KONTROLLI I JASHTEM Me kontroll te jashtem nenkuptojme ate forme te kontrollit qe realizohet jashte veprimtarise se organeve te jashtme .Kontrolli i jashtem mund te jete:-parlamentar-gjyqesor-prokurorise publike-ombudspersoniKontrolli parlamentar mund te jete :-i perkohshem-i perhershemFormat e perkohshme jane : interpelanca (hapet debati ) dhe pyetjet e deputeteve (kane karakter te informimit ) formimi i komisioneve etj.

Qellimi i kontrollit palamentar eshte :-sigurimi i funksionimit te rregullt dhe te mire-garantimi i ligjshmerise dhe mbrojtja e gjykatave-ushtrimin e mbikqyrjes se organeve mbi veprimtarine e administrates.

Gjyqesor - kontrolli gjyqesor i punes administrative te administrates eshte forme themelore e kontrollit juridik te administrates te cilen e ushtrojne gjykatat dhe njeheresh behet mbrojtja e qytetareve apo zyrtareve publik ne raport me administraten.

Prokurorise publike - kontrolli i prokurorise publike mbi punen e administrates gjeresisht dallohet nga format tjera te kontrollit sepse autorizimet e prokurorise publike te cila i ka ne realizimin e ligjshmerise jane te karakterit procedural e jo te karakterit meritor. Raportet ndermjet prokurorise publike ne organet e administrates shprehen ne forme te bashkpunimit te prokurorise publike ne organet e administrates.

Ombudpersoni - si forme e veqante e kontrollit te administrates drejtperdrejt eshte i lidhur ne idene per realizimin dhe mbrojtjen e te drejtave te njeriut , per kete shkak ombudpersoni perkufizohet si mbrojtes i te drejtave te qytetarit.Ombudpersoni paraqitet si forme e pergjithshme dhe speciale.Kemi ombudperson:-ushtarak-per mbrojtjen e pakicave etnike -ne industri etjOmbudpersoi i pergjithshem ne Suedi ka qene i zgjedhur ndersa paraqitet ne 1915

E DREJTA ADMINISTRATIVE

Pjesa materiale : perfshine tersin e normave me karakter material permes te cilit rregullohet organizimi dhe veprimtaria organizative e administrates.

Pjesa formale :perfshine tersin e normave me karakter formal

RAPORTI I SE DREJTES ADMINISTRATIVE ME DEGET TJERA

Si qdo dege e se drejtes edhe e drejta administrative ka lidhshmeri te ngushte me deget e tjera.Me te drejten kushtetuese: pasi qe e drejta kushtetuese ka si objekt themelor te saj kushtetuten ky eshte akti me i larte juridik e politik e ne te cilen mbrohen e studiohen mardheniet e rendsishme shoqerore . Kjo deshmon me se miri se e drejta kushtetuese ka raport te mire me te drejtat tjera e sidomos me te drejten administrative . Si ligj themelor kushtetuta sanksinon parimet themelore te organeve te organeve te veprimtarise administrative.

E drejta civile - Meqense e drejta civile si dege e rendsishme ne sferen e rregullimit juridik te mardhenieve pasurore po ashtu edhe e drejta administrative rregullohen mardheniet te ketij karakteri .Ndikimin ne lidhjen e ngushte e gjejme edhe te mardheniet shoqerore qe krijohen ne fushen e veprimit te akteve administrative ne pasoja juridike civile .

E drejta penale - Lidhmeri te ngushte ka edhe me kete dege psh : te kundervajtja apo shkelja e se drejtes administrative qe lidhet si rregull me cenimin e rendit apo qetsise publike dhe si e tille e kryer me faj dhe e ndeshkuar , ndonese jo per nga shkalla e rrezikshmerise, perkon me veper penal .

E drejta e punes - rregullon mardheniet shoqerore lidhur me punen . E drejta administrative ka lidhje te ngushte sepse psh mardheniet shoqerore te cilat krijohen ne mes te nenpunesve ne organet e administrates etj .

E drejta familjare , martesore ekonomike - jane ato te cilat krijojn mardheniet ndermjet bashkshorteve , familja etj mirpo organizimi i tere ketyre veprimtarive eshte me karakter administrativ.

BURIMET E SE DREJTES ADMINISTRATIVE

Burimet e se drejtes administrative jane :-formale-materialeMateriale - eshte forca shtytese qe nenkupton forcen apo fuqine e cila ndikon ne formimin e se drejtes formale.

Formale -eshte e drejta pozitive apo e drejta e cila eshte ne fuqi ne nje shtet.

