Berrikuntza Arte Hezkuntzan irakasgaiko talde lan batAHOTSAK eta BEGIRADAK

Masterrean izan duzuen eta izaten ari zareten esperientzia abiapuntu moduan hartuta,ahotsa eta begiradaren inguruan lan egin behar da. Irakasleen ahotsak eta begiradak;ikasleenak ere hitza hartzen dutenean. Horiek eta horien eragina irakaskuntza-ikaskuntza prozesuetan ezin dira izan ikerketa zientifiko baten objetu; edo eta izango balira, oinarrizkoena, ezinbestekoa dena, garrantzitsuena dena, kanpoan geratuko litzateke. Zientziak hitzegin lezake begirada eta ahotsaren oinarri materialari buruzagian, horietan parte hartzen duten organoei buruz agian, eta psikologian,agian, bere efektuei buruz. Baina beraiei buruz, ez zehazki: zer da begirada bat? zer da ahots bat? Nola afektatzen dute irakaskuntzan? Hori da lanerako gai orokorra. Gaia planteatuta eta aurkezpen egunean esandakotik aparte, ez dut ezer gehiagorik esango. Ez baitago lanerako metodologia apropos batetaz hitzegiterik; ezta helburuei buruz ere. Lanerako estimulu bat planteatzen dizuet, eta hortik aurrera, ez dakigun tokitara ez dakigun tokitatik iristen saiatuko gara.

Talde txikietan elkartu, 4 edo 5 pertsonako taldetan, eta zuen artean hitzeginez, gaiaren inguruko esperientziak, oroitzapenak eta ideiak partekatzen has zaitezte. Hortik aurrera, lan dinamika bat asmatzen saiatu beharko duzue. Nola elkarrekin lan egin, nola datoak bildu, nola tokia eman norberak egin ditzakeen ekarpenei, egutegi edo plazoen ezarpena eta abar. Emaitza zein izango den prozesuak berak erabakiko du. Martxan jarrita, zuen ideien, zuen pentsamen-duen arrastoak, hondakinak uzten joan behar duzue. Azkenean egingo duzuena edozer izan daiteke: argitalpen bat, marrazki sorta bat, bideo bat, soinu grabaketa bat, koadro erakusketa bat, performance bat edo eta nahi duzuena. Bukaeran, ikusentzunezko platoa izandakoan sortutakoa erakusketa moduan ipini ahal izango dugu hala nahi izanez gero.______________________________________________________________________

Orain narrazioa, izandako esperientziaren kontakizuna eraiki ezazue. Talde bakoitzean gutxienez bi narrazio ezberdin, artikulo formatoan, agian, kongresuan aurkezteko. Ez da gertatutakoaren errepresentazio lan hutsa; sorkuntza ere bada. Egindakoansakontzeko eta jarraitzeko bide berriak topatzeko baliagarria. Beraz, idatzi ahala,egindakoa aldatu, aberastu edo eta osatu daiteke. Testo bera ere lanaren partebihurtu daiteke. Nolanahi ere, hori gertatuko balitz ere, artikuloa ere egin behar da.Azken egunean, narrazioen eta lanen aurkezpena egingo dugu ikusentzunezkoko platoan

BIGARREN HEZKUNTZAKO MASTERRA

ITXASO ALCELAY IRAITZ ARABOLAZA JON ANDER ARANA

LUR ARTEACH ADRIANA BALDUS

BEÑATE BARANDALLA ARGIÑE BERASTEGI

HAIZEA BROSA NAGORE CALERO

NAGORE ETXEDONAIBON FERNANDEZ ANDREA GALBETE

KARMELE GORROÑOMARIA HERRERA

EIDER LECUBE DIEGO ALVARO LOBIT

IBONE LOPEZ IZARNE OLANO

ALAITZ OLEAGA ESTIBALIZ PEREDA

JESSICA SALAS MIKELE SANCHEZ

LEXURI SANZ MAIALEN TORRES

2014 Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako eta Batxilergoko, Lanbide Heziketako eta Hizkuntzen Irakaskuntzako Irakasleen Prestakuntza

Berrikuntza Arte Hezkuntzan ikasgaiaIñaki Imaz

Testu honetan, Ahotsen eta Begiraden inguruko talde-lanari buruzko esperientzia pertsonalari buruz hitz egingo dut.

Gure taldea lau kideek osatzen zuten, gure artean oso ondo moldatzen ginen eta aldez aurretik gainditutako esperientzia onak eta ez hain onak elkarri lotzen ziguten.

Hasieran irakasleak egin beharreko gaia proposatu zuenean, ez geneukan oso argi zer egin behar genuen. Hala ere, bakoitzak ideia ezberdinak planteatzen hasi zen. Horren ostean “Ahotsak eta Begiradak” bakoitza gai honek transmititzen ziguna marraz-ten hasi ginen. Bakoitzak egin zuena komentau genuenean ez zegoen ezer guztiz konbentzitzen gintuena.

Berehala hitz egiten hasi ginen bakoitzarentzat ahotsak eta begiradak zer nolako in�uentzia zuen eta klaseko momentu horretan zeuden ahotsek zer trasmititzen ziguten. Paper batetan interesgarriak iruditzen zitzaizkigun puntuak idatzi genituen. Adibidez: Ahotsa eta keinuak elkar lotuta daudela eta horrek guregan izan ditzakeen eragina. Baita ezagutzen ez dugun pertsonen begiraden eta ahotsen garrantziaz oroitu ginen. Gure artean ideia ezbedinak komentatzen geundela modulo generikoan irakasle bakoitzak zuen ahotsa eta begiradari buruz hitz egiten hasi ginen. Irakasle bakoitzak zer trasmititzen zigun eta nola ikasle moduan esperientzia berdin horretan bakoitzak bere esperientzia pertsonalaz hitz egin genuen. Horretaz hitz egiten geundelarik, taldeko hiruk pasatutako esperientzia deseroso batetaz hitz egiten hasi ginen.

Modulo generikoan, taldeko hiru kideek errekuperaketa berdina geneukan eta bakoitzak une hori zelan pasatu zuen kontatzen ibili ginen. Gure beste taldekideari nahi genionez trasmititu pasatako momentua, gutako bakoitza detaileetan sartu zen. Momentu hartan gertatutakoa antzeztuz eta gogoratzen ginen begiraden eta ahotsen garrantziaz oroituz. Hain zuzen ere, irakasle biren ahotsak eta erabilitako hitzei buruz hitz egin genuen eta horrek sortarazi zigun sentimenduez. Bizitako esperientzia horretan, hirurok antzeko sentimendua genuen eta horretaz hitz egiten egon ginen.

Esperientzia horretaz hitz egiten geundela irakasleak grabatzeko ideia eman zigun. Ideia ona iruditu zitzaigun eta berehala mugikorra hartu eta grabatzen hasi ginen. Honen ondorioa ez zen oso ona izan, klaseko jendea oso altu hitzegiten zegoenez grabaketa ez zen ondo entzuten. Hala ere interesgarria iruditu zitzaigun eta pentsatu genuen erabilgarria izan zitekeela

ordenagailuarekin moldaketa batzuk egin ezkero.

Grabatutako ideia hori alde batetan utzirik, Ahotsak eta Begirade-kin zerikusia zuen komikia egitea pentsatu genuen. Irakaslearen eta ikasleen arteko kontakizuna. Non komiki honetako pertso-naien begirada, ahots eta keinuak isladatu. Komikia egiten hasi ginenean ez geneukan argi zein izango zen emaitza. Marrazten geundelarik konturatu ginen komikiko protagonistak gu izan gintezkeela. Orduan bakoitzak komikiko bineta bat marraztu genuen. Irakasleak esan zigun hobe zela komikia gehiegi ez luzatzea, bestela istorioaren ildoa galtzen zela. Hau da, komikian errepresentatu nahi genuena galtzen zela. Hau kontutan edukita denon artean pentsatu genuen marraztu beharrekoa ez zela hain luzea izan behar.

Hartara heldu zen nire nire talde-lanaren esperientzia. Istripu bat dela eta ezin izan nuen talde-lanean jarraitu. Nire egoerak asko mugatu baitninduen eta ezin izan nintzen klaseetara joan.Nahiz eta nire esperientzia laburra izan, esan nahi dut esperient-zia polita izan dela eta nire taldekoek ez didatela inolako arazorik ipini. Oso ulerkorrak izan dira eta taldeko-lanarekin aurrera jarraitu dute.

Esperientzia honetan azpimarratu nahi dut, begiradek eta ahotsek nigan duten eragina. Ahotsek eta begiradek nigan eragin handia izan dute eta jarraitzen dute izaten. Gaia planteatu-takoan, berehala txikitan suertatukako momentu batekin gogoratu nintzen. Konkretuki, irakasle baten ahotsan pentsatu nuen. Zelan bere ahotsak soinu gogorra autoritarioa zuen, horrek beldurtzen ninduen eta segurtasun eza sortarazten zidan. Esan nahi dut ahotsak eta begiradak oso pertsonalak direla. Hauen bidez, maitemindu gaitezke, kuriositatea piztu, beldurtu, kon�antza eman …

Horregatik ezagutzen ez dugun pertsona baten begiradak edo ahotsak asko trasmititzen digu. Askotan aurre iritziak suertatuz. Bukatzeko aipatu nahi dut gaiaren planteamendua zaila iruditu zitzaidala. Gaia oso zabala delako eta askotan lan egitea jakin barik lortu nahi duzun helburua, zaila egiten da. Horrek urdurita-sun puntu bat sortzen du. Behar bada ez gaudelako ohituta lan egiten jakin barik zein izango den helburu konkretua edo zein izango den ondorioa.

Estibaliz Pereda MariasESPERIENTZIA PERSONALA (AHOTSAK ETA BEGIRADAK)

Gaia entzun eta ulertu genuenean, hasieran zer egin jakin barik geratu ginen. Gaiaren aldetik, hezkuntzari buruzko ikuspuntu ezohikoa azaltzen zen. Ahotsak eta begiradak Hezkuntza arloan. Zer nolako eragina dute ikas-irakas prozesuan?

Bestetik, egiteko moduaren aldetik, helburu jakin gabe hasita eta jarraibiderik ez edukita helmu-ga ezezagun batera heldu, prozesu libre eta araurik gabekoaz baliatuz.

Lehen esan dudan bezala, hasieran taldea hotz zegoen gaia entzun eta gero. Baina taldean solasaldia sortu bezain laster gure proiektuan landu ditugun hizpideak agertu ziren .

Lehenengo eta behin, masterraren lehenengo moduloan gure taldeko 3 kidek izandako pasadi-zoari buruz hitz egin genuenean irakaslea hurbildu zen. Nahiko kontakizun deigarria iruditu zitzaiola esan zigun. Beraz, taldeak horren grabaketa egitea erabaki zuen. Azkenean batzuk egin ditugu. Bata, kontakizun bera bi pertsonek erderaz eta euskaraz kontatuta; beste bat, gure klaseko ahotsak eta oihuak, eta azkenik, berriro ere kontakizuna baina klaseko zaratarekin grabatuta.

Grabaketa horietatik abiatuta eta soinu sorgailuak lagunduta entzunezko lana bukatu dugu.Entzunezko lana egiten genuen bitartean, “Ahotsak eta Begiradak” izenburua duen komikia marrazten genuen. Komikia egiteko prozesuan norberak nahi zuena marrazteko aukera zeukan. Hasieran taldekideek bineta bana diseinatzen zuten. Baina arauak ipini eta berehala nahi genue-na egiten genuen. Esperientzi aberatsa eta dibertigarria izan da.

Sortu dugun marrazkiekin fanzine txiki bat muntatuko dugu. Eta aurkezpenaren egunean bai fanzinea nahiz entzunezko tema cd txiki batean banatzeko asmoa dugu.

Gure iritziz ariketa taldekideentzat oso aberasgarria izateaz gain, Arte Hezkuntzan lan egiten dutenentzat lagungarria ere izan daitekela ikusten dugu. Gaia oso interesgarria iruditzen zaigulako eta arte proiekto baten parte hartzen dugunean edukiak baino apur bat gehiago ikasten dugulako.

Diego Lobit

Irakasgai honetan prozesu ireki bat lantzeko aukera izan dugu. Landu behar genuenak, master honetan zehar izandako esperientzian oinarrituz, “Ahotsak eta Begiradak” izan du abiapuntu. Modu honetako ariketa irekiek aldeko eta kontrako alderdiak dituzte. Ariketak ematen duen askatasunak, nahi dugun bideari jarraitzeko aukera ematen digu. Baina, bestalde, aurrean ditugun bideak hain dira anitzak, sarri ez dugula jakiten zein bide hartu.Prozesu honen deskribapena, klasean asko errepikatu den esaldi batean laburtuko nuke: ez dakigun bidetik ez dakigun tokira joatea. Hori izan da gure taldeak bizi izan duen esperientzia ariketa honetan.

