ALBANSKO SRPSKI REČNIK

ALBANSKI REČNIK

FJALORI

ALBANSKO-SRPSKI SRPSKO-ALBANSKI

PRIREDIO Enes Tuna i saradnici

JACEH Beograd

20

SKRAĆENICE / SHKURTIMET

Abl. - Ablativ - rrjedhore adj. - adjektiv - mbiemёr adv. - adverb - ndjfolje Ak. - Akuzativ - kallёzore anat. - anatomija - anatomi arh. - arhitektura - arkitekturё astr. - astronomija - astronomi biol. - biologija - biologji bot. - botanika - botanikё conj. - veznik - lidhёz dial. - dijaletkizam - dialektizёm D. - Dativ - dhanore ek. - ekonomija - ekonomi f. - im.žens.roda - em fem.sh pl. - plural,mn shumёs fig. - figurativno - figurativisht fil. - filozofija - filozofi fiz. - fizila - fizikё G. - Genitiv - gjinore m. - imen.muš.r - emёr mash mat. - matematika - matematikё med. - medicina - medicinё mit. - mitologija - mitologji muz. - muzika - muzikё n. - srednji rod - emёr asnja. pron. - zamenica - pёremer v. - glagol - folje veter. - veterinarstvo - veterinari voj. - vojnički - ushtarak Vok. - Vokativ - thirrore zoo. - zoologija - zoologji prif. - sveštenički - prfitar kish. - crkveno - kishorё crkv. - crkveno - kishorё geol. - geologija - gjeologji geograf. - geografija - gjeografi hem. - hemija - kimi jur. - pravo - drejtёsi

ALBANSKO – SRPSKI REČNIK

A

a thua? ad. zar — a thua jo? zar ne? — a thua nuk e keni ditur? zar ne znate? a, upitna rečca: li, da li, je li, zar; a vjen dhe ti me ne? — dolaziš li i ti sa nama? a eshte gati? je li gotovo, da li je gotovo? a? — a, zar? a conj. ili: sot a neser — danas ili sutra. abaci -a f. opatija manastir, samostan. abanoz-i, m. bot. (Diospvrus ebenum) abonos, ebanovina. abat -i m, igumen m, i pari i kuvendit (ortodoks) iguman abateshё -a f, igumene f. eprore f. igumanija abat-i, m. opat, iguman, duhovnik. abazhur-i, m. abažur, šešir na lampi, šenjilo, zaklonjača. abdes-i, m. abdest, ritualno umivanje pre molitve (kod muslimana). abdikim-i, m. abdikacija, davanje ostavke na položaj ili zvanje, akt .kojim se neko odriče nekog višeg položaja, naročito prestola. abdikoj, v. abdikovati, abdicirati, odreći se nekog višeg položaja, naročito prestola; fig. odreći se nečega ili na nešto. abëcë -ja. alfabet, abeceda, azbuka abe-ja, /. avetinja, avet, priviđenje, sablast. abetare -rja f. bukvar m. abisinas-i, m. Abisinac, Etiopljanin. Abisini-a, /. Abisinija, Etiopija. abnise -t, /. pl. poljoprivredni alat, alatke. abnormal-e, adj. abnormal/-an, -na, -no, nenor-mal -an, -na, -no, protuprirod/-an, -na, -no, čud/-an, -na, -no, neobič/-an, -na, -no. abonent m. pretplatnik m. abonim-i, m. pretplata, pretplaćivanje. abonoj, v. pretplatiti, pretplaćivati; abonohem në shtyp — pretplaćujem se na štampu. abonuar (i, e), adj. pretplaćen, -a, -o. abort -i, m. abortus, pobačaj, pometnuće, prekidanje trudnoće. abortoj v. Pobaciti, abortim pobačaj m. abrash -e, adj. abraš, pegav, -a, -o; kalë abrash — lisast konj. abrogim -i, m. abrogacija, uništenje, ukidanje, opozivanje nekog zakons-kog propisa novim zakonskim pro-pisom. abshisë f. gjeom. apscisa abshisë -sja, f. georn- apscisa, jedna od dve koordinate. absolut -e, adj. apsolut/-an, -na, -no, -neograničen, -a, -o, bezuslov/-an, -na, -no, bezuvjet/-an, -na, -no; shumicë absolute — aposlutna

(opšta) većina; liria absolute e shtypit — potpuna sloboda štampe. absolutisht, adv. apsolutno, neogra-ničeno, bez-uslovnd, bezuvjetno; potpuno, uopšte. absolutizëm -zmi, m. apsolutizam, neograničena samodržavna vlast; samodržavije, samovlašće, neograni-čena vladavina jednog

čoveka, vladara. absorboj, v. apsorbirati, apsorbovati, upijati, usisavati. abstenim -i, m. apstinencija, uzdr-žavanje od glasanja, izbegavanje građanskih dužnosti; odustajanje; odricanje (od uzimanja alkohola i

dr.). abstenuar (i,e), adj. uzdržan, -a, -o. abstrakt -e, adj. apstrakt/-an, -na, -no, misaon, -a, -o, mislen, -a, -o, pojmov-an, -na, -no; gram. emër abstrakt — apstraktna (misaona)

imenica; mat. numer abstrakt—apstraktan broj. absurd -e, adj. apsurd/-an, -na, -no, besmislen, -a, -o, nesklap -an, -na, -no, nemoguć, -a, -e, absurdisht -i, m. apsurdnost, besmis-lenost, glupost. absurditet m. (gjë pa kuptim), besmis-lica f. abuzim -i, m. pronevera, zloupotreba, vid. i shpërdorim. acar adj. ošt/-ar, -ra, -ro; mot acar — oštra klima, prohladno vreme; grub, -a, -o; bist/-ar, -ra, -ro: ujë acar — bistra voda, čista voda; adv.

me foli acar —oštro mije govorio (-la), grubo mi je govorio (-la); e kam punën acar — u škripcu sam. acari -a, f. hladnoća, zima, mraz, ciča; i foli me acari — oštro (grubo) mu (joj) je govorio (-la); fig. acari në veshje — preterana pedant-,

nost u odevanju. acarim -i, m. zaoštravanje, pritisak, prinuda; pogoršanje (vremena); po-goršanje odnosa; pogoršanje rane. acaroj, v. zaoštriti, zaoštravati: i acaruan fjalët —. zaoštriše reci, uputiše jedan drugom grube reci; mos ma prek plagën, se ma acaron

— ne diraj mi ranu jer ćeš mi je ozlediti (izazvati bol); acaroj telat e violinës — stežem (zategnuti) žice na violini; u acarua moti — pogoršalo se vreme, pokvarilo se, zahladilo se vreme; i acarohem (kujt) — pretim (kome) recima.