Burimet formale jane :-kushtetuta - e cila eshte akti me i larte juridik e politik i nje vendi.Normat kryesore te saj juridike rregullojne mardheniet shoqerore.-ligji- ligji eshte akt i cili nuk ka fuqi te larte sikurse kushtetuta mirpo ka fuqi me te larte juridike mbi aktet tjera nenligjore.-dekreti- paraqet njerin nga burimet formale te se drejtes administrative , ka karakter normativ dhe rregullon mardheniet shoqerore ne fushen e administrates.Ne forme me te larte juridike ai me te vertet shendrrohet ne ligj qe emerohet si dekret ligj.-aktet nenligjore- jane gjithashtu burime te se drejtes administrative ne kuptimin formal mirpo fuqia e tyre eshte me e ulet ne krahasim me ligjin.-e drejta zakonore - nuk paraqet burim te rendsishum te se drejtes administrative , paraqet burim dytesor.Ajo mund te vije ne shprehje nese : paraqitet zbrazeti juridike pra mund te mungojn aktet dhe normat e shkruara , dhe e dyta qe e drejta zakonore te mos jete ne kundershtim me rendin juridik ne fuqi.-praktika gjyqesore- paraqet burim te se drejtes administrative.

MJETET E KONTROLLIT POLITIK

Mjetet e kontrollit politik jane ato mjete me te cilat ndikohet ne kontroll.Mjetet e kontrollit mund te jene:-organizative dhe-funksionale

Mjetet organizative mund te jene:-decentralizimi-centralizimi-ndarja e funksioneve dhe -kolegjialitetiMe decentralizim nenkuptojm kur i tere pushteti shtetror eshte i perqendruar tek pushteti shtetror. Me centralizim nenkuptojme kur i tere pushteti shtetror eshte i perqendruar tek pushteti qendror.Ndarja e funksioneve ka rendesi te madhe ngase mundesohet ushtrimi i kontrollit ne te gjithat sferat administrative.Kolegjialiteti perfshin organet individuale dhe organet kolektive.Dallojme vendime individuale dhe kolektive.Vendimet individuale jane ato vendime te cilat merren nga nje organ individual si psh. kryeministri ndersa vendime kolektive jane ato vendime te cilat merren nga ana e organeve kolektive psh qeveria.

Mjetet funksionale - jane ato mjete te cilat mundesojne qytetareve pjesmarrjen e drejteperdrejt ne jeten politike.Mjetet funksionale jane : -pjesmarrja e qytetareve-perfaqsimi i qytetareve-tubimet e qytetareve-kufizimi i administrates ne norma.

KOMPJUTERIZIMI

Me kompjuterizim te administrates nenkuptojme digjitalizimin e administrates.Me modernizim nenkuptojme bazen fillestare te administrates.-Permes kompjuterizimit te administrates ka rendesi :lansimi i uebfaqeve ;sistemi elektronik per menagjimin e studenteve ;kompujterizimi i administrates shteterore ;kompjuterizimi i gjyqesorit ;kompjuterizimi i prokurimit etj

-Lansimi i uebfaqeve te ndryshme mundesohet komunikimi ne mes qytetareve ne faqe te ndryshme .-Sistemi elektronik per menagjimin e studentave eshte nje sistem i cili ka filluar te perdoret edhe ne universitetin tone ne Prishtine .Pra fillon te perdoret ne gjeneraten tone 2012-2013 ku ne menagjohemi nga profesoret dhe dekani.-Kompjuterizimi i administrates shendetsore- lehteson punen ngase ne menyre elektronike behet krijimi i nje rrjeti ku permes tij behet ruajtja e te dhenave te pacientave ne forme elektronike.-Kompjuterizimi i gjyqesorit- ku do te behej menagjimi i rasteve gjyqesore ne menyre elektronike .-Kompjuterizimi i prokurimit - ku buxheti do te menagjohej ne menyre elektronike etj.

Dimensionet jane : 1 menagjimi elektronik - permes te cilit menagjerit i mundesohet te menagjoj punet e tij perkatese ne menyre elektronike.2 demokracia elektronike - ku eshte e nderlidhur ne mjetet funksionale te kontrollit politik.3 votimi elektronik - ku permes te cilit qytetareve u mundesohet te votojne ne menyre elektronike.permes nje kartele smart.4 tregtia elektronike- blerja dhe shitja e mallrave ne forme elektronike 5 prokuimi elektronik - permes te cilit behet kursimi i buxhetit permes menyres elektronike.

ADMINISTRATA NE PERGJITHSI

Fjala administrat rrjedh nga fjala administere qe dmth veprimtari e varur prej dikujt.Administrata ka dy kuptime :-pushtet shtetror-sherbime publikeSi pushtet shtetror administrata na paraqitet kur kemi te bejme ne institucionet , qe vie urdhri nga lart psh. polici ne komunikacion kryen nje veprimtari shteterore.Si sherbime publike administraten e kuptojme kur perballemi me ndonje institucion , ku pajisemi me ndonje dokument psh ne komune pajisemi me leternjoftim apo me ndonjet certifikate etj .