Ariketa proposatu zenean, taldean bildu eta burura zetozkigun ideiak elkarri azaltzen aritu ginen. Gaia nahiko zabala denez, hainbat idei ezberdin agertu ziren. Hasiera batean, masterrean izandako irakasle guztien zerrenda bezalako bat egitea bururatu zitzaidan niri, horrela irakasle bakoitzaren ahotsa eta begiradak sortzen ziguna idatzi edota marraztu ahal izateko. Ikasturte honetan izandako aurreko irakasleen ahots eta begiradei buruz hausnartzen geundela, giro berezi bat sortu zen taldean, eta taldeko hiru partaide irakasle birekin izandako pasarte berezi bat kontatzen aritu ziren. Orduan, gertakizun horri buruzko elkarrizketa audioz grabatu genuen, aurrerago, prozesuan balio ziezagukelakoan. Grabatu genuen elkarrizketa entzuterakoan, gure ahotsak ez zirela ondo entzuten konturatu ginan. Grabazioan gehienbat, gelan zegoen giroa entzuten zen. Guztiok taldeka jarrita geundenez talde guztiak hizketan zeuden euren barnean, eta horrek gelan giro oso berezi bat sortzen zuela ohartu ginen. Beraz, hortik aurrera, hasierako ideia aldatu genuen, hau da, irakasleen begirada eta ahotsak zerrendatzeaz gain, ikasleen arteko eta gelako giroak zuen eragina ere aztertu genuen.Orduan gelan ahotsek sortzen duten giroaren ezaugarri batzuk adostu genituen. Gelan isiltasuna nagusi denean hainbat ezaugarri eman daitezke, adibidez, tentsio gehiago egon daiteke, kontzentrazioa errazten da, lasaitasuna zabaltzen da, aspertzeko errazago izan daiteke eta baita irakaslearen diskurtsoaren haria galtzeko ere. Bestalde, gelako giroa berbatia bada, tentsioa gutxitu egiten da, ikasleak erlaxatu egiten dira eta lagunekin elkarrizketa gehiago ematen dira, honek exitazio eta iskanbilara ere eraman lezake, baina gehienetan parte hartzea sustatzeko bide hona izaten da.Iritzi hauek batu genituenean gure arteko elkarrizketa grabatu beharrean, audio grabagailua gela erdian grabatzen utzi genuen, gelan zegoen giro hori harrapatzeko asmotan.Audio grabaketa hauez gain, marrazki batzuk egiten ere hasiak ginen. Sortu zen beste ideia bat komiki bat egitearena izan zen. Komiki horretan irakaskuntzan ahotsak eta begiradek duten garrantzia azpimarratu nahi genuen. Horretarako istorio bat pentsatu eta marrazten hasi ginen. Marrazketan laguntzeko taldekook eredu gisa hartu genuen geure burua eta horrela guztiok agertzen gara gure marrazkietan, nahiz eta gure papera betetzen ez egon.Marraztutako istorioan ohiko ikasgela bat agertzen da eta gelaren sakonean irakasle bat bizkarrez arbelean zerbait idazten. Lehen planoan ikasle bat ikusten da mutil batekin pentsatzen ari dela. Eta bapatean, irakasleak ikasle horri

begirada botatzen dio eta gero garrasi egiten dio. Orduan, ikasleak begirada jaitsiz barkamena eskatzen du. Istorio honetan, egoera esajeratu baten kontatu nahi genuena irakasleek beraien jarreraz ikasleengan izan dezaketen eragina da.Aldi berean beste marrazki bat genuen esku artean, marrazki honetan irakasle baten ahotik “inklusioa” eta “hezkuntza” hitzak irteten dute. Baina, era berean, bere esku bat ikusten dugu bonboi bat hartzera doala. Esku horrek bonboi zuria hartuko du eta beltza albo batera utzi. Marrazki honen bidez irakasle batzuen kontraesanak azpimarratu nahi ditugu. Aurretik izan ditugun irakasle batzuek kontraesanak zituztela uste dugu eta hori oso larria iruditzen zaigu.Klasean egin genuen audio grabaketa hori ordenagailu bidez tratatu eta “kanta” bezalako bat sortu dugu. Kanta hori, komikia eta marrazkia batzeko asmotan fanzine bat egitea otu zaigun. Fanzine hori klaseko ikaskide guztiei banatuko diegu eta fanzine horrekin batera kantaren kopia bat banatzea da gure asmoa. Honek gure prozesuan sortu ditugun gauzak batu eta guztiei emanez, prozesuaz gogoratzeko balioko digu hurrengo batean.

Nire iritziz, prozesu honen ibilbidean gauza asko ikasi ditugu, eta batez ere bapateko erabakiak hartu ditugu nora eramango gaituzten jakin gabe. Prozesu honetan ahots eta begiradetan sakondu dugu eta elkarren arteko elkarrizketetan gauza interesgarri asko entzun ahal izan ditugu. Hori dela eta, oso ariketa interesgarria iruditzen zait modu honetako prozesu bat planteatzearena. Irakasleak ikasleei ordu oso bat teoriako klasea ematen egon beharrean horrelako prozesuetan gehiago ikas daitekela uste dut. Ikasi dugun gauza garrantzitsuena hori dela esango nuke, prozesuak berak erakutsiko digula ikasi beharrekoa, eta ikasten duguna gure lorpenen bidez jasotakoa izango dela, eta ez irakasle batek behin eta berriz errepikatzen diguna.

Ibon Fernández

Adriana Baldús LealAHOTSAK ETA BEGIRADAK

El proyecto comenzó con un texto que leímos en clase “……..” que trataba sobre la importancia que tiene el subconsciente en el proceso de aprendizaje, tanto el subcons-ciente del alumno, como el del profesor.Si ya en la práctica de enseñar y aprender va implícita una sensación, muchas veces aplastante, de incertidumbre, después de leer este texto la incertidumbre se ampli�ca. Somos cuatro en el proceso de aprendizaje aunque solo estemos dos!! Si ya cuando comenzamos con un proyecto, una aventura educativa, el no saber cómo �uirá y en qué desencadenará el proyecto implica esta sensación de incertidumbre, el hecho de no poder creernos lo que nos cuentan, de no poder ni tener que interpre-tar lo que no nos cuentan, y de tener que responder a las preguntas no desde el lugar de donde se espera que nazca la respuesta, sino de las respuestas dadas por el preguntador durante o previas a la pregunta, todo esto aumenta mi incerti-dumbre. Es algo que me ha dejado completamente desconcer-tada, porque temo no saber hacerlo nunca, partiendo de que es un trabajo propio del psicoanalista que también ha de desem-peñar el docente y para el cual ni me han formado, ni me han instruido. Porque es algo que requiere una formación para poder actuar desde la objetividad, pero también, y supongo que ante todo, es algo intuitivo.Esos silencios, esos pequeños gestos, pequeñas dubitaciones,… que son tan signi�cativos, tal vez lo sean porque aparecen en el momento que una especie de máscara, o máscaras distintas que nos ponemos todo el rato a lo largo del día, se caen por un instante.De cualquier manera, cuando nos dijeron que el subconsciente manda en el proceso de interiorización de la información me pasó algo curioso. Esto se debió a que el día anterior en la reunión con mi tutora hablamos de los “Treshold concept” (conceptos de umbral) y el saber de la misma existencia de éstos supuso un “Treshold concept” que permitió que en aquel momento alguna información de ese texto no me resbalase y pudiese ser alcanzada.Partiendo de todo esto, de unos videos y una foto nos plantea-ron juntarnos en grupo y hacer un pequeño trabajo: “Ahotsak eta Begiradak” que cada grupo podía interpretar como quisiese. Pero primero hicimos un ejercicio de calentamiento en el cual pintábamos las voces que resultó muy agradable y terapéutico. Me incorporé a uno de los grupos, gente muy maja.

Tenía muy claro que quería trabajar el tono de voz: - porque me toca personalmente teniendo en cuenta que en muchas ocasiones tengo problemas para controlarlo, y encima

va con la actitud - porque según mi médico tienen que operarme para quitarme unos pólipos de las cuerdas vocales y tengo que reeducar la voz- porque es algo que tengo que trabajar y suele resultar terapéutico desde la experiencia artística.- porque durante las prácticas en el instituto noté que, en algunos casos y de manera constante, el tono de voz de los profesores hacia los alumnos, no era el correcto para transmitir la motivación y el interés necesarios en las aulas, sino el bloqueo. Tiene que ser difícil, en el día a día del instituto, no tener que recurrir a un tono autoritario en muchas ocasiones. Sin embargo, si estamos por una educación de igual a igual y en la que es imprescindible predicar con el ejemplo y con total coherencia, es algo a tener muy en cuenta. Yo no me quiero ver así dentro de 20 años.

Hicimos una lluvia de ideas y salieron muchas:- con un aparato o programa que dibuja el sonido registrar la imagen grá�ca de diferentes voces- frases ambiguas que puedan interpretarse de distintas maneras según el tono de voz utilizado- frases conocidas con su voz original pero completamente descontextualizadas en personas cuya imagen no se correspon-de en absoluto con la de sus dueños - realizar esto interactuando con las personas del entorno, reacciones lúdicas- para luego, viendo la reacción de su mirada, adivinar la voz- ¿esa voz qué mirada tendría?- dar la opción a otras personas de auto-retratarse la voz- exponer personajes y los dibujos de sus voces para su inevita-ble relación Nos sentíamos bastante perdidas y no quedó muy claro lo que íbamos a hacer, ninguna de las ideas parecía convencernos a todas y por momentos pensé que iba a ser difícil que alguna lo hiciese en algún momento. Cuando trabajas en grupo, hay que estar constantemente llegando a acuerdos y en aquel momento pensé que igual éramos muchas para poder llegar a uno fácilmente. Además nos dábamos cuenta de que cada una estaba interpretando cada idea a su manera, por momentos parecía que no había entendimiento. Sin embargo luego he podido experimentar que este “que cada una lo interpretase a su manera” ha enriquecido el proceso y el resultado, siendo más variado, más completo y más elaborado. Lo que ha pasado jamás hubiera pasado si no hubiéramos estado las cinco y al �nal no hemos llegado a un solo acuerdo, sino a muchos, uno tras otro.

Es verdad que no tenemos ni programaciones ni currículo.Pero los buscamos, y por eso se transforman en otra cosa.No es verdad que improvisamos (que, por otra parte, es una sabiduría envidiable).Ni que hacemos las cosas por casualidad (que es lo que no sabemos todavía y, de verdad, es algo que tenemos que prever).Lo que sabemos es vivir con los niños y las niñas y trabajar, un tercio, con la certeza, y dos tercios con la incertidumbre y lo nuevo.

Loris Malaguzzi, 2001

En aquella primera reunión decidimos dibujar las voces con el invento y centrarnos en la pregunta surgida: ¿esa voz qué mirada tendría? Tengo que reconocer que lo de dibujar así estas voces no me convencía en absoluto pero que poco más tarde mi punto de vista cambió completamente. También pensamos en que cada una trabajara el tema a su manera para comenzar y que luego trataríamos de uni�car los diferentes procesos para crear un nuevo planteamiento. Personalmente creo que puede resultar un poco raro pero es una manera de ponerse en marcha sin más demora y que además puede dar resultados muy creativos y originales al requerir enfrentarse a la resolución de problemas, combinar ideas, formatos y registros diferentes, …

Justo antes del siguiente encuentro decidí hacia donde quería enfocar mi proceso de trabajo partiendo de los 4 motivos por los cuales quería trabajar la voz y el control de su tono. Recordé un trabajo que realicé en arteterapia, y quise continuar con aquella propuesta de trabajo, se trataba de una transferencia, aunque la idea no tenía nada que ver con lo que había hecho la vez anterior. Arteterapia tiene que ver con sanación. Aquella vez nos propusieron hacernos una joya. Para esta vez pensé en hacerme una joya terapéutica que me ayudase con el control del tono de voz, con el trabajo y la reeducación de esta, y que me ayudase a evitar en mí lo observado en el instituto. También decidí partir del dibujo del tono de voz “goxoa” que es el que más necesito y que la joya fuera una gargantilla, porque el chacra que corresponde a la palabra, el de cuando tenemos que decir algo y notamos un nudo en la garganta, se sitúa en esta zona. Y esta idea marcó el rumbo que iba a tomar nuestro proyecto, que comenzaba a ser proyecto, y esto provocó que yo me sintiera muy útil y también aceptada en el grupo. Cada una iba a hacerse su collar personal por algún motivo personal.

Quise adecuar los colores, los materiales y las formas que iba a utilizar a la idea expresada en cada collar y he realizado los tres que más creo necesitar. Solo me ha faltado un collar �ltro, pero poco a poco nos hemos ido presentando con número elevado y esto puede ser un problema a la hora de presentarlos. Tengo el collar de la voz dulce, suave, sutil y delicada. Tengo el collar de la voz dulce pero con fuerza que me sale de la vagina, viene de donde está mi fuerza, del chacra que se sitúa en la pelvis. Tengo el collar de la voz rara, la voz que me va a permitir llamar la atención de mis alumnos en momentos concretos, vacilando o buscando estrategias no autoritarias, estrategias positivas. Y me ha faltado el collar �ltro, para no arrepentirme de mi tono y �ltrar lo que digo.

A veces cuando veía algunos collares de mis compañeras me preguntaba si estaban entendiendo el ejercicio como yo y esto me daba cierta inseguridad,… pero la verdad es que han salido resultados muy interesantes y variados. Sé que todas no los han realizado de manera terapéutica como yo, pero para ellas no era una necesidad ni lo más importante. Aun así esto no ha supuesto ningún problema.

Cuando comenzamos a pensar en el modo de presentarlo pensamos en hacer un expositor, porque son complementos para elegir según la necesidad anímica que tengamos ese día. Pueden estar en el armario, en cajones, en el joyero, en una vitrina,… coincidió que yo tenía dos expositores pero al �nal no han servido para nada porque solo hay sitio para cuatro collares. Yo no estaba por utilizar las peanas de uni, que ya han servido para todo en muchas ocasiones. En aquel momento a una compañera se le ocurrió utilizar altavoces a modo de peanas y, al seguir girando en torno al sonido, fue una idea que

nos gustó a todas. El problema es que no hay altavoces para todas y comenzamos a pensar en cómo podíamos combinarlos con otras cosas que contrastasen, pero nada nos convencía… Volvía la incertidumbre, la falta de con�anza, luego volvía a desaparecer… ya incluso normalizándose su parición-desapari-ción, como parte intrínseca del proceso. Cuando una trabaja de manera individual también aparece igual, creo que al principio del trabajo me aparecía más porque, como ya he dicho, no tengo hábito de creación artística en grupo y esto me obligaba a estar totalmente fuera de mi zona de confort, la zona en la que suelo estar y que me da el control y la seguridad. Noto que aumenta mi con�anza en el grupo y en el proceso porque la incertidumbre ya no es tan incierta.

