larınıyerindegörmek,bilgialmak,hükümlüvetutuklularıdinle-mek.

- Gördükleriaksaklıkveeksiklikleriyetkilimercilerebildirmek.

- Üç ayda bir rapor düzenleyerek Adalet Bakanlığına, infazhâkimliğine,CumhuriyetBaşsavcılığına,gerektiğindeTBMMİn-sanHaklarınıİncelemeKomisyonuBaşkanlığınagöndermek.

- Kanunlarlaverilendiğergörevleriyapmak.

Görev Yapan Kişiler

- Başkan

- Üyeler(5)

ADLİYE REHBERİ

151

DİĞERBİRİMLER

İzlemeKuruluüyeleri,ilgilikanundakişartlarıtaşıyankişilerara-sındanoyerAdliYargıAdaletKomisyonunca4yıliçinseçilir.Üyelerkendiaralarındabirbaşkanseçer.

İşler

- Ceza infaz kurumları ve tutukevlerindeki incelemeler sırasındagörülenhususlar.

- İzlemeKurulunabaşvurular,resenöğrenilenkonular.

İş Akışı

- Cezainfazkurumlarıvetutukevlerienaz2aydabirolmaküzereherzamanziyaretedilir,incelemeyapılır.

- Kurulenaz2aydabirtoplanır.

- Ziyaretlervegörüşmelersonucukararlaştırılanhususlarraporha-linegetirilir.

- Raporlarınilgilimerciegönderilmesiyleişlemsonuçlandırılır.

153

TERİMLER

Terimler

153

ADLİYE REHBERİ

154

Adli sicil kaydı:Kesinleşmişmahkumiyetkararlarınıgösterirkayıt.Aleniyet:Açıklık,izlenebilirlik.Ara karar:Sonhükümolmayıphükmegidenyoldaverilenara,yardımcıkararlar.Arama (Adli arama):Hâkimkararıileyapılanevveişyeriaraması.Arama (Önleme araması): Suçun işlenmeden önceki aşamasında idarece

yürütülenaramabiçimi.Ayırma (Davaların ayrılması):Fiiliyadahukukibağlantısıolmayanveyabirisi

hakkındaverilecekkararındiğerdavayıetkilemeyeceğidurumlardadavalarınayrılarakyürütülmesi.

Bağlantı (Davalar arası): İrtibat, bir dava hakkında verilecek karar diğerinietkileyebilecekdurumdaolması.

Beraat: Suçlubulunmamahali,başlangıçtanberikirlenmemişolma.Bihakkın (Tahliye):Şartolmaksızın,hakkıylacezasınıçekmiş,tüketmişolma.Bilirkişi (Ehl-i vukuf):Alanındagörüşünebaşvurulacakkadaruzman.Birleştirme (Davaların birleştirilmesi):Aralarındabağlantıolan,birihakkında

verilecekkararındiğerdavasonucuetkileyecekolmasıdurumundaherikidavanınbirlikteyürütülmesi.

Bono:TürkTicaretKanunu’ndadüzenlenen,alacağınmiktarını,borçlusunuveödenmezamanınıgösterenbelge.

Butlan:Hukukiişleminhiçdoğmamışsayılması,yoksayılması.Cebri icra:Zorlayerinegetirme.Celse:Oturum,duruşma.Ceza fişi: Kesinleşen kararların türü ve miktarına ilişkin adli sicil (sabıka)

kayıtlarınaişlemeküzeredüzenlenenveadlisicilesevkedilenevrak.Ciranta:Birsenediciroedenkimse.Ciro: Bir senet veya havalenin alacaklı tarafındandiğeri namına çevrilmesi ile

üzerinebunadairşerhverilmesi.Çağrı kâğıdı: Cumhuriyet Savcılığı aşamasında dinenmesi gereken şüpheli,

mağdurvetanıklarıngelmesiniisteyenkağıt.Daimi arama:Failibulunamayansuçlarınaraştırıldıklarıdosyalaraverilenisim.Davaname:Cumuriyetsavcısınınkonuyuilgilendirenancakcezadavasıniteliği

taşımadığıiçinhukukmahkemelerindegörülecekolandavayıaçtığıbelge.

Açıklama: Özellikle mahkemeler, genel olarak da adliyelerin günlük işleyişinde sıkca kullanılan hukuki terimlerden bir kısmı kitabın daha kolay anlaşılması amacıyla listelenerek kısaca açıklanmaya çalışılmıştır. Terimlerin açıklamaları Türk Dil Kurumu güncel türkçe sözlük ve çeşitli hukuk sözlüklerinden yararlanılarak hazırlanmıştır.