Administrata ndahet ne kuptimin:-subjektiv apo objektiv-organizativ apo funksional

Sipas kuptimit organizativ (subjektiv) nenkuptojme organet e administrates shtetrore , organet e administrates publike dhe organet e administrates ne pergjithsi.Sipas kuptimit funksional (objektiv) nenkuptojme funksionet dhe veprimtarine e administrates ne pergjithsi.

Dallojme dy lloje pikepamjesh :-pozitive-negativePikepamjet pozitive - jane ato pikepamje te cilat jane te qendrueshme .Pse jane te qendrueshme ?Sepse bejne analizen gjitheperfshirse te organeve te administrates.Pikepamjet negative - nuk jane te qendrueshme ngase nuk bejne analizen gjitheperfshirse te organeve te administrates.

Administrata shteterore - paraqet raportin e drejteperdrejt me shtetin .Administrata shteterore :-organizativ(formal)-funksional(material)Sipas kuptimit organizativ apo formal nenkuptojme organizimin e organeve te administrates shteterore .Sipas kuptimit funksional apo material nenkuptojme veprimtarine dhe funksionet e administrates shteterore.

Administrata publike - paraqet teresin e puneve administrative dhe administrates ne pergjithsi.

Dallimi : Administrat shtetrore dhe publike .Administrata publike perfshin jo vetem organet te cilat ushtrojne si pushtet shtetror po perfshijne edhe ato organe te cilat perfshijne si sherbime publike.

Dallimi : Administrata publike dhe administrimi publik Administrata publike perfshin tersin e puneve administrative ne administrate ndersa me administrim publik nenkuptojme nje dege e cila studiohet nga shkenca politike dhe ndikohet ne organzimin e administrates publike.

Organet te cilat ushtrojne autorizime publike jane :Sherbimi furnizues me uje ,Sherbimi i furnizimit me energji elektrike , Hekurudha e Kosoves Telekomunikacioni .

SHKENCA E ADMINISTRATES

Shkenca e administrates eshte shkenca mbi administraten .Shkenca e administrates paraqitet ne gjysmen e dyte te shek. XVIII.

Shkenca mbi administraten ka karakter empirik qe dmth qe lidhet me pervojen dhe ne sjelljet e njerezve.

Shkenca mbi administraten studion veprimtarit funksionet dhe menyrat e organizimin e administrates ne pergjithsi.Shkenca mbi administraten i kushton rendesi te madhe sjelljeve te njerezve.

SHKENCA E SE DREJTES ADMINISTRATIVE

Shkenca e se drejtes administrative eshte shkence e se drejtes administrative .Shkenca e se drejtes administrative u paraqit ne shek XIX.

Shkenca e se drejtes administrative ka karakter normativ dhe pikerisht ketu qendron dallimi ne me te shkences se administrates qe ka karakter empirik ndersa ajo e se drejtes administrative normativ.

Shkenca e se drejtes administrative - eshte teresia e normave juridike administrative te cilat i sanksionon shteti dhe rregullojne marrdheniet ne fushen e administrates .

E drejta administrative paraqitet si :-dege e sistemit juridik dhe -si shkence juridike

E drejta administrative si dege e sistemit juridik dhe si shkence juridike dallon ngase si shkence juridike eshte me e gjate , me e gjere dhe studiohet mjaft.

E drejta administrative :- e drejta publike - e drejta private Tek e drejta publike personat nuk jane titullare te se drejtes dhe detyrimeve dhe normat nuk jane te percaktuara etj .Tek e drejta private - personat jane titullar te se drejtave dhe detyrimeve dhe normat jane te percaktuara etj .

OBJEKT I SE DREJTES ADMINISTRATIVE

Si qdo shkence dhe e drejte tjeter edhe e drejta administrative ka objektin e vet .

Objekt i se drejtes administrative jane normat juridike administrative dhe mardheniet juridike administrative ne te cilat ndertohen nga ato norma.

SISTEMI I SE DREJTES ADMINISTRATIVE

Me sistemin e se drejtes administrative nenkuptojme te gjitha normat juridike te nje vendi. Sistemi i se drejtes administrative i grumbullon ato norma te cilat i takojne administrates dhe i sistemon ato .Shkenca e se drejtes administrative eshte e sistemuar ne dy pjese :- ne pjesen e pergjithshme te se drejtes administrative- ne pjesen e posaqme te se drejtes administrative

Ne nje sistem te ketille behet ndarja e normave juridike administrative : ne norma juridike administrative qe si rregull jane normat e pergjithshme per te gjitha deget e administrates dhe ne norma juridike administrative qe si rregull jane normat e posaqme per te gjitha deget e administrates .

PERGJEGJSIA POLITIKE

Pergjegjsia politike eshte nje nocion shum i rendesishem dhe mjaft kompleks i studiuar nga shum toericien te ndryshem.