Desarrollé otra opción de presentación. Una en la cual aparecía la idea de un pentagrama, de una txalaparta silenciada y de un joyero. Quería representar los espacios blancos del pentagrama con tablas, colocarlas a modo de txalaparta sobre los dos pisos de mis expositores, y forrar las tablas con terciopelillo negro metiendo relleno para que quedasen almohadilladas, imitando esas partes de los joyeros donde van los anillos. Los tonos de voz corresponderían a notas e irían colocados como en un pentagrama. Hice un bocetillo, pero no convenció a todas mis compañeras y además, otra compañera había traído ya los altavoces y, al ser de estos antiguos y elegantes, la verdad es que los collares quedaban genial colocados encima de ellos. Por lo que acordamos utilizar los altavoces y quitar algún collar en el caso de que no hubiera su�cientes altavoces. Yo agradez-co tener compañeras que me frenen un poco los pies porque muchas veces no se parar, soy muy perfeccionista y procesual, una combinación que en muchas ocasiones no me deja acabar los trabajos ni dejarlos de lado para concentrarme en otras cosas. Además, como cuando los dejo de lado no los vuelvo a retomar, me da miedo dejarlos y que queden sin acabar. En este caso, teniendo en cuenta la fecha de entrega, la mejor opción es la de los altavoces para que no nos pille el toro.

También nos sacamos fotos con los collares puestos tratando de esceni�car la sensación que nos trae cada voz. En mi caso, no estoy nada contenta con una de las fotos, no porque salga fatal, como si me acabaran de dar una paliza, sino porque tengo cara de pena y la voz rara no era para dar pena. En realidad estoy segura de que todos mis alumnos se callarían si usara esta cara como estrategia para llamar su atención, pero mi idea era que fuera más alegre. No sé si llega a expresar esa idea de que hay que ser teatral en vez de autoritaria…

Estos collares son la representación de estas voces. Estas voces son las máscaras que llevamos y que cuando se nos caen dejan entrever nuestro subconsciente, nuestro otro yo, nuestro yo crudo.

Hemos planteado colocar unos espejos, uno por cada collar, al lado de los collares. Y en mi opinión harían alusión por una parte a la pregunta punto de partida ¿esa voz que mirada tiene?, y por otra a la búsqueda, observación y escucha de estos momentos de dubitación, silencios, procedentes del subconsciente. Una ha de buscarlos en sus alumnos, pero también en uno mismo. Una se mira con y sin la máscara en el espejo.

Este texto me hace pensar que tal vez esta falta de control del tono de voz incluso venga del inconsciente… de lo que no controlo… no lo sé ni puedo saberlo ahora. No sé si estoy queriendo reprimir el inconsciente… lo que quiero es recondu-cir los patrones de conducta, para eso hará falta un trabajo de

patronaje, tengo que preguntar si los patrones de conducta provienen del inconsciente. Estoy trabajando con estos collares que son mis máscaras y según el día que tengo elijo el que más necesito, según lo que quiera enmascararese día ¿enmascarar mi otro yo?¿se trata de mi yo crudo o de mi yo contaminado?

¿El control de este tono de voz es el mismo control que hay que ejercer sobre los patrones de conducta? Pienso que un tono de voz al que solemos recurrir erróneamente sí puede ser un patrón de conducta.

De cualquier manera todo esto me ha servido para plantearme nuevas preguntas.

Creo que hemos funcionado muy bien como grupo desde el primer hasta el último momento, pese a esos ratos de incerti-dumbre y dudas en muchos momentos. Esos momentos son tensos, pero también inevitables. Cada miembro del grupo ha sabido encontrar su hueco e impulsar a los demás miembros en los momentos clave, para con ese impulso continuar avanzando todas al unísono, y esto ha permitido que ninguna hayamos dejado de rodar en ningún momento. Cuando uno decide y actúa en solitario, supongo que cuesta más tomar decisiones que no se quieren tomar y saber exprimirlas y aprovecharlas, pero en grupo uno se ve obligado a hacerlo y existe la posibilidad de elaborar y disfrutar de cosas que de ninguna otra manera hubiéramos vivido.

No he tenido costumbre de hacer trabajos o proyectos en grupo hasta este año, y reconozco que soy insistente y cabezota y que me cuesta ceder muchas veces, pero me ha resultado muy fácil trabajar con ellas y nos hemos complementado muy bien, he disfrutado y aprendido mucho. Creo que esta es una experiencia muy útil y positiva para cualquier individuo dado que vivimos en sociedad y hemos de enfrentarnos constantemente a tomar decisiones en comunidad, a aceptar las opiniones diferentes a la nuestra y a aceptar decisiones contrarias a nuestra opinión. No hay que olvidar que en este sentido el trabajo en grupo es una experiencia muy educativa, siendo consistente porque es real.

Lur ArteatxAlaitz OleagaAHOTSAK ETA BEGIRADAK

Taldean lan egiteko Ahotsak eta begiradak gaia proposatu zitzaigunean orokorrean oso galduta sentitu ginen, nora jo ez genekiela, zuriz gelditu ginen une batez eta ez genekien nondik hasi ere. Zer egin ez genekienez hizketan hasi ginen eta hortik irten ziren (nahigabe-edo) ideiak. Esaldi horrek gutako bakoitzari zein sentipen sortarazten zizkion jakitea oso interesgarria izan zitekeela pentsatu genuen eta horri ekin genion zerbait egiteko behintzat.

Gainera, bat batean ohartu ginen gure taldearen aniztasunaz, ez ikasketa eremua kontutan hartuta bakarrik, baizik eta lan egiteko moduagatik. Taldeko bostok duela urte batzuk amaitu genituen gure ikasketak eta horregatik martxan jartzea zailagoa egin zitzaigula esango nuke. Gainera, gutako batek ez du hainbesteko ohitura lan plastikoak egiteko, hortaz erronka berri bati aurre egin zion.

Izatez, Begiradak eta ahotsak esaldia, oso poetikoa iruditu zitzaigun guztioi eta pertzepzio pertsonalak kontutan izanda, zenbait kontzeptu edota ideia etorri zitzaizkigun burura: abesti alai bat, maitasuna, larunbat gau bateko taberna ilun batean dagoen giroa, ligatzea, sujerentea edota erakargarria den edozer…

Ideia guzti hauek hezkuntza arlora bideratu nahi izan genituen, eta eztabaidatzen hasi ginenean, taldekide batek (Adrianak) aipatu zuen oso deigarria iruditu zitzaiola praktiketan zehar bizi izan zuen errealitate bat; irakasleek, ikasleei zuzentzeko erabiltzen zuten ahots tonua, hain zuzen ere. Horren inguruan pentsatzen hasi eta konturatu ginen egia dela guk geuk ere ez dugula beti tonu bera erabiltzen, eta zenbait aldagai desberdi-nek eragin ditzakeela gure tonu aldaketa honetan: aurrean dugun pertsonak, gure jarrerak, momentuan dugun umoreak, bizi dugun momentu zehatzak…

Ahots tonuaren inguruko eztabaida honek bidea zabaldu zigula ematen zuen eta berehala hasi ginen ideia zaparrada batekin, pozik geunden eta lanean hasteko prest baina ideia batek beste gai batera garamatzan, ez ginen fokalizatzeko gai eta lehen esan bezala, bost pertsona ezberdin euren ideiekin ados jartzea erraza ezala izango ere pentsatu genuen. Beste taldekide batek (Argiñek) ahotsaren irudi gra�koa erregistratzen duen programa informatiko bat ezagutzen zuela aipatu zuen, eta aipamen honen ondorioz bide honetatik abiatzea erabaki genuen.

Lehenengo eta behin, kostata esaldi jakin bat erabaki genuen taldekide guztien artean. Ondoren jakin nahi izan genuen esaldi bera tonu ezberdinetan esan edo ahoskatuta zein izango zen irtengo zen irudia.

Bitxia iruditu zitzaigun marrazkiak nola aldatzen ziren ikustea. Hauetako zenbait estetikoki oso politak iruditu zitzaizkigun eta beste batzuk apur bat “gatzgabeak”, sinpleak baina aipatzeko modukoa da bakoitzak iritzi desberdinak genituela hauek ikusterakoan. Beste behin gustu oso desberdinak ditugula argi geratu zen. Gutako bati (Alaitzi) gehien gustatu zitzaion tonu errepresentazioa ahots arraroarena izan zen, gorabehera asko erakusten zituen marrazkia zelako batez ere, eta gainera orrialdea hasieratik amaierara betetzen zuen irudikapena zelako; baina beste bati (Lurreri) aldiz, ahots grabearena. Ahots grabea irudikatzen zuen marrazkiak indarra islatzen zuenaren sentsa-zioa ematen zion, ahalmen berezi bat, boterea izan zitekeena.

Honez gain, eta gustu pertsonalak alde batera utzita, nabar-mentzeko beste aspektu bat eta gure harreta deitu zuena hurrengoa izan zen: marrazkiak ez ziren egokitzen hasiera baten uste izan genuen ahotsekin; hau da, ahots arraroa oihu bat izan zitekeen, ahots goxoa tonu mingarria, ahots grabea tonu aspergarri bat, eta abar luze bat.

Taldekide bakoitzak bere ahots tonu gogokoena aukeratu ondoren, bakoitzak bakarka proiektu txiki bat hasi genuen, zer sentitzen genuen idatziz, adibidez, edota tonuari hobekien egokitzen zitzaion begirada aurkitzen saiatuz. Orduan, eta kasualitatez beste ikasgai baterako ekarritako materiala eskuan zuela, taldeko kide batek (Argiñek) jostorratza hartu eta tonua errepresentatzen zuen paper zatiaren gainean josten hasi zen. Oso irudi polita lortu zuen, eta emaitzak lepoko eder baten itxura zuela konturatzean jaio zen ahots ezberdinekin lotuta doazen hainbat lepoko sortzeko ideia.

Taldekide guztiek (Karmele, Alaitz, Adriana, Argiñe eta Lurrek) zenbait ideia azalerazi genituen eta hurrengo egunerako lanean hasteko material desberdinak ekarri genituen: margoak, tela zatiak, alanbrea, lija, pegamentua, haria, jostorratza, soka, artilea… eta sortu genituen lepokoen bitartez, pertsona berdin batek bizitzako momentu desberdinetan sentitu ditzazkeen zenbait sentipen isladatzea lortu genuen.

Oso lan polita eta entretenigarria izan da, are gehiago, esan daiteke ez dela lana izan, aisialdian gustura eta nahi duzulako, nahi duzun pertsonekin egiten duzun jarduera bat baizik. Era berean erronka polita izan da guztion nahiak kontuan hartuta lanean aurrera egiteko egin behar izan dugun esfortzua, azken �nean lanak ez baitzuen zentzu handirik edukiko guztion sentsazioak kontutan hartu izan ez balira.

Harro gaude egin dugun lanarekin, eta poztasun hau erakusteko zenbait argazki egin ditugu lepoko hoiek betirako islatuta geratu daitezen. Lepoko bakoitzak irudikatzen duen ahotsa, edota hitz egiteko modua, ez dugu ahaztu behar, ez eta kanpotik ahots hori ikusteak barnean sentiarazten diguna ere, ikusitako honek lagunduko baikaitu besteen aurrean dugun irudiaren inguruko kontzientzia izatera. Garrantzitsuena ez da beti norberaren ahotsa, edota norberaren begirada, askotan aurrean dugunaren ahotsa edo begirada da garrantzia gehiago duena. Bitxia da gure ahotsaren aurrean beste batek duen begirada edota beste baten ahotsaren aurrean guk euduki dezakeguna. Gainera, ahotsen eta begiraden kontu guzti hau perspektiba kontu bat dela barneratzen lagundu digu proiektu honek, izan ere bost taldekide izanik, bost ahots, bost begirada, bost sentipen eta beste horrenbeste ikuspuntu izan ditugula argi geratu zaigu.

Lana bukatuta zegoela uste izan genuen unean beste pauso bat eman behar izan zen: Nola aurkeztu? Hemen ere bakoitzaren adierazteko modua zein desberdina zen ikusi genuen, baina hala ere bakoitzak berezitasun bat izateak asko lagundu zigun lana egiteko unean. Batek erakusketa bat nola prestatu argi zeukan, besteak lepokoekin poseak egin behar genituela, beste bat gustura sentitzen zen kamara atzean argazkiak ateratzen …

Aurkezpenaren egunean urduri geunden, merezi izan du lan guzti honek? Zer irudituko zaie ikaskideei? Ez da gehiegi izango? Denbora luzea behar izan genuen guztia bere lekuan kokatzeko. Batzuk urduriago jartzen ari ziren, beste batzuk argi zuten guztia nola egon behar zen kokatuta, beste batzuk lotsatuta zeuden klaseko gainontzeko jendea hainbeste itxaroten edukitzearren baina azkenean lortu genuen, dena prest zegoen eta emaitza bisualki itzela zen. Lortu genuen. Ahotsak eta begiradak lortu genituen.

Karmele GorroñoAHOTSAK ETA BEGIRADAK

Lehen ideiak

“Ahotsak eta begiradak, masterrean bizitako esperientzian oinarrituz, konzientea, irakasleak, ikasleak, inkonzientea, prozesua, esperientzia…” Hauek ziren lehen klasearen ondoren nire buruak jaso zituen ideiak. Lanari ekiteko proposamena entzutean, somatu nuen aurkezten zitzaigun erronka hura ez zela, niretzat behintzat, lan erraza edo erosoa izango. Gaia bera, interesgarria suertatu zitzaidan. Entzun eta berehala, klasean bizitakoak gogoratzen hasi nintzen. Aurretiaz pentsatu ez nuen arren, azkar konturatu nintzen bai begiradek bai ahotsek, hezkuntzan, ikasgeletan, taldean, edo irakasle-ikasle erlazioan papel garrantzitsu bat jokatzen dutela. Hainbat egoera etorri zitzaizkidan burura. Esate baterako, irakasle batzuekin eroso sentitu izan naiz edozein momentutan hitz egiteko edo inongo arazorik gabe begietara lasaitasunez begiratzeko. Beste batzuekin berriz, ez dut nire begirada mahaitik altxatzen, gora begiratu eta zerbait galdetuko didan beldurrez, eta galdetu izan didatenean, eztakit nire ahotsari zer arraio gertatzen zaion baino nire urduritasuna agerian gelditzen da. Askotan ordez, ahots edo hizkera gogorrek, beldurtu baino, adi egotera laguntzen didate.