ADLİYE REHBERİ

TERİMLER

155

Davanın kabulü:Davadilekçesindekiistemibütünüileveyakısmenkabuledenhukukmahkemesisonuçkararları.

Davanın reddi: Dava dilekçesindeki istemi bütünü ile veya kısmen reddedenhukukmahkemesisonuçkararları.

Davetiye:Duruşmayaçağrıkağıdı.Davetname: Çağırmaya yetkili makamların kişinin hazır olması bakımından

çıkarılançağrıkağıdı.Delil:Birvakıanınvarlığınıortayakoyanvasıta,işaret.Denetimli serbestlik: Cezaevine girmeksizin, dışarıda bazı kurallara uyma

zorunluluğu.Disiplin hapsi:Yargılamasürecindedüzenbozucularakarşı ,temyiziveitirazı

kabil olmayan, şartla tahliyesi bulunmayan 4 günü geçmeyenuslandırmaamaçlıbirhapistürü.

Düplik:Davanın replik (cevaba cevap)yazısınakarşıdavalınınvermişolduğucevap;ikincicevap.

Düşme kararı:Yürümeşartınıkaybedendavalarıngörülemeyeceğinevesükutunailişkinkarar.

El koyma:SuçakonuveyadelilniteliğiolaneşyavemalınCumhuriyetSavcılığıvemahkemeaşamasındaalıkonulması.

Emanet: Alıkonulan eşya,mal veya paranın yargı kararı kesinleşinceye kadaradliyede, Cumhuriyet Savcılığı bünyesinde bir deftere konularakmuhafazası.

Emanet memuru:Emaneteşyaişleriileuğraşanmemur.Fail:Hareketigerçekleştirenkişi(özne),suçuişleyen.Faili meçhul:Kimtarafındanişlendiğibilinmeyenhadiseler.Fezleke:Hülasaneticeyazısı(soruşturmaevrakınınözeti),özelanlamıylaağırceza

mahkemesininbulunmadığıilçelerdemeydanagelenolayların,ağırcezamahkemesigörevalanınagirdiğinde,bütündelilertoplanarakmerkezCumhuriyetBaşsavcılıklarınagönderileniddianameöncesisonuçyazısı.

Gaip:Yokluğufarzedilenkişi,bulunduğuyerbilinmeyen,yurtdışındaolupdagetirilemeyenveyagetirilmesiuygunolmayankişi.

Gerekçeli karar: Duruşma bitiminde verilen son kısa hükmün gerektiricisebepleriniiçerenmahkemekararı.

Görev: Kanunla tespit edilen ve bir mahkemenin yargılama alanını gösterenterim.

Gözaltı:Ortayaçıktığıdüşünülenbirsuçunaraştırılması,delillerinkarartılmasınınengellenmesi ve kişinin sorgusu için şüphelinin savcı talimatı ile;kanundabelirtilensürecealıkonulması.

ADLİYE REHBERİ

156

Haciz: Alacaklınıntalebiveyasalkoşullarınoluşmasıhalindeborçlununmallarıüzerine satılamaz şerhinin konulması ve gerekirse malın yed-ieminetesliminigösterenhukukitanım.

Hak düşürücü süre:Varolanbirhakkınkullanılmamasıhalindebelirlibirsüresonundabukullanımhakkınıdüşürensüre.

Hak ehliyeti:Hukukiişlemyapabilmeehliyeti,alacaksahibiolma,borçlanabilmeyeteneği.

Hâkimin reddi: Yasada yazılı nedenlerle davaya bakması adaletin yerinegetirilmesiniengelleyeceğidüşünülenhâkimindavayabakmamasınıtalepetme.

