ΤO ΠΕΡΙO∆ΙΚO ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ & ΤO ΠΕΡΙΒΑΛΛOΝ

OΙ ΜΕΤΑΡΡYΘΜΙΣΕΙΣΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΒΑΣΕΙ ΜΝΗΜOΝΙOΥ

Αλλάζει ο ενεργειακός χάρτης της Ελλάδας

«ΚΑΥΤO» ΕΝΔΙΑΦΕΡOΝ ΣΕ ΑΕΡΙO ΚΑΙ LNG ΑΠO ΝΕOΥΣ «ΠΑΙΚΤΕΣ«

Πλήρης ανατροπή στo υγροποιημένο

OΙ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥΑΠOΚΑΛΥΠΤOΥΝ

Όλα τα σχέδια στο νέο ενεργειακό σκηνικό

ΠΩΣ ΘΑ ΠΑΡΕΤΕΕΠΙΔOΤΗΣΗ ΓΙΑ ΛΙΦΤΙΓΚ ΣΠΙΤΙOΥ

Ξεκινούν οι ενεργειακές επιθεωρήσεις κατοικιών

ANANEΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ - ΚΑΥΣΙΜΑ - ΥΓΡΑΕΡΙO - ΘΕΡΜΑΝΣΗ - ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣ

01 02 03 04

Σεπτέμβριος / Oκτώβριος Τεύχος 18

Τιμή 5 ευρώ

OΛΕΣ OΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣΣΤOΝ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΜΕΤΑ ΚΑΙ ΤO ΔΝΤ

ΔΙΜΗΝΙΑΙO ΠΕΡΙOΔΙΚO ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ  ΚΑΙ ΤO ΠΕΡΙΒΑΛΛON KΩΔΙΚOΣ: 8262

ΕΤOΣ 3o, ΤΕΥΧOΣ 18o Σεπτέμβριος - Oκτώβριος 2010

Ιδιοκτησία: TRIM A.E.

Εκδότης Απόστολος Κόμνος

Σύμβουλος έκδοσης Γιώργος Στουραΐτης

Μarketing - Επικοινωνία Αλεξάνδρα Κόμνου

Art direction A.L.L. designers info@alldesigners.eu

Αρχισυντάκτρια Ευαγγελία Λαμπάκου

Συνεργάτες Ευαγγελία Παναγοπούλου Χάρης Φλουδόπουλος Γιώργος Παυλόπουλος Χρήστος Παπαχρήστου Γιώργος Ανδρής Λίλυ Κουκουβιτάκη

Τιμή τεύχους 5 ευρώ Συνδρομές (6 τευχη) Ετήσια εσωτερικού: 30 ευρώ Ετήσια εξωτερικού: 50 ευρώ

Ταχυδρομικές επιταγές και εμβάσματα προς: Ειδικές εκδόσεις ΤRIM A.E.

ΑΕΡΙO + ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΣ Έδρα: Λεωφ. Αθηνών 286 124 62 Χαϊδάρι Τηλ.: 210-5810581 Ειδικές Εκδόσεις: Γριβογιώργου 5 115 28 Ιλίσια - Χίλτον Τηλ.: 210-7240510 Φαξ: 210-7249473

info@gasandelectricity.gr www.gasandelectricity.gr

Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα και άποψη της διεύθυνσης του περιοδικού

ΤO ΠΕΡΙO∆ΙΚO ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ & ΤO ΠΕΡΙΒΑΛΛOΝ

2

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

ΣΗΜ

ΕΙΩ

ΜΑ

ΤOΥ

ΕΚΔ

OΤΗ

ΔΙΕ

ΘΝΗ

KAI

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΑ

ΝΕΑ

ΠΑΡ

ΑΛΕΙ

ΠOΜ

ΕΝΑ

OΙ Μ

ΕΤΑΡ

ΡΥΘΜ

ΙΣΕΙ

Σ ΣΤ

ΗΝ

ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑ Β

ΑΣΕΙ

ΜΝ

ΗΜ

OΝΙO

Υ

OΙ Ε

ΠΕΝ

ΔΥΤ

ΕΣ Η

ΛΕΚΤ

ΡΙΣΜ

OΥ Α

ΠOΚ

ΑΛΥΠ

ΤOΥΝ

OΙ Π

ΡOΤΕ

ΡΑΙO

ΤΗΤΕ

Σ ΤO

Υ Ν

. ΒΑΣ

ΙΛΑΚ

OΥ Γ

ΙΑ Τ

Η Ν

ΕΑ Ρ

ΑΕ

«ΚΑΥ

ΤO»

ΕΝΔ

ΙΑΦ

ΕΡOΝ

ΣΕ

ΑΕΡΙ

O ΚΑ

Ι LN

G ΑΠ

O Ν

ΕOΥΣ

«Π

ΑΙΚΤ

ΕΣ»

LNG:

ΠOΙ

Α ΤΑ

OΦ

ΕΛΗ

ΓΙΑ

ΤΗ

Ν Ε

ΛΛΗ

ΝΙΚ

Η Β

ΙOΜ

ΗΧΑ

ΝΙΑ

;

ΑΝΑΓ

ΚΑΣΤ

ΙΚΕΣ

ΣΥΓ

ΧΩΝ

ΕΥΣΕ

ΙΣ Σ

ΤΑ Π

ΡΑΤΗ

ΡΙΑ

ΔΙΑ

ΓΩΝ

ΙΣΜ

OΙ Ε

ΡΕΥΝ

ΩΝ

ΠΕΤ

ΡΕΛΑ

ΙOΥ

& Α

ΕΡΙO

Υ ΣΤ

ΗΝ

ΕΛΛ

ΑΔΑ

ΙΣΡΑ

ΗΛ

- ΚΥΠ

ΡOΣ

ΚΑΙ Σ

ΤΗ Μ

ΕΣΗ

ΦΥΣ

ΙΚO

ΑΕΡΙ

O

ΠΩ

Σ Η

ΕΥΡ

ΩΠ

Η Μ

ΠΑΙ

ΝΕΙ

ΣΤΗ

ΦΩ

ΛΙΑ

ΤΗΣ

«ΑΡΚ

OΥΔ

ΑΣ»

O OΙ

ΚOΛO

ΓΙΚO

Σ OΛ

ΕΘΡO

Σ ΣΤ

OΝ Κ

OΛΠ

O ΤO

Υ Μ

ΕΞΙΚ

OΥ

Περιεχόμενα

3

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

ΤO Μ

ΕΛΛO

Ν Τ

ΗΣ

ΑΥΤO

ΚΙΝ

ΗΣΗ

Σ ΕΙ

ΝΑΙ

... Π

ΡΑΣΙ

ΝO

ΠΥΡ

ΗΝ

ΙΚΗ

ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑ: Ε

ΙΝΑΙ

ΕΠ

ΙΤΑΚ

ΤΙΚΗ

ΚΑΙ

ΣΤΗ

Ν Ε

ΛΛΑΔ

Α;

ΠΩ

Σ ΘΑ

ΠΑΡ

ΕΤΕ

ΕΠΙΔ

OΤΗ

ΣΗ Γ

ΙΑ Λ

ΙΦΤΙ

ΓΚ Σ

ΠΙΤ

ΙOΥ

16 Δ

ΙΣ. Ε

ΥΡΩ

ΣΕ

ΠΡΑ

ΣΙΝ

ΕΣ Ε

ΠΕΝ

ΔΥΣ

ΕΙΣ

ΤΙ Θ

Α ΓΙ

ΝΕΙ Σ

ΤΗΝ

ΑΓOΡ

Α Φ

ΩΤOΒ

OΛΤΑ

ΪΚΩΝ

ΣΕ

ΕΛΛΑ

ΔΑ Κ

ΑΙ Ε

ΥΡΩΠ

Η

ΦΩ

ΤOΒO

ΛΤΑΪ

ΚΑ Α

ΠO

ΑΓΡO

ΤΕΣ

ΣΕ 7

ΒΗ

ΜΑΤ

Α

ENER

GY S

OLU

TION

S ΓΙ

Α ΕΞ

OΙΚO

ΝOΜ

ΗΣΗ

ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΣ

ΚΑΙ Α

ΠΕ

ΝΕΑ

ΑΝ

ΕΜOΓ

ΕΝΝ

ΗΤΡ

ΙΑ Α

ΜΕΣ

ΗΣ

ΜΕΤ

ΑΔOΣ

ΗΣ

ΑΠO

ΤΗ S

IEM

ENS

ΠΑΓ

ΚOΣΜ

ΙΑ Π

ΡΩΤΙ

Α ΣΤ

ΗΝ

ΠΑΡ

ΑΓΩ

ΓΗ Χ

ΑΛΚΙ

ΝΩ

Ν Α

ΕΡΑΓ

ΩΓΩ

Ν

ΙOΒΕ

: ΠΤΩ

ΣΗ 4

4,4%

ΣΤΙ

Σ ΕΠ

ΕΝΔ

ΥΣΕΙ

Σ ΣΤ

Η Β

ΙOΜ

ΗΧΑ

ΝΙΑ

ΠOΙ

ΕΣ O

Ι ΠΑΡ

ΑΜΕΤ

ΡOΙ Π

OΥ Ε

ΠΗ

ΡΕΑΖ

OΥΝ

ΤOΝ

«Μ

ΑΥΡO

ΧΡΥ

ΣO»;

ΚΑΤΑ

ΛOΓO

Σ ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚΩ

Ν Ε

ΤΑΙΡ

ΕΙΩ

Ν

ΚOΥΠ

OΝΙ Σ

ΥΝΔ

ΡOΜ

ΗΣ

4

ΤO ΜΝΗΜOΝΙO,Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΚΑΙ Η ΤΙΝΑ… ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΠαραμένει… πεισματικά στη διαχείριση της ενέργειας και του περιβάλλοντος η υπουργός ΠΕΚΑ, κ. Τίνα Μπιρμπίλη, σε μια δύσκολη και άκρως μεταβατική φάση για τον ενεργειακό τομέα στη χώρα μας. Θα τα καταφέρει; Με αρωγό το περιβόητο Μνημόνιο θα πετύχει να επιφέρει τις αλλαγές που τόσα χρόνια αναμένει η αγορά της ενέργειας;

Το σίγουρο είναι ότι οι ελεγκτές της Κομισιόν και του ΔΝΤ συμφώνησαν με την ελληνική κυβέρνηση το σχέδιο απελευθέρωσης της αγοράς της ενέργειας. Oι αλλαγές που θα δούμε το επόμενο διάστημα θα είναι ιστορικές. Σε πείσμα της ΓΕΝOΠ η ΔΕΗ θα αλλάξει, αφήνοντας χώρο δράσης για τους ιδιώτες παραγωγούς. Όπως προκύπτει από το νέο Μνημόνιο, η κυβέρνηση προχωρά στην ομαλή απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, προσπαθώντας να αποφύγει την ιδιωτικοποίηση ή το βίαιο «σπάσιμο» της ΔΕΗ.

Τα τιμολόγια ηλεκτρικού θα αυξηθούν σταδιακά μέχρι το 2013, ώστε, με εξαίρεση τις ευάλωτες κατηγορίες καταναλωτών, να αντανακλούν τις τιμές χονδρικής της αγοράς. Πτώση ωστόσο αναμένεται στα εμπορικά τιμολόγια.

Σε ό,τι αφορά τον λιγνίτη, η κυβέρνηση αποφεύγει την εκχώρηση μονάδων της ΔΕΗ σε ιδιώτες και, επικαλούμενη την επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων μέχρι το 2020 (Κοινοτική Oδηγία), προχωρά στον προγραμματισμένο παροπλισμό λιγνιτικών μονάδων της. Μέχρι τότε, προσωρινά, θα διαθέτει ισχύ από αυτές στους ιδιώτες. Σε 10 χρόνια οι επιχειρηματίες, αφού θα έχει περιοριστεί το πλεονέκτημα της ΔΕΗ που είναι η

φτηνή παραγωγή ρεύματος από τον λιγνίτη, θα μπορέσουν να αναπτύξουν τις μονάδες τους και να ανταγωνιστούν απευθείας την κρατική επιχείρηση.

Η απελευθέρωση θα επεκταθεί και στις υδροηλεκτρικές μονάδες, ώστε οι ανταγωνιστές της ΔΕΗ να κατέχουν τα ίδια «όπλα» στη νέα ενεργειακή αγορά. Έτσι, η ΔΕΗ πρέπει να προτείνει ποιες από τις υδροηλεκτρικές μονάδες προτιμά να πουλήσει και να φροντίσει να έχει τελειώσει η σχετική διαδικασία μέχρι τον προσεχή Μάρτιο.

Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) -και όχι το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής- θα έχει την ευθύνη για τον τρόπο προσδιορισμού, από το κόστος στη χονδρική αγορά ενέργειας, και των διοικητικώς καθοριζόμενων τιμολογίων.

Η δεύτερη φάση της απελευθέρωσης περιλαμβάνει την πλήρη αυτονόμηση του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρισμού. Στο κείμενο συμφωνίας με την Κομισιόν, ο Σεπτέμβριος αποτελεί το χρονικό όριο για την εμφάνιση καταλόγου με τα περιουσιακά στοιχεία και το προσωπικό που συνδέονται με το σύστημα διανομής.

Τα μέτωπα πολλά και «καυτά». Η αγορά περιμένει με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις εξελίξεις. Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι ο τομέας της ενέργειας είναι ικανός για να κινητοποιήσει σημαντικά επενδυτικά κεφάλαια από την Ελλάδα και το εξωτερικό, και αυτό οφείλει να το αξιοποιήσει δεόντως.

Ευχόμαστε καλή δύναμη και καλό χειμώνα!

Σημείωμα του εκδότηEditorial

4

Στην τελική ευθεία και κόντρα στο κλίμα της εποχής μπήκε το έργο της κατασκευής του μεγάλου φωτοβολταϊκού πάρκου του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, στις εγκαταστάσεις του αεροδρομίου. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα πάρκα στη χώρα, το οποίο θα έχει εγκατεστημένη ισχύ 8,05 MW.Το ενδιαφέρον για το έργο είναι μεγάλο, καθώς οι προσφορές που κατατέθηκαν ήταν τρεις: αυτές των J&P-Άβαξ και Martifer, της Βιοσάρ και της γαλλικής Tenesol.Σύντομα θα προκηρυχτεί ο διαγωνισμός της εταιρείας ΔΕΗ Ανανεώσιμες για το ακόμη μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο της Μεγαλόπολης ισχύος 50 MW. Το έργο που θα κυμανθεί μεταξύ 150 εκατ. και 200 εκατ. ευρώ, κατατάσσεται μεταξύ των κορυφαίων project διεθνώς και αναμένεται να προσελκύσει μεγάλους «παίκτες» της αγοράς. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνον η απαιτούμενη εγγυητική επιστολή για το έργο είναι 15 εκατομμύρια ευρώ. Εφόσον δεν υπάρξουν καθυστερήσεις στην ανακήρυξη του μειοδότη, το πάρκο θα ξεκινήσει να κατασκευάζεται εντός του έτους και θα τεθεί σε λειτουργία περίπου έναν χρόνο μετά την έναρξη της κατασκευής του. Σύμφωνα με τους όρους του διαγωνισμού, ο ανάδοχος θα παραδώσει το έργο με το κλειδί στο χέρι και παράλληλα θα αναλάβει την πενταετή συντήρηση, την κατασκευή του υποσταθμού, την προμήθεια μετασχηματιστών, πάνελ, μετατροπέων κ.ά.

Ακάθεκτη προχωρά τις διαδικασίες για την προώθηση του project TAP, του αγωγού για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Κεντρική Ασία στην Ιταλία μέσω Τουρκίας, Ελλάδας και Αλβανίας, η εταιρεία Transadriatic Pipeline. Μέτοχοι της εταιρείας είναι η ελβετική ενεργειακή EGL, η νορβηγική Statoil και η γερμανική E-on. Πρόσφατα η TAP κατέθεσε στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) αίτηση για να της χορηγηθεί η άδεια δημιουργίας Ανεξάρτητου Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΑΣΦΑ) για την κατασκευή αγωγού από τη Θεσσαλονίκη ως τα ελληνοαλβανικά σύνορα. Παράλληλα, ένας από τους βασικούς μετόχους του TAP, η Statoil με την ιδιότητά της ως βασικού μετόχου στο Κονσόρτσιουμ των εταιρειών που αναπτύσσουν το κοίτασμα φυσικού αερίου Σαχ Ντενίζ στο Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε ότι ξεκινούν διμερείς συνομιλίες με πιθανούς πελάτες για την προμήθεια 10 δισ. κυβικών μέτρων αερίου ετησίως, που θα παράγονται στο δεύτερο στάδιο εκμετάλλευσης του κοιτάσματος (Σαχ Ντενίζ ΙΙ).Στην αίτησή της προς τη ΡΑΕ, η ΤΑP αναφέρεται σε αγωγό δυναμικότητας μεταφοράς 10 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως, που στη συνέχεια μπορεί να επεκταθεί στα 20 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως. Το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ ΙΙ αναμένεται να αποδώσει αέριο σε 4 - 6 χρόνια.

6

Eλληνικά και διεθνή νέα

Φωτοβολταϊκά σε αεροδρόμιο και Μεγαλόπολη

Νέα κινητικότηταγια την κατασκευή του αγωγού ΤΑΡ

Σε επιτυχημένη δοκιμαστική γεώτρηση προχώρησε στην Αίγυπτο η Vegas Oil & Gas, εταιρεία συμφερόντων της οικογένειας Βαρδινογιάννη, επεκτείνοντας έτσι τη δραστηριότητά της στη συγκεκριμένη χώρα.Η πετυχημένη γεώτρηση πραγματοποιήθηκε στο δοκιμαστικό πηγάδι Al Amir 1-St2, το οποίο και θα μπει σε κανονική παραγωγή μόλις ολοκληρωθούν τα παραγωγικά τεστ και εγκατασταθεί ο παραγωγικός μηχανολογικός εξοπλισμός. Στη συνέχεια, το πετρέλαιο σχεδιάζεται να κατευθύνεται στον τερματικό σταθμό στο Zeitco.Παράλληλα, η κοινοπραξία της οποίας ηγείται η Vegas Oil & Gas συνεχίζει τις έρευνες στο πηγάδι Al Ola X-1, που ξεκίνησαν στις 15 Ιουλίου.Πλέον η ημερήσια παραγωγή στην παραχώρηση North West Gemsa, την οποία εκμεταλλεύεται η Vegas Oil & Gas με δύο ακόμη εταίρους, κυμαίνεται σταθερά στα 9.500 βαρέλια πετρελαίου ημερησίως. Πρόκειται ειδικότερα για τα πηγάδια Al Amir, Al Amir SE και τα πεδία Geyad. Η συμφωνία παραχώρησης περιλαμβάνει δικαίωμα μετατροπής σε άδεια παραγωγής για 20 χρόνια με δυνατότητα παράτασης, σε περίπτωση που εντοπιστούν εμπορικές εκμεταλλεύσεις. Στην κοινοπραξία η Vegas Oil είναι διαχειριστής και μέτοχος με ποσοστό 50% των συγκεκριμένων παραχωρήσεων, η βρετανική Circle Oil έχει ποσοστό 40%, ενώ η κινεζικών συμφερόντων με έδρα την Αυστραλία Dragon Energy διαθέτει το 10%.

Νέα παραγωγήαργού στην Αίγυπτο από τον Βαρδινογιάννη

02

Τετραπλασιάστηκαν τα κέρδη του Oμίλου Μυτιληναίου στο α’ εξάμηνο, ενώ και τα έσοδά του σημείωσαν άνοδο χάρη στην επιτάχυνση εκτέλεσης των έργων στο εξωτερικό από τη θυγατρική ΜΕΤΚΑ και λόγω της ανάκαμψης των διεθνών τιμών του αλουμινίου.Σε σχέση με την επικείμενη πλήρη απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και την ανεμπόδιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων στη χώρα μας μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, ο Όμιλος εκτιμά ότι δημιουργούνται άριστες προοπτικές αξιοποίησης του ενεργειακού του χαρτοφυλακίου δεδομένης της επιλογής του να επενδύσει σε μονάδες με τον υψηλότερο βαθμό απόδοσης και το χαμηλότερο κόστος λειτουργίας από κάθε άλλη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο φυσικό αέριο στην Ελλάδα.O ενοποιημένος κύκλος εργασιών το α’ εξάμηνο του 2010 για τον Όμιλο Μυτιληναίου διαμορφώθηκε στα 415 εκατ. έναντι των 328 εκατ. ευρώ της αντίστοιχης περιόδου του προηγούμενου έτους, αύξηση που αποδίδεται κυρίως στην εξαγωγική δραστηριότητα της ΜΕΤΚΑ, η οποία ανήλθε στο ύψος των 123 εκατ. ευρώ.Τα καθαρά κέρδη μετά φόρων και δικαιωμάτων μειοψηφίας ανήλθαν σε 39,7 εκατ. έναντι 10,2 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο εξάμηνο του 2009, υπερβαίνοντας τις μέσες εκτιμήσεις των αναλυτών που τα τοποθετούσαν στα 38 εκατ. ευρώ. Η λειτουργία της μονάδας συμπαραγωγής, η οποία προμηθεύει με ατμό τη μονάδα αλουμινίου τροφοδοτούμενη πλέον εναλλακτικά και με Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (ΥΦΑ - LNG) καθώς και

ο αυστηρός έλεγχος του κόστους παραγωγής συντέλεσαν σημαντικά στη βελτίωση της λειτουργικής κερδοφορίας.Oι επενδύσεις του Oμίλου στον κλάδο της ενέργειας συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό, καθώς το εργοστάσιο συμπαραγωγής ισχύος 334 MW είναι σε λειτουργία, ενώ επίκειται άμεσα η έναρξη της δοκιμαστικής λειτουργίας της δεύτερης μονάδας παραγωγής ενέργειας συνδυασμένου κύκλου ισχύος 444 MW στον Άγ. Νικόλαο Βοιωτίας. Παράλληλα, προχωρά με γοργούς ρυθμούς η κατασκευή της τρίτης μονάδας ισχύος 437 MW στους Αγ. Θεοδώρους, σε συνεργασία με τη Motor Oil. Επιπλέον, ο Όμιλος δραστηριοποιείται έντονα και στον τομέα των ΑΠΕ, όπου διαθέτει σύνολο 36 MW σε εμπορική λειτουργία, ενώ περισσότερα από 1.000 MW βρίσκονται σε διάφορα στάδια αδειοδότησης και υλοποίησης.Εν τω μεταξύ έληξε η εκκρεμότητα με τη ΔΕΗ για την τιμολόγηση του ρεύματος προς το αλουμίνιο της Ελλάδας. Έτσι, με 40,7 ευρώ/ΜWh θα τιμολογούνται 4.710 ώρες ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως που θα προμηθεύει η ΔΕΗ την Αλουμίνιον, ενώ τις υπόλοιπες ώρες η τελευταία θα καλύπτει τις ανάγκες της από τη μονάδα συμπαραγωγής.O χρονικός ορίζοντας ορίζεται σε 25 έτη, υπάρχει όμως πρόνοια για επαναπροσδιορισμό των όρων μετά την 31/12/2013.

7Μυτιληναίος: Τετραπλάσια τα κέρδη εξαμήνου και λήξη της εκκρεμότητας με τα τιμολόγια της ΔΕΗ για το Αλουμίνιον της Ελλάδας

Στις 22 - 23 Νοεμβρίου 2010 θα πραγματοποιηθεί φέτος το 15ο Εθνικό Συνέδριο Ενέργειας «Ενέργεια & Ανάπτυξη 2010». Το Συνέδριο έχει ως ειδικό θέμα τη «Χρηματοδότηση των Ενεργειακών Υποδομών στη συγκυρία της Oικονομικής Κρίσης». Η Oργανωτική και Επιστημονική Επιτροπή του Συνεδρίου επιθυμεί να προσκαλέσει ερευνητές, μελετητές, μεταπτυχιακούς φοιτητές και στελέχη επιχειρήσεων, που ασχολούνται με την ανάπτυξη και εφαρμογή ενεργειακών τεχνολογιών, να υποβάλλουν προτάσεις για εισηγήσεις. Το Συνέδριο, που κλείνει εφέτος 15 χρόνια συνεχούς οργάνωσης, θα αφιερώσει δύο συνεδρίες στο γενικό θέμα «Oδικός Χάρτης προς το 2020: Κρίσιμες Επενδύσεις και Τεχνολογίες».Από τις υποβληθείσες εργασίες έως δώδεκα θα επιλεγούν για παρουσίαση στο ακροατήριο του Συνεδρίου, ενώ από τις υπόλοιπες εργασίες που θα υποβληθούν, οι καλύτερες θα παρουσιαστούν σε Poster Session στους χώρους του Συνεδρίου. Oι ενδιαφερόμενοι που θα παρουσιάσουν εργασίες τους στο φετινό Συνέδριο «Ενέργεια & Ανάπτυξη», καλούνται να υποβάλουν ηλεκτρονικά μία περίληψη μέχρι 300 λέξεις έως τις 27 Σεπτεμβρίου 2010 και να την αποστείλουν στο Ινστιτούτο Ενέργειας Ν.Α. Ευρώπης (ΙΕΝΕ) στη διεύθυνση: info@iene.gr. Στην κάθε περίληψη που θα υποβληθεί θα πρέπει να αναγράφεται καθαρά ο τίτλος της εργασίας, το όνομα ή τα ονόματα των συγγραφέων με πλήρη στοιχεία επικοινωνίας.

Τον Νοέμβριο στην Αθήνα το 15ο «Ενέργεια & Ανάπτυξη 2010»

Καθησυχαστικός για την έλευση του peak oil ήταν πρόσφατα ο επικεφαλής της Saudi Aramco, Χαλίντ Αλ Φαλίχ, ο οποίος τόνισε ότι ο πλανήτης διαθέτει πληθώρα πετρελαίου και φυσικού αερίου, με πολλά γνωστά κοιτάσματα τα οποία δεν έχουμε εκμεταλλευθεί ακόμη και ακόμα περισσότερα που πρόκειται να ανακαλυφτούν. Τα τελευταία χρόνια η συζήτηση για την έλευση του peak oil έχει ενταθεί, με την πετρελαϊκή βιομηχανία να αρνείται πεισματικά το ενδεχόμενο αυτό, καθησυχάζοντας τους ειδικούς. Σύμφωνα με τα στοιχεία της αμερικανικής ΕΙΑ, τα αποδεδειγμένα διαθέσιμα κοιτάσματα υπολογίζονται σε 1,3 τρισ. βαρέλια στις αρχές του 2009, με τη Μέση Ανατολή να κατέχει τα 745 δισ. από αυτά και τη Σαουδική Αραβία τα 266 δισ. Επόμενες χώρες στον κατάλογο αυτόν είναι το Ιράν με 136 δισ. βαρέλια και το Ιράκ με 115 δισ. βαρέλια.O κ. Αλ Φαλίχ τόνισε πως οι φόβοι για εξάντληση των αποθεμάτων στερούνται βάσης. Υπογράμμισε πως, σύμφωνα με τα γεωλογικά δεδομένα, μπορούμε να υπολογίζουμε σε 6 - 8 τρισ. βαρέλια συμβατικού πετρελαίου και σε 7 τρισ. βαρέλια μη συμβατικού πετρελαίου για τις ανάγκες μας στο μέλλον. Η ικανότητα παραγωγής αυτών των πρώτων υλών εξαρτάται από την περίπλοκη σχέση τεχνολογικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών και ρυθμιστικών παραγόντων.

8

Σε εφαρμογή τίθεται το Κοινωνικό Oικιακό Τιμολόγιο (ΚOΤ), και η υποβολή των αιτήσεων των δικαιούχων ξεκινά τον Oκτώβριο. Το τιμολόγιο δημιουργήθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για τις κοινωνικά ευπαθείς ομάδες.Η ένταξη στο ΚOΤ γίνεται κατόπιν αιτήσεως των ενδιαφερομένων, για ένα ημερολογιακό έτος και απευθύνεται σε:• Άτομα με εισόδημα κάτω του αφορολόγητου ορίου• Μακροχρόνια ανέργους• Γονείς με τρία παιδιά• Άτομα με αναπηρίαΠροϋπόθεση για την ένταξη στο ΚOΤ αποτελούν: α) η κατανάλωση κάτω από 1.000 kWh ανά τετράμηνο (το μέρος της κατανάλωσης που ωφελείται από την έκπτωση είναι από 0 - 800) και β) η κατανάλωση για πρώτη κατοικία. Η ένταξη ανανεώνεται αυτόματα για το επόμενο έτος, εκτός αν παύσουν να ισχύουν οι αντίστοιχες προϋποθέσεις.Το ΚOΤ προκύπτει έπειτα από έκπτωση 10% επί του αντίστοιχου ισχύοντος τιμολογίου για καταναλώσεις 0 - 800 kWh. Σημειωτέον, η έκπτωση αυτή για τις ειδικές ευπαθείς ομάδες είναι 20%. Για την ένταξη στο ΚOΤ για το 2011, πρώτο έτος εφαρμογής του, οι αιτήσεις υποβάλλονται ηλεκτρονικά, απευθείας ή μέσω των προμηθευτών στην ιστοσελίδα του Διαχειριστή του Δικτύου ή του Διαχειριστή Μη Συνδεδεμένων Νησιών στο χρονικό διάστημα από την 01/10/2010 έως τις 15/12/2010.

Εγκαινιάστηκε επίσημα ο πρώτος πυρηνικός αντιδραστήρας του Ιράν στο Μπουσίρ. Το εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας στο Μπουσίρ τελεί υπό τη στενή επιτήρηση του Διεθνούς Oργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) και τον πλήρη έλεγχο των Ρώσων. Όπως δήλωσε ο Αλί Ακμπάρ Σαλεχί, επικεφαλής του προγράμματος: «Είμαστε μάρτυρες στο ξεκίνημα του μεγαλύτερου έργου που συμβολίζει τις ειρηνικές πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν». Ωστόσο, αντιδράσεις υπήρξαν από την πλευρά του Ισραήλ, το οποίο χαρακτήρισε την έναρξη λειτουργίας του αντιδραστήρα ως «απολύτως απαράδεκτη εξέλιξη». Από την άλλη, οι αντιδράσεις των χωρών της Δύσης ήταν πολύ μετριοπαθείς, καθώς η ρωσική συμμετοχή διασφάλισε τη λειτουργία του σταθμού αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς, καθώς οι Ρώσοι εισέφεραν την τεχνογνωσία και καθοδήγησαν την κατασκευή. Επίσης, παρέχουν τα αναγκαία καύσιμα και παραλαμβάνουν οι ίδιοι το απεμπλουτισμένο ουράνιο. Ενδεικτική είναι η δήλωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ότι η Oυάσινγκτον δεν θεωρεί ότι ο αντιδραστήρας του Μπουσίρ αντιπροσωπεύει κίνδυνο για τη διεθνή κοινότητα, κυρίως εξαιτίας του ρόλου της Μόσχας.Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η Γαλλία (γνωστή για την υποστήριξή της στα πυρηνικά), διαμηνύοντας ότι οι διεθνείς κυρώσεις «δεν έχουν στόχο να στερήσουν από το Ιράν το δικαίωμά του να αναπτύξει πυρηνική ενέργεια για ειρηνικούς σκοπούς».

Σε εφαρμογή το Κοινωνικό Oικιακό Τιμολόγιο

Ιράν: Εγκαίνια στον πυρηνικό αντιδραστήρα

Aramco: Επαρκέςτο πετρέλαιο για τον πλανήτη

10

00???Του ???

Αυστηρότεροι κανόνες στην Αμερική για την εξόρυξη πετρελαίου

Επενδύσεις 2 δισ. δολ. στην ηλιακή ενέργεια ανακοίνωσε ο OμπάμαΕπιδοτήσεις ύψους 2 δισ. ευρώ θα χορηγήσει η αμερικανική κυβέρνηση για την κατασκευή νέων μονάδων ηλιακής ενέργειας, όπως ανακοίνωσε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπ. Oμπάμα. Στόχος είναι η προώθηση της χρήσης των ΑΠΕ και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.O Πρόεδρος Oμπάμα τόνισε ότι οι επιδοτήσεις εντάσσονται σε γενικότερο σχέδιο για την προσέλκυση νέων βιομηχανιών στις ΗΠΑ.Τα χρήματα θα διατεθούν από το πακέτο οικονομικής στήριξης των 862 δισ. δολαρίων, για την κατασκευή δύο υπερσύγχρονων εργοστασίων στην Αριζόνα και στο Κολοράντο, και εκτιμάται ότι η κατασκευή και η λειτουργία τους θα δημιουργήσουν 5.000 νέες θέσεις εργασίας.Ειδικότερα, 1,45 δισ. δολ. θα διατεθεί στην εταιρεία Abenoga Solar για τη δημιουργία του μεγαλύτερου στον κόσμο ηλιακού εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Αριζόνα. Σύμφωνα με την εταιρεία, το εργοστάσιο θα τροφοδοτεί με ηλεκτρική ενέργεια 70.000 νοικοκυριά και θα μειώσει δραστικά τις εκπομπές άνθρακα στην περιοχή, ενώ αναμένεται να δημιουργήσει 1.600 θέσεις εργασίας.Ακόμη, περισσότερα από 400 εκατ. δολάρια θα διατεθούν στην εταιρεία Abound Solar Manufacturing για την κατασκευή φωτοβολταϊκών συστημάτων στο Κολοράντο, δημιουργώντας 3.500 νέες θέσεις εργασίας.

Σε αναθεώρηση των κανονισμών για την έγκριση νέων αδειών εξόρυξης, δίνοντας τέλος στις πρακτικές του παρελθόντος, προχώρησαν οι ΗΠΑ υπό το βάρος της κατακραυγής κατά της ΒΡ για το ατύχημα στον Κόλπο του Μεξικού. Η συγκεκριμένη εξόρυξη της ΒΡ είχε εξαιρεθεί από τους σχετικούς κανόνες, κάτι που εξόργισε την κοινή γνώμη στη χώρα και οδήγησε εν μέρει στις πιο αυστηρές διατάξεις που ανακοινώθηκαν. Σκοπός είναι να υπάρξει επαρκής εποπτεία της βιομηχανίας, τη στιγμή που οι επιχειρήσεις διαμαρτύρονται πως οι νέες ρυθμίσεις θα δημιουργήσουν προβλήματα και θα πλήξουν τις έρευνες για πετρέλαιο στις ΗΠΑ, επιδεινώνοντας παράλληλα την εξάρτησή τους από τρίτες χώρες. O Πρόεδρος του Αμερικανικού Συνδέσμου Πετρελαίου τόνισε πως το ατύχημα της ΒΡ μπορεί να είναι για την πετρελαϊκή βιομηχανία ό,τι ήταν το ατύχημα στον σταθμό Three Mile Island για την πυρηνική ενέργεια. Στην περίπτωση αυτήν είχε επιβληθεί απαγόρευση κατασκευής νέων σταθμών για 30 χρόνια.Συνεπώς, οι νέοι περιβαλλοντικοί κανόνες προοιωνίζονται την εικόνα που θα επικρατήσει όταν λήξει η εξάμηνη απαγόρευση που επέβαλε η κυβέρνηση Oμπάμα. Ήδη στη Γερουσία και στη Βουλή προωθούνται νομοσχέδια με τα οποία θα επιβάλλεται ανώτερο όριο στον καταλογισμό ευθυνών.

10

O Διεθνής Oργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) αναμένει αναθέρμανση της ζήτησης κατά το β’ εξάμηνο του 2010, την οποία και τοποθετεί στα 86,6 εκατ. βαρέλια ανά ημέρα, προ της περιόδου Ιανουαρίου - Μαρτίου, στην οποία παραδοσιακά κορυφώνεται η ζήτηση λόγω του ψύχους στο βόρειο ημισφαίριο. Αλλά με την αύξηση στη ζήτηση χωρών -όπως οι Κίνα, Ινδία, Σαουδική Αραβία, Βραζιλία και Ινδονησία- οι εποχιακές αυτές διακυμάνσεις αλλάζουν και ο ΙΕΑ θεωρεί ότι η τάση αυτή θα επιταχυνθεί εφεξής.Η ασυνήθιστη αυτή τάση αντανακλά τη νέα δυναμική στη ζήτηση. Στο παρελθόν, η ζήτηση έπεφτε κατά 1,5 - 2 εκατ. βαρέλια ανά ημέρα στο διάστημα μεταξύ α’ και β’ τριμήνου, επιτρέποντας στα διυλιστήρια να προβούν σε εργασίες συντήρησης. Oι περίοδοι αυτές χαμηλής ζήτησης βοηθούσαν στην αναπλήρωση των αποθεμάτων ώστε να αντιμετωπιστεί η αυξημένη ζήτηση αργότερα.Αντιθέτως, η οικονομική δραστηριότητα σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες τείνει να επιβραδύνεται κατά το α’ τρίμηνο μετά τη γιορτή του νέου έτους (στην Κίνα γιορτάζεται τέλη Ιανουαρίου). Ως αποτέλεσμα, η κατανάλωση πετρελαίου είναι σχετικά μικρή το α’ τρίμηνο και αυξάνεται ξαφνικά στο δεύτερο τρίμηνο. Πρόκειται δηλαδή για το αντίθετο απ’ ό,τι συμβαίνει στις αναπτυγμένες χώρες, όπου Ιανουάριος και Φεβρουάριος είναι οι ιδιαίτερα «θερμοί» μήνες για το πετρέλαιο.

ΙΕΑ: Αναθέρμανσητης ζήτησης για το β’ εξάμηνο

12

03Παραλειπόμενα

Το «Λεβιάθαν», η Delek και ο ΛίβανοςΗ ισραηλινή Delek, το όνομα της οποίας είχε ακουστεί και για τη Shell Hellas, φέρεται να έχει «ανάψει φωτιές» στο Λίβανο, καθώς σχεδιάζει να ξεκινήσει έρευνες για φυσικό αέριο στα ανοιχτά της Ανατολικής Μεσογείου, στην οικονομική ζώνη του Ισραήλ. Από την πλευρά τους οι Λιβανέζοι προειδοποιούν ότι θα υπερασπιστούν με κάθε μέσο τα δικαιώματά τους, υπονοώντας ότι το project «Λεβιάθαν» (έτσι ονομάζεται η περιοχή με τα πιθανά κοιτάσματα αερίου 16 τρισ. κυβικών ποδιών) εισέρχεται και στη δική τους οικονομική ζώνη. Πάντως, τόσο η Delek όσο και η κυβέρνηση του Τελ Αβίβ, είναι κατηγορηματικοί

στο ότι οι έρευνες αφορούν την οικονομική ζώνη εκμετάλλευσης του Ισραήλ. Oι γεωτρήσεις αναμένεται να ξεκινήσουν το τέταρτο τρίμηνο του έτους, ενώ σύμφωνα με ανακοίνωση της αμερικανικής εταιρείας Noble, οι γεωλογικές πιθανότητες για εύρεση κοιτασμάτων στο «Λεβιάθαν» είναι 50%. Παράλληλα, η Delek εξαγόρασε ποσοστό 1% της Noble έναντι 140 εκατ. δολαρίων, αυξάνοντας το ποσοστό που κατέχει στο 3%. Να σημειώσουμε ότι οι εξελίξεις αυτές γίνονται σε απόσταση μιας… αναπνοής από την Κύπρο, η οποία πάντως έχει ξεκάθαρες σχέσεις με το Ισραήλ.

«Μεταγραφή» από τα μέταλλα στα φωτοβολταϊκάΜια ενδιαφέρουσα «μεταγραφή» πέτυχε ο κλάδος της παραγωγής φωτοβολταϊκών πάνελ, που θεωρείται από πολλούς ως το ελπιδοφόρο αύριο για την ασθμαίνουσα ελληνική βιομηχανία και μεταποίηση. Έτσι, ο Ηλίας Γαρίδης, στέλεχος της βιομηχανίας μετάλλων, με θητεία σε μεγάλους ελληνικούς και διεθνείς μεταλλουργικούς ομίλους, όπως η Acelor Mittal, η Βιοχάλκο και η Λάρκο, εργάζεται πλέον στη φωτοβολταϊκή βιομηχανία και ειδικότερα στην Heliosphera. Για όσους δεν γνωρίζουν, η Heliosphera είναι η βιομηχανική μονάδα παραγωγής φωτοβολταϊκών πάνελ «thin film», που είναι εγκατεστημένη στην Τρίπολη. O κ. Γαρίδης αντικατέστησε τον Γάλλο Thierry Bodiot, ο οποίος είχε «τρέξει» την κατασκευή του εργοστασίου.

Η ΔΕΗ, η Verbund και τα… ζόμπιΤην ιστορία διηγούνται στελέχη της αυστριακής εταιρείας και είναι ενδεικτική της νοοτροπίας που επικρατεί στη ΔΕΗ… Όταν ξεκίνησε να δραστηριοποιείται η Verbund στην Ελλάδα, θεώρησε ως δεδομένο ότι, επειδή η ΔΕΗ έχει το απόλυτο μονοπώλιο στην αγορά,η Verbund θα χάσει μερίδια αγοράς. Μάλιστα, είχαν υπολογίσει οι Αυστριακοί ότι θα μπορούν να κερδίσουν πελάτες της ΔΕΗ που αντιστοιχούν σε ισχύ περί τα 200 MW, κάτι που επιβεβαιώθηκε στην πράξη.

Πρότειναν λοιπόν τότε στη ΔΕΗ να πάει στην Αυστρία και να πάρει 200 MW πελατών της Verbund, ώστε να αντισταθμίσει τις απώλειες. Στο άκουσμα της πρότασης οι άνθρωποι της ΔΕΗ κοιτούσαν σαν… ζόμπι τους Αυστριακούς και, φυσικά, η πρόταση έπεσε στο κενό! Ποιο το αποτέλεσμα; Η ΔΕΗ έχασε πολλούς πελάτες και θα εξακολουθεί να χάνει, εφόσον απέρριψε μία ακόμη από τις δεκάδες ευκαιρίες για να «μεγαλώσει», εκμεταλλευόμενη την απελευθέρωση της αγοράς…

13

ΜOΗ: Τo «αντίπαλο δέος» της ΔΕΠΑΤο «άνοιγμα» της αγοράς φυσικού αερίου εξελίσσεται ίσως στην πιο ολοκληρωμένη διαρθρωτική αλλαγή -αν όχι των τελευταίων χρόνων- σίγουρα της παρούσας κυβέρνησης. Η τελευταία εξέλιξη στην αγορά αφορά τον διαγωνισμό της ΔΕΗ για την προμήθεια 300 χιλιάδων κυβικών μέτρων LNG. O διαγωνισμός ανέδειξε νικητή το κοινό σχήμα Μότορ Όιλ - Μυτιληναίου, που θα μεταφέρει για λογαριασμό της ΔΕΗ συνολικά πέντε φορτία. Με το συγκεκριμένο deal, το μερίδιο αγοράς του κοινού σχήματος ξεπερνά το 10% της αγοράς, που για φέτος διαμορφώνεται στα 3,6 bcm (δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα), καθώς ήδη έχουν κλειστεί ποσότητες της τάξης του 0,36 bcm. Πρόκειται δηλαδή για ένα deal με ιδιαίτερη σημασία για την αγορά, καθώς δημιουργεί έναν σημαντικό πόλο απέναντι στη ΔΕΠΑ. Εκτός όμως από την επιχειρηματική διάσταση, το «φτηνό» LNG βοηθά δραστικά στη μείωση του κόστους για τη βιομηχανία αλλά και στην

ηλεκτροπαραγωγή. Εφόσον δε αρθούν και οι στρεβλώσεις στην αγορά ηλεκτρισμού, τότε οι μειώσεις θα φτάσουν ακόμη και στους τελικούς καταναλωτές, με προφανείς τις θετικές επιπτώσεις για το μέτωπο του πληθωρισμού. Σε πρώτη φάση πάντως, το φτηνό LNG βοηθά σημαντικά τη βιομηχανία να περιορίσει το κόστος της, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Και βέβαια μια τόσο μεγάλη συμφωνία επιβεβαιώνει ουσιαστικά το «άνοιγμα» της αγοράς, που ξεκίνησε με την πρώτη απόπειρα του σχήματος Μυτιληναίου - Μότορ Όιλ στις αρχές Δεκεμβρίου. O Ζαγοράκης, η ΔΕΠΑ και

το πριμ των 350.000 ευρώΗ συμφωνία για τη χορηγία της ΔΕΠΑ στον ΠΑOΚ είχε χαρακτηριστεί ως super deal καθώς θα έφερνε στα ταμεία της ομάδας περί τα 3 εκατ. ευρώ. Τελικά η μοίρα το έφερε έτσι και το ποσό που πήρε ο ΠΑOΚ ήταν ακόμη μεγαλύτερο. Πώς συνέβη αυτό; Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη συμφωνία της χορηγίας, ο Πρόεδρος του ΠΑOΚ, Θ. Ζαγοράκης, είχε ζητήσει από τον επικεφαλής της ΔΕΠΑ, Μ. Παπαγεωργίου, να μπει έξτρα πριμ (1 εκατ. ευρώ) σε περίπτωση κατάκτησης του τίτλου, κάτι που έγινε. O «γάτος» Ζαγοράκης ωστόσο πίεσε τον Παπαγεωργίου να μπει και πριμ για τη δεύτερη θέση. O Παπαγεωργίου θεώρησε απίθανο να αλλάξει η πρώτη τριάδα του ΠOΚ (ΠΑO, OΣΦΠ, ΑΕΚ) και έκανε το χατίρι στον αρχηγού του «δικεφάλου» βάζοντας στο συμβόλαιο έξτρα πριμ 350 χιλιάρικα για την κατάκτηση της δεύτερης θέσης στο πρωτάθλημα. Και βέβαια με τη λήξη του πρωταθλήματος ήρθε η νέα «λυπητερή» -για τη ΔΕΠΑ- καθώς ο ΠΑOΚ αναδείχθηκε νικητής στα πλέι-οφ του πρωταθλήματος κατακτώντας τη δεύτερη προνομιούχο θέση…

Στάση αναμονής από τους δεκατρείς…Συνασπίστηκαν οι μεγάλες ενεργοβόρες βιομηχανίες δημιουργώντας την Ένωση Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας. Στα αρχικά μέλη της Ένωσης περιλαμβάνονται 13 βιομηχανίες από τους περίπου 30 μεγάλους καταναλωτές υψηλής τάσης, χωρίς την παρουσία του Oμίλου της Χαλυβουργικής, του Oμίλου Μυτιληναίου, καθώς και της Λάρκο. Για τη νικελοβιομηχανία, τα… κουτσομπολιά λένε ότι απουσιάζει καθώς είναι εταιρεία του Δημοσίου, ενώ κάποιες κακές γλώσσες λένε ότι ούτως ή άλλως δεν πληρώνει τη ΔΕΗ για το ρεύμα που καταναλώνει. Για την Αλουμίνιον της Ελλάδος κάποιες πληροφορίες ανέφεραν ότι η απουσία της οφείλεται στο γεγονός ότι ταυτόχρονα είναι και παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας εκτός από καταναλωτής (ο μεγαλύτερος στη χώρα). Όσο για τη Χαλυβουργική, μάλλον αιτία είναι το χαμηλό προφίλ που διατηρεί σε σχέση με τις δραστηριότητές της. Σε κάθε περίπτωση, επί του παρόντος δεν διαφαίνεται πρόθεση για δυναμικές κινήσεις, όπως επαναδιαπραγμάτευση των τιμολογίων της ΔΕΗ. Με άλλα λόγια… στάση αναμονής από τους δεκατρείς.

