TrwałyTrwały Rozwój, Rozwój, MĄDROŚCIĄ sterowanyMĄDROŚCIĄ sterowany, ,

jako warunek jako warunek PRZETRWANIAPRZETRWANIA

WisdomWisdom BBased ased SustainableSustainable DevelopmentDevelopment as as PPrecondition of recondition of

SSurvivalurvival

Lesław MichnowskiLesław Michnowski Członek Komitetu PrognozCzłonek Komitetu Prognoz

“Polska 2000 Plus” “Polska 2000 Plus” przy Prezydium Polskiej Akademii Naukprzy Prezydium Polskiej Akademii Nauk

http://http://www.psl.org.plwww.psl.org.pl//ktekte

kte@psl.org.plkte@psl.org.pl

Aktualna sytuacja światowa:Aktualna sytuacja światowa:- środowisko przyrodnicze – w środowisko przyrodnicze – w

wyniku wzrostu gospodarczego i wyniku wzrostu gospodarczego i ludnościowego – podlega ludnościowego – podlega bezwzględnej degradacji, gdyż bezwzględnej degradacji, gdyż utraciło zdolność samoodtwarzania utraciło zdolność samoodtwarzania się w postać zgodną z potrzebami się w postać zgodną z potrzebami życia człowieka;życia człowieka;

- narastanie zagrożenia deficytem narastanie zagrożenia deficytem zasobów naturalnych. zasobów naturalnych.

Dwa możliwe sposoby usiłowań przywracania Dwa możliwe sposoby usiłowań przywracania światowej społeczności zdolności rozwoju: światowej społeczności zdolności rozwoju:

I – zmniejszanie zaludnienie Ziemi, w tym I – zmniejszanie zaludnienie Ziemi, w tym pomniejszanie poziomu konsumpcji i tempa pomniejszanie poziomu konsumpcji i tempa wzrostu gospodarczego; wzrostu gospodarczego;

II – egoaltruistyczna przemiana aksjologiczna II – egoaltruistyczna przemiana aksjologiczna (metanoja?), zmiana systemu (metanoja?), zmiana systemu ekonomicznego na oparty na ekonomicznego na oparty na kompleksowym rachunku korzyści i kompleksowym rachunku korzyści i kosztów gospodarowania i kierujący się kosztów gospodarowania i kierujący się dobrem wspólnym, oraz poprzez mądrą dobrem wspólnym, oraz poprzez mądrą współpracę eliminowanie deficytu zasobów współpracę eliminowanie deficytu zasobów życia (naturalnych i przyrodniczych).życia (naturalnych i przyrodniczych).

““the sustainable development of the sustainable development of our peopleour people (…) vision for the (…) vision for the future of humanity (…) poverty future of humanity (…) poverty eradication, changing eradication, changing consumption and production consumption and production patterns (…) patterns (…) pillarspillars of sustainable of sustainable development – development – economic economic development, social development development, social development and environmental protection and environmental protection (…)”.(…)”.

WSSD Johannesburg DeclarationWSSD Johannesburg Declaration 2002 2002

(…) (…) trwały rozwójtrwały rozwój naszych naszych społeczności (…) społeczności (…) wizjawizja przyszłości przyszłości Ludzkości (…) wykorzenienie Ludzkości (…) wykorzenienie biedy, zmiana wzorców biedy, zmiana wzorców konsumpcji i produkcji (…) konsumpcji i produkcji (…) filaryfilary trwałego rozwoju: trwałego rozwoju: rozwój rozwój gospodarczygospodarczy, rozwój , rozwój społecznyspołeczny oraz oraz ochrona środowiska ochrona środowiska przyrodniczegoprzyrodniczego (…) (…)

WSSD Johannesburg DeclarationWSSD Johannesburg Declaration 2002 2002

Trwały rozwój Trwały rozwój

(Sustainable Development)(Sustainable Development) - -

oxymoron, czy warunek przetrwania?