adaptim m. adaptacija, adaptiranje adaptoj v. podesiti, prilagoditi adash m. imenjak, adaš adekuat -e, adj. adekvat/-an, -na, -no, jednak, -a, -o, isti, -a, -o, izjednačen, -a, -o, primer/ -an, -na, -no, odgo-varajući, -a, -e. aderent m. pristaša, pristalica aderim -i, m. priključenje, pripajanje (nekoj grupi ili organizaciji); pri-vrženost; med. priraš-ćivanje, sraš-ćivanje (rane). adet -i, m. adet, običaj, tradicija; vid. i doke. adhurim -i, m. obožavanje, ushićenost, zanesenost. adhuroj, v. obožavati, ushititi se, diviti se, pokloniti se (mekom božanstvu); poštovati obožavati (koga). adhurues m. obožavalac, poštovalac administrate -a, /. administracija, uprava, upravna vlast; upravljanje, rukovođenje. administratë f. uprava f. ― adminI-stratë e lëvizjes uprava pogona ― administratë e shtetit državna uprava administrativ adj. administrativan —pushteti administrativ administra-tivna vlast — e drejta administrative administrativno pravo administrativ, -e a. upravni — këshilli adminstrative upravni odbor (preduzeća) administrator -i, m. administrator, upra-vitelj, upravni činovnik. administrim -i, m. administriranje, upravljanje. administroj, v. administrirati, upravljati, vršiti javne poslove upravljanja. admiral -i, m. admiral (najviši čin u ratnoj mornarici). admiroj, v. čuditi, diviti; admirohem — diviti se. admirues -i, m. obožavatelj, obožavalac, poklonik. admirueshem (i) -shme (e), adj. div/-an, na, -no, dostojan divljenja. adoptim -i, m. adopcija, posvojenje, posinjenje, uzimanje tuđeg deteta pod svoje. adoptiv -e, adj. posvojen, -a, -o, posinjen, -a,- o. adoptoj, v. adoptirati, posvojiti, posiniti, po-kćeriti, uzimati tuđeg deteta pod svoje. adoptuar (i,e), adj. posvojen,-a, -o, posinjen, -a, -o. adresar m. adresar, imenik adresë -a, /. adresa, odredište, mesto prebivališta.— adresa në letër adresa na pismu adresoj tr. adresovati, nasloviti, staviti adresu adriatik - e a. jadranski — bregu i Adri-atikut Jadranska obala Adriatik -u m. Jadran m. deti Adriatik — Jadransko more. adulteri f. preljuba f. aerodinamik -e, adj. aerodinamič -an,-an,-no. aerodinamike -a, /. aerodinamika, nau-ka o gibanju plinova. aerodrom m. aerodrom m, uzletište, pista f. aeronautik -e, adj. aeronautski, -a, -o, aeronautički, -a,-o. aeronautike -a, /. aeronautika, vazduho-plovstvo, zrakoplovstvo; nauka o kretanju po zraku aparatima težim od vazduha.

aeroplan m. avion -- udhëtoj me aeroplan putujem avionom, aeroplan (reaktiv) m.mlaznjak aeroplanisht adj. avionski, aeroplanski aeroport -i, m. aerodrom, zračna luka, zračna baza. aerostat -i, m. aerostat, zračni balon; med. aparat, sprava za lečenje inhalacijom. aerostatike -a, /. aerostatika, nauka o ravnoteži gasova. af iks -i, m. gram. af iks, dometak, govorni dodatak. afarist -i, m. afarist(a), špekulant; poslovni partner. afat -i m. rok, termin — me afat prej u roku od — zgjatja e afatit produženje roka afatëshkurtë a. kratkoročan afatgjatë a. dugoročan — hua afatgjatë dugoročan zajam — kambial afatgjatë (politikë) dugoročna menica (politika) afër adv. blizu, skoro -- mos më rri afër nemoj mi sedeti blizu, (ngjat), prp. blizu, pored, kraj — krejtsisht afër sasvim blizu — sa më

afër që është e mundur što bliže moguće, afër, adv. blizu; oko, otprilike, skoro; ai rri afër meje — on sedi blizu mene; kaluan afër tri vite — prošlo je skoro tri godine; ka afër një ore rrugë — ima oko (otprilike) sat hoda.

Afërdite -a, /. astr. Zvezda Danica. afëri -a, /. rođaštvo, srodstvo; hem. afinitet, sila kojom se spajaju hemijski elementi. aferm (i) — me (e), adj. bli/-zak, -ska, -sko; kushëri i

afërm — blizak rođak; fshat i afërm blisko selo; në të ardhmën e afërme — u bliskoj budućnosti. afër mendsh, adv. verovatno, razumljivo; kjo është afër mendsh —to je razumljivo, shvatljivo. afersi -a, /. blizina; bliskost; në afërsi të qytetit — u blizini grada.

afërist -i, m. aferaš, zaverenik. afetar -e, adj. vid. pafe (i,e). afërm ( i, e ) adj. bližnji, srodnik — dashuri ndaj të afërmëve ljubav prema bližnjima, afërme a. obližnji afërsi -a f. blizina afërsina-t, /. pl. blizina, okolina, pe-riferija, afërsisht, adv. približno, blizu. afërsisht ad. otprilike Afganistan -i, m. Avganistan. afganistanas -e, adj. avganistanski, -a, -o. afganistanas -i, m. Avganistanac. afganistanase -sja /. Avganistanka. afinitet -i, m. hem. afinitet; srodstvo; sličnost; sila kojom se spajaju hemijski elementi. afion -i, m. afion, opijum, dremak. afirmativ a. potvrdan, afirmativan afirmim -i, m. afirmacija, tvrdnja, tvrđenje, ješnost; priznanje, uva-ženost. afirmohem — afirmirati se,učvrstiti se, biti priznat, biti uvažen. afirmoj, (pohoj) tr. potvrditi, afirmisati -- afirmohem afirmisati se, iskazati se afirmoj, v. afirmirati; afirmuar (i,e), adj. učvršćen, -a, -o, priznat, -a, -ouvažen, -a,-o, poštovan, -a,-o. afishe/-shja, /. proglas, objava, letak. afishim -i, m. oglašavanje, objavljivanje, isticanje proglasa, letka. afishoj tr. afiširati, plakatirati afishoj, v. oglasiti, objaviti, isticati pro-glas, letak. aforizëm/-zmi, m. aforizam, mudra izreka. afrazi ad. izbliza, izbliže, približno, blizu. afrikan -e, adj. afrički, -a,-o, afrikanski, -a, -o. afrikan -i, m. Afrikanac. afrikane/-nja, /. Afrikanka. Afrike -a, /. Afrika. afrim m. približavanje, zbližavanje afrim m. zbliženje, zbližavanje afro, adv. približno, odoka , skoro, gotovo, otprilike: afro dhjetë vite — oko (skoro) deset godina; ka afro dy kilogram — ima oko dva

koligrama. afrohem v. prići, prilaziti - lëvizjes pokretu -- punës poslu — shkoj më afër priđi bliže afrohem v. pristupati, pristupiti -- afrohem zgjidhjes rešavanju -- bëhem anëtar i një shoqërie, hyj, regjistrohem në një shoqëri

pristupiti društvu afroj duke shtyrë tr. doturati, doturiti, dogurati — afroj duke rrokullisur dokotrljati afroj, v. približiti, primaknuti: afroje më afër — primakni ga (je) bliže; afroi dita — približio se kraju dan, dan je na izmaku; afrohemi në

mendime — podudaramo se u mišljenjima, imamo bliske poglede o jednom pitanju; mos m'u afro — ne približavaj mi se; këto dy ngjyra afrohën — ove dve boje se podudaraju (slažu se, liče jedna drugoj).