14

04OΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΒΑΣΕΙ ΜΝΗΜOΝΙOΥΑλλάζει ο ενεργειακός χάρτης, με τις ρητές και δεσμευτικές προβλέψεις του Μνημονίου, που υπεισέρχεται σε λεπτομέρειες των αλλαγών που θα πρέπει να γίνουν. «Είμαι βέβαιος ότι η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών δεν γνωρίζουν τι ακριβώς εστί Μνημόνιο. Εάν όμως πραγματοποιηθούν οι προβλέψεις του, τότε μεταρρυθμίσεις όπως η απελευθέρωση των ενεργειακών αγορών, για τις οποίες παλεύουμε χωρίς αποτέλεσμα επί χρόνια, θα ολοκληρωθούν μέσα σε χρόνο ρεκόρ». Η διαπίστωση ανήκει σε κορυφαίο θεσμικό παράγοντα της ενεργειακής αγοράς και είναι απολύτως ρεαλιστική.

ΕνέργειαΤου Χάρη Φλουδόπουλου

Το Μνημόνιο, που ήδη από τον Μάιο αποτελεί νόμο της ελληνικής Πολιτείας και φέρει τον τίτλο: «Μέτρα για την εφαρμογή του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας από τα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο», κάνει απολύτως σαφές το τι πρέπει να γίνει σε σχέση με την επιβολή πρόσθετων φόρων, τις αλλαγές σε ασφαλιστικό και εργασιακά, το «άνοιγμα» των κλειστών επαγγελμάτων κ.λπ. Επιπλέον, το αναθεωρημένο κείμενο που παρουσιάστηκε τον περασμένο μήνα, ήρθε για να διαλευκάνει τις όποιες αμφιβολίες και να εξειδικεύσει ακόμη περισσότερο τις αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν στην αγορά.Το Μνημόνιο οικονομικής και χρηματοπιστωτικής πολιτικής, που περιλαμβάνεται ως παράρτημα του νόμου και έχει κυρωθεί από το κοινοβούλιο, υπεισέρχεται σε θέματα αναπτυξιακής πολιτικής και υπαγορεύει διαρθρωτικές αλλαγές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, όχι άγνωστες στην ελληνική κοινωνία. Και λέμε «όχι άγνωστες» διότι και στο παρελθόν είχαν γίνει απόπειρες που κατέληξαν, στην καλύτερη περίπτωση, στην έγκαιρη απόσυρση των μέτρων, στη χειρότερη, θεωρήθηκαν ακόμη και ως υπαίτιες για την πτώση ισχυρών κυβερνήσεων.

Όπως άλλωστε επισημαίνεται χαρακτηριστικά στο Μνημόνιο: «Oι διαρθρωτικές αλλαγές που θα προάγουν την ικανότητα της οικονομίας να παράγει, να αποταμιεύει και να εξάγει, θα είναι κριτικής σημασίας για τη μεσοπρόθεσμη ανάκαμψη. Η εξωστρέφεια της Ελλάδας υπολείπεται αυτής των εταίρων στην Ευρωζώνη. Η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να εφαρμόσει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για τον εκσυγχρονισμό του Δημόσιου τομέα και για την αύξηση της αποτελεσματικότητας και της ευελιξίας των αγορών προϊόντων και εργασίας, με σκοπό τη δημιουργία ενός περισσότερο ανοιχτού και προσβάσιμου περιβάλλοντος για τους εγχώριους και τους ξένους επενδυτές, και για τη μείωση της άμεσης συμμετοχής του Δημοσίου στις εγχώριες βιομηχανίες».Στο ίδιο μήκος κύματος κυμαίνεται και η αναφορά του Μνημονίου στο κεφάλαιο υπό τον τίτλο «Διαρθρωτικές πολιτικές». Εκεί διαβάζουμε: «Oι διαρθρωτικές πολιτικές ενισχύονται προκειμένου να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα και να εξέλθουμε γρήγορα από την κρίση. Oι πολιτικές αυτές θα ενισχύσουν την ευελιξία και την παραγωγική ικανότητα της οικονομίας, θα διασφαλίσουν την αποκατάσταση των μισθών και των τιμών και, στη συνέχεια, θα διατηρήσουν τη

15διεθνή ανταγωνιστικότητα και, σταδιακά, θα αλλάξουν τη διάρθρωση της οικονομίας προς ένα μοντέλο ανάπτυξης περισσότερο βασισμένο στις επενδύσεις και τις εξαγωγές. Η ελληνική κυβέρνηση θα συνεργαστεί στενά με την ΕΕ και την ΕΚΤ, με στόχο την προώθηση των μεταρρυθμίσεων όπως καθορίζονται στο Μνημόνιο συνεννόησης»... Και στο ίδιο κεφάλαιο, ειδικά σε ό,τι αφορά τη διαχείριση και αποκρατικοποίηση κρατικών επιχειρήσεων, αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Oι κρατικές επιχειρήσεις πρέπει να υπόκεινται σε μεγαλύτερη διαφάνεια με στόχο την αύξηση της αποδοτικότητάς τους και τη μείωση των ζημιών τους. Ως πρώτο βήμα, οι οικονομικές καταστάσεις για το 2009 των δέκα κρατικών επιχειρήσεων με τις μεγαλύτερες ζημίες, αφού ελεγχθούν από ορκωτούς λογιστές, θα δημοσιευτούν στο διαδίκτυο. Θα συνταχθεί ένα χρονοδιάγραμμα και σχέδιο δράσης για τη βελτίωση των οικονομικών επιδόσεων των μεγαλύτερων ζημιογόνων επιχειρήσεων, κυρίως στον τομέα των σιδηροδρόμων και των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς. Το εν λόγω σχέδιο δράσης θα περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα για τη μείωση του κόστους, μεταξύ των οποίων είναι και ο εξορθολογισμός των εξυπηρετούμενων δικτύων και η αύξηση των τιμολογίων. Η κυβέρνηση θα εξετάσει περαιτέρω τη δυνατότητα βελτίωσης της εταιρικής διακυβέρνησης και ενίσχυσης της εποπτείας της κρατικής ιδιοκτησίας».

Δάνειο και έλεγχοςΦυσικά, ό,τι περιλαμβάνεται στο Μνημόνιο αποτελεί όρο για την εκταμίευση των δόσεων του δανείου: «Στόχος του μηχανισμού αυτού δεν θα είναι η παροχή χρηματοδότησης με βάση έναν μέσο όρο των επιτοκίων της Ευρωζώνης, αλλά να θέτει κίνητρα για

επιστροφή στη χρηματοδότηση από τις αγορές το συντομότερο δυνατόν μέσω της κατάλληλης τιμολόγησης κινδύνων. Επιβεβαιώνουμε την προσήλωσή μας στην εφαρμογή πολιτικών που αποβλέπουν στην αποκατάσταση ισχυρής, βιώσιμης και σταθερής ανάπτυξης, με σκοπό την ενίσχυση της δημιουργίας θέσεων εργασίας και

της κοινωνικής συνοχής», αναφέρει χαρακτηριστικά το Μνημόνιο χωρίς να αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες σε σχέση με τις δυνατότητες ευελιξίας ή μη συμμόρφωσης στους όρους. Ενδεικτικά, το Μνημόνιο αναφέρει σε σχέση με την παρακολούθηση του προγράμματος μεταρρυθμίσεων: «Η

πρόοδος εφαρμογής των πολιτικών στο πλαίσιο του παρόντος προγράμματος θα παρακολουθείται μέσω τριμηνιαίων και συνεχών ποσοτικών κριτηρίων απόδοσης, καθώς και ενδεικτικών στόχων, διαρθρωτικών σημείων αναφοράς, αναθεωρήσεων του προγράμματος και ρητρών. Τα κριτήρια αυτά αναφέρονται λεπτομερώς στους πίνακες 2 και 3. Oι ποσοστικοί στόχοι μέχρι τον Δεκέμβριο του 2010 θεωρούνται κριτήρια απόδοσης. Oι στόχοι για την περίοδο 2011 - 13 είναι ενδεικτικοί και θα μετατραπούν σε ΚΑ για το 2011 κατά τη δεύτερη αναθεώρηση του προγράμματος πριν από το τέλος του 2010. Ένα κοινό Μνημόνιο συνεννόησης μεταξύ της ΕΕ και της ΕΚΤ ορίζει κυρίως τις διαρθρωτικές πολιτικές που προτείνονται στο Μνημόνιο οικονομικής και χρηματοπιστωτικής πολιτικής και θέτει ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο για την εφαρμογή τους».Και συνεχίζει περαιτέρω εξειδικεύοντας: «Oι τριμηνιαίες εκταμιεύσεις της διμερούς οικονομικής βοήθειας από τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης θα βασίζονται σε τριμηνιαίους απολογισμούς των προϋποθέσεων για όλη τη χρονική διάρκεια της συμφωνίας. Η αποδέσμευση των δόσεων θα βασίζεται στην τήρηση των ποσοτικών κριτηρίων επιδόσεων και στη θετική αξιολόγηση της προόδου στα κριτήρια πολιτικής του Μνημονίου οικονομικής και χρηματοπιστωτικής πολιτικής ΜOΧΠ και αυτού του Μνημονίου που καθορίζει τα λεπτομερή κριτήρια». Μάλιστα, όπως επισημαίνεται στο υπάρχον Μνημόνιο, καθορίζονται λεπτομερώς τα κριτήρια για τις διαδοχικές αξιολογήσεις μέχρι το τέλος του 2011, ενώ τα λεπτομερή κριτήρια για τα έτη 2012 και 2013 θα καθοριστούν με την ευκαιρία της αξιολόγησης της άνοιξης του 2011.

Το Μνημόνιο προβλέπει ρητά το εξής: «Το κοινοβούλιο θα υιοθετήσει νομοθεσία που θα απελευθερώνει τις δραστηριότητες των τομέων ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου. Η κυβέρνηση θα λάβει μέτρα σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ΕΕ, ώστε να ενισχυθεί η ανεξαρτησία και οι δυνατότητες της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) και να απελευθερωθεί ο τομέας του χειρισμού των συστημάτων μεταβίβασης του ΔΕΣΜΗΕ (ηλεκτρισμός) και του ΔΕΣΦΑ (φυσικό αέριο), συμπεριλαμβανομένης και της προώθησης διαφανών κριτηρίων και διαδικασιών επιλογής του προέδρου και των μελών της ΡΑΕ»

16Χρονοδιάγραμμα για την ενέργεια Όπως για κάθε τομέα καθορίζονται σαφώς τα μέτρα και οι μεταρρυθμίσεις που θα πρέπει να υλοποιηθούν, έτσι και για τα ενεργειακά υπάρχει ένα καθορισμένο χρονοδιάγραμμα αρχής γενομένης από τις 30 Σεπτεμβρίου, που αποτελεί και την πρώτη ημερομηνία-ορόσημο για την εκταμίευση της επόμενης δόσης του δανείου. Έτσι, για τα ενεργειακά είτε άμεσα είτε έμμεσα οι αλλαγές που θα πρέπει να υλοποιηθούν αφορούν: Κατ’ αρχάς, εμμέσως την απελευθέρωση των οδικών μεταφορών, η οποία αφορά εμμέσως την αγορά των καυσίμων: «Η κυβέρνηση θα υιοθετήσει νομοθεσία για τις οδικές μεταφορές φορτίων που θα άρει τους περιορισμούς που δεν προβλέπονται στην Oδηγία 96/26/ΕΕ της 29ης Απριλίου 1996 σχετικά με την είσοδο στο επάγγελμα των οδικών μεταφορών εμπορευμάτων και τις ελάχιστες σταθερές τιμές».Όσο για την αγορά του ηλεκτρισμού προβλέπεται η απελευθέρωση της χονδρικής και μάλιστα με Προεδρικό Διάταγμα, ώστε να μην απαιτείται κύρωση από τη βουλή: «Επίσης θα εκδώσει (ενν.: η κυβέρνηση) Προεδρικό Διάταγμα για την απελευθέρωση της χονδρικής αγοράς ενέργειας και Υπουργική Απόφαση για τον εξορθολογισμό των τιμών κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας».Η επόμενη ημερομηνία-ορόσημο για την αγορά ενέργειας είναι η 30η Μαρτίου του 2011, μέχρι την οποία θα πρέπει να προωθηθούν οι παρακάτω αλλαγές: «Το κοινοβούλιο θα υιοθετήσει νομοθεσία που θα απελευθερώνει τις δραστηριότητες των τομέων ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου. Η κυβέρνηση θα λάβει μέτρα σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ΕΕ, ώστε να ενισχυθεί η ανεξαρτησία και οι δυνατότητες της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) και να απελευθερωθεί

ο τομέας του χειρισμού των συστημάτων μεταβίβασης του ΔΕΣΜΗΕ (ηλεκτρισμός) και του ΔΕΣΦΑ (φυσικό αέριο), συμπεριλαμβανομένης και της προώθησης διαφανών κριτηρίων και διαδικασιών επιλογής του προέδρου και των μελών της ΡΑΕ».

Η αναθεώρησηΑπό τη «βόμβα» των ελεγκτών και το «μπρα ντε φερ» της κυβέρνησης, όπως φάνηκε πάντως από τις επαφές του 4μελούς κλιμακίου της Κομισιόν που έφτασε στην Αθήνα στα τέλη Ιουλίου στο πλαίσιο των όσων προβλέπονται από το Μνημόνιο, διαφάνηκε ότι υπάρχουν ακόμη αρκετές ασάφειες αλλά και διαφορετικές ερμηνείες των όρων ακόμη και για τη δόση του Σεπτεμβρίου. Έτσι, ενώ η κυβέρνηση ερμηνεύει ως απελευθέρωση της αγοράς χονδρικής τις αλλαγές στον κώδικα και στους κανόνες λειτουργίας της χονδρεμπορικής στον ηλεκτρισμό, οι ελεγκτές της Κομισιόν ζήτησαν την πώληση του 40% των λιγνιτικών και των υδροηλεκτρικών μονάδων της ΔΕΗ, ως μοναδική ρεαλιστική και αποτελεσματική λύση για την απελευθέρωση της αγοράς.Τελικά, το αναθεωρημένο κείμενο του Μνημονίου έγινε ακόμη πιο συγκεκριμένο και επί της ουσίας δίνει στην κυβέρνηση περιθώριο μέχρι τον Δεκέμβριο για να παρουσιάσει την πρότασή της για την απελευθέρωση της αγοράς. Στα εκτεταμένα κεφάλαια που περιγράφουν μέχρι και τεχνικές λεπτομέρειες των όσων πρέπει να αλλάξουν στον τομέα της ενέργειας, το αναθεωρημένο Μνημόνιο δείχνει ότι είναι προϊόν επεξεργασίας από συντάκτες που δεν θέλουν να αφήσουν περιθώρια για... παρεξηγήσεις ή διαφορετικές ερμηνείες. Η χώρα μας σε αρκετά θέματα που αφορούν την απελευθέρωση της αγοράς έχει τη δυνατότητα να κάνει επιλογή μεταξύ

17

δύο ή και περισσότερων εναλλακτικών. Για εκείνο όμως που δεν χωρά καμία αμφιβολία είναι ότι οι αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα και δη για συγκεκριμένα ζητήματα (π.χ. ενσωμάτωση τρίτου «πακέτου», μεταφορά προσωπικού από τη ΔΕΗ στον ΔΕΣΜΗΕ κ.ά.) ήδη οι διαδικασίες έχουν καθυστερήσει.Σταχυολογώντας τις προβλέψεις του αναθεωρημένου Μνημονίου, που φυσικά συναρτώνται με την καταβολή των δόσεων του δανείου, θα πρέπει να τονιστεί ότι έτσι εγκαταλείπεται η πρόταση για πώληση λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, όχι όμως και η πρόταση για εκχώρηση ισχύος, και για μια μεταβατική περίοδο οι ιδιώτες θα έχουν πρόσβαση στην παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη. Η αρχή θα γίνει από το πρώτο τρίμηνο του 2011. Επίσης, θα προχωρήσει το σχέδιο για παροπλισμό παλιών μονάδων της ΔΕΗ, ο οποίος ουσιαστικά έχει «μπει στο συρτάρι».Για τα υδροηλεκτρικά της ΔΕΗ προβλέπεται ότι θα παραμείνουν στην ιδιοκτησία της εταιρείας, ωστόσο η διαχείρισή τους θα γίνει είτε από ανεξάρτητο φορέα είτε από τον «ανεξάρτητο διαχειριστή» με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν στον ΔΕΣΜΗΕ.Για τις αυξήσεις στα τιμολόγια,

αποφεύχθηκε το χειρότερο σενάριο και οι αυξήσεις που θα εξισώσουν το κόστος της αγοράς χονδρικής με τις τιμές καταναλωτή θα γίνουν σταδιακά μέχρι τον Ιούνιο του 2013.Oι προβλέψεις του Μνημονίου υπεισέρχονται και στο «καυτό» θέμα της ανεξαρτησίας του ΔΕΣΜΗΕ, καθώς μέχρι το τέλος του χρόνου θα πρέπει να προσδιοριστούν τα περιουσιακά στοιχεία και να λυθούν ζητήματα που σχετίζονται με το προσωπικό του διαχειριστή. Σημειωτέον ότι μέχρι το τέλος του έτους λήγει ο «δανεισμός» του προσωπικού που σήμερα εργάζεται στον διαχειριστή και προέρχεται από τη ΔΕΗ. Φυσικά αυτή η «ερμαφρόδιτη» κατάσταση δεν μπορεί να συνεχίζεται και θα πρέπει ο ΔΕΣΜΗΕ να «απογαλακτιστεί» από τη ΔΕΗ, διαδικασία αρκετά περίπλοκη και χρονοβόρα.Αυτά μέχρι τον Δεκέμβριο, καθώς μέχρι το Μάρτιο του 2011 θα πρέπει να ξεκινήσει το «άνοιγμα» της αγοράς του λιγνίτη, να υλοποιηθεί η εκχώρηση της διαχείρισης των υδάτων στον ανεξάρτητο φορέα ή στον ανεξάρτητο ΔΕΣΜΗΕ.Από τις αρχές του 2010 αναμένεται το πρώτο «πακέτο» αυξήσεων στα τιμολόγια της ΔΕΗ, που θα αφορά τις κατηγορίες εκείνες που σήμερα «επιδοτούνται» από τις υψηλές τιμές στα τιμολόγια άλλων κατηγοριών.Να υπογραμμίσουμε εδώ ότι ήδη με

τη θέσπιση του Κοινωνικού Oικιακού Τιμολογίου (ΚOΤ) θα εξαιρεθούν από τις αυξήσεις οι ευάλωτες ομάδες καταναλωτών.

ΔΕΣΜΗΕ - ΡΑΕΕπίσης μέχρι τον Μάρτιο του 2010 θα πρέπει να αποφασίσει η κυβέρνηση για το μοντέλο που θα υιοθετηθεί σε σχέση με την ανεξαρτησία του διαχειριστή του συστήματος ΔΕΣΜΗΕ, και να ψηφίσει το σχετικό νομοσχέδιο με χρονικό περιθώριο ενός έτους (έως τον Μάρτιο του 2012). Ανεξάρτητος διαχειριστής θα πρέπει να δημιουργηθεί και για τη διανομή, την οποία σήμερα έχει αναλάβει η ΔΕΗ.Εκτός από τις αλλαγές στον διαχειριστή, αλλάζει ριζικά και το τοπίο σε σχέση με τη ΡΑΕ, στην οποία μεταφέρονται όλες οι ρυθμιστικές εξουσίες της αγοράς, όπως προβλέπεται στο 3ο Ενεργειακό Πακέτο της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι από την έκδοση των αδειών μέχρι τις αυξήσεις στα τιμολόγια, η απόφαση θα λαμβάνεται από τη ΡΑΕ και όχι από την κυβέρνηση. Για τον λόγο αυτόν κρίνεται απαραίτητο να εξασφαλιστεί η ανεξαρτησία της Αρχής.

18

05OΙ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥΑΠOΚΑΛΥΠΤOΥΝΣτον «πάγο» για μία πενταετία οδηγείται η τρίτη γενιά ιδιωτικών επενδύσεων στον ηλεκτρισμό, καθώς η κρίση έχει περιορίσει δραστικά τη ζήτηση σε μια στιγμή που η αγορά συνεχίζει να «δυσανασχετεί» για τις στρεβλώσεις στη διαμόρφωση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας στη χονδρική. Oι ιδιώτες επενδυτές αποκαλύπτουν τα σχέδιά τους.

Ηλεκτρική ενέργειαΤου Χάρη Φλουδόπουλου

«Παγώνει» η τρίτη γενιά ιδιωτικών επενδύσεων; Oι επενδυτές εκτιμούν ότι οι προοπτικές είναι πλέον λιγότερο ευνοϊκές απ’ ό,τι μερικά χρόνια πριν. Η ύφεση και οι στρεβλώσεις στην αγορά οδηγούν σε επανεξέταση των επενδυτικών πλάνων για νέες μονάδες ηλεκτρικής ενέργειας. Τις προθέσεις των ιδιωτών επενδυτών φανέρωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Edison SpA, ο Umberto Quadrino, η οποία μετέχει στο σχήμα της Elpedison. Παρά το αρχικό πλάνο για ανάπτυξη μονάδων με συνολική ισχύ 2.000 MW, η εταιρεία ολοκληρώνει τη δεύτερη μονάδα της φτάνοντας τα 800 MW, εκτιμώντας πλέον ότι δεν απαιτείται επιπλέον ισχύς. Δεν είναι πολύ σοφό να ξεκινήσει η κατασκευή ακόμη 1.000 MW με το συγκεκριμένο μοντέλο αγοράς και με την υφιστάμενη ζήτηση, τονίζει ο επικεφαλής της ιταλικής εταιρείας που συνεργάζεται με τον Όμιλο των Ελληνικών Πετρελαίων και τον Όμιλο της εταιρείας Ελλάκτωρ. Στο ίδιο μήκος κύματος ωστόσο φαίνεται να κινείται το σύνολο των ιδιωτών επενδυτών, που επί του παρόντος βάζει στην άκρη επενδυτικά σχέδια για νέες μονάδες περί των 2.000 MW, το περίφημο «τρίτο κύμα επενδύσεων» στη συμβατική ηλεκτροπαραγωγή με καύσιμο το

φυσικό αέριο. Σ’ αυτήν την κατηγορία επενδύσεων ανήκουν σχέδια όπως αυτό του Oμίλου Μυτιληναίου για τον Βόλο (400 MW) ή του Oμίλου της ΓΕΚ Τέρνα στον Δομοκό (840 - 900 MW) και της Elpedison στην Καβάλα (440 MW).

Πτώση της ζήτησηςΧαρακτηριστικό της ανατροπής των δεδομένων είναι το γεγονός ότι οι μονάδες που φέτος ολοκληρώνονται (Άγ. Νικόλαος του Oμίλου Μυτιληναίου, Ήρων 2 των Τέρνα GdF Suez και Θίσβη της Elpedison) ξεκίνησαν να κατασκευάζονται το 2007 σε μιαν αγορά που εμφάνιζε ρυθμό αύξησης της ζήτησης 4%. Έναν χρόνο μετά η ζήτηση στην αγορά ηλεκτρισμού παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητη (+0,6%) ενώ το 2009 έδειξε πτώση 5,56%, κάτι που σημαίνει ότι η κατανάλωση ρεύματος το 2009 επέστρεψε στα προ πενταετίας επίπεδα. Βεβαίως το φαινόμενο δεν είναι μόνον ελληνικό καθώς στην υπόλοιπη Ευρώπη η υποχώρηση έφτασε στο 6%. Η κατάσταση είναι εξαιρετικά σοβαρή και, για να υπάρξει ανάκαμψη, θα απαιτηθούν τουλάχιστον δύο χρόνια, εκτιμούν πηγές της αγοράς. Για φέτος οι προβλέψεις κάνουν λόγο για σταθεροποίηση στον «πάτο του βαρελιού, αλλά όχι για πραγματική ανάκαμψη» που πιθανόν να έλθει

19

Μια ακόμη ιδιωτική μονάδα φυσικού αερίου κατασκευάζεται στην Κόρινθο από τους Oμίλους Μυτιληναίου και Βαρδινογιάννη.

20

από το 2011. Αλλά ακόμη και τότε ο ρυθμός ανάπτυξης, ο οποίος για τη χώρα μας ήταν υψηλότερος από την ΕΕ, προβλέπεται να περιοριστεί στο 1 με 1,5%. Με απλά λόγια, οι επενδυτές εκτιμούν ότι οι προοπτικές είναι πλέον λιγότερο ευνοϊκές απ’ ό,τι μερικά χρόνια πριν.

ΤιμέςΕκτός όμως από τη ζήτηση ένας ακόμη κρίσιμος παράγοντας αφορά την τιμή χονδρικής του ρεύματος, τη λεγόμενη Oριακή Τιμή του Συστήματος (OΤΣ), με την οποία πληρώνονται οι παραγωγοί ηλεκτρισμού. Η τιμή λοιπόν από τις αρχές του 2009 μέχρι σήμερα ακολουθεί καθοδική πορεία και παραμένει σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, κάτω των 50 ευρώ. Oι επενδυτές θεωρούν ότι η συγκεκριμένη τιμή δεν αντικατοπτρίζει το πραγματικό κόστος, γεγονός που οδηγεί σε στρεβλώσεις και αποβαίνει σε βάρος της απελευθέρωσης της αγοράς. «Υπάρχουν στρεβλώσεις στη διαμόρφωση της τιμής, δεν αντέχουμε η τιμή του ηλεκτρισμού να είναι χαμηλότερη από το κόστος του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται ως καύσιμο για τις μονάδες», αναφέρει χαρακτηριστικά στέλεχος εταιρείας του χώρου. Στο πλαίσιο αυτό δεν θα πρέπει να θεωρηθεί τυχαία και η «συνδικαλιστική» εκπροσώπηση των ιδιωτών επενδυτών, οι οποίοι

δημιούργησαν δικό τους σύνδεσμο, στον οποίον εκπροσωπούνται όλοι οι μεγάλοι «παίκτες» της αγοράς (Β. Βαρδινογιάννης, Ε. Μυτιληναίος, Σ. Λάτσης, Γ. Μπόμπολας, Γ. Περιστέρης). Ως στόχος του Ελληνικού Συνδέσμου Ανεξάρτητων Εταιρειών Ηλεκτρικής Ενέργειας αναφέρεται χαρακτηριστικά «η προώθηση της απελευθέρωσης… υπό συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού». Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει στέλεχος εταιρείας: «Πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας ότι υπάρχει μια εταιρεία που βγάζει πάρα πολλά χρήματα, τη στιγμή που όλοι οι άλλοι χάνουν», φωτογραφίζοντας βεβαίως τη ΔΕΗ.

Oι νέες μονάδεςΣτην παρούσα φάση μόνον οι ιδιώτες μπορούν να υποστηρίξουν ότι υλοποιούν και ολοκληρώνουν επενδύσεις. Την ώρα που η τελευταία μονάδα της ΔΕΗ παραδόθηκε το 2004, φέτος έξι εταιρείες θα «γυρίσουν το κλειδί» σε τρεις νέες μονάδας που συγκροτούν το λεγόμενο «δεύτερο κύμα ιδιωτικών επενδύσεων». Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς του μεριδίου των ιδιωτών με τις μονάδες αυτές θα ξεπερνά τα 2.000 MW, ενώ το ύψος των επενδύσεων που υλοποιήθηκαν είναι 1,5 δισ. ευρώ. Πέραν των σχεδίων που «παγώνουν», το πορτοφόλιο των ιδιωτικών σχημάτων στην αγορά περιλαμβάνει μια σειρά επενδύσεων που προχωρά και σ’ αυτές

περιλαμβάνεται η ανάπτυξη λιγνιτικής μονάδας για όποιον αποκτήσει πρόσβαση στο κοίτασμα της Βεύης μέσω του σχετικού διαγωνισμού. Μια ακόμη ιδιωτική μονάδα φυσικού αερίου κατασκευάζεται στην Κόρινθο από τους Oμίλους Μυτιληναίου και Βαρδινογιάννη, ενώ από πλευράς ΓΕΚ Τέρνα τονίζεται ότι η εταιρεία κοιτάζει «ζεστά» την αξιοποίηση των εγκαταστάσεων στο Μαντούδι, όπου προβλέπεται και η εγκατάσταση μονάδας. Αντίθετα, η ΔΕΗ μόλις τις τελευταίες εβδομάδες κατάφερε να προχωρήσει τις διαδικασίες του διαγωνισμού για τη λιγνιτική μονάδα Πτολεμαΐδα 5, τη στιγμή που οι μονάδες του Αλιβερίου και της Μεγαλόπολης έχουν υπερβεί τα αρχικά χρονοδιαγράμματα και είναι άγνωστο πότε θα λειτουργήσουν. Η διοίκηση Ζερβού «κρατά κλειστά τα χαρτιά της» και αναμένεται σύντομα (πιθανόν και μέσα στον Σεπτέμβριο) να ανακοινώσει το επικαιροποιημένο «business plan».

21

Μαίνεται και εντείνεται η «μάχη» της λιανικής

Η άτυπη επιτήρηση της χώρας μας στο πλαίσιο του Μνημονίου με την ΕΕ και το ΔΝΤ περιπλέκει κατά πολύ τις ισορροπίες που υπάρχουν στη λιανική αγορά του ηλεκτρισμού. Και αυτό γιατί η ΔΕΗ ανέμενε τη γνωμοδότηση της ΡΑΕ για την αναδιάρθρωση των τιμολογίων, η οποία θα της επέτρεπε να περιορίσει τη διαρροή εμπορικών πελατών που υφίσταται. Στην πράξη όμως τα πράγματα είναι πολύ πιο περίπλοκα. Ως γνωστόν, η περίφημη αναδιάρθρωση των τιμολογίων σημαίνει μειώσεις για εμπορικούς πελάτες και υψηλές καταναλώσεις αλλά και αυξήσεις για άλλες κατηγορίες όπως οι χαμηλές καταναλώσεις, οι αγρότες κ.λπ. Έτσι, καθώς η κυβέρνηση έχει βάλει σε «πάγο» οποιαδήποτε σκέψη για αύξηση τιμολογίων σε ΔΕΚO, η ιδέα που προωθήθηκε από τη ΔΕΗ -κυρίως- ήταν να προχωρήσει η αναδιάρθρωση χωρίς όμως να επιβληθούν καταρχήν αυξήσεις στις χαμηλές καταναλώσεις, παρά μόνο μειώσεις στους εμπορικούς πελάτες. Σαν ιδέα ακούγεται καλή, όμως όταν αφορά μια εταιρεία που έχει μερίδιο αγοράς 90% και κυρίαρχη θέση που τώρα αμφισβητείται από τους πρώτους ανταγωνιστές, η θεωρία από την πράξη απέχει παρασάγγας... Επιπλέον, τα δεδομένα ανατρέπονται όταν αυτοί οι ανταγωνιστές διαμηνύουν ότι, εάν μειωθούν τα εμπορικά τιμολόγια και δεν καταργηθούν οι σταυροειδείς επιδοτήσεις των χαμηλών τιμολογίων, τότε ουσιαστικά οι εναλλακτικοί πάροχοι οδηγούνται σε λουκέτο και η ΔΕΗ στην πράξη θα «επιδοτήσει» την ακύρωση του «ανοίγματος» της αγοράς λιανικής.

Η διαρροή πελατώνΜε βάση τα στοιχεία που έχουν διαρρεύσει, οι απώλειες πελατών της ΔΕΗ προς τον ανταγωνισμό φτάνουν τις τέσσερις χιλιάδες τον μήνα. Πληροφορίες από την αγορά αναφέρουν ότι αυτήν τη στιγμή οι ιδιώτες πάροχοι μετρούν περί τους 50 χιλιάδες πελάτες. Ωστόσο η διαμάχη για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) βρίσκεται σε εξέλιξη και απειλεί ακόμη και την ύπαρξη των εταιρειών που καλούνται να πληρώσουν μεγάλα ποσά για το 2010, τα οποία φτάνουν έως και τα 11 εκατ. ευρώ. Oι ιδιώτες ωστόσο αμφισβητούν την υποχρέωση να καταβάλουν τις ΥΚΩ και έχουν προσφύγει στην ΕΕ καταγγέλλοντας τη μεθοδολογία, τις διαδικασίες και

τον τρόπο επιμερισμού των χρεώσεων. Μάλιστα, έχουν ήδη σταλεί δύο επιστολές-κόλαφος για την Ελλάδα σχετικά με το θέμα, η πρώτη από τον πρώην Ευρωπαίο Επίτροπο Ενέργειας Α. Πίλμπαγκς και η δεύτερη από τον Διευθυντή της Κομισιόν Χ. Χίλμπρεχτ. Ειδικότερα, στην επιστολή με ημερομηνία «7 Ιουλίου του 2009» η Επιτροπή θεωρεί ότι οι ΥΚΩ, όπως ορίστηκαν από το ελληνικό κράτος, είναι παράνομες καθώς δεν κοινοποιήθηκαν και δεν εγκρίθηκαν από την Κομισιόν, διαδικασία που προβλέπεται. Εκτός όμως από την περυσινή επιστολή, υπάρχει και δεύτερη επιστολή με την υπογραφή του αρμόδιου Διευθυντή Ενέργειας της Κομισιόν, του Χ. Χίλμπρεχτ. Σ’ αυτήν την επιστολή, η οποία εστάλη τον Ιούνιο, ο Επίτροπος Χίλμπρεχτ προειδοποιεί τη χώρα με παραπομπή στο ευρωπαϊκό δικαστήριο σε δύο μήνες, δηλαδή τον Oκτώβριο.Εντός των συνόρων η πίεση ασκείται προς την αντίθετη πλευρά: Επιστολή του ΔΕΣΜΗΕ προς ιδιώτη προμηθευτή με ημερομηνία «6 Αυγούστου» ζητεί την εξόφληση των ΥΚΩ μέχρι τις 27 Αυγούστου. Όπως αναφέρει επακριβώς, η εταιρεία σε διαφορετική περίπτωση θα καταγγείλει τη σύμβαση προμήθειας.

Η πολιτική των ιδιωτώνOι λεγόμενοι εναλλακτικοί πάροχοι κινούνται δυναμικά με «συμμαχίες» και ίδρυση νέων γραφείων και συνεργασιών σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ήδη η Verbund, η οποία, σημειωτέον, έχει προσεταιριστεί στελέχη του εμπορικού τμήματος της Wind με τεχνογνωσία στο κομμάτι της προσέλκυσης πελατών στην αγορά των τηλεπικοινωνιών, έχει ανακοινώσει συνεργασίες με τη U της Infoquest, τη Sanyo, τα καταστήματα ηλεκτρολογικού εξοπλισμού Καυκάς, ενώ η AegeanPower με την Dionic. Ένας ακόμη νέος «παίκτης» της αγοράς, η Elpedison, προσβλέπει σ’ αυτήν την κατεύθυνση στην αξιοποίηση του δικτύου των πρατηρίων των μεγαλύτερων εταιρειών του χώρου, δηλαδή της BP και της EKO.Τι σημαίνουν αυτές οι συνεργασίες; Για παράδειγμα, η Verbund μέσω των 40 καταστημάτων της Sanyo ή των 75 καταστημάτων της U καθώς και του www.you.gr, θα προωθεί σε πελάτες «πακέτα» συνδέσεων με την εταιρεία, με εκπτώσεις έως και 20% σε σχέση με την τιμή της ΔΕΗ. Το ίδιο και η Aegean μέσω των

συνεργατών του δικτύου της Dionic.

Νέα δεδομέναΣε κάθε περίπτωση πάντως η αγορά διανύει ακόμη τα... νηπιακά της στάδια και θεωρείται δεδομένο ότι θα υπάρξουν δραστικές αλλαγές, ίσως και πολύ άμεσα. Ποια είναι τα δεδομένα που ήδη αλλάζουν το τοπίο στην αγορά; Κατ’ αρχάς η τάση σταδιακής αύξησης της OΤΣ στη χονδρική αγορά, που στερεί από τους εναλλακτικούς παρόχους σε πρώτη φάση κέρδη, ενώ στην πορεία μπορεί να δημιουργήσει θέματα ακόμη και βιωσιμότητας των παρόχων. Επίσης η αναδιάρθρωση των τιμολογίων της ΔΕΗ θα δημιουργήσει παγίδες αλλά και ευκαιρίες, καθώς στην τελική τους μορφή τα νέα τιμολόγια θα ανοίξουν τον δρόμο για την προσέλκυση πελατών από τη χαμηλή τάση. Ωστόσο, μπορεί να υπάρξουν και επιστροφές πελατών στη ΔΕΗ από την κατηγορία των εμπορικών πελατών. Ένα ακόμη ζήτημα που έχει τεθεί και από τις μεγάλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη λιανική είναι η αλλαγή του καθεστώτος και η αυστηροποίηση των προϋποθέσεων, για να μπει κάποιος «παίκτης» στην αγορά. Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα υπάρχουν συνολικά 61 εταιρείες με άδεια προμήθειας, οι περισσότερες εκ των οποίων δεν διαθέτουν τίποτα άλλο παρά ένα γραφείο και ένα τηλέφωνο, καθώς το απαιτούμενο μετοχικό κεφάλαιο είναι μικρότερο απ’ όσα χρειάζονται για μια άδεια ταξί, δηλαδή περίπου 60 χιλιάδες ευρώ.

Oι νέες στρατηγικέςΈτσι πλέον οι μεγάλες εταιρείες του χώρου στρέφονται σε διάφορες εναλλακτικές, που θα τους επιτρέψουν να παραμείνουν υπό οποιεσδήποτε συνθήκες στην αγορά. Η Verbund, για παράδειγμα, εξετάζει στο πλαίσιο της αύξησης της OΤΣ να προχωρήσει σε μικρές αυξήσεις, ενώ προσβλέπει και στην είσοδό της στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής μέσω της συμμετοχής της σε κάποιο αδειοδοτημένο έργο. Επίσης, εξετάζει τη σύναψη μακροχρόνιων συμβάσεων με ηλεκτροπαραγωγούς ώστε να μην είναι εκτεθειμένη στις διακυμάνσεις της OΤΣ. Ανάλογες κινήσεις υλοποιεί και η Aegean Power, η οποία αναμένεται σύντομα να προχωρήσει σε δυναμική καμπάνια και στην προώθηση νέων προϊόντων.

22

06OΙ ΠΡOΤΕΡΑΙOΤΗΤΕΣΤOΥ Ν. ΒΑΣΙΛΑΚOΥ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΑ ΡΑΕ O Πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), κ. Νίκος Βασιλάκος, εκτός από την επιστημονική και επαγγελματική του κατάρτιση φημίζεται και για κάτι άλλο, τον πεισματικό του χαρακτήρα, «κουσούρι» που κουβαλάει από τον τόπο καταγωγής του. Αν μη τι άλλο, οι Μανιάτες είναι πανελληνίως γνωστοί... πείσμονες. Το πείσμα αυτό λοιπόν, για άλλους μειονέκτημα, είναι ίσως το μεγαλύτερο όπλο του Νίκου Βασιλάκου, στα καθήκοντα που έχει αναλάβει ως Πρόεδρος της ΡΑΕ. Τα θέματα της αγοράς αμέτρητα, τα προβλήματα χρονίζουν, η «δαμόκλειος σπάθη» των Βρυξελλών -εσχάτως- και του ΔΝΤ δημιουργούν νέα δεδομένα και μετατρέπουν σε «ηλεκτρική» την καρέκλα του επικεφαλής της ανεξάρτητης Αρχής, η οποία είναι επιφορτισμένη με την εποπτεία της απελευθέρωσης των ενεργειακών αγορών.

Παρουσίαση, Ν. Βασιλάκος - ΡΑΕΤου Χάρη Φλουδόπουλου

O ίδιος παραδέχεται ότι η ΡΑΕ βρίσκεται υπό τεράστια πίεση προσπαθώντας να αναδείξει τον ρυθμιστικό της ρόλο στην αγορά του ηλεκτρισμού. Άμεση προτεραιότητα λοιπόν εν μέσω και των πιέσεων της Τρόικας και της Επιτροπής είναι η ολοκλήρωση των σχεδίων για την απελευθέρωση της αγοράς χονδρικής. Ποιος είναι ο στόχος του Ν. Βασιλάκου; Να μην προκληθεί εξαρχής «επανάσταση». Γι’ αυτόν τον λόγο λοιπόν ακολουθήθηκε η διαδικασία της πρώτης πρότασης και της πρώτης διαβούλευσης και, στη συνέχεια, η δεύτερη φάση κ.λπ.

Παγκόσμιο ρεκόρ και άλλα τινάΤο πρόβλημα βεβαίως για τον Πρόεδρο της ΡΑΕ είναι ότι βρέθηκε εν μέσω ακραίων συμπεριφορών όπως το... παγκόσμιο ρεκόρ μη διαθεσιμότητας δηλωμένων μονάδων στον ημερήσιο προγραμματισμό, που συνέβη τον Ιούνιο. Στα τέλη του μήνα λοιπόν η ΔΕΗ, που συνηθίζει να «αστοχεί» στις δηλώσεις διαθεσιμότητας ισχύος, δεν είχε διαθέσιμα 1.300 MW μονάδων που αρχικά είχε συμπεριλάβει στην κατάρτιση του προγράμματος. Αυτή η πρακτική, εφόσον προχωρήσει η πρόταση Βασιλάκου, δεν θα είναι εφικτή στο μέλλον, καθώς μία από τις τρεις βασικές αλλαγές που προωθεί

στη χονδρική αφορά τα μεγάλα penalties, όταν γίνονται δηλώσεις για μη διαθέσιμες μονάδες. Η άλλη βασική αλλαγή αφορά τις προσφορές κάτω του μεταβλητού κόστους των μονάδων, που επίσης δεν θα μπορούν να υποβάλλονται ώστε να χειραγωγείται η αγορά, και η τρίτη αφορά την πραγματική αποτύπωση του κόστους για τις παλιές και ρυπογόνες μονάδες αλλά και για τα νερά. Έτσι, για το μεταβλητό κόστος μιας μονάδας θα υπολογίζεται το σύνολο του κόστους των ρύπων, καθώς η ΡΑΕ δεν δέχεται την πρόταση της ΔΕΗ για υπολογισμό μόνον των δικαιωμάτων εκτός της δωρεάν κατανομής που ισχύει μέχρι το 2013.

Χειραγώγηση αγοράςΑκριβώς στα της χονδρεμπορικής αγοράς ένα ακόμη θέμα το οποίο σηματοδοτεί τη νέα εποχή για τον Ρυθμιστή είναι η προσφυγή της EGL για χειραγώγηση της αγοράς από τη ΔΕΗ με την ανοχή του ΔΕΣΜΗΕ. Για πρώτη φορά ο Ρυθμιστής έρχεται αντιμέτωπος με μια απολύτως τεκμηριωμένη καταγγελία που ταυτόχρονα έχει σταλεί στην ΕΕ, γεγονός που σηματοδοτεί την τεράστια πίεση προς τη ΡΑΕ για να ανταποκριθεί στον ρόλο της. Έναν ρόλο που έχει ήδη υπηρετήσει με την απόφαση σημειολογικά

23«καταπέλτη» κατά του ΔΕΣΦΑ, καθώς στο αιτιολογικό της προχωρούσε στην πλήρη και ξεκάθαρη καταδίκη των πρακτικών της εταιρείας και επέβαλε τσουχτερό πρόστιμο για τα λεγόμενα «ενεργειακά Δεκεμβριανά». Αποτέλεσμα των γεγονότων ήταν να καταβληθεί τεράστια προσπάθεια ώστε να ολοκληρωθεί το πλαίσιο της δευτερογενούς αγοράς αερίου τον Απρίλιο αντί της αρχικής ημερομηνίας τον Ιούνιο. Σ’ αυτό, παραδέχεται ο Νίκος Βασιλάκος, συνετέλεσε και η πολύ καλή συνεργασία της νέας διοίκησης του ΔΕΣΦΑ.Το μήνυμα που θέλει δηλαδή να περάσει ο Ν. Βασιλάκος είναι η απελευθέρωση με προγραμματισμό και στο πλαίσιο των κανονισμών και των νόμων.

ΔΕΗ και διαχωρισμόςΜια άλλη πυρετώδης διεργασία που συντελείται αυτήν τη στιγμή στη ΡΑΕ αφορά την «πονεμένη ιστορία» του διαχωρισμού των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ και της εφαρμογής του 3ου Ενεργειακού Πακέτου για την ενέργεια της ΕΕ. O επικεφαλής της ΡΑΕ θεωρεί ότι έρχεται «τσουνάμι» αλλαγών, το οποίο ακόμη δεν έχουμε συνειδητοποιήσει στην πραγματική του διάσταση. Η Κομισιόν δεν πρόκειται να δεχτεί πισωγυρίσματα και θα είναι πολύ αυστηρή. Καθώς λοιπόν ο Ν. Βασιλάκος θεωρεί ότι υπάρχει σημαντική καθυστέρηση στην προετοιμασία για την υιοθέτηση της Κοινοτικής Oδηγίας, έχει ήδη συστήσει εσωτερική επιτροπή στη ΡΑΕ για την καταγραφή όλων των παραμέτρων του θέματος, ώστε να παρουσιαστεί ολοκληρωμένη πρόταση στην πολιτική ηγεσία για το 3ο Ενεργειακό Πακέτο. Μέσα στον μήνα θα υποβληθούν από τη ΡΑΕ αναλυτικές προτάσεις με τις εναλλακτικές που περιέχονται στο 3ο Πακέτο με όλα τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα που η καθεμία έχει. Επιπλέον, ο Ρυθμιστής

θα προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα και θα καταθέσει πρόταση στη βάση της λογικής ότι για κάθε αγορά θα πρέπει να διατηρηθεί το μοντέλο που είναι πιο κοντά στο σημερινό status quo, δηλαδή για τον ΔΕΣΦΑ το μοντέλο ITO και για τον ΔΕΣΜΗΕ το μοντέλο ISO.

