FIFIZZIOTERAPIJA UIOTERAPIJA U

AKUŠERSTVUAKUŠERSTVU

Trudnoća Trudnoća predstavlja posebno fiziološko predstavlja posebno fiziološko

stanje žene sa mnogobrojnim promjenama stanje žene sa mnogobrojnim promjenama na tijelu i u psihi trudnicena tijelu i u psihi trudnice

Ove promjene su izazvane stvaranjem i Ove promjene su izazvane stvaranjem i razvijanjem novog bića u maternici i razvijanjem novog bića u maternici i pojačanim djelovanjem hormona pojačanim djelovanjem hormona

Normalna trudnoća traje 280 dana, Normalna trudnoća traje 280 dana, računajući od 1. dana posljednje računajući od 1. dana posljednje menstruacije menstruacije

odnosno 40 nedjelja ili 10 lunarnih mjeseci. odnosno 40 nedjelja ili 10 lunarnih mjeseci. OrganOrganizam žene je izložen većem naporu izam žene je izložen većem naporu

zbog čega svi organi koriste svoje rezervezbog čega svi organi koriste svoje rezerve Bazalni metabolizam se povećava za 15 % u Bazalni metabolizam se povećava za 15 % u

drugoj polovini trudnoćedrugoj polovini trudnoće

FIZIOLOGIJA TRUDNOĆEFIZIOLOGIJA TRUDNOĆE

OplođenjeOplođenje ( koncepcija ) = spajanje spermatozoida sa zrelom ( koncepcija ) = spajanje spermatozoida sa zrelom jajnom ćelijom žene jajnom ćelijom žene

Kada se spoje muška i ženska polna ćelija nastaje oplođena Kada se spoje muška i ženska polna ćelija nastaje oplođena jajna ćelija ili jajna ćelija ili zigotzigot – u kome su nasljedni činioci oba roditelja – u kome su nasljedni činioci oba roditelja

Iz jajnika ovulacijom se oslobađa jajna ćelija koja još uvijek ima Iz jajnika ovulacijom se oslobađa jajna ćelija koja još uvijek ima svoj zaštitni omotač – sve do susreta sa spermatozoidomsvoj zaštitni omotač – sve do susreta sa spermatozoidom

Dospijeva u trbušnu duplju gdje je jajničke rojte uvlače u Dospijeva u trbušnu duplju gdje je jajničke rojte uvlače u lumen jajovodalumen jajovoda

Iz vagine spermatozoidi svojim aktivnim kretanjem prodiru Iz vagine spermatozoidi svojim aktivnim kretanjem prodiru kroz cerviks u materničnu duplju, a iz nje u lumen jajovodakroz cerviks u materničnu duplju, a iz nje u lumen jajovoda

U ampuli jajovoda – koncepcija => stvara se loptasta formacija U ampuli jajovoda – koncepcija => stvara se loptasta formacija koja se zovekoja se zove morulamorula – – sastavljena iz zbijenih ćelija koje se sastavljena iz zbijenih ćelija koje se dalje umnožavaju po geometrijskoj progresiji – koja putuje kroz dalje umnožavaju po geometrijskoj progresiji – koja putuje kroz jajovodjajovod

Putovanje oplođene jajne ćelije je pasivno – traje Putovanje oplođene jajne ćelije je pasivno – traje oko 3 danaoko 3 dana Potom kroz maternično ušće dospijeva u materničnu dupljuPotom kroz maternično ušće dospijeva u materničnu duplju

IMPLANTACIJA ( nidacija )IMPLANTACIJA ( nidacija )

Aktivna funkcija oplođene jajne ćelijeAktivna funkcija oplođene jajne ćelije Ubrzan proces diobe => za 2-3 dana – od morule Ubrzan proces diobe => za 2-3 dana – od morule

postaje postaje blastocistablastocista => prijanja za endometrijum => prijanja za endometrijum –> razara površni sloj i zaroni u njegovu dubinu–> razara površni sloj i zaroni u njegovu dubinu

Proces usađivanja jajne ćelije traje nekoliko danaProces usađivanja jajne ćelije traje nekoliko dana Imlantacija se najčešće vrši u deciduu prednjeg ili Imlantacija se najčešće vrši u deciduu prednjeg ili

zadnjeg zida tijela uterusa, gdje se kasnije stvara zadnjeg zida tijela uterusa, gdje se kasnije stvara posteljica posteljica

DeciduaDecidua = promjenjena sluzokoža maternice = promjenjena sluzokoža maternice ( pod dejstvom progesterona) – u koju se usadila ( pod dejstvom progesterona) – u koju se usadila oplođena jajna ćelijaoplođena jajna ćelija

Od momenta usađivanjaOd momenta usađivanja oplođene jajne ćelije u oplođene jajne ćelije u deciduu maternice deciduu maternice nastaje trudnoćanastaje trudnoća

U usađenoj formaciji nastaloj od jajne ćelije U usađenoj formaciji nastaloj od jajne ćelije formira se začetak ( embrion ) – u najranijem formira se začetak ( embrion ) – u najranijem stadijumu razvoja naziva se ovulumstadijumu razvoja naziva se ovulum

POSTELJICA ( Placenta )POSTELJICA ( Placenta ) Stvara se krajem trećeg mjeseca Stvara se krajem trećeg mjeseca Pri kraju trudnoće ima oblik pogače, teška je oko Pri kraju trudnoće ima oblik pogače, teška je oko

450- 500 gr, prečnika 16- 20 cm, debljine 2-3 cm450- 500 gr, prečnika 16- 20 cm, debljine 2-3 cm Njena strana okrenuta plodu pokrivena je amnionom Njena strana okrenuta plodu pokrivena je amnionom

– sa nje polazi pupčana vrpca – sa nje polazi pupčana vrpca Funkcija posteljice – učestvuje u razmjeni materija Funkcija posteljice – učestvuje u razmjeni materija

između majke i ploda, štiti plod od infekcije, stvara između majke i ploda, štiti plod od infekcije, stvara hormone neophodne za održavanje trudnoćehormone neophodne za održavanje trudnoće

Na taj način – vrši ulogu pluća, bubrega, Na taj način – vrši ulogu pluća, bubrega, gastrointestinalnog trakta i endokrinih žlijezda plodagastrointestinalnog trakta i endokrinih žlijezda ploda

Tri osnovne funkcijeTri osnovne funkcije : nutritivna, respiratorna i : nutritivna, respiratorna i ekskretorna + endokrinaekskretorna + endokrina

LokalizacijaLokalizacija – prednji i zadnji zid = normalno – prednji i zadnji zid = normalno ususaađivanjeđivanje

Nisko usađena – bliže unutrašnjem ušću ( od 7 cm )Nisko usađena – bliže unutrašnjem ušću ( od 7 cm ) Placenta praevia – blizu ušća ili čak i da ga zatvaraPlacenta praevia – blizu ušća ili čak i da ga zatvara

PUPČANA VRPCA PLODA ( funiculus umbilici )PUPČANA VRPCA PLODA ( funiculus umbilici ) Spaja posteljicu sa plodom – krvotok - 2 arterije i 1 Spaja posteljicu sa plodom – krvotok - 2 arterije i 1

venavena Usađuje se na stranu posteljice koja je okrenuta Usađuje se na stranu posteljice koja je okrenuta

plodu plodu Najčešće – centralna insercijaNajčešće – centralna insercijaPLODOVI OVOJCI ( velamenta fetus )PLODOVI OVOJCI ( velamenta fetus ) Opne koje naliježu na unutrašnju površinu maternice Opne koje naliježu na unutrašnju površinu maternice

i zatvaraju jajoliki prostor ispunjen plodovom vodom i zatvaraju jajoliki prostor ispunjen plodovom vodom u kojoj plovi plodu kojoj plovi plod

PLODOVA VODA ( liquor amnii )PLODOVA VODA ( liquor amnii ) Protivteža tonusu mišića uterusa, štiti plod od udara, Protivteža tonusu mišića uterusa, štiti plod od udara,

omogućava mu pokretljivost, toplotna izolacija, omogućava mu pokretljivost, toplotna izolacija, rezervora za fetalne ekskretorne produkte – stalno se rezervora za fetalne ekskretorne produkte – stalno se obnavlja obnavlja

Ispitivanje plodove vode – dijagnostički značajIspitivanje plodove vode – dijagnostički značaj

VODENJAKVODENJAK Dio plodove vode i ovojaka koji se na početku Dio plodove vode i ovojaka koji se na početku

poroda, u doba širenja nalazi iznad unutrašnjeg poroda, u doba širenja nalazi iznad unutrašnjeg ušća maternice ušća maternice – ispred prednjačećeg dijela – ispred prednjačećeg dijela ploda – klinasto se uvlači i potpomaže dilataciju ploda – klinasto se uvlači i potpomaže dilataciju cervikalnog kanalacervikalnog kanala

PLOD ( fetus )PLOD ( fetus ) Začetak poslije trećeg mjeseca trudnoće kada je Začetak poslije trećeg mjeseca trudnoće kada je

organogeneza potpuno završenaorganogeneza potpuno završena Razvija se relativno brzo – pri kraju trećeg mjRazvija se relativno brzo – pri kraju trećeg mjeeseca seca

– dug je 9 cm, težak 20 gr – organi su di– dug je 9 cm, težak 20 gr – organi su differencirani erencirani i po spoljašnjem izgledu liči na čovjekai po spoljašnjem izgledu liči na čovjeka

Pri kraju 4. mj. trudnica obično osjeti pokrete plodaPri kraju 4. mj. trudnica obično osjeti pokrete ploda Pri kraju 9. lunarnog mj. plod je zreo – svi vitalni Pri kraju 9. lunarnog mj. plod je zreo – svi vitalni

organi su sposobni za normalnu funkciju, dug je 46 organi su sposobni za normalnu funkciju, dug je 46 cm, težak 2500 grcm, težak 2500 gr

FIZIOLOŠKE PROMJENE U TRUDNOĆIFIZIOLOŠKE PROMJENE U TRUDNOĆI

Promjene u respiratornom sistemuPromjene u respiratornom sistemu Promjene na nervnom sistemuPromjene na nervnom sistemu Promjene na mišićno-skeletnom siPromjene na mišićno-skeletnom sisstemutemu Promjene u kardiovaskularnom sistemuPromjene u kardiovaskularnom sistemu Promjene na urinarnom sistemuPromjene na urinarnom sistemu

Promjene na kardiovaskularnom sistemuPromjene na kardiovaskularnom sistemu

povećanje minutnog volumena srca za 30-40 %povećanje minutnog volumena srca za 30-40 % povećanje volumena krvi za 30- 40 % ( plazme )povećanje volumena krvi za 30- 40 % ( plazme ) broj krvnih elementa poveća se za 20%=> broj krvnih elementa poveća se za 20%=>

fiziološka anemija, pad hematokrita fiziološka anemija, pad hematokrita povećava se protok krvi kroz uterus, bubrege i kožupovećava se protok krvi kroz uterus, bubrege i kožu – – što ova krv brže teče – to će koncentracija što ova krv brže teče – to će koncentracija

kiseonika biti veća u krvi fetusakiseonika biti veća u krvi fetusa Izdizanje dijafragme => poremećaj srčanog ritmaIzdizanje dijafragme => poremećaj srčanog ritma – – pritisak na plućna krila => dispritisak na plućna krila => disananje se ubrzava je se ubrzava

Opterećenje KV sistema, prvenstveno srcaOpterećenje KV sistema, prvenstveno srca Krajem trudnoće ( III tromjesečje ) - pad MV i Krajem trudnoće ( III tromjesečje ) - pad MV i

krvnog pritiskakrvnog pritiska Varikoziteti Varikoziteti

Promjene na respiratornom sistemuPromjene na respiratornom sistemu

Povećanje bazalnog metabolizma za 15 % - ima Povećanje bazalnog metabolizma za 15 % - ima osjećaj vrućine osjećaj vrućine

