Upload
alexandra-roberson
View
156
Download
4
Embed Size (px)
DESCRIPTION
TÜRKİYE HASTANE AFET PLANI EĞİTİMLERİ. AFETLERDE HALK SAĞLIĞI HİZMETLERİ. Prof.Dr.Recep AKDUR. AFETİN DÖNEMLERİ. Sessiz Dönem Alarm Dönemi İzolasyon Dönemi Dış yardım Dönemi Rehabilitasyon Dönemi. Afete etkili yanıt verebilmek; sessiz dönemde - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
AFETLERDE HALK SAĞLIĞI HİZMETLERİ
TÜRKİYE HASTANE AFET PLANI EĞİTİMLERİTÜRKİYE HASTANE AFET PLANI EĞİTİMLERİ
Prof.Dr.Recep AKDUR
2
AFETİN DÖNEMLERİ Sessiz Dönem Alarm Dönemi İzolasyon Dönemi Dış yardım Dönemi Rehabilitasyon Dönemi
Afete etkili yanıt verebilmek; sessiz dönemde gerçekleşecek plan ve hazırlıkğı ile olanaklıdır.
3
ETKİLİ YANIT = PLAN
ADIMLAR Planlama takımı kurma Mevcut planları gözden geçirme Kaynakları tanımlama Afet senaryoları yazma Yanıt için gereksinimleri hesaplama Tatbikatlar
4
AFETİN SAĞLIK ETKİLERİHastalık ve Ölüm Nedenleri; Travma- Olayın direkt etkileri Emosyonel stres Bulaşıcı hastalıklar -Su -Gıda -Solunum yolu
-Vektörler
5
AFETLERDE SAĞLIK HİZMETLERİ
1. Olaya Bağlı Travmalara Acil Tıbbi Müdahaleler
2. Halk Sağlığı Hizmetleri (İkincil hastalık ve ölümlerin önlenmesi)
6
ACİL TIBBİ MÜDAHALELER Kurtarma sırasında bakım Triaj (kırmızı,yeşil,sarı,siyah) Yaşam idamesi Yaralıların bakımı Hasta sevki İkincil triaj Hastane hizmetleri
7
HALK SAĞLIĞI HİZMETLERİ
Çevreye yönelik koruyucu hizmetler (Barındırma,su güvenliği, gıda güvenliği,
vektör kontrolü, atık kontrolü vb) Kişiye yönelik koruyucu hizmetler (aşılar, kemoprofilaksi, sağlık eğitimi vb) Olağan hizmetler düzeyine ulaşma Sağlık alt yapısının yeniden inşaası
8
AFET SAĞLIK HİZMETLERİNDEÖNEMLİ BAŞLIKLAR
Kurtarma Acil tıbbi bakım Tehlikeleri ortadan kaldırma
(yangın, gaz sızıntısı vb.) Devam etme riski varsa
toplumu güvenlik altına alma Koruyucu ve rutin bakım
sağlama Sağlıklı su, yiyecek, barınak
sağlama İnsan atıklarını yok etme Vektörlerle yayılan
hastalıkları önleme
Katı atıkları zararsızlaştırma
Tıbbi atık yönetimi Enfeksiyon kontrolü Durum ve deneyimleri
kayıt ve raporlama Materyallerin depolanma
ve dağıtımı İletişim Ulaşım Bilgilendirme Trafik düzenlemesi Güvenlik hizmetleri Ölülerle ilgili hizmetler
9
RİSK GRUPLARI 0-5 yaş grubu çocuklar Gebeler Lohusalar Yaşlılar Kronik hastalığı olanlar Engelliler Akut hastalık geçirenler
10
Eksternal AfetHastaneyi Etkileyen Major Afetler
Geçici bir sağlık birimi oluşturulmalıdır. Seyyar hastaneler kurulmalıdır. Çevre sağlığı hizmetleri üzerinde
durulmalıdır.-Sağlıklı su-Sağlıklı gıda-Atık kontrolü-Vektör kontrolü
11
GEÇİCİ YERLEŞİMİN KABULU
Zamanında-gecikmeyen, Mal güvenliği, Malına mülküne sahip çıkabilme, İşine gücüne devam edebilme Komşu akraba-sosyal ilişkilere devam Organize olma-katkı ve katılımını alma
12
AFETTE YERLEŞİM TÜRLERİ
Sabit yapılar: Okul, kamp, otel gibi yerlere geçici yerleştirme
Çadır kentler:Kısa erimli yerleştirme Prefabrik konutlar: Orta erimli