-Pergjegjsia politike paraqet raportin ndermjet shtetit dhe njeriut apo shtetit dhe shoqerise .

-Me pergjegjsi nenkuptojm edhe po ti nenshtrohemi ndonje lloj sanksioni. te ndonje norme te caktuar.Pergjegjsin mund ta kuptojm ne dy aspekte:-subjektiv-objektivSipas aspektit subjektiv - pergjigjsin e nenkuptojm kur kemi te bejme me ndjenjen e nje individi ndaj veprimit te nderrmarre apo mosveprimit te nderrmarre ne rast te caktuar.Sipas aspektit objektiv - nenkuptojme qeshtja e cila shtrohet nga ana e organeve te administrates.

Pergjegjsia ndahet ne ate :-shoqerore dhe-politikePergjegjsia shoqerore - eshte ajo pergjegjsi moreale e cila nderlidhet me rregullat e sjelljes dhe etikes.Pergjegjsia politike - pergjegjsin politike e paraqet puna jooportune e cila eshte ne pajtim me idete , pikepamjet e organeve e krye te te cilave zyrtari ushtron punen e tij.

Fazat e pergjegjsis jane :I Faza kur nuk ka pasur fare pergjegjsi II Faza kur filluan te paraqiten fillet e para te pergjegjsis III Faza bashkohore

Dallimi : ne mes pergjegjsis penale dhe pergjegjsis politike :keto te dyja dallojne per nga nderrmarrja e veprimit dhe dallimi tjeter eshte te shqipitimi i sanksioneve sepse te pergjegjsia penale sanksionet te cilat shqiptohen jane me te renda ndersa tek pergjegjsia politike sanksionet jane me te lehta.

Pergjegjsia politike ndahet edhe ne :-Individuale dhe -Kolektive Pergjegjsia individuale - konsiderohet si pergjegjsia e nje ministri ose kryeministrit , ndersa si pergjegjsi kolektive konsiderohet kur pergjegjsia bartet nga qeveria .Pergjegjsia individuale mund te shendrrohet ne pergjegjsi kolektive por jo edhe e kunderta.

Sanksionet e zyrtarit publik jae :-Degradimi -Shkarkimi -TransformimiDegradimi paraqet uljen e nje organi nga pozita me e larte ne me te ulet .Shkarkimi - paraqet doreheqjen e cila eshte akt moral nga e cila zyrtari heq dore nga kryerja e detyres se meparshme.Transformimi - paraqet levizjen e nje organi nga nje vend ne tjetrin .

REFORMA E ADMINISTRATES

Faktoret te cilet ndikojn ne reformimin e administrates jane :-zhvillimi i shkencave administrative -zhvillimi i legjislacionit -kontrolli i punes se administrates -kompujterizimi i administrates -faktori njeri

Strategjite e reformave ne Kosove jane : 1 Reforma e administrates e pergjithsi2 Reforma e administrates shendetsore 3 Reforma e administrates gjyqesore Reforma e administrates publike ne Kosove ka filluar te paraqitet pas luftes se vitit 1999 me vendosjen e administrimit te UNMIKUTNe Kosove eshte miratuar strategjia per here te pare ne vitin 2005 , ndersa ne vitin 2011 eshte miratuar reforma per qeverisje elektronike.

NE PERGJITHSI MBI KONTROLLIN

Kontrolli nenkupton mbikqyrjen ose kontrollimin e organeve te uleta nga organet e larta administrative te cilat ushtrojn ndaj veprimtarive administrative nga perfshijne edhe kontrollin e brendshem dhe te jashtem

Llojet e kontrollit jane : 1 Kontrolli teknik - nenkupton krahasimin e aktivitetit ne pikepamje precize me standarde matematikore apo me udhezimet tjera teknike.2 Kontrolli politik - ushtrohet kur pushteti mbikqyres mund te vlersoj opurtunitetin e veprimeve te organit kur ekzaminon nese ato jane ne perputhje me interesen me te larta te pergjithshme .3 Me kontroll juridik verifikohet veprimi i dikujt duket pasur parasysh rregullat , kriteret juridike . Me ushtrimin e kontrollit juridik (mbikqyrs , organi mbikqyres kufizohet ne vlersimin e pajtueshmerise se akteve me dispozita juridike ne fuqi kur veshtron se puna dhe procedura e organit a eshte ne perputhje me normat objektive .

KONTROLLI I BRENDSHEM

Me kontroll te brendshem kuptojm ate forme te kontrollit veprimtaria e te cilit kontrollohet nga brenda.Kontrolli i brendshem mund te jete;-hierarkik(mbikeqyres)-instancional

Kontrolli hierarkik apo mbikqyres - per dallim nga ai instancional i cili nuk mund te aktivizohet pa ankesa , mbikqyrja zyrtare si lloj i kontrollit te brendshem administrativ ushtrohet ex efficioo .Per kontrollin mbikqyres eshte karakteristike se ushtrohet nga pushteti hierarkik . Organet e larta kane te drejten e mbikqyrjes se organeve te ulta.