Troši više energije – nosi veći teretTroši više energije – nosi veći teret Povećana potrošnja kiseonika za 20 % => stvara se Povećana potrošnja kiseonika za 20 % => stvara se

više CO2više CO2 => povećanje minutnog volumena disanja i=> povećanje minutnog volumena disanja i Progesteron povećava osjetljivost centra za disanje Progesteron povećava osjetljivost centra za disanje

na CO2na CO2 =>=>Povećanje MV disanja 50 % Povećanje MV disanja 50 % ( vitalni ( vitalni

kapacitet se ne mijenja )kapacitet se ne mijenja ) Pritisak uterusa na dijafragmu => smanjena Pritisak uterusa na dijafragmu => smanjena

ekskurzija dijafragmeekskurzija dijafragme Frekvencija disanja se povećava – radi održanja Frekvencija disanja se povećava – radi održanja

primjerene ventilacijeprimjerene ventilacije Dijafragma odignuta 4 cm pri kraju trudnoće - Dijafragma odignuta 4 cm pri kraju trudnoće -

dispneadispnea

Promjene na nervnom sistemuPromjene na nervnom sistemu Najblaži oblici psihičkih promjena – zabrinutost, Najblaži oblici psihičkih promjena – zabrinutost,

bojažljivost, promjene raspoloženja, nesanica, strah bojažljivost, promjene raspoloženja, nesanica, strah Kompresija nerava ( edem, retencija vode )Kompresija nerava ( edem, retencija vode )Digestivni poremećajiDigestivni poremećaji Ptializmus u trudnoćiPtializmus u trudnoći – psihogeni– psihogeni faktori ( hormoni, faktori ( hormoni,

dr. ) dr. ) Vomitus matutinus ( mučnina ) – do kraja trećeg mj.Vomitus matutinus ( mučnina ) – do kraja trećeg mj. Emesis gravidarum (povraćanje ) – ozbiljniji poremećajEmesis gravidarum (povraćanje ) – ozbiljniji poremećaj Hyperemesis gravidarum – hronično gladovanje Hyperemesis gravidarum – hronično gladovanje Opstipacija, hemoroidiOpstipacija, hemoroidiPromjene na urinarnom sistemuPromjene na urinarnom sistemu Promjena položaja bešike – moguća stres Promjena položaja bešike – moguća stres

inkontinencijainkontinencija Mlitavost uretre- infekcijeMlitavost uretre- infekcije

Promjene na mišićno- skeletnom sistemuPromjene na mišićno- skeletnom sistemu Distenzija abdomena – dijastaza m. rectus Distenzija abdomena – dijastaza m. rectus

abdominisaabdominisa Relaksacija ligamenata – laksitet zglobovaRelaksacija ligamenata – laksitet zglobova Promjena posture – povećanje lumbalne Promjena posture – povećanje lumbalne

lordozelordoze

Prateće pojavePrateće pojave – pojačana pigmentacija – pojačana pigmentacija kože - kože - akromegalične pojave – usne, nos ( dejstvo akromegalične pojave – usne, nos ( dejstvo hipofize)hipofize)

umnožava se žljezdano tkivo dojki, umnožava se žljezdano tkivo dojki, uvećanje spolnih organa ( estrogen ), strijeuvećanje spolnih organa ( estrogen ), strije

Znaci trudnoćeZnaci trudnoće: Nesigurni, Vjerovatni i : Nesigurni, Vjerovatni i SigurniSigurni

Nesigurni – promjene u organizmu – psihosomatske Nesigurni – promjene u organizmu – psihosomatske – mučnina, povećan umor, promjene okusa, želja – mučnina, povećan umor, promjene okusa, želja za hranom, promjene raspoloženjaza hranom, promjene raspoloženja

Vjerovatni – promjene na polnim organima Vjerovatni – promjene na polnim organima – amenoreja – amenoreja,, promjene na dojkama, pojačan promjene na dojkama, pojačan iscjedak iscjedak

Sigurni znaci – kasni – poslije 4. mj- opipavanje Sigurni znaci – kasni – poslije 4. mj- opipavanje ploda, pokretiploda, pokreti

TESTOVI ZA DOKAZIVANJE TRUDNOĆETESTOVI ZA DOKAZIVANJE TRUDNOĆE• Kućni test trudnoće – test urina = prisutnost hormona HCG Kućni test trudnoće – test urina = prisutnost hormona HCG

( humani horion gonadotropin) – prvi jutarnji urin( humani horion gonadotropin) – prvi jutarnji urin• Laboratorijski pregled urina – isti princip ( određivanje HCG u Laboratorijski pregled urina – isti princip ( određivanje HCG u

jutarnjem urinu u laboratorijijutarnjem urinu u laboratoriji• Test krvi – otkriva i najmanju količinu hormona u krviTest krvi – otkriva i najmanju količinu hormona u krvi

Određivanje starosti trudnoće i termin porođajaOdređivanje starosti trudnoće i termin porođaja

AnamnezaAnamneza – na osnovu anamneze i – na osnovu anamneze i objektivnog pregleda.objektivnog pregleda.

Koristi se datum posljednje redovne menstruacije, Koristi se datum posljednje redovne menstruacije, datum oplođavajućeg polnog odnosa i datum kada datum oplođavajućeg polnog odnosa i datum kada je trudnica osjetila prve pokrete.je trudnica osjetila prve pokrete.

Negelova formulaNegelova formula = prvi dan zadnje menstruacije = prvi dan zadnje menstruacije + 7 dana –+ 7 dana – 33 mjesecamjeseca

PregledPregled- uterus van trudnoće je veličine kokošjeg - uterus van trudnoće je veličine kokošjeg jajeta - na kraju 1. lunarnog mj. je kao guščije jaje, jajeta - na kraju 1. lunarnog mj. je kao guščije jaje, - na kraju 2. mj. kao ženska, a - na kraju 2. mj. kao ženska, a - na kraju 3. mj kao muška - na kraju 3. mj kao muška pesnica pesnica

Do 6. mj. dno uterusa je u visini pupka. Na kraju 9. Do 6. mj. dno uterusa je u visini pupka. Na kraju 9. mj u visini rebarnih lukova, na kraju 10. lunarnog mj u visini rebarnih lukova, na kraju 10. lunarnog mj, se spušta na sredinu između pupka i rebarnih mj, se spušta na sredinu između pupka i rebarnih lukova.lukova.

Precizne podatke danas pruža ultrazvuk (UZ)Precizne podatke danas pruža ultrazvuk (UZ) – – dijagnostikuje se trudnoća rano – već u 5. nedjelji dijagnostikuje se trudnoća rano – već u 5. nedjelji + dalje praćenje + dalje praćenje

Trajanje trudnoće – 10 lunarnih mjeseciTrajanje trudnoće – 10 lunarnih mjeseci iliili 40 40 nedjelja; 280 dana; 9 kalendarskih mj. i 10 nedjelja; 280 dana; 9 kalendarskih mj. i 10 danadana

Biološka zrelost ne znači dužinu nošenja , Biološka zrelost ne znači dužinu nošenja , već stepen razvoja. Pojam donesenosti nije već stepen razvoja. Pojam donesenosti nije jednak pojmu biološke zrelosti ploda.jednak pojmu biološke zrelosti ploda.

Znaci biološke zrelosti: dužina – preko 48 cm, Znaci biološke zrelosti: dužina – preko 48 cm, teško preko 2500 gr, svjetloružičasta koža, dobar teško preko 2500 gr, svjetloružičasta koža, dobar turgor, malje ( lanugo) su iščezle, kosa 2do 3 cm, turgor, malje ( lanugo) su iščezle, kosa 2do 3 cm, šavovi na lobanji uski, hrskavice uha i nosa dobro šavovi na lobanji uski, hrskavice uha i nosa dobro razvijene, nokti prelaze jagodicu prsta, testisi razvijene, nokti prelaze jagodicu prsta, testisi spušteni u skrotim, stidne usne pokrivaju male, spušteni u skrotim, stidne usne pokrivaju male, živahno, krepko plačeživahno, krepko plače

Pregled trudnice = opšti i ginekološkiPregled trudnice = opšti i ginekološkiPoložaj ploda ( situsPoložaj ploda ( situs ) = odnos uzdužne osovine ) = odnos uzdužne osovine

ploda prema uzdužnoj osovini majke.ploda prema uzdužnoj osovini majke. uzdužni ( 99 % trudnoća) , kosi i poprečni položaj uzdužni ( 99 % trudnoća) , kosi i poprečni položaj

ploda Glavica prednjači u 96 %, a karlica u 3 %.ploda Glavica prednjači u 96 %, a karlica u 3 %.Smještaj plodaSmještaj ploda ( positio)( positio) = odnos leđa ploda = odnos leđa ploda

prema trbušnom zidu - ako su leđa okrenuta prema trbušnom zidu - ako su leđa okrenuta lijevoj strani trbušnog zida mame = prva pozicija lijevoj strani trbušnog zida mame = prva pozicija (positio sinistra),a desno drugi smještaj(positio sinistra),a desno drugi smještaj

Držanje ploda (habitus)Držanje ploda (habitus) = međusobni odnos = međusobni odnos pojedinih dijelova ploda-određeno uterusom – pojedinih dijelova ploda-određeno uterusom – fleksiono ili defleksionofleksiono ili defleksiono

Stav ploda ( presentatioStav ploda ( presentatio) = odnos prednjačećeg ) = odnos prednjačećeg dijela ploda prema karličnom ulazudijela ploda prema karličnom ulazu

kad prednjači glavica – najčešće je to potiljak kad prednjači glavica – najčešće je to potiljak ( ( presentatio occipitalispresentatio occipitalis), pri čemu je ), pri čemu je plod u fleksionom držanjuplod u fleksionom držanju

ako nije u fleksionom držanju – prednjači drugi dio ako nije u fleksionom držanju – prednjači drugi dio glave – tjemeni (p. parietalis), čeoni (p. frontalis), glave – tjemeni (p. parietalis), čeoni (p. frontalis), lični lični (p. facialis) – za svaki od ovih stavova (p. facialis) – za svaki od ovih stavova postoji različit mehanizam porođajapostoji različit mehanizam porođaja

najbolja je potiljačna prezentacija sa najbolja je potiljačna prezentacija sa fleksionim stavomfleksionim stavom = tada glavica i to najčvršćim = tada glavica i to najčvršćim dijelom prolazi porođajni kanal najmanjim dijelom prolazi porođajni kanal najmanjim prečnikom i najmanjim obimom glaviceprečnikom i najmanjim obimom glavice

Ako umjesto glavice prednjači karlica – onda ovisi Ako umjesto glavice prednjači karlica – onda ovisi koji se dio nalazi nad karličnim ulazom – postoji = koji se dio nalazi nad karličnim ulazom – postoji = nožni, koljeni, trtični i potpun karlični stav plodanožni, koljeni, trtični i potpun karlični stav ploda

U slučaju poprečnog i kosog položaja – najčešće U slučaju poprečnog i kosog položaja – najčešće prednjači rame = rameni stavprednjači rame = rameni stav

Pregled porodilje - spoljašnji i unutrašnjiPregled porodilje - spoljašnji i unutrašnji Spoljašnji – opšti + akušerski Spoljašnji – opšti + akušerski Spoljašnji akušerski pregled = uzimanje karličnih Spoljašnji akušerski pregled = uzimanje karličnih

mjera, inspekcija, palpacija, perkusija, auskultacija mjera, inspekcija, palpacija, perkusija, auskultacija trbuha trudnicetrbuha trudnice

od karličnih mjera uzimaju se samo spoljašnje mjere od karličnih mjera uzimaju se samo spoljašnje mjere i eventualno i eventualno conjugata diagonalisconjugata diagonalis - koristi se - koristi se pelvimetarpelvimetar