Hakkın kötüye kullanılması:Hukukunkorumadığıhakkullanmabiçimi.Haksız fiil:Hukukunkorumadığı,hakkadayanmayanfiil.Hapsen tazyik: Hapisle zorlama, hukuka aykırı hareket edeni uslandırma,

hukukauymayazorlamahapsi.Harç:Resmibirmuamelebaşvurusuyapılırkenödenmesigerekenyasalmeblağ.Harç tahsil müzekkeresi: Kesinleşen kararlara ilişkin harçların tahsili için

maliyeyeyazılanyazıkağıdınaverilenad.Heyet:Üçveyadahafazlahâkiminbiraradaçalışması.Hukuki ihtilaf:İçerisindesuçbarındırmayan,cezasoruşturmasınakonuolmayan

çekişme.Hukuki işlem:Yasadankaynaklananvehukukalanındasonuçdoğuranişlemler.Hükmen tutuklu (Hükümözlü):Hakkındailkderecemahkemesininmahkumiyet

kararıverdiğivetutukhalinindevamınahükmettiğikişininhukukidurumu.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması: Sanık hakkında 2 yıl ve daha azmahkumiyet sözkonusu olduğunda ve yasal şartlar çerçevesinde;verilenkararıaçıklamadansonuçdoğurmayacakbiralanaterketme.

Hüküm fıkrası:Sonkararınyeraldığıduruşmasonuyazılanbölüm.İcra:Kanunenyükümlüolan tarafça yerine getirmesi gereken bir ediminveya

hareketin yerine getirilmemesi halinde; devlet gücü ile yerinegetirilmesi.

İddianame:ŞüphelihakkındamahkemeyesunulanvecezaladırmatalebiniiçerenCumhuriyetSavcılığıyazısı.

İflas:Borçlarınödenememesihali.İhzar (Zorla getirme):Kollukgücüilemahkemeyezorlagetirme.İlam:Kesinleşmişveyerinegetirilmesigerekenmahkemekararı.İncelenmeksizin ret:Esasincelemeyekonuolamayacakbaşvurununusuliyoldan

reddi.İnfazın ertelenmesi: Belirli mahkumiyetlerin infazının, geçerli mazeret ve

koşullarınvarlığıhalindeileriyetehiri.

ADLİYE REHBERİ

TERİMLER

157

İptal:Hukukiişlemingeçersizliğinintespiti.İsticvap: Bir tarafın kendi aleyhine olan belli bir (veya birkaç) vakıa hakkında

mahkemetarafındansorguyaçekilmesi.İstinabe: Mahkeme mahallinde bulunmayan ve mahkemece dinlenmesi

gereken kişinin, yargılayan mahkemenin talebi ile oturduğu yermahkemesincedinlenmesi.

İştirak:Birfiilebirdençokkişininkatılımı.İtiraz: Yapılan bir hukuki işleme veyahut verilen bir karara karşı; kanunun

gösterdiğişekildeikincibirkezincelemeistemi.İzalei şüyu (Ortaklığın giderilmesi):İştirakhalindekimülkiyetinpaylaştırıması

işlemi.Kalem:MahkemelerveCumhuriyetsavcılıklarınınyazıişleriniyürütenbirimi.Kambiyo senedi:Yasacaayrıcalıklıkorunansenettürü.Kamu düzeni:Yasalarınöngördüğüvetoplumungeneliniilgilendirenuyumhali.Kamu yararı:Toplumungenelinevedüzeneyansıyanyarar.Kanun yararına temyiz (Yazılı emir): Hukukaaykırıbir sonuçdoğuranancak

Yargıtay incelemesinden geçmeksizin kesinleşen hükümlerle ilgiliolarak Adalet Bakanlığı ile Cumhuriyet Başsavcılığı tarafındanbaşvurulanbirkanunyoludur,amacı iseyanlışhukukikararlarınyerleşmesiniveörnekalınmasınıengellemektir.

Karar düzeltme:Yargıtayilgilidairesininbozmaveyaonamakararındansonra;açık bir hukuka aykırılık görüldüğünde son kez aynı dairedenkararınıtekrargözdengeçirmesineilişkinisteminkabulü.

Kararın tavzihi / açıklanması:Verilenkarardabelirsizhususlarınkararı verenmercitarafındanaçıklığakavuşturulması.

Katılan (Müdahil):Davadatarafolanveyasanındavataraflarınaverdiğihaklarıkullanankişi.

Kayıt tashihi / düzeltmesi: Herhangi bir resmi kayıttaki yanlışlığınmahkemeyoluyladüzeltilmesi.

Kesinleş(tir)me:Hukukiyollarıtüketenbiryargıkararınınsonuçdoğurmasıiçinmahkemecedüşülenşerh.

Kısa karar:Duruşmasonrasıverilenvehenüzgerekçesiyazılmayankarar.Kolluk:Güvenlikbirimleri.Komisyon (Adli Yargı Adalet Komisyonu): Ağır ceza mahkemesi bulunan

yerlerdeteşkilatlanan,başkanıHakimlerveSavcılarYüksekKurulu(HSYK)ncaatanan,birüyesiBaşsavcı,diğerüyesiiseyineHSYK’cabelirlenen,personelişleriniyürütenkurul.