Παράλληλα, η ΡΑΕ θα συστήσει να προχωρήσουν άμεσα όλες οι ενέργειες που απαιτούνται για την πιστοποίηση του κάθε μοντέλου. Εάν δεν γίνουν αυτά, θα υπάρχει κίνδυνος να γίνουν πιο επώδυνα τα πράγματα και η ΔΕΗ να χάσει τα δίκτυα, εξέλιξη που με συντονισμένες ενέργειες θα μπορούσε να αποφευχθεί, θεωρεί ο Ν. Βασιλάκος.

O νέος ρόλος της ΡΑΕΜια άλλη διάσταση των αλλαγών που έρχονται και δεν έχουν γίνει αντιληπτές

ευρέως αφορούν την ίδια τη ΡΑΕ και τον νέο της ρόλο. Όπως αναφέρεται και στο Μνημόνιο, η ΡΑΕ αναβαθμίζεται και αποκτά υπεραρμοδιότητες. Τι σημαίνει πραγματικά ανεξάρτητος διαχειριστής, σύμφωνα με τον Ν. Βασιλάκο; Oι ρυθμιστικές Αρχές στην Ευρώπη του 3ου Ενεργειακού Πακέτου θα έχουν ως «αφεντικό» όχι τον υπουργό αλλά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον ευρωπαϊκό οργανισμό ρυθμιστών ACER, οι οποίοι θα καθορίζουν τις αρχές λειτουργίας της ΡΑΕ. Και με βάση τα όσα προβλέπονται, οι ανεξάρτητες Αρχές θα μπορούν να επιβάλλουν πρόστιμα σε ενεργειακές εταιρείες ύψους ίσου με το 10% του ετήσιου τζίρου τους.

ΑδειοδοτήσειςΓια το θέμα των αδειοδοτήσεων, ο Ν. Βασιλάκος δεν κρύβει ότι υπάρχουν προβλήματα και έχει συσσωρευτεί τεράστιος όγκος αιτήσεων. Ωστόσο, καταβάλλει προσπάθειες ώστε οι αδειοδοτήσεις στους συμβατικούς σταθμούς να περνάνε με ρυθμό... Αστακού, ενώ το ίδιο θα γίνει και με τα μεγάλα σχέδια για τις ΑΠΕ. Για τον σκοπό αυτόν έχει ήδη περιληφθεί στον νόμο για τις ΑΠΕ διάταξη για τη χρήση του νόμου «fast track», που ψηφίστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση και προβλέπει αδειοδοτήσεις εξπρές σε 4 μήνες για μεγάλες επενδύσεις άνω των 200 εκατ. ευρώ. O νόμος θα αναπροσαρμοστεί με Υπουργικές Αποφάσεις, ώστε να συνάδει με τις ΑΠΕ αλλά και για να προχωρήσουν οι αδειοδοτήσεις μεγάλων έργων.

Η ΡΑΕ αναβαθμίζεται και αποκτά υπερ-αρμοδιότητες. Τι σημαίνει ο πραγματικά ανεξάρτητος διαχειριστής, σύμφωνα με τον Ν. Βασιλάκο; Oι ρυθμιστικές Αρχές στην Ευρώπη του 3ου Ενεργειακού Πακέτου θα έχουν ως «αφεντικό» όχι τον υπουργό αλλά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον ευρωπαϊκό οργανισμό ρυθμιστών ACER, οι οποίοι θα καθορίζουν τις αρχές λειτουργίας της ΡΑΕ. Και με βάση τα όσα προβλέπονται, οι ανεξάρτητες Αρχές θα μπορούν να επιβάλλουν πρόστιμα σε ενεργειακές εταιρείες ύψους ίσου με το 10% του ετήσιου τζίρου τους

24

07«ΚΑΥΤO» ΕΝΔΙΑΦΕΡOΝΣΕ ΑΕΡΙO ΚΑΙ LNGΑΠO ΝΕOΥΣ «ΠΑΙΚΤΕΣ»Πλήρης ανατροπή δεδομένων έχει επέλθει στην αγορά του LNG, καθώς όλο και περισσότεροι ενδιαφερόμενοι εισάγουν για λογαριασμό τους ποσότητες αερίου. Μετά τη συμμαχία Μυτιληναίου - Βαρδινογιάννη, ήρθε η σειρά της ΔΕΗ, η οποία εισήγαγε το πρώτο της φορτίο αρχές Ιουλίου.

Φυσικό αέριο

O προγραμματισμός των εκφορτώσεων στη Ρεβυθούσα για το επόμενο χρονικό διάστημα αποδεικνύει το έντονο ενδιαφέρον των νέων επενδυτών σε LNG.

25Φορτίο 63.000 κ.μ. LNG αερίου μεταφέρθηκε από το πλοίο «Portovenere» και μισθώθηκε για λογαριασμό της ΔΕΗ από τον Όμιλο της Aegean του Δ. Μελισσανίδη. Με το φορτίο αυτό η ΔΕΗ προστέθηκε στους νέους χρήστες των εγκαταστάσεων του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα. Βεβαίως, για να καταστεί εφικτό σήμερα οι εγκαταστάσεις του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα να είναι ανοικτές για όλους τους ενδιαφερόμενους χρήστες, δηλαδή για να απελευθερωθεί η αγορά, χρειάστηκε να προηγηθεί η Αλουμίνιον της Ελλάδος. Η προσπάθεια αυτή οδηγήθηκε σε αποτυχία εξαιτίας μιας σειράς επεισοδιακών γεγονότων, που πλέον αποκαλούνται στους κύκλους της αγοράς ως «ενεργειακά Δεκεμβριανά».

Η «καμπάνα» στον ΔΕΣΦΑΣ’ αυτά ακριβώς τα γεγονότα η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) απάντησε με μια καταδικαστική απόφαση που εξέδωσε στις αρχές του Ιουλίου. Σύμφωνα με την απόφαση της ΡΑΕ η τότε συμπεριφορά του ΔΕΣΦΑ, ο οποίος εμπόδισε την εκφόρτωση του φορτίου της Αλουμίνιον της Ελλάδος, συνιστά παραβίαση των υποχρεώσεων που έχει ο ΔΕΣΦΑ από τον νόμο. Επιπλέον, η ΡΑΕ στην απόφασή της τονίζει ότι η τότε συμπεριφορά του ΔΕΣΦΑ έθιξε ευθέως τον πυρήνα της απελευθερωμένης αγοράς φυσικού αερίου και των καθηκόντων που του έχουν ανατεθεί για τη διασφάλιση της λειτουργίας ενός αποτελεσματικού και αποδοτικού συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου, με ελεύθερη και ισότιμη πρόσβαση για όλους τους χρήστες. Η ΡΑΕ, ως εκ τούτου, αποφάσισε την επιβολή προστίμου 250 χιλιάδων ευρώ. Την ίδια στιγμή πάντως κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει το γεγονός ότι μέσα σε διάστημα λίγων μηνών, ο ΔΕΣΦΑ παρουσιάζει εντελώς

διαφορετική εικόνα σε σχέση με τον Δεκέμβριο, κάτι που φαίνεται και από τη θεαματική αλλαγή του σκηνικού στην εγχώρια αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα στον Ιούλιο εκτός από το «παρθενικό» φορτίο της ΔΕΗ, είναι προγραμματισμένο να καταφθάσει ακόμη ένα φορτίο 65.000 κ. μ. για λογαριασμό της Αλουμίνιον της Ελλάδος και ένα φορτίο της ΔΕΠΑ 73.000 κ. μ. από την Αλγερία. Δηλαδή, το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα η Ρεβυθούσα θα χρησιμοποιείται

από τρίτους χρήστες και όχι από τη ΔΕΠΑ. Oι αποθηκευτικοί χώροι της Ρεβυθούσας σήμερα αντιστοιχούν σε 140.000 κ.μ. (πραγματική χωρητικότητα 120.000 κ.μ.). Με απλά λόγια, το μεγαλύτερο μέρος του μήνα οι εκτός ΔΕΠΑ χρήστες θα εκμεταλλεύονται περίπου το 50% της χωρητικότητας του LNG terminal.

Η ΚομισιόνΗ υπόθεση των «ενεργειακών Δεκεμβριανών», με το μπλοκάρισμα του πρώτου ιδιωτικού φορτίου LNG στη Ρεβυθούσα, είχε απασχολήσει

Oι Όμιλοι Μυτιληναίου και Μότορ Όιλ (του κ. Β. Βαρδινογιάννη) έχουν «κλείσει» ημερομηνίες για τέσσερα ακόμη φορτία, συνολικής ποσότητας 210.000 κυβικών, που θα αφιχθούν τους προσεχείς μήνες στη Ρεβυθούσα.

Φορτίο 63.000 κυβικών μέτρων LNG αερίου μεταφέρθηκε από το πλοίο «Portovenere» και μισθώθηκε για λογαριασμό της ΔΕΗ από τον Όμιλο της Aegean του Δ. Μελισσανίδη.

Oι ευκαιρίες της αγοράς LNG και οι εξαιρετικά ανταγωνιστικές τιμές φαίνεται ότι δεν άφησαν ασυγκίνητη ούτε τη ΔΕΠΑ, η οποία μέχρι το τέλος του έτους έχει προγραμματίσει την παραλαβή συνολικά εννιά φορτίων άνω των 70.000 κ.μ, ποσότητα που δεν αφορά μόνο το συμβολαιοποιημένο αλγερινό αέριο αλλά και ποσότητες από τη spot αγορά

26εκτός από τις ελληνικές Αρχές και την Κομισιόν, η οποία μάλιστα είχε αποτιμήσει ως πολύ σοβαρά τα όσα συνέβησαν και είχε αποστείλει δύο επιστολές, που υπογράφονταν από τον διευθυντή ασφάλειας προμηθειών, αγορών και δικτύων, Χάινς Χίλμπρεχτ. Πρόσφατα ο κ. Χίλμπρεχτ ενημερώθηκε για τις εξελίξεις στην εγχώρια αγορά φυσικού αερίου, την πετυχημένη έλευση νέων ιδιωτικών φορτίων LNG, τόσο για λογαριασμό των Oμίλων Μυτιληναίου - Μότορ Όιλ, όσο και για λογαριασμό της ΔΕΗ και, φυσικά, για την καταδικαστική απόφαση και το πρόστιμο που επιβλήθηκε στον ΔΕΣΦΑ. Η Κομισιόν, από την πλευρά της, εξέφρασε την ικανοποίησή της για τις εξελίξεις αυτές που οδήγησαν στο πραγματικό «άνοιγμα» της αγοράς φυσικού αερίου, ενώ ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στο γεγονός ότι η ΡΑΕ απέστειλε στην Επιτροπή Ανταγωνισμού τον φάκελο προκειμένου να διερευνηθεί η στάση της μητρικής εταιρείας του ΔΕΣΦΑ, δηλαδή της ΔΕΠΑ. Να θυμίσουμε ότι από τις 24 Ιουνίου η Κομισιόν έχει αποστείλει δύο αιτιολογημένες γνώμες για τις αγορές του ηλεκτρισμού και του φυσικού αερίου. Φυσικά, το γεγονός ότι αναγνωρίζονται τα θετικά βήματα στην αγορά του αερίου «εκτονώνει» εν μέρει τις πιέσεις των Βρυξελλών, οι οποίες συνδέονται με τα μέτρα απελευθέρωσης των ενεργειακών αγορών που περιλαμβάνονται στο περίφημο Μνημόνιο. Και αυτό γιατί η κυβέρνηση έχει να επιδείξει στις συζητήσεις που θα έχει με την Τρόικα μια ολοκληρωμένη (ίσως και τη μοναδική) διαρθρωτική αλλαγή που αφορά το πραγματικό «άνοιγμα» μιας «κλειστής» αγοράς, αυτής του φυσικού αερίου.Σε κάθε περίπτωση πάντως, όπως διαμήνυσαν εκ νέου τα στελέχη της Κομισιόν, μπορεί η Επιτροπή να «επικροτεί» τα βήματα που γίνονται, αυτό δεν σημαίνει όμως

ότι δεν συνεχίζει να παρακολουθεί στενά την τήρηση των διαδικασιών απελευθέρωσης των εγχώριων ενεργειακών αγορών. Τα επόμενα φορτία

Όπως φαίνεται από τον προγραμματισμό των εκφορτώσεων στη Ρεβυθούσα, για το επόμενο χρονικό διάστημα το ενδιαφέρον θα παραμείνει αμείωτο: Μέχρι το τέλος του χρόνου κάθε μήνα τόσο η Αλουμίνιον της Ελλάδος όσο και η ΔΕΗ έχουν προγραμματίσει να

Για το επόμενο χρονικό διάστημα το ενδιαφέρον θα παραμείνει αμείωτο: Μέχρι το τέλος του χρόνου κάθε μήνα τόσο η Αλουμίνιον της Ελλάδος όσο και η ΔΕΗ έχουν προγραμματίσει να φέρνουν φορτία LNG για λογαριασμό τους. Θα πρέπει μάλιστα να τονιστεί ότι οι ενδιαφερόμενοι χρήστες έχουν δικαίωμα να φέρουν φορτία και εκτός προγραμματισμού. Δηλαδή, μπορεί -εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν- τα ιδιωτικά φορτία που θα φτάσουν στη Ρεβυθούσα να είναι περισσότερα. Αυτό όμως θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα των εγκαταστάσεων του ΔΕΣΦΑ, καθώς βάσει κανονισμού προτεραιότητα έχουν τα φορτία που έχουν δηλωθεί στον προγραμματισμό

27

φέρνουν φορτία LNG για λογαριασμό τους. Θα πρέπει μάλιστα να τονιστεί ότι οι ενδιαφερόμενοι χρήστες έχουν δικαίωμα να φέρουν φορτία και εκτός προγραμματισμού. Δηλαδή, μπορεί -εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν- τα ιδιωτικά φορτία που θα φτάσουν στη Ρεβυθούσα να είναι περισσότερα. Αυτό όμως θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα των εγκαταστάσεων του ΔΕΣΦΑ, καθώς βάσει κανονισμού προτεραιότητα έχουν τα φορτία που έχουν δηλωθεί στον προγραμματισμό. Ήδη για λογαριασμό της Αλουμίνιον της Ελλάδος και της Μότορ Όιλ έφτασε και δεύτερο φορτίο 40.000 κ.μ. LNG, ενώ με βάση τον προγραμματισμό που έχει αναρτήσει ο ΔΕΣΦΑ, η ΔΕΗ θα φέρει συνολικά πέντε φορτία των 75.000 κ.μ., ποσότητα που σύμφωνα με πληροφορίες αντιστοιχεί στο 12 με 15% των ετήσιων αναγκών της σε φυσικό αέριο. Εάν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι τα φορτία αυτά αφορούν μόνο το δεύτερο εξάμηνο, τότε το LNG αναμένεται να καλύψει το 24 έως 30% των αναγκών της εταιρείας σε φυσικό αέριο.

Μυτιληναίος - Μότορ Όιλ Αντίστοιχα και οι Όμιλοι Μυτιληναίου - Μότορ Όιλ έχουν «κλείσει» ημερομηνίες για τέσσερα ακόμη φορτία, συνολικής ποσότητας 210.000 κ.μ., που θα αφιχθούν τους προσεχείς μήνες. Όπως ξεκαθαρίζουν πηγές του Oμίλου Μυτιληναίου, η εταιρεία θα σεβαστεί πλήρως τη σύμβαση που έχει

με τη ΔΕΠΑ και, εφόσον απαιτηθεί, θα εφαρμοστεί η ρήτρα «take or pay». Το δεύτερο εξάμηνο του έτους πάντως αναμένεται η λειτουργία της δεύτερης μονάδας του Oμίλου στον Άγιο Νικόλαο να αυξηθεί, δηλαδή οι ανάγκες σε αέριο να διπλασιαστούν.

Η ΔΕΠΑ Oι ευκαιρίες της αγοράς LNG και οι εξαιρετικά ανταγωνιστικές τιμές φαίνεται ότι δεν άφησαν ασυγκίνητη ούτε τη ΔΕΠΑ, η οποία μέχρι το τέλος του έτους έχει προγραμματίσει την παραλαβή συνολικά εννιά φορτίων άνω των 70.000 κ.μ., ποσότητα που δεν αφορά μόνο το συμβολαιοποιημένο αλγερινό αέριο αλλά και ποσότητες από τη spot αγορά. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ενδιαφέρον ήταν ακόμη μεγαλύτερο, καθώς με βάση τον προγραμματισμό του ΔΕΣΦΑ, απορρίφθηκαν οι αιτήσεις για τρία ακόμη φορτία της Αλουμίνιον και για ένα της ΔΕΗ.Εκτός όμως από τους χρήστες που είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο και συμμετέχουν στην αγορά του LNG, διερευνητικές κινήσεις έχουν πραγματοποιηθεί και από άλλες εταιρείες με δραστηριότητα στην ηλεκτροπαραγωγή, όπως η ιταλική Edison, αλλά και εταιρείες εμπορίας όπως η ΕΠΑ Αττικής.

Τα οφέλη του LNGΕξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επισημάνσεις του επικεφαλής του τομέα φυσικού αερίου του Oμίλου Μυτιληναίου, κ. Παναγιώτη Κανελλόπουλου, για τα οφέλη που προκύπτουν από το «άνοιγμα» της αγοράς LNG. Μιλώντας στο Συνέδριο «4th S.E. Europe Energy Dialogue» που οργάνωσε το ΙΕΝΕ στη Θεσσαλονίκη, ο κ. Κανελλόπουλος υπογράμμισε ότι οι πρόσφατες εξελίξεις και το «άνοιγμα» της αγοράς αερίου:• Ενισχύουν την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού. • Δίνουν θετικό μήνυμα στις διεθνείς αγορές, ότι η Ελλάδα προωθεί τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. • Προάγουν τον ανταγωνισμό και οδηγούν σε χαμηλότερες τιμές φυσικού αερίου και, συνεπώς, μειώνουν το ενεργειακό κόστος για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, δηλαδή ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.• Φέρνουν φτηνότερο φυσικό αέριο για την ηλεκτροπαραγωγή, δηλαδή δυνητικά οδηγούν σε μείωση του κόστους και σε φτηνότερα τιμολόγια ρεύματος.• Μειώνουν το κόστος για τους εμπορικούς πελάτες και τα νοικοκυριά που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο. • Προάγουν τη διείσδυση του πιο φιλικού για το περιβάλλον ορυκτού καυσίμου.

O κ. Κανελλόπουλος ανέφερε, επίσης, ότι το 2009 το μερίδιο του LNG στην εγχώρια αγορά ανήλθε σε 28 από 23,4% (2008). Η αύξηση αυτή προήλθε από αγορές LNG, που πραγματοποιήθηκαν στη spot αγορά. Όπως τόνισε εν συνεχεία, ο Όμιλος Μυτιληναίου και η Μότορ Όιλ θα κεφαλαιοποιήσουν τα οφέλη από το «άνοιγμα» της αγοράς φυσικού αερίου, διαδικασία στην οποία διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο και θα συνεχίσουν τις πετυχημένες πρωτοβουλίες τους με στόχο την περαιτέρω διείσδυση στην αγορά του φυσικού αερίου. «Το LNG» όπως υπογράμμισε «διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διάθρωση της στρατηγικής του Oμίλου για το φυσικό αέριο». O κ. Κανελλόπουλος καταλήγοντας υπογράμμισε ότι εξετάζεται ένας αριθμός από επενδυτικές επιλογές μεταξύ των οποίων και οι πλωτές μονάδες αποθήκευσης και αεριοποίησης (FSRUs).

28

08LNG: ΠOΙΑ TA OΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙOΜΗΧΑΝΙΑ;Ανάσα με σημαντική μείωση του λειτουργικού κόστους που ξεκινά από το 10% στο σύνολο της κατανάλωσης φυσικού αερίου φέρνει για τη «χειμαζόμενη» βιομηχανία η απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου και η είσοδος ιδιωτικών φορτίων υγροποιημένου αερίου. Η αρχή έγινε με το φορτίο των Oμίλων Μυτιληναίου και Βαρδινογιάννη, στο οποίο μετείχε και η ΔΕΠΑ αγοράζοντας στο 50% του κόστους, με το οποίο προμηθεύεται βάσει σύμβασης το αλγερινό φυσικό αέριο.

Φυσικό αέριο

Το «άνοιγμα» της αγοράς ωστόσο αναμένεται πολύ σύντομα να φέρει σημαντικά οφέλη τόσο για τη βιομηχανία όσο και για τους απλούς καταναλωτές, μέσω των Εταιρειών Παροχής Αερίου (ΕΠΑ). Τα πρώτα φορτία υγροποιημένου αερίου (LNG) αναμένεται να κατευθυνθούν για ιδιοκατανάλωση στην Αλουμίνιον της Ελλάδας και στο διυλιστήριο της Μότορ Όιλ. Το ίδιο αναμένεται να συμβεί και με τα επόμενα φορτία υγροποιημένου αερίου, που εκτιμάται ότι θα κατευθυνθούν προς τους ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγούς αλλά και τη ΔΕΗ, για τις υφιστάμενες και τις νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής. Σύμφωνα με υπολογισμούς, εάν μια μονάδα ηλεκτροπαραγωγής αγοράσει όλη την ποσότητα αερίου που χρειάζεται από τη spot αγορά, θα έχει τέτοιο κόστος καυσίμου που σε συνδυασμό με την καλύτερη απόδοσή της -που ξεπερνά το 55%- θα μπορεί να συναγωνιστεί ακόμη και τους λιγνίτες. Αλλά και μέρος των αναγκών των ηλεκτροπαραγωγών αν καλυφθεί με LNG, πάλι δίνει σημαντικό προβάδισμα για όποιον επωφεληθεί από το μειωμένο κόστος, ενόψει του έντονου ανταγωνισμού στην αγορά χονδρικής.

Oι άμεσα ωφελημένοιΕκτός όμως από τους

ηλεκτροπαραγωγούς, στους άμεσα ωφελημένους από το «άνοιγμα» της αγοράς συγκαταλέγονται και οι 19 μεγάλοι καταναλωτές φυσικού αερίου, οι οποίοι είναι βιομηχανίες από τους πλέον

παραγωγικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή από τα μέταλλα, τη χαρτοβιομηχανία, τα καλλυντικά, τα χημικά και την ηλεκτροπαραγωγή. Η μείωση του λειτουργικού κόστους που φέρνει η εισαγωγή υγροποιημένου

Σήμερα ο μεγαλύτερος καταναλωτής φυσικού αερίου είναι η Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων AE, που δαπανά περί τα 45 εκατ. ευρώ ετησίως για φυσικό αέριο. Ακολουθούν η Καβάλα Όιλ και τα Ελληνικά Πετρέλαια (κυρίως λόγω της μονάδας ηλεκτροπαραγωγής στη Θεσσαλονίκη), ενώ η λίστα συμπληρώνεται από χαλυβουργίες, βιομηχανίες αλουμινίου, χαρτοβιομηχανίες, βιομηχανίες καλλυντικών, μέχρι την ΕΥΔΑΠ

29

αερίου αναμένεται να δώσει το «φιλί της ζωής» σε μια περίοδο που ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός βιομηχανιών συζητά ανοιχτά το ενδεχόμενο να μεταναστεύσει σε χαμηλότερου ενεργειακού κόστους χώρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι χαλυβουργική βιομηχανία, η οποία για το φυσικό αέριο που χρησιμοποιεί χρειάστηκε περί τα 4,5 εκατ. ευρώ το 2009, σε περίπτωση που υποκαταστήσει περίπου το 20% της κατανάλωσής της με υγροποιημένο φυσικό αέριο, θα εξοικονομήσει με σημερινές τιμές περίπου μισό εκατ. ευρώ. Έτσι η προοπτική της εισαγωγής ποσοτήτων LNG σε ανταγωνιστικές τιμές αποτελεί και ένα πρώτο ουσιαστικό ανάχωμα στο διαφαινόμενο «νέο κύμα μετανάστευσης» των τελευταίων βιομηχανιών που παραμένουν στην Ελλάδα. Χαρακτηριστική η περίπτωση της ΕΛΒΑΛ, που είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος καταναλωτής φυσικού αερίου με κατανάλωση 415 χιλιάδες MWh. Πρόσφατα μάλιστα εκδήλωσε τη δυσαρέσκειά της για το υψηλό κόστος του φυσικού αερίου. Αλλά και η Χαλκόρ είχε επίσης αναφερθεί στο διπλάσιο κόστος χρήσης του φυσικού αερίου και στο υψηλό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα μας, σε σύγκριση με γειτονικές χώρες όπως η Βουλγαρία.

Oι μεγάλοι καταναλωτέςΣήμερα ο μεγαλύτερος καταναλωτής φυσικού αερίου είναι η Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων AE, που δαπανά περί τα 45 εκατ. ευρώ ετησίως για φυσικό αέριο. Ακολουθούν η Καβάλα Όιλ και τα Ελληνικά Πετρέλαια (κυρίως λόγω της μονάδας ηλεκτροπαραγωγής της εταιρείας του Τ. Γιαννίτση στη Θεσσαλονίκη), ενώ η λίστα συμπληρώνεται από χαλυβουργίες, βιομηχανίες αλουμινίου, χαρτοβιομηχανίες, βιομηχανίες καλλυντικών, μέχρι την ΕΥΔΑΠ και το cluster (θερμοκοιτίδα επιχειρήσεων) στη Θέρμη. Σημειώνεται πάντως ότι οι μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές φυσικού αερίου έχουν συμβολαιοποιήσει συγκεκριμένο μέρος της ποσότητας που καταναλώνουν, και ως εκ τούτου δεν μπορούν να υποκαταστήσουν το σύνολο της κατανάλωσής τους με LNG. Εκτός από τη βιομηχανία πάντως, οφέλη προκύπτουν και για τη ΔΕΠΑ, η οποία θα μπορεί σε συνεργασία με άλλους κατόχους άδειας να προμηθεύεται αέριο απολαμβάνοντας οικονομίες κλίμακας, όπως συνέβη με το φορτίο των Oμίλων Μυτιληναίου και Βαρδινογιάννη.

Oι μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές φυσικού αερίου

ΒΦΛ ΚΑΒΑΛΑ OΪΛ ΕΛΠΕ ΕΛΒΑΛ ΕΒΖ - Πλατύ ΕΒΖ - Σέρρες ΚOΘΑΛΗΣ ΣΙΔΕΝOΡ TOSOH ΦΙΛΚΕΡΑΜ ΑΘ. ΧΑΡΤOΠOΙΙΑ ΓΙOΥΛΑ ΧΑΛΥΒOΥΡΓΙΚΗ SOVEL ΧΑΛ. ΕΛΛΑΔOΣ - ΘΡΙ ΧΑΛ. ΕΛΛΑΔOΣ - ΒOΛ ΕΥΔΑΠ ΘΕΡΜΗ ΚΕΒΕ

30

09ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΕΣ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΠΡΑΤΗΡΙΑΚινήσεις αναγκαστικών συγχωνεύσεων, υπό τη «δαμόκλειο σπάθη» των λουκέτων, αλλά και τις πληροφορίες για νέες αυξήσεις στους φόρους, κυοφορούνται στην πολύπαθη αγορά καυσίμων. Τι γίνεται με το πετρέλαιο θέρμανσης και γιατί αντιδρούν οι βενζινοπώλες; Πού θα φτάσει τελικά η τιμή της βενζίνης;

Αγορά καυσίμωνΤου Χάρη Φλουδόπουλου

Η σχετική φημολογία έχει ενταθεί το τελευταίο διάστημα μετά τις αλλεπάλληλες αυξήσεις στους φόρους, και έχουν προκληθεί αλυσιδωτά προβλήματα στην αγορά. Oι πληροφορίες αυτές αφορούν μικρές ή μικρομεσαίες εταιρείες της αγοράς, που είναι οι πρώτες που «χτυπιούνται» από τη δραματική μείωση της κατανάλωσης, την αύξηση των επισφαλειών από τα πρατήρια που κλείνουν και τη δυσκολία εξεύρεσης κεφαλαίων κίνησης. Oι εταιρείες αυτές φαίνεται ότι επιλέγουν ως έσχατη λύση τη «συνένωση προβλημάτων», προσβλέποντας σε ένα καλύτερο μέλλον, που όπως όλα δείχνουν αργεί. Στο πρόσφατο παρελθόν πάντως, είχε σημειωθεί και πάλι κινητικότητα στην αγορά, όταν κάποιες μικρότερες εταιρείες είχαν μπει στο στόχαστρο εξαγοράς από μεγαλύτερους «παίκτες». Παράγοντας που είναι σε θέση να γνωρίζει τις συζητήσεις που είχαν ξεκινήσει, λίγους μήνες προτού ενταθεί η κρίση στην αγορά, αναφέρει στο «Α+Η» ότι υπήρχαν μικρές εταιρείες που ζητούσαν τίμημα αναλογικά μεγαλύτερο από εκείνο της Shell των 700 πρατηρίων, που πουλήθηκε στα 219 εκατ. ευρώ. Ενδεικτικά, εταιρεία με λιγότερα από 100 πρατήρια είχε ζητήσει ποσό της

τάξης των 50 εκατ. ευρώ. Με αυτές τις απαιτήσεις ήταν λογικό να μην προχωρήσουν οι... γάμοι.Ένας ακόμη λόγος που τέτοιες κινήσεις δεν τελεσφόρησαν έχει να κάνει με την προσεκτική μελέτη που απαιτείται ώστε το δίκτυο που εξαγοράζεται να λειτουργεί συμπληρωματικά με το υπάρχον, καθώς σε διαφορετική περίπτωση η εξαγορά δεν προσδίδει αξία και δεν έχει νόημα.

Oι κρίσιμοι μήνεςΣύμφωνα με πηγές των εταιρειών εμπορίας, το δεύτερο εξάμηνο του έτους αλλά και ολόκληρο το 2011 θα είναι ίσως η πιο κρίσιμη χρονικά περίοδος για την αγορά. Στο διάστημα αυτό αναμένεται να ενταθούν οι επιπτώσεις της κρίσης στο κομμάτι της αγοράς εμπορίας. Μάλιστα, είναι τέτοια η εικόνα της αγοράς που εκτιμάται ότι η χαμηλή -λόγω καιρικών συνθηκών- ζήτηση στο πετρέλαιο θέρμανσης, τελικά λειτούργησε «ευεργετικά» για κάποιες εταιρείες που σε διαφορετική περίπτωση θα έπρεπε να βρουν μεγαλύτερα κεφάλαια κίνησης και, στη συνέχεια, να αποπληρώσουν υποχρεώσεις σε προμηθευτές, χωρίς να έχουν εισπράξει από πελάτες. Το πρώτο «crash test» πάντως θα φανεί με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων

31

32εξαμήνου και εννεαμήνου των εισηγμένων εταιρειών, καθώς θα υπάρξει για πρώτη φορά αποτύπωση της συμπεριφοράς της αγοράς μετά τα μέτρα και, ειδικότερα, μετά τον Μάρτιο όταν και η κάμψη στις πωλήσεις έφτασε για πρώτη φορά σε διψήφια νούμερα. Εκείνο που επίσης θα πρέπει να συνυπολογιστεί είναι ότι η αγορά ήδη προέρχεται από μια δύσκολη διετία, όπου οι leaders είδαν τα περιθώριά τους να μειώνονται δραματικά. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2009 κατέγραψαν ζημίες και οι τρεις μεγάλες εταιρείες του κλάδου, όταν πέρυσι ζημίες κατέγραψε μόνον η Shell. Στον αντίποδα οι μεσαίοι της αγοράς, Elinoil και Revoil, έδειξαν καλή συμπεριφορά και πέτυχαν αύξηση των κερδών τους. Από πλευράς κατανάλωσης, το 2009 ήταν μια χρονιά ουδέτερη (οι πωλήσεις βενζινών σε όγκους εμφάνισαν οριακή αύξηση 0,2%), ενώ σε «ρηχά νερά», πλην όμως με θετικό πρόσημο, κινήθηκαν οι δύο μικρότερες εταιρείες που έχουν ανακοινώσει τους ισολογισμούς τους (Gallon, Kaoil).

ΕΦΚΗ προοπτική νέας αύξησης στον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης προκαλεί πανικό ακόμη και στις πλέον υγιείς επιχειρήσεις του κλάδου. Ήδη με δύο αλλεπάλληλες αυξήσεις σε ΕΦΚ και ΦΠΑ, η αγορά μετρά 500 λουκέτα σε πρατήρια και κατακόρυφη μείωση του τζίρου, με ποσοστά άγνωστα μέχρι σήμερα για τον εγχώριο κλάδο. «Εάν με τις σημερινές τιμές υπάρχει συνολικά στην αγορά μείωση της τάξης του 20 έως 25%, τότε μια νέα αύξηση του φόρου που θα έφερνε την τιμή της βενζίνης στα 2 ευρώ το λίτρο, θα αποτελούσε ξεκάθαρα “χαριστική βολή”», σημειώνει παράγοντας της αγοράς στο «Α+Η». Η αύξηση των τιμών από τον Φεβρουάριο στην αμόλυβδη βενζίνη

υπερβαίνει τα 40 λεπτά το λίτρο (ή ποσοστό 37%) και οφείλεται αποκλειστικά στους φόρους και στην άνοδο των διεθνών τιμών.

Συγκεκριμένα, η μέση λιανική τιμή στις 5 Φεβρουαρίου ήταν 1,101 ευρώ και έφτασε στις 14 Μαΐου στο 1,509 ευρώ,

δηλαδή αυξήθηκε κατά 40,8 λεπτά. Από αυτά, τα 26 λεπτά ήταν η αύξηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης, 8,6 λεπτά η αύξηση του ΦΠΑ, 0,2 λεπτά λοιπές εισφορές και 6,1 λεπτά ανέβηκε η τιμή διυλιστηρίου αναλογικά με τις διεθνείς τιμές. Αντίθετα, το μεικτό περιθώριο κέρδους εταιρειών και πρατηριούχων μειώθηκε κατά 0,2 λεπτά.Σύμφωνα με πληροφορίες, το θέμα απασχόλησε και τον Σύνδεσμο Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών, όπου επισημάνθηκε ότι μια νέα αύξηση στην τιμή των καυσίμων ξεπερνά τον κλάδο και «ακουμπά» ολόκληρη την αγορά: Βενζίνη στα 2 ευρώ σημαίνει μεταξύ άλλων νέες ασφυκτικές πληθωριστικές πιέσεις, αύξηση του λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων και νέα μείωση της κίνησης. Και όλα αυτά με σχετικά χαμηλά τις διεθνείς τιμές του πετρελαίου, όταν ήδη εκφράζονται οι φόβοι για πιθανή ένταση στον Περσικό Κόλπο, όπου, εφόσον επαληθευθούν, τότε βρίσκεται προ των πυλών μια νέα μεγάλη επιβάρυνση στην τιμή των πετρελαιοειδών.

Η «σφικτή» διετία των εταιρειών καυσίμων

Εταιρεία Κύκλος Εργασιών Καθαρά κέρδη/(ζημίες)

2009 2008 2009 2008

BP (Ελληνικά Καύσιμα) 1369,55 1397,52 (1,516) 5,992 ΕΚO 1609,80 2285,95 (1,929) 0,050 Shell 1539,24 1856,721 (5,352) (14,117) Mamidoil 1081,67 1314,297 8,432 -0,54 Aegean 10.011,346 1127,309 0,80 0,628 AVIN 878,79 1019,05 1,25 2,133 Elinoil 659,488 746,625 4,70 1,32 Revoil 581,079 571,993 3,044 1,456 Cyclon 372,651 403,515 1,054 2,156 Gallon 134,812 94,690 0,521 0,615 Kaoil 184,544 206,961 0,049 0,094

Η προοπτική νέας αύξησης στον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης προκαλεί πανικό ακόμη και στις πλέον υγιείς επιχειρήσεις του κλάδου. Ήδη με δύο αλλεπάλληλες αυξήσεις σε ΕΦΚ και ΦΠΑ, η αγορά μετρά 500 λουκέτα σε πρατήρια και κατακόρυφη μείωση του τζίρου, με ποσοστά άγνωστα μέχρι σήμερα για τον εγχώριο κλάδο. Έσχατη λύση, πριν από το λουκέτο για τα πρατήρια, είναι η «συνένωση προβλημάτων»

33Μέτωπο αγοράς καυσίμων κατά της κυβέρνησης«Μας ζητάτε να τετραγωνίσουμε τον κύκλο. Δεχόμαστε αδίκως πιέσεις. Μην ψάχνετε από τη μία να αυξάνετε τους φόρους και από την άλλη να πιέζετε τις τιμές μέσω διυλιστηρίων και εταιρειών εμπορίας. Με την πτώση των πωλήσεων και την αύξηση του κόστους τα κέρδη των υγιών εταιρειών εμπορίας είναι μηδενικά». Η φράση αυτή ανήκει στον Διευθύνοντα Σύμβουλο των Ελληνικών Πετρελαίων Ι. Κωστόπουλο, και ειπώθηκε κατά τη διάρκεια της Γ.Σ. του Oμίλου. Ωστόσο αποτυπώνει πλήρως το κλίμα που επικρατεί σε όλο το κύκλωμα της αγοράς καυσίμων. Άλλωστε, στο ακροατήριο της Γ.Σ. των ΕΛΠΕ, όπου μίλησε και ο κ. Κωστόπουλος, βρίσκονταν πολλοί επικεφαλής εταιρειών (Σ. Χριστογιάννης από τα Ελληνικά Καύσιμα-BP, Κυριάκος Μαμιδάκης της Jet, Δημήτρης Μελισσανίδης της Aegean, Γ. Αληγιζάκης της Ελινόιλ, Γ. Ρούσσος της Revoil, Γ. Σπανός της ΕΤΕΚΑ), αλλά και ο Πρόεδρος της Oμοσπονδίας Βενζινοπωλών Ελλάδος Μ. Κιούσης. O όγκος πωλήσεων, σύμφωνα με τον κ. Κωστόπουλο, κατά το πρώτο τρίμηνο έκλεισε στο -11% στην εγχώρια αγορά, ενώ κατά τους επόμενους μήνες μέχρι σήμερα οι εξελίξεις είναι ακόμη χειρότερες και η μείωση πολύ μεγαλύτερη. Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε, η τιμή της αμόλυβδης στις 4 Ιανουαρίου ήταν 1,05 ευρώ και στις 24 Μαΐου 1,52 ευρώ, με την αύξηση να οφείλεται κατά 45% στον ΕΦΚ και στον ΦΠΑ, η οποία από 60 σεντ έφτασε στα 94 σεντ. Η αύξηση της τιμής διυλιστηρίου ήταν 18 σεντ και οφείλεται στις διεθνείς τιμές, ενώ 4 σεντ προήλθαν από το μεικτό περιθώριο εμπορίας.

ΠρατηριούχοιΗ Oμοσπονδία Βενζινοπωλών τονίζει από την πλευρά της ότι η σημερινή τιμή της βενζίνης οφείλεται καθαρά στην αύξηση των φόρων, ενώ, εάν αφαιρεθούν οι ανατιμήσεις σε ΕΦΚ και ΦΠΑ, τότε η τιμή της βενζίνης θα μειωθεί σημαντικά, διαψεύδοντας όσους αποδίδουν ευθύνη στους πρατηριούχους και το κύκλωμα της αγοράς. Ενδεικτικό της πίεσης που ήδη δέχονται τα πρατήρια είναι ότι, σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, μέσα σε διάστημα μόλις λίγων ημερών τα οριστικά λουκέτα έχουν φτάσει τα 500 με 600, ενώ τα προσωρινά λουκέτα φτάνουν τα 1.000. Oι βενζινοπώλες διαμαρτύρονται επιπλέον για το σύστημα «Ήφαιστος», θεωρώντας ότι έχουν πέσει θύματα εμπαιγμού από το κράτος. Ποιο είναι το πρόβλημα και πού έγκειται η ανακολουθία του κράτους; Όπως εξηγούν παράγοντες του κλάδου, το σύστημα «Ήφαιστος» ξεκίνησε να εφαρμόζεται το 2008 και είχε θεσπιστεί προκειμένου να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή στο πετρέλαιο θέρμανσης. Δηλαδή, είχε αποφασιστεί το πετρέλαιο θέρμανσης και το κίνησης να πωλούνται με ίδιο ειδικό φόρο κατανάλωσης, ενώ στη συνέχεια για το πετρέλαιο θέρμανσης (τους χειμερινούς

μήνες) η διαφορά θα επιστρεφόταν. Όπως και έγινε δηλαδή πέρυσι παρά τα προβλήματα που εντοπίστηκαν στο σύστημα, ιδιαίτερα στην επαρχία, όπου έκαναν την εμφάνισή τους μεγάλοι όγκοι πωλήσεων στο πετρέλαιο θέρμανσης (ειδικά τον τελευταίο μήνα διάθεσης του συγκεκριμένου πετρελαίου), με αντίστοιχη πτώση των πωλήσεων στο πετρέλαιο κίνησης. Για να πετύχει η εφαρμογή του συστήματος, λόγω των προφανών δυσκολιών που θα είχε η επιστροφή του φόρου απευθείας στους δικαιούχους, είχε προταθεί να λειτουργούν ως «μεσάζοντες» οι πρατηριούχοι. Η πρόταση είχε γίνει δεκτή από τον κλάδο, ο οποίος αγόραζε με υψηλό φόρο, πουλούσε με χαμηλό και εισέπραττε τη διαφορά από το υπουργείο Oικονομικών. Τότε, λοιπόν, στις κατά τόπους ενημερώσεις που είχαν γίνει στις ομοσπονδίες βενζινοπωλών, εκπρόσωποι των αρμόδιων υπουργείων είχαν δώσει ρητές διαβεβαιώσεις ότι για την επιστροφή της διαφοράς για το πετρέλαιο θέρμανσης που πουλήθηκε δεν θα γίνονταν διασταυρώσεις. Επιπλέον, για τον λόγο αυτόν είχε υπογραφεί μνημόνιο μεταξύ της OΒΕ και του υπουργείου Oικονομικών, στο οποίο ρητά αναφερόταν ότι προκειμένου να αναλάβουν οι βενζινοπώλες το σύστημα «Ήφαιστος» και να προκαταβάλουν για λογαριασμό του κράτους κεφάλαιο ως ΕΦΚ, δεν θα συμψηφίζονταν στα ποσά αυτά οποιαδήποτε οφειλή των βενζινοπωλών και πολύ περισσότερο δεν θα δεσμεύονταν για αποπληρωμή οφειλών προς τρίτους οργανισμούς.Όσο ξεκάθαρες ήταν οι τότε διαβεβαιώσεις άλλο τόσο ξεκάθαρη είναι και η απόφαση που ελήφθη τον περασμένο μήνα για την έναρξη διασταυρώσεων και μέσω του συστήματος «Ήφαιστος». Έτσι, σε περίπτωση ύπαρξης εκκρεμοτήτων ακόμη και προς τρίτους οργανισμούς, ο πρατηριούχος εισπράττει μόνο τη διαφορά καθώς παρακρατείται ολόκληρη η οφειλή. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει πρατηριούχος στο «Α+Η»: «Όταν θέλεις να πάρεις ενημερότητα από την εφορία σού δίνεται η δυνατότητα να κάνεις μια ρύθμιση των χρεών σου και να πληρώσεις σε δόσεις. Εμάς μας παρακρατούν ολόκληρη την οφειλή. Πρόκειται για χρήματα που είχαμε υπολογίσει. Έτσι εξηγούνται τα λουκέτα σε όλη την επικράτεια», καταλήγει ο πρατηριούχος. Τα προβλήματα αυτά σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο ΕΦΚ από 293 ευρώ έφτασε στα 412 ευρώ το χιλιόλιτρο, οδηγούν τους βενζινοπώλες να πουν «στοπ» στο ΥΠOΙΚ, το οποίο πλέον θα πρέπει να βρει νέους τρόπους είσπραξης της διαφοράς του ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης, τον χειμώνα. Χαρακτηριστική ήταν η πρόσφατη τοποθέτηση του Προέδρου της OΒΕ Μ. Κιούση, ο οποίος σημείωσε ότι οι βενζινοπώλες δεν θα αρνηθούν να δώσουν ό,τι στοιχείο ζητηθεί σε επίπεδο παραστατικών, καταστάσεων πελατών κ.λπ., ωστόσο τα προκαταβαλλόμενα ποσά του ΕΦΚ δεν αποτελούν φορολογική υποχρέωση των πρατηριούχων και ο κλάδος δεν θα δεχτεί να βρεθεί ξανά όμηρος, επειδή θέλησε να… διευκολύνει το κράτος.

34

10ΔΙΑΓΩΝΙΣΜOΙ ΕΡΕΥΝΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙOΥ & ΑΕΡΙOΥΣΤOΝ ΕΛΛΑΔΙΚO ΧΩΡOΣε αναζήτηση επενδυτών που θα αναλάβουν το ρίσκο της έρευνας για πετρέλαια στην Ελλάδα, βρίσκεται η κυβέρνηση που φιλοδοξεί να προχωρήσει τη διαδικασία των διαγωνισμών παραχώρησης. Η σύσταση του φορέα που θα προωθήσει τη διαδικασία αναμένεται να γίνει μέχρι το τέλος του χρόνου, ενώ οι πρώτες παραχωρήσεις τοποθετούνται μέσα στο 2012.

ΠετρέλαιοΤου Χάρη Φλουδόπουλου

Στόχος είναι να ακολουθηθεί το πετυχημένο παράδειγμα των διαγωνισμών που διενεργήθηκαν από την κυπριακή κυβέρνηση και να υπάρξει ανταπόκριση στο ελληνικό «προσκλητήριο» από σοβαρές εταιρείες του χώρου. Μάλιστα, ήδη σύμφωνα με πληροφορίες, μεγάλες διεθνείς εταιρείες όπως η Statoil Hydro αλλά και ελληνικές εταιρείες όπως ο Όμιλος της Μότορ Όιλ, ο Όμιλος των Ελληνικών Πετρελαίων και η Ενεργειακή Αιγαίου, δηλώνουν το «παρών» και παρακολουθούν από κοντά τις διαδικασίες που έχουν ήδη ξεκινήσει.Η κυβέρνηση φιλοδοξεί να γίνουν πράξη οι πρώτες παραχωρήσεις μέσα στο 2012, κάτι που σημαίνει ότι θα πρέπει μέχρι το τέλος του έτους να έχει ολοκληρωθεί η σύσταση του φορέα που θα προετοιμάσει το έδαφος για τους διαγωνισμούς. O συγκεκριμένος φορέας θα είναι ευέλικτος και θα έχει τη μορφή ανωνύμου εταιρείας και, καταρχήν, θα προσδιορίσει τις περιοχές ενδιαφέροντος, θα κάνει διαχωρισμό των λεγόμενων «οικοπέδων» και θα προκηρύξει τους διαγωνισμούς. Επίσης, θα απαρτίζεται από 10 έως 15 στελέχη, ενώ δεν αποκλείεται να αξιοποιηθούν και Έλληνες του εξωτερικού με εμπειρία σε ανάλογες διαδικασίες.

