Upload
petula
View
336
Download
13
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Akut koroner sendromlar: ilk yaklaşım. Prof. Dr. Zeki Öngen İ. Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı. 65 yaşında, erkek. Sigara +. Hipertansiyon +. Diyabet +. Dislipidemi +. BKİ = 36, göbek çevresi 114 cm. Akut koroner sendromlar. Hergün karşılaşılabilecek bir olgu. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Akut koroner sendromlar:ilk yaklaşım
Prof. Dr. Zeki Öngenİ. Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Kardiyoloji Anabilim Dalı
65 yaşında, erkek
Sigara +
Hipertansiyon +
Diyabet +
Dislipidemi +
BKİ = 36, göbek çevresi 114 cm
Hergün karşılaşılabilecek bir olgu
Akut koroner sendromlar
Birden başlayan soluk darlığı
2.5 saat sonra acile gitmeye karar veriyor
Ventrikül fibrilasyonu: Tedavi (2000 yılı kılavuzu)Defibrilatör gelinceye kadar kardiyopulmoner resüsitasyon uygulayın
•A “airway”: Hava yolu açın.•B “breathing”: Pozitif basınçlı soluk verin.•C “circulation”: Göğüs duvarına baskı uygulayın
•D “Defibrilasyon.Sonuç alıncaya kadar önce 200J, sonra 200-300J, en sonunda 360J 3 kez
Şok sonrasında ritm nedirDüzelmiştir Asistol
Süregelen-tekrarlayan VT / VF
Trakeaya tüp, intravenöz kateter yerleştirin; ikincil ABCD çalışması
Akut koroner sendromlar
Ventrikül fibrilasyonu: Tedavi (2000 yılı kılavuzu)•Epinefrin: 1 mg İ.V hızla verin, her 3-5 dakikada tekrarlanır.•Vazopresin: 40 Ü İ.V tek doz, 1 kez.
Yeniden defibrile edin30 saniye içinde 1 kez 360J şok verin.
Antiaritmik ilaç düşünAmiodaron (IIb), lidokain, prokainamid (IIb, tekrarlayan VT/VF), magnezyum
(hipomagnezemi varsa), tomponlayıcı maddeler
Başarısız
Başarısız
Yeniden defibrile edin (360J)İlaç şok ilaç şok…...
Akut koroner sendromlar
İskemik ağrı
ST elevasyonsuz(Sürekli ST yükselmesi
olmayan)
ST elevasyonlu
Kararsız angina pektoris
Q dalgasızMİ
Q dalgalıMİ
AKUT KORONER SENDROMLAR
Akut koroner sendromlar
Göğüs ağrısı nedenleri
Kalp - damar sistemi.
•Miyokard infarktüsü
•Angina pektoris
•Miyokardit
•Perikardit
•Aort darlığı
•Aort disseksiyonu
•Hipertrofik kardiyomiyopati
Solunum sistemi.
•Plörit ya da pnömoni
•Trakeobronşit
•Pulmoner emboli
•Pulmoner hipertansiyon
•Pnomotoraks
•Tümör
Akut koroner sendromlar
Sindirim sistemi.
•Özöfajit
•Reflü
•Özöfagus spazmı
•Peptik ülser
•Pankreatit
•Safra koliği
•Kolesistit
İskelet-kas :
•Kosto kondrit
•Fibrozit
•Kosta kırığı
•Herpes
Psikiyatrik :
•Anksiyete
•Panik bozukluk
•Somatizasyon
Solunumsistemi
Sindirimsistemi
Psikiyatrikİskelet-kassistemi
Akut koroner sendrom
Akut koroner sendromPulmoner emboliAort diseksiyonu
Pnömotoraks
İzleme
İzleme
Ölüm
Göğüs ağrısı hangi durumda öncelik taşır?
Göğüs ağrısı
Circulation 2000;102:1193
Akut koroner sendrom düşündüren semptom
12 derivasyonlu
EKGFizik
muayeneAnamnez Kalp
markerleri
Akut koroner sendromlar
• Boyuna, omuzlara, sırta, kollara, çeneye yayılabilen retrosternal ağrı, baskı, dolgunluk
• Göğüste huzursuzlukla birlikte hazımsızlık, bulantı, kusma
İyi bir anamnez
Akut koroner sendromlar
Anamnez
Yayıldığı yerler
Hazımsızlık
Batıcı ağrı
Plöritik ağrı
Soluk darlığı
Eur Heart J 2002;23:1089-40
Akut koroner sendromlar
Akut koroner sendromlu olguların %40’tan fazlası atipik semptomlar ile başvurabilir.
KAH risk faktörleri
Anamnez
Am J Cardiol 2004;93:606-608
Akut miyokard infartüsü geçiren hastaları hastaneye getiren semptom
Göğüs ağrısı 54 69 <0.001
Solunum sistemi 20 16 0.012
Kadın % Erkek % p
Akut koroner sendromlar
TÜMAR çalışmasında ağrı dışı semptomlar
1427,8
12,416,7
11,816,7
0 10 20 30
Dispne
Senkop
Kusma
KadınErkek
Akut koroner sendromlar
Circulation 2000;102:1193
Akut koroner sendrom düşündüren semptom
12 derivasyonlu
EKGFizik
muayeneAnamnez Kalp
markerleri
Akut koroner sendromlar
İskemik tipte göğüs ağrılı hasta
12 derivasyonlu EKG kaydı
Akut koroner sendromlar
•Aspirin 160-325mg çiğnetilmeli• Serum markerleri için kan alınmalı•Fizik muayene
10 dakika
• Şok ya da akciğer ödemi bulguları.• Kalp hızı >100 vurum/dak.• Sistolik kan basıncı <100 mmHg• Önceden geçirilmiş Mİ, koroner arter “by-
pass” cerrahisi olması.
