Zarządzanie

jakością

Analiza FMEA – zasady, komentarze, arkusze

Agnieszka Folejewska

Analiza FMEA

Zasady, komentarze, arkusze

Agnieszka Folejewska

Copyright © 2010

ISBN: 978-83-7537-023-2

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. al. Krakowska 271, 02-133 Warszawa tel.: 22 559 36 00, 559 36 66, faks: 22 829 27 00, 829 27 27 www.dashofer.pl

Opracowanie edytorskie: Jolanta Stypułkowska Skład: NOVA Monika Strułkiewicz

Wszelkie prawa zastrzeżone, prawo do tytułu i licencji jest własnością Dashofer Holding Ltd. Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji, również na nośnikach magnetycznych i elektronicznych, bez zgody Wydawcy jest zabronione. Ze względu na stałe zmiany w polskim prawie oraz niejednolite interpretacje przepisów Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialności za zamieszczone informacje.

„Z FMEA możliwości są nieprawdopodobne, natomiast bez FMEA − możliwośćjest tylko prawdopodobna’’.

/Jon Choppin/

Agnieszka Folejewska

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. 1

Jak efektywnie wykorzystać metodę zarządzania jakością −− FMEA?

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. 2

SPIS TREŚCI

WSTĘP − Znaczenie zarządzania jakościąCZĘŚĆ 1. Metoda FMEACZĘŚĆ 2. Wykorzystanie analizy FMEA −− wskazówki praktyczneCZĘŚĆ 3. Wzór arkusza FMEA z komentarzamiCZĘŚĆ 4. Przykłady wypełnionych arkuszy FMEA

Rozwój przedsiębiorstwa wymaga ciągłego inwestowania w jakość, a konkretniew: 1) rozwój produktu, czyli poprawę jakości typu; 2) doskonalenie procesu produkcji, czyli poprawę jakości wykonania; 3) wzrost zaufania odbiorców do firmy i jej produktów przez:

uzyskanie certyfikatów na wytworzone produkty, uzyskanie certyfikatu na zgodność systemu zapewnienia jakości z wymo-

gami norm ISO 9000; 4) public relations i marketing.

Poniesione wydatki na poprawę jakości muszą prowadzić do: 1) wzrostu efektywności produkcji, 2) obniżki kosztów produkcji, 3) obniżki cen, 4) lepszego dostosowania do potrzeb rynku i wiązać się z uelastycznieniem produkcji tak, aby w krótkim czasie przedsiębior-stwo mogło zmieniać strukturę produkcji i zwiększać produkcję wyrobów, naktóre rośnie popyt, i ograniczać te, na które popyt maleje.

Zwiększona sprzedaż będzie niewątpliwie skutkowała: 1) wzrostem przychodu i dochodu firmy, 2) bezpieczniejszą pozycją na rynku, 3) zapewnieniem pracy dla załogi i wzrostem zatrudnienia, 4) zwielokrotnieniem zysku.

Jak efektywnie wykorzystać metodę zarządzania jakością −− FMEA?

rozwój przedsiębiorstwa

wydatki napoprawę jakości

zwiększona sprzedaż

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. 3

WSTĘPZnaczenie zarządzania jakością

METODA FMEA − ang. Failure Mode Effect Analysis

W języku polskim FMEA funkcjonuje jako metoda: analizy przyczyn i skutków wad, analizy możliwości i efektów powstawania wad, analizy możliwych przyczyn i skutków wad, analizy przyczyn, skutków i krytyczności wad, FMECA (ang. Failure Mode

Effects and Criticality Analysis).

Metoda FMEA opisana jest w normie PN-IEC 812:1994 − Procedura analizy ro-dzajów i skutków uszkodzeń.

Metodologia FMEA oficjalnie została opracowana w USA i wydana 9 listopada1949 roku jako procedura MIL-P 1629 „Procedure for Performing a Failure Mo-de, Effects and Criticality Analysis’’.

Pionierem stosowania FMEA było w latach sześćdziesiątych NASA, realizująceprogram lotów kosmicznych „Apollo’’. Metodą FMEA weryfikowano projektyróżnych elementów statków kosmicznych, aby zapewnić bezpieczeństwo uczest-nikom wyprawy. Po sukcesie w przemyśle kosmicznym, z FMEA skorzystałprzemysł lotniczy i atomowy.

W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych metodę zaczęto wykorzystywaćw Europie w przemyśle chemicznym, elektronicznym, a w szczególności w samo-chodowym. W połowie lat osiemdziesiątych metoda została przyjęta w branżymotoryzacyjnej przez Ford Motor Company, który pracował razem z wybranymidostawcami, ustalając doskonalenie projektowania i procesu produkcji.

Podstawowe założenia FMEA: około 75% błędów wynika z nieprawidłowości w fazie przygotowania pro-

dukcji; ich wykrywalność w fazie początkowej jest niewielka, około 80% błędów wykrywanych jest w fazie produkcji i jej kontroli, a także

w czasie eksploatacji.

Metoda FMEA jest wykorzystywana przez organizacje do zapobiegania, niwe-lowania skutków wad, które występują w procesach konstrukcyjnych i wytwór-czych. Jej zastosowanie polega na badaniu wszystkich możliwych usterek przedzatwierdzeniem rozwiązania konstrukcyjnego. Jej ostatecznym celem jest ocenaryzyka związanego z planowaną produkcją, konstruowaniem i wytwarzaniem.