Kontrolli instacional - ushtrohet ne baze te paknaqesise se pales perkatsisht nepermjet deklarimit te ankeses se drejteperdrejt te instances me te lart se sa ajo instance e cila ka nxjerre vendim administrativ .

KONTROLLI JURIDIK I ADMINISTRATES

Me kontroll juridik te administrates nenkuptojme vetem ate kontroll objekti i te cilit eshte puna administrative .

Format e kontrollit juridik jane : a) kontrolli administrativ i administrates (brendshem )b) kontrolli administrativ i administrates (jashtme )

Subjektet e kontrollit te administrates jane :-bartesit e kontrollit dhe -organet mbi te cilat ushtrohet kontrolli.Bartesit e kontrollit - jane subjektet te cilat me norma juridike jane te autorizuara per te ushtruar formen e caktuar te kontrollit .Organet mbi te cilat ushtrohet kontrolli - jane subjektet te cilat paraqiten ne forme te organizatave administrative - subjektet pasive te kontrollit .

OBJEKT I KONTROLLIT TE ADMINISTRATES :-puna administrative -sjellja e administrates -menyra e perdorimit te autorizimeve te saj si akte te cilat ajo i referon .

Autorizimet e kontrollit- i perbejne te gjitha masat te cilat bartesi i kontrollit mund ti perdor ne rastin kur verteton qe organi mbi te cilin ushtrohet kontrolli nuk vepron ashtu siq eshte normuar ne situaten e dhene , perkatsisht nuk vepron ne menyre oportune .

Pyetje nga lnda: E drejta Administrative1. ka kuptojm me termin organ?Fjala organ ka dy kuptime themelore, kuptimin subjektiv dhe objektiv.Kuptimi Subjektiv Nnkupton njerzit, qoft si individ, qoft si grup i tyre nprmes s cilve shteti ushtron punt e veta.Kuptimi Objektiv Nnkupton vllimin e veprimtaris s individve apo t grupeve t tyre nprmes s cilve shteti prkatsisht bashksia e caktuar shoqrore ushtron punt e veta.2. Elementet e prbashkta t organizatave?Si elemente t prbashkta q i karakterizojn t gjitha prkufizimet jan: Njerzit, Qllimi i caktuar, Mjetet e Puns, Struktura Organizative dhe Mvetsia.3. Sa grupe t organeve t administrats kemi?Dallojm dy grupe t organeve t administrats: Organe t administrats shtetrore Organe t administrats publike4. Cilat jan karakteristikat e organeve t administrats shtetrore?Karakteristika themelore e cila bn q organet e administrats t cilsohen si organe shtetrore sht veshja e tyre me tagra t pushtetit. Tagrat e organve t administrats shtetrore shprehen n t drejtat dhe detyrimet e tyre q: T nxjerrin akte juridike administrative me t cilat manifestojn vullnetin e shtetit prkatsisht t aparatit shtetror dhe T mbrojn dhe t zbatojn ligjet e tij nga qdo shkelje duke prdorur edhe fuqin shtrnguese.