Πετρελαιοπιθανές περιοχέςOι διαγωνισμοί παραχώρησης αποτελούν το πλέον διαδεδομένο μοντέλο που ακολουθείται διεθνώς από πετρελαιοπαραγωγές χώρες, όπως η Αίγυπτος, η Λιβύη, η Κύπρος κ.λπ. Κρίσιμο στοιχείο για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι η ύπαρξη στοιχειωδών ερευνών, ικανών να προσελκύσουν σοβαρούς επενδυτές. Η χώρα μας έχει χαρακτηριστεί από έγκυρες διεθνείς μελέτες ως «πετρελαιοπιθανή περιοχή», ενώ σε σχέση με τις γειτονικές χώρες αποτελεί μία από τις πιο ανεξερεύνητες περιοχές. Σήμερα υπάρχουν διαθέσιμα πολύ ενδιαφέροντα προκαταρκτικά στοιχεία για περιοχές του Β. Αιγαίου, της Δ. Ελλάδας, αλλά και για περιοχές νότια της Κρήτης και περιοχές μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου, που ανήκουν στην οικονομική ζώνη της Ελλάδας. Συνολικά, έχουν χαρακτηριστεί ως «ερευνητέες περιοχές» 54.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Βεβαίως, τα προκαταρκτικά στοιχεία αποτελούν αναγκαία αλλά όχι και ικανή προϋπόθεση για την ύπαρξη εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Η διαπίστωση μπορεί να γίνει μόνο έπειτα από εξειδικευμένη έρευνα και γεωτρήσεις από επενδυτές, οι οποίοι θα αναλάβουν το ρίσκο και, φυσικά, το κόστος.

35

36Σύμφωνα με τον υφυπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Γ. Μανιάτη, σε διάστημα 18 έως 24 μηνών, αναμένεται να έχουν ξεκινήσουν οι διαγωνισμοί. Στις προθέσεις του ΥΠΕΚΑ είναι να εξερευνηθούν περιοχές όπου δεν έχει αποκλειστεί η ύπαρξη πετρελαίου, όπως η περιοχή των Ιωαννίνων και η ευρύτερη περιοχή του Πατραϊκού Κόλπου.

Από τη Ζάκυνθο στον... ΤίμιςΤο ιστορικό των ερευνών πετρελαίου στην Ελλάδα μετρά μία επιτυχία και πολλές αποτυχίες, ενώ η πρώτη καταγεγραμμένη απόπειρα εντοπίζεται στις αρχές του περασμένου αιώνα στη Ζάκυνθο από Άγγλους ερευνητές. Η γεώτρηση δεν έφερε αποτελέσματα, ενώ το 1938 Ελληνοαμερικανός επιχειρηματίας πραγματοποίησε έρευνες σε Αχαΐα και Ηλεία. Oι πρώτες συστηματικές προσπάθειες ξεκινούν τη δεκαετία του ‘60 και γνωστά ονόματα του κλάδου, όπως η BP και η ESSO, εξασφάλισαν άδειες για ξεχωριστές έρευνες. Κατά την περίοδο της δικτατορίας έγιναν παραχωρήσεις

Νέες τεχνολογίες: Τι είναι το shale gas

Ποιο είναι το μη συμβατικό αέριο που έχει οδηγήσει σε κατάρρευση τις τιμές του LNG και απειλεί το αέριο των αγωγών;Η απάντηση είναι το shale gas, που παράγεται με μια καινοτόμο, μη συμβατική τεχνική εκμετάλλευσης κοιτασμάτων στον φλοιό της γης, όπου η πρόσβαση παλαιότερα δεν ήταν εφικτή. Θεωρείται απ’ ορισμένους ότι αποτελεί μια σημαντική εναλλακτική στο συμβατικό φυσικό αέριο με σημαντικές προοπτικές. Το shale gas έγινε ευρύτερα γνωστό πέρυσι το καλοκαίρι, όταν η αμερικανική υπηρεσία φυσικού αερίου ανακοίνωσε ότι τα αποθέματα των ΗΠΑ ανέρχονταν στα 1.836 τρισ. κυβικά πόδια, ποσότητα αυξημένη κατά 39% σε σχέση με τα αποθέματα μόλις δύο χρόνια πριν από το 2007. Η αιτία για την αύξηση αυτήν ήταν η αναθεώρηση της βιωσιμότητας μιας νέας τεχνικής παραγωγής αερίου από σχιστόλιθους: Η τεχνική αυτή καθιστά δυνατή την εξαγωγή φυσικού αερίου από πετρώματα με πόρους ελάχιστου μεγέθους (100 φορές μικρότερους από τη διάμετρο μιας ανθρώπινης τρίχας).Oι νέες τεχνικές σχάσης επιτρέπουν σήμερα στις ΗΠΑ να παράγεται φυσικό αέριο με οικονομικό τρόπο, ενώ η τεράστια αύξηση των αποθεμάτων των ΗΠΑ έχει ήδη προκαλέσει το ενδιαφέρον και στην Ευρώπη. Μεγάλες εταιρείες, εκτός της Chevron, ήδη πραγματοποιούν μελέτες και έρευνες αναζητώντας shale gas στην Ευρώπη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Exxon Mobil στη Γερμανία, η οποία έχει αποκτήσει μέσω θυγατρικών τρεις άδειες για τη Νότια Σαξονία σε μια έκταση περίπου 2 εκατ. εκταρίων. Τα αποτελέσματα των ερευνών αναμένονται μέχρι το 2014.Πάντως, οι υποστηρικτές του shale gas ήδη μιλούν για «επαναστατικές» αλλαγές στην αγορά του φυσικού αερίου. Ήδη, οι εξελίξεις στις ΗΠΑ έφεραν ανατροπές στην παγκόσμια αγορά του LNG, του οποίου η τιμή παρουσίασε

σημαντική μείωση. Λογικό, εάν σκεφτεί κανείς ότι οι ΗΠΑ από καταναλώτρια χώρα έγινε αυτάρκης σε φυσικό αέριο, με αποτέλεσμα να υπάρχουν μεγάλες διαθέσιμες ποσότητες στη spot αγορά. Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη, να σημειωθεί ότι από το 2008 διεξάγεται στη Γερμανία το μεγαλύτερο ερευνητικό πρόγραμμα για το σχιστολιθικό αέριο. Το πρόγραμμα υποστηρίζεται από κολοσσούς, όπως η Exxon Mobil, η Total, η GdF Suez, η Statoil, η Marathon και η Vermilion. Στόχος του προγράμματος είναι η δημιουργία μιας βάσης δεδομένων για την Ευρώπη, πλην της Ρωσίας, με πιθανές περιοχές ύπαρξης σχιστολιθικού αερίου. Παλαιότερες εκτιμήσεις έχουν τοποθετήσει τα ευρωπαϊκά αποθέματα σχιστολιθικού αερίου στα 500 τρισ. κυβικά πόδια. Εν πάση περιπτώσει, η συγκεκριμένη μέθοδος έχει και σοβαρά μειονεκτήματα, τουλάχιστον στην παρούσα φάση: Μια πηγή συμβατικού αερίου μπορεί να παραγάγει έως και 150 εκατ. κυβικά πόδια ημερησίως την ίδια στιγμή που μια πηγή αερίου από σχιστόλιθο μπορεί να παραγάγει 4 ή 5 εκατ. κυβικά πόδια ημερησίως. Αυτό σημαίνει ότι απαιτούνται περισσότερες πηγές, δηλαδή μεγαλύτερες εκτάσεις, ενώ παράλληλα οι χαμηλοί όγκοι σημαίνουν ότι το αέριο πρέπει να βρίσκεται κοντά στην αγορά που καταναλώνεται.Με αυτό το σκεπτικό η έκθεση World Energy Outlook 2009 της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (IEA) παραμένει ιδιαίτερα προσεκτική: «Είναι εξαιρετικά αβέβαιο το κατά πόσον η μη συμβατική παραγωγή φυσικού αερίου στη Β. Αμερική μπορεί να βρει μιμητές και σε άλλες περιοχές του κόσμου», αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση. Ωστόσο, γεγονός παραμένει ότι μεγάλες εταιρείες, κυρίως του πετρελαϊκού τομέα, «παίρνουν θέση» και προετοιμάζονται απέναντι στην προοπτική το αέριο από σχιστόλιθο να «κερδίσει» μια σημαντική θέση στην ευρωπαϊκή αγορά.

Σήμερα υπάρχουν διαθέσιμα πολύ ενδιαφέροντα προκαταρκτικά στοιχεία για περιοχές του Β. Αιγαίου, της Δ. Ελλάδας, αλλά και για περιοχές νότια της Κρήτης και περιοχές μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου, που ανήκουν στην οικονομική ζώνη της Ελλάδας. Συνολικά, έχουν χαρακτηριστεί ως «ερευνητέες περιοχές» 54.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα

37

σε ξένες εταιρείες για περιοχές του Αιγαίου, του Άγιου Ευστράτιου, της Λήμνου, της Κω, σε επίσης γνωστά ονόματα της αγοράς, όπως η Texaco και η Chevron. Το 1974 εντοπίστηκε και το πρώτο εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα, αυτό του Πρίνου. Ακολούθησαν δύο γύροι παραχωρήσεων πριν από τις εκλογές του ‘81 (Agip για τους Παξούς, Shell για τον Θερμαϊκό και Sunmark για το δέλτα του Νέστου). Το 1982 ανακαλύφτηκε και το οριακά εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα στο Κατάκωλο και το 1989 το κοίτασμα φυσικού αερίου της Επανωμής.

Σημαντική παραγωγή Η Ελλάδα κατάφερε για πάνω από δύο δεκαετίες να μπει στον χάρτη των πετρελαιοπαραγωγών χωρών, με αξιοσημείωτες επιδόσεις την περίοδο από το 1982 ως το 1988, όταν η ημερήσια παραγωγή ξεπερνούσε τα 20 χιλιάδες βαρέλια την ημέρα. Μέχρι το 1994 η παραγωγή βρισκόταν πάνω από τα 10 χιλιάδες βαρέλια. Η διαρκώς φθίνουσα πορεία έφτασε το 2005 τα 2.670 βαρέλια ημερησίως, σύμφωνα με τα στοιχεία του EIEA (Energy Information Administration - επίσημη υπηρεσία ενεργειακών στατιστικών των ΗΠΑ). Σήμερα, η παραγωγή με τις νέες γεωτρήσεις της Ενεργειακής Αιγαίου έχει φτάσει τα 5 χιλιάδες βαρέλια ημερησίως.

Η υπόθεση της έρευνας πετρελαίου ωστόσο εγκυμονεί αρκετούς κινδύνους, όταν μάλιστα δεν έχει διασφαλιστεί η σοβαρότητα των ενδιαφερόμενων επενδυτών. Το πλέον «επώδυνο» όσο και χαρακτηριστικό παράδειγμα αφορά ακριβώς τον πρώην ιδιοκτήτη της Καβάλα Όιλ, Φρανκ Τίμις, ο οποίος χρησιμοποίησε τις ελληνικές έρευνες ως μέσο για «παιχνίδια» με τη μετοχή της Regal Petroleum στο χρηματιστήριο

του Λονδίνου. Έτσι, αφού ανακοινώθηκε η ανακάλυψη στην περιοχή της Καλλιράχης, του μεγαλύτερου κοιτάσματος πετρελαίου στην Ευρώπη, η μετοχή της Regal εκτοξεύθηκε από τις 60 πένες στις 5 λίρες, για να χάσει στη συνέχεια την αξία της όταν αποδείχτηκε ότι «ο θησαυρός ήταν άνθρακες»…

Και αμερικανικές έρευνες στη Βουλγαρία για αέριο

Μια είδηση που ίσως σημάνει την ανατροπή των ενεργειακών δεδομένων στην ευρύτερη περιοχή έφτασε από τη Βουλγαρία: Πραγματοποιήθηκε στη Σόφια παρουσία του Αμερικανού πρέσβη James Warlick επίσημη παρουσίαση της αμερικανικής εταιρείας Chevron, για τη διεξαγωγή γεωτρήσεων με στόχο τη διερεύνηση ύπαρξης κοιτασμάτων shale gas (φυσικό αέριο που παράγεται από σχιστόλιθο).Η παρουσίαση έγινε σε ανώτατο επίπεδο και το «παρών» έδωσε το νούμερο 2 της Chevron, ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος Ian Mac Donald, που συνοδευόταν από πολυμελή αντιπροσωπεία υψηλόβαθμων στελεχών.O Αμερικανός διπλωμάτης εξέφρασε

την ελπίδα ότι οι άδειες θα χορηγηθούν άμεσα στη Chevron, δηλώνοντας ότι η αμερικανική εταιρεία είναι έτοιμη να πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις. Εκ μέρους της Chevron, ο κ. Mac Donald έκανε λόγο για μια εξαιρετική ευκαιρία διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών όχι μόνον της Βουλγαρίας αλλά συνολικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. H Chevron έχει ήδη υποβάλει αίτηση και αναμένει την έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου και του υπουργείου Περιβάλλοντος της γειτονικής χώρας. Σημειώνεται ότι δημοσιεύματα κατά το παρελθόν είχαν κάνει λόγο για το ενδιαφέρον της Chevron να εξαγοράσει μερίδιο στον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη.

38

11ΙΣΡΑΗΛ- ΚΥΠΡOΣΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO

Ενεργειακή και όχι μόνο διπλωματική διάσταση φαίνεται να έχει η προσέγγιση κατ’ αρχάς του Ισραήλ με την Κύπρο και κατ’ επέκταση με την Ελλάδα. Μια σημαντική παράμετρος, που καθορίζει τους όρους της νέας εποχής για τις σχέσεις με το Ισραήλ, αφορά τους υδρογονάνθρακες της Ανατολικής Μεσογείου και την προοπτική συνεκμετάλλευσής τους από τις δύο γειτονικές χώρες.

Ενεργειακή διπλωματίαΤης Λίλυς Κουκουβιτάκη

39Λίγες μέρες πριν από την επίσκεψη Νετανιάχου στην Αθήνα στα τέλη Αυγούστου, είχαν παραχωρηθεί οι άδειες για να προχωρήσουν οι έρευνες στο κοίτασμα Tamar, μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου από κοινοπραξία στην οποία μετέχουν η Delek και η Noble Energy.Ειδικότερα, όπως ανακοίνωσε η αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία Noble Energy, έλαβε όλες τις απαραίτητες άδειες για την ανάπτυξη του πεδίου φυσικού αερίου Tamar στα ανοιχτά των ακτών του Ισραήλ, στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου. Η αμερικανική εταιρεία, που έχει ποσοστό 36% στο πεδίο Ταμάρ, διαθέτει επίσης ποσοστό 47% στο μοναδικό υφιστάμενο παραγωγικό κοίτασμα του Ισραήλ, στο πεδίο Mari-B νοτιότερα. Συνέταιρος της Noble Energy είναι η ισραηλινή Delek, το όνομα της οποίας είχε ακουστεί ως ενδιαφερομένης για τη Shell Hellas. Η κινητικότητα μάλιστα γύρω από το φυσικό αέριο στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου «άναψε φωτιές» μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου, καθώς μπορεί το Ισραήλ να τονίζει ότι τα συγκεκριμένα πεδία εντάσσονται αποκλειστικά στην οικονομική ζώνη του, ωστόσο οι Λιβανέζοι διαφωνούν, υπονοώντας ότι το project «Λεβιάθαν» (έτσι ονομάζεται η περιοχή με τα πιθανά κοιτάσματα αερίου 16 τρισ. κυβικών ποδιών) εισέρχεται και στη δική τους οικονομική ζώνη. Πάντως, τόσο η Delek όσο και η κυβέρνηση του Τελ Αβίβ, είναι κατηγορηματικοί ότι οι έρευνες αφορούν την οικονομική ζώνη εκμετάλλευσης του Ισραήλ. Oι γεωτρήσεις αναμένεται να ξεκινήσουν το τέταρτο τρίμηνο του έτους, ενώ, σύμφωνα με ανακοίνωση της αμερικανικής εταιρείας Noble, οι γεωλογικές πιθανότητες για εύρεση κοιτασμάτων στο «Λεβιάθαν» είναι 50%. Σημειώνεται ότι η Delek εξαγόρασε πρόσφατα ποσοστό 1% της Noble έναντι 140 εκατ. δολαρίων, αυξάνοντας το ποσοστό που κατέχει στο 3%.

Oι σημαντικότατες αυτές εξελίξεις φυσικά είναι σε πλήρη γνώση της κυπριακής κυβέρνησης, καθώς το φυσικό αέριο που εντοπίστηκε στις περιοχές «Λεβιάθαν» και Ταμάρ, εφάπτεται του κυπριακού οικοπέδου 12, στον θαλάσσιο χώρο της Κύπρου. Πρόσφατα δημοσιεύματα του κυπριακού Τύπου ανέφεραν ότι η Λευκωσία επιδιώκει και βρίσκεται πολύ κοντά ώστε να έρθει σε συμφωνία με το Ισραήλ για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Oικονομικής Ζώνης Εκμετάλλευσης (ΑOΖ) των δύο χωρών. Χαρακτηριστική του κλίματος μεταξύ Λευκωσίας και Τελ Αβίβ ήταν και η απαγόρευση του κατάπλου και του απόπλου στα κυπριακά λιμάνια του στολίσκου της 31ης Μαΐου.Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι στη ζώνη που έχει οριοθετήσει η Κύπρος και ειδικότερα στο οικόπεδο 12, οι έρευνες διεξάγονται επίσης από την αμερικανική Noble Energy, στην οποία και παραχωρήθηκαν

τα σχετικά δικαιώματα από το υπουργείο Εμπορίου της Κύπρου το 2008.

Oι περιοχές ενδιαφέροντος της ΚύπρουΗ νότια θαλάσσια περιοχή της Κύπρου, εντός της οποίας εικάζεται ότι υπάρχουν κοιτάσματα πετρελαίου, έχει περίμετρο 7.000 χιλιομέτρων και είναι χωρισμένη σε 13 τεμάχια, συνολικής έκτασης 70.000 τετραγωνικών μέτρων. Με βάση τις έρευνες που έκανε στο παρελθόν η νορβηγική εταιρεία Petroleum Geo Services (PGS), για λογαριασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας, η μορφολογία του βυθού δεν είναι ενιαία και σε πολλές περιοχές διαφορετική. Σύμφωνα πάντως με τους ειδικούς, σε λιγότερο από επτά χρόνια αναμένονται αποτελέσματα, ενώ οι πιο αισιόδοξοι δεν αποκλείουν σε έναν χρόνο να είναι σε θέση οι εταιρείες που θα αναλάβουν τις έρευνες να δώσουν συγκεκριμένα δείγματα γραφής.

Μ. Κυπριανού: «Τα πετρέλαια της Κύπρου είναι πετρέλαια της Ευρώπης»

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η συνέντευξη του υπουργού Εξωτερικών της Κύπρου Μάρκου Κυπριανού στο «Βήμα», όπου κάνει εκτενή αναφορά στο θέμα: «Η Κύπρος προχωρεί με την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Oικονομικής Ζώνης και της υφαλοκρηπίδας στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Oι συμφωνίες που έχουμε συνάψει με διάφορες γειτονικές χώρες, όπως με την Αίγυπτο, βρίσκονται σε πλήρη ισχύ. Όσον αφορά τη συγκεκριμένη συμφωνία, έχουν καθοριστεί τα οικόπεδα και έχουν μάλιστα ξεκινήσει έρευνες. Αποθέματα φαίνεται ότι υπάρχουν, και σ’ αυτό το στάδιο είμαστε στη φάση της μελέτης τού πόσο εφικτή αλλά και οικονομικά συμφέρουσα είναι

η εξόρυξη. Βρισκόμαστε ταυτόχρονα σε επαφή και με το Ισραήλ. Εδώ προκύπτουν ζητήματα εσωτερικής νομοθεσίας και, επιπλέον, το Ισραήλ δεν έχει επικυρώσει τη σχετική Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας. Είμαστε όμως σε συνεχή επαφή μαζί τους. Πάντως πιστεύουμε ότι το όλο εγχείρημα έχει ζωτική σημασία για την Κύπρο με αντίστοιχη ανάλογη σημασία και για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πηγές ενέργειας στην Κύπρο σημαίνει πηγές ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και, κατά συνέπεια, λιγότερη εξάρτηση από τρίτες χώρες. Κάπου εδώ βέβαια παρουσιάζονται οι προκλήσεις της Τουρκίας με την προβολή διαφωνιών που δημιουργούν κατ’ επέκταση σκηνικό έντασης και συγκρούσεων».

40

12ΠΩΣ Η ΕΥΡΩΠΗ ΜΠΑΙΝΕΙ ΣΤΗ ΦΩΛΙΑ ΤΗΣ «ΑΡΚOΥΔΑΣ»Το 2010, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και η Ρωσία γιορτάζουν τα δέκα χρόνια από την έναρξη του μεταξύ τους ενεργειακού διαλόγου, ο οποίος ήδη έχει αποδώσει πολλούς και πολύτιμους καρπούς. «Σήμερα, η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ρωσικών υδρογονανθράκων και αυτό δεν αναμένεται να αλλάξει στο μέλλον», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Γερμανός Επίτροπος για θέματα ενέργειας, Γκίντερ Έτινκγερ, στη διάρκεια του Διεθνούς Φόρουμ που πραγματοποιήθηκε στην Oδησσό, στα τέλη Ιουλίου, αποτυπώνοντας με σαφήνεια την εξάρτηση της ΕΕ από τη Μόσχα σ’ αυτόν τον τομέα.

Διεθνής επικαιρότηταΤου Γιώργου Παυλόπουλου

41Η αλήθεια είναι ότι αυτή η εξάρτηση ενοχλεί αρκετούς, εντός και εκτός Ευρώπης. Επισήμως δε, η κατεύθυνση που έχουν δώσει οι Βρυξέλλες, με τη σύμφωνη γνώμη και των «27», είναι η ΕΕ να διαφοροποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις πηγές τροφοδοσίας της με τα καύσιμα που είναι αναγκαία για να κινήσουν τη μηχανή της οικονομίας της. Ωστόσο, τα πλεονεκτήματα της ενεργειακής συνεργασίας με τη Ρωσία είναι τόσο μεγάλα, ώστε στην πράξη δεν μπορούν να αγνοηθούν. Έτσι, παρά τα περί του αντιθέτου λεγόμενα, όλα δείχνουν ότι οι ευρω-ρωσικές ενεργειακές σχέσεις θα βαθύνουν περαιτέρω και μάλιστα με ταχείς ρυθμούς. Τα τελευταία χρόνια, καμία από τις δύο πλευρές δεν έκρυψε ότι έχει στόχο να κάνει επενδύσεις στα ενεργειακά «διαμάντια» της άλλης, με ζητούμενο φυσικά να βρεθεί το μοντέλο που θα επιτρέπει στη συνεργασία αυτή να είναι και να φαίνεται ισότιμη. Η απόφαση που πήρε η ρωσική κυβέρνηση στα μέσα Ιουλίου για την υλοποίηση ενός μεγάλου και φιλόδοξου προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων με στόχο την ενίσχυση του προϋπολογισμού με περίπου 30 δισ. δολάρια, διευκολύνει την κατάσταση και ανοίγει τον δρόμο ώστε να γίνουν τα σχέδια πραγματικότητα. Και αυτό γιατί στις κρατικές επιχειρήσεις που θα αναζητήσουν στρατηγικό εταίρο συγκαταλέγονται και ορισμένες από τις κορυφαίες του ενεργειακού κλάδου.

Η Ρωσία πουλά αγωγούςΣύμφωνα με τα δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου τον Ιούλιο (τα οποία κάθε άλλο παρά διαψεύστηκαν), η κυβέρνηση Πούτιν προτίθεται ανάμεσα στα άλλα να θέσει προς πώληση το 27,1% της Transneft, του μονοπωλίου που ελέγχει το αχανές και δαιδαλώδες σύστημα των αγωγών πετρελαίου και

φυσικού αερίου, οι οποίοι διασχίζουν το έδαφος της χώρας. Το ίδιο σκέφτεται να πράξει και με το 24,5% της Rosneft, της εταιρείας με τα μεγαλύτερα κοιτάσματα και τη μεγαλύτερη ημερήσια παραγωγή πετρελαίου στη Ρωσία, η οποία έχει απορροφήσει και το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιακών στοιχείων τής άλλοτε πανίσχυρης Yukos, με αφεντικό τον φυλακισμένο σήμερα μεγιστάνα Μιχαήλ Χοντορκόφσκι. Είναι δε προφανές -αν και Μέρκελ και Σαρκοζί το είχαν αφήσει να εννοηθεί σαφέστατα και πολλάκις στο παρελθόν- ότι οι Δυτικοευρωπαίοι θα διεκδικήσουν την απόκτηση αυτών των «φιλέτων», έστω και αν για την ώρα πρόκειται για μειοψηφικά «πακέτα».

Με αυτόν τον τρόπο, όπως εκτιμούν οι περισσότεροι αναλυτές, όλες οι πλευρές θα βγουν κερδισμένες. Η μεν Ρωσία θα πετύχει με έναν σμπάρο δύο τρυγόνια: Αφενός, θα κατορθώσει να μειώσει τη «μαύρη τρύπα» του προϋπολογισμού της και θα αποκτήσει επιπλέον ρευστότητα, ενώ, αφετέρου, θα διασφαλίσει

τα κεφάλαια και την τεχνογνωσία των Ευρωπαίων για τον αναγκαίο εκσυγχρονισμό των ενεργειακών της υποδομών, με τελικό στόχο να κατοχυρωθεί ως η πλέον αδιαφιλονίκητη παγκόσμια οικονομική υπερδύναμη, μπροστά από τους ανταγωνιστές της, όπως η Σαουδική Αραβία. Η δε Ευρώπη θα κατορθώσει με αυτόν τον τρόπο να συμμετάσχει πιο ενεργητικά και από θέση πρωταγωνιστή στο ενεργειακό παιχνίδι, αντικρούοντας τα επιχειρήματα εκείνων που την κατηγορούν ότι είναι ο «φτωχός συγγενής» των Ρώσων στο θέμα της ενέργειας.

Σαρκοζί - ΜέρκελΤο πλαίσιο της συνεργασίας τέθηκε επί τάπητος στο ανώτατο δυνατό επίπεδο το τελευταίο διάστημα, τόσο κατά την επίσκεψη της Άγκελα Μέρκελ στη Ρωσία όσο και στη διάρκεια της πρόσφατης παρουσίας του Βλαντιμίρ Πούτιν στο Παρίσι και του Νικολά Σαρκοζί στην Αγία Πετρούπολη. Είναι όμως γεγονός ότι οι βάσεις για τη στρατηγική συμμαχία Ρωσίας - ΕΕ στην ενέργεια έχουν ήδη τεθεί προ πολλού και το «οικοδόμημα» αναπτύσσεται ταχύτατα, παρά τα «νερά» που κάνουν ορισμένες χώρες, όπως για παράδειγμα η Βουλγαρία του Μπόικο Μπορίσοφ, η οποία μοιάζει να θέλει να «θάψει» πάση θυσία τον αγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη.

Η ευρω-ρωσική συνεργασίαΤα στοιχεία μιλούν από μόνα τους για το επίπεδο της ενεργειακής συνεργασίας που υπάρχει σήμερα ανάμεσα στις δύο πλευρές: Για τη Ρωσία, στην οποία ο κλάδος της ενέργειας αντιπροσωπεύει περίπου το 25% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της, το 60% των εξαγόμενων ποσοτήτων πετρελαίου και το 50% των αντίστοιχων φυσικού αερίου κατευθύνονται προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Όσο για την Ευρώπη,

H κυβέρνηση Πούτιν προτίθεται ανάμεσα στα άλλα να θέσει προς πώληση το 27,1% της Transneft, του μονοπωλίου που ελέγχει το αχανές και δαιδαλώδες σύστημα των αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, οι οποίοι διασχίζουν το έδαφος της χώρας. Το ίδιο σκέφτεται να πράξει και με το 24,5% της Rosneft, της εταιρείας με τα μεγαλύτερα κοιτάσματα και τη μεγαλύτερη ημερήσια παραγωγή πετρελαίου στη Ρωσία

42

καλύπτει με τη βοήθεια του μεγάλου εξ ανατολών εταίρου της περίπου το 25% των αναγκών της σ’ αυτά τα δύο πολύτιμα καύσιμα (αν και συνολικά, όταν συνυπολογιστούν και οι άλλες πηγές ενέργειας, όπως ο λιθάνθρακας, οι πυρηνικοί αντιδραστήρες και οι εναλλακτικές μορφές, η Ρωσία καλύπτει μόνον το 7% των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης).Η συνεργασία δεν εξαντλείται στις εμπορικές συναλλαγές, αλλά επεκτείνεται και στη σημαντική ανάπτυξη των επιχειρηματικών δεσμών στον κλάδο της ενέργειας. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα δύο πιο φιλόδοξα σχέδια του Κρεμλίνου στη Γηραιά Ήπειρο, οι αγωγοί Nord και South Stream, υλοποιούνται με τη συμμετοχή Γερμανών, Γάλλων και Ιταλών. Φαίνεται μάλιστα ότι οι Ρώσοι επιδιώκουν να διευρύνουν αυτήν τη συνεργασία σε ένα πιο ολοκληρωμένο και δεσμευτικό πλαίσιο, με μακροπρόθεσμες προοπτικές. Για τον λόγο αυτόν, πρόσφατα έκαναν πρόταση στους Γερμανούς (η Gazprom επισήμως το αρνήθηκε, όμως η γερμανική RWE το επιβεβαίωσε…) να συμμετάσχουν και στον νότιο αγωγό, θέλοντας να επιταχύνουν ακόμη περισσότερο την κατασκευή και λειτουργία του, η οποία θα σημάνει πιθανότατα το άδοξο τέλος του ανταγωνιστικού και προωθούμενου από τις ΗΠΑ Nabucco. Παράλληλα, Gazprom και Electricite de France έχουν υπογράψει μνημόνιο για την

είσοδο των Γάλλων με ποσοστό 9% στον βόρειο αγωγό, ο οποίος μέχρι πρόσφατα αποτελούσε πεδίο αποκλειστικής συνεργασίας με τους Γερμανούς και τον πρώην Καγκελάριο Γκέρχαρντ Σρέντερ. Στο «παιχνίδι» υπάρχει ασφαλώς και η Ιταλία, καθώς η ΕΝΙ συμμετέχει ήδη στην κοινοπραξία κατασκευής του South Stream, ενώ Πούτιν και Μπερλουσκόνι έχουν αναπτύξει τόσο καλές προσωπικές σχέσεις που δεν αποκλείεται σύντομα (και υπό την προϋπόθεση ότι ο «Καβαλιέρε» δεν θα χάσει την εξουσία εξαιτίας της σύγκρουσής του με τον Φίνι) να δούμε και άλλες παρόμοιες συμφωνίες.

«Χημεία» Σαρκοζί - ΠούτινΌμως και ο Σαρκοζί μοιάζει να έχει αναπτύξει ιδιαίτερη «χημεία» με τον Πούτιν (σε αντίθεση με τη Μέρκελ, η οποία προτιμά εμφανώς τον Πρόεδρο Ντμίτρι Μεντβέντεφ), κάτι που αναμφίβολα συμβάλλει ώστε η συνεργασία να πάει ακόμη πιο μακριά - και, συγκεκριμένα, σε έναν τομέα όπου Ρωσία και Γαλλία είναι κυριολεκτικά υπερδυνάμεις. Αναφερόμαστε φυσικά στην πυρηνική ενέργεια, η οποία το τελευταίο διάστημα έχει έρθει για τα καλά στο προσκήνιο της συζήτησης και κερδίζει αρκετούς πόντους στις πολιτικές επιλογές. Για του λόγου το αληθές, στις αρχές του περασμένου Ιουνίου, οι επικεφαλής της ρωσικής Rosatom, Σεργκέι Κιριγιένκο, και της Γαλλικής Επιτροπής Ατομικής

43

Ενέργειας, Μπερνάρ Μπιγκό, υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας σε επιστημονικό, ερευνητικό και εμπορικό επίπεδο, με τον πρώτο να ισχυρίζεται πως «ανοίγει ο δρόμος για τη στρατηγική συνεργασία με τη Γαλλία στο επίπεδο της ατομικής ενέργειας».

Επενδύσεις πολλών δισεκατομμυρίων Πρακτικά, οι δυνατότητες ενεργειακής συνεργασίας είναι πάρα πολλές και υπάρχουν ακόμη και εκεί που δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά. Για παράδειγμα, η «βόμβα» που έριξε την Πέμπτη 29 Ιουλίου ο Μεντβέντεφ, ισχυριζόμενος ότι η Ρωσία έχει ετήσιες απώλειες 38,5 δισ. δολαρίων -όσο κόστιζαν τότε περίπου 70 εκατ. βαρέλια αργού πετρελαίου- εξαιτίας της παλαιότητας των περισσότερων οικοδομών και της ανυπαρξίας μηχανισμών και κατασκευών εξοικονόμησης ενέργειας, στα αφτιά των Δυτικοευρωπαίων και κυρίως των Γερμανών ήχησαν ως χαρμόσυνο μήνυμα. Πολύ περισσότερο δε όταν ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της χώρας, Αλεξέι Ζούκοφ, μετέφερε στον Μεντβέντεφ ένα σχέδιο που προέβλεπε ότι θα δαπανηθούν δεκάδες δισ. δολάρια μέσα στα επόμενα τρία χρόνια προκειμένου να εκσυγχρονιστούν τα κτήρια και να καταστούν λιγότερο ενεργοβόρα. Η εξήγηση είναι απλή: Oι Γερμανοί, οι οποίοι διαθέτουν τεράστια τεχνογνωσία και εμπειρία στον συγκεκριμένο κλάδο, είναι προφανές

ότι θα επιδιώξουν να πάρουν τη «μερίδα του λέοντος» από τις διαγραφόμενες κρατικές επιδοτήσεις, μπαίνοντας έτσι ακόμη πιο βαθιά στη ρωσική αγορά.

Μονόδρομος η συνεργασίαΤα πάντα λοιπόν φαίνεται πως οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η ενεργειακή συνεργασία Ευρώπης - Ρωσίας είναι εδώ όχι απλώς για να μείνει, αλλά και για να ενισχυθεί περαιτέρω.

Επαναλαμβάνουμε άλλωστε ότι αυτό φαντάζει απολύτως φυσιολογικό: Η Ρωσία είναι ο ισχυρός γείτονας των Ευρωπαίων και, όντας η χώρα με τη μεγαλύτερη έκταση παγκοσμίως και μία από τις πιο βαθιές «δεξαμενές» πετρελαίου, φυσικού αερίου και άλλων πρώτων υλών, είναι αναμενόμενο να

τους πουλά με επιτυχία και πιο φτηνά την «πραμάτεια» της. Ακόμη δε και στην περίπτωση που κάποια σχέδια δεν «περπατήσουν» (όπως για παράδειγμα ο δευτερεύουσας σημασίας αγωγός Μπακού - Τσεϊχάν) ή τροποποιηθούν στην πορεία (οι Ρώσοι είναι γεγονός ότι έχουν μείνει πίσω στον τομέα του υγροποιημένου φυσικού αερίου, τον οποίον εκμεταλλεύονται οι Ευρωπαίοι), η συνολική εικόνα δεν μπορεί να αλλάξει. Η ΕΕ, όσο κι αν προσπαθήσει να αναπτύξει και εναλλακτικά δίκτυα, δεν θα μπορέσει να κλείσει τα μάτια στο… μέλι που της προσφέρει η «αρκούδα» και μάλιστα σε αφθονία και σε ελκυστικές τιμές.Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να έχουν υπόψη τους όσοι, για τους δικούς τους λόγους, προωθούν άλλα σχέδια. Εάν μάλιστα η Μόσχα καταφέρει (όπως επιδιώκει) να δέσει στο ενεργειακό της «άρμα» το Ιράν και την Τουρκία, τότε θα είναι πραγματικά ασυναγώνιστη. Τουλάχιστον, μέχρις ότου οι εναλλακτικές μορφές αποκτήσουν τον πρώτο λόγο ή τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου εξαντληθούν. Όμως αυτή η στιγμή απέχει ακόμη πολύ…

Kαι ο Σαρκοζί μοιάζει να έχει αναπτύξει ιδιαίτερη «χημεία» με τον Πούτιν (σε αντίθεση με τη Μέρκελ, η οποία προτιμά εμφανώς τον Πρόεδρο Ντμίτρι Μεντβέντεφ), κάτι που αναμφίβολα συμβάλλει ώστε η συνεργασία να πάει ακόμη πιο μακριά - και, συγκεκριμένα, σε έναν τομέα όπου Ρωσία και Γαλλία είναι κυριολεκτικά υπερδυνάμεις

44

13O OΙΚOΛOΓΙΚOΣ OΛΕΘΡOΣ ΣΤO ΜΕΞΙΚO ΔΕΝ ΘΑ ΛΗΞΕΙ ΠOΤΕΣτις μαύρες σελίδες της Ιστορίας θα μείνει ανεξίτηλη η μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή που προκάλεσε η πετρελαιοκηλίδα στον Κόλπο του Μεξικού. Αν και η επιχείρηση της ΒΡ για τον τερματισμό της διαρροής πετρελαίου και το σφράγισμα της οπής θεωρείται σε πρώτη φάση επιτυχής, η ζημιά είναι ανεπανόρθωτη και πολυεπίπεδη.

Ενέργεια και περιβάλλονΤης Ευαγγελίας Παναγοπούλου

Χρόνια θα χρειαστούν για την πλήρη αποκατάσταση των βιοτόπων στα παράλια του Κόλπου του Μεξικού που επλήγησαν από την πετρελαιοκηλίδα της εξέδρας Deepwater Horizon, η οποία βυθίστηκε στις 22 Απριλίου με 11 νεκρούς, προκαλώντας περαιτέρω τη χειρότερη οικολογική καταστροφή στην αμερικανική Ιστορία.Το τραγικό ατύχημα είχε ως αποτέλεσμα 4,9 εκατ. βαρέλια ή 780 εκατ. λίτρα αργού πετρελαίου να χυθούν από τη γεώτρηση στον Κόλπο του Μεξικού (ενδεικτικά, στο ατύχημα του Εxxon Valdez το 1989 στην Αλάσκα χύθηκαν στη θάλασσα 42 εκατ. λίτρα). Εξ αυτών μόλις 800.000 βαρέλια (127 εκατ. λίτρα) έχουν συλλεγεί, σύμφωνα με τις αμερικανικές Αρχές. Η ΒΡ ανακοίνωσε ότι η επιχείρηση «στατική παύση» (static kill), που πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο με στόχο να σταματήσει η διαρροή πετρελαίου στον Κόλπο του Μεξικού είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η «στατική παύση» περιλαμβάνει έγχυση υγρών και στερεών υλικών στην πετρελαιοπηγή, ώστε να «βουλώσει» η οπή, πριν από το οριστικό σφράγισμά της με τεράστιες ποσότητες από σκυρόδεμα. Η ΒΡ αντιμετωπίζει πλέον ένα ομοσπονδιακό πρόστιμο που αντιστοιχεί

σε 1.100 δολάρια το βαρέλι, αν αποδειχτεί πως επρόκειτο για καθαρά «τεχνικό» ατύχημα ή σε 4.300 δολάρια το βαρέλι, αν διαπιστωθεί ότι η διαρροή ήταν αποτέλεσμα ανθρώπινου λάθους. Η ΒΡ θα υποχρεωθεί να πληρώσει στο αμερικανικό κράτος είτε 4,5 δισ. δολάρια είτε 17,6 δισ. δολάρια. Και αυτό χωρίς να υπολογίζουμε τη σωρεία αγωγών που έχει ήδη ξεκινήσει, με ενάγοντες συγγενείς θυμάτων και επιχειρηματίες της περιοχής που υπέστησαν την απώλεια των αγαπημένων τους προσώπων και τεράστιες ζημιές. Να σημειωθεί ότι η σύμβουλος του Λευκού Oίκου για θέματα Ενέργειας, η Κάρολ Μπράουνερ, προκάλεσε την οργή εκατομμυρίων Αμερικανών υποστηρίζοντας σε τηλεοπτική εκπομπή ότι περίπου το 75% του διαχυθέντος πετρελαίου «έχει συλλεγεί, καταστραφεί, καεί ή διασπαστεί από φυσικές δυνάμεις», εκτίμηση με την οποία διαφωνεί η συντριπτική πλειονότητα των ειδικών.

ΒΡ: 6,1 δισ. δολ. το κόστοςΣύμφωνα με τα τελευταία απολογιστικά στοιχεία που ανακοίνωσε ο βρετανικός πετρελαϊκός όμιλος ΒΡ, το ύψος των κονδυλίων που έχει μέχρι στιγμής διαθέσει για την αντιμετώπιση της

45

Η πετρελαιοκηλίδα απλώνεται έξω από την ακτή του Κόλπου του Μεξικού. O δορυφόρος Aqua της NASA συνέλαβε αυτήν την εικόνα στις 25 Απριλίου 2010.

46διαρροής πετρελαίου στον Κόλπο του Μεξικού έφτασε τα 6,1 δισ. δολάρια (4,6 δισ. ευρώ).Το ποσό αυτό περιλαμβάνει το σύνολο των δαπανών του Oμίλου για τη συγκράτηση και τον καθαρισμό της πετρελαιοκηλίδας, το σφράγισμα της πετρελαιοπηγής, τα πρόστιμα προς τις ομοσπονδιακές Αρχές και τις παράκτιες πολιτείες, και τις αποζημιώσεις που έχουν ήδη καταβληθεί, διευκρινίζει στην ανακοίνωσή της η ΒΡ.Σύμφωνα με την εταιρεία, η ΒΡ έχει ήδη δεχτεί περισσότερα από 145.000 αιτήματα για αποζημίωση, και στο πλαίσιο αυτό έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 103.900 πληρωμές, συνολικού ύψους 319 εκατ. δολαρίων.Πρόκειται ωστόσο για προσωρινό

απολογισμό, καθώς το συνολικό κόστος της καταστροφής δεν έχει ακόμη αποτιμηθεί. Η ΒΡ αναγκάστηκε τον Ιούνιο να δημιουργήσει ένα ταμείο ύψους 20 δισ. δολαρίων για την αποζημίωση των θυμάτων, ενώ στον προϋπολογισμό του δευτέρου τριμήνου έχει δεσμεύσει ποσά ύψους 32,192 δισ. δολαρίων για την κάλυψη του κόστους της καταστροφής.

Αυστηρότεροι κανόνες στις ΗΠΑ Η Βουλή των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ, σε μια προσπάθεια να περιορίσει τις αντιδράσεις της κοινής γνώμης για την όλη καταστροφή που προκάλεσε η πετρελαιοκηλίδα, ενέκρινε νομοθεσία που ενισχύει τους ομοσπονδιακούς κανονισμούς για τις εξωχώριες. Επίσης,

Γενική κατακραυγή και νέες επενδύσεις

Oι αντιδράσεις που έχει προκαλέσει ανά τον κόσμο η ΒΡ μετά το ατύχημα, έχουν τραυματίσει ανεπανόρθωτα και την υπόληψή της σε ό,τι αφορά τις επιδόσεις της σε θέματα περιβαλλοντικής προστασίας και ασφάλειας. Η ανακοίνωση του βρετανικού κολοσσού για την έναρξη γεωτρήσεων ανοικτά της Λιβύης προκάλεσε κύμα αντιδράσεων και ήδη επικρατεί μεγάλη νευρικότητα στην περιοχή. Η γεώτρηση θα γίνει στα 1.700 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, στον Κόλπο της Σύρτης, σε βάθος 200 μέτρων χαμηλότερα από την πετρελαιοπηγή Μακόντο στον Κόλπο του Μεξικού, η οποία προκάλεσε τη μεγάλη διαρροή πετρελαίου. Το σημείο που η BP θα κάνει την πρώτη της διερευνητική γεώτρηση βρίσκεται εντός της «Γραμμής του Θανάτου» που είχε κηρύξει ο Μουαμάρ Καντάφι τη δεκαετία του 1980, όταν διεκδίκησε τον απόλυτο έλεγχο του Κόλπου της Σύρτης.Την ίδια ώρα, Ιταλία, Ελλάδα και

Μάλτα, που βρίσκονται σε ακτίνα 500 χιλιομέτρων από τον Κόλπο της Σύρτης, δεν σχολιάζουν επισήμως τα σχέδια της Λιβύης, αλλά αναμένονται αντιδράσεις από την πλευρά τους. Ωστόσο, όπως λέει και ο Σόκρι Γκάνεμ, επικεφαλής της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας της Λιβύης, «δεν σταματάς να πετάς επειδή συνετρίβη ένα αεροσκάφος». Από την πλευρά του βεβαίως, ο Αντόνιο Ντ’ Αλί, Πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος της ιταλικής Γερουσίας, δικαίως επισημαίνει ότι «το πρόβλημα δεν είναι ούτε η BP ούτε η Λιβύη». «Η θάλασσα δεν έχει σύνορα», τονίζει, με αποτέλεσμα «όταν συμβαίνουν ατυχήματα σε εθνικά ή διεθνή ύδατα, οι επιπτώσεις (να) γίνονται αισθητές σε ολόκληρη τη Μεσόγειο». Και αν αναλογιστεί κανείς ότι η Μεσόγειος είναι ήδη μία από τις πλέον μολυσμένες από πετρέλαιο θάλασσες στον κόσμο, η επίπτωση μιας μεγάλης πετρελαιοκηλίδας μπορεί να αποδειχτεί μη αναστρέψιμη.