Spoljašnje mjere:Spoljašnje mjere: Distantio bispinalisDistantio bispinalis – – rastojanje između SIAS (spina iliaca anterior sup.)= rastojanje između SIAS (spina iliaca anterior sup.)= 26 cm26 cm

Distantio bicristalis Distantio bicristalis – rastojanje između dvije – rastojanje između dvije najudaljenije tačke na spolašnjim ivicama karličnog najudaljenije tačke na spolašnjim ivicama karličnog grebena = 28 cmgrebena = 28 cm

Distantio bitrochantericaDistantio bitrochanterica rastojanje između rastojanje između trohantera =30 do32cm trohantera =30 do32cm

Conjugata externaConjugata externa – rastojanje između trnastog – rastojanje između trnastog nastavka S5 i gornje ivice simfize = 19 do 20 cm nastavka S5 i gornje ivice simfize = 19 do 20 cm = = najvažnija spoljašnja mjeranajvažnija spoljašnja mjera, jer iz njega , jer iz njega oduzimanjem 9 cm dobijamo vrijedsnost pravog oduzimanjem 9 cm dobijamo vrijedsnost pravog prečnika karličnog ulaza – prečnika karličnog ulaza – conjugata veraconjugata vera

Danas ove mjere imaju manji značaj s obzirom na UZDanas ove mjere imaju manji značaj s obzirom na UZdijagnostikudijagnostikuOsim ovih mjera centimetrom se mjeri visina Osim ovih mjera centimetrom se mjeri visina

uterusa, uterusa, obim trbuha, i obim karliceobim trbuha, i obim karlice

Visina uterusaVisina uterusa mjeri se od gornje ivice simfize do najviše mjeri se od gornje ivice simfize do najviše tačke dna uterusa = obično iznosi 35 do 40 cm- samo gruba tačke dna uterusa = obično iznosi 35 do 40 cm- samo gruba orijentacijaorijentacija

Obim trbuhaObim trbuha – preko verteksa, tj. najviše tačke trbuha = – preko verteksa, tj. najviše tačke trbuha = 100 cm100 cm

Obim karliceObim karlice - oko struka od leđa preko karličnih grebena, - oko struka od leđa preko karličnih grebena, prednjih gornjih bodlji bedrene kosti, do gornje ivice prednjih gornjih bodlji bedrene kosti, do gornje ivice simfize= 90 do 100 cmsimfize= 90 do 100 cm

Palpacija trbuhaPalpacija trbuha = naročitim obuhvatima – određuje se = naročitim obuhvatima – određuje se položaj, smještaj, stav, držanje ploda i odnos prednjačećeg položaj, smještaj, stav, držanje ploda i odnos prednjačećeg dijela prema karlici majkedijela prema karlici majke

Pri spoljašnjem pregledu često je važno konstatovati da li Pri spoljašnjem pregledu često je važno konstatovati da li glavica ima tendenciju da se spusti u karlični ulaz majke.glavica ima tendenciju da se spusti u karlični ulaz majke.

Auskultacija Auskultacija – slušanje srčanih tonova ploda (može se – slušanje srčanih tonova ploda (može se slušati već od polovine trudnoćeslušati već od polovine trudnoće ))

U toku poroda srčani tonovi slušaju se između U toku poroda srčani tonovi slušaju se između kontrakcija uterusa - neposredno poslije puknuća kontrakcija uterusa - neposredno poslije puknuća vodenjaka obavezno slušanje = plod može biti ugrožen vodenjaka obavezno slušanje = plod može biti ugrožen nalijeganjem pupčanika. nalijeganjem pupčanika.

Danas postoje naročiti aparati = Danas postoje naročiti aparati = kardiografi ili kardiografi ili elektrokardiografielektrokardiografi koji prezentiraju srčani rad ploda koji prezentiraju srčani rad ploda čujnim efektima i zapisuju ih na traci, na kojoj se čujnim efektima i zapisuju ih na traci, na kojoj se registruju i kontrakcije uterusa.registruju i kontrakcije uterusa.

Srčani tonovi ploda su : ritmični, jasni, određene Srčani tonovi ploda su : ritmični, jasni, određene učestalosti, frekvencije 120-160 u min.učestalosti, frekvencije 120-160 u min.

Bradikardija ili tahikardija = plod pati, najbolje se čuju Bradikardija ili tahikardija = plod pati, najbolje se čuju tamo gdje su leđa ploda ( ispod pupka porodilje – lijevo tamo gdje su leđa ploda ( ispod pupka porodilje – lijevo ili desno )ili desno )

Unutršnji pregled - vaginalnim putem – principi asepseUnutršnji pregled - vaginalnim putem – principi asepse - iformacije o porođajnom kanalu, napredovanju ploda- iformacije o porođajnom kanalu, napredovanju ploda - rektalnim putem – uglavnom napušten- rektalnim putem – uglavnom napušten

Ako nije obavljen Ako nije obavljen prekoncepcijski pregled prekoncepcijski pregled – što je najčešće – – što je najčešće – podrobno ispitivanje podrobno ispitivanje trudnice treba učiniti na trudnice treba učiniti na prvom pregleduprvom pregledu

Tokom trudnoće Tokom trudnoće potrebno je obaviti 9 potrebno je obaviti 9 pregleda – 2 u prvom pregleda – 2 u prvom tromjesečju, 3 u tromjesečju, 3 u drugom i 4 u trećem drugom i 4 u trećem tromjesečjutromjesečju

Ultrazvučni pregled je Ultrazvučni pregled je obavezan u prvih 16 – obavezan u prvih 16 – 18 nedjelja, a potom sa 18 nedjelja, a potom sa 34 nedjelje34 nedjelje

Češći su pregledi UZČešći su pregledi UZ

Trudnice -Trudnice - sklone emocionalnim ekscesima – lako sklone emocionalnim ekscesima – lako se uzbude, menjaju raspoloženje, plačljive, se uzbude, menjaju raspoloženje, plačljive, razdražljive= to zahtijeva naš tolerantan stav, razdražljive= to zahtijeva naš tolerantan stav, razumijevanjerazumijevanje

Higijena u trudnoćiHigijena u trudnoći – redovna higijena, naročito – redovna higijena, naročito čistoća usne duplje i zuba – popravak i vađenje čistoća usne duplje i zuba – popravak i vađenje zuba u lokalnoj anesteziji nije kontraindikovano.zuba u lokalnoj anesteziji nije kontraindikovano.

njega dojki, laka masaža žljezdastog tkiva- kako bi njega dojki, laka masaža žljezdastog tkiva- kako bi se očvrsla koža bradavica (ragade)se očvrsla koža bradavica (ragade)

zabranjena su vaginalna ispiranja – zbog opasnosti zabranjena su vaginalna ispiranja – zbog opasnosti od pobačaja – čak ni kod liječenja kolpitisa ili od pobačaja – čak ni kod liječenja kolpitisa ili cervicitisa cervicitisa

moguć sekret zbog povećane vlažnosti vagine –moguć sekret zbog povećane vlažnosti vagine –ispiranje spoljašnjih organaispiranje spoljašnjih organa

poslije 5. mj. trudnoće trudnica se kupa samo pod poslije 5. mj. trudnoće trudnica se kupa samo pod tušem, ne u kadi niti u otvorenim vodama.tušem, ne u kadi niti u otvorenim vodama.

Odijevanje Odijevanje - poslije 4. mj – da štiti od - poslije 4. mj – da štiti od rashlađivanja, da je komotna, da ne steže, rashlađivanja, da je komotna, da ne steže, grudnjak obavezno da podupire dojke, dozvoljen grudnjak obavezno da podupire dojke, dozvoljen je trudnički pojas koji ravnomjerno podupire je trudnički pojas koji ravnomjerno podupire trbušni zid, pruža oslonac plodu, sprečava trbušni zid, pruža oslonac plodu, sprečava nastanak visećeg trbuha (višerotke), komotna nastanak visećeg trbuha (višerotke), komotna obuća, ne visoke pete ( pojačavaju lordozu)obuća, ne visoke pete ( pojačavaju lordozu)

Rad -Rad - uobičajene djelatnosti u prvim mjesecima, uobičajene djelatnosti u prvim mjesecima, ne radi teške poslove, ne radi noćune radi teške poslove, ne radi noću

Mjesec dana pred porod - obustaviti profesionalnu Mjesec dana pred porod - obustaviti profesionalnu djelatnost - mogućnost povrede djelatnost - mogućnost povrede

Gimnastika Gimnastika – laka aktivnost koja je ne optereti – – laka aktivnost koja je ne optereti – jačanje određenih grupa mišića koji učestvuju u jačanje određenih grupa mišića koji učestvuju u porodu - ne preporučuje se bicikl, jahanje, motor i porodu - ne preporučuje se bicikl, jahanje, motor i automobilautomobil

Polni odnosi -Polni odnosi - 1,5 mjesec pred porod apstinencija 1,5 mjesec pred porod apstinencija zbog mogućnosti prskanja vodenjaka, infekcije. Polni zbog mogućnosti prskanja vodenjaka, infekcije. Polni odnosi nisu dozvoljeni ženama koje su skolne odnosi nisu dozvoljeni ženama koje su skolne pobačajima.pobačajima.

IshranaIshrana – pravilna ishrana i unos proteina, vitamina, – pravilna ishrana i unos proteina, vitamina, minerala - kako bi se unijela dovoljna količina minerala - kako bi se unijela dovoljna količina gradivnih materija za stvaranje novih tkivai organa gradivnih materija za stvaranje novih tkivai organa ploda. Ne treba biti preobilnaploda. Ne treba biti preobilna

Treba biti raznolika, više bjelančevine životinjskog Treba biti raznolika, više bjelančevine životinjskog porijekla ( aminokiseline), životinjske masti bliže porijekla ( aminokiseline), životinjske masti bliže mastima čovjeka, mineralne soli ( calcij, fosfor, mastima čovjeka, mineralne soli ( calcij, fosfor, gvožđe, natrijum, kalijum), vitamini. Dnevno 250 do gvožđe, natrijum, kalijum), vitamini. Dnevno 250 do 500 grama mlijeka. Svježe voće i povrće - peristaltika500 grama mlijeka. Svježe voće i povrće - peristaltika

Dobijanje na težiniDobijanje na težini- prvih mjeseci samo 500 grama - prvih mjeseci samo 500 grama mjesečno treba da dobije.U drugom trimestru ne više mjesečno treba da dobije.U drugom trimestru ne više od 4,5 kg. Posljednja 3 mj. ne više od 2,5 kg. od 4,5 kg. Posljednja 3 mj. ne više od 2,5 kg. Mjesečno ne treba da dobije više od 1,5 kg = tako da Mjesečno ne treba da dobije više od 1,5 kg = tako da uvećanje TT tokom trudnoće treba biti oko 8 do 10 uvećanje TT tokom trudnoće treba biti oko 8 do 10 kg.kg.

PušenjePušenje – duvanom unose ugljen monoksid i nikotin – pate – duvanom unose ugljen monoksid i nikotin – pate od anoksije i intoksikacije.od anoksije i intoksikacije.

Štetno dejstvo se prenosi preko posteljice na plod, ometa ga Štetno dejstvo se prenosi preko posteljice na plod, ometa ga u razvoju = spontani pobačaji, slabije napreduje u razvojuu razvoju = spontani pobačaji, slabije napreduje u razvoju

Alkohol Alkohol – njegov metabolit acet-aldehid utiče na CNS, jetru, – njegov metabolit acet-aldehid utiče na CNS, jetru, – teratogeno, mutageno dejstvo = zastoj u razvoju, – teratogeno, mutageno dejstvo = zastoj u razvoju, anomalije, prevremeni porod, anomalije, prevremeni porod,

Jonizirajuće zračenjeJonizirajuće zračenje- poremećaj razvoja - somatske i - poremećaj razvoja - somatske i genetske posljedicegenetske posljedice

LijekoviLijekovi – teratogeno djelovanje – teratogeno djelovanje Kontrola trudniceKontrola trudnice – ambulantni pregledi i savjetovališta. – ambulantni pregledi i savjetovališta.