İyi bir fizik muayene
Akut koroner sendromlar
•Yüksek risk göstergeleri
•Acil koşullarda girişim yapılabilen merkeze gönderilmeli
İskemik tipte göğüs ağrılı hasta
12 derivasyonlu EKG kaydı
Akut koroner sendromlar
•Aspirin 160-325mg çiğnetilmeli• Serum markerleri için kan alınmalı•Fizik muayene
10 dakika
Normal12 saatEKG
Marker
Normal
İskemik ağrı
ST elevasyonsuz(Sürekli ST yükselmesi olmayan)
ST elevasyonlu
Kararsız angina pektoris
Q dalgasızMİ
Q dalgalıMİ
AKUT KORONER SENDROMLAR
Akut koroner sendromlar
Akut koroner sendromlar
Akut koroner sendromlar
Akut koroner sendromlar
İskemik ağrı
ST elevasyonsuz(Sürekli ST yükselmesi olmayan)
ST elevasyonlu
Kararsız angina pektoris
Q dalgasızMİ
Q dalgalıMİ
AKUT KORONER SENDROMLAR
Akut koroner sendromlar
Akut koroner sendromlar
Lümeni tam tıkamayan trombüs
+-
ST segment çökmesi
İskemik ağrı
ST elevasyonsuz(Sürekli ST yükselmesi olmayan)
ST elevasyonlu
Kararsız angina pektoris
Q dalgasızMİ
Q dalgalıMİ
AKUT KORONER SENDROMLAR
Akut koroner sendromlar
İskemik ağrı
ST elevasyonsuz(Sürekli ST yükselmesi olmayan)
ST elevasyonlu
Kararsız angina pektoris
Q dalgasızMİ
Q dalgalıMİ
AKUT KORONER SENDROMLAR
Akut koroner sendromlar
Lümeni tam tıkayan trombüs
-+
Akut koroner sendromlarST segment yükselmesi
İskemik ağrı
ST elevasyonsuz(Sürekli ST yükselmesi olmayan)
Kararsız angina pektoris
Q dalgasızMİ
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
ST elevasyonlu
Q dalgalıMİ
AMİ: Tanım
•Miyokrd markerlerinde (troponin, CK-MB) tipik yükselme ve inmeye aşağıdakilerden en az birinin eşlik etmesi:
»İskemik semptomlar.
»EKG’de patolojik Q dalgalarının oluşması.
»EKG’de ST segment değişiklikleri.
»Koroner arterlere yönelik girişim.
•AMİ’nin patolojik bulgularıEur Heart J 2000;21: 1502-1513.
Akut koroner sendromlar
• Kötüleşen angina pektoris: en az bir CCS sınıfı ilerlemesi ya da en az CCS III.
• Dinlenme anginası: > 20 dakika.• Yeni başlayan angina: İki aydan yeni ve
en az CCS III.• İnfarktüs sonrası angina: Akut
miyokard infarktüsünden sonraki 15 gün içinde angina.
Kararsız angina pektoris: tanımı
Akut koroner sendromlar
•CCS I: Aşırı siddetli eforda angina
•CCS II: Şiddetli olağan eforda angina
•CCS III: Hafif olağan eforda angina
•CCS IV: Dinlenme konumunda bile angina
İskemik ağrı
ST elevasyonsuz(Sürekli ST yükselmesi olmayan)
Kararsız angina pektoris
Q dalgasızMİ
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Miyokard markerlerinde artış
ST elevasyonlu
Q dalgalıMİ
CK-MB ve kalp troponinleri (cTn)
Kalp troponinleri
(cTn)↑
Antitrombotik tedavi
Reperfüzyon tedavisi
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Anti-iskemik tedavi:
Beta bloker, nitrat
Anti trombotik tedavi
AKS: kanıta dayalı yaklaşımKanıtlar ışığında ST yükselmesiz AKS tedavisi
ASA, klopidogrel, UF heparin / DMAH, beta bloker, nitrat
cTn (+), ST , TIMI RS 3, KY, tekrarlayan iskemi, revask.
öyküsü (+), DM, aritmi
Yüksek riskli
GP IIb/IIIa antg
Erken girişimli strateji
EKG (+), markerler , EF<%40, stres +
ASA, klopidogrel, beta bloker, ACE-İ, statin
Konservatif strateji
Düşük riskli
EKG (-), markerler (-), TIMI RS = 0-2
Repefüzyonu sağlama olanağı var mı?
Olanaklı
Trombolitik Mekanik revaskülarizasyon
ABD’de bile olguların ancak % 25’i
Akut koroner sendromlar
Acil’e gelişten sonraki en geç
30. dak damlamalı
Acil’e gelişten sonraki en geç
90. dak balon şişmeli
Koroner bakım ünitesi öncesi dönemde, koroner bakım ünitesi döneminde ve trombolitik tedaviden sonra AMİ’de
erken dönemde ölüm oranları (%).
0
5
10
15
20
25
30
KBÜ öncesi KBÜ Tromboliz
Akut koroner sendromlarZaman=kas
Akut koroner sendromlarSONUÇ
Akut koroner sendromlara yaklaşım Etkili, Yoğun ve İvedi olmalıdır.
Akut koroner sendromlara yaklaşım “EYİ” olmalıdır.
İskemik tipte göğüs ağrılı hasta
12 derivasyonlu EKG kaydı
ST yükselmesi ya da yeni LBBB
ST çökmesi ya daT dalgası tersleşmesi
Normal EKG
•Anti-iskemik tedavi•Reperfüzyon teda-visi adayı
Anti-iskemik tedavi Yakın gözlem
Akut koroner sendromlar
•Aspirin 160-325mg çiğnetilmeli• Serum markerleri için kan alınmalı•Fizik muayene
10 dakika
Akut koroner sendromlar
• Oksijen• Nitrogliserin• Aspirin• Yeterli analjezi
Akut koroner sendromlar
Hastane öncesi tedavi
Oksijen:• İlk 2 saat içinde komplikasyonu olmayan
bütün hastalar.• Akciğer ödemi bulunan hastalar.• Arter kanı oksijen satürasyonu <%90 ise.
Akut koroner sendromlar
Nitrogliserin (1):• Uzayan göğüs ağrısı ve ST yükselmesi var ise
dilaltı (SL) nitrogliserin. Beşer dakika ara ile 3 kez.