Konkordato: Dürüst borçlunun önerip de en az üçte iki alacaklısının kabulüve ticaretmahkemesininonaması ile ortaya çıkanbir anlaşmayla,alacaklılarınbirkısımalacaklarındanvazgeçmesiveborçlununda

ADLİYE REHBERİ

158

buanlaşmayagörekabuledilenborcunbelliyüzdesini, tamamınıya da daha fazlasını, kabul edilen vadede ödeyerek borcundankurtulması.

Kovuşturma:Cezadavasınınmahkemeevresi;yargılamasafhası.Layiha:Herhangibirkonudabirgörüşvedüşünceyibildirenyazı;tasarı.Maddi hata:Esasailişkinolmayan,yazıdaverakamdayanılgıyıgösterirhata.Mahcuz (Hacizli):Üzerindesatılamazşerhibulunanmenkul/gayrımenkulher

türlüeşyaveyadeğer.Mahkum (Hükümlü):Mahkumiyetkararıkesinleşensanık.Mahsup:Dahaöncetutuklukalıpberaatedenkişininbirsonrakieylemisonucu

aldığımahkumiyettenöncekitutukluluksüresinindüşülmesi;hesapetmek,hesabageçirmek.

Malen sorumlu(luk):Cezaiyöndendeğilmalvarlığıilesorumlu(luk).Men’i müdahale:Birgayrımenkulunhaksızişgalihalindeaçılandavavesonuçta

verilenkarar.Mevcutlu: Kolluk tarafından bir soruşturma evrakı getirilirken, soruşturmaya

konuşahıslarındabirliktegetirilmesi.Müdafi: Savunman, vekalet ilişkisi olmaksızın yasa gereği şüpheli ve sanığı

savunanavukataverilenyasalisim.Müddeabih:Hukukdavasınınkonusu,talepedilenşey.Müddetname: Hükümlünün cezasını formüle eden Cezaevine girilmesi ve

çıkılmasıgerekenzamanlaberaber,yasalcezaindirimlerinidekonuedensavcılıkkâğıdı.

Müsadere:Kendiliğindensuçteşkiledenveyasuçtakullanılaneşyanınzoralımı.Müşterek: Payüzerindetasarrufedilebilenortaklıkhali.Mütalaa:Görüş.Mütemmim cüz:Bütününvazgeçilmezparçası.Müteselsil:Birbiriniizleyen,zincirleme.Müvekkil:Vekaletveren,avukatınvekilliğiniyaptığıkişi.Müzakere:Karşılıklıkonuşma,tartışma.Müzekkere:İstemyazısı.Nüfus tashihi:Ad,soyadveyaşdüzeltmeişlemleriningeneladı.Replik: Davacının, davalının cevap layihasına (yazısına) karşı verdiği cevap;

cevabacevap.Resen:Kendiliğinden.Resim ve harç:Vergiisimleri.Sanık:Hakkındakamudavasıaçılanşüpheli.Savunma: Şüpheli veya sanığın üzerine atılı suç isnadına karşı, aleyhindeki

delilleri bertaraf etmek üzere kendisi ile fiil arasındaki ilişkiyi,

ADLİYE REHBERİ

TERİMLER

159

kendigörüşüyleortayakoymak,kendigörüşüneilişkinolarakdeliltoplanmasınıtalepetmek.

Sorgu:Şüpheliveyasanığınhâkimceifadesininalınmasıvesorusorulması.Soruşturma: Savcılığın iddianamenin kabulü aşamasına kadar suç ve şüpheli

hakkındayaptığıincelemeler.Soruşturma izni:Haklarındabelirlidurumlarda soruşturmaamirin iznine tabi

kişilerhakkındaverilenizin.Suç eşyası:Suçtakullanılanveyakendiliğindenbulundurulmasısuçolaneşya.Suçtan zarar gören:Mağdur.Sübut:Suçundelillendirilmesi,ispathali.Süre:Hukukiişlemlerinortayakonmasıgerekenzaman..Şartla salıverme:Cezasınınbirkısmınıçekenhükümlününiyihaligözetilerek,

geri kalan kısmını dışarıda geçirmesi ve bu sürede tekrar suçişlememesişartınıiçerendurumdur.