For For survivalsurvival and and Sustainable Development Sustainable Development

we needwe needWisdom Based Global Wisdom Based Global

Information SocietyInformation Society

Wnioski Wnioski

z z analizy systemowejanalizy systemowej

istoty kryzysu globalnego i istoty kryzysu globalnego i

uwarunkowań trwałego rozwojuuwarunkowań trwałego rozwoju – –

za pomocą za pomocą modelu modelu

konceptualnegokonceptualnego System ŻyciaSystem Życia

Warunkiem przetrwania Warunkiem przetrwania

światowej społeczności jest światowej społeczności jest

zwiększanie jej poziomu zwiększanie jej poziomu

informacji wraz z informacji wraz z rozwojowym rozwojowym

przekraczaniem jej granic przekraczaniem jej granic

wzrostuwzrostu

Podstawowe Podstawowe aksjomaty aksjomaty

I Universum jako I Universum jako systemsystem systemów życia – systemów życia – systemów systemów otwartychotwartych ze zdolnością homeostazy (Bertalanffy, Laszlo, ze zdolnością homeostazy (Bertalanffy, Laszlo, Mazur)Mazur)

IIII i = B(n,q)1/si = B(n,q)1/s gdzie:gdzie:i – i – poziompoziom informacjiinformacji ( (Wiener)Wiener) – konceptualna miara poziomu – konceptualna miara poziomu

rozwojurozwoju (i organizacji, oraz JAKOŚCI) systemu życia; (i organizacji, oraz JAKOŚCI) systemu życia; s – poziom s – poziom entropiientropii, oraz , oraz ROZWOJOWYCH REZERWROZWOJOWYCH REZERW systemu systemu

życia;życia;n – n – ilośćilość elementów systemu życia; elementów systemu życia; q – q – jakośćjakość elementów systemu życia, i elementów systemu życia, i B(n,q) – pewna funkcja zależna od ilości i jakości elementów B(n,q) – pewna funkcja zależna od ilości i jakości elementów

systemu życia.systemu życia.

III III D = D (i);D = D (i); gdzie: gdzie: D – D – długość okresu życiadługość okresu życia systemu życia (w tym społeczności) systemu życia (w tym społeczności)

RozwójRozwój jako proces jako proces zwiększaniazwiększania

jakości i ilości oraz zróżnicowaniajakości i ilości oraz zróżnicowania

elementów społeczności, a także elementów społeczności, a także

synergicznego integrowaniasynergicznego integrowania

odpowiednio zróżnicowanych jej odpowiednio zróżnicowanych jej

elementów.elementów.

Czym Czym wyższy poziom informacjiwyższy poziom informacji - -

tym tym mniejszym kosztemmniejszym kosztem

wewnętrznym i zewnętrznym wewnętrznym i zewnętrznym

można osiągać można osiągać celecele społeczności społeczności

Konsekwencje rozwoju, m.in.:Konsekwencje rozwoju, m.in.:

• Wzrost tempa zmian w środowisku, w tym w zewnętrznych uwarunkowaniach życia społeczności

• Wzrost bezwładności społeczności

Sytuacja Zmian i RyzykaSytuacja Zmian i Ryzyka (SZiR): (SZiR):gdy gdy wysokie tempo zmianwysokie tempo zmian w w uwarunkowaniach życia oraz uwarunkowaniach życia oraz wzrost inercji społeczności wzrost inercji społeczności powoduje powoduje konieczność konieczność antycypatywnościantycypatywności..RyzykoRyzyko - wynika z - wynika z niepełnej niepełnej przewidywalnościprzewidywalności skutków działań, skutków działań, zwłaszcza, w szybko zmieniającej zwłaszcza, w szybko zmieniającej się rzeczywistości się rzeczywistości

POWSZECHNA MĄDROŚĆPOWSZECHNA MĄDROŚĆ

- w Sytuacji Zmian i Ryzyka –- w Sytuacji Zmian i Ryzyka –

jako warunek jako warunek PRZETRWANIAPRZETRWANIA

MĄDROŚĆMĄDROŚĆ (w ujęciu tego referatu), (w ujęciu tego referatu),jako zdolność: jako zdolność:

- OBSERWOWANIA zdarzeń zachodzących w układzie: podmiot życia społeczno-gospodarczego – środowisko (społeczno-przyrodnicze);

- ROZPOZNAWANIA procesów, których te zdarzenia dotyczą;

- PRZEWIDYWANIA przyszłego biegu tych procesów;

- ich WARTOŚCIOWANIA; - WSPOMAGANIA procesów pozytywnych i PRZECIWSTAWIANIA się procesom negatywnym.

Czynniki mądrości (w SZiR)Czynniki mądrości (w SZiR)::

- intelekt, oraz

- wiedza, oraz

- sztuczna inteligencja (AI), oraz - moc sprawcza.

IntelektIntelekt::

- rozum;- rozum;

- pamięć;- pamięć;

- - intuicja;intuicja;

- - sumienie sumienie (jako zdolność (jako zdolność

poprawnego, poprawnego, adekwatnego adekwatnego

wartościowaniawartościowania).).