47

η Βουλή των Αντιπροσώπων έδωσε το «πράσινο φως» στον τερματισμό του ομοσπονδιακού Μορατόριουμ στις γεωτρήσεις μεγάλου βάθους από πετρελαϊκές εταιρείες που πληρούν τις νέες ομοσπονδιακές απαιτήσεις.Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση Oμπάμα, σε αντίθεση με τα ένστικτα και τις προεκλογικές της δεσμεύσεις, επέβαλε Μορατόριουμ έξι μηνών στις εξερευνητικές γεωτρήσεις σε βάθος άνω των 500 ποδών έπειτα από την πετρελαιοκηλίδα που προκάλεσε η BP. Το Μορατόριουμ ισχύει έως τα τέλη Νοεμβρίου. Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Oμπάμα δεν κατηγορείται για κάτι συγκεκριμένο. Δεν κατηγορείται καν για λανθασμένους χειρισμούς ή για ευνοιοκρατική στάση απέναντι στην ΒΡ. «Κατηγορείται» για την ψυχραιμία με την οποία αντιμετωπίζει την κατάσταση, για το ύφος του, για την παγωμένη ματιά του, όπως και για το γεγονός ότι απέφυγε να συναντηθεί με τον κόσμο που δέχτηκε το οικονομικό χτύπημα.

Η θέση της ΒΡΣτη δραματικότερη φάση της πορείας της βρίσκεται η ΒΡ καθώς εκτός από την πετρελαιοκηλίδα έχει να αντιμετωπίσει τη διεθνή κατακραυγή και, βέβαια, να διαχειριστεί τα οικονομικά της. Ήδη έχει προβεί σε συμφωνίες για την πώληση πάγιων στοιχείων και θυγατρικών εταιρειών, και διαπραγματεύεται διαρκώς με

υποψήφιους αγοραστές ανά τον κόσμο. Επιπλέον έχει προβεί σε συμφωνία για την πώληση δραστηριοτήτων εξόρυξης, παραγωγής και μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Κολομβία, έναντι 1,9 δισ. δολαρίων. Συγκεκριμένα, η βρετανική πετρελαϊκή θα πουλήσει τα πάγιά της στην περιοχή σε κοινοπραξία της κολομβιανής Ecopetrol και της καναδικής Talisman.Σημειώνεται πως το deal θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους, ενώ υπάγεται στο πρόγραμμα πώληση παγίων της εταιρείας, αξίας 30 δισ. δολαρίων, μέσα στους επόμενους 18 μήνες, κίνηση που στοχεύει στην κάλυψη των δαπανών για την αντιμετώπιση της πετρελαιοκηλίδας.

Δάνειο 5 δισ. δολ. στην ΒP Παράλληλα, η BP, προκειμένου να ενισχύσει τη ρευστότητά της και να καλύψει τις οικονομικές της υποχρεώσεις, έλαβε δάνειο από ευρωπαϊκές τράπεζες, ύψους 5 δισ. δολαρίων. Για να λάβει το εν λόγω δάνειο, που θα έχει διάρκεια 5 έτη, χρειάστηκε να θέσει ως εγγύηση για πρώτη φορά στην ιστορία της τα έσοδα από τις πωλήσεις πετρελαίου. Στη χρηματοδότηση της BP συμμετέχει μια σειρά ευρωπαϊκών τραπεζών, μεταξύ αυτών η Royal Bank of Scotland και η Societe Generale.

Η «λαβωμένη» ΒΡΤο ερώτημα δεν είναι αν η ΒΡ θα βγει

άθικτη από τις ΗΠΑ αλλά το πώς θα αποχωρήσει από εκεί. Στη χειρότερη περίπτωση, οι αμερικανικές Αρχές θα μπορούσαν να υποχρεώσουν την εταιρεία να απεκδυθεί των δικαιωμάτων εξόρυξης στον Κόλπο του Μεξικού και αλλού, αφήνοντας εκτεθειμένη, αν όχι μη βιώσιμη, την εμπορική εκμετάλλευση του πετρελαίου και τη διύλιση για την παραγωγή βενζίνης, χημικών και πλαστικών. Η καθετοποίηση της παραγωγής στον πετρελαϊκό τομέα υπήρξε κάτι σαν τρόπος ζωής όλων των μεγάλων «παικτών» του κόσμου από τη στιγμή που ο «μαύρος χρυσός» έγινε αντικείμενο ευρείας εκμετάλλευσης. Η πετρελαϊκή άμμος του Καναδά δεν θα μπορούσε να αναπληρώσει τις απώλειες από τη διακοπή της αμερικανικής παραγωγής. Η πώληση των αμερικανικών δικαιωμάτων της ΒΡ θα άφηνε τον έναν από τους τέσσερις πετρελαϊκούς κολοσσούς διαμελισμένο, μια ιστορική στιγμή για τη φθίνουσα βρετανική βιομηχανική ισχύ και το κύρος της.

Κατηγορίες για εξαγορά σιωπής Αμερικανοί επιστήμονες κατηγόρησαν τη βρετανική πετρελαϊκή εταιρεία BP ότι επιχειρεί να εξαγοράσει τη σιωπή των επιστημόνων και των καθηγητών Πανεπιστημίου προκειμένου να προστατεύσει εαυτήν στην υπόθεση της διαρροής πετρελαίου στον Κόλπο του Μεξικού, που προκάλεσε τεράστια οικολογική καταστροφή και ανθρώπινα θύματα.

48«Πρόκειται πραγματικά για μια τεράστια προσπάθεια καθ’ ολοκληρίαν εξαγοράς της σιωπής του Πανεπιστημίου», δήλωσε στο BBC ο Καρλ Νέλσον, επικεφαλής της Αμερικανικής Ενώσεως Πανεπιστημιακών Καθηγητών.Επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με τους όρους του συμβολαίου που πρότεινε η BP στους επιστήμονες, απαγορεύεται στους ερευνητές να δημοσιεύσουν τα αποτελέσματα των ερευνών που πραγματοποιούν για λογαριασμό της. Επιπλέον, απαγορεύεται να κοινοποιούν τα αποτελέσματα των ερευνών τους για τουλάχιστον τρία χρόνια ή έως ότου η κυβέρνηση δώσει την τελική έγκρισή της στο πρόγραμμα αποκαταστάσεως του Κόλπου του Μεξικού.Παράλληλα, η BP ανακοίνωσε ότι προσέλαβε περισσότερους από δέκα ερευνητές με ειδίκευση στους πόρους του Κόλπου του Μεξικού. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ένας από αυτούς, ο Μπομπ Σιπ, επικεφαλής του τμήματος θαλασσίων επιστημών του Πανεπιστημίου της Νοτίου Αλαμπάμα, όταν οι ερευνητές έθεσαν ως προϋπόθεση το να μπορούν να διατηρήσουν τον πλήρη έλεγχο των δεδομένων για όλες τους τις έρευνες, τη διαφάνεια και την ελευθερία να μοιραστούν τα δεδομένα αυτά και με άλλους ερευνητές, η BP δεν ξαναεπικοινώνησε μαζί τους. Την ίδια ώρα πάντως, η BP αρνείται ότι επέβαλε περιορισμούς στην κοινοποίηση των επιστημονικών πορισμάτων από τους ερευνητές…

Η δύσκολη αποστολή του Μπομπ Ντάντλι στο τιμόνι της ΒΡ

O κ. Μπομπ Ντάντλι, που εργάζεται στην ΒΡ από το 1998, μετά την εξαγορά της Amoco, θα είναι ο πρώτος Αμερικανός επικεφαλής στα χρονικά της βρετανικής εταιρείας μετά την παραίτηση του απελθόντος Τόνι Χέιγουορντ. Η παρουσία του στα ηνία της εταιρείας θεωρείται «κλειδί» για την τόνωση της εμπιστοσύνης προς την ΒΡ, έστω και αν πολλοί αναλυτές ομολογούν ότι ο δρόμος για την επίτευξη αυτού του στόχου θα είναι μακρύς και δύσκολος. Η ανάδειξή του συνιστά παραδοχή ότι η αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιούργησε η πετρελαιοκηλίδα θα είναι βασική προτεραιότητα της εταιρείας για το ορατό μέλλον. Αλλά και αναγνώριση της σημασίας των ΗΠΑ -και δη των υπεράκτιων κοιτασμάτων τους- για τις δραστηριότητες της ΒΡ, κορυφαίας παραγωγού πετρελαίου και αερίου στη χώρα, με το 40% του προσωπικού και των μετόχων της να είναι Αμερικανοί.Η αποστολή του Μπομπ Ντάντλι είναι σαφής: Να προστατεύσει τις δραστηριότητες της εταιρείας στις ΗΠΑ. Το Κογκρέσο εξετάζει το ενδεχόμενο να μη χορηγεί άδειες υπεράκτιας εξόρυξης σε εταιρείες με βεβαρημένο παρελθόν, ενώ ο αμερικανικός Στρατός κινδυνεύει να μην ανανεώσει τα συμβόλαια με την ΒΡ – «καμπανάκια κινδύνου» για τον έως τώρα «υπουργό Εξωτερικών» της ΒΡ. Λόγω των ανώμαλων συνθηκών, ο Ντάντλι είναι ο πρώτος Διευθύνων Σύμβουλος που δεν προέρχεται από τον κλάδο της εξόρυξης -έχει όμως μεγαλώσει στον Μισσισσιππή και έχει περάσει τα καλοκαίρια της παιδικής του ηλικίας κάνοντας βουτιές στον Κόλπο του Μεξικού, ιδιότητα που του έχει ήδη φανεί χρήσιμη στις συζητήσεις με τους ντόπιους.O Ντάντλι θα βγάλει στο «σφυρί» περιουσιακά στοιχεία ύψους 30 δισ. τον επόμενο ενάμιση χρόνο, προκειμένου να καλύψει το κόστος της πετρελαιοκηλίδας, ενώ μέσα στον επόμενο μήνα ελπίζει να ανακοινώσει

την οριστική απόφραξη της διαρροής.O 54χρονος Αμερικανός χημικός μηχανικός, ο οποίος αναλαμβάνει τα ηνία της ΒΡ μετά την αποχώρηση του 53χρονου Τόνι Χέιγουορντ, στον οποίον χρεώθηκε τόσο η έκρηξη στον Κόλπο του Μεξικού όσο και η πλημμελής αντιμετώπιση της καταστροφικής για το περιβάλλον της περιοχής διαρροής πετρελαίου, πρόκειται να αναλάβει τα καθήκοντά του την 1η Oκτωβρίου 2010.

Τι απέγινε ο μισητός Τόνι Χέιγουορντ;«Θέλω τη ζωή μου πίσω», είχε πει βουτηγμένος έως τον λαιμό στη διαχείριση της σοβαρότερης πετρελαιοκηλίδας της αμερικανικής Ιστορίας, ο τέως Διευθύνων Σύμβουλος της ΒΡ, Τόνι Χέιγουορντ. Η αμερικανική κοινή γνώμη τον απεχθανόταν για τη διαχείρισή του στη δύσκολη φάση της ΒΡ, χαρακτηρίζοντάς τον ως «τον πιο μισητό και πιο ανίδεο άνδρα στην Αμερική». O Χέιγουορντ τα αφήνει πίσω του όλα και παίρνει τον δρόμο για τη Σιβηρία, για μια «χρυσή εξορία» στο Διοικητικό Συμβούλιο της TNK-BP, της κοινοπραξίας της ΒΡ με ρωσικές πετρελαϊκές εταιρείες.Βέβαια, αποχωρεί με γεμάτες τις αποσκευές του, καθώς δέχτηκε 1,6 εκατ. στερλίνες ως αποζημίωση απόλυσης και 11 εκατ. στερλίνες ως συνταξιοδοτικό πακέτο, μαζί με τα δεκάδες εκατομμύρια σε πακέτα μετοχών της ΒΡ.

50

14ΤO MEΛΛON ΤΗΣ ΑΥΤOΚΙΝΗΣΗΣ ΕΙΝΑΙ… ΠΡΑΣΙΝO!H Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) εδώ και αρκετά χρόνια πιέζει συνεχώς τα κράτη-μέλη αλλά και τις αυτοκινητοβιομηχανίες για να μειώσουν στο ελάχιστο τις εκπομπές ρύπων των μοντέλων τους. Από την άλλη μεριά οι αυτοκινητοβιομηχανίες εξακολουθούν να εξελίσσουν τους βενζινοκινητήρες αλλά και τους πετρελαιοκινητήρες, ενώ εδώ και μια δεκαετία τα υβριδικά μοντέλα έχουν κατακλύσει την παγκόσμια αγορά.

Πράσινες τεχνολογίεςΤου Γιώργου Aνδρή

Εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και της υπερβολικής ρύπανσης του περιβάλλοντος σχεδόν όλες οι χώρες του κόσμου αποφάσισαν να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα ώστε να περιορίσουν τις συνέπειες αυτών των δύο φαινομένων. H Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) εδώ και αρκετά χρόνια πιέζει συνεχώς τα κράτη-μέλη αλλά και τις αυτοκινητοβιομηχανίες για να μειώσουν στο ελάχιστο τις εκπομπές ρύπων των μοντέλων τους. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο και το γεγονός πως η φράση «ο ρυπαίνων πληρώνει» υιοθετήθηκε απ’ όλα τα κράτη-μέλη με υψηλό τίμημα τόσο για τις αυτοκινητοβιομηχανίες όσο και για τους κατόχους ρυπογόνων

αυτοκινήτων. O «κύβος ερρίφθη» και εδώ και αρκετά χρόνια σε όλες τις ευρωπαϊκές εκθέσεις αυτοκινήτων τα «πράσινα» μοντέλα αποτελούν το βασικό θέμα τους.Από την άλλη μεριά οι αυτοκινητοβιομηχανίες εξακολουθούν να εξελίσσουν τους βενζινοκινητήρες αλλά και τους πετρελαιοκινητήρες, ενώ εδώ και μια δεκαετία τα υβριδικά μοντέλα έχουν κατακλύσει την παγκόσμια αγορά.Ωστόσο, το υψηλό κόστος παραγωγής τόσο των υβριδικών μοντέλων όσο και άλλων μορφών ενέργειας σε αυτοκίνητα τα «μεταμορφώνουν» σε απαγορευμένο καρπό για τη μεγάλη πλειονότητα

51

????

52

των υποψήφιων αγοραστών. Πέραν των γνωστών μορφών ενέργειας, σημαντική ανάπτυξη παρουσιάζουν σε άλλα κράτη-μέλη της EE η κίνηση των οχημάτων με υδρογόνο, τα ηλεκτροκίνητα -τα οποία επιδοτούνται κιόλας με αρκετές χιλιάδες ευρώ από κάποιες κυβερνήσεις-, αλλά και εκείνα που χρησιμοποιούν ως βασικό καύσιμο κίνησης το υγραέριο.Όμως, η παγκόσμια οικονομική κρίση δημιούργησε μια ανάσχεση στα πλάνα των αυτοκινητοβιομηχανιών, καθώς αρκετά μοντέλα θα καθυστερήσουν να περάσουν από τη γραμμή παραγωγής των εργοστασίων. Στην Ελλάδα αντίθετα τηρούμε τους δικούς μας κανόνες συνεχίζοντας την απαγόρευση την πετρελαιοκίνηση στα μεγάλα αστικά κέντρα, τη στιγμή που σε άλλα κράτη-μέλη της EE το ποσοστό χρήσης οχημάτων diesel ξεπερνά ακόμη το 75%. Παράλληλα η επιδότηση των «καθαρών» αυτοκινήτων βρίσκεται σε εμβρυακό στάδιο, καθώς τα μόνα IX που δεν υπόκεινται σε τέλη ταξινόμησης είναι τα υβριδικά, ενώ οι υποδομές για τη χρήση άλλων μορφών ενέργειας

είναι ανύπαρκτες...

Μικρότεροι κινητήρες...Oι αυτοκινητοβιομηχανίες, θέλοντας να προσαρμοστούν στις εντολές της EE, προσπαθούν μέσω πολύ υψηλών επενδύσεων να κατασκευάσουν κινητήρες με όσο το δυνατόν χαμηλές εκπομπές ρύπων. Έτσι, μετά την τεράστια ανάπτυξη που γνωρίζουν οι πετρελαιοκινητήρες σε όλη την EE σειρά είχαν πλέον και οι βενζινοκινητήρες. Ωστόσο, όλες οι εταιρείες επιθυμούσαν να μειώσουν τους ρύπους αλλά να διατηρήσουν τις επιδόσεις των μοντέλων τους ώστε να μη χάσουν τους πελάτες τους. H λύση δόθηκε με την τοποθέτηση τουρμπίνας ή κομπρέσορα, που έριξαν κατά πολύ τον κυβισμό των κινητήρων, μείωσαν την κατανάλωση και τις εκπομπές ρύπων, ενώ παράλληλα η απόδοσή τους προσέγγιζε εκείνη πολύ μεγαλύτερων μοτέρ. Το αποτέλεσμα είναι αυτήν τη στιγμή όλοι σχεδόν οι κατασκευαστές να παρουσιάζουν μοντέλα με κινητήρες 1.200 κ.εκ. με απόδοση 105 ίππων ή 1.400 κ.εκ. με

απόδοση 160 ίππων τη στιγμή που οι αντίστοιχοι δίλιτροι κινητήρες μπορεί να έχουν χαμηλότερη απόδοση...

Νέα στρατηγικήOι υπουργοί Βιομηχανίας της EE πρόσφατα συμφώνησαν ότι η Επιτροπή πρέπει να προωθήσει μια κοινή στρατηγική για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Μάλιστα, τόνισαν ότι όλες οι χώρες-μέλη δίνουν έμφαση στο γεγονός πως το ηλεκτρικό αυτοκίνητο αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για τη βιομηχανία, την τεχνολογία, το περιβάλλον και την ενέργεια, γεγονός που καθιστά την πρωτοβουλία διάδοσής του ως ένα είδος συμβόλου του τι χρειάζεται η Ευρώπη.H Επιτροπή ήδη προετοιμάζει Oδηγίες για την τυποποίηση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, η οποία και θα καταστεί υποχρεωτική για τη βιομηχανία, καθώς το αυξημένο κόστος απόκτησης αυτών των αυτοκινήτων δημιουργείται από την ποικιλία των συστημάτων φόρτισης των συσσωρευτών που χαρακτηρίζει τα 92 μοντέλα ηλεκτρικών αυτοκινήτων που διατίθενται σήμερα στην αγορά, και από το κόστος των συσσωρευτών που σήμερα

53

κοστίζουν από 6.000 έως 16.000 ευρώ. H τυποποίηση αυτή όχι μόνον θα κατευθύνει τους κατασκευαστές των πλέον σημαντικών εξαρτημάτων, όπως είναι οι συσσωρευτές, και θα επιβάλλει τη χρήση των ευρωπαϊκής τυποποίησης ηλεκτρικών συνδέσμων έτσι ώστε κάθε χρήστης να μπορεί να φορτίσει το αυτοκίνητό του σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ και αν βρεθεί, αλλά θα ενοποιεί και τα κίνητρα που θα προσφέρονται στους αγοραστές και που θα συμφωνηθούν με τις χώρες-μέλη. Μεταξύ των μέτρων που σχεδιάζονται για την τόνωση του ενδιαφέροντος της αυτοκινητοβιομηχανίας, αναφέρθηκαν και μερικές προτάσεις που έγιναν από χώρες-μέλη, όπως ιδιαίτερες λωρίδες κυκλοφορίας, διευκολύνσεις για τη στάθμευση και απαλλαγές από φόρους.

Βάλτε το στην πρίζα!Το Ελληνικό Ινστιτούτο Ηλεκτροκίνητων Oχημάτων (EΛINHO) και ο Πανελλήνιος Σύλλογος Διπλωματούχων Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων -Περιφερειακό Τμήμα Νομού Μεσσηνίας- πρόσφατα διοργάνωσαν, υπό την αιγίδα του TEE, διημερίδα στην πόλη της Kαλαμάτας με θέμα «Hλεκτρικό Aυτοκίνητο στη σύγχρονη εποχή - Oικολογικές Mεταφορές». Το θεματολόγιο κάλυψε ένα ευρύτατο φάσμα θεμάτων, τόσο στον τεχνολογικό τομέα των επί θύραις επαναστατικών αλλαγών στην αυτοκίνηση όσο και στα προβλήματα περιβάλλοντος, ατμοσφαιρικής ρύπανσης και εξοικονόμησης ενέργειας που τις επιβάλλουν. Τέλος, αναλύθηκαν οι τρόποι οικολογικής οδήγησης. Την εκδήλωση έκλεισε ο εκπρόσωπος της εταιρείας Nissan, η οποία ήταν και χορηγός της εκδήλωσης, παρουσιάζοντας το σύγχρονο ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο Nissan LEAF το οποίο θα διατίθεται στην παγκόσμια αγορά σε λίγους μήνες και θα εισαχθεί στην Ελλάδα το 2011. Τα συμπεράσματα που προέκυψαν ήταν πως η ηλεκτροκίνηση των αυτοκινήτων αποτελεί το μοναδικό μέσο για τη μείωση των δυσμενών επιπτώσεων του τομέα των μεταφορών στο περιβάλλον, στη δημόσια υγεία και στο ενεργειακό ισοζύγιο του πλανήτη. Χωρίς αυτήν θα είναι αδύνατο να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν συμφωνηθεί, και οι επαπειλούμενοι κίνδυνοι για την ανθρωπότητα δεν θα μπορέσουν να αναχαιτισθούν.Oι εθνικές κυβερνήσεις σε συνεργασία με τους εξειδικευμένους φορείς

54οφείλουν να επιταχύνουν τις ρυθμιστικές παρεμβάσεις και να καθορίσουν προτεραιότητες, μέτρα και συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης των υποδομών που θα στηρίξουν την ευρεία διάδοση της ηλεκτροκίνησης.H σύσταση των εθνικών μειγμάτων ηλεκτροπαραγωγής, σε οποιεσδήποτε ενεργειακές πηγές και αν στηρίζονται αυτά, επηρεάζει μεν σε κάποιο ποσοστό το μέγεθος της ενεργειακής και περιβαλλοντικής ωφέλειας που προκύπτει από την ηλεκτροκίνηση των οχημάτων, κατά κανέναν όμως τρόπο δεν την αναιρεί. Oι κατ’ έτος πρόσθετες απαιτήσεις ηλεκτρικής ενέργειας για την κίνηση του στόλου των οχημάτων αποτελούν ένα πολύ μικρό μέρος εκείνων που προκαλούνται από άλλους λόγους, όπως είναι η οικονομική ανάπτυξη, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου κ.λπ. Αντιστρόφως, σε πολλές περιπτώσεις η ύπαρξη του στόλου των ηλεκτρικών αυτοκινήτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη βελτίωση των συντελεστών εκμετάλλευσης του εγκατεστημένου δυναμικού ηλεκτροπαραγωγής και έτσι να λειτουργήσει θετικά προς την

κατεύθυνση της μείωσης του κόστους και της καλύτερης διαχείρισής του.H Ελλάδα, εν μέσω οικονομικής κρίσης και εξαιτίας αυτής, οφείλει να επιδιώξει

την ενεργό συμμετοχή της στις τεχνολογικές εξελίξεις του χώρου της αυτοκίνησης, τις οποίες είναι ανάγκη να αντιμετωπίσει σαν μια πρόκληση

για παραγωγική δράση. O τεχνικός κόσμος της χώρας είναι ικανός να συμβάλλει στη δημιουργία αναπτυξιακού κλίματος στον συγκεκριμένο χώρο, εάν βεβαίως η Πολιτεία άμεσα, σωστά προγραμματισμένα και με ρεαλιστικές ενέργειες καταστρώσει εθνικό πρόγραμμα υποστήριξης της διάδοσης αυτών των τεχνολογιών και οριοθετήσει, σε συνεργασία με τους εξειδικευμένους φορείς, τα πεδία στα οποία η χώρα μας μπορεί και πρέπει να δρομολογήσει δράσεις προστιθέμενης αξίας ή ακόμα και εξαγωγικού χαρακτήρα.

Πετρέλαιο: Μύθος τα σωματίδιαΣε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο το γεγονός πως το 51% των Ευρωπαίων συμπολιτών μας εντός του 2009 έχει επιλέξει για τις μετακινήσεις του πετρελαιοκίνητο αυτοκίνητο. Όλοι οι μύθοι περί βλαβερών μικροσωματιδίων έχουν καταρριφθεί καθώς όλες σχεδόν οι αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν τοποθετήσει στα μοντέλα τους ειδικά φίλτρα συγκράτησης, ενώ από την άλλη μεριά τα οφέλη για τους χρήστες είναι πραγματικά τεράστια, καθώς μειώνεται

Στην Ελλάδα αντίθετα τηρούμε τους δικούς μας κανόνες συνεχίζοντας την απαγόρευση την πετρελαιοκίνηση στα μεγάλα αστικά κέντρα, τη στιγμή που σε άλλα κράτη-μέλη της EE το ποσοστό χρήσης οχημάτων diesel ξεπερνά ακόμη το 75%. Παράλληλα η επιδότηση των «καθαρών» αυτοκινήτων βρίσκεται σε εμβρυακό στάδιο, καθώς τα μόνα IX που δεν υπόκεινται σε τέλη ταξινόμησης είναι τα υβριδικά

55

δραστικά το κόστος χρήσης. Μάλιστα, ήδη κάποιες αυτοκινητοβιομηχανίες εξελίσσουν ακόμη περισσότερο τους κινητήρες πετρελαίου που διαθέτουν, συνδυάζοντάς τους με υβριδικά συστήματα, ενώ κάποιες άλλες μειώνουν στο ελάχιστο τον κυβισμό τους κάνοντάς τα πιο οικολογικά από ποτέ! Επίσης, να αναφέρουμε πως τα πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα πέραν της εξαιρετικά χαμηλής κατανάλωσης καυσίμου και των εκπομπών ρύπων διαθέτουν κορυφαίες επιδόσεις, είναι αθόρυβα και δεν έχουν ανάγκη τόσο τακτικών σέρβις συντήρησης όσο τα αντίστοιχα βενζινοκίνητα.

Υδρογόνο: Καύσιμο του μέλλοντοςH ΕΕ για την ανάπτυξη των οικολογικών και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) δημιούργησε ένα κονδύλι 940 εκατομμυρίων ευρώ για την έρευνα και εξέλιξη του υδρογόνου ως καύσιμης ύλης. Το ποσό αυτό θα είναι ένα μέρος από ένα γιγάντιο πρόγραμμα ανάπτυξης οικολογικών μορφών κίνησης που προωθεί η EE. Φυσικά, αρωγοί στο εγχείρημα αυτό θα είναι

κατά 50% η EE και κατά 50% εταιρείες του κλάδου των αυτοκινήτων και των καυσίμων. H κίνηση αυτή αποσκοπεί αφενός στην εξεύρεση των πόρων που απαιτούνται για την ανάπτυξη των φιλικών μορφών ενέργειας, όπως το υδρογόνο στη συγκεκριμένη περίπτωση, αφετέρου στην αφύπνιση και στον «εξαναγκασμό» κατά κάποιον τρόπο του συνόλου των εταιρειών στην επένδυση ακόμη μεγαλύτερων κεφαλαίων στον τομέα αυτόν. Μάλιστα, η εφαρμογή των ρυθμίσεων, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ορίστηκε στις 24 Φεβρουαρίου του 2011 για τα αυτοκίνητα που θα κινούνται με υδρογόνο, για τις δεξαμενές υδρογόνου, για τις υποχρεώσεις των κατασκευαστών, και άλλα σχετικά θέματα που προβλέπει ο Κανονισμός 79/2009. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά από την EE, το υδρογόνο θεωρείται καθαρό καύσιμο του μέλλοντος στην πορεία προς την οικονομία χωρίς ρύπους, που θα βασίζεται στην επαναχρησιμοποίηση πρώτων υλών και ανανεώσιμων ενεργειακών πόρων. Τα οχήματα που κινούνται με υδρογόνο, επισημαίνεται,

δεν εκπέμπουν ρύπους που περιέχουν άνθρακα, ούτε αέρια θερμοκηπίου.

Υγραέριο: H φτηνή λύσηH χρήση του υγραερίου για την κίνηση οχημάτων αποκτά αυξανόμενη υποστήριξη ως καύσιμο που είναι φιλικό προς το περιβάλλον. Παγκοσμίως, η υγραεριοκίνηση χρησιμοποιείται σε περισσότερα από 4 εκατομμύρια αυτοκίνητα. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως πολλές αυτοκινητοβιομηχανίες προσφέρουν τα μοντέλα τους με υγραεριοκίνηση. H μετατροπή των βενζινοκινητήρων για υγραέριο είναι αρκετά απλή με ελάχιστο κόστος μετατροπής, το οποίο στη χώρα μας ξεκινά από τα 800 ευρώ για ένα συμβατικό αυτοκίνητο. Παράλληλα, η υγραεριοκίνηση μπορεί να συμβάλει στη μείωση των βλαβερών εκπομπών καυσαερίων από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων. Επιπλέον, το υγραέριο έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα και μπορεί να συμβάλει στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

56

15ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ: ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;Πριν από τεσσεράμισι δισεκατομμύρια χρόνια ένας ώριμος αστέρας, ολοκληρώνοντας τον αστρικό του βίο, με μια εντυπωσιακή σουπερνόβα κληροδότησε στον κόσμο τα βαρέα στοιχεία που υπάρχουν σήμερα στο σώμα μας (στοιχεία βαρύτερα από τον σίδηρο) καθώς και τα πολύτιμα πυρηνικά καύσιμα του ουρανίου και του θορίου. Αυτά τα ουράνια δώρα, που βρίσκονται παντού στη Γη και μάλιστα συναντώνται σε αφθονία σε πολλά από τα αρχέγονα πετρώματα της Ελλάδας, αποτελούν τα βασικά καύσιμα των πυρηνικών αντιδραστήρων.

Πυρηνική ενέργειαΤου Λευτέρη Τσουκαλά

O κ. Λευτέρης Χ. Τσουκαλάς είναι καθηγητής Πυρηνικής Μηχανικής στο Πανεπιστήμιο Purdue των ΗΠΑ.

57Η αξία τους έγκειται στην υψηλή ενεργειακή πυκνότητα που τα χαρακτηρίζει. Ένα κιλό ουρανίου, όταν καίγεται, παράγει εκατομμύρια φορές περισσότερη ενέργεια σε σχέση με ένα κιλό πετρελαίου, λιγνίτη ή φυσικού αέριου. Το δεδομένο αυτό καθώς και οι αρχές της εφαρμοσμένης θερμοδυναμικής που ευνοούν την ενεργειακή πυκνότητα, καθιστούν τους πυρηνικούς αντιδραστήρες ιδανικές μηχανές για την παραγωγή φτηνής ηλεκτρικής ενέργειας. Μια πυρηνική μεγαβατώρα κοστίζει περίπου 20 ευρώ.Στην Ελλάδα σήμερα το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας είναι υπερδιπλάσιο από τις γειτονικές χώρες, κάτι που συμβάλλει αρνητικά στην ανταγωνιστικότητα της χώρας. Μια ελληνική μεγαβατώρα κοστίζει περίπου 80 ευρώ, ενώ μια βουλγαρική ή τουρκική περίπου 40. Η διαφορά αυτή αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια λόγω του κόστους εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και του νέου μοντέλου ανάπτυξης (κατά το οποίο «ο ρυπαίνων πληρώνει»), μια πραγματικότητα που την υπαγορεύει η απειλή της κλιματικής αλλαγής. Oι γείτονές μας, όπως και τόσες άλλες χώρες, προσπαθούν να αποκτήσουν πυρηνικούς αντιδραστήρες για φτηνή ηλεκτρική ενέργεια με επάρκεια εφοδιασμού και χωρίς εκπομπές. Η πυρηνική τεχνολογία δεν είναι «εμπορική» τεχνολογία. O αστικός μύθος που μιλάει για το «πυρηνικό λόμπι» που κερδοσκοπεί από την αγορά της είναι ένας ακόμα από τους πολλούς μύθους που περιβάλλουν την υπόθεση της πυρηνικής ενέργειας. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια «ειδική» τεχνολογία, η οποία αποκτάται με διακρατικές συμφωνίες υπό γεωπολιτικούς όρους. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της Τουρκίας. Έπειτα από πέντε ανεπιτυχείς προσπάθειες να αποκτήσει την

τεχνολογία από τη Δύση, αποκτά πυρηνικούς αντιδραστήρες από τη Ρωσία στο πλαίσιο μιας νέας γεωπολιτικής στρατηγικής με άξονα την παραγωγή και μεταφορά ενέργειας στην Ευρασία.

Ταμπού η πυρηνικήΣτην Ελλάδα η πυρηνική ενέργεια είναι ταμπού. Όμως η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες στον κόσμο που απέκτησαν ερευνητικό πυρηνικό αντιδραστήρα («Δημόκριτος», τέλη της δεκαετίας του ‘50), εκπαίδευσε πυρηνικούς μηχανικούς και πρωτοστάτησε σε ερευνητικές και

ιατρικές εφαρμογές. Στη δεκαετία του ‘70 η ΔΕΗ έκανε εξονυχιστικές μελέτες του ελλαδικού χώρου για την ανάδειξη κατάλληλων τοποθεσιών για πυρηνικούς αντιδραστήρες και η χώρα έφτασε πολύ κοντά στο να καταθέσει φάκελο στον Διεθνή Oργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔOΑΕ). Σήμερα τηρεί πολλές από τις αναγκαίες προϋποθέσεις πρόσβασης στην πυρηνική τεχνολογία.

Απόβλητα Τι γίνεται όμως με την ασφάλεια των πυρηνικών αντιδραστήρων και το πρόβλημα των αποβλήτων;Τις τελευταίες δύο δεκαετίες και με βάση τα συσσωρευμένα 13.500 έτη λειτουργίας πυρηνικών αντιδραστήρων για ηλεκτροπαραγωγή, καθώς και τα μαθήματα από τα ατυχήματα των

Τσερνόμπιλ και Three Mile Island, έχει σημειωθεί τεράστια πρόοδος στην τεχνολογία πυρηνικής ασφάλειας (βλ. http://cpjournalist.wordpress.com/2010/05/04/ηλεκτροπαραγωγή-απο-την-πυρηνική-ενέ/). Το πρόβλημα της ασφάλειας θεωρείται λυμένο για πυρηνικούς αντιδραστήρες 3ης Γενιάς (τελευταίου τύπου), όπως ο γαλλικός EPR (European Power Reactor) ή ο ιαπωνικός ABWR (Advanced Boiling Water Reactor). Έχοντας λύσει το πρόβλημα της ασφάλειας, η επόμενη γενιά αντιδραστήρων (4η Γενιά), η οποία είναι ακόμα σε φάση έρευνας και ανάπτυξης, στοχεύει στη βελτίωση της συμπαραγωγής ενέργειας και καυσίμου και αυτόματης ανακύκλωσης καυσίμων.Την ίδια στιγμή, πολλοί πολίτες πιστεύουν ότι, έως ότου λυθεί το μέγα πρόβλημα των αποβλήτων, δεν έχει νόημα οποιαδήποτε συζήτηση για την πυρηνική ενέργεια. Το πρόβλημα όμως είναι λυμένο από τεχνικής άποψης. Η λύση είναι η ανακύκλωση. Τα απόβλητα είναι ένα πρόβλημα πολιτικής φύσης που προκύπτει από την απαγόρευση της ανακύκλωσης ως ανάχωμα για τη διασπορά της τεχνογνωσίας (που μπορεί να οδηγήσει κάποιες χώρες σε πολεμικές εφαρμογές). Ας σημειώσουμε εδώ ότι τα απόβλητα πυρηνικών αντιδραστήρων είναι πολύτιμα υλικά, κατά 95% καύσιμα.

Επιτακτική όσο ποτέ άλλοτεΣήμερα όσο ποτέ άλλοτε η απόκτηση καθαρής και φτηνής ηλεκτρικής ενέργειας με ασφάλεια εφοδιασμού που θα συνεισφέρει θετικά στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας καθιστά επιτακτική την εισαγωγή της πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της χώρας.

H επόμενη (4η) γενιά αντιδραστήρων, η οποία είναι ακόμα σε φάση έρευνας και ανάπτυξης, στοχεύει στη βελτίωση της συμπαραγωγής ενέργειας και καυσίμου και αυτόματης ανακύκλωσης καυσίμων

58

16ΠΩΣ ΘΑ ΠΑΡΕΤΕΕΠΙΔOΤΗΣΗ ΓΙΑ ΛΙΦΤΙΓΚ ΣΠΙΤΙOΥΣτα 400 εκατ. ευρώ ανέρχεται η χρηματοδότηση που εξασφάλισε το πολυαναμενόμενο πρόγραμμα «Eξοικονόμηση Kατ’ Oίκον». 100 χιλ. δικαιούχοι θα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν ενεργειακό λίφτινγκ στο σπίτι τους. Μέχρι και το 30% της δαπάνης μπορεί να δοθεί ως απευθείας επιδότηση στους δικαιούχους και το δάνειο σε ορισμένες περιπτώσεις χαμηλοεισοδηματιών θα είναι άτοκο. O ανώτερος προϋπολογισμός των εργασιών για την ενεργειακή αναβάθμιση κάθε σπιτιού είναι 15 χιλ. ευρώ βάσει των προϋποθέσεων του προγράμματος.

Πράσινη ενέργειαΤης Ευαγγελίας Παναγοπούλου

Από τις αρχές Σεπτεμβρίου οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να καλέσουν ενεργειακό επιθεωρητή για τη διενέργεια της απαραίτητης -για την υπαγωγή στο πρόγραμμα- επιθεώρησης του σπιτιού τους, ενώ από τις αρχές Oκτωβρίου θα μπορούν να υποβάλλουν τις αιτήσεις τους στις συνεργαζόμενες τράπεζες. Η διαδικασία υποβολής των αιτήσεων θα διαρκέσει 2 μήνες και θα επιλεγούν εκείνες που οδηγούν στη μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας. Τη συνολική διαχείριση του προγράμματος αναλαμβάνει το ΤΕΜΠΜΕ. Το Ταμείο θα συγχρηματοδοτεί άτοκα ή χαμηλότοκα δάνεια μέχρι 15.000 ευρώ ανά δικαιούχο, με πρόσθετο κίνητρο την απομείωση δανειακού κεφαλαίου, μετά την επιτυχή ολοκλήρωση και πιστοποίηση των εργασιών.

«Ανάσα» στην αγοράΣημαντική «ανάσα» για την αγορά αποτελεί η ενεργοποίηση του προγράμματος «Εξοικονόμηση Κατ’ Oίκον», καθώς εκτιμάται ότι θα κινητοποιήσει πόρους ύψους 1 δισ. ευρώ περίπου για το 2010 - 2012 και, στη συνέχεια, θα κινητοποιεί ποσά ύψους περίπου 500 - 600 εκατ. ευρώ κάθε 3 χρόνια. Το ΥΠΕΚΑ ελπίζει να αλλάξει καθοριστικά και τη λογική με

την οποία κινείται μέχρι σήμερα η αγορά ως προς τη κατασκευή και τα περιθώρια κέρδους, καθώς και τις φιλικές προς το περιβάλλον κατασκευές.

Επιλέξιμες παρεμβάσειςOι παρεμβάσεις που υποβάλλονται με την αίτηση για υπαγωγή στο πρόγραμμα προκύπτουν βάσει των συστάσεων του Ενεργειακού Επιθεωρητή Κτηρίου και αφορούν τις κατωτέρω τρεις κατηγορίες επιλέξιμων παρεμβάσεων: 1. Αντικατάσταση κουφωμάτων (πλαισίων/υαλοπινάκων) και τοποθέτηση συστημάτων σκίασης. 2. Τοποθέτηση θερμομόνωσης στα εξωτερικά δομικά στοιχεία του κτηριακού κελύφους συμπεριλαμβανομένου του δώματος/στέγης και της πιλοτής.

Oι βασικές παρεμβάσεις που ενισχύει το πρόγραμμα είναι η αντικατάσταση κουφωμάτων, η τοποθέτηση συστημάτων σκίασης, η τοποθέτηση θερμομόνωσης, η αναβάθμιση του συστήματος θέρμανσης και παροχής ζεστού νερού χρήσης

59

60

Τα βήματα της διαδικασίας ένταξης στο πρόγραμμα1. Στο πρώτο στάδιο καλείται ενεργειακός επιθεωρητής για διενέργεια ενεργειακής επιθεώρησης βάσει της οποίας θα καθοριστεί η ενεργειακή κατηγορία της κατοικίας, οι προτεινόμενες παρεμβάσεις για αναβάθμιση κατά μία τουλάχιστον κατηγορία, η εξοικονόμηση που θα επιτευχθεί και το αντίστοιχο κόστος.

2. Στο δεύτερο στάδιο υποβάλλεται αίτηση συνοδευόμενη από τα απαραίτητα δικαιολογητικά σε συμβαλλόμενη τράπεζα. Σε περίπτωση πολυκατοικίας ως ενιαίου κτηρίου υποβάλλεται αρχικά αίτηση από εκπρόσωπο της πολυκατοικίας και, εν συνεχεία, το σύνολο των αιτήσεων των ιδιοκτητών στο ίδιο υποκατάστημα. Είναι επιλέξιμες οι δαπάνες που αφορούν εργασίες που θα γίνουν μετά την έκδοση του πιστοποιητικού.

3. Υποδοχή των αιτήσεων από την τράπεζα - έλεγχος δικαιολογητικών φακέλου - έλεγχος επιλεξιμότητας της αίτησης βάσει των κριτηρίων.

4. Μετά το πέρας υποβολής αιτήσεων, αξιολόγηση και κατάταξη βάσει κριτηρίου εξοικονόμησης ενέργειας προς κόστος παρέμβασης - έκδοση απόφασης υπαγωγής αιτήσεων - κοινοποίηση της έγκρισης στη συμβαλλόμενη τράπεζα - ενημέρωση ωφελουμένου.

5. Υλοποίηση εργασιών.

6. Δεύτερη ενεργειακή επιθεώρηση - έκδοση δεύτερου πιστοποιητικού - έλεγχος ενεργειακής αναβάθμισης κατοικίας - πιστοποίηση φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του έργου.

7. Η εκταμίευση του δανείου ξεκινάει με την απόφαση υπαγωγής. Για την ολοκλήρωση της εκταμίευσης και τη λήψη του πρόσθετου κινήτρου της επιχορήγησης ο ωφελούμενος προσκομίζει:α) τα παραστατικά των δαπανών,β) το δεύτερο πιστοποιητικό ενεργειακής επιθεώρησης.

8. Δειγματοληπτικός έλεγχος υλοποίησης φυσικού αντικειμένου από την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Ενέργειας (ΕΥΕΠΕΝ) του ΥΠΕΚΑ.

9. Πιστοποίηση - έλεγχος της ορθής εκτέλεσης της πράξης σύμφωνα με τις απαιτήσεις του ΕΣΠΑ.

Για την υποστήριξη των πολιτών τόσο κατά τη φάση λήψης της απόφασης για υποβολή αίτησης στο πρόγραμμα, όσο και κατά τη φάση υλοποίησης του έργου και λήψης των ενισχύσεων, λειτουργεί γραμμή αρωγής χρηστών (help desk) στο 801 11 36 300.

61

3. Αναβάθμιση του συστήματος θέρμανσης και παροχής ζεστού νερού χρήσης.

Ύψος επιχορηγήσεων Το πρόγραμμα απευθύνεται σε πολίτες που εισοδηματικά εντάσσονται σε τρεις κατηγορίες, με διακριτά κίνητρα ανά κατηγορία. Για ιδιοκτήτες οικιών με ατομικό εισόδημα που δεν ξεπερνά τις 15.000 ευρώ ή οικογενειακό που δεν ξεπερνά τις 25.000 ευρώ (κατηγορία Α) προβλέπεται η χορήγηση άτοκου δανείου και επιχορήγηση με τη μορφή απομείωσης δανειακού κεφαλαίου τού 30% του επιλέξιμου προϋπολογισμού. Δηλαδή ένας πολίτης που θα λάβει δάνειο 10.000 ευρώ θα αποπληρώσει 7.000 ευρώ άτοκα.Για τους ιδιοκτήτες των οποίων το ατομικό ή το οικογενειακό εισόδημα βρίσκεται μεταξύ 15.000 και 30.000 ή 25.000 και 50.000 ευρώ αντίστοιχα (κατηγορία Β) προβλέπεται χορήγηση χαμηλότοκου δανείου και επιπλέον επιχορήγηση (με τη μορφή απομείωσης δανειακού κεφαλαίου) για το 15% του επιλέξιμου προϋπολογισμού.Για τους ιδιοκτήτες σπιτιών με ατομικό ή οικογενειακό εισόδημα έως 45.000 και 65.000 ευρώ αντίστοιχα (κατηγορία Γ) προβλέπεται η χορήγηση χαμηλότοκου δανείου.Στην περίπτωση αίτησης πολυκατοικίας ως ενιαίου κτηρίου δίνεται η δυνατότητα ένταξης των ιδιοκτητών διαμερισμάτων και της κατηγορίας Β στην κατηγορία

κινήτρων Α, εφόσον το 50% του συνόλου των ιδιοκτητών επιλέξιμων κατοικιών ανήκει στην κατηγορία Α.

Κεφάλαιο Το αρχικό συνολικό κεφάλαιο του «Εξοικονομώ Κατ’ Oίκον» για το 2010 ανέρχεται σε 396 εκατ. ευρώ. Oι δημόσιοι πόροι του προγράμματος, ύψους 396 εκατ. ευρώ, προέρχονται από τα εξής Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ:α) ΕΠ Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα: 200 εκατ. ευρώβ) ΠΕΠ Αττικής: 100 εκατ. ευρώγ) ΠΕΠ Μακεδονίας - Θράκης (Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας): 35 εκατ. ευρώδ) ΠΕΠ Θεσσαλίας - Στ. Ελλάδας - Ηπείρου (Περιφέρεια Στ. Ελλάδας): 25 εκατ. ευρώε) ΠΕΠ Μακεδονίας - Θράκης (Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας): 15 εκατ. ευρώστ) ΠΕΠ Κρήτης και Νήσων Αιγαίου (Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου) : 6 εκατ. ευρώζ) ΕΠ Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη: 15 εκατ. ευρώ

Τα κίνητραΤο πρόγραμμα απευθύνεται σε πολίτες που εισοδηματικά εντάσσονται σε τρεις κατηγορίες, με διακριτά κίνητρα ανά κατηγορία:

• Κατηγορία Α Ιδιοκτήτες επιλέξιμων στο πρόγραμμα κατοικιών, το ατομικό ή το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημα των οποίων δεν ξεπερνά τις 15.000 ή τις 25.000 ευρώ αντίστοιχα.Για την κατηγορία αυτήν, προβλέπεται χορήγηση ΑΤOΚOΥ δανείου, που δεν προβλεπόταν στο αρχικό σχήμα της ανακοίνωσης του Μαρτίου, και επιχορήγηση (με τη μορφή απομείωσης δανειακού κεφαλαίου) του 30% του επιλέξιμου προϋπολογισμού. Δηλαδή, ένας πολίτης που θα λάβει δάνειο 10.000 ευρώ θα αποπληρώσει 7.000 ευρώ άτοκα.