yerleştirme Kalıcı yerleştirme: Yeni konutlar-yeni
yerleşim yerleri
13
SABİT YAPILARA YERLEŞTİRME
SULU ALANLAR HİJYENİ TOPLU BESLEME ÇAMAŞIRHANE KALABALIK FAKTÖRÜ GRUBUN ÖRGÜTLENMESİ GRUP FAALİYETLERİ
14
ÇADIR KENTLER1
Yer seçimi Uygun çadırlar Araziye yerleşme Toplumun örgütlenmesi
15
ÇADIRKENTLER2
Önceden hazırlanmış, alt yapısı inşa edilmiş alanlar Önceden planlanmış, uygun
araziler
16
ÇADIR KENTLER3
Yer Seçimi 1000 kişiye 3-4 hektar alan, Su, elektrik, ulaşım sağlanabilen Eğimli, su drenajına uygun, zemin çamuru,
çimen ve ot olmayan arazi Su basma, toprak kayma, çığ, kaya düşme
olasılığı yok Çöplük, hava kirliliği, kokusu ve jitlerinden
uzak Gürültü ve yoğun trafikten uzak Hava akımı olmayan, güneye bakan Eski yerleşime yürüme mesafesinde
17
ÇADIR KENTLER4 Uygun Çadırlar
Çadırlar aile tipi olmalı Kişi başına en az 3-3,5 m2 alan 10 m3
hacim sağlamalı Soğuk, rüzgar ve yağmurdan koruyan Doğal havalandırmaya uygun Gereğinde ısıtmaya uygun .
18
19
ÇADIRLARI YERLEŞTİRMEK YAN YANA DİZMEK DEĞİLDİR
20
ÇADIR KENTLER5
Araziye yerleşme
10 metrelik, kaplanmış yollar Çadırlar bu yola iki metre mesafede Çadırlar arasında sekiz metre aralık Çadır dizileri uygun drenajlarla
korunmalı Sokaklar ve çadırlar aydınlatılmalı
21
23
24
25
26
27
ÇADIR KENTLER6
sosyal tesisler
Mutfak- yemekhane Tuvaletler Banyolar Çamaşırhaneler Yönetim (İdare, sağlık istasyonu,
haberleşme, güvenlik) Lokal (toplanma, eğleme) Okul çadırları Spor alanları
28
PREFABRİK KONUTLAR Yer seçimi ilkelerine uygun Su, kanalizasyon, elektrik merkezi Uygun büyüklükte konutlar (sulu
alanların içinde olduğu) Konutların araziye yerleştirilmesi
(cadde ve sokak sistemi) Yönetim (İdare, sağlık istasyonu, haberleşme,
güvenlik) Okul Kantin-Lokal- toplantı yeri Spor alanları
29
KALICI YERLEŞİMLER
OLAĞAN KENT,ÇEVRE, KONUT, İNŞAAT ve SAĞLIK KURALLARI
30
VAR OLAN ŞEBEKE SUYU 1
Sistem ve şebeke hızla kontrol edilmeli-bozukluk, arıza ve riskler derhal giderilmeli
Kirlenme olasılığı dikkate alınmalı, giderilmeli Başlangıç ve rutin analizler Başlangıç, süper ve olağan klorlama Şebeke çalışıncaya dek seyyar su sağlama ve
bunlarda su güvenliği
Çözümlenmesi gereken en acil ve önemli sorundur
31
SU SAĞLAMA YÖNTEMLERİ2
1. AMBALAJLI SULAR2. TANKERLERLE TAŞIMA3. MOBİL ARITMA DÜZENEKLERİ4. ŞEBEKE BAĞLAMA
32
OLAYDAN HEMEN SONRA SU3
Durumun belirsiz olduğu ilk saatlerde ambalajlı sular dışında kullanılmamalı
Geçici su şebekesi çekilebiliyor ise kurulmalı
Mobil hastane kurulacaksa kişi başına 40-50 lt/kişi/gün su verilmeli
Çadır yerleşimlerde kişi başına en az 40-50 lt/kişi/gün litre su sağlanmalı
Suyu alma yeri her bir çadıra en fazla 100 m uzakta olmalıdır.
33
AMBALAJLI SU4
RUHSATLI MARKALI ORJİNAL ŞİLLİNG KAPAKLI KULLANIM SÜRESİ GEÇMEMİŞ UYGUN TAŞIMA-SAKLAMA
34
SU TANKERİ5 Su taşımaya uygun, Dolum ve başaltım sistemleri
kirlenmeye yol açamayacak tipte, Su aldığı yer uygun ve denetlenmiş, Dolumdan sonra klorlama, Yerleşim girişlerinde klor kontrolü, Personel eğitimli.