5. Si ndahen organet sipas llojit t punve q i kryejn?Sipas llojit t punve q i kryejn kemi: Organe Aktive Organe Kshilldhnse6. Pse disa organe i quajm aktive dhe disa kshilldhnse?Organet Aktive: Jan t mvetsishme n ushtrimin e punve administrative dhe ndryshe mund t emrtohen si organe t cilat nxjerrin vendime t cilat jan n lidhje t drejtprdrejt me parlamentin (p.sh. Ministrit).Organet Pasive: Jan si rregull ato organe t cilat japin kshilla, pra q shfaqin kryesisht mendime profesionale pr organet e tjera, dhe funksionojn Brenda organeve aktive dhe nuk jan n lidhje t drejtprdrejt me parlamentin (p.sh. Sektoret Ministror, degt e caktuara).7. Sipas mnyrs s marrjes s vendimeve far organe kemi? Organe Individuale Jan ato organe me t cilat si rregull shprehet vullneti i individit, prkatsisht eprorit t nj organi (p.sh. Ministri). Organe Kolegjiale Jan ato organe ku e drejta e vendosjes i takon nj grupi personash (p.sh Qeveria). 8. Sipas shkalls s mvetsis far organe kemi? Organe t mvetsishme Organe q funksionojn n kuadr t organeve t mvetsishme9. Sipas shtrirjes territoriale far organe kemi? Organe Qendrore Jan ato organe t cilat e ushtrojn veprimtarin e tyre brenda tr territorit t vendit Organe Lokale Kan t kufizuar shtrirjen e veprimtaris s tyre brenda nj territori t caktuar10. Cilat jan parimet themelore t organeve t administrats? Parimi i ndarjes s punve, Parimi i Koordinimit, Parimi i Centralizimit dhe Decentralizimit dhe Parimi i Koncentrimit dhe Dekoncentrimit.11. ka kuptojm me parimin e ndarjes s puns?Me ndarje t puns kuptojm ndarjen e detyravd me qllim t rritjes s efikasitetit t puns n administrat. Ndarja e punve mund t bhet n shum mnyra: ndarja funksionale, ndarja resoriale, ndarja vertikale, ndarja horizontale dhe ndarja operative. Profesionalizmi sht elementi kyq q ndikon n ndarjen e puns n administrat, si elemente tjera kemi: vendi i puns, njerzit q punojn n organe, mjetet e puns etj. Pr tu kryer disa pun brenda administrats krkohet nj prgatitje e veant.Specializimi nnkupton trsin e thirrjeve t veanta dhe t nevojshme pr ushtrimin e punve profesionale t caktuara.12. ka kuptojm me parimin e kordinimit?Nnkuptojm kryerjen e punve n mnyr ekipore si mnyr t vetme pr ngritjen e efikasitetit.13. ka kuptojm me parimin e centralizimit dhe decentralizimit?Me centralizim kuptojm gjendjen kur organizata qeveriset nga qendra.Me decentralizim kuptojm, transferimin e autorizimeve nga organet qendrore n organet vartse.14. ka kuptojm me parimin e koncentrimit dhe dekoncentrimit?Me koncentrim kuptojm marrjen e vendimeve nga qendra.Me dekoncentrim kuptojm marrjen e vendimeve nga organet vartse.15. Cilat jan parimet e puns s organeve t administrats?Si parime t puns s organeve t administrats kemi: Ligjshmria, Efikasiteti, Transparenca dhe Mvetsia.16. ka kuptojm me parimin e Ligjshmris?Kur do akt i ult duhet t jet n pajtim me aktet m t larta, ky parim ka rndsi n goditjen e nj vendimi administrative me krkes17. Cilat jan rastet e shkelje s parimit t ligjshmris?Shkelja e ligjit material Kur organi q nxjerr akt administrative nuk i prmbahet norms s caktuarShkelja e dispozitave procedurale Kur bhet vrtetimi jo i plot i gjendjes faktike18. ka kuptojm me parimin e Efikasitetit?Ky parim nnkupton raportin q ekziston n mes qllimeve t prcaktuar dhe rezultateve t arritura. Ndrlidhet me reformn e administrats publike.19. ka kuptojm me parimin e Mvetsis?Me kt parim nnkuptojm t drejtn e zyrtarve t administrats q n ushtrimin e punve t tyre t jen t pavarur nga ndikimet e subjekteve t caktuara.Kjo pavarsi nuk sht absolute, sepse i nnshtrohet kontrollit.20. ka kuptojm m parimin e transparencs?Me parimin e transparencs apo puns s hapur kuptojm lidhjen e ngusht n mes qytetarve dhe organeve t administrats.Kjo ndrlidhje n shumicn e rasteve realizohet prmes eb-faqeve t lshuara nga organet e administrats.Ky parim ndrlidhet me reformn e administrats.21. ka kuptojm me ushtrimin e kompetencave publike?Ushtrimi i kompetencave q delegohen nga organet e adminstrats me t cilat subjektet jo shtetrore autorizohen t ushtrojn autorizime publike si p.sh. kompanit pr furinizim me uj, me ngrohje etj.22. Cilat jan kushtet q duhet ti plotsojn organe q ushtrojn autorizime publike?Kto organe duhet ti plotsojndy kushte themelore: Zotsin Juridike dhe Zotsin e Veprimit.23. ka jan shrbimet publike, ku jan paraqitur pr her t