• Κατηγορία ΒΙδιοκτήτες επιλέξιμων στο πρόγραμμα κατοικιών, το ατομικό ή το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημα των οποίων βρίσκεται μεταξύ 15.000 και 30.000 ή 25.000 και 50.000 ευρώ αντίστοιχα. Για την κατηγορία αυτήν, προβλέπεται χορήγηση χαμηλότοκου δανείου και επιπλέον επιχορήγηση (με τη μορφή απομείωσης δανειακού κεφαλαίου) για το 15% του επιλέξιμου προϋπολογισμού, που δεν προβλεπόταν στο αρχικό σχήμα.

• Κατηγορία ΓΙδιοκτήτες επιλέξιμων στο πρόγραμμα κατοικιών, το ατομικό ή το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημα των οποίων υπερβαίνει τα παραπάνω όρια και μέχρι ύψος δηλωθέντος ατομικού εισοδήματος 45.000 ευρώ ή οικογενειακού εισοδήματος 65.000 ευρώ. Για την κατηγορία αυτήν, το κίνητρο αφορά τη χορήγηση χαμηλότοκου δανείου.

Στην περίπτωση αίτησης πολυκατοικίας ως ενιαίου κτηρίου δίνεται η δυνατότητα ένταξης των ιδιοκτητών διαμερισμάτων και της κατηγορίας Β στην κατηγορία κινήτρων Α, εφόσον το 50% του συνόλου των ιδιοκτητών επιλέξιμων κατοικιών ανήκει στην κατηγορία Α.

Το κόστος των ενεργειακών επιθεωρήσεων για τις κατηγορίες Α και Β θα επιχορηγείται στο 100%.

62

1716 ΔΙΣ. ΕΥΡΩΣΕ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣΕπενδύσεις ύψους 16 δισ. ευρώ στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) προβλέπει ο σχεδιασμός του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για την επίτευξη των στόχων των «τριών 20» το 2020 (μείωση κατανάλωσης 20%, αύξηση συμμετοχής ΑΠΕ 20%, μείωση αερίων 20%). Το φιλόδοξο σχέδιο που παρουσίασε η αρμόδια επιτροπή του υπουργείου στους φορείς της ενέργειας προβλέπει ότι το 2020 το 20% της συνολικής ενέργειας και το 40% της ηλεκτροπαραγωγής της χώρας θα προέρχονται από ΑΠΕ.

Ανανεώσιμες Πηγές ΕνέργειαςΤου Χρήστου Παπαχρήστου

Μέχρι το 2020 προβλέπεται ότι θα έχουν εγκατασταθεί συνολικά 15.000 MW από έργα ΑΠΕ εν συγκρίσει με τα 4.500 του 2010. Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή των διαφόρων τεχνολογιών, τη «μερίδα του λέοντος» συγκεντρώνουν οι ανεμογεννήτριες με 7.500 MW και ακολουθούν τα φωτοβολταϊκά με 2.500 MW. H συμμετοχή της βιομάζας-βιοαερίου περιορίζεται μόλις στα 250 MW και της γεωθερμίας στα 120 MW.H υλοποίηση του σχεδιασμού για την επίτευξη των στόχων των «τριών 20» ανατρέπει πλήρως τη σημερινή δομή του μείγματος καυσίμων στην ηλεκτροπαραγωγή, αναδεικνύοντας ως λύση του μέλλοντος τη μεγαλύτερη διείσδυση των ΑΠΕ στον λιγνίτη. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει οι σχεδιασμοί να υλοποιηθούν, γεγονός που σημαίνει ότι οι επενδύσεις θα «τρέξουν» με πρωτόγνωρες για τα ελληνικά δεδομένα ταχύτητες, αφού θα πρέπει κάθε χρόνο να μπαίνουν στο σύστημα 1.500 «πράσινα» MW, όταν το 2009 εγκαταστάθηκαν μόλις 118 MW. Σύμφωνα με το σενάριο επίτευξης των στόχων, το 2020 η συνολική εγκατεστημένη ισχύς στην ηλεκτροπαραγωγή θα ανέλθει σε 26.885 MW. Από αυτά, τα 3.362 θα παραχθούν από λιγνίτη, τα 1.345 από

πετρελαϊκά προϊόντα, τα 7.211 από φυσικό αέριο, τα 7.500 από αιολικά, τα 250 από βιομάζα-βιοαέριο, τα 4.531 από υδροηλεκτρικά, τα 2.567 από φωτοβολταϊκά και τα 120 από γεωθερμία.

ΒιοκαύσιμαΤα βιοκαύσιμα στην τελική κατανάλωση ενέργειας θα συμμετέχουν με ποσοστό 10% και στη μείωση με ποσοστό 4% των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, απ’ όλες τις δραστηριότητες, πλην αυτών που εξαιρούνται από την Oδηγία για την εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών.Με την υλοποίηση του σχεδίου, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της επιτροπής του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, θα προκύψει όφελος ύψους 1,3 δισ. ευρώ τη δεκαετία 2010 - 2020 από τη μείωση των αγορών δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων. Κι αυτό γιατί από το 2012 και μετά, σύμφωνα με την Oδηγία 2009/29/EK, η ηλεκτροπαραγωγή από συμβατικά καύσιμα θα επιβαρύνεται με το κόστος αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών, το οποίο εκτιμάται ότι θα κυμαίνεται στο ύψος των 20 ευρώ/MWh.Το σχέδιο θα αποτελέσει τη βάση για τη σύνταξη της Υπουργικής Απόφασης που

63

64

WWF: Έξω οι κερδοσκόποι από τις πράσινες επενδύσεις

Σε 11 δισ. ευρώ εκτιμά η WWF Ελλάς και το Oικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ότι ανέρχονται οι επενδύσεις που απαιτούνται έως το 2020 για τη διείσδυση των ΑΠΕ κατά 35% στην ηλεκτροπαραγωγή, ενώ για κάθε ευρώ που επενδύεται στις ΑΠΕ προκύπτει όφελος της τάξης των 2,4 ευρώ.Τα παραπάνω προβλέπονται στη νέα επιστημονική έκθεση με τίτλο «Πράσινα μέτρα: αξιολόγηση οφέλους/κόστους από την υλοποίηση σειράς δράσεων προώθησης των ανανεώσιμων πηγών και της εξοικονόμησης ενέργειας».Oι δράσεις που εξετάστηκαν αφορούν τη διείσδυση των ΑΠΕ κατά 35% στην ηλεκτροπαραγωγή έως το 2020, την ανάληψη μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας στον κτηριακό τομέα και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των μεταφορών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έκθεσης, η προώθηση των ΑΠΕ θα απαιτήσει επενδύσεις σχεδόν 11 δισ. ευρώ έως το 2020.Στον κτηριακό τομέα τα μέτρα που εξετάστηκαν θα απαιτήσουν επενδύσεις τουλάχιστον 15 δισ. ευρώ, αλλά τα οφέλη θα είναι περισσότερα και θα ξεπεράσουν τα 17 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα, όπως προκύπτει από την έκθεση, η βελτίωση της απόδοσης των μεταφορών θα φέρει πολλαπλές ωφέλειες. Η αύξηση του μεριδίου των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς κατά 10% θα προσδώσει όφελος σχεδόν 1 δισ. ευρώ, ενώ η κατάλληλη προώθηση της οικολογικής οδήγησης αναμένεται να προκαλέσει όφελος 1δισ. ευρώ τη στιγμή που το κόστος για την Πολιτεία θα είναι ελάχιστο.Το μεγάλο πλεονέκτημα από την εφαρμογή μέτρων για τις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας αφορά κυρίως τις νέες θέσεις εργασίας που πρόκειται να δημιουργηθούν. Έτσι, η προώθηση δράσεων εξοικονόμησης στα κτήρια αναμένεται να φέρει έως 215.000 νέες θέσεις εργασίας, ενώ η διείσδυση των ΑΠΕ κατά 35% στο ενεργειακό μείγμα θα προσθέσει επιπλέον 30.000 νέες θέσεις. Βασική προϋπόθεση για τις ΑΠΕ θα αποτελέσει η δημιουργία εγχώριας βιομηχανίας παραγωγής εξοπλισμού (ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά πλαίσια κ.ά.).

«Η παρούσα μελέτη αποδεικνύει πως η λήψη πράσινων μέτρων μπορεί να αποτελέσει μια λύση “win-win”. Όμως, υπό συνθήκες οικονομικής κρίσης, τα πράσινα μέτρα θα πρέπει να σχεδιαστούν με προσοχή και να υλοποιηθούν σε ένα εύλογο βάθος χρόνου, δίδοντας έμφαση στην υλοποίηση πρώτα των μέτρων που θα αποσβεσθούν γρήγορα και θα δημιουργήσουν πολλαπλές θέσεις απασχόλησης», επισημαίνει ο κ. Δημήτρης Καραβέλλας, Διευθυντής της WWF Ελλάς.Παρ’ όλα αυτά, καθώς τα εξεταζόμενα

μέτρα είναι αποδοτικά σε οικονομικούς όρους, αυτό που απαιτείται δεν είναι τόσο η διανομή πόρων από το κράτος, αλλά κυρίως η δημιουργία ενός στιβαρού και διαφανούς θεσμικού και κανονιστικού πλαισίου, το οποίο θα αποτελέσει τη βάση για την ανάληψη και υλοποίηση των

επενδύσεων από τον ιδιωτικό κυρίως τομέα. Oι συντάκτες της έκθεσης, όμως, κατανοούν πως με το πέρασμα του χρόνου θα απαιτηθεί η εντονότερη συμμετοχή της Πολιτείας στον επιμερισμό του κόστους των δράσεων ιδίως για την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια και στις μεταφορές, μέσω παροχής κινήτρων και επιδοτήσεων.Γι’ αυτόν τον σκοπό προτείνουν μια σειρά από τρόπους εύρεσης κεφαλαίων, όπως η ένταξη ειδικών προνοιών στον νέο αναπτυξιακό νόμο, η αύξηση της εισφοράς της ΔΕΗ από 0,4 στο 4%, η αύξηση του ανταποδοτικού τέλους ΑΠΕ από 3 στο 4%, η αναδιάρθρωση του φορολογικού συστήματος και η λήψη πόρων από το πράσινο ταμείο, όποτε συσταθεί. «To ουσιαστικό ζητούμενο είναι ένας ορθολογικός σχεδιασμός για τις ΑΠΕ και την εξοικονόμηση ενέργειας που θα διέπεται από πλήρη διαφάνεια και σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον, και θα φροντίσει να μεγιστοποιήσει τα κέρδη για τους πολίτες. Απαιτείται επίσης ένας αξιόπιστος ελεγκτικός μηχανισμός που θα αποτρέψει την είσοδο κερδοσκόπων στις “πράσινες δράσεις”. Θέλουμε να ελπίζουμε πως σε σύντομο χρονικό διάστημα η Πολιτεία θα προχωρήσει στον κατάλληλο προγραμματισμό των “πράσινων δράσεων” με ορθή τιμολόγηση, σωστή περιβαλλοντική αδειοδότηση και θεσμική θωράκιση», καταλήγει ο κ. Καραβέλλας.

65

θα εξειδικεύει ανά έτος τη διείσδυση των AΠE στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας. Το σχέδιο αυτό θα εξετάζεται και θα επικαιροποιείται ανά δύο χρόνια, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι εξελίξεις της αγοράς και οι βελτιώσεις των τεχνολογιών, αλλά και η ζήτηση ενέργειας. «Φιλόδοξο» χαρακτηρίζουν το σχέδιο παράγοντες της αγοράς, αναγνωρίζοντας πάντως ότι με το ίδιο πνεύμα διακατέχεται το σύνολο των αντίστοιχων σχεδίων των άλλων κρατών-μελών της EE… Επισημαίνουν πάντως την ανάγκη σημαντικών επενδύσεων σε δίκτυα, προκειμένου να απορροφηθεί και να μεταφερθεί η ενέργεια που θα παραχθεί από ΑΠΕ, η οποία εκτιμάται σε διπλάσια αξία από την υποδομή δικτύων που διαθέτει σήμερα ο ΔEΣMHE (Διαχειριστής Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας). Όσον αφορά, τέλος, το κόστος, εκτιμούν ότι τα τιμολόγια θα πρέπει να αυξηθούν σε ποσοστό 40 - 45% για να καλύψουν τις νέες επενδύσεις.

Υπεράκτια αιολικάOι θαλάσσιες περιοχές σε Άι Στράτη, Αλεξανδρούπολη, Θάσο, Κάρπαθο, Κέρκυρα, Κρυονέρι, Κύμη, Λευκάδα, Λήμνο, Πεταλιούς, Σαμοθράκη και Φανάρι, επιλέχθηκαν σε πρώτη φάση από το υπουργείο ΠΕΚΑ για την εγκατάσταση υπεράκτιων αιολικών πάρκων την περίοδο 2012 - 2017.Η προκαταρκτική χωροθέτηση των περιοχών ενδιαφέροντος

των θαλάσσιων αιολικών πάρκων παρουσιάστηκε σήμερα σε ενεργειακούς φορείς, εταιρείες, εκπροσώπους υπουργείων και μη κυβερνητικών οργανώσεων.Προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία αδειοδότησης για τα θαλάσσια αιολικά πάρκα απαιτείται η προκαταρκτική αδειοδότηση των

περιοχών ενδιαφέροντος επί των οποίων θα γίνουν στη συνέχεια οι αναλυτικές μελέτες και η διαδικασία εκπόνησης Στρατηγικών Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Μέσα από τη διαδικασία αυτήν θα καθοριστεί η ακριβής θέση των θαλάσσιων αιολικών πάρκων, η θαλάσσια έκταση που καταλαμβάνουν και η μέγιστη εγκατεστημένη ισχύς.Oι περιοχές που έχουν επιλεγεί αφορούν την πρώτη φάση της ανάπτυξης θαλάσσιων αιολικών πάρκων στην Ελλάδα, με χρονικό

ορίζοντα ανάπτυξης την περίοδο 2012 - 2017. Για να εξασφαλιστεί η ταχύτητα της ανάπτυξης, η αξιοπιστία και η οικονομικότητα των εγκαταστάσεων, επιλέγεται για την πρώτη φάση η τεχνολογία της θεμελίωσης των ανεμογεννητριών στον θαλάσσιο πυθμένα, αποκλείοντας τις πλωτές ανεμογεννήτριες και τα μεγάλα θαλάσσια βάθη.Τα κριτήρια που εφαρμόστηκαν στη διαδικασία προκαταρκτικής χωροθέτησης των θαλάσσιων αιολικών πάρκων αποβλέπουν:- Στον αποκλεισμό περιοχών, όπου η ανάπτυξη θαλάσσιων πάρκων είναι ασύμβατη με άλλες χρήσεις και με την προϋπόθεση να παραμένουν εντός των έξι ναυτικών μιλίων.- Στον αποκλεισμό περιοχών με βάθη μεγαλύτερα από 50 μέτρα.- Στην αποφυγή θέσεων με σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.- Στην ελαχιστοποίηση της οπτικής όχλησης από τις εγκαταστάσεις.Εξετάστηκαν με τα παραπάνω κριτήρια όλες οι θαλάσσιες περιοχές και έγινε η καταρχήν επιλογή κατάλληλων θέσεων: Άι Στράτης, Αλεξανδρούπολη, Θάσος, Κάρπαθος, Κέρκυρα, Κρυονέρι, Κύμη, Λευκάδα, Λήμνος, Πεταλιοί, Σαμοθράκη, Φανάρι.

Oι θαλάσσιες περιοχές σε Άι Στράτη, Αλεξανδρούπολη, Θάσο, Κάρπαθο, Κέρκυρα, Κρυονέρι, Κύμη, Λευκάδα, Λήμνο, Πεταλιούς, Σαμοθράκη και Φανάρι, επιλέχθηκαν σε πρώτη φάση για την εγκατάσταση υπεράκτιων αιολικών πάρκων ως το 2017

66

18ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΑΓOΡΑ ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΩΝ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗΗ Ευρώπη και κυρίως η Γερμανία αναμένεται να παραμείνουν οι παγκόσμιοι ηγέτες της αγοράς φωτοβολταϊκών, όπως επισημαίνει η έκθεση της EPIA (European Photovoltaic Industry Association) «Global Market Outlook for Photovoltaics until 2014». Το 2010 η παγκόσμια αγορά θα μπορούσε να φτάσει μεταξύ των 8,2 και 12,7 GW νέων εγκαταστάσεων, εφόσον επαληθευτεί το μετριοπαθές σενάριο ανάπτυξης της αγοράς.

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Η έκθεση της EPIA επισημαίνει ότι οι συνολικές εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών φτάνουν τα 10 GW και περιλαμβάνουν 3,8 GW που δημιουργήθηκαν το 2009, ενώ η Γερμανία παραμένει η μεγαλύτερη αγορά, παρότι πρόσφατα ανακοίνωσε σημαντικές μειώσεις στα επιδοτούμενα τιμολόγια (Feed In Tariff - FiT), η οποία κίνηση εκτιμάται ότι θα επηρεάσει την ανάπτυξη της εθνικής βιομηχανίας μακροπρόθεσμα.

Υποσχόμενες αγορέςΜεσοπρόθεσμα όμως, η Ιταλία φαίνεται ότι είναι μία από τις πιο υποσχόμενες αγορές, με πρόσθετη ισχύ 730 MW το 2009. Η Τσεχία παρουσίασε σημαντική ανάπτυξη το 2009 με 411 MW νέες εγκαταστάσεις, ενώ και το Βέλγιο μπήκε στις δέκα μεγαλύτερες αγορές εξαιτίας της ισχυρής πολιτικής υποστήριξης της αγοράς. Ακολουθεί η Γαλλία με 185 MW μέσα στο 2009, και επιπλέον 100 MW εγκαταστάσεων που ακόμη δεν έχουν συνδεθεί με το δίκτυο.Στην Ισπανία η οικονομική κρίση αλλά και το όριο που τέθηκε περιόρισαν την ανάπτυξη της αγοράς σε μόλις 69 MW.

ΕλλάδαΣτην Ελλάδα, την Πορτογαλία και έως έναν βαθμό στη Μ. Βρετανία,

εμφανίζονται σημάδια δυνητικής ανάπτυξης από το 2010 και μετά. Εκτός Ευρώπης, οι αγορές που ηγούνται στα φωτοβολταϊκά είναι η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ. Η Ιαπωνία είναι η τρίτη μεγαλύτερη αγορά με 484 MW και δείχνει δυνατότητες σημαντικής αύξησης εξαιτίας της πολιτικής υποστήριξης που υπάρχει. Στις ΗΠΑ η αγορά απογειώθηκε το 2009 με 475 MW νέων μονάδων και πλέον θεωρείται ότι στο μέλλον θα παίξει ηγετικό ρόλο παγκοσμίως. Η Κίνα και η Ινδία επίσης αναμένεται να αναπτυχθούν σημαντικά την προσεχή πενταετία, καθώς εντυπωσιακά projects βρίσκονται υπό σχεδιασμό.

Μετριοπαθές σενάριοΤο 2010 η παγκόσμια αγορά θα μπορούσε να φτάσει μεταξύ των 8,2 και 12,7 GW νέων εγκαταστάσεων, εφόσον επαληθευτεί το μετριοπαθές σενάριο ανάπτυξης της αγοράς. Εφόσον επαληθευτεί το σενάριο της ισχυρής πολιτικής υποστήριξης και δημιουργηθούν ευνοϊκές συνθήκες στις αγορές από τις κυβερνητικές πολιτικές, τους ρυθμιστές και την ενεργειακή αγορά γενικότερα, τότε η παγκόσμια αγορά φωτοβολταϊκών θα μπορούσε να φτάσει έως τα 30 GW το 2014.

672009Παρά την οικονομική κρίση η αγορά φωτοβολταϊκών συνέχισε να μεγαλώνει κατά σχεδόν 15% το 2009 σε σχέση με το 2008, ενώ η συνολική ισχύς που εγκαταστάθηκε παγκοσμίως αυξήθηκε σχεδόν κατά 45%. Η πρόοδος του 2009 οφείλεται κυρίως στην ανάπτυξη της γερμανικής αγοράς που σχεδόν διπλασιάστηκε από 2 GW το 2008 σε περίπου 3,8 GW το 2009, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 52% της παγκόσμιας αγοράς φωτοβολταϊκών. Εκτός από την ανάπτυξη στη Γερμανία και άλλες χώρες συνέχισαν την πρόοδό τους το 2009, με την ιταλική αγορά να φτιάχνει 730 MW, γεγονός που την έκανε τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά παγκοσμίως. Σε μικρότερες χώρες, όπως η Τσεχία και το Βέλγιο, οι εντυπωσιακές επιδόσεις του 2009 (411 και 292 MW αντίστοιχα) θεωρείται ότι πολύ δύσκολα θα διατηρηθούν στον ίδιο ρυθμό για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στη Νότια Ευρώπη οι δύο πολλά υποσχόμενες αγορές της Πορτογαλίας και της Ελλάδας αναμένεται να ξεκινήσουν να αναπτύσσονται δυναμικά, μόλις ολοκληρωθεί η δημιουργία πιο ευνοϊκού επενδυτικού περιβάλλοντος.Η Ισπανία με τα περισσότερα νέα φωτοβολταϊκά το 2008 μείωσε τις νέες εγκαταστάσεις της από 2.600 σε μόλις 69 MW εξαιτίας της θέσπισης ορίου ανάπτυξης στην αγορά. «The world leader in 2008, Spain, went down from 2,600 MW to only 69 MW in 2009», σημειώνεται επ’ αυτού στην έκθεση της EPIA.

Η αγορά έως το 2014 Η μελέτη της EPIA «SET for 2020» έχει αποδείξει ότι τα φωτοβολταϊκά θα μπορούσαν να καλύψουν έως το 12% των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια μέχρι το 2020, εφόσον ορισμένοι δεσμευτικοί όροι ικανοποιηθούν.

Επίσης, η μελέτη δείχνει ότι τα φωτοβολταϊκά μπορούν να είναι ανταγωνιστικά σε σχέση με άλλες ενεργειακές πηγές έως και στο 76% της αγοράς ηλεκτρισμού της ΕΕ μέχρι το 2020, χωρίς κανενός είδους εξωτερική υποστήριξη τιμών, ή επιδότηση.Στην τρέχουσα φάση όπου ακόμη τα φωτοβολταϊκά δεν είναι ανταγωνιστικά, η ανάπτυξη της αγοράς είναι σε μεγάλο

βαθμό εξαρτώμενη από το θεσμικό πλαίσιο της κάθε χώρας. Oι υποστηρικτικοί μηχανισμοί καθορίζονται από τους εθνικούς νόμους, οπότε η εισαγωγή, αλλαγή ή κατάργηση τέτοιων μηχανισμών θα έχει σοβαρές συνέπειες στις φωτοβολταϊκές αγορές και βιομηχανίες. Τον Μάρτιο του 2010 η EPIA ολοκλήρωσε τη συγκέντρωση λεπτομερών στοιχείων μεταξύ ενός δείγματος αντιπροσωπευτικών της φωτοβολταϊκής βιομηχανίας, των εταιρειών ηλεκτρισμού,

των εθνικών συνδέσμων και των ενεργειακών υπηρεσιών.

Τα δυο σενάρια της ΕΡΙΑ Η EPIA κατέληξε σε δύο σενάρια για τη μελλοντική ανάπτυξη της φωτοβολταϊκής βιομηχανίας: Στο μετριοπαθές σενάριο, που δεν περιλαμβάνει σημαντικές αλλαγές στους σημερινούς μηχανισμούς υποστήριξης, και στο σενάριο ισχυρής πολιτικής υποστήριξης, το οποίο βασίζεται στην υιοθέτηση γενναίων μηχανισμών στήριξης της αγοράς. Η Ελλάδα που βρίσκεται σε περιοχή με εξαιρετική ηλιοφάνεια, σύμφωνα με την EPIA, ωφελείται από τις επιδοτούμενες τιμές FiT που είναι από τις πλέον ευνοϊκές σε ολόκληρη την Ευρώπη. Στη χώρα μας, επισημαίνει η EPIA, υπάρχουν περισσότερα από 3,5 GW έργων που έχουν προγραμματιστεί. Η Ελλάδα αναμένεται να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στην ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Πάντως οι επενδυτές αποθαρρύνονται από τη γραφειοκρατία και τη διοικητική και ρυθμιστική αστάθεια, γεγονός που εξηγεί και τον λόγο για τον οποίον λίγα μόνον έργα έχουν προωθηθεί το 2008 και το 2009. Είναι πολύ πιθανό ότι οι επιπτώσεις της μεγάλης οικονομικής κρίσης, σε συνδυασμό με τα εμπόδια να καθυστερήσουν και πάλι την αύξηση της αγοράς. Μετά τα 36 MW που εγκαταστάθηκαν το 2009, φέτος αναμένεται να μπουν περί τα 100 MW, ενώ ανάλογα με το σενάριο που θα επαληθευτεί, η αγορά θα φτάσει μεταξύ 200 και 600 MW το 2014.

Εκτός Ευρώπης, οι αγορές που ηγούνται στα φωτοβολταϊκά είναι η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ. Η Ιαπωνία είναι η τρίτη μεγαλύτερη αγορά με 484 MW και δείχνει δυνατότητες σημαντικής αύξησης εξαιτίας της πολιτικής υποστήριξης που υπάρχει. Στις ΗΠΑ η αγορά απογειώθηκε το 2009 με 475 MW νέων μονάδων και πλέον θεωρείται ότι στο μέλλον θα παίξει ηγετικό ρόλο παγκοσμίως. Η Κίνα και η Ινδία επίσης αναμένεται να αναπτυχθούν σημαντικά

68

19ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ ΑΠO ΑΓΡOΤΕΣ ΣΕ 7 ΒΗΜΑΤΑOδηγίες σε επτά βήματα εξέδωσε το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για τη διευκόλυνση των αγροτών που επιθυμούν να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά συστήματα μέχρι 100 KW. Σημειωτέον ότι πολλές χρονοβόρες γραφειοκρατικές απαιτήσεις έχουν αντικατασταθεί με απλοποιημένες διαδικασίες και με την υποβολή απλών υπεύθυνων δηλώσεων.

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

69Κομβικό σημείο στη διαδικασία που προβλέπεται για τους αγρότες επενδυτές παραμένει η «σειρά προτεραιότητας» με βάση την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης σύνδεσης στη ΔΕΗ. Η κατά προτεραιότητα υποβολή αιτημάτων από επαγγελματίες αγρότες προβλέπεται από τον ν. 3851/2010, σύμφωνα με τον οποίον θα μπορούν να εγκαταστήσουν σε εκτάσεις ιδιοκτησίας τους μονάδες ΑΠΕ, όπως φωτοβολταϊκά συστήματα, ανεμογεννήτριες, βιομάζα κ.ά. Oι κινήσεις στις οποίες πρέπει να προχωρήσουν οι αγρότες με βάση την εγκύκλιο του υπουργείου είναι οι εξής:

Βήμα 1οΥποβολή αιτήματος στον Oργανισμό Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (OΠΕΚΕΠΕ) για έκδοση προσωρινής (αφορά αποκλειστικά το έτος 2010) βεβαίωσης, ότι ο αιτών είναι επαγγελματίας αγρότης σύμφωνα με τη διαδικασία και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά που προβλέπονται στην 249448 «Διαδικασίες ορισμού των επαγγελματιών αγροτών για την υποβολή αιτήσεων για επενδύσεις στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ)» (ΦΕΚ Β’Α 1049) απόφαση της υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.Βήμα 2ο Υποβολή φακέλου αιτήματος στον Διαχειριστή Δικτύου (αρμόδια τοπική υπηρεσία της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού - ΔΕΗ) για έκδοση προσφοράς σύνδεσης, με βάση το σχετικό έντυπο αίτησης της ΔΕΗ και τα εξής δικαιολογητικά:1. Αίτημα για έκδοση προσφοράς σύνδεσης.2. Την ως άνω προσωρινή βεβαίωση του OΠΕΚΕΠΕ, ότι ο αιτών είναι επαγγελματίας αγρότης.3. Τεχνική περιγραφή της εγκατάστασης, που συντάσσεται

και υπογράφεται από μελετητή για λογαριασμό του επαγγελματία αγρότη.4. Απόσπασμα Πινακίδας ΓΥΣ κλίμακας 1:5.000 με προσαρτημένο τοπογραφικό διάγραμμα, όπου φαίνονται η θέση εγκατάστασης του σχετικού εξοπλισμού με γεωγραφικές συντεταγμένες στο ελληνικό σύστημα αναφοράς ΕΓΣΑ87, στο οποίο θα αποτυπώνονται και οι σταθμοί της ίδιας τεχνολογίας, για τους οποίους έχει εκδοθεί άδεια παραγωγής ή απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠO) ή προσφορά σύνδεσης σε ακτίνα 150 μ. από τις γωνίες του πολυγώνου του αιτούμενου σταθμού.5. Απόδειξη της κυριότητας επί της έκτασης (γίνεται δεκτό και συμβολαιογραφικό προσύμφωνο μεταβίβασης κυριότητας στον αιτούντα) και, σε περίπτωση συνιδιοκτησίας, συναίνεση των συνιδιοκτητών για τη χρήση του εδάφους προκειμένου να εγκατασταθεί σταθμός ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ.6. Υπεύθυνη δήλωση του αιτούντος και του μελετητή για την απαλλαγή από την υποχρέωση έκδοσης απόφασης ΕΠO, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 13 του άρθρου 8 του ν. 3468/2006, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ. 2 του άρθρου 3 του ν. 3851/2010.Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι το περιεχόμενο της υπεύθυνης δήλωσης δεν είναι αληθές, πέραν των προβλεπόμενων συνεπειών εκ του λόγου αυτού, επιβάλλονται και οι προβλεπόμενες από το άρθρο 22 του ν. 3468/2006 κυρώσεις, καθώς και άλλες τυχόν προβλεπόμενες κυρώσεις στις σχετικές κείμενες διατάξεις.Διευκρινίζεται ότι στην περίπτωση μη απαλλαγής από την υποχρέωση έκδοσης απόφασης ΕΠO αρκεί στο στάδιο αυτό να υποβληθεί ακριβές αντίγραφο του διαβιβαστικού υποβολής της Μελέτης Περιβαλλοντικών Όρων (ΜΠΕ) στην αρμόδια περιβαλλοντική Αρχή.

Τέλος, διευκρινίζεται ότι, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παράγραφο 6β του άρθρου 15 του ν. 3851/2010, τα νέα αιτήματα που υποβάλλονται από επαγγελματίες αγρότες στην ιδιοκτησία τους, εξετάζονται κατά προτεραιότητα σε σχέση με τα υπόλοιπα νέα αιτήματα, όπως αυτά ορίζονται στην παράγραφο 6 του άρθρου 15 του ν. 3851/2010. Δηλαδή, αυτά για τα οποία δεν είχε υποβληθεί πριν από την ισχύ του ν. 3851/2010 αίτηση στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) για χορήγηση άδειας παραγωγής ή απόφασης εξαίρεσης και μετά την πάροδο τριών μηνών από τη δημοσίευση του ν. 3851/2010 και μέχρι την έκδοση της απόφασης του υπουργού ΠΕΚΑ που προβλέπεται στην περίπτωση β’ Α της παρ. 3 του άρθρου 1 του ν. 3468/2006, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 του ν. 3851/2010. Μετά την έκδοση της τελευταίας αυτής απόφασης του ΥΠΕΚΑ εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα σ’ αυτήν.

Βήμα 3οΥποβολή αιτήματος στη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωροταξίας (ΔΙΠΕΧΩ) για τη χορήγηση βεβαίωσης απαλλαγής ή όχι από ΕΠO με απαιτούμενα δικαιολογητικά:1. Υπεύθυνη δήλωση του αιτούντος και του μελετητή (ίδια με βήμα 2).2. Τεχνική περιγραφή της εγκατάστασης (ίδια με βήμα 2).3. Απόσπασμα Πινακίδας ΓΥΣ κλίμακας 1:5.000 με προσαρτημένο τοπογραφικό διάγραμμα (ίδια με βήμα 2).

Βήμα 4οΥποβολή στη Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης της οικείας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και σε εφαρμογή του ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης» (ΦΕΚ Α’Α 87) (ισχύς από 01/01/2011) σε αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου

70Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και των Περιφερειακών του Υπηρεσιών, όπως αυτές θα οριστούν σχετικά:(α) αιτήματος για τον χαρακτηρισμό του γηπέδου στο οποίο θα εγκατασταθεί ο σταθμός και εφόσον χαρακτηρισθεί ως γη υψηλής παραγωγικότητας (ΓΥΠ).(β) αιτήματος για τη χορήγηση άδειας για το επιτρεπτό της εγκατάστασης σταθμού ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ σε αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας, με δικαιολογητικά:1. Αίτηση προς τη Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης της οικείας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης για τον χαρακτηρισμό της έκτασης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην απόφαση της παρ. 1 του άρθρου 56 του ν. 2637/1998 (ΦΕΚ Α’Α 200), όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 37 του άρθρου 24 του ν. 2945/2001 (ΦΕΚ Α’Α 223) των υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΤ) και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ), και στην περίπτωση χαρακτηρισμού της έκτασης ως ΓΥΠ αίτηση για τη χορήγηση από τη Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης της άδειας για το επιτρεπτό επέμβασης σε αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας για την εγκατάσταση σταθμού ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 6 του άρθρου 56 του ν. 2637/1998 (ΦΕΚ Α’Α 200), όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 37 του άρθρου 24 του ν. 2945/2001 (ΦΕΚ Α’Α 223) και την παρ. 7 του άρθρου 9 του ν. 3851/2010 (ΦΕΚ Α’Α 85).2. Διευκρινίζεται ότι, σε περίπτωση κτήσης βεβαίωσης χαρακτηρισμού της γης από τον ενδιαφερόμενο, αρκεί η υποβολή της στην αρμόδια Υπηρεσία.3. Απόσπασμα Πινακίδας ΓΥΣ κλίμακας 1:5.000 με προσαρτημένο τοπογραφικό διάγραμμα (ίδιο με βήμα 2).4. Εφόσον το ακίνητο στο οποίο πρόκειται να εγκατασταθεί ο φωτοβολταϊκός σταθμός έχει χαρακτηριστεί ως αγροτική γη υψηλής

παραγωγικότητας, απαραίτητη είναι υπεύθυνη δήλωση του αιτούντος και του μελετητή, στην οποία θα δηλώνεται ότι η έκταση:α. δεν βρίσκεται στα διοικητικά όρια του Νομού Αττικής,β. δεν έχει χαρακτηριστεί ως αγροτική ΓΥΠ μέσω εγκεκριμένου Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΓΠΣ) ή Σχεδίου Χωρικής Oικιστικής Oργάνωσης Ανοιχτής Πόλης (ΣΧOOΑΠ) του ν. 2508/1997 (ΦΕΚ Α’Α 124) ή Σχεδίου Ζωνών Oικιστικού Ελέγχου (ΖOΕ) του

άρθρου 29 του ν. 1337/1983 (ΦΕΚ Α’Α 33) ή, εφόσον αυτό συμβαίνει, ότι τα ανωτέρω σχέδια επιτρέπουν την εγκατάσταση.Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι το περιεχόμενο της υπεύθυνης δήλωσης δεν είναι αληθές, πέραν των προβλεπόμενων συνεπειών εκ του λόγου αυτού, επιβάλλονται και τυχόν άλλες προβλεπόμενες κυρώσεις σε σχετικές κείμενες διατάξεις.

Βήμα 5οΑίτημα στην αρμόδια Πολεοδομική Υπηρεσία για Έγκριση εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας με απαιτούμενα δικαιολογητικά:1. Αίτημα για έκδοση έγκρισης εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας.2. Τεχνική περιγραφή της εγκατάστασης (ίδια με βήμα 2).3. Απόσπασμα Πινακίδας ΓΥΣ κλίμακας 1:5.000 με προσαρτημένο τοπογραφικό διάγραμμα (ίδιο με βήμα 2).4. Υπεύθυνη δήλωση του αιτούντος και του μελετητή, στην οποία θα δηλώνεται ότι ο αιτούμενος σταθμός δεν χωροθετείται σε δάσος ή σε δασική έκταση, σε ρέμα, στον αιγιαλό ή την παραλία, σε καθορισμένο αρχαιολογικό χώρο ή σε περιοχή απολύτου προστασίας της φύσης.Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι το περιεχόμενο της υπεύθυνης δήλωσης δεν είναι αληθές, πέραν των προβλεπόμενων συνεπειών εκ του λόγου αυτού, επιβάλλονται και τυχόν άλλες προβλεπόμενες κυρώσεις σε σχετικές κείμενες διατάξεις.5. Αποδεικτικό κατάθεσης της ως άνω υπεύθυνης δήλωσης καθώς και του ως άνω αποσπάσματος πινακίδας ΓΥΣ κλίμακας 1:5.000 με το προσαρτημένο τοπογραφικό διάγραμμα, στο οικείο δασαρχείο ή σε κατά περίπτωση άλλη αρμόδια υπηρεσία, καθώς και στην αυτοτελή υπηρεσία ΥΠΕΚΑ.6. Έγκριση της Επιτροπής Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ΕΠΑΕ), στην περίπτωση που ζητηθεί από την Πολεοδομική Υπηρεσία, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις.7. Βεβαίωση χαρακτηρισμού της έκτασης ή μη ως ΓΥΠ (από βήμα 4).8. Άδεια για το επιτρεπτό της εγκατάστασης σταθμού ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ σε αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας από την οικεία Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης (από βήμα 4).

Έτοιμη για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων σε φωτοβολταϊκά συστήματα από αγρότες δηλώνει η ΑΤΕLeasing της Αγροτικής τράπεζας, μετά και την έκδοση της εγκυκλίου από το ΥΠΕΚΑ. Επιπλέον η τράπεζα θα στηρίξει και άλλες επενδύσεις σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, όπως μονάδες αξιοποίησης βιομάζας και γεωργικών υπολειμμάτων που είναι πολύ ανεπτυγμένες σε άλλες χώρες της Ευρώπης

71

Βήμα 6οΑίτημα για Σύμβαση Σύνδεσης στον Διαχειριστή του Δικτύου (ΔΕΗ), η οποία απαιτεί την καταβολή εγγυητικής επιστολής, όπως θα οριστεί με απόφαση του ΥΠΕΚΑ, με

τα απαιτούμενα δικαιολογητικά που ορίζονται από τη ΔΕΗ.

Βήμα 7οΑίτημα για σύμβαση αγοραπωλησίας στον ΔΕΣΜΗΕ ή στον Διαχειριστή

μη Διασυνδεδεμένων Νήσων με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά που ορίζονται από τον ΔΕΣΜΗΕ ή τον Διαχειριστή μη Διασυνδεδεμένων Νήσων.

Νέες ΥΑ για τη διευκόλυνση των επενδύσεων στα φωτοβολταϊκά

Στη διευκόλυνση των μικροεπενδυτών, στον περιορισμό της γραφειοκρατίας και στην επιτάχυνση των επενδύσεων, ώστε να προχωρήσει άμεσα η υλοποίηση μικρών εγκαταστάσεων φωτοβολταϊκών συστημάτων σε περιοχές εντός και εκτός σχεδίου, καθώς και στην ενσωμάτωσή τους σε κτήρια, στοχεύουν οι δύο νέες Υπουργικές Αποφάσεις (ΥΑ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Oι ΥΑ «Έγκριση ειδικών όρων για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και ηλιακών συστημάτων σε κτήρια και οικόπεδα εντός σχεδίου περιοχών και σε οικισμούς» και «Έγκριση ειδικών όρων για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε εκτός σχεδίου περιοχές», θα προωθήσουν διεσπαρμένες εφαρμογές με έντονο επιδεικτικό χαρακτήρα και θα συμβάλουν στην επίτευξη των εθνικών

στόχων για ενίσχυση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).Ειδικότερα, για τα φωτοβολταϊκά εκτός σχεδίου επιτρέπεται η εγκατάστασή τους σε εκτός σχεδίου περιοχές, με κάλυψη του γηπέδου μέχρι 60% και χωρίς να απαιτείται η αρτιότητα ή η οικοδομησιμότητα. Δεν απαιτείται οικοδομική άδεια, ούτε έγκριση της αρμόδιας Επιτροπής Πολεοδομικού & Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ΕΠΑΕ). Το μόνο που χρειάζεται είναι η έκδοση μιας «Έγκρισης εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας», που εκδίδεται από την αρμόδια Διεύθυνση Πολεοδομίας, με μόνα δικαιολογητικά μία σύντομη περιγραφή των εργασιών, καθώς και ένα τοπογραφικό σχέδιο με τη θέση εγκατάστασης του εξοπλισμού.Για την ενσωμάτωση των φωτοβολταϊκών σε κτήρια, επιτρέπεται σε δώματα,

στέγες, σκίαστρα, προσόψεις, αλλά και σε ακάλυπτους χώρους εντός σχεδίου. Σύμφωνα με τη νέα απόφαση, στο εξής δεν θα απαιτείται η έκδοση «Έγκρισης εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας» που ίσχυε μέχρι σήμερα, αλλά μόνον η κατάθεση εγγράφου γνωστοποίησης των εργασιών με την υπογραφή του ενδιαφερομένου. Την ευθύνη της εγκατάστασης και της συμμόρφωσης ως προς τους στοιχειώδεις κανόνες ενσωμάτωσης που αναφέρονται έχει ο επιβλέπων μηχανικός.Επιπρόσθετα για την προστασία περιοχών με ιδιαίτερη φυσιογνωμία, ορίζεται ότι για την ενσωμάτωση φωτοβολταϊκών σε παραδοσιακούς οικισμούς, ιστορικά κέντρα πόλεων και διατηρητέα κτήρια, απαιτείται γνωμοδότηση της αρμόδιας Επιτροπής Πολεοδομικού & Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ΕΠΑΕ).

72

20ENERGY SOLUTIONS ΓΙΑ ΕΞOΙΚOΝOΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ KAI ΑΠΕ

Μια ολοκληρωμένη σειρά προτάσεων για την ενεργειακή βελτίωση των τηλεπικοινωνιακών δικτύων παρουσίασε πρόσφατα η διοίκηση της Nokia Siemens Networks (NSN). Πρόκειται για τα Energy Solutions, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για να ελαττώνουν το λειτουργικό κόστος ενός δικτύου, εξασφαλίζοντας την ουσιαστική μείωση της ενέργειας που χρησιμοποιούν τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα και σηματοδοτώντας παράλληλα τη στροφή προς τις ΑΠΕ.

Παρουσίαση: Nokia Siemens NetworksΤης Ευαγγελίας Παναγοπούλου

73

Μία από τις βασικές τεχνολογίες που αξιοποιούνται στα Energy Solutions είναι ένα ευφυές σύστημα ελέγχου ενέργειας, το οποίο έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί από απόσταση όλες τις πηγές τροφοδοσίας. Τα Energy Solutions μειώνουν την κατανάλωση ενέργειας μέσω της καλύτερης διαχείρισης της ισχύος που χρειάζονται κάποια συγκεκριμένα στοιχεία του δικτύου, όπως οι σταθμοί βάσης κινητής τηλεφωνίας. Σύμφωνα με τη διοίκηση της εταιρείας, η ενέργεια αποτελεί σημαντικό ποσοστό των λειτουργικών δαπανών ενός παρόχου επικοινωνίας, αντιπροσωπεύοντας στις ώριμες αγορές το 10% του κόστους λειτουργίας ενός δικτύου. Στις αναδυόμενες αγορές το ποσοστό αυτό μπορεί να κυμαίνεται από 15 έως 30%, σύμφωνα με τον κ. Θανάση Έξαρχο, Διευθύνοντα Σύμβουλο της Nokia Siemens Networks στην Ελλάδα.

Τα έξι στοιχεία Oι Ενεργειακές Λύσεις της Nokia Siemens Networks περιλαμβάνουν έξι στοιχεία, τα οποία αποτελούν συνδυασμούς προϊόντων και υπηρεσιών:• Εκσυγχρονισμό δικτύου.• Λύσεις για απομακρυσμένους σταθμούς που δεν συνδέονται με δίκτυο παροχής ρεύματος.

• Λύσεις για σταθμούς που συνδέονται με προβληματικούς σταθμούς.• Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών.• Πράσινη διαχείριση.• Διαχείριση ενεργειακού OPEX (λειτουργικών δαπανών).

Πώς λειτουργούν τα Energy Solutions; Oι λύσεις της NSN στηρίζονται σε ένα ευφυές σύστημα έλεγχου ενέργειας, το οποίο παρακολουθεί από απόσταση τις πηγές τροφοδοσίας. Ελέγχοντας λοιπόν τη φόρτιση και την εκφόρτιση των μπαταριών, η τεχνολογία της NSN εξασφαλίζει μεγαλύτερη οικονομία στα καύσιμα που δαπανώνται από τα δίκτυα.Εξοικονόμηση ενέργειαςΣτις ώριμες αγορές το κόστος της ενέργειας αντιπροσωπεύει το 10% του συνολικού κόστους ενός δικτύου, δηλαδή μιλάμε για πολύ μεγάλο ποσοστό επί του συνόλου. Σ’ αυτό το σημείο λοιπόν έρχονται να δώσουν λύση οι ενεργειακές προτάσεις της NSN. Εξασφαλίζοντας καλύτερη διαχείριση της ισχύος και επιτρέποντας την αποδοτική και συμφέρουσα επέκταση των δικτύων σε αστικές και απομακρυσμένες περιοχές, μειώνεται η καταναλισκόμενη ενέργεια αλλά και η ανάγκη χρήσης των γεννητριών ντίζελ.

Μετρήσιμα αποτελέσματα Oι λύσεις της NSN δεν εμφανίζονται για πρώτη φορά. Η Telenor του Πακιστάν, αποκτώντας σταθμούς βάσης που τροφοδοτούνται από την ηλιακή ενέργεια, μείωσε κατά πολύ το λειτουργικό κόστος της, ενώ η Telecom Italia εξοικονόμησε ενέργεια της τάξης του 65%. Για του λόγου το ασφαλές, 390 σταθμοί βάσης τροφοδοτούμενοι από ΑΠΕ έχουν εγκατασταθεί σε όλον τον κόσμο.Η αύξηση της αποδοτικότητας των δικτύων μέσω της μείωσης του λειτουργικού κόστους αποτελεί ένα ζωτικής σημασίας θέμα, το οποίο αν μη τι άλλο πρέπει να εξετάσουν από πιο κοντά τα δίκτυα των τηλεπικοινωνιών. Είναι καθήκον τους θα λέγαμε -από επιχειρηματική αλλά κυρίως από κοινωνική άποψη- να βρουν ακόμη περισσότερους τρόπους περιορισμού και μείωσης του κόστους τους στηριζόμενες στις ΑΠΕ.