Horrela, pila bat sentsazio berreskuratzen hasi nintzen, baina zaila suertatzen zitzaidan sentsazio horietatik ideiak ateratzea. Ahots eta begiradei buruz orokortzea ia ezinezkoa iruditu zitzaidan momentu horretan, eta orain ere, ez dut uste orokortu behar denik. Bakoitzaren ahots eta begiraden arabera, “elkarri-zketa” ezberdin bat sortzen da, bakoitzak bereak ditu, eta guztiak berdin begiratzen ez ditugun bezala, ez dugu guztient-zat ahots bera erabiltzen. Gainera, pertsona berari momentu guztietan ez diogu berdin hitz egiten ezta begiratzen ere. Horrez gain, harremanak sortzean, bigarren begirada eta ahots bat gehitu behar dira. Horrek gisa erlazio bakoitza oso partikular eta subjektibo bihurtzen du. Baliteke, hau izatea hain zuzen, horretan aurretiaz inoiz hausnartu ez izanaren arrazoia.

Hastear da….

Nire burua bueltaka zebilen taldean lehen aldiz bildu ginene-rako. Orduak eman genituen gaiaren inguruan hitz egiten, bakoitzak bere esperientzia zein iritziak botatzen zituen. Egia esan, hainbat proposamen bildu genituen, nahiz eta gehienekin guztiz konbentzituta ez egon, ze ideia batetik hasi eta laster, konturatu gabe, beste batera egiten genuen salto. Taldekikde

gisa, lanaren momentu honetan, ideiak bota eta nondik hasi erabakitzeko unean, askotan laguntza baino oztopo bezala sentitzen naiz. Ulertzen dut, lan honetarako proposamena prozesuan sinestea dela, lana bera egiten joatea, noraino eta nola iritsi behar garen aurrez jakin gabe. Eta behin hasi eta jarraitzeko arazorik ez dudan bezala, nondik hasi erabakitzea benetan konplikatua iruditzen zait. Hain justu, hori izaten da nire kasuan zailtasunik handiena. Ez dakit izaera kontua den, edo betidanik dena justi�katu behar izanak eragina duen, baina egia da proposamen gehienetan aurrera ez eramateko arrazoi gehiago ikusten ditudala, lanean hasteko arrazoiak baino. Hitzez esandako ideia horien gauzatzea ikusten ez dudanean, oso zaila egiten zait lehen pausua ematea, helmugarik gabe, inora iritsiko ez naizen beldurrez.

Egia esan, ez dut gogoratzen nik ze proposamen egin nuen ezta sortu genuen zerrenda luzeko ideia erdiak ere, baina ongi akordatzen naiz, denbora luze batez, hitz egin, eta “teorizatzen” ibili ondoren, lanean hasteko erabakia hartu genuela. Horrega-tik, ahots ezberdinak edo hobe esanda, hitz egiteko modu ezberdinak irudi bilakatzea erabaki genuen, makina bat erabiliz.Irudiak mahai gainean zeuden hurrengo egunerako. Guztiok beldur pixkat genuenaren sentsazioa sumatu nuen nik. Ahotsen irudiak hor genituen, mahai gainean eta lana egiteko ordua zen. Bata ahotsaren irudia josten hasi zen, bestea irudikatzen, eta horrela geunden denok, egiten, baina aldi berean egin gabe, taldekide batek, proposamen bat bota zuen harte: Ahotsen irudietatik lepokoak sortzea.

Lepokoak

Momentu ezin hobean plazaratu zuen taldekideak bere ideia. Eta momentu ezin hobe horretan ideia paregabea iruditu zitzaidan. Horrelako zerbaiten esperoan nengoen, ze egia esan nahiko galduta ikusten nuen une horretan nire burua. Proposa-mena lortutako irudiak objektu sortzea zen. Objektu horiek lepokoak izango lirateke, ahotsa eztarrian sortzen delako, eta taldekideak esan zuenez, “chacra” bat hor zegoelako. Berak arte-terapiarekin lotzen zuen ideia. Bere kasuan, ahots gozodun lepoko bat sortu nahi zuen, bere buruari irakasle bezala erabili beharreko tonu edo hizkera gogorarazteko. Ideiarekin ados geundenez, bakoitza lepoko bat egiten hasi zen.

Uste dut nahiz eta taldekide guztiok batera lan berdina egiteari ekin genion, bakoitzak bere arrazoi edo gogo ezberdin bat zuela

ideia hori aurrera eramateko.(Batzuk terapia moduan, besteak materialak frogatuz…) Nik adibidez, ez nion garrantzi gehiegirik ematen ahots bat edo beste bat irudikatzeari. Niri interesgarrien suertatu zitzaidana lepokoa bera zen. Nire kasuan inoiz ez dut lepokorik erabiltzen, ezta zapi esturik, ez eztarria estutzen duen ezer. Oso deseroso sentitzen naiz, presioa sentitzen dut (seguru asko egiten duena baino gehiago), itoko banindu bezala , azkar urduritzen naiz, eta agobio moduko bat sortzen dit. Horregatik, oso egokia iruditu zitzaidan, askotan inkontzienteki egiten dugun zerbaitez, kasu honetan, erabiltzen dugun hizkera, tonu eta ahotsaz, kontzientziatzeko. Edozein lepoko jarrita ere, eztarrian zerbait izanik, gure atentzioa ahotsera bideratuko du, eta gure hitz egiteko moduaz oso kontziente izango gara. Zeren, egia esan, nahiz eta gehienetan kontrolatu dezakegun zerbait den, oso ohituak gaude edo oso naturalki hitz egiten dugu modu ezberdinean testuinguru edo momentu desberdinetan. Batzuetan, ez beti, horretarako arrazoirik ez dagoela jakinda ere.

Horrela izanik, nire lepokoa sortzen hasi nintzen. Hasiera batean, lepoko sendo bat egin nahi nuen, gogorra,denbora guztian adi adi eta kontuz egonarazten dizuna. Horretarako alambrea erabiltzea erabaki nuen. Alambreak itsasten nenbilen bitartean, irudiak nituen parez-pare eta hauetako bat hautatzea erabaki nuen. Nahiz eta nire hasierako arrazoia ez izan, egokia iruditu zitzaidan guztion artean eraikiko genuen lepoko bilduma osatzeko. Gainera lepokoa eraikitzen nindoala, antzinako goi mailako jendeak erabiltzen zituen lepodun trajeak etorri zitzaizkidan burura, tente-tente egonarazten dizuten horietakoak, momentu oro ingurukoak goitik begiratzen dituzularik. Hau izan zen, irudi guztietatik haserre eta oihua errepresentatzen zuen irudia hautatzeko arrazoia.

Lepokoa egiten ari nintzela, ideia hura geroz eta gehiago gustatzen zitzaidan. Irakasleen-ikasleen rolean pentsatu nuen, nola askotan era natural batean irakaslea ikasleak baino posizio altuago batean kokatzen dugun, eta horrek eskubide moduko batzuk ematen ditu, oso gutxitan zalantzan jartzen direnak. Irakasleak oihukatzen badu, edo banaka-banaka ikasleak nahi gabe galdetzen badu, edo guztion aurrean ez dakizun zerbaiti buruz hitz eginarazten bazaitu, edo zu jezarrita zauden bitartean bera zutik badago…. Ez zaigu hain gaizki iruditzen. Beste

hainbatik permitituko ez geniekeen hainbat gauza permititzen dizkiogu, soilik irakaslea delako.

Guzti horretan pentsatzen nenbilela, lepokoa eraiki nuen. Lepoko zabal bat, burua tente-tente eduki behar duzu, bestela min ematen dizulako, eta nahitaez, mundu guztia goitik begiratzen duzu. Azken �nean, oihukatzen dugun bakoitzean, gure asmoa aurrean dugun horren gainetik egotea izaten da…

Ondoren, lepoko hori bukatu nuenean, beste bat egin nuen, ez hain pertsonala, taldean komentatu genuen ideia bat berresku-ratuz. Asko baikara taldean eztarrian arazoak dauzkagunak, eta desgaste hori irudikatzeko asmoz, lijarekin beste lepoko hori sortu nuen.

Lepokoen bilduma

Behin lepokoak bilduta genituela, nola aurkeztu erabakitzeari ekin genion. Argazkiak atera genituen, bakoitzak bere lepokoak jarrita, eta nahi zuen aurpegi zein sentsazioa errepresentatuz. Nik uste dut, lepoko bakoitzak pertsona bakoitzean eragin ezberdina izango duela, nahiz eta sortzerakoan asmo bat bilatu. Hainbat ideia planteatu ostean, objektuak aurkezteko aipatu-tako argazkiak eta bozgorailuak erabiltzea erabaki dugu. Bozgorailuek ez dute soinurik emititzen, lepokoak baitira ahotsak.

Orokorrean, lan honetan oso gustura ibili naiz. Nahiz eta hastea asko kostatzen zaidan, uste dut ikasteko modu hau interesgarria dela. Askotan, helmuga argi dugunean, hainbat aukera desapro-betxatzen ditugu, bukaerako amaiera kontrolaezin hori, ahalik eta gehien kontrolatu nahian. Eta askotan esperotako emaitza horren bilaketak ez digu momentuan bizi dugunaz gozatzen uzten. Ez dakit gure lepokoen bildumak besteongan zerbait pentsarazi edo sentiaraziko duen, baina nire kasuan behintzat, noizbait irakasle gisa aritzen banaiz, espero dut ahots eta begiradez gogoratzea. Ez nire hizkera aldatzeko edo orain mundu guztiari goxo goxo hitz egiteko, baina bai behintzat, hauek ikasleengan duten eraginaz ohartzeko, eta ikas-irakas prozesuan eragiten duen faktore bezala kontuan hartzeko.

Lehenengo klasean irakasleak “ahotsak eta begiradak masterrean" gaia proposatu zuen, gaia ikerketa artistikoa egiteko abiapuntua izan zen. Gaiarekin esperimentatu behar genuen eta zeozer egin gai horren inguruan. Gaia proposatu zuen lehen momentuan pixka bat harrituta geratu nintzen, ez baita ohikoa. Baina berehala ideia asko etorri zitzaizkidan burura, gaia nahiko zabala baita. Hala ere, nahiz eta ideia asko bururatu, batzuk ezin ziren aurrera eraman, denbora gehiegi emango zutelako edo gehiegizko esperimentazioa eskatzen zutelako, beste batzuk oso korapilatsuak eta konplikatuak zirelako, eta beste batzuk besteei esateko beldurragatik nintzelako ez nituen porposatu ere egin, uste nuelako nire taldekideek ez zutelako ulertuko.

Aukeratu genuen taldea aurreko talde lanetan hautatu genuena izan zen, funtzionatzen duen taldea delako eta ondo moldatu ginelako aurreko lanetan. Elkartu ginenean, hurrengo egunean, taldeko bik euren ideiak azaldu zituzten eta haien artean ados jarri zirelako zirrara izan nuen. Nik nire ideiak azaldu nahi nituen baina ez zidatelako sentsazioa izan nuen, momentu horretan pixka bat baztertuta sentitu nintzen, baina berehala konturatu nintzen ez zutela nahita egin, emozioa zela edo lan egiteko nahiak zirela guztiz murgilduta zeuden proiektuan. Taldeko beste kide batek, azkenean, hitza eman zidan. Eta nire ideia azaldu nuenean, ez zitzaiela batere gustatu nabaritu nuen haienaurpegietan, taldeak aurreko ideiak barneratuta zituenez, nirea albo batean geratu zen. Taldeko lana zela onartu nuenez, ez nion horri erreperatu, eta aurrera jarraitu nuen taldeak aukeratutako ideiarekin, nahiz eta nire ideia sartzen saiatu. Taldeak duen alde txarra hori da azken �nean, bakoitzak bere irudimena, mundu pertsonala eta subjetiboa duenez, gaiaren inguruan bere interpretazioak egiten ditu eta ideia horiek ezabatzea nahiko zaila da. Azken �nean, bakoitzari bururatutako ideiak gustatzen zaizkio eta ez ditu horiek baztertu nahi eta besteenak soilik landu. Horretaz aparte, normalean nik taldeko lanetan beti taldearen bazterrean geratzen naiz eta jarrera pasiboa hartzen dut. Jarrera hori hartzeak nire ideiak ez azaltzea dakar, ez dudalako nire burua kapaz ikusten nire ideiak inposatzeko edo beste jarrera edo rolezberdina hartzeko. Bigarren mailako rola hartzen dut, nahiz eta taldeko giroa ona izan. Gustorago sentitzen naiz besteen ideiak lehenengoz entzuten eta gero nireak azalduz, nahiago dut taldeko iritziak entzutea nire esatea baino. Agian, hori da garatu behar dudan zeozer nire ideiak baztertuta ez ikusteko,baina hori konpontzen hurrengo batean saiatuko naiz.

Azkenean, nire ideiaren zeozer hartu genuen lana egiteko eta aurreko ideia batzuk baztertu genituen, beraz lehenengo aldian pentsatu genuena ez zen atera. Azkenean, guztion ideien arteko proposamena sortu genuen, guztion ideiak bateratu genituen eta horrekin idei berri bat sortu zen. Egia esanda, lana experie-mentala zenez, ez genekien nola bukatuko genuen, hasiera bakarrik geneukan. Lana bideratuta euki genuenean, gidoi bat egin genuen guztia egiteko denbora izateko. Lana hasteko hasierako planteamendua mural bat egitea izan zen gure sentimenduen deskribapenetan oinarrituta, mural narratibo-des-kriptiboa. Ideia hori deuseztatu genuen iruditu zitzaigulako hori ez zela eskatzen zena, beraz ahotsak grabatzeko eman nuen ideiarekin geratuginen. Lehenengo aldian, gure ahots arruntak grabatuz, gero

ahots arraroak jarriz eta gero ordenagailuan efektuekin eraldatu genituen. Ahotsen grabaketak egiten ondo baino hobeto pasatu genuen, asko barre egin genuen eta hori egitea asko laguntzen du lana hobeto eramateko eta gustorago egoteko, ze, berez nik ez nintzen gustora egon planteatutako lanarekin, ez zitzaidalako gustatzen. Bigarren egunean, gure aurpegiak grabatu genituen. Gure ahotsak entzuten genituen ehienean gure aurpegiko eraldaketak grabatu genituen, hau da, gure aurpegiek deskribat-zen zituzten ahotsak sentiarazten gintuena. Taldean zegoen ideia narratiboa zenez, ahots eta irudi grabaketa horiekin istorio baten antzekoa eraikitzea erabaki genuen, aurpegien bideoak eta grabatutako ahotsak masterrarekiko sentimenak azalaratzen zituen. Prozesua nahiko lineala izan zen, behin ahots grabaketa egin ondoren, hurrengo pausuak ia segidan pentsatu genituen.