Savjetovališta za trudniceSavjetovališta za trudnice – za organizovanu – za organizovanu kontrolu trudnica i trudnoćekontrolu trudnica i trudnoće

vodi ga ginekolog – knjižica (svi važni podaci) - vodi ga ginekolog – knjižica (svi važni podaci) - nalazi, TT, RR, i drugo pp, stomatologu, pregled nalazi, TT, RR, i drugo pp, stomatologu, pregled dojki, akušerski pregeddojki, akušerski preged

fizička i psihička priprema trudnice za porod – fizička i psihička priprema trudnice za porod – saradnja sa babicom, psihologom, fizioterapeutom saradnja sa babicom, psihologom, fizioterapeutom – pismena uputstva– pismena uputstva

UZ dijagnostika UZ dijagnostika – ustanovi trudnoću, prati – ustanovi trudnoću, prati rast i razvoj ploda, morfologiju, osobine rast i razvoj ploda, morfologiju, osobine posteljice i plodove vode, zrelost ploda za posteljice i plodove vode, zrelost ploda za porod ( posebno kad žena ima miom ili cistu)porod ( posebno kad žena ima miom ili cistu)

pod kontrolom UZ - intervencije za pod kontrolom UZ - intervencije za dijagnostiku (genska ispitivanja) ili dijagnostiku (genska ispitivanja) ili hirurške intervencije hirurške intervencije

amniocenteza – amniocenteza – punkcija plodove vode – od punkcija plodove vode – od 16 do 18 nedjleje trudnoće16 do 18 nedjleje trudnoće

hordocentezahordocenteza – uzorak iz pupčane vrpce – uzorak iz pupčane vrpce – krajem drugog trimestra – krajem drugog trimestra

kasna amniocenteza kasna amniocenteza - krajem trećeg - krajem trećeg trimestratrimestra

Oko 6. nedjelje vidljiv EHO ploda, dužina 5 Oko 6. nedjelje vidljiv EHO ploda, dužina 5 mm mm

POROĐAJPOROĐAJ

NORMALAN porođaj ( eutocija )= fiziološko NORMALAN porođaj ( eutocija )= fiziološko zbivanje koje se završava rađanjem djeteta zbivanje koje se završava rađanjem djeteta i izbacivanjem posteljice i plodovih ovojakai izbacivanjem posteljice i plodovih ovojaka

Prekid trudnoće Prekid trudnoće poslije 28. nedjelja poslije 28. nedjelja

intrauterinog životaintrauterinog života plodaploda, tj. kada je , tj. kada je novorođenče sposobno za vanmaterični životnovorođenče sposobno za vanmaterični život

Počinje ritmičnim kontrakcijama mišića maternice Počinje ritmičnim kontrakcijama mišića maternice Osobine kontrakcija – Osobine kontrakcija – ritmičnost, frekvencija, jačina i ritmičnost, frekvencija, jačina i

dužinadužina

Kontrakcije uterusa su praćene dilatacijom cervikalnog Kontrakcije uterusa su praćene dilatacijom cervikalnog kanala, formiranjem, a kasnije i prskanjem kanala, formiranjem, a kasnije i prskanjem vodenjakavodenjaka

Po završenoj potpunoj dilataciji spoljašnejg ušća Po završenoj potpunoj dilataciji spoljašnejg ušća grlića maternice, dijela mekanog porođajnog kanala grlića maternice, dijela mekanog porođajnog kanala – nastavlja se istiskivanjem ploda, a završava se – nastavlja se istiskivanjem ploda, a završava se izbacivanjem posteljice i ovojaka.izbacivanjem posteljice i ovojaka.

Predznaci porođaja Predznaci porođaja Pripremne kontrakcije uterusa, koje potpomažu Pripremne kontrakcije uterusa, koje potpomažu

dilataciju, spuštanje prednjačećeg dijela u malu dilataciju, spuštanje prednjačećeg dijela u malu karlicu – spušta se plod, a i dno uterusa – manji karlicu – spušta se plod, a i dno uterusa – manji pritisak na dijafragmu = trudnica lakše diše, bolje pritisak na dijafragmu = trudnica lakše diše, bolje se osjećase osjeća

Ako prednjači glavica – uglavljivanjem u malu Ako prednjači glavica – uglavljivanjem u malu karlicu započinje i prva rotacijakarlicu započinje i prva rotacija

prednjačeći dio pritišće bešiku = dizurične prednjačeći dio pritišće bešiku = dizurične smetnjesmetnje

kod 10% žena – javlja se prevremeno prskanje kod 10% žena – javlja se prevremeno prskanje vodenjaka, prije kontrakcijavodenjaka, prije kontrakcija

ako je to u terminu – najdalje 24 do 48 sati ako je to u terminu – najdalje 24 do 48 sati uslijede kontrakcije = svaku trudnicu sa prsnutim uslijede kontrakcije = svaku trudnicu sa prsnutim vodenjakom treba smatrati porodiljom, indukovati vodenjakom treba smatrati porodiljom, indukovati porod ako ne nastupe kontrakcije spontanoporod ako ne nastupe kontrakcije spontano

Na tok i ishod porođaja utiču tri glavna faktora:Na tok i ishod porođaja utiču tri glavna faktora: 1. plod1. plod kao porođajni objekt – glavica, koja se na kao porođajni objekt – glavica, koja se na

svom putu prilagođava porođajnom kanalu, tako svom putu prilagođava porođajnom kanalu, tako olakšava prolazakolakšava prolazak

2. porođajni putevi2. porođajni putevi – koštani i mekani – mala – koštani i mekani – mala karlica i grlić uterusa, vagina i međicakarlica i grlić uterusa, vagina i međica

3. prirodne porođajne snage3. prirodne porođajne snage – prirodni faktori – prirodni faktori TrudoviTrudovi ili porođajni bolovi= bezvoljne ili porođajni bolovi= bezvoljne kontrakcijekontrakcije uterusa, koji traju do kraja poroda uterusa, koji traju do kraja poroda

Kontrakcija uterusa se nadovezuje na Kontrakcija uterusa se nadovezuje na bazalni bazalni tonustonus koji postoji stalno u trudnoći i porodu između koji postoji stalno u trudnoći i porodu između trudovatrudova

u početku su kontrakcije slabe, na u početku su kontrakcije slabe, na 20 do 30 min20 do 30 min se jave, traju se jave, traju 10 do 15 sek10 do 15 sek – postaju sve češće – postaju sve češće kako napreduje porod, i jače – pred kraj doba kako napreduje porod, i jače – pred kraj doba širenja traju 50 do 60 sek. širenja traju 50 do 60 sek.

U to vrijeme – pred pojavu napona = osjeća najjače U to vrijeme – pred pojavu napona = osjeća najjače bolove – poslije popušta sve do momenta istiskanja bolove – poslije popušta sve do momenta istiskanja plodaploda

Pojava, trajanje i ritmičnost kontrakcija – koriste se Pojava, trajanje i ritmičnost kontrakcija – koriste se tokometri, odnosno tokometri, odnosno tokografitokografi – registruju se kontrakcije – registruju se kontrakcije

Danas je zamijenjena = Elektrotokodinamometar tj Danas je zamijenjena = Elektrotokodinamometar tj elektrokardiotokografija elektrokardiotokografija – uz istovremenu kontrolu – uz istovremenu kontrolu srčanih tonova ploda.srčanih tonova ploda.

Vrh kontrakcije uterusa odgovara najnižem padu broja Vrh kontrakcije uterusa odgovara najnižem padu broja srčanih otkucaja ploda = nije znak patnje ploda srčanih otkucaja ploda = nije znak patnje ploda

Ako se bradikardija ne popravi po prestanku kontrakcija Ako se bradikardija ne popravi po prestanku kontrakcija = insuf.posteljice = znak patnje ploda = insuf.posteljice = znak patnje ploda

Naponi – Naponi – bezvoljne kontrakcijebezvoljne kontrakcije prvenstveno dijafragme i prvenstveno dijafragme i trbušne musk. izazvane refleksnim putem, pritiskom trbušne musk. izazvane refleksnim putem, pritiskom prednjačećeg dijela na cervikalne ganglije i predio prednjačećeg dijela na cervikalne ganglije i predio rektuma – javljaju se rektuma – javljaju se sinhrono sa trudovimasinhrono sa trudovima, odnosno , odnosno nadovezuju se na njih = pred kraj drugog doba porodanadovezuju se na njih = pred kraj drugog doba poroda

Drugo porođajno doba – do izlaska ploda, posteljice, Drugo porođajno doba – do izlaska ploda, posteljice, ovojaovoja

Porodilja ne može ni izazvati ni spriječitoi napone, ali Porodilja ne može ni izazvati ni spriječitoi napone, ali može da utiče na njihov intenzitet tj. može ih pojačati ili može da utiče na njihov intenzitet tj. može ih pojačati ili oslabitioslabiti

TOK POROĐAJATOK POROĐAJA

Porođajna doba – 4 porođajna Porođajna doba – 4 porođajna dobadoba

Dilatacija ili doba širenjaDilatacija ili doba širenja Ekspulzija ili doba istiskivanja Ekspulzija ili doba istiskivanja

plodaploda Placentarno doba – rađanje Placentarno doba – rađanje

posteljiceposteljice Hemostaza Hemostaza

1.porođajno doba1.porođajno doba – faza dilatacije – faza dilatacije – doba širenja – doba širenja

Izravnavanje grlića i dilatacija cervikalnog kanala Izravnavanje grlića i dilatacija cervikalnog kanala uterusa – počinje sa prvim uterusa – počinje sa prvim kontrakcijamakontrakcijama, a završava , a završava potpunom dilatacijom = potpunom dilatacijom = 10 cm spoljašnjeg ušća10 cm spoljašnjeg ušća

u toku širenja grlić se postepeno skraćuje od unutra ka u toku širenja grlić se postepeno skraćuje od unutra ka spolja, na račun unutrašnjeg ušća i gornjeg dijela spolja, na račun unutrašnjeg ušća i gornjeg dijela cervikalnog kanala – kanal se proširi u vidu lijevkacervikalnog kanala – kanal se proširi u vidu lijevka

doba širenja traje 12 do 16 satidoba širenja traje 12 do 16 sati, a kod višerotki , a kod višerotki 8 do 12 časova (danas kraće – dirigovani porođaji ) 8 do 12 časova (danas kraće – dirigovani porođaji )

Širenje – žene osjećaju kao bolove = bolje ih podnose Širenje – žene osjećaju kao bolove = bolje ih podnose pripremljene trudnicepripremljene trudnice

počinje od krsta, preko slabina se spušta do simfizepočinje od krsta, preko slabina se spušta do simfize kad dilatacija dostigne kad dilatacija dostigne 2,5 do 3 cm.2,5 do 3 cm. ili prsne vodenjak ili prsne vodenjak