afruar (i, e), adj. zbližen, -a, -o, približen, -a, -o, primaknut, -a, -o, srdač/ -an, -na, -no, drag, -a, -o, bli/-zak,-ska,-sko. afrueshem (i) -shme (e), adj. zbližen, -a, -o; drag, -a, -o, srdač/ -an, -na, -no, prijateljski, ra, -o. afsh-i, m. toplota, topao vazduh, zapadna, para; miris: afshi i hudhrës — miris belog luka (jak miris); strast, pasija: ai e pi duhanin me

afsh — on strašno puši, puši sa velikom strašću, pasijom: foli me afsh — govorio (-la) je sa pasijom (pasionirano). afshmëri -a f. strastvenost afte (i, e), adj. sposob/ -an, -na, -no: ai është njeri i aftë — on je sposoban čovek (podrazu-meva i fizičku i umnu sposobnost), aftë i (e),

i zoti, - e zonja a. sposoban, podoban aftësi -a f. sposobnost, obdarenost aftësoj v. osposobiti ag -u, m. osvit, svitanje: agu i dritës — osvit dana, zora; agu i syrit — zenica oka. aga -i, m. aga, gospodin. ageshë -a, aginica, gospođa. agim -i m zora f, svitanje — para agimit pred zoru agjenci f. agencija — agjencioni turis-tik turistička agencjja agjent -i, m. agent, službenik poslovnice ili predstavništva nekog preduzeća ili ustanove, predstavnik; agent, špijun, saradnik neke

obaveš-tajne službe; tajni policajac, pripadnik obaveš-tajne službe. agjenturë -a, /.agentura, špijunaža. agjerim -i m, pl. -e; agjinim m, ngjinese f, casni ili veliki ~ kreshimet e mёdha ( e Kёrshёn-dellave, e Pashkёve) post kre-shmoj

(v), kreshmё (n) post kod hrišćana agjёroj (v), agjёrim (n) ramazanski post (kod muslimana) agjërim -i, m. post: agjërimi i pashkëve — us-krišnji post (veliki post). ; agjeroj, v. postiti (postim) agjërues a. posni agjinim m. post agjinues a. posni — ditë agjerimi posni dan — ushqim agjinues posno jelo agjitacion -i, ć. agitacija, usmena i pismena delatnost u cilju delovanja na mase raspros-tranjivanjem određenih ideja i parola kojima se

želi pri-dobijanje i vaspitavanje, sredstvo političke borbe klasa i partija agjitator -i m. agitator agjitoj adj. agitovati agjitoj v. uzburkati, agitovati agom -a, /. agonija, izdisaj. agon v. svanuti, svanjivati — të aguarit svanjuje, svitati — fillon të agojë, sviće: agoi drita — svanula je zora. agrar -e, adj. agrarni, -a, -o: reforma agrare— agrarna reforma, agrar -i, m. agrarac, poljoprivrednik, agrar-e a. ratarski agresion, m. agresija, napad, nasrtaj; oružani napad. agresor -i, m. agresor, napadač. agrikulturë f. poljoprivreda f.

agroteknik -e adj. agrotehnički -a, -o. agroteknika f. agrotehnika agrutne -t, /. pl. bot. agrumi, skupno ime za limune i naranče. agulice/-cja, /. bot, (Primula grandiflora) jaglac, jagorčika. aguridhe/-đhja, /. bot. nezrelo, nedozre-lo grožđe. agushi -a f. omara, omorina, zagušlji-vost, zaparina, vrućina, agushtë (i, e), adj. zagušljiv, -a, -o: tym i agushtë — zagušljiv dim. agzot -i, m. vid. barot. ah -u, m. bot. (Fagus) bukva. ah! excl. ah! --- ah i mjeri unë! a, jadan ja! aheng -u, m. veselje uz muziku i pesmu; muzika. ahisfatë -a, /. bukovik, bukova šuma; bukovina (drvo), dru ahu bukovo drvo ahmarrës -e, adj. osvetnički, -a, -o. osvetnik, osvetoljubiv ahmarrje -ja f. odmazda ahmarrje/-rrja, /. osveta. ahmerrem v. osvetiti se ahnanak -u, m. almanah, kalendar, godišnjak. aht-i, m. uzdah; kletva, prokletstvo. ahur -i, m. ahar, konjušnica, staja, štala. ai (ata) pron. onaj — ai i njëjti onaj isti — ai i cili onaj koji, ai, pron. on (treće lice jednine muškog roda): ai është njeri i shkolluar — on

je školovan čovek; (pl. ata — oni); pokazna zamenica muškog roda jednine: ai njeri — taj, onaj čovek; kush është ai që po këndon?— ko je taj što peva?

ai, ajo pron. ta — ajo grua ta žena ai, ajo pron. taj, ta, to — filani e fisteku taj i taj — mu ai taj isti ai, ajo, ai pron. on, ona, ono — ai vetë sam ajër /-ajri, m. vazduh, zrak, uzduh; ajri i freskët — svež vazduh; ajër i ndytë — zagađen vazduh.— e hedh në ajër baciti u vazduh —

fortesa në ajër kule u vazduhu ajër -ajri m. zrak, vazduh m. ajkë -a, /. kajmak, skorup, krem m.,pavlaka, kora; fig. elita, prvaci, izabrani ljudi. ajo, pron. ona (treće lice jednine ženskog roda): ajo e di mirë gjuhën — ona dobro zna jezik; pokazna za-menica ženskog roda jednine:

ajo grua vjen shpeshherë — ta žena često dolazi. ajodhime -a, /. svetilište, svetište (u pravoslavnoj crkvi). ajra (i) -me (e), adj. vid. enjtur (i, e). ajrim -i, m, provetravanje: ajrimi i dhomës — provetravanje sobe. ajroj, v. provetriti, provetravati. ajror, -e a. vazdušni — bazë ajrore vazdušna baza — alarm ajror vazdušna uzbuna — fuqitë luftarake ajrore vazdušne borbene

snage — vijë ajrore vazdušna linija — ura ajrore vazdušni most —sulmi ajror vazdušni napad — torpilë aeroplani vazdušni torpedo — blokimi ajror vazdušno zaprečavanje — e drejta ajrore vazdušno pravo

ajros v. vetriti ajrosem, v. izvetriti se ajrosje f. zračenje n., vetrenje, pro-vetravanje akacje/-cja, /. bot. (Robina pseudocacia) bagrem — mjaltë akacje bagremov med akademi f. akademija — akademia ushtarake vojna akademija — aka-demia e arteve umetnička akademija — akademia bregdetare

pomorska akademija — akademia tregëtare trgovačka akademija — akademia solemne svečana akademija akademik -e, adj. akademski, -a, -o; — shkallë universitare akademski stepen, viti akademik — akademska godina, nastavna godina

na aka-demiji; bisedime akademike — akademski razgovori, teoretski razgo-vori; mbremje akademike — akadem-sko veče (posvećeno uspomeni na neki događaj ili neku ličnost).