Wiedza:Wiedza:- systemowo-filozoficznasystemowo-filozoficzna; ; - naukowa;naukowa;- empiryczna;- empiryczna;- intuicyjna, intuicyjna, a także a także

WIEDZAWIEDZA oo przeszłości i przeszłości i PRZYSZŁOŚCIPRZYSZŁOŚCI. .

Sztuczna inteligencja, w tym:Sztuczna inteligencja, w tym:

- metody symulacji komputerowej metody symulacji komputerowej

wielkich systemów wielkich systemów ekospołecznych, oraz ekospołecznych, oraz

- elastyczna automatyzacja (także elastyczna automatyzacja (także cyborgizacja).cyborgizacja).

Moc sprawczaMoc sprawcza::- zdolność twórczego działania zdolność twórczego działania

((moc swobodnamoc swobodna););- wolawola;;

- - UMIEJĘTNOŚĆ INICJOWANIAUMIEJĘTNOŚĆ INICJOWANIA (procesów – jaki i kiedy (procesów – jaki i kiedy „pierwszy krok”!).„pierwszy krok”!).

Dla PRZETRWANIA - Dla PRZETRWANIA - konieczność kompleksowego konieczność kompleksowego kształtowaniakształtowania powyższych powyższych czynników mądrości.czynników mądrości.

Trwały rozwójTrwały rozwój światowej społeczności – światowej społeczności –

1 - rozwój 1 - rozwój nie zakłócanynie zakłócany cyklicznie (Capra) cyklicznie (Capra) regresywnymi regresywnymi zapaściamizapaściami i budową „na i budową „na gruzach” jakoby lepszej przyszłości;gruzach” jakoby lepszej przyszłości;

2 – rozwój trwały i 2 – rozwój trwały i „trójfilarowy”„trójfilarowy” (ONZ), (ONZ), czyli taki proces przemian społeczno-czyli taki proces przemian społeczno-gospodarczych, który umożliwia zarówno gospodarczych, który umożliwia zarówno rozwój społeczny, jak i gospodarczyrozwój społeczny, jak i gospodarczy, oraz , oraz ochronęochronę (w tym właściwe kształtowanie) (w tym właściwe kształtowanie) środowiskaśrodowiska przyrodniczego. przyrodniczego.

Inclusive Globalization and Inclusive Globalization and Sustainable Development (UN),Sustainable Development (UN),

ororPernicious Globalization (CIA); Pernicious Globalization (CIA); „20-80” (20 – „to have a lunch”, „20-80” (20 – „to have a lunch”,

80 – „to be a lunch”. Martin, 80 – „to be a lunch”. Martin, Schumann); Schumann);

new new Orwell totalitarianizm !!! (JPII).Orwell totalitarianizm !!! (JPII).

Podstawowe kolejne granice Podstawowe kolejne granice

wzrostuwzrostu:: 1 – BEZWŁADNOŚCIOWA – konieczność antycypatywności (feedforward);

2 – ŚRODOWISKOWA – konieczność aksjologii dobra wspólnego;

3 – KATASTROFICZNA – konieczność symbiozy CTŚ, oraz wielkiej rezerwotórczości.

Dla trwałego rozwoju w SZiR Dla trwałego rozwoju w SZiR niezbędna niezbędna EWOLUCJAEWOLUCJA IINTELEKTUALNANTELEKTUALNA, czyli: , czyli: - oparte - oparte na MĄDROŚCI na MĄDROŚCI projektowanieprojektowanie i i selekcjaselekcja w w przestrzeni wirtualnej przestrzeni wirtualnej metodami metodami symulacji ksymulacji komputerowejomputerowej, oraz, oraz - wartościowanie na podstawie - wartościowanie na podstawie wartości wartości dobra wspólnego.dobra wspólnego.

Aby rozwój był Aby rozwój był trwałytrwały to w Sytuacji to w Sytuacji Zmian i Ryzyka winien być rozwojem Zmian i Ryzyka winien być rozwojem

„trójfilarowym”:„trójfilarowym”:społecznym, gospodarczym i społecznym, gospodarczym i

przyrodniczymprzyrodniczym

Taki „trójfilarowy” rozwój to zarazem Taki „trójfilarowy” rozwój to zarazem warunek niezbędnego warunek niezbędnego powiększania powiększania

potencjału MĄDROŚCIpotencjału MĄDROŚCI światowej światowej społecznościspołeczności

Kryzys globalnyKryzys globalny jako skutek jako skutek patologicznegopatologicznego

przekroczenia granic wzrostuprzekroczenia granic wzrostu: : - - bezwładnościowejbezwładnościowej i i

- - środowiskowej.środowiskowej.