– ide u rađaonu– ide u rađaonu

Vodenjak Vodenjak je dio plodovih ovojaka i plodove je dio plodovih ovojaka i plodove vode, koji se u toku poroda uvlači u ljevkasto vode, koji se u toku poroda uvlači u ljevkasto prošireni kanal grlića - ako dođe do prskanja prošireni kanal grlića - ako dođe do prskanja vodenjaka prije kontrakcija = to je prijevremeno vodenjaka prije kontrakcija = to je prijevremeno prskanje plodovih ovojnica ( N- otvaranje prskanje plodovih ovojnica ( N- otvaranje vodenjaka na dilataciji 3 cm)vodenjaka na dilataciji 3 cm)

smatralo se da on vodi – a kad prerano prsne smatralo se da on vodi – a kad prerano prsne glavica preuzima ulogu dilatatora – pa se porod glavica preuzima ulogu dilatatora – pa se porod produži i komplikuje = „suvi porođaj“ produži i komplikuje = „suvi porođaj“

danasdanas se smatra da vodenjak u jednom trenutku se smatra da vodenjak u jednom trenutku usporava dalju dilataciju i usporava porod i zato usporava dalju dilataciju i usporava porod i zato se prokine kad je dilatacija ušća 3 cmse prokine kad je dilatacija ušća 3 cm

efikasne kontrakcije – javljaju se na 3 min i efikasne kontrakcije – javljaju se na 3 min i traju 1 minut =traju 1 minut = kontrola porodilje stalno kontrola porodilje stalno

opasnost od krvarenja, rupture uterusa, asfiksije opasnost od krvarenja, rupture uterusa, asfiksije plodaploda

2. porođajno doba2. porođajno doba –faza ekspulzije – doba –faza ekspulzije – doba istiskivanja ploda istiskivanja ploda – –

počinje od momenta potpune dilatacije spoljašnjeg počinje od momenta potpune dilatacije spoljašnjeg ušća uterusa i završava se istiskivanjem ploda, ušća uterusa i završava se istiskivanjem ploda, odnosno rađanjem.odnosno rađanjem.

pred kraj ovog doba osim trudova ( kontrakcija) pred kraj ovog doba osim trudova ( kontrakcija) učestvuju učestvuju i naponii naponi = plod se spušta kroz proširene = plod se spušta kroz proširene porođajne puteve prema izlazu porođajnog kanala – porođajne puteve prema izlazu porođajnog kanala – ovo doba ne smije da traje duže od ovo doba ne smije da traje duže od 2 sata =2 sata = to je to je znak da su nastupile komplikacije koje ugrožavaju i znak da su nastupile komplikacije koje ugrožavaju i majku i plodmajku i plod

u ovo doba je posebno značajno voljno u ovo doba je posebno značajno voljno pojačavanje napona, kao i relaksacija mišića pojačavanje napona, kao i relaksacija mišića karličnog dna kada plod prelazi preko međicekarličnog dna kada plod prelazi preko međice

plod treba proći kroz malu karlicu i meke dijelove por. plod treba proći kroz malu karlicu i meke dijelove por. kanala – za to vrijeme glavica i ostali dijelovi ploda, kanala – za to vrijeme glavica i ostali dijelovi ploda, prvenstveno ramena i karlica prilagođavaju svoje prvenstveno ramena i karlica prilagođavaju svoje najduže prečnike najdužim prečnicima karličnih ravni najduže prečnike najdužim prečnicima karličnih ravni = na tom mjestu vrše unutrašnju rotaciju= na tom mjestu vrše unutrašnju rotaciju

kad prođe karličnu sredinukad prođe karličnu sredinu i dospije do blizine i dospije do blizine rektuma – pritišće nervne završetke = rektuma – pritišće nervne završetke = nastaju nastaju naponinaponi = refleksno grčenje dijafragme i trbušnih = refleksno grčenje dijafragme i trbušnih mišića – spoljašnji pritisak na uterus – pomaže mišića – spoljašnji pritisak na uterus – pomaže istiskanje istiskanje

porodilja može uticati na napone – sinhronizuje porodilja može uticati na napone – sinhronizuje svoje svjesno napinjanje sa refleksnim = svoje svjesno napinjanje sa refleksnim = iskorištava snagu svojih naponaiskorištava snagu svojih napona

leži na leđima, sa bradom na prsnoj kosti, savijenih leži na leđima, sa bradom na prsnoj kosti, savijenih nogunogu

kad osjeti napon – punim plućima udahne vazduh, kad osjeti napon – punim plućima udahne vazduh, zatvori nos i usta i pokuša snažno zgrčiti grudne i zatvori nos i usta i pokuša snažno zgrčiti grudne i trbušne mišiće, uz povlačenje podupirača rukama ka trbušne mišiće, uz povlačenje podupirača rukama ka sebisebi

ne treba se napinajti bez napona, niti prije dilatacijene treba se napinajti bez napona, niti prije dilatacije opasnosti kao i u 1. por. doba – pratiti kvalitet opasnosti kao i u 1. por. doba – pratiti kvalitet

kontrakcija i napona i napredovanje porodakontrakcija i napona i napredovanje poroda Moguće su povrede porođajnog kanala i plodaMoguće su povrede porođajnog kanala i ploda

Zaštita međiceZaštita međice u porodu – u porodu – epiziotomijaepiziotomija – babica – babica sprečava naglu defleksiju glavice, čuva međicu sprečava naglu defleksiju glavice, čuva međicu

– – čuva glavicu, da se najprije rodi potiljak – poslije čuva glavicu, da se najprije rodi potiljak – poslije toga digitalno širenje introitusa = slijedi defleksija i toga digitalno širenje introitusa = slijedi defleksija i prelazi preko međiceprelazi preko međice

poslije glavice najprije se rodi prednje, a zatim poslije glavice najprije se rodi prednje, a zatim zadnje rame, pa trup sa ručicama i najzad donji zadnje rame, pa trup sa ručicama i najzad donji udoviudovi

Preteća intrauterina asfiksija – bradikardija ( ispod Preteća intrauterina asfiksija – bradikardija ( ispod 100)100)

živahni i učestali pokreti ploda – koprca se, nema živahni i učestali pokreti ploda – koprca se, nema kiseonika, kontrakcija njegove musk. zbog kiseonika, kontrakcija njegove musk. zbog nadrtažaja centara kič. moždine zbog nadrtažaja centara kič. moždine zbog nagomilavanja ugljen – dioksida u krvinagomilavanja ugljen – dioksida u krvi

Prva njega novorođenčeta – aspiracija, Prva njega novorođenčeta – aspiracija, Apgar testApgar test

3. porođajno doba3. porođajno doba – poslije izlaska ploda i plodove – poslije izlaska ploda i plodove vode iz porođajnog kanala – podrazumijeva vode iz porođajnog kanala – podrazumijeva proces proces odlubljivanja placente i plodovih ovojakaodlubljivanja placente i plodovih ovojaka – – traje oko pola sata ( ne duže od 2 sata )traje oko pola sata ( ne duže od 2 sata )

poslije porođaja uterus se skuplja, posteljica je poslije porođaja uterus se skuplja, posteljica je bez mišićnih elemenata – ne može se retrahovati bez mišićnih elemenata – ne može se retrahovati = zato se odlubljuje – bez ljekraske pomoći – = zato se odlubljuje – bez ljekraske pomoći – eventualno preko abdomena i uz napon rodilje eventualno preko abdomena i uz napon rodilje pomoći kad se odlubi ali ne izlazi – pregledati je pomoći kad se odlubi ali ne izlazi – pregledati je obavezno vrlo pažljivoobavezno vrlo pažljivo

krvarenje izazvano nepravilni odlubljivanjem krvarenje izazvano nepravilni odlubljivanjem posteljice= posljedica atonija uterusaposteljice= posljedica atonija uterusa

Prva njega novorođenčeta, procjena stanja ploda Prva njega novorođenčeta, procjena stanja ploda – srčana radnja, boja kože, refleksi, mišićni tonus i – srčana radnja, boja kože, refleksi, mišićni tonus i disanje = Apgar scoredisanje = Apgar score

Pregled novorođenčeta, mjerePregled novorođenčeta, mjere

4.porođajno doba4.porođajno doba – postplacentno doba porođaja – – postplacentno doba porođaja – još 2 još 2 sata traje sata traje – pod stalnim nadzorom – retrahovanje uterusa , – pod stalnim nadzorom – retrahovanje uterusa , ponovno formiranje grlića, hemostazaponovno formiranje grlića, hemostaza

Mehanizam porođajaMehanizam porođaja = sve radnje i kretanje ploda = sve radnje i kretanje ploda glavicom i tijelom kroz porođajniglavicom i tijelom kroz porođajni kanal – različiti kanal – različiti

Prednji potiljačni stavPrednji potiljačni stav , najčešće = leđa – lijevo = prvi , najčešće = leđa – lijevo = prvi potiljačnipotiljačni

plod vrši glavicom 4 radnjeplod vrši glavicom 4 radnje prvaprva = = prednja fleksijaprednja fleksija – – pojača fleksiju pojača fleksiju – ističe potiljak – ističe potiljak

kao vodilju – prolazi kroz porođajni kanal najmanjim obimomkao vodilju – prolazi kroz porođajni kanal najmanjim obimom

u drugo doba – prolazeći kroz kanal u drugo doba – prolazeći kroz kanal vrši vrši unutrašnju unutrašnju rotacijurotaciju

kad glavica prođe interspinalnu liniju – kad dođe do izlaza kad glavica prođe interspinalnu liniju – kad dođe do izlaza MK – dovršena je rotacijaMK – dovršena je rotacija

Na izlazuNa izlazu – prvo se pojavi mala fontanela (nekoliko puta) - – prvo se pojavi mala fontanela (nekoliko puta) -potom potiljačna kvrga – njome se osloni o simfizu – ne potom potiljačna kvrga – njome se osloni o simfizu – ne vraća se više u pauzama između napona – već nastavlja put vraća se više u pauzama između napona – već nastavlja put = opružanje – tj = opružanje – tj . . defleksijudefleksiju = = glavica licem okrenuta glavica licem okrenuta prema čmaru kad se rodi -tada u karlicu ulaze ramenaprema čmaru kad se rodi -tada u karlicu ulaze ramena

kad ramena dođu do sredine kad ramena dođu do sredine karlice postavlaju se koso- karlice postavlaju se koso- izvrše rotaciju = a glavica izvrše rotaciju = a glavica pasivno prati obrtanje pasivno prati obrtanje ramena i vrši četvrtu radnju ramena i vrši četvrtu radnju = = spolašnju rotacijuspolašnju rotaciju-- licem licem ka onoj strani kao u uterusuka onoj strani kao u uterusu

potom se ispod simfize rađa- potom se ispod simfize rađa- prednje ( gornje ) rame sve prednje ( gornje ) rame sve do svoje gornje trećine, do do svoje gornje trećine, do pripoja deltoidnog mišića = pripoja deltoidnog mišića = nasloni se na simfizu te se nasloni se na simfizu te se rađa donje rame, a potom rađa donje rame, a potom trup sa karlicom i nogama.trup sa karlicom i nogama.

BABINJE ( puerperijum )BABINJE ( puerperijum )

* * vrijeme od 6 do 8 nedjelja poslije poroda i sve vrijeme od 6 do 8 nedjelja poslije poroda i sve promjene koje se dešavaju u organizmu ženepromjene koje se dešavaju u organizmu žene

Osim dojki svi organi se postepeno vraćaju u Osim dojki svi organi se postepeno vraćaju u ranije stanje, mada ostaju određene promjeneranije stanje, mada ostaju određene promjene

Dojenje – prolaktin najvažniji hormon, ako ne doji Dojenje – prolaktin najvažniji hormon, ako ne doji nivo miljeka se za 48 sati opadanivo miljeka se za 48 sati opada

Amenoreja - menstrualni ciklus – ako ne doji, Amenoreja - menstrualni ciklus – ako ne doji, obično poslije 6- 8 nedjeljaobično poslije 6- 8 nedjelja

kliničke manifestacijekliničke manifestacije – drhtavica, znojenje, – drhtavica, znojenje, sporiji puls, zadovoljstvosporiji puls, zadovoljstvo

kratkotrajna opstipacija ( dekompresija crijeva ) kratkotrajna opstipacija ( dekompresija crijeva ) često i prolazno otežano mokrenje često i prolazno otežano mokrenje Patološki puerperijumPatološki puerperijum – obilno krvarenje, – obilno krvarenje,

tromboza, embolija, infekcija, oboljenje dojkitromboza, embolija, infekcija, oboljenje dojki

BOLESTI U TRUDNOĆIBOLESTI U TRUDNOĆI – brojne – KV sistem, DM, – brojne – KV sistem, DM, anemije, bolesti mokraćnih organa, bolesti jetre, štitne anemije, bolesti mokraćnih organa, bolesti jetre, štitne žlijezde, TBC, infekcije ( bakterijske i virusne ), bolesti žlijezde, TBC, infekcije ( bakterijske i virusne ), bolesti digestivnog trakta, proširene vene, psihički digestivnog trakta, proširene vene, psihički poremećaji ..poremećaji ..