35
TAŞINABİLİR SU DÜZENEKLERİ6
İçme suyu düzenekleri Atık su arıtma düzenekleri Su analiz laboratuvarları
İÇME SUYU DÜZENEKLERİ KAYNAĞA UYGUN KAPASİTESİ YETERLİ DEZENFEKTE EDEBİLEN PAKETLEYEBİLEN
36
SU HİJYENİ7 Afet durumunda şebekelere -su şebekesinde bozukluk
olmasa bile- süperklorlama (1 ppm) yapılmalıdır Günde iki kez serbest kalıcı klor düzeyi denetlenmelidir. bakteriyolojik muayeneler sık aralıklarla yapılmalıdır Sık aralıklarla bakteriyolojik muayeneler yapılmalıdır
Kuşkulu kaynaklardan elde edilen suyun dezenfeksiyonu için birinci seçenek klorlamadır
37
38
BESLENME1
Afetlerde gıda kirliliği olasılığı daha yüksektir Gıda stokları değerlendirilmeli, Kontamine gıdalar imha
edilmeli Uygun saklama, hazırlama pişirme,dağıtım koşulları
sağlanmalı Önce saklanması güç besinler tüketilmeli Gıda temini için plan yapılmalı Kirlenme olasılığı olan yerler; üretim, hasat, taşıma,
işleme, depolama, dağıtım, kullanım Özellikle kimyasal üretim, taşıma ve depoları Biyolojik kirlilik (geleneksel gıda hijyeni önlemleri) Fırsatçılara olağandan daha fazla dikkat
39
40
BESLENME2
İZOLASYON EVRESİ KISA ERİMLİ UZUN ERİMLİ
41
BESLENME3
Örgütsüzlük ve olanaksızlıklar nedeniyle İlk günler, yiyecekler korunamaz kuru ve paketlenmiş yiyecekler tercih edilmeli
Örgütlü, sistemli ve dayanışma duygusunu pekiştiren dağıtım yapılmalı.
En kısa sürede seyyar mutfak kurulmalı Orta ve uzun erimli yerleşime dek
beslenme merkezi olmalı
42
BESLENME4
hijyen
Gıdalar uygun koşullarda saklanmalı Vektörler mutfak ve gıdaya ulaşamamalı Mutfak temiz olmalı Tezgahlar hem yemek hazırlamadan önce
hem de sonra temizlenmelidir Kaplar olağandan daha özenle
temizlenmeli
43
BESLENME5
hijyen
El, araç gereç ve tezgah kurulamada kağıt havlu kullanılmalı
Mutfak bezleri amacına göre sınıflanmalı karıştırılmamalı
Bezler günlük değiştirilemiyor ise kullanmadan önce klorlu suya yatırılmalıdır.
Fırça ve paspas benzeri araçlar mutfağa özgü olmalı diğer alanların araçları kesinlikle mutfağa sokulmamalıdır
44
BESLENME6
ÇALIŞANLAR Çalışmaya uygunluk-Portörlük muayenesi Çalışanların beden, giysi temizliği El bakımı ve kontrolü El yıkama ve eldiven kullanma Bone kullanma Sıvı sabun-Kağıt havlu kullanma EĞİTİM
45
DAĞTIMDA HAKKANİYET VE DÜZEN, DAYANIŞMA DUYGUSU
46
MERKEZİ VE TOPLU BESLENME DAHA HİJYENİKTİR
47
YETERLİ DENGELİ BESLENME
Gıda hijyeni uygulamaları yapılırken yeterli dengeli
beslenme ilkeleri de unutulmamalıdır.
48
ENKAZLAR MOLOZLAR Enkaza ve molozlara dezenfektan,
ensektisit sıkmaya gerek yoktur Çöplüğe, dere yatağına, denize,sarp
vadilere dökülmemeli Tekrar almaya uygun ve olabildiğince tasnif
edilmiş depolama Toprağı ve diğer atıkları kirletecek
(radyoaktif,kimyasal, parlayıcı patlayıcı,biyolojik) atıkları özel toplama ve uzaklaştırma
49
Özel kirlilik riski taşıyan yapıların hızlı ve
doğru biçimde değerlendirilmesi ve
zararsızlaştrılması gerekir.
50
DEFİN Cesetlerin kontamine (biyolojik/kimyasal) olabileceği
unutulmamalı, kirli olanlar dekontamine edilmeli Kirli olmayan ölülere sönmemiş kireç, dezenfektan vb
uygulamasına gerek yoktur. Uygun koşullarda -soğukta bekletilmesi yeterlidir.