akademik -u, m. akademik, član akademije. akademikisht, adv. akademski, na akademski način. akademist -i, m akademac, učenik akademije, pitomac. akatist -i m akatist akcent -i m. adv. naglas gram. na-glasak, prizvuk m. akcept -i, m. akcept, potpisana izjava o obavezi plaćanja menice. akecili/-la, pron. neki, -a, -o, nekoji, -a, -o, nekakav/-kva, -kvo. aklamacion -i, m. aklamacija, javno glasanje dizanjem ruke. aklimatese -a, /. aklimatizacija, prila-gođavanje živih bića novim, prven-stveno klimatskim uslovima. aklimatizim -i, m. aklimatizacija, akli-matiziranje, navikavanje, privikavanje (novim klimatskim uslovima). aklimatizoj, v. aklimatizirati; aklimati-zohem — aklimatizirati se, navikavati se, privikavati se (novim klimatskim uslovima). aklimatizuar (i; e), adj: aklimatiziran, -a, -o, naviknut, -a, -o, priviknut, -a, -o, (novim klimatskim uslovima). akllaç -i, m. santa (led). akllai -a, /. oklagija, valjar, valjak za testo. akoma, adv. još; s'ka ardhur akoma — još nije došao. akoma, ende ad. još — ende baras još jednako — akoma asgjë još ništa — a ka ende ndonjë ëmbëlsirë ima li još koji kolač? — tani

akoma sad još — ende duhet të shiqohet treba još videti akomodim -i, m. fiz. akomodacija, udešavanje, podešavanje: akomodi-mi i syrit — podešavanje očnog sočiva na razne daljine

viđenja. akomodoj v. podesiti, prilagoditi akord -i, m. muz. akord prijatno sazvučje tri tona ili više tonova; ek. ugovor, pogodba, poravnanje; sla-ganje, sloga, saglasnost. . akord m. muz. akord — të punosh me marrëveshje raditi u akordu — pune me marrëveshje, punë me akord rad u akordu akordim -i, m. muz. štimovanje, usklađivanje (muzičkog instrumenta); davanje, odobravanje, dozvoljavanje. akordoj, v. muz. štimovati, uskladiti, podešavati (muzički instrument); da-vati, odobriti, odobravati, dozvoliti, dozvoljavati. akorduar (i, e), adj. muz. štimovan, -a, -o, usklađen, -a, -o, podešen, -a, -o; odobren, -a, -o, dozvoljen, -a, -o. akreditira -i, m. punomoćje, overenje, davanje punomoćja diplomatskom predstavniku u stranoj državi. akreditoj tr. akreditirati akreditoj, v. akreditirati, ovlastiti, opuno-moćiti (diplomatskog predstavnika). akredituar (i, e), adj. akreditiran, -a, -o, opunomoćen, -a, -o. akrep -i*, m. zool. (Euscirpius flavi-caudis) škorpija, štipavac, špurak. akrep -i2, m. skazaljka na satu i drugim spravama u vidu sata. akrep, gjilpërë -a, f. kazaljka akrobacion -i, m. akrobacija, veština akrobate; fig. vratolomija, opasan poduhvat, izvođenje veštih smicalica. akrobat -i, m. akrobat, artist u cirkusu, pelivan. akrobatik -e, adj. akrobatski, -a, -o. akromatik -e, adj. fiz. ahromatič/ -an, -na, -no. akropol -i, m. akropola, visoka tvrđava u starim grčkim gradovima; gradska tvrđava. aksident -i m. nezgoda f. aksident -i, m. akcident, nezgoda, udes, nesreća. aksidentalisht, adv. slučajno, neo-čekivano. aksiome -a, /. aksiom, sama sobom uvi-dljiva naučna istina, očevidna ist-ina. aksion m. akcija, dejstvo f. shoqëri aksionare akcionarskog društva — në aksion u akciji — i gatshëm për aksion spreman za akciju aksionist -i, m. akcionar, deoničar, vlasnik akcije (ima pravo na jedan deo iz godišnjeg dohotka preduzeća u kapitalističkim zemljama).

akt m. čin, delo; postupak, radnja — akti gjyqësor sudska akta -- hartoj një akt sastavim jedan akt -- pjesë teatrale në tri akte pozorišni komad u tri čina -- akt i femrës ženski akt

akt-akuzë -a, /. jur. optužnica. aktiv a. aktivan—popullësi aktive, popullatë aktive aktivno stanovništvo aktiv -e, adj. aktiv/-an, -na, -no, rad/-an, -na, -no, delat/-an, -na, -no; živah/ -an, -na, -no; ek. bilanc aktiv — aktivan bilans; vaj. oficer

aktiv — aktivan oficir; gram. folje aktive — aktivan glagol. aktiv-i, TO. aktiv, skupina najdelatnijih članova neke organizacije; aktivi i rinise—omladinski aktiv. aktivisht, adv. aktivno, radno, živahno, de'.ot-vorno. aktivist -i, m. aktivist(a), radni član neke zajednice, član aktiva. aktivist m. aktivist aktivitet -i, m. aktivitet, aktivnost, delotvor-nost. aktivitet m. veprimtari f. delatnost f. — veprimtari pune poslovna delatnost — fushë veprimtarie polje delatnosti. — përsos një punë