HIPERTENZIVNI SINDROM U TRUDNOĆIHIPERTENZIVNI SINDROM U TRUDNOĆI = = preeklampsija preeklampsija dolazi do smanjenja volumena cirkulišuće krvi dolazi do smanjenja volumena cirkulišuće krvi hipovolemija i hemokoncentracija zbog generalizovane hipovolemija i hemokoncentracija zbog generalizovane

vazokonstrikcije i hipoproteinemije koja je praćena vazokonstrikcije i hipoproteinemije koja je praćena prelaskom tečnosti iz cirkulacije u intersticijumprelaskom tečnosti iz cirkulacije u intersticijum

suženje arterija placente => degenerativne promjene suženje arterija placente => degenerativne promjene na posteljici ( infarkti ) => remeti njenu funkciju – na posteljici ( infarkti ) => remeti njenu funkciju – promjene na svim organima => krvarenje i trombozepromjene na svim organima => krvarenje i tromboze

hipertenzija iznad 140/90 , proteinurija, edemi, plod hipertenzija iznad 140/90 , proteinurija, edemi, plod pati od hronične hipoksijepati od hronične hipoksije

Teži oblik ( 160 / 110), razdražljivost, konvulzije, edemiTeži oblik ( 160 / 110), razdražljivost, konvulzije, edemi

EKLAMPSIJA (EKLAMPSIJA ( Eclampsio ) – najteži oblik Eclampsio ) – najteži oblik hipertenzivnog sindromahipertenzivnog sindroma

najčešće pri kraju trudnoće ili tokom porodanajčešće pri kraju trudnoće ili tokom poroda edem mozga, oštećenje jetre, bubrega, smanjen edem mozga, oštećenje jetre, bubrega, smanjen

uteroplacentarni protokuteroplacentarni protok Glavobolja, zujanje u ušima, opšta slabostGlavobolja, zujanje u ušima, opšta slabost RR 200, oligurija do anurije, proteinurija, otok lica, RR 200, oligurija do anurije, proteinurija, otok lica,

nogu gubi svijest, dobije eklamptički napad – javljaju nogu gubi svijest, dobije eklamptički napad – javljaju se tonički i klonički grčevi mišića se tonički i klonički grčevi mišića

trudnica je u opistotonusu, zadržava disanje, trudnica je u opistotonusu, zadržava disanje, pomodri, stisne zube i usne – traje do 1 minute – čim pomodri, stisne zube i usne – traje do 1 minute – čim popuste toničke kontrakcije – nastavljau se klonički popuste toničke kontrakcije – nastavljau se klonički grčevigrčevi

mimičnih i očnih mišića, ekstremiteta, pjena na mimičnih i očnih mišića, ekstremiteta, pjena na ustimaustima

kad napad prođe ne sjeća se ničega, mogu se kad napad prođe ne sjeća se ničega, mogu se ponavljati – smjenjivati = smrt ženeponavljati – smjenjivati = smrt žene

HITAN tretman – izolacija, antikonvulzivi, obaranje HITAN tretman – izolacija, antikonvulzivi, obaranje RR, nadoknada tečnosti ...RR, nadoknada tečnosti ...

NAJČEŠĆI POREMEĆAJI I TEGOBE U TRUDNOĆINAJČEŠĆI POREMEĆAJI I TEGOBE U TRUDNOĆI Bolni sindromiBolni sindromi – bol u lumbalnoj i sakralnoj kičmi – bol u lumbalnoj i sakralnoj kičmi – – disfunkcija SI zglobova i pubične simfizedisfunkcija SI zglobova i pubične simfize – – kokcigodinija , osteoporoza vezana za trudnoćukokcigodinija , osteoporoza vezana za trudnoću

Bol u leđimaBol u leđima – u dugoj polovini trudnoće, promjena posture i TT – u dugoj polovini trudnoće, promjena posture i TT Prevencija – edukacija u ranoj trudnoći o položaju i aktivnostimaPrevencija – edukacija u ranoj trudnoći o položaju i aktivnostima izbjegavati dugo ležanje na leđimaizbjegavati dugo ležanje na leđima Preporučuje se sjedenje sa abduciranim nogama sa licem Preporučuje se sjedenje sa abduciranim nogama sa licem

okrenutim prema naslonu, stajanje sa jednom nogom na okrenutim prema naslonu, stajanje sa jednom nogom na uzdignutom osloncuuzdignutom osloncu

Ovi položaji su kontraindikovani kod sindrioma pubične simfizeOvi položaji su kontraindikovani kod sindrioma pubične simfize Terapija Terapija – relaksacija, toplota, masaža, vježbe – kombinacija – relaksacija, toplota, masaža, vježbe – kombinacija

– – TENS – nema dokaza da je štetan ili ne za fetusTENS – nema dokaza da je štetan ili ne za fetusDisfunkcija SI zglobovaDisfunkcija SI zglobova TerapijaTerapija – mobilizacija S.I. zgl, analgetske procedure – mobilizacija S.I. zgl, analgetske procedureDisfunkcija pubične simfizeDisfunkcija pubične simfize – bol, otežane SA ( hod, okretanje) – bol, otežane SA ( hod, okretanje) TerapijaTerapija – izbjegavati abdukciju nogu i stajanje na jednoj nozi, – izbjegavati abdukciju nogu i stajanje na jednoj nozi,

bolbol – – izometričke kontrakcije adduktoraizometričke kontrakcije adduktora

* Kompresivni sindromi* Kompresivni sindromi – – sindrom karpalnog tunela ( n. medianus ) sindrom karpalnog tunela ( n. medianus )

– – sindrom pl. brahijalisasindrom pl. brahijalisa

– – meralgia parestetica (n. femoralis cutaneus lat. )meralgia parestetica (n. femoralis cutaneus lat. ) bol, parestezijebol, parestezije Terapija: krio - terapija, elevacija, aktivne vježbe, Terapija: krio - terapija, elevacija, aktivne vježbe,

UZUZ

* * Poremećaji cirkulacijePoremećaji cirkulacije – varikoziteti – varikoziteti TH: podsticanje venske cirkulacijeTH: podsticanje venske cirkulacije

* * Urinarni problemiUrinarni problemi – učestalo mokrenje – učestalo mokrenje (polakizurija), hitna i stres inkontinencija(polakizurija), hitna i stres inkontinencija

Terapija: vježbe za mišiće karličnog dnaTerapija: vježbe za mišiće karličnog dna

ULOGA FIOZIOTERAPIJE U ULOGA FIOZIOTERAPIJE U TRUDNOĆI I POROĐAJUTRUDNOĆI I POROĐAJU

Prije porođaja * Prije porođaja * Vježbe u tudnoćiVježbe u tudnoći

* * Priprema za porođajPriprema za porođaj Tokom porođaja – pomoćTokom porođaja – pomoć Nakon porođaja – postnatalna Nakon porođaja – postnatalna

gimnastikagimnastika Tokom liječenja komplikacijaTokom liječenja komplikacija

TIM : ginekolog – akušer, babica, TIM : ginekolog – akušer, babica, medicinska sestra, specijalizovani medicinska sestra, specijalizovani fizioterapeut, uz konsultaciju drugih fizioterapeut, uz konsultaciju drugih stručnjaka ( komplikacije )stručnjaka ( komplikacije )

ZAŠTO VJEŽBE U TRUDNOĆI ?ZAŠTO VJEŽBE U TRUDNOĆI ? smanjuje tegobe vezane za trudnoću, prevencija smanjuje tegobe vezane za trudnoću, prevencija

hipertenzijehipertenzije veća elastičnost tijela, sprečavanje povećanja veća elastičnost tijela, sprečavanje povećanja

TTTT poboljšanje posture, prevencija bolova u leđima poboljšanje posture, prevencija bolova u leđima

poboljšanja cirkulacija, očuvanje KV i mišićne poboljšanja cirkulacija, očuvanje KV i mišićne

kondicijekondicije jačanje muskulature, prevencija descensusa i jačanje muskulature, prevencija descensusa i

prolapsa genitalnih organa, prevencija trombozaprolapsa genitalnih organa, prevencija tromboza olakšanje samog čina poroda, prilagođavanje na olakšanje samog čina poroda, prilagođavanje na

promjene svoga tijelapromjene svoga tijela

NOVIJE SMJERNICENOVIJE SMJERNICE:: Svaka trudna žena ( bez kontraindikacija) Svaka trudna žena ( bez kontraindikacija)

treba da učestvuje u aerobik vježbama i treba da učestvuje u aerobik vježbama i vježbama snage tokom čitave trudnoćevježbama snage tokom čitave trudnoće

Žene koje su vježbale tokom trudnoće => Žene koje su vježbale tokom trudnoće => da nastave svoj programda nastave svoj program

Žene koje nisu vježbale => da počnu sa Žene koje nisu vježbale => da počnu sa programom vježbiprogramom vježbi

Ne vježbati takmičarski – izabrati vježbe sa Ne vježbati takmičarski – izabrati vježbe sa manjim rizikommanjim rizikom

Vježbe ne treba da budu bolne – vježbati Vježbe ne treba da budu bolne – vježbati redovno redovno

„„Slušati“ svoje tijelo ( individualan nivo Slušati“ svoje tijelo ( individualan nivo kondicije i tolerancije )kondicije i tolerancije )

PREPORUČUJE SEPREPORUČUJE SE : : Vježbati redovno – najmanje 3 x sedmičnoVježbati redovno – najmanje 3 x sedmično Početi sa 5 minuta dnevno i dodavati 5 minuta Početi sa 5 minuta dnevno i dodavati 5 minuta

sedmično – dok se ne dostigne 30 min na dansedmično – dok se ne dostigne 30 min na dan Vježbati ugodnim intenzitetom bez pregrijavanja i Vježbati ugodnim intenzitetom bez pregrijavanja i

zamaranja, na tvrdoj podlozi koja ublažava pritiskezamaranja, na tvrdoj podlozi koja ublažava pritiske Piti dosta tečnosti ( vode ) i prije i poslije vježbi Piti dosta tečnosti ( vode ) i prije i poslije vježbi Ne raditi vježbe koje dovode do kompresije uterusaNe raditi vježbe koje dovode do kompresije uterusa Ne vježbati na leđima duže od 20 minNe vježbati na leđima duže od 20 min Ne raditi vježbe koje povećavaju lumbalnu lordozuNe raditi vježbe koje povećavaju lumbalnu lordozu Ne raditi brze promjene smjera i položaja, ne skakatiNe raditi brze promjene smjera i položaja, ne skakati Ne vježbati kad je vrijeme toplo i vlažno, za vrijeme Ne vježbati kad je vrijeme toplo i vlažno, za vrijeme

bolestibolesti Prekinuti vježbe pri pojavi neobičnih simptomaPrekinuti vježbe pri pojavi neobičnih simptoma

PRAVILA ZA VJEŽBE U TRUDNOĆI :PRAVILA ZA VJEŽBE U TRUDNOĆI :• Svaka trudnica = treba da dobije informacije o Svaka trudnica = treba da dobije informacije o

educiranosti terapeutaeduciranosti terapeuta• Vježbe odobrava ginekolog => saradnja ginekolog Vježbe odobrava ginekolog => saradnja ginekolog