Akzio momentuak izan dira gehien disfrutatu ditudanak... Nire ustez lana esperimentalago izan behar zen, eta uste dut geratu zaigun lana kontzeptuak gehigi deskribatzen ditu, oso narratiboa da, deskribatzailea, eta nik lana ez nuen gaia horrela ulertu edo aurreikusi. Azkenean, egindako lanarekin pozik nago, gure intentzioa narratiboa eta pixka bat kritikoa izan da, eta interpre-tatu eta agertutako sentsazioak bat dihoaz masterrean izan ditudan sentsazioekin, beraz lanak ere bakoitzaren autoespresioa ateratzeko balioa izan du, terapia antzekoa.

Lana beste gela batean garatu genuen, klaseko egitura ez zuelako laguntzen taldeko lana egitera, beraz, diseinuko gela batean eta bigarren pisuan dauden mahaietan lan egin genuen. Irakasgaiak ematen dugun klaseko estruktura formala du, antzinako estruktura, mahaiak eta aulkiak lurrean �nkatuta daudeeta ezin dira mugitu, beraz hartu beharreko postura aurrera begiratzea da eta horrela ezin gara besteekin komunikatu eta eroso lan egin. Lana egiteko ezinbestekoa zen gure arteko komunikazioa, gure ingurunearekin esperimentatzeko aukera behar genuen, hortaz, goiko mahaietan saiatu genuen eta gero diseinuko gela batean non mahaiak eta aulkiak mugi baitaitezke. Gainera, lana hain zabala eta esperimentala izanda ezin gintezkeen gelako estruktura formalan geratu.

Bukatzeko, aipatzekoa da irakasleak izan duen rola. Modulu espezi�koaren lehen partean hitz egin genuen behin, masterreko irakasleen rolei buruz, eta konklusio moduan atera genuen, orokorrean, masterrak ez duela balio irakaslearen modelo on bat edukitzeko irakasleak ohikoa den bezala portatzen direlako, irakaslearen ohiko papera edo lana egiten dutelako. Nire ustezirakasle eredu on bat izan beharko genuke guk hori imitatzeko irakasle izaten garenean, baina hori egin beharrean txapa botatzen digute, zer rola bete behar du irakasleak, nola egin behar dira klaseak, ez egin unitate didaktikorik, hobeto proiek-tuak,… Baina, gero, haiek ez dute hori egiten eta guk daukaguneredu bakarra da ohiko irakaslearena: txapa botatzen duen irakasle baten rola.

Nire ustez, zure irakasle rola ez da ohikoa den bezalakoa izan, ez duzu txaparik bota eta ez diguzu nola egin behar genituen gure lanak, beraz zure rola badoa bat masterrean irakasten denarekin eta hori laguntzen du lanak egiterako momentuan.

Ibone López Heras

Beñate Barandalla

Praktiken lehen fasea bukatuta, garaia zen modulo espezi�koaren bigarren atala hasteko.

Lehenengo astean betikoles, ikasgai berrien aurkezpenak egin genituen.

Berrikuntza hezkuntza artistikoko ikasgaiaren lehenengo egunean ariketa arin batzuk egin genituen. Hauek egiteko, musika zehatz batzuk ipini zituen irakasleak eta marrazketa libreaz baliatuz musika horien ahotsen marrazkiak egin behar izan genituen. Ahotsak gugan sorrarazten ziguna marraztu behar genuen. Oso ariketa arraroa iruditu zitzaidan lehenengo aldia izan zelako gai hain abstraktuarekin lan egiten nuela. Ariketa oso interesgarri suertatu zen azkenean oso irudi arraroak atera zirelako ahotsen arabera. Hasieran ez nintzen oso gustora ibili eta besten marrazkiak begiratzen nituen ideak hartzeko.

Hurrengo saioan konturatu nintzen aurreko eguneko ariketa azken lanarekin lotuta zegoela. Irakasleak ariketa azken lanarekin lotuta zegoela.

Irakasleak lanaren gaia aurkeztu zigun hau da, ahotsa eta begiraden gaia. Oso gai librea iruditu zitzaidan, agian libreegia niretzat.

Horrek gure lantaldearen barruan dudak sortu zituen ideia gehigi sortu zirelako, denak hasi ginen bata bestearen ideaiak zapaltzen gainera, batzuk ezin izan zuten bere ideiak esan. Oso brain-stor-ming efusiboa izan zen eta azkenean ideia zehatzak atera genituen.

Azken ideaia horretara ailegatu arte oso momentu dibertigarriak pasatu genituen. Behin ideia �nkatuta beharreko materiala �nkatu genuen.

Egun horretan hasi ginen lanean, irakasleari grabadora bat eskatu genion eta gure ahotsak grabatu genituen. Ahots suebeak, arinak, grabeak, aspergarria,...

Oso ondo pasatu genuen ahots zehatz batzuk grabatu genitue-nean eta barrezka pasatu genuen ia arratsalde osoa.

Hurrengo egunean kamara hartu genuen bideo batzuk grabatze-ko. Batzuek pelukak eraman genituen bideotan mozorrotzeko, gelatik atera ginen beste klase isilago baten barruan grabatzeko.

Irakasgaiaren klasea oso zaratatzua zen eta kontzentratzeko zaila baina mugitzerakoan lortu genuen isiltasunean beharreko bideoak grabatzea.

Bakoitzak sentimendu bat expresatu genuen kamararen aurrean, gero bideo horiek eta grabatutako ahotsako montatu genituen hurrengo egunean klasez kanpo noski.

Bi egun egon ginen muntaia egiten eta montatu bitartean ideia berriak sortzen genituen muntaiaren forma eta ordena aldatuz. Berriro ere lan hau klasetik kanpo egin genuen, klaseko zarata eta giroa dela-eta ez ginelako kapaz kontzentratzeko gure bideoan eta gutxiago ere zerbait entzuteko. Ikasgaiak eman ditugun klasea ez da aproposa izan ikasgaietarako, klasean lan egin behar zenean jendea berba egiten zuelako eta gehienetan alde egin behar genuen isiltasuna bilatzeko.

Beraz, ikasgai honetan klasetik kanpo egon gara gehienetan eta klasean ikusten zituzten bideoak galtzen genien, hori pena bat izan da iretzako.

Bestalde, oso gustora egon naiz ikagaian eta talde-lankideekin ere. Talde lana egiterako orduan edozein irakasgaietan oso garrantzizkoa da lan egingo duzunekin ondo eramatea bestela, lana ez delako gustura egingo. Honekin esan nahi dudana da, zortea izan dudala nire taldekideekin.

Nahiz eta hasieran pixkat isil egon kon�antza faltagatik, oso arin soltatu nuen nire burua esperientziataz %100ean disfrutzeko.

Azken egunean, hilak 20, aurkezpenak egin genituen unibertsita-teko platoan, orain erakusketa gelatzat hartzen den gelan. Oso interesgarri iruditu zitzaidan hor aurkeztea, lehen aldia zelako klaseak erakusketa bat montatzen genuela. Berandu aurkeztu genuen talde bakoitzak bere erakusketa monttau behar zuelako eta batzuk besteak baino gehieago iraun zutelako motatzen, baina azkenean oso emaitza polita sortu genuen danon artean. Guk bideo preiekzio bat egin genuen, batzuek komiki bat, beste batzuek argazki eta soinua zeukan montaje bat,...

Bukatzeko, oso emaitz desberdinak atera ziren gai berdinarekin eta horrek eman zion azken ikutua lanari, begiratuz zelan gai berdinak errepresentatzeko era oso desberdinak pentsarazi gintuen..

Lexuri Sanz

Klasean nengoen eta irakasleak “ahotsak eta begiradak” gai moduan planteatu zigunean ziurtasun eza sentitu nuen; Nola? Zer? Noizko?...galdera asko etorri zitzaizki-dan burura, baina, talde lana izango zela jakin nuenean ziurrago sentitu nintzen, babestuta bezala. Leioako EHUn eskaintzen den Irakasle Formakuntza Masterrean kokatzen da irakurriko duzuen esperientzia hau, hain zuzen, Berrikuntza Arte Hezkuntzan ikasgaian. Ikasgaiak lantzeko Unibertsitateak eskainitako espazioa imajina dezazuen, gela itxi eta iluna da, era tradizionalean antolatua, tarima bat, hainbat mahai eta eserleku luze, usain itxi eta kontzentratua (ez dut deskribatuko 3 ordu pasatu ostean nabaritzen den sentsazioa), aulki-mahai-ordenagailu bereziak irakaslearentzat, proiektore, pantaila eta bozgorailuak… azken batean, sormena, lana, elkarrizketa, berrikuntza edo ikerketara bideratzen ez duen espazio itsusia. Eta hau guztiau Arte Ederretako fakultatean egonda, kontzeptu guzti hauen sehaska dena, edo gutxienez izan beharko litzatekeena. Ikasgaiaren lehenengo saiora bueltatuz, galduta sentitzen nintzen eta klasekideekin hitz egiterakoan ikusi nuen ez nintzela bakarra. Baina, zergatik sentsazio hori? Zerbait sortu behar genuen, hori zen “agindua”, beste inolako irizpiderik gabe, librea zen, eta horrek bertigoa sortzen du, ohituta ez gauden irakaskuntza mota bat delako. Gelan irakasleak klasean jartzen zituen bideoek gehiago nahasten ninduten: ez dakit zer egin behar den. Ohituta gaude irakasle jakintsuaren irudira, guztia dakiena, ariketa zehatzak jartzen dituena eta erantzun on eta bakarra berak duena. Baina guk, jakin badakigu metodologia aldetik egokiena ez dela, masterreko modulu generikoko psikologiako irakasleak esaten zuenez “adimen anitzak existitzen dira eta pertsona bakoitzak bere ikasketa erritmo eta behar ezberdinak dituela”. Maste-rrean zehar ehunka aldiz entzundako esaldia baina oso gutxitan aplikatua izan dena. Batez ere modulu generikoan arnasten zen giro hau, azterketak zeuden zain klaseak amaitu bezain laster, nahiz eta beraiek behin eta berriz esan –eta bakarrik esan- master zuzendaritzatik zetorren agindu horrekin bat ez zetozela. Irakasgai honetan aldiz, ikusi dut guztiz koherentea izan dela teorian esaten zena eta praktikan egindakoa, bai ikasketa prozesuan bai ebaluazio sisteman ere. Egindako ariketa edo proiektua kontuan hartzen zituen aspektu hauek: materialak behar izan ditugunean irakaslea prest egon da. Nahiz eta klasetik kanpo lan egin dugun, irakaslea presente zegoela sentitu dugu eta laguntzeko prest

ikusi dugu, baita kolapso momentuetan ere. Kolapsoa aipatzen dut, prozesuaren momentu batean amildegi baten ertzean sentitu genuelako geure burua: klase saio kopuruaren erdia igarota zegoen eta egindako guztia kolokan jarri genuen, zalantza ikaragarriak genituen, beti emaitza onarekin erlazionatuta. Hurrengo egunean, grabatutako bideo eta ahotsak ordenagailura pasatu eta gauzak lekuan jartzen hasi ginenean argiago ikusi genituen gauzak, asko motibatu ginen eta aurrera jarraitu genuen. Taldearen gaia berreskuratuz, honek lagundu egin zigun aurrera egiterakoan, bakoitzak bere iritzia edo pentsa-menduak planteatuz, konbinazioak sortuz, emaitza anitza eta aberatsa sortzea lortu dugu. Baina hona iritsi baino lehenago taldearen eraketaren eguna aipatu behar dut, Martxoaren 25a asteartea, hain zuzen. Egun honetan proiektuaren inguruan hitz egiteko elkartu ginen klasean. Mikele, Jessica, Ibone, Beñate eta ni elkartu ginen, eta taldea hau izateak bere arrazoiak ditu, aurretik izandako irakasgai batean talde lanean aritu ginen eta sortu genuen giroaz gain emaitza oso ona lortu genuen, gure artean kon�antza sortua zegoen jada. Nire ustez, talde lanean aritzeko baldintza garrantzitsuenetariko bat da. Eta hau esaten dut aurretik izandako esperientzia batzuenga-tik, kon�antza giroa lortu ezean, beti dago gidari rola hartzen duen norbait eta eroso ez egoteak iritziak ez ematea gertatzen da, azkenean pertsona bakar baten gustuko lana sortuz. Talde batzuetan kimika sortzen da, honetan gertatu den moduan, eta beste batzuetan ez eta gu ez dugu arriskatu nahi izan beste pertsona batzuekin elkartuz. Lehenengo eguneko egoera berreskuratuz, hitz egiten geundela, konturatu ginen bakoitzak ideia eta emaitza bat sortua zuela buruan, bakoitzak interpretazio bat emanez eta urduritasun sentsazioa piztu zen, ez genekielako nola gauzak lotu. Batez ere bi ideia nagusi plazaratu ziren, nirea (buruan oso argi neukana eta hoberena zena uste nuena, margotzearekin eta kamerarekin erlazionatutakoa) eta bestea Jassicarena (baita margotzearekin erlazionatutakoa eta kritikotasuna ardatz harturik). Taldean nahiko burugogorrak izan gara guztiak eta bakoitzak berea defendatzen zuen. Azkenean gauzak fusionatzea eta garrantzitsuago, funtzionat-zea lortu dugu, nire kameraren ideia, Jessicaren kritikotasuna mantenduz eta beste guztien ekarpen aberatsekin Emaitza oso ona lortuko genuelako sentsazioa piztu eta giro positiboa sortzea lortu genuen guztiek, ekiten hasteko gogoekin. Hitz egin eta gero egin genuen lehenengo gauza kronograma bat gauzatzea izan zen, gauza bakoitza noiz eta nola egingo