Şikâyetçi (Müşteki):Şikâyeteden,şikâyetehakkıolan.Şüpheli:Soruşturmayakonuolankişi.Tahliye:Haksızyerebirtaşınmazıişgaledenkişinindevletgücüiletaşınmadan

çıkarılması;hükümlüvetutuklununcezaevindençıkarılması.Talep:İstem,isteme.Talimat: Bir yer Savcılığı veya mahkemesinin diğer yer savcılık veya

mahkemesinden soruşturma veya dava için bir işlem yapmasıistemi.

Tanık:Soruşturmaveyadavakonusuileilgilibilgisiolanvedinlenmesinekararverilenkişi.

Tebellüğ:Birbildiriyiimzakarşılığıalma.Tebliğ:Birkararımuhatabınaresmiolarakiletme.Tedbir:Henüzkararıverilmeyenkonularda,davasonunakadarbelirliönlemlerin

alınması.Tekemmül:Tamamlama.Tekit:Üsteleme.Temerrüt:Gecikme.Temlik (Temellük):Devretme,devralma.Temyiz:Üstmahkemeincelemesitalebi.Tenkis:Azaltma.Tensip:Uygungörme.Teraküm:Birikme,yığılma.Tereke (Bırakıt):Öleninaktifmalvarlığı.Teşmil:Yayma.Tevzii (bürosu):Dağıtma(Gelenevrakvedavayıilgilibirimleredağıtanbüro).

ADLİYE REHBERİ

160

Tutuklama:Tedbir,soruşturmaveyadavanındahaselimyürümesiiçinhürriyetinkısıtlanmasınailişkinkarar.

Tutuklu:Tutuklananşüpheliveyasanık.Ücret-i vekalet:Avukatlıkücreti.UYAP (Ulusal Yargı Ağı Projesi): Bütün adli işlemlerin elektronik ortamda

yapılarakmuhafazasınısağlayanproje;buprojeninardındanulusalyarğıağınaverilenkısaisim.

Uzlaşma: Belirli bi edim karşılığı olarak veya olmayarak şüpheli ve mağdurtarafınanlaşıpuzlaşmasısonucudavaaçılmamasıveyadüşmesi.

Vareste (Bağışık):Mahkemekararıileduruşmayakatılmamaizni.Vasıf: Suçun hangi kanun maddesini ihlal ettiğine ilişkin olan hukuki tabir;

nitelik.Vasi:Vesayetatındakininhukuki işlemleriniyapan,mahkemekararı ileatanan

kişi.Vekil:Vekaletedayalıişyapan.Velayet (veli): Reşit olmayan çocuğun kanuni temsilcisi, kanuna göre anne ve

baba.Veraset (ilamı):Mirasçılarıgösterenbelge.Vesayet:Vasiiletemsiledilmehali.Yakalama emri: Çağrıldığıhaldemahkemeyegelmeyenkişininyakalanmasıiçin

çıkarılankarar.Yargılama gideri:Soruşturmavemahkemeaşamasındayapılanmasraflar.Yargılamanın yenilenmesi: Kesinleşen bir yargı kararının, belirli şartların

varlığındatekrargörülmesi.Yaş tashihi:Nüfusayanlışyazılanyaşınmahkemecedüzeltilmesi.Yazı işleri:Mahkemeninyazıişleriniyürütenbirim.Yediemin: Birden çok kişi arasında hukuki durumu çekişmeli olan bir malın,

çekişme sonuçlanıncaya kadar emanet olarak bırakıldığı kimse,güvenilirkişi.

Yemin: Tanıkların veya tarafların doğru söylediğine ilişkin bağlayıcı metnitekrarlamaları.

Yetki:Yasalolarakbirmerciinbakabileceğiişler.Yokluk (Keenlemyekün):Hukukenişleminsonuçdoğurmaması.Yürütmeyi durdurma:Hukukiişleminyürümesininengellenmesi.Zabıt:Birhukukidurumutespitedenyazılıkağıt.Zamanaşımı:Kanundaöngörülenvebelirlikoşullaraltındageçmekle,birhakkın

kazanılmasını,kaybedilmesiniveyabiryükümlülüktenkurtulmayısağlayansüre.

Zımni (Kabul, ret): Üstükapalı,açıkolmayan;imayoluyla.Zilyet(lik):Sahibikendisiolsunolmasınbirmalıkullanmaktaolan,elindetutan

kimse.