të madhe razviti veliku delatnost aktivizim -i, m. aktivizacija, aktiviziranje, pokretanje. aktivizoj, v. aktivirati, pokretati, pokre-nuti; aktivizohem — pokrenuti se, aktivirati se. aktivizuar (i, e), adj. aktiviran, -a, -o. pokrenut, -a, -o. aktor -i m. glumac m. — aktori i filmit filmski glumac aktore -rja f. glumica f. aktorit i (e) a. glumački aktual -e, adj. aktue!/-an, -na, -no, sadašnji, -a, -e, savremen, -a, -o, današnji, -a, -e, nov,-a, -o. aktualitet m. aktuelnost f, sadašnjost aktualizoj tr. aktuelizirati --- të aktualizohët gjendja aktualizirati stanje akuarel -i, m. akvarel, slika izrađ na vodenim bojama. akuizitor m. akviziter, komisionar --- akuizitor për shpallje akviziter za oglase akull -i, m. led. akull m. poledica f. akullim -i m. leđenje n. akullnajë -a f. glečer m. akullnajë -a f. ledenjak m. akullnajor -e, adj. lednički,-a,-o, glacijalni, -a,-o. akulloj, v. zalediti; akullohet — zaleđuje se. akullore/-rja, /. sladoled. akullt (i, e), akulli a. leden — oqeani i ngrirë ledeno more akullthyes -i, m. ledolomač. akumetër/-tri, m. med. akumetar, sprava za merenje stepena jačine čula sluha. akumulator -i, m. fiz. akumulator, bate-rija. akumulim -i, m. akumulacija, nagomi-lanje, nakupljanje. akumulim m. akumulacija f, kapitalist -- kapitalistička -- socialist socijalistička -- grumbullimi i kapitalit -- akumulacija kapitala akumullues adj. akumulacioni, liqen akumullues -- akumulaciono jezero akumuloj, v. akumulirati, nagomilati, nakupiti. akumuluar (i, e), adj. akumuliran, -a, -o, nagomilan, -a, -o, nakupljen, -a, -o. akustik -e, adj. akustič/-an, -na, -no, zvuč/-an, -na, -no. akustike -a, f. akustika, nauka o zvukovima. akuzativ -i, m. gram. akuzativ, četvrti padež. akuze -a, f. tužba, optuženje, op-tuživanje: jur. optužnica. akuzoj, /. optužiti, optuživati; okriviti (koga). akuzuar (i, e), adj. optužen, -a, -o. alabaster/-tri, m. min. alabastar, vrsta tvrdog gipsa. alarm -i, m. alarm, uzbuna. alarmant -e, adj. alarmant/-an, -na, -no, uzbudljiv, -a, -o. alarmim -i, m. alarmiranje, uzbuđivanje, prenošenje uzbudljivih vesti. alarmoj, v. alarmirati, uzbuniti; alarmohem — uzbuniti se. alarmuar (i, e), adj. alarmiran, -a, -o. uzbunjen, -a, -o, upaničen, -a, -o. alarmues -i, m. alarmist(a), paničar. alarmues-e, ad. alarmni,-a,-o. panič/-an,-na,-no. alatnet adv. ogromno; strašno lepo; ala-met djalë — strašno dobar mladić. album i, m. album, sveska sa foto-grafijama. albuminë -a, f. albumin. belančevina. ale f. aleja, drvored aleancë -a, f. aleansa, savez država, sporazum država; savez. aleat -e a. aleatski, savezni aleat -i, m. aleat, saveznik. alegori -a. f. lit. alegorija. alegorik -e, adj. alegorič/-an, -na, -no, alegorijski, -a, -o. alergji -a f. alergija, osetljivost organi-zma prema zaraznoj tvari koja je već jednom bila u njemu; fig. povećana osetljivost. alergjik -e, adj. alergič/-an. -na, -no, osetljtv> -a, -o; fig. osetljiv -a, -o, nepodnošljiv-a. -o-netrpeljiv-a, -o. alfabet -i m. abeceda — sipas alfabetit po abecedi alfabet -i, m. alfabet, abeceda, azbuka. alfabet m. alfabet alfabet m. azbuka, alfabet alfabeti glagolitik glagoljica f. alfabeti latin f. latinica alfabetik -e adj. abecedni alfabetik adj. alfabetski alfabetik adj. azbučni, alfabetski — vargu alfabetik azbučni red — listë alfabetike azbučni spisak alfo -ja, f. muz. alt, duboki ženski glas. alge -a, f. bot. alga, jednoćelijska biljka. algjeber/-bra, f. algebra, deo matema-tike koji proučava operacije s opštim brojevima (slovima). algjebrik -e, adj. algebarski, -a, -o. algjebrist -i, m. algebrist(a), stručnjak u algebri. Algjeri -a, f. Alžir. algjerian -e, adj. alžirski, -a, -o. algjerian -i, m. Alžirac. algjeriane/-nja, f. Alžirka. alibi, part. jur. alibi, dokaz, stvarna neprisutnost neke osobe na nekom mestu. aligator -i, m. zool. aligator, vrsta krokodila. alimentacion m. alimentacija f, izdrža-vanje alimeter/-tri, m. visinometar. alivan f. nesvest — bie të fikët u nesvesti alivan inv. nesvestan alivan m. prenemaganje n.

alivan, part. i ra alivan — pade u ne-svest. alivanosem, v. onesvestiti se, pasti u nesvest. alivanosur (i, e), adj. onesvešćen, -a, -o. aliver -i, m. mrežasti želudac preživara. alkaik -e, adj. lit. alhajski, -a, -o, strofa alkaike — alhajska strofa, alkejska strofa. alkal -i, m. hem. alkal, so koja se dobiva iz pepela morskih biljaka; potaša. alkaloid -i, m. hem. alkaloidi. alkimi -a, f. alhemija, alkemija. alkimist -i, m. alhemist, alkemist, al-hemičar. alkometër/-tri, m. alkoholometar, sprava za merenje količine alkohola u žestokim pićima. alkool -i, m. alkohol, opojno piće, žestoko piće. alkool m. alkohol alkoolik m. alkoholičar alkoolik adj. alkoholan, alkoholičan -- pije alkoolike alkoholno piće alkoolizëm/-zmi, m. alkoholizam. all -e, adj. jasnocrven, -a, -o, rumen, a-, -o, ružičast, -a, -o, grimiz/-an, -na, -no; bojë alle — jasnocrvena boja, izraženo crvena. allafranga, adv. alafranga, po zapadno-evropskoj modi, najzapadnoevropski način; vishet allafranga — oblači se alafranga, po

zapadnoevropskoj modi. allatkë -a f. lepeza allaturka, adv. alaturka, na turski način, na orijentalni način; rrobe allaturka — orijentalno, tursko odelo. allaxha -ja, f. aladža, pamučna šarena tkanina. ali ci -a, /. gips, sadra, alčija. allçi -a f. gips m., sadra f allçie a. gipsan — fashë, lidhe me gips gipsani zavoj allti -a, vid. revole. alpake -a, /. zool. alpaka, vrsta peru-anske lame; hem. galvanski posreb-rena slitina, novo srebro. alpin a. planinarski alpin -e, adj. alpski, -a, -p; klimë alpine — alpska klima. alpinist -i, m. alpinist, planinar. alpinizëm/-zmi, m alpinizam, plani-narstvo. altar -i m, alter m. oltar altar, i (e) altarit oltarski adj. alternativ -e, adj. alternativ/-an, -na, -no. alternativ, -e a. naizmenični — rryma alternative naizmenična struja alternative -a, f, alternativa, izbor između dveju mogućnosti. alternativisht, adv. alternativno. alternator -i, m. fiz. alternator, generator iz-menične struje. altoparlant -i m. zvučnik m. altoparlant -i, m. zvučnik, pojačalo glasa. altruist -i, m. altruist, nesebičan čovek, čovekolju-bac. altruizem/-zmi, m altruizam, čoveko-ljublje. alumin -i ,m. min. aluminijum. alumin m. aluminijum alumintë (i, e) adj. aluminijski aluvion -i m. nanos aluzion -i, m. aluzija, ciljanje na koga ili nešto. aluzion m. aluzija aman interj. aman! milost! pomoć! amanet -i, m. amanet, zavet, zalog, ostava. amanet m. amanet, zavet, zaveštanje amator -i, m. amater, neprofesi-onalac. amator a. amaterski amator -i m. amater ambalazh -i, m. ambalaža. ambalazh oj, v. pakovati (robu). ambalazha f. ambalaž ambalazhim -i, m. pakovanje. ambasade -a, f. ambasada. ambasadë f. ambasada ambasador -i, m. ambasador. ambasador m. ambasador m. ambel (i, e), adj. vid. embel (i,e). ambëlsi -a, f. vid. embelsi. ambëlsine -a, f. vid. embelsire. ambëlsoj, v. vid. embelsoj. ambëltore f. poslastičarnica ambicie, -a f. častoljublje, častoljubivost ambicioz -e, adj. ambicioz/-an, -na, -no, často-ljubiv, -a, -o, slavoljubiv, -a, -o. ambicioz, -e, a. častohlepan, častoljubiv ambicje/-cja, /. ambicija, častoljublje, častolju-bivost, slavoljubivost, želja da se nešto postigne. ambient -i, m. ambijent, sredina, oko-lina. ambientohem, v. privikati se, prilagoditi se (sredini). ambiguitet m. dvosmislenost f. — fjalë me dy kuptime dvosmislica amblem -i, m. amblem, simbol, znak, znamenka. ambulancë f. ambulanta ambulance -a, /. ambulanta, zdravstve-na stanica. ambulant -e, adj. ambulantni, -a, -o, pokret/-an, -na, -no: shitës ambulant — pokretni prodavač; bibliotekë ambulante — pokretna