• SL nitrogliserine yanıt yoksa iskemi geri dönüşlü değildir. AMİ düşünülmelidir. Hipotansiyon, taşikardi ya da bradikardisi olmayan bütün hastalarda ilk 24-48 saatte.
Akut koroner sendromlar
Nitrogliserin (2):• Kullanılmaması gereken durumlar: Sistolik kan
basıncı < 90 mmHg, ya da kalp hızı < 60 vurum/dak.
• Dikkatli davranılması gereken durumlar: Sağ ventrikül infarktüsü eşlik ettiği zaman tehlikeli hemodinamik bozukluklar oluşabilir.
Akut koroner sendromlar
Aspirin:• Gerçek aspirin allerjisi bulunmadıkça bütün
hastalara 160-325 mg hemen verilmelidir.
Akut koroner sendromlar
Analjezi:• İntravenöz morfin ile yapılır. 2-4 mg İV; 5 dak bir
tekrarlanabilir.• Ağrı sempatik sinir sisteminde hiperaktivasyona
neden olur. Artmış sempatik tonus hem miyokard oksijen tüketimini arttırır hem de aritmi oluşturarak birden ölüme neden olur.
• Bu nedenle ağrının KBÜ’ye gitmeden önce giderilmesi gerekir.
Akut koroner sendromlar
Bu hastayı KBÜ’ye gönderir iken aritmi profilaksisi yapmak
gerekir mi?
• Hastane öncesi ölümlerin büyük çoğunluğu ventrikül fibrilasyonundan olduğuna göre akılcı olabilir.
• Çalışmalarda ventrikül fibrilasyonu sıklığını %33 azaltmasına karşın mortaliteyi arttırdığı gösterilmiş.
Akut koroner sendromlar
Uygulanmamalıdır
Aritmi profilaksisi
Akut koroner sendromlar
İskemik tipte göğüs ağrısı
12 derivasyonlu EKG kaydı
10 dakika içinde•Aspirin 160-325 mg•Markerler için kan
ST yükselmesiYeni LBBB
ST çökmesiT dalgası (-)
Normal EKG
Trobolitikkontrindike mi
30 dak içindetedavi
Antiiskemikantikoagülan
tedaviNormal
Evet
ST çökmesi
ST yükselmesi
12 saat
Hayır
Akut koroner sendromlar
Repefüzyonu sağlama olanağı var mı?
Olanaklı
Trombolitik Mekanik revaskülarizasyon
ABD’de bile olguların ancak % 25’i
Akut koroner sendromlar
İNDİKASYONLARI(1)KULLANILMASININ KESİN YARARLI OLDUĞU
DURUMLAR
1) En az iki ardışık derivasyonda 1 mm’den fazla ST yükselmesi olan 75 yaşın altındaki hastalarda ilk 12
saat içinde;
2) Sol dal bloku olan hastalarda akut miyokard infaktüsü düşündüren anamnez varlığında.
Akut koroner sendromlarTrombolitik tedavi
İNDİKASYONLARI(2)KULLANILMASININ YARARLI OLDUĞU DÜŞÜNÜLEN
DURUMLAR
• 75 yaş ve üzerindeki ST yükselmesiyle başvuran hastalar*
*Bu grupta trombolitik tedavi ile sağlanan mortalite azalması genç hastalara kıyasla daha azdır. 75 yaşın üzerinde trombolitik uygulanan 1000 hastanın 10’unun yaşamı kurtarılır.
Akut koroner sendromlarTrombolitik tedavi
İNDİKASYONLARI(3)KULLANILMASININ YARARLI OLDUĞU KUŞKULU
DURUMLAR
1) ST yükselmesi olan tedavi başlangıcına kadar olan sürenin 12 saati geçtiği durumlar;
Bu durumda trombolitik tedavi iskemik ağrının veya belirgin ST elevasyonunun devam ettiği hallerde düşünülmelidir.
2) Başvuru anında kan basıncının sistolik>180 mmHg ve/veya diyastolik >110 mmHg olduğu yüksek riskli
olgular.
Akut koroner sendromlarTrombolitik tedavi
İNDİKASYONLARI(4)KULLANILMAMASI GEREKEN DURUMLAR
1) ST yükselmesi olup tedavi başlangıcına kadar
geçen sürenin 24 saati geçtiği durumlar;
2) Sadece ST çökmesi olan olgularV1-V4 arası ST çökmesi olan hastalarda bu EKG değişikliğinin
sirkumfleks arter tıkanmasına bağlı posteriyor infarktüsün resiprok değişiklikleri olabileceği düşünülmelidir.
Akut koroner sendromlarTrombolitik tedavi
KONTRAİNDİKASYONLARI(1)MUTLAK KONTRAİNDİKASYONLAR
1) Herhangi bir zamanda geçirilmiş hemorajik inme veya son 1 yıl içinde geçirilmiş SVO
2) Bilinen intrakranyal neoplazi
3) Aktif iç kanama
4) Aort diseksiyonu kuşkusu
Akut koroner sendromlarTrombolitik tedavi
KONTRAİNDİKASYONLARI(2)GÖRELİ KONTRAİNDİKASYONLAR
1) Başvuru anında yüksek (>180/110 mmHg) ve kontrol edilemeyen kan basıncı
2) Mutlak kontraindikasyonlara girmeyen, geçirilmiş SVO veya intrakranyal patoloji hikayesi
3) 2-4 hafta içinde geçirilmiş travma (>10 dak. veya travmatik CPR dahil) veya majör cerrahi (<3 hafta)
4) Baskı uygulanamayan damar ponksiyonu
Akut koroner sendromlarTrombolitik tedavi
KONTRAİNDİKASYONLARI(3)GÖRELİ KONTRAİNDİKASYONLAR
5) İNR’yi 2-3 arasında tutacak antikoagulan tedavi kullanımı veya bilinen kanama diyatezi
6) 2-4 hafta içinde geçirilmiş iç kanama 7) Aktif peptik ülser 8) Gebelik 9) Kronik ağır hipertansiyon hikayesi 10) SKZ/Anistreplaz için 5 gün ile 2 yıl içinde
uygulanmış olması
Akut koroner sendromlarTrombolitik tedavi
TROMBOLİTİK TEDAVİYE ELVERİŞLİ HASTALARIN BELİRLENMESİNDE KULLANILACAK ÇİZELGE
EVET HAYIRSüregelen göğüs ağrısı(20 dak- 12 saat) �Bilinç açık �Yaş >35 (>40 kadın) �İnme ya da TİA öyküsü �Bilinen kanama bozukluğu �Son 2 haftada aktif iç kanama �Son 2 haftada geçirilmiş cerrahi veya �Bir başka hastalığın terminal dönemi �Sarılık, hepatit, böbrek yetersizliği �Önceden antikoagulan kullanımı �Kan basıncı
Akut koroner sendromlar
mmHg
Bu konuda yapılan çalışmalar:
• FTT
• TIMI-II
• GREAT (n=311)
• EMIP (5469) Randomize
• MITI (360)
AMİ’de hastane öncesi trombolitik tedavi
Akut koroner sendromlar
GREAT 5. Yıl sonuçları:
• Trombolitik tedavinin 1 saat geciktirilmesi gelecek 5 yılda 43/1000 ek ölüm (p<0.012).