Cesetler için yeteri sayıda torba bulunmalı/temin edilmeli Yakınları alana dek morgda bekletilmelidir- Çok sayıda ve
geçici morga gereksinim vardır. 72 saatten fazla tutulmamalıdır. Defin işlemleri hızla yapılmalıdır.
Kayıt ve kimlik tespiti çok önemlidir. Belirlenen yerler dışına gömme yapılmamalıdır.
51
TUVALET–BANYO-ÇAMAŞIRHANE Her 10 kişiye bir tuvalet her 50 kişiye bir
duş sağlanmalıdır. Açık çukurlu hela için her 50 kişiye 3 metre çukur kazılır ve
10 kişiye bir yıkanma musluğu 100 kişiye bir banyo 50 kişiye bir duş yazın duş sayısı 30 kişiye bir olacak şekilde ayarlanmalıdır.
Merkezi çamaşırhane ve yeterli çamaşır makinesi
Deşarj noktaları belirlenmeli Yerel koşullara uygun arıtım önlemleri
alınmalı
52
KANALİZASYON ATIKLARI Şebekenin zarar görüp görmediği derhal
araştırılmalı. Zarar görmüşse onarıma gidilmelidir. Sıvı sabun, su, kağıt temizlik maddeleri
sağlanmalıdır.VAR OLAN YAPILAR HASARANMIŞ İSE Açık çukurlu tuvaletler Seyyar tuvaletler kullanılabilir. Atık suların kontrollü uzaklaştırıması
sağlanmalıdır. Yeni tuvaletler yapılıp, kanalizasyona
bağlanmalıdır.
53
54
ÇÖP-VEKTÖRLER Kapalı kaplar yerleştirinceye dek çöpleri
çukurlara biriktirme ve toprakla örtme Atıklar poşetlere ve kapalı kaplarda toplanmalı Her 4-8 çadıra (25-50 kişi) 50-100 litrelik
kapaklı çöp kabı yerleştirilmeli Her gün ve düzenli alınmalı. Uygun yerlerde biriktirilmeli ve birktirme
alanlarında çevre gözetilmeli Eğitim yapılmalı
55
ÇÖP-VEKTÖRLER Afetlerden sonra vektör insan teması artar Uygun alanlar seçilmiş ise vektörler sorun olmaz Jit yok etme ve kimyasal mücadele yapılmalı Yapay jit yaratmamak (çöpler, tuvaletler, atık su,
gıda hazırlama depolama) Erişkin mücadelesi için ensektisidler kullanmak
gerekebilir (duyarlılık, maliyet, elde edilebilirlik, zararasız kullanım)
Şüpheli hayvan ölüleri yetkili kişilerce kaldırılmalı ve temas ettiği yerlerle ilgili önlemler alınmalı, gerekirse veterinerlik önlemleri devreye sokulmalıdır
56
ÖZEL ATIKLAR ATIKLAR1
Hastanelerde tıbbi, tehlikeli, radyoaktif ve evsel atıklar birbirine karıştırılmamalı
Tıbbi atıklar için; Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Tehlikeli atıklar için; Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
Radyoaktif atıklar için TAEK düzenlemeleri UYGULANMALIDIR
57
TIBBİ ATIKLAR
Tıbbi Atık Yönetimi İlkeleri, afette de aynen uygulanmalıdır.