– terapeut – terapeut• Razlikovati vježbe u trudnoći od pripreme za porođajRazlikovati vježbe u trudnoći od pripreme za porođaj

TOKOM VJEŽBITOKOM VJEŽBI Otkucaji srca u minuti ne smiju biti veći od 140 Otkucaji srca u minuti ne smiju biti veći od 140 Teže vježbe ne smiju trajati duže od 15 minutaTeže vježbe ne smiju trajati duže od 15 minuta Poslije 4. mjeseca izbjegavati vježbe u supiniranom Poslije 4. mjeseca izbjegavati vježbe u supiniranom

položajupoložaju Odjeća rastezljiva i pamučnaOdjeća rastezljiva i pamučna Prije svakog vježbanja isprazniti mokraćni mjehurPrije svakog vježbanja isprazniti mokraćni mjehur Piti tečnost koja nije slatka ako je žedna prije vježbiPiti tečnost koja nije slatka ako je žedna prije vježbi Prilagoditi vježbe individualno Prilagoditi vježbe individualno

Ne preporučuje se u trudnoći :Ne preporučuje se u trudnoći : sauna i topli bazenisauna i topli bazeni kontaktni sportovi, dizanje tegova, kontaktni sportovi, dizanje tegova,

ronjenjeronjenje boks, fudbal, jahanje, skijanjeboks, fudbal, jahanje, skijanje

Preporučuje se :Preporučuje se : plivanje, hodanje, aerobikplivanje, hodanje, aerobik stacionarni bicikl, jogastacionarni bicikl, joga

PSIHOFIZIČKA PRIPREMA TRUDNICE PSIHOFIZIČKA PRIPREMA TRUDNICE ZA POROĐAJZA POROĐAJ preventivno – zdravstveno djelovanje preventivno – zdravstveno djelovanje poboljšanje zdravlja trudnica i rađanje poboljšanje zdravlja trudnica i rađanje

zdravog potomstvazdravog potomstva priprema i informisanost roditelja o priprema i informisanost roditelja o

fiziologiji trudnoće i porođajafiziologiji trudnoće i porođaja olakšanje porođajaolakšanje porođaja vraćanje psihosomatskog integriteta vraćanje psihosomatskog integriteta

žene nakon porođajažene nakon porođaja

ISTORIJATISTORIJAT Psihička priprema za porođaj provodila se u SSSR –Psihička priprema za porođaj provodila se u SSSR –

u 1936. godineu 1936. godine predrasude, strah od bolapredrasude, strah od bola „ „ Pavlovljev lanac „ strahaPavlovljev lanac „ straha => strah izaziva => strah izaziva

vazokonstrikciju => manjak kiseonika=> fiziološki vazokonstrikciju => manjak kiseonika=> fiziološki tetanus ( napetost ) => subjektivni osjećaj tetanus ( napetost ) => subjektivni osjećaj BOLABOLA

Fizičke pripreme za porođaj uvedena je i u SAD-u Fizičke pripreme za porođaj uvedena je i u SAD-u četrdesetih godinačetrdesetih godina

Reed – ova metoda pripreme bez straha ( Dick Reed – ova metoda pripreme bez straha ( Dick Reed ) Reed )

– – kasnije različite modifikacije kasnije različite modifikacije * Priprema za porođaj u paru* Priprema za porođaj u paru * Priprema za porođaj u vodi * Priprema za porođaj u vodi

PSIHOFIZIČKA PRIPREMA TRUDNICE ZA PSIHOFIZIČKA PRIPREMA TRUDNICE ZA

POROĐAJPOROĐAJ postiže se preko organizovanih teorijskih i postiže se preko organizovanih teorijskih i

praktičnih časova u Savjetovalištimapraktičnih časova u Savjetovalištima održavaju se 2-3 x nedjelno , od 7. mj. održavaju se 2-3 x nedjelno , od 7. mj.

trudnoćetrudnoće rodilje nakon porođaja – do 6 mj. iza porođajarodilje nakon porođaja – do 6 mj. iza porođaja edukacija trudnice o higijeni i ishrani, edukacija trudnice o higijeni i ishrani,

oblačenju i svakodnevnim aktivnostimaoblačenju i svakodnevnim aktivnostima savremeni kursevi – fiziologija trudnoće i savremeni kursevi – fiziologija trudnoće i

poroda, vještine pripreme za porod, olakšanje poroda, vještine pripreme za porod, olakšanje porođaja, uloga roditeljaporođaja, uloga roditelja

KLASIČNA PRIPREMA TRUDNICEKLASIČNA PRIPREMA TRUDNICE* PSIHIČKA PRIPREMA – predavanja, informacije, * PSIHIČKA PRIPREMA – predavanja, informacije,

razgovorrazgovor* FIZIČKA PRIPREMA – teoretski i praktični program* FIZIČKA PRIPREMA – teoretski i praktični program

FIZIČKA PRIPREMA IFIZIČKA PRIPREMA I Antepartalni tretmanAntepartalni tretman Obavezno – najprije Obavezno – najprije konsultovati ginekologakonsultovati ginekologa- -

akušera da bi se isključile kontraindikacijeakušera da bi se isključile kontraindikacije Napraviti Napraviti individualni programindividualni program vodeći računa o : vodeći računa o : starosti trudnoćestarosti trudnoće opštem zdravlju trudniceopštem zdravlju trudnice nivou kondicijenivou kondicije željenim aktivnostimaželjenim aktivnostima

Poznavati relativne i apsolutne Poznavati relativne i apsolutne kontraindikacijekontraindikacije ApsolutneApsolutne kontraindikacije kontraindikacije hipertenzija / preeklampsijahipertenzija / preeklampsija preteći prevremeni porođaj, inkompletni cervikspreteći prevremeni porođaj, inkompletni cerviks trajno krvarenje u II i III trimestrutrajno krvarenje u II i III trimestru placenta previaplacenta previa RelativneRelativne kontraindikacije kontraindikacije hronična hipertenzijahronična hipertenzija poremećaji funkcije štitne žlijezdeporemećaji funkcije štitne žlijezde srčana i plućna bolest; loše kontrolisan dijabetessrčana i plućna bolest; loše kontrolisan dijabetes vaskularne bolesti ; teška anemijavaskularne bolesti ; teška anemija višestruka trudnoćavišestruka trudnoća

CILJ FIZIČKE PRIPREMECILJ FIZIČKE PRIPREME mobilizacija zglobova porođajnog mobilizacija zglobova porođajnog

koštanog kanala i kičme - ligamentikoštanog kanala i kičme - ligamenti hipertrofija abdominalne hipertrofija abdominalne

muskulature muskulature učenje opšte i parcijalne relaksacije – učenje opšte i parcijalne relaksacije –

sfinkteri i m. Levatora aniisfinkteri i m. Levatora anii poboljšanje cirkulacije - venepoboljšanje cirkulacije - vene briga o karličnom dnu, disanjebriga o karličnom dnu, disanje

FIZIČKA PRIPREMAFIZIČKA PRIPREMA

Antepartalni tretmanAntepartalni tretmanVježbe :Vježbe :

statičke vježbe za glutealnu muskulaturu i mišiće statičke vježbe za glutealnu muskulaturu i mišiće međicemeđice

vježbe za povećanje mobilnosti kičmenog stuba i vježbe za povećanje mobilnosti kičmenog stuba i kukovakukova

jačanje erektora kičmenog stubajačanje erektora kičmenog stuba vježbe za poboljšanje cirkulacijevježbe za poboljšanje cirkulacije jačanje pektoralne i abdominalne muskulaturejačanje pektoralne i abdominalne muskulature perinealna svjesnost – voljne i refleksne kontrakcijeperinealna svjesnost – voljne i refleksne kontrakcije vježbe relaksacije vježbe relaksacije vježbe disanja – najvažniji elemenat u obuci trudnicevježbe disanja – najvažniji elemenat u obuci trudnice vježbe za svodove stopalavježbe za svodove stopala

TEHNIKE DISANJATEHNIKE DISANJA U I fazi porođajaU I fazi porođaja ( dilatacija ) – po Dik Ridovoj ( dilatacija ) – po Dik Ridovoj

metodi:metodi: duboko, lagano, ravnomjerno duboko, lagano, ravnomjerno abdominalno disnajeabdominalno disnaje

između kontrakcija – između kontrakcija – ekspirij traje duplo dužeekspirij traje duplo duže od od inspirijainspirija

ubrzano i površno torakalno disanje ( ubrzano i površno torakalno disanje ( dahtanje dahtanje ) na ) na vrhuncu kontrakcija – ekspirij i inspirij traju istovrhuncu kontrakcija – ekspirij i inspirij traju isto

U II fazi porođajaU II fazi porođaja ( istiskanje ploda ) ( istiskanje ploda ) forsirano disanje – udisanje sa izdisanjem uz forsirano disanje – udisanje sa izdisanjem uz

napinajnje i istiskivanje – napinajnje i istiskivanje – trbušno disanje sa apneomtrbušno disanje sa apneom ubrzano i površno torakalno disanje ( ubrzano i površno torakalno disanje ( dahtanjedahtanje ) )

tokom kontrakcijatokom kontrakcija Prema novim stavovima – ne insistira se na tim Prema novim stavovima – ne insistira se na tim

tehnikamatehnikama Hiperventilacija – zamor, napetost rodilje Hiperventilacija – zamor, napetost rodilje

RELAKSACIJARELAKSACIJA antepartalno učenje – uči da štedi kiseonik antepartalno učenje – uči da štedi kiseonik

i energijui energiju Obuka ide u 2 pravcaObuka ide u 2 pravca:: Opšta – cijeli lokomotorni aparat relaksiraOpšta – cijeli lokomotorni aparat relaksira Parcijalna – da pojedine dijelove relaksira , Parcijalna – da pojedine dijelove relaksira ,

a druge kontrahuje ( vrši pokret)a druge kontrahuje ( vrši pokret) između kontrakcija – samomasaža kičme između kontrakcija – samomasaža kičme posebno važno uvježbati karlično dno posebno važno uvježbati karlično dno

– sfinkteri moraju ostati relaksirani za – sfinkteri moraju ostati relaksirani za vrijeme porodavrijeme poroda

CIRKULACIJACIRKULACIJA zastoj venske cirkulacije u DE, otocizastoj venske cirkulacije u DE, otoci poboljšati perifernu cirkulaciju – forsirane poboljšati perifernu cirkulaciju – forsirane

vježbe za stopalavježbe za stopala rješavanje blokade u predjelu abdomena rješavanje blokade u predjelu abdomena

– pražnjenje periferije – pražnjenje periferijeMASAŽA MASAŽA tokom porođaja – opuštanje, smanjenje tokom porođaja – opuštanje, smanjenje

bolovabolova abdominalna, lumbalna regija, vrat i ramena, abdominalna, lumbalna regija, vrat i ramena,

natkoljenicenatkoljenice perinealna masaža – posljednjih nedjelja perinealna masaža – posljednjih nedjelja

trudnoće 5 min 1 seansatrudnoće 5 min 1 seansa kombinovano sa vježbama relaksacije kombinovano sa vježbama relaksacije

perineumaperineuma

TENSTENS Akušerski uređaj za TENS ( „ Obstetric „ TENS unit )Akušerski uređaj za TENS ( „ Obstetric „ TENS unit ) Tens u salvama ( burst stimulation ) – tokom Tens u salvama ( burst stimulation ) – tokom

porođajaporođaja Fr. salvi 1 do 2 ( 1-5 ) HzFr. salvi 1 do 2 ( 1-5 ) Hz Fr. impulsa 50 do 100 Hz ( 100)Fr. impulsa 50 do 100 Hz ( 100) nizak intenzitet ( kratko trajanje / niska amplituda nizak intenzitet ( kratko trajanje / niska amplituda

imp. )imp. ) trajanje seanse 30 – 45 mintrajanje seanse 30 – 45 min Kratki intenzivni TENS ( brief intense )Kratki intenzivni TENS ( brief intense ) Fr. impulsa 200 Hz, trajanje impulsa 200 mikrosekFr. impulsa 200 Hz, trajanje impulsa 200 mikrosek intenzitet – subjektivno podešavanje ( ugodnost ), intenzitet – subjektivno podešavanje ( ugodnost ),

trajanje 15 mintrajanje 15 min Kombinacija tokom porođajaKombinacija tokom porođaja