genuen zehaztuz. Lau egun genituen gure proiektua garatzeko eta hau izan zen pentsatu genuena: Lehenengo egunean, kronograma egiteaz gain, gauzak eta ideiak adostea eta adierazi nahi genuena nola pentsatzea zen eginkizuna, eskema bat sortuz. Bigarren eguna gure ahotzak era ezberdinetan grabatuko genituen (ahots grabeak, bizkorrak, aldakorrak…) grabadora batekin eta esan behar dut egun horretan barre izugarriak egin genituela, denbora oso azkar pasa zitzaidan eta oso gustura ibili ginen. Horrekin batera ahots horiek zein sentsaziorekin lotuko genituzkeen ere egon ginen eztabaidatzen eta lehenengo eguneko eskeman txertatu genuen. Hori bai, argi izan genuen lehenengo momentutik lan egiteko behar genuen espazioa ez zela gela izango, espazio irekia, argitsua eta isila behar genuen. Gelan zarata izugarria baitzegoen eta grabatu behar genituen ahotsak ezin izango ziratekeen entzun. Gainera, besteen aurrean ahots arraroak jartzeko eta sortzeko lotsa ere agerian zegoen. Bigarren egunerako programatuta geneukan mural batekin hastea, baina hitz egiten konturatu ginen oso errepi-kakorra zela kontzeptualki eta soberan zegoela. Beraz, zuzenean kamerarekin eszenak grabatzen hastea erabaki genuen. Horretarako Diseinuko gela batera joan ginen, bakarrik egoteko eta gela handi eta argitsuak direnez grabatzeko egokiagoak direlako. Aurpegien espresioak eta eskuekin eta gorputzarekin adierazpenak grabatu genituen, ahots ezberdinek sortzen dituzten erreakzio ezberdinak erregistratzeko asmoarekin. Lehenengo momentuan kameraren aurrean sentitu nuen lotsa izugarria izan zen, baina hortik aurrera gehiago askatu eta libreago sentitu nuen neure burua. Barregura ere sortzen zitzaigun behin eta berriz, urduritasunaren eta lotsaren nahas-tearekin. Aurreko egunean, (ez dakit zergatik, emozioarekin eta gauzak egiteko grinarekin) bigarren egun honetan mozorroak eta hainbat tresna ekartzeko geratu ginen, baina azkenean ez genituen kameraren aurrean erabili, grabatu baino lehen jarri genituen eta nerbioak askatzeko eta tontoarena egiteko balio izan zitzaigun, batez ere gorputza askatzeko eta paper ezberdi-netan sartzeko. Oso momentu onak pasa genituen. Grabatzerako orduan ere lagunartekotasuna nabaritzen zen, kamera aurrean zegoena motibatzeko asmoz eta paperean sartzeko asmoz, atzean beste batek gauzak egiten edo testuak irakurtzen zituen. Baina hau, ere, aurretik aipatutako krisi momentua izan zen, desesperazio une txiki bat, ez genekien ondo ari ginen ala ez, hurrengo egunean desagertu zen sentsazioa. Hirugarren egunean, ahotsak eta grabatutako eszenak ordenagailura pasa genituen, soberan zeuden gauzak kentzen eta gauza baliagarriak pilatzen hasi ginen, nola ordenatuko genukeen ere bakoitzak azalduz eta iritsia emanez. Taldean lan egiten aritu ginen denbora guztian, gustura eta momentu hauek ere nahiko barregarriak izan ziren gure antzezpenak ikusten. Hau egiteko fakultateko bigarren pisuko mahai batean egon ginen, leku argitsua eta irekia da. Lan egiteko geneukan azkeneko egunean, laugarren egunean, bideo eta ahotsen muntaia amaitu genuen. Oso estu ibili ginen amaitzeko premia geneukalako eta emaitza ikusteko irrikaz geundelako. Tentsio momentu batzuk bizi izan genituen baina azkenean, gauzak adosten, lortu genuen emaitzarekin pozik geratu gara guztiak, naiz eta egin dugun lan kopuruarekin bideoaren iraupena labur geratu dela pentsatu. Hala ere bideo arina nahi genuen sortu, ez aspertzekoa, eta batez ere sentsa-zioak eta pentsaraztea sortzen dituena. Eta hau guztiau lortu dugu. Azken �nean, lan honen bidez ikasi dudana da ikasten ere ondo pasa daitekeela eta taldean lan eginez eta bakoitzaren esperientziak ezagutuz, partekatuz eta erabiliz gauza anitz ikas daitezkeela, ez bakarrik irakaslearengandik edo liburuengandik.genuen zehaztuz. Lau egun genituen gure proiektua garatzeko eta hau izan zen pentsatu genuena: Lehenengo egunean, kronograma egiteaz gain, gauzak eta ideiak adostea eta adierazi nahi genuena nola pentsatzea zen eginkizuna, eskema bat

sortuz. Bigarren eguna gure ahotzak era ezberdinetan grabatuko genituen (ahots grabeak, bizkorrak, aldakorrak…) grabadora batekin eta esan behar dut egun horretan barre izugarriak egin genituela, denbora oso azkar pasa zitzaidan eta oso gustura ibili ginen. Horrekin batera ahots horiek zein sentsaziorekin lotuko genituzkeen ere egon ginen eztabaidatzen eta lehenengo eguneko eskeman txertatu genuen.Hori bai, argi izan genuen lehenengo momentutik lan egiteko behar genuen espazioa ez zela gela izango, espazio irekia, argitsua eta isila behar genuen. Gelan zarata izugarria baitze-goen eta grabatu behar genituen ahotsak ezin izango ziratekeen entzun. Gainera, besteen aurrean ahots arraroak jartzeko eta sortzeko lotsa ere agerian zegoen. Bigarren egunerako programatuta geneukan mural batekin hastea, baina hitz egiten konturatu ginen oso errepi-kakorra zela kontzeptualki eta soberan zegoela. Beraz, zuzenean kamerarekin eszenak grabatzen hastea erabaki genuen. Horretarako Diseinuko gela batera joan ginen, bakarrik egoteko eta gela handi eta argitsuak direnez grabatzeko egokiagoak direlako. Aurpegien espresioak eta eskuekin eta gorputzarekin adierazpenak grabatu genituen, ahots ezberdinek sortzen dituzten erreakzio ezberdinak erregistratzeko asmoarekin. Lehenengo momentuan kameraren aurrean sentitu nuen lotsa izugarria izan zen, baina hortik aurrera gehiago askatu eta libreago sentitu nuen neure burua. Barregura ere sortzen zitzaigun behin eta berriz, urduritasunaren eta lotsaren nahas-tearekin. Aurreko egunean, (ez dakit zergatik, emozioarekin eta gauzak egiteko grinarekin) bigarren egun honetan mozorroak eta hainbat tresna ekartzeko geratu ginen, baina azkenean ez genituen kameraren aurrean erabili, grabatu baino lehen jarri genituen eta nerbioak askatzeko eta tontoarena egiteko balio izan zitzaigun, batez ere gorputza askatzeko eta paper ezberdi-netan sartzeko. Oso momentu onak pasa genituen. Grabatzerako orduan ere lagunartekotasuna nabaritzen zen, kamera aurrean zegoena motibatzeko asmoz eta paperean sartzeko asmoz, atzean beste batek gauzak egiten edo testuak irakurtzen zituen. Baina hau, ere, aurretik aipatutako krisi momentua izan zen, desesperazio une txiki bat, ez genekien ondo ari ginen ala ez, hurrengo egunean desagertu zen sentsazioa.

Tal vez por proximidad, o porque ya habíamos trabajado juntas anteriormente o… puede que no fuera coincidencia que estuviéramos cerca las unas de las otras, el caso es que en cuanto se nos presentó el proyecto, nos miramos y dijimos: “qué, nos juntamos?”

No me pareció mala idea. En un trabajo anterior ya habíamos colaborado y, teniendo en cuenta lo difícil que puede llegar a ser coordinar 5 cerebros y no acabar frustrada, el resultado fue bastante bueno. Con sus más y sus menos, sí, pero conseguimos formar un grupo en el que todos teníamos voz, en el que uno se podía sentir cómodo opinando y en el que el ambiente empuja-ba a compartir ideas y a bromear. Lo de bromear me parece importante, un equipo que no bromea no está unido y además re�eja una buena química. ¡Y se trabaja mucho mejor estando relajado y alegre! Así que ya había con�anza desde un principio y buen trato entre nosotras a la hora de empezar con el proyecto, lo que ayuda a agiliza el proceso.

Me suele costar trabajar en grupo, en parte porque soy una persona muy insegura y me cuesta expresar lo que pienso, y, por otro lado, porque suelo estar muy pendiente de la forma de trabajar de los demás y de sus ideas, y me suele costar avanzar ya que busco la aprobación de los demás para seguir. Suelo preferir que el resto esté a gusto con lo que se hace antes que mirar por mis propias inquietudes, actitud que en cierta medida facilita el trabajo en grupo pero que por otro lado, deja de lado mis ideas y me convierte en una persona conformista.

Es por eso que valoro mucho un grupo en el que me encuentre cómoda. Aunque en comparación (la maldita comparación de la que tanto cuesta huir) con otros grupos nuestros trabajos puedan ser peores o mejores, el proceso, la armonía, el buen compañerismo, las risas y el trabajo disfrutado me parecen más importantes.

Desde el minuto cero que nos juntamos una compañera ya tenía una idea en la cabeza y nos la propuso; entre ansiosa, entusias-mada y posiblemente algo nerviosa a la espera de nuestra reacción. Su idea consistía en hacer unas viñetas criticando la educación, la contradicción de algunos profesores, etc. con un enfoque divertido. A todas nos pareció bien, y esta primera intervención nos animó a las demás a seguir, a pensar más rápido para ser la siguiente en aportar una idea. Fueron apareciendo más, surgidas desde esta primera, como la de grabarnos mientras dibujábamos las viñetas e ir interactuando con la cámara, gesticulando y haciendo

ruidos, como si la cámara fuera un componente más de nuestro grupo y al mismo tiempo nuestro enlace con los demás. También se nos ocurrió dibujar unas viñetas en gran formato y grabarnos dibujando, y a la hora de presentarlo proyectar las imágenes grabadas en bucle sobre el soporte de las viñetas, en un intento por querer expresar la confusión, las ideas inconexas, el barullo, la angustia, la mirada perdida y la ansiedad que en muchas ocasiones sentimos ante tanta presión y bombardeo de información que no hace más que saturarnos y llenarnos de memes traicioneros e ideas inconexas.

Finalmente no seguimos ninguna de las anteriores ideas como las habíamos planteado pero sí nos valimos de la de hacer una crítica mediante el video. Basándonos en las miradas y las voces, de nuestras miradas y voces, de lo que sentimos en este Máster, de lo que hemos sentido a lo largo de nuestros años de estudio, de lo que pensamos cómo debería ser la educación y cómo la vemos en general y cómo la hemos vivido, etc. partiendo de estas ideas quisimos expresar nuestros miedos, inquietudes, desconformidades, reacciones, nuestras miradas y gestos que lo expresan todo y una voz ausente, pues así lo hemos vivido durante años.

Con los planes anteriores del video y la crítica empezamos a grabar. Ya no íbamos a pintar ningún mural con las viñetas pero sí íbamos a grabar nuestras reacciones y miradas ante estímulos auditivos (voces distorsionadas, que eran nuestras propias voces pero en el papel del docente).

Grabamos durante dos días y editamos en otros dos. Hubo momentos en los que me dolía la tripa de las risas, otras lloraban y a otras se les desató la risa �oja. Al menos por mi parte trabajé muy a gusto, con ganas de volver el próximo día para continuar con el proyecto y reírnos de nuestras voces y miradas.

A la hora de editar, aprendí mucho de otras dos compañeras de audiovisuales, que además gracias a ellas se pudo llevar a cabo el proyecto.

De todo esto me quedo con las tomas falsas, donde considero que está nuestro verdadero Yo y donde se aprecia la conexión del grupo y los buenos momentos llenos de miradas y voces de alegría.

Mikele Sánchez

Mi infancia fue muy traumática para mi. Rodeada de gente de nivel económico-social alto y yo con mis tumbonas de playa en lugar de sofás. No tardaron en comenzar a meterse conmigo, pero no solo con lo relacionado con el dinero, sino también con mi aspecto físico. Yo entonces creía que tenían razón, que realmente era un engendro; muchos años más tarde, viendo fotos de mi infancia sin las in�uencias de aquellas palabras, pude descubrir que no era fea. Demasiado tarde. Yo era una niña demasiado sensible y todo aquello hizo que me convirtiera en una adolescente insegura y descon�ada.

Hoy día, la gente me cree muy extrovertida, pero no es así. Es una muy efectiva coraza. La inseguridad sigue ahí, a cada segundo, convertida en una constante preocupación de lo que puedan pensar de mi.

Por todo esto, el estar con gente sin lo que yo creo que es un contexto seguro: los amigos de toda la vida, amigos de otro amigo, los cuales me respetarán por respeto a ese amigo; en clase, donde ya en la universidad todo el mundo desea cordiali-dad, etc. Los trabajos en grupo, sin duda, no son un contexto seguro. Demasiadas tensiones generadas por la nota. Siempre los he temido.

Durante el proyecto en grupo Ahotsak eta begiradak EHUn 2013/14ko Hezkuntza Masterrean he trabajado, teniendo en cuenta lo que os he contado, bastante a gusto y no solo en cuanto a mis compañeras, sino también con el tema propuesto.

Al principio todo fue incertidumbre, como siempre que te plantean un ejercicio artístico de tipo más conceptual. Enseguida se me ocurrieron unas cuantas ideas, pero ante el primer silencio de las demás, el miedo por causar mala impresión por ser la primera me retrajo. Por suerte, a mis compañeras en seguida se les ocurrieron también ¿O quizá les ocurría lo mismo que a mi?