• Trombolitik tedavide 30 dakikalık gecikme ortalama yaşam beklentisini yaklaşık 1 yıl kısaltır.
• Resusitasyonun hastane dışında uygulanması ile 10-30/1000 yaşam kurtulur.
JACC 1997; 30: 1181-6
AMİ’de hastane öncesi trombolitik tedavi
Akut koroner sendromlar
• Meta analizlerde mortalitede %17’lik azalma.• En belirgin yarar 60-90 dak. içinde uygulanan
hastalarda. • Ek donanım - yetkin personel gerektireceğinden
maliyeti artırır.• Koroner bakım birimine ulaşması 90 dak.
aşacak yüksek riskli hastalarda uygulanabilir.
AMİ’de hastane öncesi trombolitik tedavi
Akut koroner sendromlar
Akut koroner sendromlarda hasta izleme akım çizelgesi
Tekrarlayan iskemi ve/ya da ST segment değişikliği ya da derin ters T dalgaları ya da kalp markerlerinin pozitif olması
-Aspirin -Beta bloker -Nitratlar-Antitrombin tedavi -GP IIb/IIIa inhibitörü -Ritm, iskemi izlemesi
Hasta stabilize oldu•Tekrarlayan semptomlar / iskemi•Kalp yetersizliği•Ciddi aritmi
Acil anjiyografi
Sol ventrikül fonksiyonu
EF<0.40 EF0.40
Stres testi
Düşük riskli
Tıpsal tedavi
Yüksek riskli
Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı
Prof. Dr. Zeki Öngenİ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Kardiyoloji Anabilim Dalı
Göğüs ağrısı ile ne sıklıkta karşılaşıyoruz?
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
İngiltere’de 8000 erkek hasta
%38
Çağrı merkezlerine yapılan tüm başvuruların
%25
Göteburg’da acil cerrahi dışındaki başvuruların
%20
İ.Ü CerrahpaşaTFAcilbirim’e tüm başvurularınakut koroner send. oranı
%5
Eur Heart J 2002;23:1153-76
Farklı ortamlarda göğüs ağrısının nedenlerine göre dağılımı
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
Kalp 20 60 69 45
İskelet-kas 43 6 5 14
Solunum 4 4 4 5
Sindirim 5 6 3 6
Psikiyatrik 11 5 5 8
Öbür 16 19 18 26
Pratis
yen
Çağrı
merke
zi
Ambulan
s
Acil
Eur Heart J 2002;23:1153-76
%
Göğüs nasıl değerlendirmeli?
•Hastanın özellikleri.
•Ağrının niteliği.
•Eşlik eden semptomlar.
•Fizik muayene bulguları.
•Basit laboratuar incelemeleri
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
Solunum sistemi: Plevra ağrıları
Tutulan alanı yansıtır
Yereldir ve solunum ile
ilişkilidir
İrritasyon sürdükçe
vardır
Soluk almakla
artar
•Dispne
•Öksürük
•Ateş
•Matite
•Raller
•Tuber sufl
•Plevra frotmanı
Yerleşimi Niteliği Süresi
Azaltan- artıran
faktörler
Eşlik eden bulgu ve belirtiler
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
Solunum sistemi: Pulmoner emboli
Retrosternal ya da akciğer infarktüsünün yerleştiği alanın üzerinde
Plöritiktir ya da angina pektorise benzer
Birden başlar ve dakikalar sürer. Genellikle 1 saatten kısadır.
Soluk almakla artarabilir
•Dispne
•Taşikardi
•Taşipne
•Hipotansiyon
•Sağ kalp yetersizliği
•Ral, frotman
•Hemoptizi
Yerleşimi Niteliği Süresi
Azaltan- artıran
faktörler
Eşlik eden bulgu ve belirtiler
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
Solunum sistemi: Pnömotoraks
Hemitoraks Plöritik Birden başlar Eforla ilişkili olabilir
•Dispne
•Travma
•Solunum seslerinde azalma
Yerleşimi Niteliği Süresi
Azaltan- artıran
faktörler
Eşlik eden bulgu ve belirtiler
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
Kalp-damar sistemi: Aort disseksiyonu
Göğüs ön duvarı, sırta yayılabilir
Yırtıcı, batıcı,
parçalayıcı
Birden başalar
hiçbir ağrı kesici
teadaviye yanıt vermez
•Hipertansiyon
•Marfan sendromu
•Aort yetersizliği üfürümü
•Nabız farklılığı
•Kan basıncı farklılığı
•Nörolojik bulgu
Yerleşimi Niteliği Süresi
Azaltan- artıran
faktörler
Eşlik eden bulgu ve belirtiler
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
Kalp-damar sistemi: Perikardit ağrısı
Sternum üzerinden ya
da kalp tepesinden
başlar, boyuna, sol
omuza yayılır,
anginadan daha
sınırlıdır.