biblioteka. ame -a (e), f. majka, mater (njegova, njena); vid. eme-a (e). ame -a1, f. izvor, česma, kladenac; matica, sredina reke; deo odreska koji ostaje u povezanom bloku kupona, kada se odreže kupon. ame -a2, f. zool. velika morska riba vrlo ukusnog mesa; ama e bletës — matica pčele. amel -i, m. med. lek protiv zatvorenosti, lek koji izaziva proliv; sam proiiv; kam amel — imam proliv. amerikan -e, adj. američki, -a, -o; shtetet ameri-kane — američke države, države koje pripadaju američkom kontinentu ili tlu; eko-

nomia ame-rikane — američka ekonomija. amerikan -i, m. Amerikanac. amesi -a, f. materinstvo. amfib -i m. zool. vodozemac amfibe -t, m. pl. zool. amfibije, vodozemci. amfibia f. amfibija — aeroplan amfibie avion amfibija amfibieje, amfibies (i,e) adj. amfibijski amfiteatër m. amfiteatar

amfiteater/-tri, m. arh. amfiteatar, polukružna pozornica; uzvišeno me-sto prema pozornici, slušaonica polu-kružna oblika koja liči na stepenice i na kojoj su sedišta za gledaoce.

amiant -i, m. min. azbest. amidon -e m. bot. škrob amidon -i, m. amidon, škrob. amin, part. amin, amen; nuk i bej kujt amin — neću nikome aminovati. aminoj, v. aminati, pristati, odobriti, odobravati. amnezi -a, f. amnezija, nesećanje, potpuno ili delimićno gubljenje se-ćanja. amnisti -a, f. jur. amnestija, predavanje zaboravu neke krivice i potpun oproštaj kazne koju ta krivica povlači. amnisti f. amnestija, pomilovanje amnisti f. pomilovanje amnistoj tr. amnestirati, pomilovati amnor -e, adj. maternji, -a, -e, materinski, -a, -o. amone -a, . kazandžijski nakovanj. amoniak -u, m. hem. amonijak, bez-bojan otrovan gas. amoral -e, adj. amoral/-an, -na, -no, nemoral /-an, -na, -no, beščast/-an, -na, -no. amorf, adj. amorfan, bezobličan. amortizator prigušivac m. -- mbytës i zhurmës prigušivac zvuka amortizator-i m. amortizer, amortizator, sprava za ublaživanje mehaničkih pretresa na avionu, pri spuštanju u automobilu na neravnom

putu i si. amortizim m. amortizacija f. amortizira -i, m. amortizacija, postepeno gubljenje vrednosti, dotrajalost. amortizoj tr. amortizovati amortizoj, v. amortizirati, postepeno gubiti vrednost, dotrajati. amortizuar (i,e), adj. amortiziran, -a, -o, dotraja /-o, -la, -lo. amper -i, m. fiz. amper, praktična mera za električnu struju. amper m. elektr. amper ampermeter /-tri, m. fiz. ampermetar, merač struje. amplitude -a, f. fiz. amplituda, zamah, kod titranja ili njihanja najveća uda-ljenost njihala, klatna ili tela koje se njiše od položaja ravno-

teže; astr. udaljenost na horizontu između istoka i zapada, između zalaska i izlaska sunca. ampule -a, f. vid. rogjeze. amputacion -i, m. amputacija; med. potpuno odvajanje, odsecanje ranje-nih, razmrskanih, opaljenih i uopšte neizlečivih delova tela; fig.

potpuno i nasilno odvajanje jednog dela od neke celine. amputim m. ( amputacion) amputacija amputoj tr. amputirati amshim -i f. večnost amshim -i, m. besmrtnost, večnost, večni život. amshoj, v. obesmrtiti, ovekovečiti. amshte (i,e), adj. neukus/-an, -na, -no, bljutav, -a, -o, neslan, -a, -o. amshtësi -a f, (samtësi), bljutavost, bezukusan amshueshëm (i) -shme (e), adj. besmrt/-an, -na, -no, več/-an, -na, -no. amshueshëm i, - e, a. večan— dëmi i përjetshëm večita šteta amtar -e, adj. maternji, -a, -e, materinski, -a, -o; gjuha amtare — maternji jezik. amtë (i,e), adj. bljutav, -a, -o: gjelle e amtë — neukusno jelo, bljutavo jelo; ujë i amtë — stajaća voda, voda koja ne teče. amti -a, f. talog na dnu suda. amull, adj. stajaća: uje amull — stajaća voda, barska voda. amulli -a, f, stagnim f. stagnacija, zastoj

SINONIMI

A abëcë -ja f. abetare, libri me të cilin fë-mijët mësojnë të shkruajnë dhe lë-xojnë absolut, -e a. i (e) pa-kushtëzuar, fuqi ab-solute, mbret abso-lut absurditet -i m. marr-ëzi, gjë pa kuptim acar -i m. i ftohtë i madh, ngricë, cik-në, doli në acar adresë, -a f. vend-banim, drejtim, shk-ruajti adresën në letër, adresë e sak-të adresoj, v.dërgoj, dr-ejtoj aerodrom, -i m. aero-port, vend ku ulen e ngrihen aeroplanët, shkoi të përcjellë babain në aero-drom aeroplan, -i m. avion, mjet fluturimi afat, -i m.kufi kohor brenda të cilit duhet kryer një detyrë, punë, etj. caktoj / zgjas /shtyj / mbaroj afatin, afatshkurtër,