par, dhe qfar qllimi kan?Shrbimet publike jan veprimtari, ushtrimi i s cilave duhet t sigurohet, t kontrollohet dhe rregullohet nga ata q qeverisin.Pr her t par jan paraqitu n Franc, posarisht nga profesori Leon Digi.Qllimi i shrbimit public sht sigurimi i reciprocitetit shoqror.24. Si ndahen shrbimet publike sipas Rivieros?Riviero shribimet publike i ndan duke marrur parasysh dy kritere: Sipas objektit t shrbimit publik dhe Sipas mnyrs s ofrimit t ktij shrbimi.25. Si ndahen shrbimet publike sipas objektit?Sipas objektit, shrbimet publike ndahen n: Shrbime t administrats publike Shrbime t industris dhe tregtis Shrbime sociale.26. Sipas mnyrs s ofrimit apo realizimit, shrbimet publike ndahen n: Shrbime q realizojn nevojat e qytetarve n mnyr t drejtprdrejt dhe individualisht, Shrbime q realizojn nevojat e qytetarve n menyr indirekte dhe Shrbime q kan si qllim realizimin e interest t prgjithshm t shoqris.27. ka kuptojm me veprimtari t administrats n kuptim t gjer dhe n kuptim t ngusht?N kuptim t gjer, mendohet n veprimtarin q kryejn organet ekzekutive dhe administrative, ndrsa n kuptimin e ngusht mendohet vetm puna qe kryhet nga ana e organeve administrative.28. Cilat jan funksionet kryesore t administrats shtetrore?Funksionet kryesore jan zbatimi i ligjit(Veprimtaria administrative) dhe kujdesi pr zbatimin e ligjit(Kontrolli).29. Cili sht nj ndr funksionet kryesore t administrats?Njfunksion kryesor i administras sht nxjerrja e akteve administrative.30. ka shpreh akti administrativ?Akti administrative n vete shpreh vullnetin e organeve administrative q nnkupton arritjen e nj qllimi t caktuar q sht i lidhur me shkaktimin e pasojave juridike.31. ka quajm akt administrativ?Akti administrativ paraqet do veprim, urdhr apo vendim t organit administrative me an t cilit krijohet, ndryshohet apo shuhet marrdhnia jurdike e caktuar.32. Si ndahen aktet juridike sipas asaj se a shkaktojn pasoja? Akte q prodhojn pasoja Akte me karakter juridik dhe Akte q nuk prodhojn pasoja Akte me karakter material.33. A jan t dobishm aktet q nuk prodhojn pasoja juridike?Edhe pse nuk ndikojn n mnyr t drejtprdrejt ato i ndihmojn procesin t puns n administrat n forma t ndryshme pra mund t themi se edhe aktet t cilat nuk prodhojn pasoja juridike jan t dobishme.34. Si ndahen aktet varsisht se ndaj kujt sjellin pasoja juridike? Akte t prgjithshme aktet t cilat prodhojn pasoja t prgjithshme pr t gjitha subjektet. Zakonisht, kan karakter normative, Akte Individuale T cilat vlejn pr nj kategori t caktuar. Me kto akte bhte konkretizimi i akteve t prgjithshme.35. Pse disa akte quhen tprgjithshme ?Sepse rregullojn shtje t prcaktuara dhe veprojn ndaj shum personave.36. Cilat jan disa nga llojet e akteve tprgjithshme ?Akte t prgjithshme jan: Rregulloret nxirren nga organet e administrats, Urdhresat kan karakter obligues dhe nxirren pr zbatimin e ligjit dhe Udhzimet kan karakter kshilldhns.37. ka jan rregulloret dhe pse nxirren?Jan akte juridike t prgjithshme , q nxirren me qllim q t rregullohet organizimi i brendshm i organit prkohsisht dhe pr ta prcaktuar veprimtarin e organeve, dhe pr zbatim t akteve nnligjore dhe ligjit.38. ka jan urdhresat administrative, cilat jan karakteristikat dhe qllimi i tyre?Urdhresa sht akt juridik m t cilin bhet zbatimi i dispozitave ligjore dhe akteve t prgjithshme t bashksise shoqrore politike dhe organeve ekzekutive.39. ka jan udhzimet administrative? Udhzimt jan akte juridike q nxirren me qllim t drejtimit, kshillimit ose dhnies se instruksioneve t ndryshme lidhur me zbatimin e ligjit apo dispozitave t tjera.Ka karakter detyrues por me mas m t dobt n krahasim me urdhresn dhe rregulloren.40. ka jan aktet konkrete?Aktet konkrete jan akte q nuk vlejn apo nuk shkaktojn pasoja juridik pr t gjith subjektet por vetm pr nj individ, apo grup individsh t caktuar.Me kt akt vendoset lidhur me nj qshtje konkrete.41. Si ndahet aktet konkrete sipas efektit t tyre? Akte positive aktet t cilat kan efekte t dobishme pr palt, Akte Negative aktet t cilat kan efekte jo t dobishme pr palt.42. Si ndahen aktet konkrete sipas asaj kujt i referohen? Akte individuale aktet q i drejtohen nj subjekti me emr dhe mbiemr Akte gjenerlae akte q u drejtohen nj kategori t ngusht t individve.43. Si ndahen aktet konkrete sipas organit q e nxjerr? Akte t thjeshta aktet t cilat nxirren nga organi individual dhe