Keskin, bıçak batar
gibi.
Birkaç saatten
birkaç güne kadar.
Azalıp artabilir.
Soluk almakla, sırt üstü yatmakla artar. Dik oturmak,
öne eğilmekle
azalır
•Perikard frotmanı
Yerleşimi Niteliği Süresi
Azaltan- artıran
faktörler
Eşlik eden bulgu ve belirtiler
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
Kalp-damar sistemi: Miyokard iskemisine bağlı ağrı
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
O2 sunumu
O2 istemi
Tipik iskemik ağrı
Kararlı angina pektoris
Kararsız angina pektoris
Akut miyokard infarktüsü
AKUT KORONER SENDROM
Kalp-damar sistemi: Angina pektoris
Retrosternal, kollara, boyuna, çeneye,
epigastriyuma sırta
yayılabilir.
Ağırlık, basınç, sıkışma, yanma, ezilme,
hazımsızlık
10 saniye ile 10 dakika
Egzersiz, soğuk hava, emosyonel
stres uyarır.
Dinlenme ve
nitratlarla geçer.
Ağrı sırasında
•S4
•Üfürüm
Yerleşimi Niteliği Süresi
Azaltan- artıran
faktörler
Eşlik eden bulgu ve belirtiler
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
JACC 1999;33:2092-197
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
Kalp-damar sistemi: Angina pektorisin klinik sınıflaması
Anamnezden altta yatan hastalığın koroner arter hastalığı olma olasılığı kestirilebilir.
1- Tipik angina pektoris.
2- Atipik angina pektoris.
3- Angina dışı göğüs ağrısı.
JACC 1999;33:2092-197
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
Kalp-damar sistemi: Angina pektoris
1- Ağrı retrosternal mi yerleşiyor?
2- Egzersiz ya da emosyonel stres ile mi geliyor?
3- Dinlenmekle ya da dil altı nitrat ile geçiyor mu?
3 Evet
Tipik angina pektoris
2 Evet
Atipik angina pektoris
1 Evet
Angina dışı göğüs ağrısı
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
Kalp-damar sistemi: Angina pektoris
Klinik sınıflamaya göre koroner arter hastalığı olasılığı
•Klinik sınıfa
•Yaşa
•Cinsiyete
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıKlinik sınıflamaya göre koroner arter hastalığı olasılığı
30-39 4 2 34 12 76 26
40-49 12 3 51 22 87 55
50-59 20 7 65 31 93 73
60-69 27 14 72 51 94 86
Yaş Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Erkek
Kadın
Angina dışı göğüs ağrısı
Atipik angina pektoris
Tipik angina pektoris
%
Kalp-damar sistemi: Miyokard iskemisine bağlı ağrı
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
O2 sunumu
O2 istemi
Tipik iskemik ağrı
Kararlı angina pektoris
Kararsız angina pektoris
Akut miyokard infarktüsü
AKUT KORONER SENDROM
• Kötüleşen angina pektoris: en az bir CCS sınıfı ilerlemesi ya da en az CCS III.
• Dinlenme anginası: > 20 dakika.• Yeni başlayan angina: İki aydan yeni ve
en az CCS III.• İnfarktüs sonrası angina: Akut
miyokard infarktüsünden sonraki 15 gün içinde angina.
Kararsız angina pektoris: tanımı
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı
•CCS I: Aşırı siddetli eforda angina
•CCS II: Şiddetli olağan eforda angina
•CCS III: Hafif olağan eforda angina
•CCS IV: Dinlenme konumunda bile angina
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıKalp-damar sistemi: Akut miyokard infarktüsü
Retrosternal, angina
pektorisin yayıldığı yerlere yayılır.
Ağırlık, basınç, sıkışma, yanma, ezilme,
huzursuzluk
Birden başlar, 30 dakikadan uzun sürer
Dinlenmeye ya da
nitratlara yanıt
vermez.
•Dispne
•Halsizlik
•Terleme
•Bulantı, kusma
•Senkop
Yerleşimi Niteliği Süresi
Azaltan- artıran
faktörler
Eşlik eden bulgu ve belirtiler
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıBaşvuru sırasında tipik semptom olmayan hangi hastada akut koroner
sendromdan kuşkulanılmalı (kadınlar için daha çok dikkat)?
• Göğüste huzursuzlukla birlikte hazımsızlık, bulantı, kusma
• Geçmeyen soluk darlığı• Aşırı halsızlık, başdönmesi, bilinç yitmesi,
terleme
İskemik ağrı eşdegeri bulgular
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıBaşvuru sırasında tipik semptom olmayan hangi hastada akut koroner
sendromdan kuşkulanılmalı (kadınlar için daha çok dikkat)?
Atipik semptom
Yüksek risk
•Yaş
•Hipertansiyon
•Hiperkolesterolemi
•Aile öyküsü
•Sigara
Tıpsal öykü
•İskemik kalp hastalığı
•Karotis hastalığı
•Periferik arter hastalığı
•Karın aortu anevrizması
•Diyabet
Hemodinami-ritm
•Hipotansiyon
•Taşikardi
•Bradikardi
•Konjesyon bulguları
•S3, yeni üfürüm duyulması
Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıSONUÇ: Acil birimde göğüs ağrılı hastaya yaklaşım. Bir akım çizelgesi önerisi
Göğüs ağrısı
Tipik iskemik ağrı mı?
Akut koroner sendrom mu?
EVET
Angina eşdeğeri mi?
HAYIR
Kararsız angina pektoris
Akut miyokard infarktüsü
EVET
Kararlı angina pektoris
İZLE
YATIR
İZLE
HAYIR
EVET
HAYIR
HAYIR
Yüksek risk +
Öykü +
Ritm-hemodinami +
EVET
OLGU 3:•72 yaşında kadın, hafif olağan efordan sonra retrosternal göğüs ağrısı, ağrının 15. d’de acil birime varıyor ve kapıda bilincini yitiriyor
Sinüs ritmine döndürüldükten sonra KBÜ alınıyor
İskemik ağrı
ST elevasyonsuz(Sürekli ST yükselmesi olmayan)
Kararsız angina pektoris
Q dalgasızMİ
AKUT KORONER SENDROMLAR
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Miyokard markerlerinde artış
ST elevasyonlu
Q dalgalıMİ
Major koroner olay: %5-40
AKS’li her hastanın erken dönem riski eşit
mi?