afatgjatë, afatmesëm afirmoj, v. pohoj, vërtetoj, deklaroj, pohoj, bëj publik -e, afroj v. përqas, sjell / shkoj pranë, afroj duke rrokulli-sur ajkë -a f. mazë, cipë (e yndyrshme) e qumështit/kosit, krem, shtresë e lar-të e shoqërise – aj-ka e shoqë-risë aksent adv. theks akcent -i m. theksë m. akord, -i m. marrë-veshje, pakt, besë aksion, -i m. ndërr-marrje, veprim akt, -i m. shkresë, ligj, marrëveshje, pakt, pjesë e një vepre artistike - akti i parë i operas Toska aktore -rja f. artiste femër, njeri me dy fytyra aktual, a. i kohës, i tanishëm, bashkë-kohor, i përditshëm akuizitor -i m. komisionar albuminë a f. pro-teinë, albumina e vezës ale -ja f. shëtitore, shëtitore me pemë alfabet, -i m. shkro-njat e një gjuhe, mësoj/them/shkruaj alfabetin alkoolist, -i m. pija-nec, alkoolik, njeri i akoolizuar ambalazh, -i m. pa-ketim, kutija / letra e ambalazhit amnisti -ja f. falje, pardon, amnisti e përgjithshme amputim, -i m. prerja e një prej gjymty-rëve për të shman-gur gangrenën / infeksione, etj. Am-putacion, prerje amputoj, v. pres një gjymtyrë për të shmangur gangre-nën/infeksione, etj. bëj amputa-cion amvisë -a f. zonjë shtëpie, grua shtë-piake, nikoqire, shtëpiake amvisëri -a f. punët e shtëpisë analizoj, v. bëj ana-lizë, shqyrtoj në detaje, vëzhgoj the-llësisht anasi -i m. autokton, vendas anemi, -ja f. sëmundje e mungesës së gja-kut, pagjakësi, ane-mi e theksuar anemik, a. njeri i sëmurë me anemi, njeri pagjak anoj v. pjerr, shpejtoj, ngutem, shkoj nga njëra anë, jam i dyanshëm antikaustik a. kundër korozionit aparat -i m. vegël, instrument, mjet, aparati i dëgjimit, aparati matës i ten-sionit të gjakut, me-kanizëm apati, -a. f. pandje-shmëri, plogështi, pandjesi, indifere-ncë, limonti, mos-përfillje apatik, a. i pandje-shëm, i plogësht, indiferent, mospër-fillës apel, -i m. thirrje, gri-shje, bëj apelin e nxënësve / ushtarë-ve apostolik, a. kishtar, apostullor, apos-tullit, kosulli apos-tolik arabisht, -ja f. gjuha arabe, mësoj / lexoj / di / flas arabisht ardhacak -u m. ardh-ës, i ardhur, i huaj ardhje -ja f. mbërritje, arritje në një vend të caktuar, finishi i një gare arendë, -a f. qera, kamatë, këst arsimoj v. mësoj, jap mësim, shkolloj, e-dukoj argjil -a f. glinë, gjine, baltë e bardhë argument -i m. teori, tezë, çështje, vërte-tim, polemikë, kriti-kë arkë -a f. kasë, kuti e madhe, baule, arka e Noes, arkë kur-simi arkëtim -i m. pagësë, veprimi i të paguar-it, inkasim arkëtoj v. paguaj, vë të holla, inkasoj armatë, -a f. ushtri, mizëri armik -u m. kundër-shtar, armik në da-shuri, aleatë në luf-të; dushman (krah.) arqidhjak, -u m. kry-edhjak, arqixhakon, kryexhakon, krye-peshkop arratisem v. iki fshe-hurazi, dezertoj arrij v. mbërrij, vij, arrij duke lundruar, arrij fluturimthi/me nxitim /me të shpejtë arrin v. shtrihet, për-hapet arrogant, -i m. krye-lartë, mendjemadh, i paedukatë arterije, -ja f. enë gjaku artikull, -i m. shkrim (në gazetë/revistë), zë (në fjalor / en-ciklopedi), kryearti-kull artikulim, -i m. shqiptim, thënie me zë e një tingulli/fjale ashensor -i pl. -ët, m. mjet për të ngjitur një ndërtesë të lartë, ngritës ashpër i, (e) ad. I (e) fortë, i (e) egër, i (e) vrazhdë, me tërbim asht -i m. kockë, eshtër, skelet asimilim, -i m. përvet-ësim, integrim, nje-hësim, shkrirje atdhe -u m. mëmë-dheu, vendlindja ateist, -i m. njeri i pafe, shtet ateist auotomobil -i m. veturë, makinë, au-tomjet, kerr (krah.) autonom a. i pavarur, i vetvendosur autostradë -a f. rrugë kryesore me shumë korsi, superstradë avangardë a. vizio-nar, largpamës, op-timist, art avan-gardë aviator -i m. pilot

B

baba -i m. ati, babi, prind bagël -a f. bajgë, ba-lgë, jashtëqitje kaf-shësh bajat a. i ndejtur, jo taze/i freskët bakall -i m. artizan, çikërrimtar bakallhane -nia f. dyqan bakalli, dy-qan çikërrimash bakër -ri m. lloj metali (i kuq), rem, tel bakri, tenxhere bak-ri bakshish -i m. dhuratë, peshqesh, të holla që i jepen kamarierit/nëpunësit për marrjen e një shërbimi - korrup-sion,

pagesë nën dorë balerinë -a f. kërcim-tare, valltare, bale-rina e trupës së baletit balonë -a f. aerostat, ballon, lodër për fëmijë, mjet fluturimi balsam -i m. ilaç po-pullor, zbutës, bal-çëm baltë -a f. llucë, kridhe, lyshtër, lym, hyj në baltë, bëhem me baltë, njollos emrin e mirë të dikujt - hedh baltë mbi dikë bankier -i m. nëpunës bankar, punonjës banke barcoletë -a f. shaka, tallje, barcoletë me kripë bardhësi -a f. shumë e bardhë, bardhi, ngjyrë e bardhë barkalec -i m. njeri i shëndoshë dhe me bark, barkaliq, tra-shaluq barnator, -i m. farma-cist barnatore -ja f. far-maci, dyqan ku shi-ten ilaçe/barna bashkëpunëtor, -i m., -ja f. bashkautor, partner, ortak, asis-tent, kolaboracion-ist, bashkëpunëtorë të një vepre penale bazë -a f. themel, ba-zament, bazë ush-tarake/detare/ilegale, pikënisje, rrogë bazë bazoj v. mbështes, bazoj idenë në ... bebe -ja f. foshnje, kërthi, pjellë, krijesë beden -i m. bedem bëj v. kryej, veproj, bëj apel, prodhoj, bëj një punë, bëj detyrat / punët e shtëpisë / dashuri belbacak -u m. njeri që belbëzon (nuk di të flasë), gagaç, be-lbacuk beqar -i m., -ja f. i (e) pamartuar, beqar i regjur berber -i m. parukieri, floktar bërlyket v. pëllet, gër-thet, bërtet, pisket bërtas v. gërthas, pis-kas, pëllas, bërlyk bie v. rrëzohem, rrë-shkas; sjell, nxis, bie në ngasje, bie nga fiku bijë -a f. vajza, çupa, çika, goca, fëmija bile ad. madje bisedim -i m. kuven-dim, diskutim, flas bisedoj v. kuvendoj, diskutoj, flas, me-rrem vesh bitum, -i m. zift, asfalt bitumoj, v. bëj me zift, asfaltoj blozë -a f. çagjë, thir, lëndë e zezë që mblidhet në oxhak nga tymi bonifikim -i m. për-tharje, kanalizim, përmirësim botim -i m. publikim i një libri / gazete / reviste, edicion, ti-razh botues, -e adj. që ka të bëjë me botimin, shtëpi botuese braktis v. lë vetëm, abandonoj, batallis, lë në baltë, braktis foshnjën/strehën familjare, etj. lë pas dore bredh v. vërdallisem, eci kuturu, udhëtoj, vërtitem, sillem brez -i m. bark, shall (llastiku) që ven-doset në brez, gje-neratë, brezi i tretë i kësaj shkolle brishtë i (e) a. delikat -e, i thyeshëm -e thyeshme bubazhel -i m. insekt, vovë, bubë bubullimë -a f. fenomen natyror, gjëmim, gjëmë budalla -i m., -qja f. torollak, toroman, shapakot, teveqel, karabush, leshko, makalush, sylesh, idiot bujar, -e, a. dorëdhë-në, shpitmadh, fis-nik, njeri bujar bujari -a f. fisnikëri, dorëdhënësi, shprit-madhësi bukurshkrim -i m. kaligrafi, diktim, ora e bukurshkrimit bulevard -i m. shëti-tore, ale, rrugë e gjerë me pemë anësh bulurimë -a f. pallë burg -u m. institut riedukimi, hapsanë (vjet.), e ka djalin / burrin / babain në burg, është dënuar me 15 vjet burg, ka ra në