La primera idea fue sobre viñetas críticas, dibujando la poca relación entre los conceptos expuestos por unos profesores y otros; y entre los métodos adecuados educativos expuestos por docentes del máster y sus praxis propia. Algo que a todas nos había llamado la atención. No nos parecía procedente que un profesor expusiera la ine�cacia del examen escrito, mientras que él mismo realizara uno, excusándose por el elevado número de alumnos ¿Será entonces que en el actual sistema educativo, donde el número de alumnos por aula va en aumento, esa propuesta no es viable? ¿O quizá que se suele exponer lo erróneo o desfasado del actual sistema educativo sin dar

ejemplo y proponerse soluciones?

El caso es que ni me acuerdo cómo pero, aun pareciéndonos bien esa idea, fuimos derivando hacia la producción de un corto.

Nunca había grabado más que videos torpes en las vacaciones con la familia o amigos, y mucho menos editado. Por eso, en parte, he considerado el ejercicio como una oportunidad de aprender a nivel técnico de mis compañeras; y ahora me siento más capaz de expresarme artísticamente.

Me acuerdo de la asignatura Taller de Teatro que cursé en segundo de la ESO. Me hacía mucha ilusión, y como nadie quería ser actor o actriz principal porque había que memorizar bastante texto, me presenté para ser protagonista. Al �nal resultó ser un calvario. Me daba mucha vergüenza actuar y, aun sabiendo que no lo hacía nada bien, me sentía responsable para con el grupo y tuve que seguir y hacerlo frente a todo el colegio a �nal de curso. Y, por si fuera poco, el teatro se grababa, se enviaba a las familias. Visto desde fuera debe parecer una tontería, pero con lo que a mí me importaba lo que pensarán de mi, fue un verdadero in�erno. Desde entonces, cada vez que me van a sacar una foto que pueda ver más gente, ante la idea de que se inmortalice el momento, se me congela la cara y pongo una especie de mueca de sonrisa torcida. Por eso ha sido toda una sorpresa ver mi recta sonrisa en las tomas.

Dividimos el trabajo en tomas de video y tomas de sonido. Con las imágenes, lo dicho, al principio vergüenza y luego di�cultad; dramatizar exactamente lo que deseas es mucho más complica-do de lo que todas pensábamos. En cuanto a los sonidos, fue realmente divertido grabarlos y realmente enriquecedor también. Desde mi total desconocimiento del mundo audiovi-sual, nunca imaginé cuánto se puede expresar poniéndole un sonido a una toma, sobre todo un sonido que, en principio, nada tenía que ver con el conjunto de fotogramas. Por esa parte y por otras muchas, la edición de video me pareció una nueva ambición, la cual tengo muchas ganas de seguir desarrollando. Así como la superación de mis miedos.

--Fin--

Jéssica SalasVOCES Y MIRADAS: REFLEXIÓN

Iraitza ArabolazaMaria HerreraHaizea BrosaMaialen TorresIzarne Olano

ITSASOA GARA

Egunero Donostitik Leioarako bidea egiten dugu kotxean Iraitz Arabolazak, Maria Herrerak, Haizea Brosak, Maialen Torresek eta Izarne Olanok. Modulu generikoak elkartu gintuen eta kotxeko bidaiek �nkatu dute gure harremana. Horregatik, modulu espezi�koan ere batera jarraitu dugu talde lanetan, kon�antzagatik, praktikotasunagatik eta erosotasunagatik. Hala eta guztiz ere, talde bateratua izan arren, mundua ikusteko bi ikuspegi ditugu; batetik, ikuspegi artistikoa, eta bestetik, komunikatzailea. Horien arabera banatu ditugu talde lan hau aztertzeko bi bertsioak, konturatu garelako lana egiteko oso modu ezberdinak ditugula.

Ikuspegi komunikatzailea (Maialen Torres eta Izarne Olano)Ikus-entzunezko komunikazio gradua eginda iritsi gara master honetara. Biok gara begirale eta hortik datorkigu haurrekiko elkarrekintzarako zaletasuna eta interesa. Hala ere, master hau egiteko arrazoi nagusia hezkuntza etorkizuna aldatzeko tresna gisa ikusten dugula da. Honen bidez gure gaitasunak haurrek ere izan ditzaten lagundu nahi diegu, hala nola, izaera kritikoa, teknologia berrietara egokitzeko gaitasuna eta, nola ez, komuni-kazio abileziak.

Master hau egiteko aukera bakarra Hezkuntza Artistikoko adarra aukeratzea genuen. Espezialitate honetan, ordea, zenbaitetan lekuz kanpo sentitu izan gara. Izan ere, landutako gai gehienak arte ederrei loturikoak ziren. Ikus-entzunezkoak ere de�nitu daitezke arte bezala, sormenetik ere edaten dutelako; baina komunikazio mundua zabalagoa dela uste dugu. Gai asko orokorrean landu ditugun arren, moduluak asko mugatu dira plastika edo marrazketa bezalako ikasgaitara, eta ez da inongo momentutan komunikabideak, irratia, gidoigintza edo argazki-gintza bezalakorik aipatu. Horren ondorioz baztertuta sentitu gara, guk ere ikasi nahiko genukeelako gure ezagutza espezi�koa nola transmititu bigarren hezkuntzan.

Materia honetan ere galduta sentitu ginen lehen egunean ahotsak marrazten jarri ginenean. Hala ere, azken proiektua egiteko erabateko askatasuna izan dugu eta zentzu horretan gustura lan egin ahal izan dugu, gure esparrura eraman dugulako. Gure taldekoei eskerrak eman beharrean gaude, gure egoerara egokitu direlako eta ados egon direlako bideoa egiteko.Ikuspegi ezberdinetako langileak elkartzean, lan egiteko modu ezberdinak topo egin dute. Gure kasuan, aurreprodukzio eta prestaketari garrantzia handia ematen diogu eta bideo bat egiterakoan fase guztiak ondo zehaztea gustatzen zaigu: hasierako ideia, gidoi literarioa, gidoi teknikoa, storyboard-a, grabaketa eta edizioa. Orain arte horrela egin izan dugu lan, eta horregatik, arraroa egin zaigu hasieratik sortze prozesu horretara salto egitea. Ikus-entzunezko komunikatzaile batentzat oso kaotikoa da prestatu gabe zerbait grabatzen hastea, grabaketa horrek norabait eramango zaituelakoan. Izan ere, irudi batzuk hartu baino lehen enkoadrea, angelua, konposizioa eta beste hainbat ezaugarri erabakitzera ohituta gaude.

Taldean gutxiengoa izan gara eta horrek sentipen kontrajarriak sorrarazi dizkigu, bakoitzak bere erara egin die aurre. Izarnek

bere iritzia gorde eta amore eman zuen lan estilo artistikoaren aurrean, hau da, besteen irizpideak onartu, eta lehen eguneko ideia zaparradan bere hondar alea jarri arren, ikusi zuen bere ideia guztiak kontuan hartzen zirela, baita eraldatu ere. Izarneren otzantasun horren aurrean, ordea, Maialenek lekukoa hartu eta lidergoa hartu zuen, berez ustez kaotikoa zen egoera baten aurrean. Horrela, aurrez hartutako erabakiak bideratu egin zituen, bere izaera praktikoa dela eta. Lanean jarraitzeko antolatu beharrean zegoela sentitu zuen, arte ederretako taldekideei falta zaien ezaugarria, hain justu.

Horren adibide da honako momentu hau:- Maria: Hemen ditugu atzo klasean botatako ideiak… (zirriborro bat erakutsiz).- Maialen: Zer egitea tokatzen da gaur?- Iraitz: Bueno.. ikusiko dugu zer gertatzen den..- Haizea: Inprobisatuko dugu zerbait, ezta?- Maialen: Nola inprobisatu? Aurrez erabaki beharko dugu, ezta? Zein da bideoaren helburua? Goazen zentzu bat bilatzera lanari.- Maria: Ze zentzu? Esan genuena, masterra, begiak, kotxeko bidaia.. (Izarne ixilik, buruarekin baiezkoa ematen).- Maialen: Baina zer grabatu behar dugu zehazki? Ze plano?- Haizea: Ea, orain begirada batzuk grabatu ditzakegu eta gero ikusiko dugu editatzerakoan.

Momentu hori ulertezina zen guretzat eta, beraz, plangintza moduko bat idatzi genuen denon artean. Hala ere, nahiko probisionala zen eta ez zuen bideoaren zentzurik zehazten, baina, behintzat, klase horretako jarduna antolatzeko balio zuen.Edonola ere, gustura sentitu gara, lan egiteko beste modu bat ezagutu dugulako. Esate baterako, bideoaren gidoia azken unean �nkatu dugu, postprodukzioan. Orain arte genituen eskemak apurtzeaz gain, beste lan eredu batera egokitzen ikasi dugu eta hori ezinbestekoa iruditzen zaigu, etorkizuneko lan mundura begira. Gauzak ezin dira beti nahi bezala egin eta, gainera, ondo dator beti helmugara iristeko beste bide batzuk ezagutzea.

Bideoari dagokionez, abiapuntua ahotsak eta begiradak izanik, taldekideok masterrari eta hezkuntzari buruz genituen sentipe-nak islatu nahi izan genituen. Gure ustez, bideoak transmititzen duen ideia orokorra irakasle bezala klase bati aurre egiteko diogun beldurra da. Ikasleen jarrerari eta haiek pentsatuko dutenari diogun beldurra, norbere burua gainontzekoen aurrean erakusgai eta aztergai jartzeak sortzen duen ziurtasun eza eta nola jokatu ez jakiteko ardura biltzen dira bideoan. Hori dela eta, honako elementu hauek agertzen dira:

- Donosti-Leioa ibilbidea: autoz eta elkarrekin egunero ematen ditugun orduen isla da.- Begia: protagonistaren edo irakaslearen ikuspegia irudikatzen du.- Begiradak: gelakideen begiradak jaso nahi izan ditugu, batetik, haiekin topo egiten dugulako egunez egun, eta bestetik, etorkizunean begirada horiexek izango direlako beste aldean egongo direnak. Nola begiratuko ote diote orduan aurrean duten klaseari? Zer ikusiko dute beren ikasleen begiradetan?- Irakaslea: bideoaren bidez irudikatu nahi izan dugu klase baten aurrean jartzea nolakoa izango den, eta bide batez, irakaslearen sentipen eta ardurak zeintzuk izan litezkeen.

- Ahotsa: aipatutako sentipen eta ardura horiek islatu nahi izan ditugu ahotsaren bidez, irakasle batek ikasleen aurrean sentitu dezakeena irudikatzeko.- Giro soinua: ahotsek indibidualki esanahi bat duten arren, guztien baturak guztiz desberdina den beste zerbait transmititu dezake eta horixe erakutsi nahi izan dugu gure bideoan. Baliteke ahots horiek diotena guztiz inuzentea izatea, baina guztiak biltzen dituen zurrumurrua amets gaiztoa da irakaslearentzat, bera eta ikasleen arteko amildegia irudikatzen duena.- Soinu banda: bideoari tentsioa areagotzeko erabili dugu baina beste ahots bat gehiago bezala ere ulertu daiteke.- No signal: hezkuntzak ez du zentzurik gidaririk (irakaslerik) gabe eta irakaslea kolapsatzean hezkuntzaren seinalea galtzen da.Hortaz, ahotsei eta begiradei esanahi subjektiboa eman nahi izan diegu, gure ikuspuntuaren araberakoa, baina ikuslaren baitan dago proposamen hori haintzat hartu eta bere esperientzia eta aurrikuspenei buruzko hausnarketa egitea.Hala ere, esanahi hauek subjektiboak dira eta ziur gaude gainontzeko taldekideek beste begi batzuez begiratzen diotela bideoari, baina horixe da begiradaren esentzia eta bideoa osatzen duen faktorea: ikusle bakoitzak desberdin ikusten duela. Honela, bakoitzak bere beldurrak ikusiko ditu bideoan eta, agian, begiradek beste zerbait transmitituko diote ikusleari. Guk aurkeztu dugun lanean begirada horien irakurketa bat proposat-zen da, baina begirada horiei esanahia bilatzean datza bideoaren xarmak.

Amaitzeko arteari lotutako hausnarketa eta zalantzetatik sortu izan zaizkigun ideiak bertso batean bildu ditugu:

Artea zer da zer da artistaezereza ala dena

gure baitan sarri izan duguzalantza horrexen dema

eta behin esan ziguteneanOteiza artista zena

erantzun genun artista zelahura ulertzen zuena

BIDEA GARA

Ikuspegi artistikoa (Maria Herrera, Iraitz Arabolaza eta Haizea Brosa)

Hasiera batean, ideien zaparrada egin genuen eta azken bideoarekin konparatuz gero, hasiera oso ezberdina zuen. Bururatu zitzaigun lehenengo ideian ahotsak eta koloreak ziren protagonistak. Bigarren ideia nagusian garrantzia karreterak hartu zuen, alde batetik, taldeko kide guztiak elkarrekin ordu asko kotxean igarotzen baititugu klaseetara etortzeko; eta bestetik, egunero egiten dugun bidea irakasle izateko egiten ari garen ibilbidearekin konparat-zen dugulako.

Hau izan zen gure abiapuntua. Taldekideak nondik gentozen ikusita, bideo formatuan egitea erabaki genuen, denontzat amankomuna zelakoan. Tamalez ez zen horrela, talde kide bat hasieran galdua sentitu zen, bideoa editatzen eta kamararekin esperimentatzen ez zuelako esperientzia handirik.

Bidea grabatzen ari ginenean, beti aurrera begira geundela ohartu ginen; klasean bezala irakasleari begira eta baita masterrean ere, bidean aurrera eginez helmugara iritsi nahian.

Sentsazio horrek ideia gehiago indartzera eraman gintuen batez ere begirada sartu genuenean. Kotxean grabatutakoan ere begiaren ikuspuntua zuen enkuadrea aukeratu genuen. Konbinazioa egindakoan ideaia borobildua gelditu zen.

Hau egin ondoren, nahiko galduak geunden. Ez genekien nondik jarraitu ezta bideoa ze zentzu hartzen ari zen. Kide berri bat etorri zen, eta zirriborroa ikustean, dena de�niturik gabe zegoela esan eta bide berri batetik eraman gintuen. Bideoa irakaslearen ikuspuntutik zentratu genuen eta eskema bat egin genuen hau bideratzeko. Alde batetik ondo etorri zitzaion taldeari ideia berrietatik bideratua izatea, baina bestetik, taldeko beste kideak sentsazio gazi-gozoarekin geratu ginen, ez ginelako kapazak izan gure hasierako proiektuaren ideia kide berriari transmititzeko.