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
ACC / AHA Guidelines for the Management of Patients With Unstable Angina and Non-ST-segment Elevation
Myocardial Infarction
ESC: Management of acute coronary syndromes: Acute coronary syndromes without persistent ST elevation
AKS ve ST yükselmesiz Mİ’de TIMI Risk Puanlaması
Tek değişken ile
Yedi farklı değişkenin etkileşimi ile
AKS ve ST yükselmesiz Mİ’de risk düzeyi belirlenmesi
AKS ve ST yükselmesiz Mİ’de TIMI Risk Puanlaması
Yaş 65 0 1
3 koroner arter hastalığı risk faktörü 0 1
Koroner arter stenozu %50 0 1
Başvuru EKG’sinde ST segment sapması 0 1
Son 24 saatte 2 angina 0 1
Son 7 günde aspirin kullanılması 0 1
Serum kalp markerlerinde yükselme 0 1
VarYok
Antmann et al. JAMA 2000; 284: 835-842
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
05
1015202530354045
0-1 puan 2 puan 3 puan 4 puan 5 puan 6-7 puan
AKS ve ST yükselmesiz Mİ’de TIMI Risk Puanlaması
Ma j
or o
lay
g örü
lme
sık l
ığı (
%)
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Düşük Orta, yüksek
AKS’da antitrombotik
tedavi seçenekleri
nelerdir?
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Eski cephanelik•Unfraksiyone heparin•Kumadin
•Aspirin•Dipiridamol•Tiklopidin
•Streptokinaz•t-PA•APSAC
Yeni cephanelik•DMAH heparin•Trombin inhibitörleri
•Clopidogrel•GPIIb/IIIa antagonisti
•r-PA•TNK•n-PA
Antitrombotik
Antiagregan
Trombolitik
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
AHA / ACC kılavuzları 2002: ST yükselmesiz AKS
ASA, klopidogrel, UF heparin / DMAH, beta bloker, nitrat
Düşük riskli
EKG (-), Markerler (-) TIMI RS 0-2
Konservatif strateji
cTn (+), ST , TIMI RS 3, KY, tekrarlayan iskemi,
revask. öyküsü (+)
Yüksek riskli
GP IIb/IIIa antg
İnvasif strateji
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
ESC kılavuzları 2002: ST yükselmesiz AKS
ASA, klopidogrel, DMAH, beta bloker, nitrat
Düşük riskli
cTn: 6-12 saat
EKG (-) ya da T , Markerler
(-)
Konservatif strateji
cTn (+), ST , KY, tekrarlayan iskemi,
diyabet, aritmi
Yüksek riskli
GP IIb/IIIa antg
İnvasif strateji
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
AKS’da düşük molekül ağırlıklı
heparinler, standart heparin
kadar etkili ve güvenli mi?
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Standart heparinHeparin+aspirin Aspirin
daha iyi daha iyi
Theroux , 1988
RISC grubu 1990
Cohen, 1990
Cohen, 1994Holdright, 1994
-0.2 -0.1 1 0.1 0.2
Gurfinkel, 1995
Genel değerlendirme
RR=0.67
JAMA 1996; 276: 811-815.
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
AKS: kanıta dayalı yaklaşımST yükselmesiz AKS’de DMAH-standart heparin karşılaştırması
FRIC Dalteparin
FRAXIS Nadroparin
ESSENCE Enoxaparin
TIMI 11B Enoxaparin
1JAMA 2003; 289:331-342
DMAH iyi StandartHeparin iyi
AKS’da antitrombosit tedavide ne
değişti?
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Koroner arter hastalıklarında antitrombosit tedavi işe yarıyor mu?
Antitrombosit iyi Antitrombosit kötü
Eski Mİ
Akut Mİ
Kararsız angina
Kararlı angina
1Antitrombotik Çalişmacılar İşbirliği Grubu BMJ 2002; 324: 71-86.
AKS
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Koroner arter hastalıklarında hangi antitrombosit tedavi işe yarıyor?
Öbürantitrombosit iyi Aspirin iyi
Dipiridamol
Tiklopidin
Klopidogrel
1 BMJ 2002; 324: 71-86.
ASA+dipiridamol
ASA+öbürantitrombosit iyi Aspirin iyi
ASA+tiklopidinASA+İ.V GP IIb/IIIa
antagonistleri
TOPLAM RR azalması %15
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Aspirin + İ.V GPIIb/IIIa
antagonistleri hangi
durumlarda işe yarıyor?
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Perkütan girişim uygulanan olgularda GP IIb/IIIa antagonistlerinin ölüm ve Mİ üzerine 30 günlük etkisi
EPIC 2.099 9.6% 6.6%
IMPACT II 4.010 8.5 7.0
EPILOG 2.792 9.1 4.0
CAPTURE 1265 9.0 4.8
RESTORE 2.141 6.3 5.1
EPISTENT 2.399 10.2 5.2
ESPRIT 2.064 10.2 6.3
Toplam 16.770 8.8 5.6
0 0.5 1 1.5 2
IIb/IIIa daha iyi plasebo daha iyi
p<0.00000001
Plasebo 2b/3a N
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Perkütan girişim uygulanmayan olgularda GP IIa/IIIb antagonistlerinin ölüm ve Mİ üzerine 30 günlük etkisi
GP IIb/IIIa antgdaha iyi Plasebo daha iyi
PRISM
PRISIM-Plus
PURSUIT
PARAGON-B
1
GUSTO-IV
TOPLAM RR azalması %9
Lancet 2002; 389:189-98.Troponin + RR azalması %15
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
GP IIa/IIIb antagonistlerinin kılavuzlardaki yeri
AHA / ACC kılavuzları 2002
Sınıf I:Perkütan koroner girişim(PKG) planlananlar.