Sorumlu kişiler belirlenmeli İlgili personel eğitimden geçmeli Atık miktarı kayıt altına alınmalıdır Kaynağında en aza indirilmeli Kaynağında ayrı, toplanıp, taşınmalı,
biriktirilmeli
58
BULAŞICI HASTALIK KONTROLÜ1
En sık ortaya çıkan bulaşıcı hastalıklar
Tifo Kolera Kızamık İnfluenza Besin zehirlenmesi Hepatit A,B,C Kuduz Polio
Sıtma Meningokoksik
menenjit Tüberküloz Parazitozlar Skabies Tetanoz
59
BULAŞICI HASTALIK KONTROLÜ2
Laboratuvarın kesintisiz çalışması Gerekirse mobil laboratuvarlar kurulması İşbirliği sağlanabilecek laboratuvarların belirlenmesi Çevreye ve kişilere ait örneklerin alınabileceği
kapasitenin sağlanması Bulaşıcı hastalık kontrol ekipleri oluşturulması İshal ile başvuran hastalardan gaita örnekleri alınması,
60
BULAŞICI HASTALIK KONTROLÜ3
Bulaşıcı Hastalık Çıkmaması İçin Önlemler Yeterli ve temiz su sağlama Gıda hijyeni sağlama Vektörlerle mücadele Veteriner Müdürlüğü ile işbirliği Çevrenin olumsuzluklarını etkisiz kılma Sağlık eğitimi Hastalık semptomlarını izleme Portör muayeneleri Laboratuvar olanakları sağlama
61
BULAŞICI HASTALIK KONTROLÜ4Bulaşıcı
KaynakOlgu ve taşıyıcı tanımaOlgu ve taşıyıcı tedavisiİzolasyonFilyasyonBildirimSağlık eğitimi
Bulaş YoluSu hijyeniGıda hijyeniKişisel temizlikVektör kontrolüAtık kontrolü
Sağlam KişiBağışıklamaKemoprofilaksiBeslenmeSağlık eğitimiKişisel bariyerler
62
BAĞIŞIKLAMA
Yaralılarda ve kurtarma çalışmalarına katılanlarda tetanoz aşısı
Ceset ve yaralılarla yakın teması olanlara Hepatit B aşısı
On beş yaş altı için ek bir doz kızamık aşısı Kolera ve tifo aşıları önerilmez. Tetanoz serumu, kuduz aşısı ve serumu, yılan ve akrep
serumu bulundurulmalıdır. Rutin bağışıklama hizmetlerinin kaldığı yerden devamı
sağlanmalıdır.
63
Veri toplama ve kayıt
Düzenli günlük semptomlara dayalı veri toplama, kayıt, sonuçların izlenmesi ve bildirim mutlaka yapılmalı
İlgili bölgedeki endemik bulaşıcı hastalıklara karşı surveyans planı hazırlanmalı
Sorunlar, nedenleri, etkilenenler, müdahaleler, gereksinimler ayrıntılı rapor edilmeli,
Sürekli izleme, değerlendirme yapılmalıdır.
64
Toplumun Eğitimi
Toplumun afetlere hazırlıklı olması
sağlanmalıdır. Afet bilinci oluşturmak Paniğe kapılmamak İşleri kolaylaştırmak Kendi rollerinin önemini kavratmak Afet sonrası ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarını ve
bunlardan korunmayı öğretmek açısından önemlidir
65
Ruh Sağlığı Hizmetleri
Travma sonrası stres bozukluğu başta olmak üzere çeşitli ruh sağlığı sorunları sıklıkla görülmektedir.
Yaralılar, hasta yakınları, personel için gereklidir.
Bu konu ile ilgilenen bir birim kurulmalı ve görevlendirmeler yapılmalıdır
66
Üreme Sağlığı Hizmetleri
Doğum öncesi bakım Sağlık personeli yardımlı ve sağlıklı koşullarda
doğum Doğum sonrası bakım Aile planlaması hizmetleri-danışmanlık
Bu hizmetlerin aksamadan yürütülmesi için gerekli mekan, malzeme, personel gereksinimi karşılanmalıdır.
67
Halk Sağlığı Hizmetleri İçin İşbirliği
Tesisat sorunları yönünden;lojistik hizmetleri Gıda,su, malzeme, korunması, olası yasakların
uygulanması yönünden güvenlik hizmetleri Halk eğitimi, iletişimi için halkla ilişkiler İkincil hastalıkların önlenmesi, çevre sağlığı ve
dokümentasyon için planlama hizmetleri Psikososyal destek yönünden operasyon hizmetleri ve
Psikiyatri bölümü ile işbirliği ve koordinasyon gereklidir.
68
SONUÇ
Hastane Afet Planında, İnternal ve eksternal afetler göz önüne alınmalı Birden fazla senaryo hazırlanmalı Ekip motivasyonu sağlanmalı Tekrar tekrar gözden geçirilmeli Tahliye planlarını içermeli Basit ve net organizasyon sağlanmalı Karar alma ve uygulama kısa yollardan olmalı Altyapı ve gereksinimler iyi tanımlanmalı
69
SONUÇ-2
Her hastane tektir Her afet tektir Afetler planlandığı gibi gitmez
Ancak; afete en etkili yanıtı sağlamada
planlama en önemli faktördür.
70
SONUÇ-3
Halk Sağlığı ile ilgili uygulamalar afetin tıbbi ve ekonomik olumsuzluklarını önemli ölçüde azaltır.
Sağlık hizmetleri planlanırken çok sektörlü yaklaşımın ve birinci basamak sağlık hizmetlerinin önceliği unutulmamalıdır.
Hastane Afet Planları da bu önceliğin unutulmayacağı bir anlayışta hazırlanmalıdır.