Behin bide jakin bat hartu genuela, abian jarri behar ziren

grabaketak martxan jarri genituen. Izan ere, egindako eskemarekin gauzak asko erraztu ziren. Materiala grabatua genuenez, konbinazio ezberdinak egitea zen gakoa.Hasteko, lehen planoak grabatu genituen, horiek aztertuz, begirada horiek iradokitzen zigutena ahotsen bidez grabatu genuen. Begiradak eta ahotsak bat eginez konbenzitzen gintuen emaitza lortu genuen.

Momentu honetan konturatu ginen hasierako abstrakzio eta esperimentazio hori galtzen ari zela eta bideoak narraziorako joera hartu zuela. Irakaslearen ikuspuntuanzentratu ginen, gure lanak istorio itxura hartzen zuen bitartean. Horrela, hasiera eta bukaera zuen lan itxi batera mugatu ginen, bere ondorio on eta txarrekin. Ona, errexa delako ezagutzen dugun prozedura batekin bide jakin batetik aurrera jarraitzea. Baina txarra, alde batera uzten genituelako bide handiak izan litezkeen alboetako bide zidorrak.

Taldekide batek ezin izan zuen amaierako bideoaren edizioan egon, eta jakin-mina zuen azken emaitza ikusteko. Gutxi gora behera espero zuena izan zen azkenean lanaren emaitza.Hala ere, nahiz eta story board-a oinarritzat eduki esperimen-tazioa ez genuen erabat baztertu sentimenduak adierazteko unean. Adibidez, bideoan irakaslearen eta ikasleen begiradak konbinatzen direnean eta irakaslearena desenfokatzen denean, abstrakzio puntu bat hartzen dute irudiek sentsazio oso agobiantea sortuz.

Azken batean, eskema jakin bat eduki arren, bidea ez genekien non amaitzen zen eta horrek aurkikuntza berriak bizitzera eraman gintuen. Amaiera adibidez, pentsatua genuen berriro errepideko bidearen sekuentzia sartzea, baina bideoak hartu zuen itxurarekin, amaiera aldatu egin zen.

Abiapuntutzat izan genuen ideia nagusia asko eraldatu den arren esentzia mantentzen duela uste dugu, azken batean bidearen metaforak bere presentzia du bideoan. Batez ere, kaosa eta azkeneko hutsunea adierazi nahi genuenean; kaosa gehien bat masterreko entregak, koordinazio desastrea, bidea, kamioiak, kurbak, gaua, euria, kazkabarra, lainoa, eguzkia, radarrak...eta hutsunea berriz amaieraren ondorengo ezjakin-tasuna.

AHOTSA

bEGIRADA

Amaren sabelean gaudenetik, ahotsak bereizten ditugu. Ez dugu ditugu oraindik argi dizdi-ra batzuk besterik ikusten baina ahotsak beti dabiltza geure inguruan, batipat geure amarena. Nork daki zein zirrara sortarazten diguten entzuten ditugun ahots ezberdinek. Agian jaio aurretik jendeari buruzko pertzepzio jakin bat eratzen joaten gara soilik entzun dugunaren arabera eta guregan sentimendu ezberdinak sor ditzateke, hala nola, lasaitasuna, urduritasuna, beldurra, alaitasuna etabar. Nire semearen jaiotzak, ahotsa eta begiradaren inguruko hausnarketan gehiago sakontzeko lagundu nau, zeren, berak dituen erreakzioei so nabil egun osoan zehar eta ahotse nahiz begiraden aurrean duen jarrera aldatu egiten duela ohartu naiz. Era berean, alderantziz ere gertatzen da, hots, nire semearen eta begiradaren erabateko irakurketa egin dezaket. Honekin esan nahi dudana zera da, bere begiak ikuste hutsarekin edo ta ahotsaren modulazio, bolumen, entonazio etabar entzute hutsarekin gai naiz jakiteko zein behar duen edota nola sentitzen den. Dena den, jaioberriak oso leialak dira eta behin beraien keinuak ezagutu ondoren, oso ulergarriak eta fidelak bilakatzen dira. Helduen kasuan berriz ahotsaren eta begiradaren pertzepzio asko alda daiteke. Gogoeta hau askotan egin izan dut, bai hezkuntza mailan izan ditzaken ondoriengatik baita giza harremenetan sortzen dituen gaizki ulertuengatik. Egia da beti esan dela begirada gizakiaren arimaren islada dela eta argi dago begirada batean pertsona batek izan dituen bizipen guztien aztarnak geratzen direla. Hala ere, askotan begirada batek gezur asko esan ditzazke, benetazko “ Ni”-a izkutatuaz. Bai ahotsaren eta baita begiradaren kasuan, kontzeptu horietan bakarrik eta bananduta aztertuko bagenitu, pertsona baten irudi osoa egiteko gai izango ginateke geure buruan eta gehienetan irudi horrek ez luke errealitatearekin bat egin-go. Giza harremanetan aurreiritziak izan ditzakegu eta bestetik, oso interesgarria da ahots batek soilik gugan izan dezaken zirrara. Nori ez zaio inoiz gertatu, irratian edota musikali baten ahotsa entzutean, ahots hortaz maitemindu eta ondoren pertsona hori bere osotasunean ikusi ondoren, erabat aldatu berarenganako genuen iritzia? Asko dira ahotsa eta begiradaren gain egin genitzakeen hausnarketak, gai oso zabala eta interesgarria baita. Baina oraingo honetan, hezkuntzaren barnean ahotsak eta begiradak izan ditzaken irakurmenaz hitz egingo dut, batez ere,nire lana egiteak bultzatu nauten arrazoiak helaraziz eta eta ibilbidearen pausuak azalduaz. Irakaskuntza munduan era guztietako irakasleak topa ditzakegu eta hauek duten helburua, ikasleen ikaskuntza prozesuan gidari gisa aritzea bada, ezinbesteko garrantzia hartzen du ahotsak nahiz begiradak. Nire kasuan, hainbat aldiz gertatu zait irakasgai batekiko nuen jarrera erabat aldatzea irakaslearen eraginaz, hots, eduki bat azaltzeko garaian modu asko egon daitezke baina batzuk ulergarrigoak dira besteak baino

eta beste batzuk berriz ulertezinak eta egonezi sortarazten dute. Hemen ahotsak eta begiradak indar handia duela iruditzen zait, zeren irakasle batek bere begiradaren bitartez edota ahotsaren bitartez gauza asko islada baititzazke, hala nola, urduritasuna, beldurra, gogoa, etabar. Ahots bat, desorosoa, zatarra, politta, goxoa, interesgarria, beldurgarria, aspergarria, motela, fiña, bizia, hotza etabar izan daiteke eta honek eragin handi izan dezake ikasle batek ikasgaia barneratu eta ulertzeko garaian. Besteak beste, begirada batek ere gauza asko esan ditzake eta irakasle batek bere begiradaren islada izanik, derrigortuta dagoela irudikatu dezake. Kasu guztietan eta pertsona gzutiek ez ditugu iritzi berdinak eta niri ezinegona sortarazten didan irakasle batek ez du zertan beste ikasleren batean berdin sortatu behar, baina kasu askotan iritziak berberak izaten dira eta hor arazo larri bat dagoela baieztatu daiteke. Orainarte esan bezala, hezkuntzan garrantzi handia daukate bi kontzeptu hauek eta nire lanaren bitartez nik azaladu nahi nuena zera da, pertsona batengan izan dezakegun iritzia erabat alda daitekeela bere ahots eta begiradaren arabera eta beraiengandik jasotzen ditugun pertzepzioak erlazio zuzena dutela gure garapenean. Hausnarketa hau eginik nire lanaren pausuak azaldu nahi nituzke. Bi ideiekin jokatu dut bozeto modura eta horietako baten prozesua haratago eraman dut nahiz eta erabateko amaiera eman eraikitze aldetik. Hasera batean fruituekin aritu nintzen lanean, hots, fruitu oso baten argazkiaren bidez, pertsona batek edo ta kontzeptu horien aurreiritzia islatu nah nuen. Ondoren, fruitu horren aldamenenean fruitu bera erditurik aurkezten nuen bere barrualdean erakutsiaz, beste fruitu baten bihotza ikusten zelarik. Fruituak kanpotik zuen azalerak iritzi eta sentsazio ezberdinak ematen dizkigu, esate baterako kiwi batek bere azalareren bidez zatarra, iluna, etabr dela sentiaraza dakiguke eta bere barnean limoi baten bihotza ikusiko bagenu, mikatza, bizia, bezalako ezaugarriak etorriko litzaizkiguke burura. Ariketa hontan nik modulu haseran izan nituen irakasleek niregan sortarazten zituzten zirrarak erakutsi nahi nituen kanpoko azala eta barnekoa desberdina izan zezakeela azalduaz, non ahotsa eta begiradak paper garrantzitsua betetzen zuen. Fruituena, klasean egin behar zen ariketa azkar bat zela eta proeiktuak beste bide bat hartu behar zuelaren ustea nuen, horregatik guztiagatik, proeik-tuarekin hasi nintzen fruituak alde batera utziaz.

Proiektuarekin adierazi nahi nuen hezkuntza mailan begirada batek eta ahots batek izan ditzaken onurak edo kalteak handiak izan daitezkeela. Nik adierazi nahi nuena zera zen, munduko texturik ulerkorrena hartuko bagenu ere, ahots ezberdinen eraginez, textu hori erabat ulertezina bihur daitekeela eta begiradaren kasuan pertsona batek begirada ezberdinen erabileraz ikasleengan sor ditzaken sentsazioak ikasgaiari buruzkoak asko alda daitezkeela. Ondorioz pentsatu nuen adierazgarriena pertsona baten irudia hartzea zela eta irudi horri begirada ezberdinak ezartzea. Begirada ezberdinak aurkitzeko garaian zera otu zitzaidan; animalien begiradekin jolastea. Zergaitia?Animalien keinuak, jaioberrienak bezala, ezagutuz gero, oso fidelak izan daitezke baina animali bakoitzaren fisionomian erreparatuz gero konturatuko gara, begiradak erabat aldatzen direla eta kasu gehienetan beraien bizi-iraupenarekin zerikusi handia dutela. Kasu honetan egokiena zela iruditu zitzaidan zeren animaliek dituzten eza-ugarri fisikoak pertsonen izateko moduekin aldera baititzakegu. Honela, proba modura, nire lagun baten irudia hartu nuen eta internetetik jetsitako animalien begiradak jaso nituen. Irudiak garatze-ko garaian zalantza bat izan nuen. Zer zen egokiena nire irudiak osatzeko? Animaliaren begirada era-

bat barneratu nire lagunaren bisaian edota lauki baten erabileraz antifaz baten modura animalien begiradak, irudiaren gainean ezarri? Erantzunak hausnarketa behar izan zuen eta hasunarketa hor-ren ondorioak erantzuna eman zidan. Antifaz baten modura jarrizgero esanahi gehiago zuen zeren pert-sonek askotan gure bizitzan begirada ezberdinak ditugu baina askotan antifaz modura erabilt-zen ditugu, benetazko begirada izkutatu nahian. Erantzun guztiak edukita, irudiak bida-li nizkion irakasleari bozeto gisa eta berak eman zizkidan jarraibideak bozeto horien prozesuari bidea ireki zioten. Bere iritziz, irudiak nireak izan beharko lukete, hau da, internetetik hartugabeak eta egia esan erronka handia iruditu zitzaidan zeren internetetik animali ugari eta begirada oso ezberdinen ezaugarriak aurki nitzazkeen eta nik momentu hontan horrelako argazkiak ateratze-ko aukerarik ez dut. Beraz buelta dexente eman nizkion egoerari eta beste bide bat bilatzekotan egon nintzen, txakur mota ezberdinen begiradak jasoaz. Dena den, aragzkiak atera ondoren ez nint-zen eroso sentitzen, ez baitzen irudikatu nuenera iristen beraz beste irtenbide baten bila aritu nintzen eta azkenean nahiz eta ez izan haseran aukeratu nituen anima-liak, inguruan aurkitu ditudan espezie ezberdinak irudikatzen saiatu naiz, es-

ate baterako, etxean ditudan katua, txakurra, baserriko antzarra, astoa, untxia eta bestetik kabarzenora joan nintzeneko argazkiak. Bestetik, Madrilgo unibertsitatean egon nintzeneko argazkiaka ere jaso ditut eta ikaskide bati platoan ateratako argazki izan dut irudi nagusitzat. Lagun onen erabilerak ere zeresan handia dauka arrazoi batengatik, ezagutu dudan pertsona lasai, zintzo, eskuzabal, alaia delako, oso berezia niretzat eta animalien argazkiak beregan ezarritako garaian konturatu nahi nola alda daitekeen pertsona batekiko ikuspuntua. Ahotsaren atalean esan bezala textu erraz baten bila aritu nintzen, ulerkorra izan zezakeena jende guztiarentzat eta hiru txerritxoen ipuina etorri zitzaidan burura. Textu honen irakurmenari aldaketa batzuk egin dizkiot ikusteko nola alda daitekeen zentzua.Ondorioz, atzekoz aurrera jarri, moteldu, azkartu etabar egin dut efektuen bidez. Esan bezala ez dut aukerarik izango obraren aurkezpenera ailegatzeko baina ondoren ikus daiteken modura aurkeztuko litzateke. Ahotsak leku ezberdinetatik aterako litakeelarik eta ikuslearen lekuhartzea obraren aurrean zerikusia izango lukeelarik entzuten eta ikusten ari den irudiaren gain, honela ikuspuntu ezberdinak sortuaz. Amaitzeko esan, irakasle izateak irakasteko nahia piztu behar duela bakoitzarengan eta hortarako ikasleek jasoko dituzten sentsazioak oso garrantzitsuak direla eta bakoitzaren ahotsaren eta begiradari buruzko hasunarketa sakona egin beharko genukeela.

Nagore Etxedona Zubirianagoreetxedona@gmail.com

664245122