FIZIČKA PRIPREMA IIFIZIČKA PRIPREMA II partalni tretmanpartalni tretman učenje ponašanja u porođaju, položajuučenje ponašanja u porođaju, položaju aktivno upravljanje porođajem prema aktivno upravljanje porođajem prema

subjektivnom osjećajusubjektivnom osjećaju učenje o aktu porođaja – učenje o aktu porođaja – korištenje sopstvenih korištenje sopstvenih

silasila pravilno disanjepravilno disanje, aktivnost dijafragme, , aktivnost dijafragme,

abdominalne musk.abdominalne musk.FIZIOTERAPIJSKI POSTUPCI TOKOM POROĐAJAFIZIOTERAPIJSKI POSTUPCI TOKOM POROĐAJA * Cilj * Cilj da olakšaju porođajda olakšaju porođaj da ublaže bol i strah porodiljeda ublaže bol i strah porodilje* * Trebaju bitiTrebaju biti neškodljivi za majku i plod neškodljivi za majku i plod da ne remete tok porođajada ne remete tok porođaja

FIZIOTERAPIJSKI POSTUPCI FIZIOTERAPIJSKI POSTUPCI U I FAZI POROĐAJAU I FAZI POROĐAJA Kod slabih porođajnih bolova ( slabe kontrakcije ) Kod slabih porođajnih bolova ( slabe kontrakcije )

=> postupci koji ih stimulišu: => postupci koji ih stimulišu: tople kupke, tuštople kupke, tuš blaga masaža vezivnog tkiva donjeg dijela trbuha blaga masaža vezivnog tkiva donjeg dijela trbuha

( refl. poboljšanje kontrakcija)( refl. poboljšanje kontrakcija) promjena položaja porodilje ( s boka na bok )promjena položaja porodilje ( s boka na bok ) kretanje porodilje ( dok je vodenjak čitav )kretanje porodilje ( dok je vodenjak čitav )FIZIOTERAPIJSKI POSTUPCI ZA UBLAŽAVANJE FIZIOTERAPIJSKI POSTUPCI ZA UBLAŽAVANJE BOLA TOKOM POROĐAJABOLA TOKOM POROĐAJA Toplota ( kupke, komprese, električno jastuče )Toplota ( kupke, komprese, električno jastuče ) Hladnoća ( kesa sa ledom )Hladnoća ( kesa sa ledom ) Masaža LS regijeMasaža LS regije Blaga masaža donjeg dijela trbuhaBlaga masaža donjeg dijela trbuha Pravilno disanjePravilno disanje

FIZIOTERAPIJA POSLIJE POROĐAJAFIZIOTERAPIJA POSLIJE POROĐAJA

Postpartalni tretmanPostpartalni tretman ( 6 – 8 nedjelja) ( 6 – 8 nedjelja) Pomoć u vraćanju genitalnih organa u Pomoć u vraćanju genitalnih organa u

prvobitno stanjeprvobitno stanje Prevencija descensusa uterusa i mjehuraPrevencija descensusa uterusa i mjehura Prevencija cirkulatornih komplikacijaPrevencija cirkulatornih komplikacija Prevencija postpartalne pneumonijePrevencija postpartalne pneumonije Uspostavljanje pune fizičke kondicije Uspostavljanje pune fizičke kondicije

ženežene

POSTNATALNA GIMNASTIKAPOSTNATALNA GIMNASTIKA U BOLNICIU BOLNICI

* * Počinje prvog dana nakon porođaja – vježbama disanja Počinje prvog dana nakon porođaja – vježbama disanja ( ekspiratorni tip ), aktivne vježbe za prste i stopala ( ekspiratorni tip ), aktivne vježbe za prste i stopala

* Drugog dana se uvodi intenzivnije abdominalno disanje* Drugog dana se uvodi intenzivnije abdominalno disanje

- kontraindikovane su vj. abdukcije DE u prvih 7 - kontraindikovane su vj. abdukcije DE u prvih 7 dana(epiz. )dana(epiz. )

* Trećeg dana dodaje se toniziranje abdominalne musk. uz * Trećeg dana dodaje se toniziranje abdominalne musk. uz mali obim pokreta – abdominalni mišići kao fiksatori 3 Xmali obim pokreta – abdominalni mišići kao fiksatori 3 X

* Četvrtog dana na raniji program se dodaju * Četvrtog dana na raniji program se dodaju – statičke kontrakcije mišića karličnog dna i gluteusa, – statičke kontrakcije mišića karličnog dna i gluteusa, sa što kraćim periodima relaksacije sa što kraćim periodima relaksacije – aktivna addukcija i vanjska rotacija uz otpor – aktivna addukcija i vanjska rotacija uz otpor – jačanje – jačanje abdominalne musk. uz progresivan otporabdominalne musk. uz progresivan otpor

POSTNATALNA GIMNASTIKAPOSTNATALNA GIMNASTIKA zdravstveni, funkcionalni i estetski zdravstveni, funkcionalni i estetski

razlozirazlozi Po izlasku iz bolnice 1 do 2 puta sedmično najmanje 3 do 6 Po izlasku iz bolnice 1 do 2 puta sedmično najmanje 3 do 6

mjeseci ili dužemjeseci ili duže Individualna ili grupnaIndividualna ili grupna Jačanje karličnog dna – dnevno u više navrataJačanje karličnog dna – dnevno u više navrata bolji efekat i potpunije kontrakcije uz vježbe gluteusa ili bolji efekat i potpunije kontrakcije uz vježbe gluteusa ili

vježbe addukcije natkoljenica uz otpor (manuelni, lopta ) vježbe addukcije natkoljenica uz otpor (manuelni, lopta )

Jačanje abdominalne musk. – početi najkasnije Jačanje abdominalne musk. – početi najkasnije unutar 7 dana – antigravitacijske vježbe – unutar 7 dana – antigravitacijske vježbe – odizanje trupa do 45 st – više statičke kontrakcije odizanje trupa do 45 st – više statičke kontrakcije => zadržavanje flektiranog položaja sve duže=> zadržavanje flektiranog položaja sve duže

Uspostaviti normalnu posturu – mobilizacija Uspostaviti normalnu posturu – mobilizacija kičme, istezanje musk.kičme, istezanje musk.

Aktivirati pektoralise – poboljšanje cirkulacije Aktivirati pektoralise – poboljšanje cirkulacije ( dojenje, mastitis )( dojenje, mastitis )

UPUTEUPUTE Ne vježbati 2 sata poslije jelaNe vježbati 2 sata poslije jela Vježbati 2 x dnevno po 30 minutaVježbati 2 x dnevno po 30 minuta Ne forsirati vježbe ako se ne osjeća dobroNe forsirati vježbe ako se ne osjeća dobro Ukoliko doji – uvijek poslije dojenjaUkoliko doji – uvijek poslije dojenja Na početku ponavljati vježbu 8 – 10 putaNa početku ponavljati vježbu 8 – 10 puta Svake dvije nedjelje povećavati broj Svake dvije nedjelje povećavati broj

ponavljanjaponavljanja U početku 2 serije ponavljanja, nakon 1 U početku 2 serije ponavljanja, nakon 1

mjesec 3 serije ponavljanjamjesec 3 serije ponavljanja Prije vježbi isprazniti mjehurPrije vježbi isprazniti mjehur Moguće provoditi i vježbe po programu za Moguće provoditi i vježbe po programu za

trudnice, obrnutim redom – po završetku trudnice, obrnutim redom – po završetku babinja vježbe iz III tromjesečja, potom iz babinja vježbe iz III tromjesečja, potom iz drugog i prvog tromjesečjadrugog i prvog tromjesečja

RANI POSTPOROĐAJNI PROBLEMIRANI POSTPOROĐAJNI PROBLEMI

Perinealna disfunkcija – perinealna bolPerinealna disfunkcija – perinealna bol * Terapija – tople kupke ili krioterapija, vježbe za karlično dno* Terapija – tople kupke ili krioterapija, vježbe za karlično dno Urinarna / fekalna inkontinencijaUrinarna / fekalna inkontinencija * Terapija – jačanje mišića karličnog dna ( Kegelove vježbe)* Terapija – jačanje mišića karličnog dna ( Kegelove vježbe) Dijastaza m. rectusa abdominisaDijastaza m. rectusa abdominisa * Terapija – jačanje trbušnih mišića * Terapija – jačanje trbušnih mišića Bol u leđimaBol u leđima KokcigodinijaKokcigodinija Bol u predjelu pubične simfizeBol u predjelu pubične simfize * Terapija – fizikalna: UZ, tople kupke, krioterapija * Terapija – fizikalna: UZ, tople kupke, krioterapija Kontraindikovane su vježbe abdukcije i jednostrane fleksije Kontraindikovane su vježbe abdukcije i jednostrane fleksije

natkoljenice u prvih sedam dana nakon poroda natkoljenice u prvih sedam dana nakon poroda ( epiziotomija )( epiziotomija )

Varikozne vene, venska tromboza, tromboflebitisi Varikozne vene, venska tromboza, tromboflebitisi (prevencija )(prevencija )

Psihološki problemiPsihološki problemi ( postnatalna depresija ) ( postnatalna depresija ) Problemi nakon carskog reza – zarastanje rane, kasne Problemi nakon carskog reza – zarastanje rane, kasne

uobičajeni postupciuobičajeni postupci

NAJČEŠĆI DUGOROČNI NAJČEŠĆI DUGOROČNI

POSTANATALNI PROBLEMIPOSTANATALNI PROBLEMI

Perinealni bolovi Perinealni bolovi Stres inkontinencijaStres inkontinencija Urogenitalni prolapsiUrogenitalni prolapsi Bol u leđimaBol u leđima Dijastaza m. rectusa abdominisaDijastaza m. rectusa abdominisa Dijastaza pubične simfizeDijastaza pubične simfize

CARSKI RECARSKI REZZ ( sectio cesarea – SC ) ( sectio cesarea – SC ) Operativno- abdominalni put dovršavanja porođaja – Operativno- abdominalni put dovršavanja porođaja –

kroz trbušnu stijenku i prednji zid uterusakroz trbušnu stijenku i prednji zid uterusa Incidencija – 5 do 25 %Incidencija – 5 do 25 % Danas se radi ekstraperitonealno ( peritonitis )Danas se radi ekstraperitonealno ( peritonitis ) Najčešće poprečni istmični ekstraperitonealni carski Najčešće poprečni istmični ekstraperitonealni carski

rezrez Glavne indikacijeGlavne indikacije :1. Placenta previja :1. Placenta previja 2. Sužena karlica2. Sužena karlica 3. Defleksija ploda sa leđima s 3. Defleksija ploda sa leđima s

prijedaprijeda Gestacijska dob kada se radi SC se sve više smanjuje Gestacijska dob kada se radi SC se sve više smanjuje

( donja granica je 26 nedjelja ) ( donja granica je 26 nedjelja ) Nus pojave : visoka smrtnost, zbog patoloških Nus pojave : visoka smrtnost, zbog patoloških

trudnoća i morbiditeta, nezrela djecatrudnoća i morbiditeta, nezrela djeca Fizioterapija = principi postoperativnog tretmana, Fizioterapija = principi postoperativnog tretmana,

individualnoindividualno