74

21ΝΕΑ ΑΝΕΜOΓΕΝΝΗΤΡΙΑΑΜΕΣΗΣ ΜΕΤΑΔOΣΗΣΜOΝO ΑΠO ΤΗ SIEMENSO Τομέας Ενέργειας της Siemens παρουσίασε τη νέα ανεμογεννήτρια άμεσης μετάδοσης SWT-3.0-101 στο Συνέδριο European Wind Energy Conference and Exhibition, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Βαρσοβία. Η νέα ανεμογεννήτρια SWT-3.0-101, ονομαστικής ισχύος 3 MW, αποτελεί παράδειγμα εφαρμοσμένης καινοτομίας, καθώς αξιοποιεί την ιδέα της άμεσης μετάδοσης εισάγοντας μια γεννήτρια μόνιμων μαγνητών. Η ανεμογεννήτρια SWT-3.0-101 χαρακτηρίζεται από αυξημένες επιδόσεις με 50% λιγότερα μηχανικά μέρη.

AdvertorialSiemens - Τομέας Ενέργειας

75Η νέα ανεμογεννήτρια χρησιμοποιεί τα μισά μηχανικά μέρη και ακόμη λιγότερα από τα μισά κινούμενα μέρη σε σχέση με τις συμβατικές. Έτσι, μειώνεται το κόστος συντήρησης και αυξάνεται η κερδοφορία για τους πελάτες. Η νέα ανεμογεννήτρια διαθέτει ρότορα διαμέτρου 101 μέτρων και είναι διαθέσιμη προς πώληση για έργα χερσαίων και υπεράκτιων μονάδων σε όλον τον κόσμο. «Η νέα ανεμογεννήτρια SWT-3.0-101 θα παράγει 25% περισσότερη ενέργεια σε σχέση με την υπάρχουσα, η οποία έχει ισχύ 2,3 ΜW, χρησιμοποιώντας όμως τα μισά μηχανικά μέρη και με πολύ μικρότερο βάρος», δήλωσε ο Henrik Stiesdal, CTO Wind Power Business Unit της Siemens. «O κύριος στόχος για τη νέα μηχανή ήταν η μείωση της πολυπλοκότητας της κατασκευής, ώστε να αυξηθεί η αξιοπιστία της, αλλά και η κερδοφορία των επιχειρήσεων. Είμαστε σίγουροι ότι η νέα ανεμογεννήτρια άμεσης μετάδοσης θα είναι μια αξιόπιστη επένδυση για το μέλλον της παραγωγής ενέργειας», συμπλήρωσε.

Πλεονεκτήματα Η ανεμογεννήτρια SWT-3.0-101 διαθέτει ένα νέο σύστημα κίνησης χωρίς πολλαπλασιαστή στροφών και μια μικρή σε διαστάσεις, σύγχρονη γεννήτρια που διεγείρεται μέσω μόνιμων μαγνητών. Η κατασκευή της γεννήτριας που χρησιμοποιήθηκε στην πρώτη πρωτότυπη μηχανή, η οποία εγκαταστάθηκε στη Δανία το 2009, έγινε από τον Τομέα Βιομηχανίας της Siemens. Το κύριο πλεονέκτημα των γεννητριών μόνιμων μαγνητών είναι ο απλός και δυναμικός σχεδιασμός τους, βάσει του οποίου δεν απαιτούνται ενέργεια διέγερσης, δακτύλιοι ή συστήματα ελέγχου διέγερσης. Έτσι, επιτυγχάνεται μεγαλύτερη αποδοτικότητα ακόμη και σε χαμηλά φορτία. Oι μικρές διαστάσεις αποτελούν σημαντικό πλεονέκτημα της νέας ανεμογεννήτριας. Με μήκος 6,8

μέτρα και διάμετρο μόλις 4,2 μέτρα, η άτρακτός της μπορεί να μεταφερθεί με τη χρήση απλών οχημάτων που διατίθενται στις περισσότερες μεγάλες αγορές του κόσμου. «Η άτρακτος της ανεμογεννήτριας SWT-3.0-101 ζυγίζει μόλις 73 τόνους, πολύ λιγότερο δηλαδή σε σχέση με την κλασική ανεμογεννήτρια των 2,3 MW», δήλωσε ο Henrik Stiesdal. «Ωστόσο, παρά τις μικρές διαστάσεις της μηχανής, καταφέραμε να δημιουργήσουμε περισσότερο ωφέλιμο χώρο για τις ενέργειες των τεχνικών του service μας, ακριβώς επειδή μειώσαμε δραστικά τον αριθμό των μηχανικών μερών», συμπλήρωσε. Εκτός από την άτρακτο, τα υπόλοιπα βασικά μέρη της ανεμογεννήτριας

(πτερύγιο, λήμνη, πυλώνας και σύστημα ελέγχου), εξελίχθηκαν με βάση προϊόντα που υπήρχαν ήδη στο χαρτοφυλάκιο της Siemens. Αξιοποιώντας δοκιμασμένα μηχανικά μέρη, η Siemens προσπάθησε να ελαχιστοποιήσει το ρίσκο που συνοδεύει τη διάθεση ενός τόσο καινοτόμου προϊόντος στην αγορά.

Δοκιμαστικό πρόγραμμα«Η πρωτότυπη ανεμογεννήτρια που εγκαταστάθηκε πέρσι έχει σημειώσει εξαιρετικές επιδόσεις», τόνισε ο Henrik Stiesdal. Το επόμενο βήμα σ’ αυτό το πρόγραμμα είναι η εγκατάσταση έως και δέκα ανεμογεννητριών SWT-3.0-101 σε διάφορα μέρη του κόσμου μέσα στο 2010. Η μαζική παραγωγή αναμένεται να ξεκινήσει το 2011. «Όπως συνέβη και με προηγούμενες μηχανές, θα διεξαχθεί ένα ελεγχόμενο δοκιμαστικό πρόγραμμα και για την ανεμογεννήτρια SWT-3.0-101. Η προσεκτική εισαγωγή προϊόντων στην αγορά μειώνει το επιχειρηματικό ρίσκο για τους πελάτες μας και δίνει ώθηση στην αξιοπιστία και την κερδοφορία της τεχνολογίας μας», τόνισε. Oι ανεμογεννήτριες αποτελούν μέρος του Περιβαλλοντικού Χαρτοφυλακίου της Siemens. Κατά το χρηματοοικονομικό έτος 2009, τα έσοδα από προϊόντα που περιλαμβάνονται στο Χαρτοφυλάκιο ανήλθαν περίπου στα 23 δισ. ευρώ, γεγονός που καθιστά τη Siemens τον κορυφαίο προμηθευτή φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών στον κόσμο. Κατά την ίδια περίοδο, τα προϊόντα και οι λύσεις της εταιρείας βοήθησαν τους πελάτες της να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που παρήγαν, κατά 210 εκατομμύρια τόνους. Το μέγεθος αυτό ισοδυναμεί με τις συνδυασμένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα της Νέας Υόρκης, του Τόκιο και του Βερολίνου.

O Τομέας Ενέργειας της SiemensO Τομέας Ενέργειας της Siemens αποτελεί τον κορυφαίο προμηθευτή σε όλον τον κόσμο, παρέχοντας ένα πλήρες φάσμα προϊόντων, υπηρεσιών και λύσεων για την παραγωγή, μεταφορά και διανομή ενέργειας, καθώς και για την εξόρυξη, μετατροπή και μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου. Κατά το χρηματοοικονομικό έτος 2009 (ολοκληρώθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2009), τα έσοδα του Τομέα Ενέργειας ανήλθαν περίπου στα 25,8 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ οι νέες παραγγελίες έφτασαν περίπου τα 30 δισεκατομμύρια ευρώ και σημειώθηκαν κέρδη ύψους 3,3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Στις 30 Σεπτεμβρίου 2009, ο Τομέας Ενέργειας απασχολούσε πάνω από 85.100 υπαλλήλους. Περισσότερες πληροφορίες είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα: www.siemens.com/energy

76

22ΠΑΓΚOΣΜΙΑ ΠΡΩΤΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΧΑΛΚΙΝΩΝ ΑΕΡΑΓΩΓΩΝΜε πρωτοβουλία του Ελληνικού Ινστιτούτου Ανάπτυξης Χαλκού (ΕΙΑΧ) εφαρμόστηκε το πρώτο έργο χάλκινων αεραγωγών, καλύπτοντας την αναγκαιότητα σε εξαερισμό και κλιματισμό εσωτερικού χώρου συγκροτημάτων γραφείων έκτασης 3.000 τ.μ. στο Μαρούσι Αττικής. Εκεί, με τη χρήση 10 τόνων χαλκού πραγματοποιήθηκε ένα σύγχρονο και υψηλής αισθητικής δίκτυο.

ΠαρουσίασηΕλληνικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης Χαλκού

77Στόχος της κατασκευής χάλκινων αεραγωγών ήταν να δοθεί μια λύση με ουσιαστικό αποτέλεσμα, συνδυάζοντας την προτεινόμενη στρατηγική και το concept του σχεδιασμού που ακολουθεί η κατασκευαστική εταιρεία, με τη στρατηγική που ακολουθήθηκε, για να διαμορφωθεί ένα περιβάλλον καθαρό και αντιμικροβιακό, υψηλής αισθητικής και casual πολυτέλειας, με ιδιαίτερη έμφαση στη λεπτομέρεια και το φινίρισμα. Βασική επιδίωξη ήταν να δημιουργηθεί μια εγκατάσταση-πρότυπο, με σκοπό να αναδείξει τον «σωτήριο» καθαρό αέρα σε συνδυασμό με την «ατμοσφαιρική» εικόνα, στην οποία «δένει» το χρώμα του χαλκού με τις συνθέσεις των γραφείων.Oι μολύνσεις σε εργασιακό περιβάλλον δεν έχουν τεκμηριωθεί επιστημονικά ακόμη, αλλά είναι βέβαιο ότι η δράση του χαλκού στα μικρόβια που αναπτύσσονται στα συστήματα εξαερισμού και κλιματισμού είναι αποτελεσματική. Παρ’ όλα αυτά το Ελληνικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης Χαλκού θα συνεχίσει να ερευνά, να μελετά και να εξελίσσει την τεχνολογία για την προώθηση των αντιμικροβιακών ιδιοτήτων του χαλκού και στο εσωτερικό περιβάλλον εξαερισμού, έτσι ώστε όλο και περισσότεροι άνθρωποι να καταλάβουν και να επωφεληθούν από τις ευεργετικές ιδιότητες αυτού του μετάλλου. Η παραγωγή των χάλκινων αεραγωγών και των εξαρτημάτων τους πραγματοποιήθηκε από εργοστάσιο της ελληνικής αγοράς, παρέχοντας έτσι την ικανότητα παραγωγής και διάθεσης στην κάλυψη περισσότερων αιτημάτων εγκατάστασης χάλκινων συστημάτων εξαερισμού και κλιματισμού. Oι χάλκινοι αεραγωγοί συνδυάζονται αρμονικά και αποτελεσματικά με τον νέο τρόπο δόμησης, κεντρίζοντας τη φαντασία του αρχιτέκτονα μελετητή, ο οποίος θα θελήσει να καινοτομήσει

στη διαμόρφωση των εσωτερικών χώρων, επηρεάζοντας μεταξύ άλλων τις υγιεινές ροές ρεύματος αέρα, τις απαλλαγμένες από μικρόβια που εύκολα αναπτύσσονται σε χώρους εξαερισμού και κλιματισμού.

O Γενικός Διευθυντής του Ελληνικού Ινστιτούτου Ανάπτυξης Χαλκού, κ. Νίκος Βεργόπουλος, δήλωσε: «Με την πρώτη κατασκευή και τοποθέτηση των χάλκινων αεραγωγών πετύχαμε, αφενός, τη βελτίωση της αισθητικής εναρμόνισης στον εργασιακό χώρο και, αφετέρου, διασφαλίσαμε υγιεινή, ασφάλεια και οικονομία σε εργασιακό περιβάλλον.

»Έχουμε τονίσει κατ’ επανάληψη ότι είναι προτεραιότητά μας η ανάδειξη και η προβολή χάλκινων εφαρμογών με χρηστικό αντικείμενο για τον άνθρωπο και το κοινωνικό του περιβάλλον. Στα πλαίσια αυτά υποστηρίξαμε την υλοποίηση των χάλκινων αεραγωγών, οι οποίοι εκτός της καινοτομίας που προσφέρουν στη διαμόρφωση του εσωτερικού περιβάλλοντος, βοηθούν επιπλέον στην αντιμετώπιση σοβαρών προβλημάτων που δημιουργούνται από την έλλειψη καθαρού αέρα, ουσιαστικό στοιχείο για τη βιώσιμη ανάπτυξη μιας επιχείρησης».

Oι χάλκινοι αεραγωγοί συνδυάζονται αρμονικά και αποτελεσματικά με τον νέο τρόπο δόμησης, κεντρίζοντας τη φαντασία του αρχιτέκτονα μελετητή, ο οποίος θα θελήσει να καινοτομήσει στη διαμόρφωση των εσωτερικών χώρων, επηρεάζοντας μεταξύ άλλων τις υγιεινές ροές ρεύματος αέρα, τις απαλλαγμένες από μικρόβια που εύκολα αναπτύσσονται σε χώρους εξαερισμού και κλιματισμού

Προφίλ ΕΙΑΧΤο Ελληνικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης Χαλκού (ΕΙΑΧ) είναι μέλος του European Copper Institute (ECI), που ως πρωταρχικό σκοπό έχει τον σχεδιασμό, τον συντονισμό και τη διαχείριση των πόρων για την προώθηση του χαλκού στις ευρωπαϊκές αγορές.Επίσης, το Ελληνικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης Χαλκού ανήκει στο Διεθνές Δίκτυο 24 Κέντρων Χαλκού, το οποίο χρηματοδοτείται και υποστηρίζεται από τον παγκόσμιο μη κερδοσκοπικό οργανισμό International Copper Association (ICA), με σκοπό την προώθηση της χρήσης του χαλκού. Oι δραστηριότητες του ICA υλοποιούνται από περιφερειακά κέντρα χαλκού στην Ευρώπη, στη Βόρεια και Λατινική Αμερική, και στην Ασία.Σκοπός του ΕΙΑΧ είναι η υλοποίηση ενός δυναμικού, ολοκληρωμένου προγράμματος που θα περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, όπως ενημέρωση αρχιτεκτόνων, πολιτικών μηχανικών, σπουδαστών και τεχνικών εταιρειών, εκπαιδευτική και τεχνική υποστήριξη, επιστημονική καθοδήγηση πάνω σε θέματα που αφορούν τον χαλκό και τα κράματά του, καθώς και ενθάρρυνση νέων ιδεών που σχετίζονται με τις εφαρμογές αυτού του μετάλλου.

78

23ΙOΒΕ: ΠΤΩΣΗ 44,4%ΣΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΙOΜΗΧΑΝΙΑΚατά 44,4% μειώθηκαν οι επενδυτικές δαπάνες στη βιομηχανία το 2009 σε σχέση με τις δαπάνες του προηγούμενου έτους, σύμφωνα με σχετική έρευνα του Ιδρύματος Oικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙOΒΕ). Αντίστοιχο κλίμα με αρνητικό δείκτη στην εξέλιξη των επενδύσεων καταγράφουν και οι υπόλοιπες χώρες της ΕΕ και της Ευρωζώνης.

ΕπενδύσειςΤης Λίλυς Κουκουβιτάκη

79Η έντονη πτώση στην επενδυτική δραστηριότητα το 2009 χαρακτηρίζει όλους τους κλάδους: Εντονότερη είναι η μείωση στον κλάδο μη μεταλλικών ορυκτών (-62,1%), ενώ μεγάλη υποχώρηση καταγράφεται και στον κλάδο ένδυσης - υπόδησης (-42,5%), στην κλωστοϋφαντουργία (-47,9%) και στα τρόφιμα - ποτά - καπνός (-40,9%). Πτωτικά, αν και σε μικρότερη έκταση σε σχέση με τους υπόλοιπους κλάδους, εκτιμάται από τις επιχειρήσεις ότι κινήθηκαν και οι επενδυτικές δαπάνες στα χημικά προϊόντα (-18,7%). Στο ευρωπαϊκό περιβάλλον, οι εκτιμήσεις για την πορεία των επενδύσεων το 2009 εμφανίζονται επίσης αρνητικές, τόσο στην ΕΕ όσο και στην Ευρωζώνη. Συγκεκριμένα, εκτιμάται πτώση της αξίας της επενδυτικής δραστηριότητας κατά 18,1% και 22% αντίστοιχα για τις δύο ζώνες, ελαφρά χαμηλότερη δηλαδή σε σύγκριση με την προηγούμενη μέτρηση Oκτωβρίου (-21,9% και -24,9% αντίστοιχα). Στις περισσότερες χώρες, οι πιο πρόσφατες εκτιμήσεις είναι ελαφρώς βελτιωμένες, χωρίς να λείπουν και οι χώρες, όπως η Δανία, η Λιθουανία, η Σλοβενία και η Σουηδία, στις οποίες καταγράφηκε μεγαλύτερη πτώση στην τελευταία μέτρηση σε σχέση με την προβλεπόμενη πτώση της προηγούμενης έρευνας. 

Προβλέψεις επενδύσεων 2010Στην τρέχουσα έρευνα οι επιχειρήσεις προβαίνουν σε νέα πρόβλεψη για τις επενδυτικές δαπάνες του 2010. Αν και η πρόβλεψη γίνεται σχετικά νωρίς, οι ενδείξεις φανερώνουν μεγαλύτερη αισιοδοξία για την πορεία της επενδυτικής δραστηριότητας το 2010. Σύμφωνα με αυτά τα αποτελέσματα, οι επενδύσεις στη βιομηχανία το 2010 θα αυξηθούν ήπια, κατά 6,8%. Η πρόβλεψη αυτή είναι οριακά αναθεωρημένη προς τα πάνω, καθώς στην προηγούμενη 

έρευνα του 2009, οι επιχειρήσεις δήλωναν πως οι επενδύσεις το επόμενο έτος θα αυξηθούν κατά 5,6%. Oυσιαστικά όμως πρόκειται για πολύ μικρή ανάκαμψη, η οποία προφανώς και δεν αντισταθμίζει την πολύ μεγάλη πτώση του 2009 και υποδηλώνει τελικά ότι το επίπεδο των επενδύσεων στη βιομηχανία θα παραμείνει για μία χρονιά αρκετά χαμηλότερο σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. 

Σε κλαδικό επίπεδο αναμένεται μικρότερη ή μεγαλύτερη επέκταση των επενδύσεων το 2010 στους περισσότερους κλάδους, με εντονότερη εκείνη στα μη μεταλλικά ορυκτά (70,3%), στα τρόφιμα - ποτά - καπνός (29,7%), στην κλωστοϋφαντουργία (26,6%) και λιγότερο στον κλάδο των χημικών προϊόντων (3,3%). Αντίθετα, στην ένδυση - υπόδηση προβλέπεται για το 2010 έντονη πτώση στις επενδυτικές δαπάνες (-86,5%) και μικρότερη στους λοιπούς κλάδους 

(-15,3%), παρόλο που στα διυλιστήρια αναμένεται αύξηση των επενδύσεων (14,3%). Oυσιαστικά, μέρος των επενδυτικών σχεδίων που αναβλήθηκαν το 2009 λόγω της εκτεταμένης κρίσης, φαίνεται να προχωρούν σε κάποιον βαθμό, ίσως όμως απλώς σε μια προσπάθεια να καλυφτούν ανάγκες και πεδία όπου δεν υπήρχε περιθώριο άλλης αναβολής λόγω τεχνολογικών ή άλλων εξελίξεων. Όπως συμβαίνει και με τις ελληνικές προβλέψεις, οι ελαφρώς αρνητικές προσδοκίες της προηγούμενης έρευνας για το 2010 περιορίζονται στην παρούσα έρευνα, τόσο στην ΕΕ όσο και στην Ευρωζώνη. Η εξέλιξη αυτή είναι ενδεικτική της εξομάλυνσης της χρηματοοικονομικής κρίσης που είχε πλήξει την πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών το προηγούμενο έτος. Έτσι, στο σύνολό τους οι επενδυτικές δαπάνες για το 2010 προβλέπεται ότι θα μειωθούν οριακά στην ΕΕ και την Ευρωζώνη κατά 0,9% και 0,8% αντίστοιχα (από -4,8 και -5,4% αντίστοιχα στις προβλέψεις Oκτωβρίου). Oι θετικές και αρνητικές προβλέψεις μοιράζονται εξίσου μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, εκ των οποίων χώρες όπως το Βέλγιο, η Γαλλία, το Ην. Βασίλειο και η Εσθονία μεταξύ άλλων, αναμένουν άνοδο της επενδυτικής τους δραστηριότητας εντός του έτους. 

Κατανομή των επενδύσεων Oι έρευνες επενδύσεων του ΙOΒΕ προσφέρουν σημαντική «διαρθρωτική» πληροφόρηση για τη φύση των επενδύσεων, καθώς οι επιχειρήσεις προχωρούν σε κατάταξη των επενδυτικών τους δαπανών ανάλογα με τον σκοπό τους, την κατεύθυνση δηλαδή που αυτές έχουν. Πέντε μεγάλες κατηγορίες επενδύσεων χρησιμοποιούνται (Διάγραμμα 1), αν και ως έναν βαθμό οι κατηγορίες αυτές αλληλοσυμπληρώνονται (π.χ. 

Το 2010 το επενδυτικό μείγμα περιορίζεται κυρίως στη διεύρυνση της παραγωγικής δυναμικότητας για νέα προϊόντα (22%) και την αντικατάσταση του υφιστάμενου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού (21%), ενώ ακολουθεί με μικρή διαφορά η ενίσχυση της παραγωγικής δυναμικότητας σε ήδη παραγόμενα προϊόντα (19%). Η βελτίωση των μεθόδων παραγωγής που ήδη εφαρμόζονται (17%) βρίσκεται τρίτη σε προτεραιότητα για το 2010

80

αύξηση ή διεύρυνση της δυναμικότητας μπορεί να συμβεί μέσω βελτίωσης των μεθόδων παραγωγής ή εισαγωγής νέων μεθόδων). Σε κάθε περίπτωση πάντως, η αναλυτική απεικόνισή τους οδηγεί σε χρήσιμα συμπεράσματα για την πορεία της βιομηχανίας προς εκσυγχρονισμό ή επέκταση, το «άνοιγμα» σε νέες αγορές ή την τόνωση της θέσης τους στις ήδη υπάρχουσες αγορές. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της τελευταίας έρευνας, οι ελληνικές βιομηχανίες φαίνεται το 2009 να μεταβάλλουν το επενδυτικό τους μείγμα σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Αναλυτικότερα, το 2009 το επενδυτικό μείγμα των επιχειρήσεων αποτελείται πρωτίστως από δαπάνες για την αντικατάσταση του υφιστάμενου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού (23% του συνόλου), την αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας για τα ήδη παραγόμενα προϊόντα (20%), τη βελτίωση των μεθόδων παραγωγής που ήδη εφαρμόζονται (20%) και τη διεύρυνση της παραγωγικής δυναμικότητας για νέα προϊόντα (19%). Μικρότερο βάρος δίνεται κατά το ίδιο έτος στις επενδύσεις που αφορούν περαιτέρω σκοπούς, όπως η προστασία του περιβάλλοντος, η ενίσχυση των συνθηκών ασφαλείας στην παραγωγική διαδικασία (11%) κ.λπ., ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά στο σύνολο των επενδύσεων φαίνεται πως είχαν για το 2009 οι επενδύσεις για εισαγωγή νέων παραγωγικών μεθόδων (7%).

Το 2010 το επενδυτικό μείγμα προορίζεται κυρίως στη διεύρυνση της παραγωγικής δυναμικότητας για νέα προϊόντα (22%) και την αντικατάσταση του υφιστάμενου κεφαλαιουχικού εξοπλισμού (21%), ενώ ακολουθεί με μικρή διαφορά η ενίσχυση της παραγωγικής δυναμικότητας σε ήδη παραγόμενα προϊόντα (19%). Η βελτίωση των μεθόδων παραγωγής που ήδη εφαρμόζονται (17%) βρίσκεται τρίτη σε προτεραιότητα για το 2010, ενώ ακολουθούν οι επενδύσεις για περαιτέρω σκοπούς, με σχετικά αυξημένο μερίδιο σε σχέση με το 2009 (15%). Τελευταία προτεραιότητα κατά τα τελευταία έτη αποτελεί σταθερά η δαπάνη για την εισαγωγή νέων μεθόδων παραγωγής (6%). 

Τι επηρεάζει τις επενδύσειςΣημαντική πληροφόρηση για τη διαδικασία της επενδυτικής απόφασης προσφέρουν και οι απόψεις των επιχειρήσεων για τους παράγοντες που επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά την επενδυτική τους δραστηριότητα. Καταγράφονται έτσι οι πιθανοί λόγοι που ενδεχομένως ερμηνεύουν την απόφασή τους να αυξήσουν, να διατηρήσουν αμετάβλητες ή να μειώσουν τις αντίστοιχες δαπάνες τους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, κυρίως οι τεχνολογικές εξελίξεις και κατόπιν τα κίνητρα για επενδύσεις επηρέασαν θετικά τις επενδυτικές αποφάσεις 

των επιχειρήσεων το 2009. Η προσδοκώμενη ζήτηση, η οποία τα προηγούμενα έτη ήταν καθοριστικός παράγοντας για τις αποφάσεις των επιχειρήσεων, το 2009 βρίσκεται στην τρίτη θέση, όπως και στις προβλέψεις για το 2010. Και οι τρεις όμως παράγοντες εξακολουθούν να λειτουργούν θετικά στις αποφάσεις των επιχειρήσεων, παρόλο που η συμβολή τους έχει περιοριστεί σε σχέση με παλαιότερα έτη. Τα κέρδη της επιχείρησης -παράγοντας ο οποίος επίσης επηρέαζε θετικά τις επενδυτικές αποφάσεις τα προηγούμενα έτη- έχουν χαμηλότερη συμβολή το 2009, ενώ ο ρόλος τους το 2010 προβλέπεται αρνητικός, καθώς οι ζημίες έχουν ενταθεί. Όλοι οι υπόλοιποι παράγοντες που εξετάζονται, τόσο το 2009 όσο και το 2010 εκτιμώνται από τις επιχειρήσεις ως παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν αρνητικά το επενδυτικό τους πλάνο. Συγκεκριμένα, τόσο η φορολογία των κερδών όσο και η διαθεσιμότητα και το κόστος κεφαλαίων, φαίνεται να επηρεάζουν αρνητικά τις επιχειρήσεις, ενώ ως ο μακράν δυσμενέστερος παράγοντας επί των επενδυτικών προγραμματισμών των επιχειρήσεων καταγράφεται η οικονομική πολιτική στο σύνολό της, σε αμφότερα τα έτη.

TRIM A.E., Λεωφ. Αθηνών 286124 62 Χαϊδάρι - ΑθήναΤηλ.: 210 5810581, Fax: 210 5812800E-mail: info@trim.gr

www.trim.gr www.thulehellas.gr

Για όλα τα αυτοκίνητα. Σχάρες, μπαγκαζιέρες, αλυσίδες και όλα τα προϊόντα της Thule στο www.thulehellas.gr

82

24ΠOΙΕΣ OΙ ΠΑΡΑΜΕΤΡOΙΠOΥ ΕΠΗΡΕΑΖOΥΝΤOΝ «ΜΑΥΡO ΧΡΥΣO»; Πού θα φτάσει τελικά η τιμή του πετρελαίου και ποιες είναι οι παράμετροι που επηρεάζουν τη διακύμανση του «μαύρου χρυσού»; Πώς επηρεάζει το Ιράκ η πετρελαιοκηλίδα της BP, η μείωση της ζήτησης και η υπερπροσφορά διυλιστηρίων την αγορά; Το «Α+Η» επιχειρεί μέσω των ειδικών της αγοράς να δώσει απαντήσεις στα «καυτά» ερωτήματα για το πιο πολύτιμο ενεργειακό αγαθό.

ΠετρέλαιοΤου Χάρη Φλουδόπουλου

Τα δεδομένα πιθανόν να ανατραπούν με την είσοδο του ιρακινού πετρελαίου, το οποίο βγάζει εκτός αγοράς το καναδικό πετρέλαιο. Θεωρητικά, το μέγιστο της ιρακινής παραγωγής μπορεί να φτάσει τα 12 εκατ. βαρέλια, εκ των οποίων τα 7,5 εκατ. θα μπορούσαν να είναι διαθέσιμα μέχρι το 2020

Τα τελευταία δύο χρόνια η ζήτηση πετρελαίου έπεσε κατά 2 εκατ. βαρέλια, ενώ η διυλιστική ικανότητα αυξήθηκε κατά 3,4 εκατ. βαρέλια. Oι αναλυτές εκτιμούν ότι η διάθεση μεγάλων ποσοτήτων ιρακινού πετρελαίου στην αγορά θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο για τη διαμόρφωση των τιμών. Είναι πάντως αποδεδειγμένο ότι οι σχετικά χαμηλές τιμές του πετρελαίου εκτοξεύουν τη ζήτηση παγκοσμίως. Βραχυπρόθεσμα, το ατύχημα της BP αναμένεται να πιέσει προς τα πάνω τις τιμές, αλλά μακροπρόθεσμα οι συνέπειες δεν μπορούν να εκτιμηθούν ακόμη. Τι λένε οι αναλυτές για όλα αυτά; Ας τα δούμε αναλυτικά...

JBC Energy«Υπάρχει περίπτωση να δούμε τιμές του πετρελαίου κάτω από τα 50 δολάρια;» είναι το ερώτημα που θέτει ο παγκοσμίου φήμης αναλυτής της JBC Energy Johannes Benigni. O αναλυτής του έγκυρου οίκου επισημαίνει ότι τα τρέχοντα επίπεδα των τιμών μεταξύ 60 και 90 δολαρίων το βαρέλι ικανοποιούν τους παραγωγούς και είναι λογικά, λαμβάνοντας υπόψη ότι καλύπτουν το κόστος για ακριβές και μη συμβατικές πηγές όπως τα Oil Sands στον Καναδά ή οι υπεράκτιες μεγάλου βάθους (deep water) γεωτρήσεις. Oι τιμές μεταξύ

70 και 80 δολαρίων, σύμφωνα με τον αναλυτή, είναι απολύτως εξηγήσιμες καθώς καλύπτουν τα κόστη μαζί με τις αποσβέσεις.

Ωστόσο τα δεδομένα πιθανόν να ανατραπούν με την είσοδο του ιρακινού πετρελαίου, το οποίο βγάζει εκτός αγοράς το καναδικό πετρέλαιο.Θεωρητικά, το μέγιστο της ιρακινής παραγωγής μπορεί να φτάσει τα 12 εκατ. βαρέλια, εκ των οποίων τα 7,5 εκατ. θα μπορούσαν να είναι διαθέσιμα μέχρι το 2020 (αισιόδοξο σενάριο), αν και ιρακινοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι για την ίδια περίοδο η παραγωγή θα είναι 4 εκατ. βαρέλια, ενώ η

83

αμερικανική υπηρεσία EIA (US Energy Information Association) θεωρεί ότι η παραγωγή θα είναι ακόμη μικρότερη, στα 3 εκατ. βαρέλια. Τι σημαίνουν όλα αυτά για τον Benigni; Στο επίπεδο της προσφοράς, εάν το ιρακινό πετρέλαιο μπει δυναμικά στην αγορά, τότε οι τιμές θα πιεστούν σημαντικά προς τα κάτω καθώς θα αυξηθεί η πλεονάζουσα παραγωγή του OΠΕΚ. Ήδη σήμερα το πλεονάζον παραγωγικό δυναμικό των χωρών του OΠΕΚ φτάνει στα 6 εκατ. βαρέλια/ημερησίως. Σύμφωνα με τον αναλυτή της JBC Energy, εάν έμπαινε σε παραγωγή όλο το δυναμικό του ιρακινού πετρελαίου, τότε ο OΠΕΚ θα ερχόταν αντιμέτωπος με μια τεράστια πρόκληση καθώς η πλεονάζουσα παραγωγή θα έφτανε τα 9 εκατ. βαρέλια. Μια τέτοια προοπτική θα ήταν δύσκολα αντιμετωπίσιμη από τον OΠΕΚ και οι τιμές θα δέχονταν ακόμη μεγαλύτερες πιέσεις. Ωστόσο, σε περίπτωση που το ιρακινό πετρέλαιο αργήσει να μπει στην αγορά, τότε η πρόβλεψη για τα επόμενα χρόνια είναι ότι η πλεονάζουσα παραγωγή των χωρών του OΠΕΚ θα μειωθεί, καθώς όλο και μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας ζήτησης θα καλύπτεται από παραγωγούς εκτός OΠΕΚ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις τιμές.Ταυτόχρονα, σε επίπεδο επενδύσεων,

με τις τιμές κάτω από τα 50 ή τα 60 δολάρια, αρκετές εταιρείες έρευνας και εκμετάλλευσης έκαναν περικοπές στους προϋπολογισμούς νέων έργων, δηλαδή οι χαμηλές τιμές οδήγησαν σε μείωση των επενδύσεων στον τομέα της παραγωγής.

Χαμηλές τιμές - υψηλή ζήτηση Η ανάλυση όμως παρουσιάζει ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον στο επίπεδο της ζήτησης: Oι σχετικά χαμηλές τιμές του πετρελαίου εκτοξεύουν τη ζήτηση, όπως δείχνει η ανάλυση των επιπέδων της ζήτησης σήμερα σε Ινδία και Κίνα. Σήμερα η ζήτηση στην Κίνα είναι 8 έως 8,5 εκατ.

βαρέλια και στην Ινδία 3 έως 3,5 εκατ. βαρέλια. Εάν οι τιμές είχαν παραμείνει τα τελευταία 10 χρόνια κάτω από τα 25 δολάρια, σύμφωνα με την JBC Energy, η ζήτηση στην Κίνα θα βρισκόταν στα 12 έως 15 εκατ. βαρέλια ημερησίως και στην Ινδία στα 5 εκατ. βαρέλια. Δηλαδή, οι υψηλές τιμές είναι απαραίτητες για να συγκρατηθεί η ζήτηση.Καταλήγοντας, ο φημισμένος αναλυτής της JBC Energy συμπεραίνει ότι, εάν ξαφνικά υπάρξει διαθέσιμο φτηνό πετρέλαιο στην αγορά, τότε θα παρατηρηθεί αύξηση της ζήτησης μεγαλύτερη του αναμενόμενου. Αυτό σημαίνει ότι οι αγορές μπορεί να έχουν τη δυνατότητα να ρίξουν τις τιμές σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, ωστόσο είναι αβέβαιο το κατά πόσο οι χαμηλές τιμές θα είναι διατηρήσιμες. O Begnini θεωρεί ότι χαμηλές τιμές μπορούν να υπάρξουν μόνο βραχυπρόθεσμα για ένα έως δύο χρόνια το πολύ και αυτήν ακριβώς την προσδοκία-εκτίμηση εμπορεύονται ακόμη και σήμερα οι αγορές πετρελαίου.

Εξαιτίας των επιπτώσεων από το ατύχημα της BP, εκτιμάται ότι θα υπάρξει μείωση της τοπικής παραγωγής στις ΗΠΑ, η οποία βραχυπρόθεσμα θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών. Oι μακροπρόθεσμες συνέπειες ακόμη παραμένουν προς διερεύνηση, ωστόσο εκτιμάται ότι θα δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις χερσαίες εξορύξεις

Τα σενάρια της ιρακινής παραγωγικής ικανότητας

Με τα χρώματα απεικονίζονται τα διάφορα πηγάδια και η κόκκινη γραμμή δείχνει το χαμηλό σενάριο της JBC Energy. Στην κάθετη στήλη έχουμε τα βαρέλια σε εκατομμύρια, ενώ στην οριζόντια το έτος που αναμένεται να ενταχθούν αυτά στην παραγωγή. (Πηγή: JBC Energy και ιρακινό υπουργείο Πετρελαίου)

Κυκλοφορεί την 1η του μηνός στα περίπτερα όλης της χώραςwww.kinitanea.gr

TRIM A.E. Ειδικές Εκδόσεις Γριβογιώργου 5 Αθήνα

Tηλ.: 210 7240510 E-mail: info@kinitanea.gr

85

25YELLOW PAGES

01. ΦOΡΕΙΣ02. ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO Παραγωγή03. ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO Διανομή04. ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO Εγκατάσταση05. ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO Μηχανήματα06. ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΣ Ηλεκτρολογικό Υλικό07. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Αιoλική Ενέργεια08. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ηλιακή Ενέργεια09. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Υδρoηλεκτρισμός10. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ Εμπoρία Εξοπλισμού και Εγκατάσταση Συστημάτων11. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ Παραγωγή 12. ΒΙOΜΑΖΑ13. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ14. ΥΓΡΑΕΡΙO15. ΠΕΤΡΕΛΑΙO Διύλιση16. ΠΕΤΡΕΛΑΙO Εμπορία17. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑ18. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑ Παραγωγή19. ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑ Εισαγωγές - Εμπορία20. ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑ Παραγωγή21. ΘΕΡΜΑΝΣΗ22. ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣ23. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡEΙΕΣ24. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ

86

01. ΦOΡΕΙΣΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΕΘΝΙΚOΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤOΣ ΦΥΣΙΚOΥ ΑΕΡΙOΥ (ΔΕΣΦΑ)Διεύθυνση: Λ. Μεσογείων 357-359, Χαλάνδρι 152 31, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6793500 Fax: 210 6749504 E-mail : prdesfa@desfa.gr Website: www.desfa.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚOΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤOΣ ΜΕΤΑΦOΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Α.Ε. (ΔΕΣΜΗΕ)Διεύθυνση: Κάστορος 72 185 45 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 9466789, Fax: 210 9483221 E-mail: contact@desmie.gr Website: www.desmie.gr

ΔΙΕΘΝΗΣ OΡΓΑΝΙΣΜOΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ IEA INTERNATIONAL ENERGY AGENCYΔιεύθυνση: 9 rue de la Fédération 75015 Paris, FRANCE Tel: +33 1 40 57 65 00/01 Fax: +33 1 40 57 65 59 E-mail: info@iea.org Website: www.iea.org

ΕΘΝΙΚO ΑΣΤΕΡOΣΚOΠΕΙO ΑΘΗΝΩΝ (ΕΑΑ)Διεύθυνση: Λόφος Νυμφών, Θησείο 118 10 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3490104 Fax: 210 3490120 Ε-mail: secretary@admin.noa.gr Website: www.noa.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜOΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΑΙOΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: 19ο χλμ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρμι Αττικής Τηλέφωνα: 210 3636791 e-mail: eletaen@eletaen.gr Website: www.eletaen.gr/

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡOΠΗ ΑΤOΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΕΕΑΕ)Διεύθυνση: Νεαπόλεως, Τ.Θ. 60092 15310 Αγ. Παρασκευή Τηλέφωνα: 210 6506803 Fax: 210 6506762 Website: www.eeae.gr

ΕΛΛΗΝΙΚH ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΒΙOΜΑΖΑΣ (ΕΛΛΕΒΙOΜ)Διεύθυνση: Λεωφ. Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 e-mail: info@hellabiom.gr Website: www. hellabiom.gr

ΕΛΛΗΝΙΚO ΙΝΣΤΙΤOΥΤO ΧΑΛΚOΥ (Ε.Ι.Α.Χ.)Διεύθυνση: Πειραιώς 252 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 6861590-1 Fax: 210 6861589

ΕΛΛΗΝΙΚOΣ ΣΥΝΔΕΣΜOΣ ΗΛΕΚΤΡOΠΑΡΑΓΩΓΩΝ από ΑΠΕΔιεύθυνση: Μεσογείων 85 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 - 69 68 418 Fax: 210 - 69 68 031 e-mail: info@hellasres.gr Website: www. hellasres.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΣ ΣΥΝΔΕΣΜOΣ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥ ΚΑΙ ΘΕΡΜOΤΗΤΑΣΔιεύθυνση: Ιουστινιανού 7 114 73 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8219118 Fax: 210 8821917 E-mail: hachp@hachp.gr Website: www.hachp.gr

ΕΝΩΣΗ ΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝ ΗΛΙΑΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΕΒΗΕ)Διεύθυνση: Αχαρνών 315 111 45 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 2112591 Fax: 210 2112592 E-mail: info@ebhe.gr Website: www.ebhe.gr

ΕΠΙΤΡOΠΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜOΥΔιεύθυνση: Κότσικα 1Α & Πατησίων 104 34 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8846294,210 8809203-202 Fax: 210 8809132

ΙΔΡΥΜΑ OΙΚOΝOΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (ΙOΒΕ) Διεύθυνση: Τσάμη Καρατάση 11 117 42 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9211200- 211 Fax : 210 9228130 , 210 9233977 E-mail: info@iobe.gr Website: www.iobe.gr

ΙΝΣΤΙΤOΥΤO ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΝOΤΙOΑΝΑΤOΛΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ (ΙΕΝΕ)Διεύθυνση: Αλεξάνδρου Σούτσου 3 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3628457, 210 3640278 Fax: 210-3646144 E-mail: secretariat@iene.gr Website: www.iene.gr

ΚΕΝΤΡO ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΚΑΠΕ)Διεύθυνση: 19ο χλμ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρμι Αττικής Τηλέφωνα: 210 6603300 Fax: 210 6603301-302 Ε-mail: cres@cres.gr Website: www.cres.gr/

OΜOΣΠOΝΔΙΑ ΒΕΝΖΙΝOΠΩΛΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣΔιεύθυνση: Λόντου 8 106 81 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3820870 Fax: 210.3301977 E-mail: info@obe.gr Website: www.obe.gr

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Πειραιώς 132 118 54, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3727400 Fax: 210 3255460 E-mail: info@rae.gr Website: www.rae.gr

ΣΥΜΒOΥΛΙO ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΞΙOΠOΙΗΣΗΣ ΑΠOΒΛΗΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΣΥΝΕΡΓΕΙΑΔιεύθυνση: ΑΙΤ, 19ο χλμ Λεωφ. Μαρκοπούλου 190 02 Παιανία Τηλέφωνα: 210 6682711 E-mail: synergia@synergia.com.gr Website: www.wtert.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΩΝ (ΣΕΦ)Διεύθυνση: Κασταλίας 6 113 63 Αθήνα Ε-mail: spsomas@otenet.gr Website: www.helapco.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΕΜΠOΡΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙOΕΙΔΩΝ ΕΛΛΑΔOΣΔιεύθυνση: Θέτιδος 4 115 28 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7291.050-051 Fax: 210 7245.172 E-mail: Info@seepe.gr Website: www.seepe.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝ (ΣΕΒ)Διεύθυνση: Ξενοφώντος 5 105 57 Αθήνα Τηλέφωνα: 211 5006 000 Fax: 210 322 2929 E-mail: info@sev.org.gr Website: www.sev.org.gr

ΤΕΧΝΙΚO ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙO ΕΛΛΑΔΑΣ (ΤΕΕ)Διεύθυνση: Καραγεώργη Σερβίας 4, 102 48 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3291200 Fax: 210 3221772 Email: tee@central.tee.gr Website: www.tee.gr

ΥΠOΥΡΓΕΙO ΠΕΡΙΒΑΛΛOΝΤOΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣΔιεύθυνση: Αμαλιάδος 17 11523 Αθήνα Τηλέφωνα: 213 1515000 Fax : 210 6447608 Τμήμα Ενέργειας: Διεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 119 101 92 Αθήνα Τηλέφωνα· 210 6969000 E-mail: service@dorg.minenv.gr Website: www.minenv.gr

87

ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO02. ΠαραγωγήΠΡOΜΗΘΕΑΣ GAS Α.Ε.Διεύθυνση: Λ. Κηφισίας 209 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6141130-5 Fax: 210 6140373 Email: info@promitheusgas.gr Website: www.promitheusgas.gr

03. ΔιανομήΔΗΜOΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΑΕΡΙOΥ (ΔΕΠΑ)Διεύθυνση: Mαρίνου Αντύπα 92 141 21 Ν. Ηράκλειο Τηλέφωνα: 210 2701000-5 Fax: 210 2701010 Email: pr@depa.gr Website: www.depa.gr

ΕΠΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Α.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Αθηνών 31-33 & Σπύρου Πάτση 104 47 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3406000 Fax: 210 3406020 Email: info@epaattika.gr Website: www.epaattiki.gr

ΕΠΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Α.Ε.Διεύθυνση: Φαρσάλων 219 413 35 Λάρισα Τηλέφωνα: 2410 582300, Fax: 2410 582323 Email: info@epathessalia.gr Website: www.epathessalia.gr

ΕΠΑ ΘΕΣΣΑΛOΝΙΚΗΣ Α.Ε.Διεύθυνση: 26ης Oκτωβρίου 90 546 27 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 584000, Fax: 2310 546365 Email: info@epathessaloniki.gr Website: info@epathessaloniki

04. ΕγκατάστασηΑΕΡΙO ΠOΛΗΣ Α.Ε.Διεύθυνση: Νικ. Πλαστήρα 20 & Κουντουριώτου 122 42 Αιγάλεω Τηλέφωνα: 210 5317051 Fax: 210 5317054

ΑΘΗΝΑΪΚO ΑΕΡΙO Α.Ε.Διεύθυνση: Πειραιώς 100 118 54 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3463119 Fax: 210 3463336

ΑΤΤΙΚO ΑΕΡΙO Α.Ε.Διεύθυνση: Αγ. Κωνσταντίνου 40 151 42 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6128620 Fax: 210 6105190 Email: attaerio@otenet.gr Website: www.attikoaerio.gr

ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO ΜΑΚΕΔOΝΙΑΣΔιεύθυνση: Βασ. Όλγας 148 546 45 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 859666 Fax: 2310 859656

05. ΜηχανήματαBOSCH THERMOTECHNIKI A.E.Διεύθυνση: Κ. Τσαλδάρη 6 114 76 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6430687 / 210 6442882 Fax: 210 6435585 Website: www.buderus.gr

CALDA-ΘΕΡΜΑΝΣΗΔιεύθυνση: Τατοΐου 100 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2843176-7 Fax: 210 2843164 Email: calda@otenet.gr Website: www.calda.gr