Sınıf IIa:PKG planlanmayan yüksek riskli hastalarda tirofiban ya da eptifibatid.
Sınıf IIb:PKG planlanmayan yüksek riski olmayan hastalarda tirofiban ya da eptifibatid.
Sınıf III:PKG planlanmayan olgularda absiksimab kullunılmamalı.
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
AKS tedavisinde Aspirin +
klopidogrel birlikteliği işe yarıyor mu?
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Aspirin + klopidogrel birlikteliğinin etkili ve güvenli olduğuna ilişkin bulgular.
CAPRIE1 çalışması: Klopidogrel en az aspirin kadar etkili.
Stent 2,3 çalışmaları: Klopidogrel + aspirin etkili ve güvenli.
1Lancet 1996; 348:1329-39. 2Circulation 2000; 101:590-3. 3Circulation 2000;102:624-9.
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
CURE çalışması• 12562 kararsız angina pektoris ya da Q dalgasız akut
miyokard infarktüsü olgusu.• 28 merkez, 3-12 ay izleme.• Standart tedaviye (aspirin) plasebo ya da 300mg+75mg
clopidogrel ekleniyor.• Birincil son nokta: Ölüm, miyokard infarktüsü, inme.• İkinci birincil son nokta: Birincil son noktalar + refrakter
iskemi.• İkincil son noktalar: ağır iskemi, kalp yetersizliği,
revaskülarizasyon.
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
5,4 5,16,2 5,7
1,4 1,2
11,59,3
18,816,5
0
5
10
15
20
KV ölüm Mİ İnme Birincil SN 2. BirincilSN
Plasebo Clopidogrel
*
*
*p=0,001
RR= 0,92 RR= 0,77
RR= 0,85
RR= 0,80
RR= 0,86
NEJM 2001;345:495. SN: son nokta
Klopidogrelin birincil son nokta üzerine etkileri
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
0
5
10
15
20
25
Refrakteriskemi
Ağır iskemi Kalp yetersizliğ Girişim
Plasebo Klopidogrel
Gör
ülm
e or
anı %
p = 0,028p =0,003p = 0,007
p = 0,03
Klopidogrelin ikincil son noktalar üzerine etkileri
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Klinik özellikler
Tümü
Tanı
Kalp markeri
ST >1.0 mm
Diyabet
Geçirilmiş Mİ
Q ’suz MI
Kararsuz angina
ÖbürYok
VarYok
Var
Yok
Var
Yok
Var
0.6 0.8 1.0 1.2
Klopidogrel iyi Plasebo iyi
Klopidogrelin hangi hasta gruplarında etkili
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Aspirin + klopidogrel
birlikteliğinden yararlanmak için
ödenen klinik bedel ne?
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
3,7
2,72,2
1,8 1,50,9
2,82,2
5,9
2,5
0
1
2
3
4
5
6
Majorkanama
Yaşamıtehdit
Öbür > 2 Ü kan Minor
Klopidogrel Plasebo
p>0,05
*
* Gastrointestinal, arter ponksiyon yerinde
CURE çalışmasında kanama oranları
%
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
4,45,3
9,6
6,3
0
2
4
6
8
10
Klop (-) > 5 gün 5 gün içinde
Klopidogrel Plasebo
p=0,06
CURE çalışmasında KABG giden olgularda büyük kanama oranları
%
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Klopidogrel de, GP antagonistleri gibi
sadece yüksek riskli hastalarda
mı etkili ?CURE çalışmasının TIMI risk derecelendirmesine göre değerlendirilmesi
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Klopidogrelin farklı risk düzeylerindeki etkileri
Circulation 2002;106:1622-1626
5.7
11.4
20.7
4.1
9.8
15.9
0
5
10
15
20
25
Düşük risk Orta risk Yüksek risk
MI,
inm
e or
vas
küle
r öl
üm (%
)
Plasebo
Klopidogrel
p = 0.03
p = 0.02
p = 0.003
n = 3,276
n = 7,297
n = 1,989
ARR* 1.6 1.6 4.8 RRR† 29% 15% 27%
*Absolut risk azalması †Relativ risk azalması
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
ST yükselmesiz AKS’de, tıpsal
tedavide elde edilen başarı, girişimli
tedavide de elde edildi mi?
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Edildi ise“herkese erken girişim” mi yoksa “seçici
erken girişim” mi?
Erken girişimin eski ve yeni yüzü
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
TIMI IIIB
VANQWISH
Eski yüz
RITA-3
FRISC II
TACTICS TIMI 18
Yeni yüz
VANQWISHTIMI IIIB
TIMI IIIB† ve VANQWISH † † sonuçları
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Tutucu %18.1 %12.2 %3.3 %18.5
Girişimci %16.2 %10.8 %7.7 %24.0
Erken
p>0.05
Geç*
p>0.05
Geç
p=0.05
Erken
p=0.004*Egzersiz testi dışında
† Circulation 1994;89:1545-56. † † NEJM 1998;338:1785-92.
Yeni yüz: FRISCII †, TACTICS TIMI-18 † †, RITA-3 † † †
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Tutucu %42.2 %19.4 %14.5
Girişimci %13.3 %15.9 %9.6
FRISC II TACTICS
† Lancet 1999;354:708-15. † † NEJM 2001;344:1879-87. † † † Lancet 2002;360:743-51. *Lancet 2002;360:738-39.
RITA-3
6 ay - 1 yıl birincil son nokta görülme sıklığı*
Birincil son nokta: ölüm, Mİ, angina ya da yeni girişim için hastaneye baş vurma
ST yükselmesiz AKS’de
“herkese erken girişim” mi
yoksa “seçici erken girişim”
mi?
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
AKS: kanıta dayalı yaklaşımErken girişimli tedavi yöntemi her hastada etkili mi?
FRISC II
TACTICS
RITA-3
ST çökmesi +
Troponin +
Erkek
Troponin +
TIMI 3
Erkek
3,9 2,2
3,5 2,3
3,9 4,6
Tutucu Girişim
Ölüm
ST yükselmesiz AKS’de girişim
ne zaman yapılmalı?