Jak efektywnie wykorzystać metodę zarządzania jakością −− FMEA?

podstawowezałożenia FMEA

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. 4

CZĘŚĆ 1. Metoda FMEA

Metoda FMEA pozwala w praktyce realizować jakościowe założenie „zero de-fektów’’, a także potrzebę „ciągłego doskonalenia’’.

Metoda odpowiada głównie na następujące pytania: Co jest celem projektowania? Czy będzie ono odpowiadało oczekiwaniom przyszłych klientów? Czy zaprojektowany wyrób może być z powodzeniem produkowany?

Cele FMEA to: konsekwentne i trwałe wyeliminowanie wad wyrobu (słabych miejsc wy-

robu) przez rozpoznawanie rzeczywistych przyczyn ich powstania, unikanie wystąpienia rozpoznanych, a także jeszcze nieznanych wad w no-

wych wyrobach i procesach przez wykorzystanie wiedzy i doświadczeń z jużprzeprowadzonych analiz.

Analiza FMEA ma szerokie zastosowanie. Jest skuteczna przy analizie złożo-nych procesów i produktów, w produkcji masowej i jednostkowej. Analizie moż-na poddać zarówno pojedynczy komponent oraz podzespół, jak i cały wyrób,fragment procesu (np. jedną operację) oraz cały proces technologiczny.

Powody stosowania analizy FMEA to: spełnienie oczekiwań klienta, dostosowanie się do wymagań przepisów np. związanych z bezpieczeństwem

produkcji, odpowiedzialnością za wyrób itp., obniżenie kosztów jakości, skrócenie czasu związanego z wdrażaniem nowych technologii, wprowadze-

niem nowych wyrobów na rynek itp., coraz większa złożoność wyrobów, a wiąże się to z niebezpieczeństwem po-

wstawania większej ilości wad podczas produkcji oraz większą ilością rekla-macji,

pomoc dotycząca podejmowania decyzji związanych z inwestycjami.

Przebieg FMEA obrazuje schemat na rys. 1.

FMEA składa się z następujących etapów: Powołanie zespołu pracowników. Identyfikacja elementów składowych produktu lub procesu. Przedstawienie listy możliwych wad/błędów w odniesieniu do zidentyfiko-

wanych elementów produktu lub procesu. Sporządzenie wykazu prawdopodobnych skutków wyodrębnionych wad/błę-

dów. Sporządzenie wykazu przyczyn wyodrębnionych wad/błędów. Analiza potencjalnych wad/błędów. Określenie ryzyka związanego z błędami. Zaplanowanie działań zapobiegawczych. Wdrożenie działań zapobiegawczych i badanie ich skuteczności.

Jak efektywnie wykorzystać metodę zarządzania jakością −− FMEA?

cele FMEA

powody stosowania FMEA

etapy FMEA

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. 5

W skład zespołu powinni wchodzić pracownicy średniego oraz wyższego szcze-bla zarządzania, a także przedstawiciele różnych działów przedsiębiorstwa: biurokonstrukcyjne, wydział produkcyjny, dział jakości. Optymalna grupa to 4 do 8osób oraz animator, czyli osoba, która kieruje i koordynuje pracę zespołu. Zespółmoże być również wspierany przez eksperta z danej dziedziny.

W metodzie FMEA kładzie się duży nacisk na pracę zespołową.

Kolejny etap to przygotowanie założeń do przeprowadzenia właściwej analizy.Przygotowanie to polega na wyborze podzespołu, części (w przypadku wyrobu)lub operacji (w przypadku procesu), które należy przeanalizować. Analiza powin-na być uogólniona i bardzo przejrzysta.

Do wyboru zakresu FMEA i sposobu jej prowadzenia można podejść w dwojakisposób:

Problemowo − przy takim podejściu analizie poddawane są tylko obszary, w których praktycznie stwierdzono wystąpienie problemów. Zakres analizyjest wybierany na podstawie doświadczenia, aktualnych problemów z wyro-bem lub procesem, reklamacji klienta, analizy braków itp. Słabością takiegopodejścia jest ograniczenie możliwości wykrycia potencjalnych zagrożeń w funkcjonowaniu wyrobu lub przebiegu procesu. Analizowane są tylko te,które zdążyły się już ujawnić i na które zwrócono uwagę. Łatwo „przeoczyć’’zagrożenia, które występują rzadko, ale ich skutki mogą być bardzo poważne.

Podejście to stosowane jest zdecydowanie najczęściej − jego zaletą jest prostotai zwartość (arkusze FMEA są proste i czytelne, ich analiza nie wymaga szczegól-nego przygotowania).

Jak efektywnie wykorzystać metodę zarządzania jakością −− FMEA?

skład zespołu

założenia do właściwej

analizy

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. 6

Rys. 1. Przebieg FMEA

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o. 7

Szczegółowa oferta na stronie internetowej: www.dashofer.pl

Niedostępne w wersji demonstracyjnej.

Zapraszamy do zakupu

pełnej wersji książki

w serwisie