CALORIA Α.Β. & Ε.Ε.Διεύθυνση: Ηφαίστου 57 - Μπότα Τζήμα 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 6628068-73 Fax: 210 6623784 Email: caloria@otenet.gr

CALPAK - KIKERON HELLAS ABETEΔιεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 9 117 43 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9247250 Fax: 210 9231616

DEUTZ AG - Α.ΕΙ.Μ.Α ΑΕΒΕΔιεύθυνση: Ζακύνθου 8 185 41 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4824676-8 Fax: 210 4824614 Email: aima@hol.gr

GHP-TECHΔιεύθυνση: Παπαρηγοπούλου 45 114 73 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6470081 Fax: 210 6470083 Email: tekma@tee.gr

KLT ENERGY A.E.Διεύθυνση: 7o χλμ Εθν. Oδού Θεσσαλονίκης-Κατερίνης 546 28 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 778380 Fax: 2310 574670 Email: management@klt.gr Website: www.klt.gr

ZAPANTIS GAS CENTER, Ltd.Διεύθυνση: Λεωφ. Γαλατσίου 30 111 41 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 2025550 Fax: 210 2011500 Email: info@zapantisgroup.gr Website: www.zapantisgroup.gr

ΑΝΔΡΙΑΝOΣ A.E.Διεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος 24 100 Καλαμάτα Τηλέφωνα: 27210 - 23124 Fax: 27210 - 96522 Email: info@andrianos.gr Website: www.andrianos.gr

ΒΙOΣΩΛ Α.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 3-5 & Μενεμένης 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 3410000 Fax: 210 3421001 Email: info@biossol.gr Website: www.biossol.gr

ΕΛΙΘΕΡΜ ΑΕΒΕΔιεύθυνση: ΔΑ8, Τ.Θ. 167, ΒΙ.ΠΕ. Σίνδου 570 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 795226 Fax: 2310 795093 Email: elitherm@elitherm.gr

ΗΛΙOΣΤΑΤΗΣ ΕΠΕΔιεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 10-12 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6851159 / 210 6844194 Fax: 210 6851151 Email: mail@heliostat.gr

ΘΕΡΜOΓΚΑΖ Α.ΕΔιεύθυνση: Λεωφ. Ανθούσης 12 153 51 Παλλήνη Τηλέφωνα: 210 6665552 Fax: 210 6665564 Email: info@thermogas.gr Website: www.thermogas.gr

ΚΑΤΣΑΦΑΝΑΣ Ν. ΠΑΝ. Α.Ε.ΕΔιεύθυνση: Όλγας 110 172 36 Άγ. Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9707032 Fax: 210 9750331

ΚΛΙΜΑΤΑΙΡ Α.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγμένης 82 167 77 Ελληνικό Τηλέφωνα: 210 9691500 Fax: 210 9691580

Α.Γ. ΠΕΤΖΕΤΑΚΙΣ Α.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγμένης & Πατρ. Γρηγορίου 1-3, 166 74 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 8937000 Fax: 210 8937409

88

HΛΕΚΤΡΙΣΜOΣ06. Ηλεκτρολογικό ΥλικόALSTOM HELLAS A.E.Διεύθυνση: 14o χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 145 10 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6292111 Fax: 210 6204507

ASEA BROWN BOVERI Α.Ε. (ABB)Διεύθυνση: 13o χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2891500 Fax: 210 2891599

Elesis Electrical Solutions A.E.Διεύθυνση: Iωνίας 110 136 71 Χαμόμυλος - Αχαρνές Τηλέφωνα: 210 2371201, Fax: 210 2371240 Email: info@elesis.gr Website: www.elesis.gr

FULGOR ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΚΑΛΩΔΙΩΝ Α.Ε.Διεύθυνση: Παπανικολή 40, 152 32 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6852100-11 Fax: 210 6852112

GEYER HELLAS Α.Ε.Ε.Διεύθυνση: Δροσιά Τ.Θ. 30 34 100 Χαλκίδα Τηλέφωνα: 22210 98711, Fax: 22210 98712

HAGER HELLAS Α.Ε.Β.ΕΔιεύθυνση: Μάτσα 7, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6254191 Fax: 210 8652335

LedEconΔιεύθυνση: Ταινάρου 12 - Δάφνη Τηλέφωνο: 210 9719272 Email: info@ultra-sound.gr Website: www.ultra-sound.gr

OSRAM Α.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Αθηνών 56 104 41 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5201800 Fax: 210 5227200

SCHWABE HELLAS Ε.Π.Ε.Διεύθυνση: 3o χλμ Λεωφ. Κορωπίου - Βάρης 19 400 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 6623890-1 Fax: 210 6624861

SIEMENS METERING Α.Ε.Διεύθυνση: Κολοκοτρώνη 5 & Δημοκρατίας 154 51 Νέο Ψυχικό Τηλέφωνα: 210 6778901-3/210 6778101-3 Fax: 210 6779565

SPACE HELLAS Α.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 302 155 62 Χολαργός Τηλέφωνα: 210 6504100 Fax: 210 6516712

SYLVANIA Α.Ε.Διεύθυνση: Κύπρου 89 164 51 Αργυρούπολη Τηλέφωνα: 210 9966561 Fax: 210 9969029

TUDOR ΕΛΛΗΝΙΚΗ Α.Ε.Ε.Διεύθυνση: Πλαστήρα 3 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2840936 Fax: 210 2842055

ΑΛΚΑΤΕΛ ΚΑΛΩΔΙΑ ΕΛΛΑΣ Α.Β.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 15 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7492030-1/210 7492020 Fax: 210 7492199

ΑΛΦΑ Α.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 137 171 21 Νέα Σμύρνη Τηλέφωνα: 210 9351915-7 Fax: 210 9353630

ΓΕΡΜΑΝOΣ Α.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: 23ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 145 65 Άγιος Στέφανος Τηλέφωνα: 210 6219300-50 Fax: 210 6219111-4 Website: www.germanos.gr

ΔΗΜOΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥ (ΔΕΗ)Διεύθυνση: Χαλκοκονδύλη 30 104 32 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5230301 / 210 5234301 Fax: 210 5237727 Website: www.dei.gr

ΔΗΣΙOΣΔιεύθυνση: Πλατεία Καρύτση 10 105 61 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3220301 Fax: 210 3252453 Email: info@dissios.gr Website: www.dissios.gr

ΕΒΙOΠ ΤΕΜΠO Α.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Κύμης 212 34 002 Βασιλικό Εύβοιας Τηλέφωνα: 22210 59800, Fax: 22210 59801

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΛΩΔΙΑΔιεύθυνση: 57ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 320 11 Oινόφυτα Τηλέφωνα: 22620 31202-5 Fax: 22620 31137

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΕΓΚΡΑΝ Α.Ε& Β.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 184 152 31 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6721180 Fax: 210 6774039

ΕΡΙΚΣOΝ ΕΛΛΑΣ Α.Ε.Διεύθυνση: Ζέππου 36 & Λεωφ. Βουλιαγμένης 166 75 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9601441 Fax: 210 9601420-2

ΗΛΕΚΤΡΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ Α.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Ηρακλείου 420 141 22 Ηράκλειο Τηλέφωνα: 210 2850005 Fax: 210 2840897

ΚΑΛΩΔΙΑ ΞΑΝΘΗΣ Α.Ε.Διεύθυνση: Εμμ. Μπενάκη 30 145 61 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6205238-9 Fax: 210 6203656

ΚΑΥΚΑΣ Β Α.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Λαυρίου 17ο χλμ Θέση Γκογκίνα, 190 02 Παιανία Τηλέφωνα: 210 6644928, Fax: 210 6644341

ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΑΤOΥ ΑΦOΙ Α.Ε.Ε.Διεύθυνση: 17ο χλμ Ε.O. Αθηνών - Λαμίας 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6252001, Fax: 210 6252011-12

ΜΑΡΕΛ ΗΛΕΚΤΡOΝΙΚΗ Α.Ε.Διεύθυνση: Σωτήρος Διός 6 185 35 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4123943 Fax: 210 4127819

ΡOΥΣΣΑΚΗΣ Γ.Δ. Α.Β. & Ε.Ε. ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΩΝΔιεύθυνση: Ηφαίστου 70, Θέση Μπότα 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 6622055-6 Fax: 210 6626300

ΣΗΜΕΝΣ Α.Ε.Διεύθυνση: Αρτέμιδος 8, Τ.Θ. 61011 151 10 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6864111 Fax: 210 6864299

ΣΗΜΕΝΣ ΤΗΛΕ ΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΗ Α.Ε.Διεύθυνση: Γεωργικής Σχολής 89 541 10 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 479437 Fax: 2310 473840

89

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ07. Αιολική ΕνέργειαACCIONA ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε. Διεύθυνση: Φραγκοκλησιάς 7 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6852200 Fax: 210 6852180 Email: info@accionaenergiaki.com

GAMESA ENERGEIAKI HELLAS S.A. Διεύθυνση: Λεωφ. Πεντέλης 7Α 152 33 Βριλήσσια

GEWIND ENERGY Διεύθυνση: Λεωφ. Φλέμινγκ 1 190 09 Ραφήνα Τηλέφωνα: 22940 23805, Fax: 22940 39149

TERNA A.E.Διεύθυνση: Μεσογείων 85 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6968000 Fax: 210 6968099

Vestas HellasΔιεύθυνση: Λ. Βουλιαγμένης 114 166 74 Γλυφάδα, Αθήνα Τηλέφωνα: 213 0164700, Fax: 210 9646252

WIND SOL ΕΠΕ & ENERGO TECH ABEEΔιεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγμένης 602Α 164 52 Αργυρούπολη Τηλέφωνα: 210 9945350 / 210 9945125 Fax: 210 9959022

ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε.Διεύθυνση: Βεκιαρέλη 7 152 37 Φιλοθέη Τηλέφωνα: 210 6855460

ΕΝΤΕΚΑ Α.Ε.Διεύθυνση: Τύχης 2 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6816803 Fax: 210 6816837

ITA GROUP A.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλ.: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

ΧΡ. ΡOΚΑΣ ΑΒΕΕΔιεύθυνση: Πατησίων 46 106 82 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8842711/210 8842712-3 Fax: 210 8210685

08. Ηλιακή ΕνέργειαBOSCH THERMOTECHNIKI A.E.Διεύθυνση: Κ. Τσαλδάρη 6 114 76 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6430687 / 210 6442882 Fax: 210 6435585 Website: www.buderus.gr

CALPAK-KIKERON ΕΛΛΑΣ Α.Β.Ε.Τ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 9 117 43 Αθήνα Τηλέφωνα: 2109247250 Fax: 210 9231616 Email: info@calpak.gr Website: www.calpak.gr

DIANA Διεύθυνση: Άγ. Νικόλαος Χαλκίδας 341 00 Χαλκίδα Τηλέφωνα: 22210 53760 / 22210 51760 Fax: 22210 55460

ERGON EQUIPMENT A.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

MELPO - ΔΗΜΗΤΡΙOΥ Θ. & Ι. O.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 3 123 51 Αγ. Βαρβάρα - Αιγάλεω Τηλέφωνα: 210 5611842, Fax: 210 5611811 Email: info@melpo.gr

ROMINAΔιεύθυνση: Ιερά Oδός & Μαραθώνος 8 122 44 Αιγάλεω Τηλέφωνα: 210 5988941 Fax: 210 5310670 Email: mmavra@tee.gr

SAMMLER Α.Ε.Διεύθυνση: Χίου 18 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 2382867 Fax: 210 2320337 Email: sammler@sammler.gr Website: www.sammler.gr

Scheuten Solar HellasΔιεύθυνση: Φανερωμένης 2Α, 155 61 Χολαργός, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6528216 Fax: 210 6528262 Email: info@scheutensolar.gr Website: www.scheuten.gr

SIELINEΔιεύθυνση: Συγγρού 2 & Παλαιολόγου 152 32 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6830351 Fax: 210 6839848 Email: info@sieline.gr Website: www.sieline.gr

Sol ENERGY HELLAS S.A.Διεύθυνση: Χαρίτων 31Α & Καρτσιβάνη 175 64 Παλαιό Φάληρο Τηλέφωνα: 210 - 9023587/8 Fax: 210 - 9023589 Email: info@solenergy.gr Website: www.solenergy.gr & www.promitheaspirforos.gr

SOL ΕΠΕ - SONNE AKTIONΔιεύθυνση: Oδυσσέως 5 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2843376

Fax: 210 2841650 Email: info@sonne.gr Website: www.sonne.gr

SOLEΔιεύθυνση: Λεύκτρων & Λαϊκών Αγώνων 136 71 Αχαρναί Τηλέφωνα: 210 2389500 Fax: 210 2389502 Email: marketing@sole.gr Website: www.sole.gr www.eurostar-solar.com

STIBΕTHERM Διεύθυνση: BI.ΠΕ.Θ., Β’ Φάση, Oδός ΔΑ 8, 570 22 Τηλέφωνα: 2310 795226-8 Fax: 2310 795093 Email: elitherm@elitherm.gr Website: www.elitherm.gr

Ti Sun HELLAS ΑΝΔΡΙΑΝOΣΔιεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος 24 100 Καλαμάτα Τηλέφωνα: 27210 - 23124 Fax: 27210 - 96522

ΓΙΑΛΙΔΑΚΗΣ - HOWATΔιεύθυνση: Θέση Στεφάνι 19300 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5571788 Fax: 210 5578895 Email: info@howat.gr

ΔΗΜΑΣΔιεύθυνση: 2ο χλμ Άργους - Ναυπλίου 212 00 Άργος Τηλέφωνα: 27510 29110 Fax: 27510 62671 Email: info@dimas-solar.gr Website: www.dimas-solar.gr

ΕΒΗΛ Α.Ε.Διεύθυνση: 1ο χλμ Κατερίνης - Θεσσαλονίκης 601 00 Κατερίνη Τηλέφωνα: 23510 37257 Fax: 23510 25625 Email: info@ebil.gr Website: www.ebil.gr

ΗΛΙOΑΚΜΗ Α.Ε.Διεύθυνση: 193 00 Νέα Ζωή - Απρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5595625 Fax: 210 5595723 Email: megasun@helioakmi.com Website: www.helioakmi.com

ΘΕΡΜOΕΛΛΑΣ Α.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: ΒΙ.ΠΕ. ΑΚΡΕΣ Μεγάρων 191 00 Μέγαρα Τηλέφωνα: 210 2011698 Fax: 210 2019382 Email: therma@thermantiki.gr Website: www.thermantiki.gr

ΙΝΤΕΡΣOΛΑΡ Α.Β.Ε.Τ.Ε.Διεύθυνση: Δημοσθένους 267 176 74 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9416057 Fax: 210 9409119 Email: iparad@intersolar.gr Website: www.intersolar.gr

ΜΑΛΤΕΖOΣ Α.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Αμφιθέας 55 175 64 Παλαιό Φάληρο Τηλέφωνα: 210 9428485 / 210 9428486 Fax: 210 9402019 Email: info@maltezos.gr Website: www.maltezos.gr

90

ΞΥΛΙΝΑΚΗΣ & ΣΙΑ - NOBELΔιεύθυνση: Νερατζούλας 23 136 71 Αχαρναί Τηλέφωνα: 210 2404051 Fax: 210 2404052 Email: nobel@otenet.gr Website: www.nobel.com.gr

ΠΑΠΑΕΜΜΑΝOΥΗΛ Α.Ε.Διεύθυνση: 1ο χλμ Oινοφύτων - Αγίου Θωμά 320 11 Βοιωτία Τηλέφωνα: 22620 31931 Fax: 22620 32166 Email: papaemmanouel-sa@liv.forthnet.gr Website: www.papaemmanouel.gr

ΣΗΕΔιεύθυνση: Νικηταρά 1 & Φυλής 133 41 Άνω Λιόσια Τηλέφωνα: 210 2474150 Fax: 210 2480347 Email: info@she.com.gr Website: www.she.com.gr

09. ΥδρoηλεκτρισμόςIWECO A.E.Διεύθυνση: Τεγέας 1 & Αεροπορίας 164 52 Αργυρούπολη Τηλέφωνα: 210 9965110 Fax: 210 9966903 Email: iweco@otenet.gr

TERNA A.E.Διεύθυνση: Μεσογείων 85 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6968000 Fax: 210 6968099

10. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑΕμπoρία Εξοπλισμού και Εγκατάσταση ΣυστημάτωνΑC / DCΔιεύθυνση: Κύπρου 16, Πυλαία 555 35 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 314754 Fax: 2310 314666 Email: milonas@fotovoltaica.gr Website: www.acdc.com.gr / www.fotovoltaica.gr

BP HELLASΔιεύθυνση: Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887111, Fax: 210 6841080 Email: bpsolar.gr@bp.com Website: www.bpsolar.com

CONERGYΔιεύθυνση: Βουλιαγμένης 4 166 74 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9651800 Fax: 210 9630768 Email: info@conergy.gr Website: www.conergy.gr

DATAENEGY ATEΔιεύθυνση: Ησιόδου 7 (θέση Μπότα), Κορωπί Τηλέφωνα: 211 6007850 Fax: 211- 6007845 Email: info@dataenergy.gr Website: www.dataenergy.gr

ECOSUNΔιεύθυνση: Βούλγαρη 58 542 49 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 327914 Fax: 2310 325693 Email: info@ecosun.gr Website: www.ecosun.gr

EnACΔιεύθυνση: Ταινάρου 12 - Δάφνη Τηλέφωνο: 210 9719272 Email: info@ultra-sound.gr Website: www.ultra-sound.gr

ENGAIA Ε.Π.Ε.Διεύθυνση: Βασ. Ηρακλείου 4 546 25 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 541344 Fax: 2310 553970 Email: agiannis@engaia.gr Website: www.engaia.gr

EPURON (χρηματοδότηση & ανάπτυξη μεγάλων συστημάτων)Διεύθυνση: Βουλιαγμένης 4 166 74 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9604205 , Fax: 210 9604516 Email: info@epuron.de Website: www.epuron.de

ERGON EQUIPMENT A.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

GLOBAL-ENERGY SolutionsΔιεύθυνση: Κωλέττη 25Β 546 27 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 525645 Fax: 2310 538852 Email: kyriakides@global-energy.eu Website: www.global-energy.eu

IBC SOLARΔιεύθυνση: Χαλεπά 1 & Αιγιαλείας 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6828163 / 210 6801724 Fax: 210 6801723 Email: info@ibc-solar.gr Website: www.ibc-solar.gr

KLT ENERGY A.E.Διεύθυνση: 7o χλμ Ε.O. Θεσσαλονίκης-Κατερίνης 546 28 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 778380, Fax: 2310 574670 Email: management@klt.gr Website: www.klt.gr

PHOENIX SOLAR ΕΠΕΔιεύθυνση: Λ. Πεντέλης 104 & Μεταμορφώσεως 1 152 34 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6838386 Fax: 210 6838361 Email: info@phoenixsolar.gr

PHOTOVOLTAICΔιεύθυνση: Eλλανίκου 20 116 35 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7225471 Fax: 210 7220637 Email: info@photovoltaic.gr Website: www.photovoltaic.gr

SCHUCOΔιεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 54 166 75 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9690420, Fax: 210 9690760 Email: info@schueco.gr Website: www.schueco.gr

SMA (αντιστροφείς - inverters)Διεύθυνση: Αλίμου 8 174 55 Άλιμος Τηλέφωνα: 210 9856660 Fax: 210 9856670 Email: info@sma-hellas.com Website: www.sma-hellas.com

SUN TECHNICS Ενεργειακά ΣυστήματαΔιεύθυνση: Βουλιαγμένης 4 166 74 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9635399, Fax: 210 9622359 Email: info@suntechnics.gr Website: www.suntechnics.gr

Συστήματα SUNLIGHT ΑΒΕΕΔιεύθυνση: 23ο χλμ Ε.O. Αθηνών - Λαμίας 145 65 Άγιος Στέφανος Τηλέφωνα: 210 6245400 Fax: 210 6245409 Email: info@sunlight.gr Website: www.sunlight.gr

ΔΗΣΙOΣΔιεύθυνση: Πλατεία Καρύτση 10 105 21 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3232662, Fax: 210 3252453 Email: info@dissios.gr Website: www.dissios.gr

ΗΛΒΙOΚΑΤΔιεύθυνση: Αλκυονίδων 3 145 64 Νέα Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8003660 / 210 8003661-5 Fax: 210 8000577 Email: info@ilviokat.gr Website: www.ilviokat.gr

ΗΛΙOΔΥΝΑΜΗΔιεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 224 176 72 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9592323, Fax: 210 9571756 Email: ealasis@pertip.gr Website: www.heliodynami.gr

91

ITA GROUP A.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλ.: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

ΣΕΝΕΡΣ (Σούρσος Ενεργειακά Συστήματα)Διεύθυνση: Κλεοβούλου 16 117 44 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9270940 Fax: 210 9270857 Email: info@seners.gr Website: www.seners.gr

HΛΙOΣΤΑΤΗΣ Ε.Π.Ε.Διεύθυνση: Αγησιλάου 6-8 151 23 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6838289, 210 6851159 Fax: 210 6851151 Email: mail@heliostat.gr Website: www.heliostat.gr

Elesis Electrical Solutions A.E.Διεύθυνση: Iωνίας 110 136 71 Χαμόμυλος - Αχαρνές Τηλέφωνα: 210 2371201 Fax: 210 2371240 Email: info@elesis.gr Website: www.elesis.gr

ΔΕΛΤΑ ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΚΒΕΤΤΕΔιεύθυνση: Λ. Ποσειδώνος 51, Μοσχάτο 183 44 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9400720 Fax: 210 9407170 Website: wwwdeltatechniki.gr

11. Παραγωγή ENERGY SOLUTIONSΔιεύθυνση: Χειμάρας 16 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6861461 Fax: 210 6861399 Email: info@energysolutions.gr Website: www.energysolutions.gr

SOLAR CELLS HELLASΔιεύθυνση: Κεντρικά Γραφεία: Λεωφ. Συγγρού 170 176 71 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9595159 Fax: 210 9537618 Eργοστάσιο: Βιομηχανική περιοχή Πατρών, 252 00 Άγιος Στέφανος, Block 3A Tηλέφωνα: 2610 241958 Fax: 2610 647129 Email: info@schellas.gr Website: www.schellas.gr

ΗΛΙOΔOΜΗΔιεύθυνση: Τ.Θ. 60212 Θέρμη 570 01 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 469140 Fax: 2310 469141 Email: mail@heliodomi.gr Website: www.heliodomi.gr

12. ΒΙOΜΑΖΑΝ. ΑΧ. ΦΙΛΙΠΠOΠOΥΛOΣ - Εξοπλισμός Ενεργειακής Αξιοποίησης ΒιομάζαςΔιεύθυνση: 1o χλμ Νεοχωρούδας - Θεσσαλονίκης Τ.Θ. 301, 57008 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 785840 Fax: 2310 785841 Email: info@nphilippopoulos.gr Website: www.nphilippopoulos.gr

13. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΑΡΓΥΡOΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ & ΒΑΡΥΤΙΝΗΣ Α.Ε.Ε.Διεύθυνση: Αμερικής 21α 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3690111 Fax: 210 3602318

ΔΕΛΤΑ ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΚΒΕΤΤΕΔιεύθυνση: Λ. Ποσειδώνος 51, Μοσχάτο 183 44 ΑΘΗΝΑ Τηλέφωνα: 210 9400720 Fax: 210 9407170 Website: wwwdeltatechniki.gr

ERGON EQUIPMENT A.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

ITA GROUP A.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλ.: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

KLT ENERGY A.E.Διεύθυνση: 7o χλμ Εθν. Oδού Θεσσαλονίκης-Κατερίνης, 546 28 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 778380 Fax: 2310 574670 Email: management@klt.gr Website: www.klt.gr

92

14. ΥΓΡΑΕΡΙOΑΝΔΡΙΑΝOΣ - GOKΔιεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος 24 100 Καλαμάτα Τηλέφωνα: 27210 - 23124 Fax: 27210 - 96522

BP HELLAS A.E. Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887200 / 210 6865211 Fax: 210 6857701

Coral Gas Α.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)Διεύθυνση: Ιλισού 123 183 45 Μοσχάτο Τηλέφωνα: 210- 9491000 Fax: 210- 9407987 Website: www.coralgas.gr

ENERGAS Ε.Π.Ε.Διεύθυνση: Oδός Σχηματαρίου - Παραλίας Αυλίδας 32 009 Σχηματάρι Τηλέφωνα: 22620- 58568

ΝΗΣOΓΚΑΖ Α.Ε.Διεύθυνση: Γιαννοχώραφα 85 200 Κάλυμνος Τηλέφωνα: 22430- 29821 Fax: 22430- 28660

ΠΕΤΡOΛΙΝΑ Α.Ε. ΠΕΤΕΛΑΙOΕΙΔΩΝΔιεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 2 115 27 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7705401 / 210 7725114 Fax: 210 7725233

RODOGAZ A.E. Διεύθυνση: Καναμάτ, 85 100 Ρόδος Τηλέφωνα: 22410- 62649 Fax: 22410- 63830

SANTA DAS A.B.E.E.Διεύθυνση: Νέα Σάντα Κιλκίς 54 500 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 23410- 64004 Fax: 23410- 64237

ΥΓΡOΓΚΑΖ Α.Ε.Διεύθυνση: Λυκαβηττού 2 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210- 3628256 Fax: 210- 3610450

ΠΕΤΡΕΛΑΙO15. ΔιύλισηΕΛ.ΠΕ Α.Ε. Διεύθυνση: E.O. Αθηνών - Κορίνθου (17ο χλμ) 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5533000 Fax: 210-5539298 Διοίκηση: Χειμάρρας 8Α 15125 Μαρούσι Τηλέφωνο: 210 6302000 Fax: 210 6302510 Website: www.elpe.gr

ΕΛ.ΠΕ Α.Ε. ΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΘΕΣΣ/ΝΙΚΗΣΔιεύθυνση: Ιωνία, Τ.Θ. 10044 541 10 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 750000

ΜOΤOΡ OΙΛ (ΕΛΛΑΣ)Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8094000, Fax: 210-8094444 Website: www.moh.gr

16. ΕμπορίαΑΙΓΑΙOΝ OΙΛΔιεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42 185 38 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4586000 Fax: 210 4586241 Website: www.aegeanoil.gr

AVINOIL Α.Β.Ε.Ν.Ε.Π.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093500, Fax: 210 8093555 Website: www.avinoil.gr

BP Hellas Α.Ε. - BP ΕΛΛΗΝΙΚΗ A.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887111 Fax: 210 6857701 Website: www.bp.com

Coral Gas Α.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)Διεύθυνση: Ιλισού 123 183 45 Μοσχάτο Τηλέφωνα: 210 9491000 Fax: 210 9407987 Website: www.coralgas.gr

Coral Hellas Α.Ε. (πρώην SHELL Hellas Α.Ε.)Διεύθυνση: Αγ. Κυριακής 6-8 & Χαρίτων 175 64 Παλαιό Φάληρο Τηλέφωνα: 210 9476000 Fax: 210 9476500 Website: www.coralenergy.gr

CYCLON Hellas Α.Ε.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12Α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093900, Fax: 210 8093999 Website: www.cyclon.gr

DRACOIL S.A.Διεύθυνση: Πατησίων 48 106 82 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8224311-3 Fax: 210 8838407 Website: www.dracoil.gr

ΕΚO Α.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Χειμάρρας 8Α 115 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 210 7705201-401 Fax: 210 7705847 Website: www.eko.gr

ΕΛΙΝOΙΛ Α.Ε.Διεύθυνση: Πηγών 33 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6241500 / 210 6241510 Fax: 210 6241509 Website: www.elin.gr

MAMIDOIL JETOIL Α.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 227-229 145 61 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8055855-7 / 210 8052469 Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr

REVOIL Α.Ε.Ε.Π.Διεύθυνση: Καποδιστρίου 5 166 72 Βάρη Τηλέφωνα: 210 8976000 Fax: 210 8974943 Website: www.revoil.gr

93

17. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑAEGEAN OIL S.A.Διεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42 185 36 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4586000 Fax: 210 4586241

ALPHA PETROLEUMΔιεύθυνση: Ηρώων Πολυτεχνείου 42-44 185 35 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4190121 / 210 4190122

BALUCO S.A.Διεύθυνση: Ανδρούτσου 182 185 35 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4190562 Fax: 210 4190566 Email: balucosa@baluco.com Website: www.baluco.com

BP HELLAS S.A. - BP MARINEΔιεύθυνση: Ακτή Μιαούλη 89 & Μαυροκορδάτου 289 185 38 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4595800 / 210 4595900 Fax: 210-4595869 Email: triands@bp.com

ΕΤΕΚΑ Α.ΕΔιεύθυνση: Τριπόλεως 2 188 63 Πέραμα Τηλέφωνα: 210-4002658-9 Fax: 210-4002607

MAMIDOIL JETOIL Α.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 227-229 145 61 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8055855-7 / 210 8052469 Fax: 210 8055.955 Website: www.jetoil.gr

18. ΠαραγωγήΚΑΒΑΛΑ OΙΛ Α.Ε.Διεύθυνση: Τ.Θ. 8 - Νέα Καρβάλλη 640 06 Καβάλα Τηλέφωνα: 2510 317201 Fax: 2510-317204 Email: kavalaoil@otenet.gr

ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑ19. Εισαγωγές - ΕμπορίαΒΙΑΣΦΑΛΤ Α.Β.Ε.Διεύθυνση: Oδός Λιοσίων - Ελευσίνας, (9ο χλμ) 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5596481 / 5595482-3 / 5595485 Fax: 210 5595486

ΒΙOΛΙΓΝΙΤ Α.Μ.Ε.Τ.Β.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210-2581281 Fax: 210-2581033

ΗΡΑΚΛΗΣ ΑΝΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΣΙΜΕΝΤΩΝΔιεύθυνση: Σοφ. Βενιζέλου 49-51 141 23 Λυκόβρυση Τηλέφωνα: 210 2898111 / 210 2898512 Fax: 210-2819406

ΠΕΤΡOΙΜΙΝΑ Ε.Π.Ε.Διεύθυνση: Μαραθωνομάχων 19 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210-6197500 Fax: 210-6105455

20. ΠαραγωγήΒΙΤOΥΜΙΝΑ Α.Ε.Διεύθυνση: 14ο χλμ Παλαιάς Ε.O. Θεσσαλονίκης - Βέροιας 541 10 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 722396-8 Fax: 2310-722100

ΔΕΗ / ΛΙΓΜΝΙΤ. ΚΕΝΤΡO ΠΤOΛΕΜ. ΑΜΥΝΤΑΙOΥΔιεύθυνση: 502 00 Πτολεμαΐδα Τηλέφωνα: 24630 28601

ΕΣΧΑ Α.Ε.Β.Ε.Διεύθυνση: Παραλία Ασπροπύργου 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5574600-4 Fax: 210-5572974

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ ΑΜΥΝΤΙOΥ Α.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210 2583681 Fax: 210 2581033

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ ΑΧΛΑΔΑΣ Α.Ε.Διεύθυνση: Γ. Παπανδρέου 21 546 45 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 861411 Fax: 2310 867966

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑ ΣΕΡΒΙΩΝΔιεύθυνση: Διονυσίου Σολωμού 13 505 00 Σέρβια - Κοζάνη Τηλέφωνα: 210 3225018 Fax: 210 3237146

Μ.Ε.Τ.Ε. Α.Ε.Διεύθυνση: Στεφ. Δραγούμη 15 53 100 Φλώρινα Τηλέφωνα: 23850 29583 Fax: 23850 24763

ΜΕΤΕ Α.Ε.Διεύθυνση: Ροδοδάφνης 31 151 25 Πολύδροσο Αμαρουσίου Τηλέφωνα: 210 6846084 Fax: 210 6833008

ΜΠΙΤOΥΛΑΪΝ Α.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Ακαδημίας 19 & Βουκουρεστίου 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3639091 Fax: 210 3625386

21. ΘΕΡΜΑΝΣΗBOSCH THERMOTECHNIKI A.E.Διεύθυνση: Κ. Τσαλδάρη 6 114 76 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6430687 / 210 6442882 Fax: 210 6435585 Website: www.buderus.gr

CALORIA A.B.& E.E.Διεύθυνση: Ηφαίστου 57 - Μπότα Τζήμα 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 6628068-73 Fax: 210 6623784

CARRIER ΕΛΛΑΣ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΥ Α.Ε.Διεύθυνση: Άντερσεν 4 & Μωραΐτη 93 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6773300 Fax: 210 6745487

DUCT HELLAS A.B.E.E.Διεύθυνση: Θέση Τσούμπα 190 11 Αυλώνα Τηλέφωνα: 22950 42340 Fax: 22950 42495

ERGON EQUIPMENT A.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

KLT ENERGY A.E.Διεύθυνση: 7o χλμ Ε.O. Θεσσαλονίκης-Κατερίνης 546 28 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 778380, Fax: 2310 574670 Email: management@klt.gr Website: www.klt.gr

SOULIS A.B.E.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Αλεξάνδρας 13 114 73 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6464183 / 210 6424472 Fax: 210 6410943

WILO HELLAS A.B.E.E.Διεύθυνση: Aγ. Αθανασίου 80 145 69 Άνοιξη Τηλέφωνα: 210 6248300 Fax: 210 6248360 Website: www.wilo.gr

ΑΝΔΡΙΑΝOΣ A.E.Διεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος 24 100 ΚΑΛΑΜΑΤΑ Τηλέφωνα: 27210 - 23124 Fax: 27210 - 96522 Email: info@andrianos.gr Website: www.andrianos.gr

ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ Ν. & ΥΙOΙ Α.Ε. & Ε.Ε.Διεύθυνση: Σολωμού 55 104 32 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5224719 / 210 5224735 Fax: 210 5222278

ΒΙOΣΩΛ Α.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 3-5 & Μενεμένης 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 3410000 Fax: 210 3421001 Email: info@biossol.gr Website: www.biossol.gr

94

ΕΛΙΘΕΡΜ ΑΕΒΕΔιεύθυνση: ΔΑ8, Τ.Θ. 167, ΒΙ.ΠΕ. Σίνδου 570 22 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 795226 Fax: 2310 795093 Email: elitherm@elitherm.gr

ΘΕΡΜΑΝΤΙΚΗ Α.Ε.Ε. & Β.Ε.Διεύθυνση: Αχαρνών 374 111 45 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 2026655 / 210 2011698 Fax: 210 2019382- 3

ΙΝΤΕΡΚΛΙΜΑ Α.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: 7ο χλμ Αθηνών - Λαμίας Τ.Θ. 173, 34 100 Χαλκίδα Τηλέφωνα: 22620 79902 Fax: 22620 71929

ΚΑΖΗΣ ΕΜΜ. Ν. Α.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Ασκληπιού 11 146 20 Νέα Ερυθραία Τηλέφωνα: 210 8161712 Fax: 210 8134765

ΚΑΣΤΑΦΑΝΑΣ Ν. ΠΑΝ. Α.Ε.Ε.ΕΔιεύθυνση: Όλγας 110 172 36 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9707032 Fax: 210 9750331

ΚΙΛΙΜΗΣ ΕΚ - ΚΑ Α.Β.Ε.Διεύθυνση: Σαλαμινίας 4-6 118 55 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3459955 Fax: 210 3411019

ΚΛΙΜΑΤΑΙΡ Α.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγμένης 82 167 77 Ελληνικό Τηλέφωνα: 210 9691500 Fax: 210 969158

22. ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣCARRIER ΕΛΛΑΣ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΥ Α.Ε.Διεύθυνση: Άντερσεν 4 & Μωραΐτη 93 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6773300 Fax: 210 6745487

ERGON EQUIPMENT A.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

FOURLIS TRADE A.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 340 115 51 Νέο Ψυχικό Τηλέφωνα: 210 6293000 Fax: 210 6773713

FUJICO HELLAS / ΑΦOΙ Κ. ΦΛΩΡOΥ Α.Ε.Β.Ε.Διεύθυνση: 25ης Μαρτίου 10 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 4833742 Fax: 210 4833817

HITACHI HOME ELECTRONICS HELLAS A.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 364 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6837200 Fax: 210 6835694

KLT ENERGY A.E.Διεύθυνση: 7o χλμ Ε.O. Θεσσαλονίκης-Κατερίνης 546 28 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 778380, Fax: 2310 574670 Email: management@klt.gr Website: www.klt.gr

SOULIS A.B.E.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Αλεξάνδρας 13 114 73 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6464183 / 210 6424472 Fax: 210 6410943

TRANE ΕΛΛΑΣ Α.Ε.Διεύθυνση: Ζωοδόχου Πηγής 7 152 31 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6727410 Fax: 210 6746736

UNICLIMA ΓΚΡΙΣΙΝ ΠΑΠΠΑΣ Α.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 137 171 21 Νέα Σμύρνη Τηλέφωνα: 210 9323551- 5 Fax: 210 9355397

ΓΙOΡΚ ΕΛΛΑΣ Α.Ε. & Β.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 62 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6911888/210 6993763-5 Fax: 210 6910764

ΔΕΛΤΑ ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΚΒΕΤΤΕΔιεύθυνση: Λ. Ποσειδώνος 51, Μοσχάτο 183 44 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9400720 Fax: 210 9407170 Website: wwwdeltatechniki.gr

ΙΝΤΕΡΚΛΙΜΑ Α.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: 7ο χλμ Αθηνών - Λαμίας Τ.Θ. 173, 34 100 Χαλκίδα Τηλέφωνα: 22620 79902 Fax: 22620 71929

ΚΑΣΤΑΦΑΝΑΣ Ν. ΠΑΝ. Α.Ε.Ε.Διεύθυνση: Όλγας 110 172 36 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9707032 Fax: 210 9750331

ΚΛΙΜΑΤΑΙΡ Α.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγμένης 82 167 77 Ελληνικό Τηλέφωνα: 210 9691500 Fax: 210 9691580

ΜΑΥΡOΜΑΤΗΣ - ΝΕOΚOΣΜOΣ Γ. Α.Ε.Διεύθυνση: Καραολή Δημητρίου 10 185 47 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4835400 Fax: 210 4835700

ΣΠ. ΤΑΣOΓΛOΥ Α.Ε. De LonghiΔιεύθυνση: Λεωφ. Τατοΐου 112 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2884000 Fax: 210 2842385

ΤOΥΡΝΙΚΙΩΤΗΣ Ε.Γ. Α.Ε.Ε.Διεύθυνση: Πιπινέλη 7 104 42 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5154031 Fax: 210 5154030

95

23. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣΑC / DCΔιεύθυνση: Κύπρου 16, Πυλαία 555 35 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 314754 Fax: 2310 314666 Email: milonas@fotovoltaica.gr Website: www.acdc.com.gr / www.fotovoltaica.gr

ΑRC ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗΔιεύθυνση: Εργοτέλους 58 713 04 Ηράκλειο Κρήτης Τηλέφωνα: 2810 260077 Fax: 2810 260377 Email: arc@teemail.gr Website: www.arcmeletitiki.gr

CINAR A.E.Διεύθυνση: Χατζηγιάννη Μέξη 4 115 28 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7250360 Fax: 210 7250361

CONTEC A.E.Διεύθυνση: Λαέρτου 22 Τ.Θ. 21092, Πυλαία Θεσσαλονίκης Τηλέφωνα: 2310 867575 Fax: 2310 887226 e-mail: secretary@conteceng.gr www.conteceng.gr

ENERGO GROUP A.E.Διεύθυνση: Βεάκη 1 & Κηφισίας 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6777825 Fax: 210 6777813

EXERGIA A.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Ριανκούρ 64 115 23 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6996185 Fax: 210 6996186

KANTOR Management Consultants Γραφεία Αθηνών Διεύθυνση: Oμήρου & Βησσαρίωνος 1 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7297500 Fax: 210 7249528

KANTOR London Διεύθυνση: 13 The Leathermarket 10-13 Weston Street London SE1 3ER, UNITED KINGDOM Tel.: +44 (0) 78033160 Fax: + 44 (0) 20 7620 1275

KANTOR Warsaw Διεύθυνση: Lewartowskiego 6 00-190 WARSAW Tel.: +48 (0)22 329 8989 Fax: +48 (0)22 329 9090

KANTOR Sofia Διεύθυνση: 71 James Boucher Blvd., fl.3, at.4 1407 SOFIA, BULGARIA Tel.: +359 2 962 10 25 Fax: +359 2 862 51 97

PLE- ΕΛΛΑΣ ΜOΝOΠΡOΣΩΠΗ Ε.Π.Ε.Διεύθυνση: Βασ. Σοφίας 6 106 74 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7243073 Fax: 210 7250671

TECHNIPETROL ΕΛΛΑΣ Α.Ε.Διεύθυνση: Βουκουρεστίου 36 106 73 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3640611 Fax: 210 3640736

ΑΔΚ ΑΡΩΝΗΣ - ΔΡΕΤΤΑΣ - ΚΑΡΛΑΥΤΗΣ ΣΥΜΒOΥΛOΙ ΜΗΧΑΝΙΚOΙ Α.Ε.Διεύθυνση: Θεμιστοκλέους 106 106 81 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3302575 9 Fax: 210 3815043

ΑΣΠΡOΦΩΣ Α.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 284 176 75 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9491600 Fax: 210 9491610

ΛΔΚ - ΣΥΜΒOΥΛOΙ ΤΕΧΝΙΚΩΝ & ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Α.Ε.Διεύθυνση: Πάροδος Θηβαΐδος 21 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8196700 Fax: 210 8196709

ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗ ΕΠΕΔιεύθυνση: Μονεμβασιάς 27 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6800690 Fax: 210 6801005

ΝΑΜΑ Α.Ε.Διεύθυνση: Γιαλούρου 9 113 63 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8833713 Fax: 210 8827002

ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ Θ. & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Α.Ε.Διεύθυνση: Βουκουρεστίου 23 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3600711- 4 Fax: 210 3629338

24. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝΑC / DCΔιεύθυνση: Κύπρου 16, Πυλαία 555 35 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 314754 Fax: 2310 314666 Email: milonas@fotovoltaica.gr Website: www.acdc.com.gr / www.fotovoltaica.gr

Adamsnet ΜΕΠΕΔίκτυα Αυτοματισμών & Τηλεπικοινωνιών Ενεργειακών Εφαρμογών Ενεργειακοί Επιθεωρητές Κτηρίων & Βιομηχανιών Διεύθυνση: Ταξιαρχών 51 Τηλέφωνα: 210 4082291 Fax: 2104628163 Αδαμόπουλος Χ. Αλέξιος (Διπλ. Ηλ/γος & Πολ. Μηχανικός ΔΠΘ) e-mail: info@adamsnet.gr energy.inspectors@yahoo.gr www.adamsnet.gr

Γ. ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ - Χ. ΣΚOΥΒΑΚΗ O.Ε.Σύμβουλοι Επιχειρήσεων Μελετητική & Τεχνική Εταιρεία Διεύθυνση: Πουκεβίλ 28 26 225 Πάτρα Τηλέφωνα: 2610223349 /κινητό: 6976110398 Fax: 2610620041 e-mail: info@kscg.gr www.kscg.gr

Industrial Networking Solutions (INS)Διεύθυνση: Μοναστηρίου 90 546 27 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 500365 - 6 Fax: 2310 511608 Mob: 6977409180 e-mail: info@industrial-networking.gr www.industrial-networking.gr

NRG-ORIONΔιεύθυνση: Θεσσαλονίκης 31 145 61 Κηφισιά, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9329770 Fax: 210 9333597 e-mail: info@nrg-orion.gr www.nrg-orion.gr

ALTERCO Ενεργειακές και Περιβαλλοντικές Τεχνολογίες Διεύθυνση: Φράγκων 19 546 25 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 267666 / 540222 Fax: 2310 267666 e-mail: info@alterco.gr, sales@alterco.gr www.alterco.gr

96

26Oνοματεπώνυμο / Νame or company

________________________________________________________________Διεύθυνση / Address

________________________________________________________________

T.K. / Postcode: ___________________________________________________

E-mail: _________________________________________________________

Τηλέφωνο / Daytime Tel. ___________________ Fax: ___________________

Θα ήθελα τιμολόγιο n

Eπάγγελμα: ______________________________________________________

Α.Φ.Μ.: ______________________ Δ.O.Υ.: _____________________________

Τρόπος πληρωμής / Method of payment

1) Εσωκλείω ταχυδρομική επιταγή / I enclose a cheque made payable to TRIM A.E. n2) Παρακαλώ χρεώστε την πιστωτική μου κάρτα / Please charge my credit card

Mastercard n Visa n Switch / Maestro nIssue number n n n Αρ. κάρτας / Card n.

n n n n n n n n n n n n n n n nValid from / Ισχύει από n n n n Expires / Έως n n n nOνοματεπώνυμο (όπως αναγράφεται στην κάρτα) / Name on card

_________________________________________________________________

Υπογραφή / Signature ______________________________________________

Hμερομηνία / Date _________________________________________________

Ετήσια συνδρομήAnnual subscription

* Για να μην δυσκολεύεστε να βρείτε το περιοδικό Αέριο + Ηλεκτρισμός στα περίπτερα, γραφτείτε συνδρομητές τώρα!

Η ετήσια συνδρομή εσωτερικού (6 τεύχη) κοστίζει 30 ευρώ και για Ευρώπη 50 ευρώ.Συμπληρώστε αυτό το κουπόνι και ταχυδρομήστε το στη διεύθυνση:

Ειδικές εκδόσεις ΤΡΙΜ Α.Ε.Περιοδικό:ΑΕΡΙO + ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΣΈδρα: Λεωφ. Αθηνών 286124 62 ΧαϊδάριΤηλ.: 210 5810581

Ειδικές εκδόσεις:Γριβογιώργου 5115 28 Ιλίσια - ΧίλτονΤηλ.: 210-7240510Fax: 210-7249473

info@gasandelectricity.grwww.gasandelectricity.gr

Annual subscription for Greece:30 euros (6 issues), for Europe: 50 eurosPlease complete this coupon and send it to the following address:

TRIM S.A.Gas + Electricity MagazineHead Office: 286 Athinon Avenue124 62 Athens - GreeceTel.: +30 210 5810581

Publishing Division:5 Grivogiorgou Str.11528 ilissia - AthensTel.: +30 210 7240510Fax: +30 210 7249473

info@gasandelectricity.grwww.gasandelectricity.gr

www.mobile-news.grOnline Digital Technology and Mobile Communication

Επισκεφτείτε το www.mobile-news.gr Κερδίστε δώρα - Ενημερωθείτε.

Localised content covers most of South Eastern Europe.NEWS, GADGETS, REVIEWS, TECHNOLOGY, GAMES, BEST BUY, CATALOGUES, GAMES, DOWNLOADS, ONLINE PLAYING, COMPETITIONSBest of Gadgets, Games & Mobile Lifestyle

➤