Akte t prbra aktet t cilat nxirren nga organi kolegjial.44. Si ndahen aktet konkrete sipas asaj se a lind, ndryshon , shuhet apo vetm vrtetohet marrdhnia? Akte konstituive me t cilat krijoet marrdhnia q nuk ka ekzistuar m par Akte deklarative me t cilat vrtetohet ekzistimi i marrdhnies.45. Si ndahen aktet sipas diskrecionit t personit zyrtar? Akte juridikisht t lidhura jan akte administrative tek t cilat q m parsh prcaktuar si do t nxirren dhe qfar do t prmbajn( Sk liri t veprimit) Akte sipas muarjes s lir jan akte tek t cilat vet organit me ligj i sht dhn mundsia, q sipas binje s vet t lir dhe vlersimit t interesit t pergjithshm t vendos n rastin konkret.46. Cilat jan elementet e aktit administrative?Elementet thelbsore Hyrja, Dispozitivi, Arsyetimi, Udhzimi ose kshilli juridikElementet teknike Data kur sht nxjerr, vendi i nxjerrjes, nnshkrimi, vula, numri i protokollit, logo etj.47. ka jan marrdhniert juridike administrative?Jan marrdhnie q rregullohen me norma juridike, t cilat jan t sanksionuara dhe krijohen n procesin e veprimtarise administrative.48. Cilat jan elementet e marrdhnieve juridike administrative?Marrdhniet jurdike administrative kandy elemente:Subjektet Personi fizik ose juridik dhe shteti, personi zyrtarObjekti Sendet, vlerat materiale, krijimtaria intelektuale etj.49. Cilat jan karakteristikat e marrdhnieve juridike administrative?Jan marrdhnie shoqrore juridike, dallojn nga marrdhniet shoqrore n prgjithsi sepse rregulohen me norma juridike administrative poashtu krijohen n fushn e veprimtaris administrative t shteteve. Njra pale sht e prfaqsuar nga shteti, nuk krijohen vetvetiu por n baz t fakteve juridike dhe subjektet jan persona fizik dhe juridik me drejta dhe detyrime t caktuara.Kan karakter subordinues apo nnshtrues.50. A ekziston ndonj prjashtim te raporti i subordinimit?Te raportet konsensuale kur palt paraqiten t barabarta p.sh.me rastin e kontrats pr ofrimin e shrbimeve t caktuara.51. Si krijohet marrdhnia juridike administrative?Baz e krijimit t ksaj marrdhnie jan normat juridike respektivisht aktet q krijohen me normat e tilla t lindjeve t drejtave dhe detyrimeve n mes t subjekteve t caktuara.52. Cilat jan pjest e norms jurdike administrative?Jan Hipoteza e norms, dispozitivi i norms dhe sanksioni i norms.53. far marrdhnie juridike paraqitet sipas subjekteve? Administrats dhe personit fizik Administrates dhe personit juridik54. Si ndahet marrdhniet juridike administrative sipas prmbajtjes? Norma t prgjithshme q rregullojn marrdhniet e prbashkta t administrats Norma t veanta: rregullojn marrdhnie t degve t veanta t administrats.55. Si ndahen marrdhniet sipas natyres juridike?Marrdhnie juridike administrative me karakter formal dheMarrdhnie juridike administrative me karakter material.56. Si ndahen normat n baz t kohs s veprimit? Norma me afat t caktuar dhe Norma me afat t pacaktuar.57. Si ndahen normat sipas fuqis juridike? Normat e organeve eprore dhe Normat e organeve shtetrore vartse.58. Si ndahen normat n baz t karakterit te dispozitivit? Norma Lejuese - jepja e liris subjekteve t s drejts pe kryerje t veprimeve Norma Ndaluese - ndalimi i ndrrmarjes se veprimeve t caktuara. Norma Urdhruese I vejn detyrime t caktuara subjekteve.59. Si ndahen normat n baz t territorit mbi t cilin shtrijn veprimtarin? Norma q veprojn n tr territorin e shtetit t caktuar dhe Norma q veprojn n nj territor t caktuar.60. Si jan t organizuara organet shtetrore n Kosov?Jan t organizuar me Ligji mbi administratn shtetrore i miratuar ne vitin 2010.61. Kush hyn n rradhn e institucioneve t drejtprdrejta?HyjnQeveria, Kryeministri, zvnds kryeministrat dhe ministrat. Organet e Larta t administrats shtetrore Zyra e Kryeministrit dhe Ministrit. Oranet qendrore t administrats shtetrore organet vartse t nj ministrie t cakuar, ose brenda zyrs s kryeministrit. Organet lokale t administrats shtetrore Organet Komunale Komunat sa kan t bjn me kompetencat e deleguara.62. Kush hyn n rradhn e institucioneve t trthorta? Komunat sa kan t bjn me kompetencat e tyre vetanake dhe t zgjeruara Organet e Pavarura personat juridik t themeluar pr ushtrimin e vazhdueshm t veprimtaris administrative shtetrore, t cilat krkojn shkall t lart t pavarsis n interes t publikut si Avokati i Popullit, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, Auditori Gjeneral, Banka Qendrore etj.