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
AKS: kanıta dayalı yaklaşımErken girişimli tedavi ne zaman yapılmalı?
FRISC II
TACTICS
RITA-3
10 gün içinde
4-48 saat (22 s)
72 saat (48 s)
AKS: kanıta dayalı yaklaşımBu konuda yeni bulgu: ISAAR-COOL*
ST yükselmesiz AKS:
cTn + ve / ya da ST
Yoğun antitrombotik tedavi 72-120 saat
Yoğun antitrombotik tedavi < 6 saat
Girişim Girişim
Ölüm + Mİ
%11,6
Ölüm + Mİ
%5,9p=0,04
*AHA Kasım 2002, Şikago.
AKS: kanıta dayalı yaklaşımKanıtlar ışığında ST yükselmesiz AKS tedavisi
ASA, klopidogrel, UF heparin / DMAH, beta bloker, nitrat
cTn (+), ST , TIMI RS 3, KY, tekrarlayan iskemi, revask.
öyküsü (+), DM, aritmi
Yüksek riskli
GP IIb/IIIa antg
Erken girişimli strateji
EKG (+), markerler , EF<%40, stres +
ASA, klopidogrel, beta bloker, ACE-İ, statin
Konservatif strateji
Düşük riskli
EKG (-), markerler (-), TIMI RS = 0-2
Koroner anjiyografi: ~ 4200 hasta
AKS: kanıta dayalı yaklaşımSONUÇ
ST yükselmesiz AKS, Etkili, Yoğun ve İvedi tedavi edilmelidir.
ST yükselmesiz AKS, “EYİ” tedavi edilmelidir.
Akut Koroner Sendromlara Akut Koroner Sendromlara GirişGiriş
Prof.Prof. Dr.Dr. ZekiÖngenZekiÖngen
GP IIb/IIIa reseptörü Fibrinojen
Endotel
Trombositler ve trombosit agregasyonu
GP Ib reseptörü
Fizyopatoloji: Hasarlı endotel-trombosit ilişkisi
Salgılama
ADP, TxA2
Fosfolipid
Pıhtılaşma kaskadı
Pıhtılaşma kaskadıİntrensek yol Ekstrensek yol
XII XIIaKininojenPrekallikrein
XI XIa
X
IXa
Xa
Xa
XVIIIaVIII
Protrombın TROMBİNVa
V
Damar yaralanması
Doku faktörü + VIIa
IX IX
İskemik ağrı
ST elevasyonsuz(Sürekli ST yükselmesi olmayan)
Kararsız angina pektoris
Q dalgasızMİ
AKUT KORONER SENDROMLAR
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Miyokard markerlerinde artış
ST elevasyonlu
Q dalgalıMİ
Circulation 2000;102:1193
Akut koroner sendrom düşündüren semptom
12 derivasyonlu
EKGFizik
muayeneAnamnez Kalp
markerleri
Akut koroner sendromlar
• Boyuna, omuzlara, sırta, kollara, çeneye yayılabilen retrosternal ağrı, baskı, dolgunluk
• Göğüste huzursuzlukla birlikte hazımsızlık, bulantı, kusma
• Geçmeyen soluk darlığı• Aşırı halsızlık, başdönmesi, bilinç yitmesi
İyi bir anamnez
Akut koroner sendromlar
Uzayan iskemik ağrı ya da eşdegeri bulgular
Akut koroner sendromlu olguların %40’tan fazlası atipik semptomlar ile başvurabilir.
Yayıldığı yerler
Hazımsızlık
Batıcı ağrı
Plöritik ağrı
Soluk darlığı
Akut koroner sendromların tanıtıcı semptomu angina pektoris yerleşimi ve yayılımı gösteren tipik ağrıdır.
• Şok ya da akciğer ödemi bulguları.• Kalp hızı >100 vurum/dak.• Sistolik kan basıncı <100 mmHg• Önceden geçirilmiş Mİ, koroner arter “by-
pass” cerrahisi olması.
İyi bir fizik muayene
Akut koroner sendromlar
•Yüksek risk göstergeleri
•Acil koşullarda girişim yapılabilen merkeze gönderilmeli
AMİ: Tanım
•Miyokrd markerlerinde (troponin, CK-MB) tipik yükselme ve inmeye aşağıdakilerden en az birinin eşlik etmesi:
»İskemik semptomlar.
»EKG’de patolojik Q dalgalarının oluşması.
»EKG’de ST segment değişiklikleri.
»Koroner arterlere yönelik girişim.
•AMİ’nin patolojik bulgularıEur Heart J 2000;21: 1502-1513.
Akut koroner sendromlar
• Kötüleşen angina pektoris: en az bir CCS sınıfı ilerlemesi ya da en az CCS III.
• Dinlenme anginası: > 20 dakika.• Yeni başlayan angina: İki aydan yeni ve
en az CCS III.• İnfarktüs sonrası angina: Akut
miyokard infarktüsünden sonraki 15 gün içinde angina.
Kararsız angina pektoris: tanımı
Akut koroner sendromlar
•CCS I: Aşırı siddetli eforda angina
•CCS II: Şiddetli olağan eforda angina
•CCS III: Hafif olağan eforda angina
•CCS IV: Dinlenme konumunda bile angina
İskemik tipte göğüs ağrılı hasta
12 derivasyonlu EKG kaydı
Akut koroner sendromlar
•Aspirin 160-325mg çiğnetilmeli• Serum markerleri için kan alınmalı•Fizik muayene
10 dakika
İskemik ağrı
ST elevasyonsuz(Sürekli ST yükselmesi olmayan)
Kararsız angina pektoris
Q dalgasızMİ
AKS: kanıta dayalı yaklaşım
Miyokard markerlerinde artış
ST elevasyonlu
Q dalgalıMİ
CK-MB ve kalp troponinleri (cTn)
Kalp troponinleri
(cTn)↑
Akut koroner sendromların tanı ve tedavisi:
Güncel bir yaklaşım
Prof. Dr. Zeki Öngenİ. Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Kardiyoloji Anabilim Dalı