Konieczność:Konieczność:

- dalekowzroczności;- dalekowzroczności;- elastyczności;- elastyczności;

- rezerwotwórczości, oraz- rezerwotwórczości, oraz- STWORZENIA MOŻLIWOŚCI - STWORZENIA MOŻLIWOŚCI łączenia łączenia korzyści własnych z korzyści własnych z

dobrem środowiskadobrem środowiskaspołeczno-przyrodniczego.społeczno-przyrodniczego.

Warunkiem przetrwania jest zbudowanie Warunkiem przetrwania jest zbudowanie - z pomocą - z pomocą global governance global governance - - społeczeństwa globalnego kierującego społeczeństwa globalnego kierującego się mądrością i łączącego korzyści się mądrością i łączącego korzyści własne z dobrem środowiskawłasne z dobrem środowiska. .

W tym celu działaniem W tym celu działaniem pierwszoplanowym jest utworzenie pierwszoplanowym jest utworzenie (najlepiej przy Radzie Bezpieczeństwa (najlepiej przy Radzie Bezpieczeństwa ONZ) ONZ) Światowego Centrum Strategii Światowego Centrum Strategii Trwałego Rozwoju (ŚCSTR, Memoriał Trwałego Rozwoju (ŚCSTR, Memoriał Komitetu Prognoz PANKomitetu Prognoz PAN).).

Główne zadania ŚCSTR:Główne zadania ŚCSTR:- doprowadzenie do zbudowania - doprowadzenie do zbudowania informacyjnych podstaw polityki i informacyjnych podstaw polityki i gospodarki trwałego rozwojugospodarki trwałego rozwoju, , a następnie a następnie - - rozpoznawanierozpoznawanie różnorodnych różnorodnych globalnych globalnych zagrożeńzagrożeń i powodowanie i powodowanie wyprzedzającego eliminowaniawyprzedzającego eliminowania (o ile (o ile to możliwe) ich to możliwe) ich przyczynprzyczyn. .

Dla trwałego rozwoju trzeba zatem Dla trwałego rozwoju trzeba zatem pilniepilnie zbudować – sukcesywnie doskonalony - zbudować – sukcesywnie doskonalony - powszechnie dostępnypowszechnie dostępny światowy światowy (zintegrowany, terytorialnie (zintegrowany, terytorialnie rozproszony) rozproszony) informacyjny systeminformacyjny system::

- kompleksowego - kompleksowego monitorowaniamonitorowania,,- dalekosiężnego dalekosiężnego przewidywaniaprzewidywania, oraz , oraz - wymiernego wartościowaniawymiernego wartościowania skutkówskutków

polityki, pracy i innych polityki, pracy i innych zmianzmian w w uwarunkowaniach życia ludzi i przyrody,uwarunkowaniach życia ludzi i przyrody,

- w tym:w tym:

- światowy system - światowy system prognozowania prognozowania ostrzegawczego; ostrzegawczego;

- światowy światowy system symulacji system symulacji komputerowej – dla projektowaniakomputerowej – dla projektowania i i wartościowania wartościowania technikitechniki i zmian orga- i zmian orga-nizacyjnych; nizacyjnych;

- światowy system informacyjnych światowy system informacyjnych podstaw gospodarki trwałego rozwojupodstaw gospodarki trwałego rozwoju..

Kompleksowy monitoring:Kompleksowy monitoring:

monitoring uzupełniony o monitoring uzupełniony o wyznaczanie poziomu jakości wyznaczanie poziomu jakości monitorowanego układu: monitorowanego układu: społeczeństwo - środowisko, społeczeństwo - środowisko, oraz zmian w tempie jego oraz zmian w tempie jego rozwoju albo regresu.rozwoju albo regresu.

Powszechna mądrośćPowszechna mądrość i aksjologia i aksjologia

dobra wspólnegodobra wspólnego to współcześnie to współcześnie

niezbędne niezbędne

warunki warunki przeżyciaprzeżycia i trwałego i trwałego

rozwoju światowej społeczności.rozwoju światowej społeczności.

Warunkiem przetrwania światowej Warunkiem przetrwania światowej

społeczności jest społeczności jest zwiększanie jej zwiększanie jej

poziomu informacjipoziomu informacji wraz z wraz z

rozwojowym przekraczaniem jej rozwojowym przekraczaniem jej

granic wzrostugranic wzrostu

WISDOM BASED GLOBAL WISDOM BASED GLOBAL INFORMATION SOCIETY INFORMATION SOCIETY

- FOR- FORSURVIVAL!!! SURVIVAL!!!