burg butësi -a f. shtalbësi, shkriftësi, fyshti bythë -a f. të nde-njura, prapanicë, mollaqe

C cak -u m. kufi, prag, kaloj cakun cakrroj v. trokas, çukis, cakrroj gotat - ngre dolli caktim -i m. përcak-tim,shënim, emërim caktoj v. përcaktoj, shënoj, emëroj cektësi -a f. vend i cekët, lahem / qën-droj në cektësi, cektësi mendimi censor -i m. kritik, censor arti/letrar censurë -a f. kritikë, ndalim i një botimi / ekspozite/vepre, etj. censuroj, v. kritikoj ashpër, ndaloj një botim/ekspozitë/vepër, etj. centimetër -tri m. njësi matëse central -i m. qendër, vatër, central bër-thamor, centrali i ndërrmarrjes, cen-trali elektrik, centrali i telefonit centralist, -e a. tele-grafist -e, njeri që punon në central telefoni centralizëm, -zmi m. centralizim, përqën-drim në qendër, pushtet i centrali-zuar, pozicion qen-dror, qendërzim cërcërim -i m. dre-dhje zëri, cicërimë cërcërit v. cicëron cicë -a f. gjoks, gji, sisë cicërim -a f. cërcërimë, cicërima e zogjve/fëmijëve cikël -kli m. rreth, qerthull, periudhë, cikli i hënës, cikli menstrual ciklon -i m. stuhi, erë e fortë cilësi -a f. kualitet, atribut, veti, cilësi e lartë/e ulët, njeri me cilësi të larta cilindër, -dri m. formë gjeometrike, lloj ka-peleje (shek. 18-19), bllok i cilindrit

cilore -rja, f, pl. - et, mësallë, sofrabezë, mbulesë tavoline cingërimë -a f. çurlikim, klithmë (e shpendëve), cijatje, pingërrimë, kujisje (e rrotave/dyerve të pavajosura) cinik -u m. ironik, njeri cinik, fjalë cinike, sjellje cinike, vepër cinike cinizëm -zmi m. ironi e thellë cinxërit, v. cërcërit, cicërin, cimbërim, cingërin, këndnga e gjinkallës cirk -u m. shfaqe cirku, tenda e cir-kut, trupë cirku, cirk shëtitës cisternë -a f. depo-zitë, rezervuar, ste-rnë, autobot, anije cisternë, kamion cisternë, vagon cis-ternë citat -i m. thënie, referencë, ky citat është i një poeti civil, -e a. i (e) qyte-tëruar, i (e) edu-kuar, i (e) kulturuar, shoqëria civile, martesë civile, rro-ba civile, qytetar -e, kod civil civilizoj v. qytetëroj, edukoj, kulturoj, civilizoj shoqërinë e prapambetur cof, v. vdes, plas, shuhem, fikem, kth-ej këmbët / patko-njtë nga dielli cohë -a f. copë, rrobë, shajak, cohë e gjel-bërt/ e mirë/ e hollë/ e trashë, etj. copë -a f. pjesë, racion, hise, copë e madhe/ e vogël / floriri / toke / qielli, etj. grimcë copëtim -i m. ndarje në pjesë / racion / hise, copëtim i to-kave / i një shteti / terreni, etj. grim-ëzim, copëzim copëtoj v. ndaj në pjesë / racion / hise, copëtoj tokën / shtetin / terrenin / zemrën/shpirtin, etj. grimëzoj, copëzoj copëzoj v. copëtoj, ndaj në pjesë / racion /hise, copëtoj tokën/ shtetin/ terre-nin/ zemrën/ shpir-tin, etj. grimëzoj cub -i m. hajdut, kusar, bandit, kaçak

Ç çadër -ra f. obrellë çaj -i m. pije joalkolike qetësuese, çaj rus /kinez/bliri/mali, etj. mbrëmje çaji, pi/bëj çaj çaj v. thyej, ndaj në copa, copëzoj, co-pëtoj, grimëzoj, ça-pëloj, çaj rrugën /përpara çajnik -u m. ibrik, enë për zierjen e çajit çakall -i m. zool. Kafshë e egër, fig. njeri negativ/i keq çakmak -u m. nde-zës, shkrepse, çak-mak me benzinë /gaz, etj. çalaman, -e a. njeri i çalë, topall -e çalë i (e), a. çalaman -e, topall -e çallmë -a f. kapele pa strehë, çallma e osmanëve, lidh çall-mën, i vë çallmën dikujt çaloj v. eci çalë çantëz -a f. torbë / trastë e vogël, çan-tëz për vajza çantë -a f. torbë, tra-stë, çantë e vogël/e madhe/grash/burrash/pazari, etj. çap -i m. hap, bëje çapin sa ke takatin, kafshatë - një çapë bukë çapaçul -i m. shka-tarraq, shuflak, pu-nëpadukur çapëloj v. çaj, ndaj në copa, copëzoj, co-pëtoj çapkën, -e a. gazmor, shakatar, hokatar çardak -u m. ballkon, korridor, çardak pa parmak çarmatim -i m. heq armët, çarmatim i përgjithshëm, pro-blem i çarmatimit çarmatos v. heq ar-mët, çarmatos dikë me një buzëqeshje - bëj për vete çarshi -a f. treg, pa-zar, dal/shkoj në çarshi çast -i m. moment, minutë, çasti i vde-kjes, çast i volit-shëm, nga çasti që të pashë çek -u m. mënyrë për të paguar, çek ban-kar, çek i lidhur, bllok çeqesh, çek i bardhë, thyej një çek çekan -i m. çekiç, vegël pune, çekan i farkëtarit/dore/minatori/pneumatik, etj. çel v. hap, lulëzoj, çel zogj, u çel gonxhja, gëzohem çelës -i m. hapës, kyç, katinar, dry, mbaj dikë/diçka nën çelës çelik -u m. lloj metali, çelik i kalitur/i jo-kalitur/i shkrirë/i pa-stër, etj. i fortë si çeliku, llamarinë çe-liku, shëndet/vullnet i

çeliktë çerdhe -dhja f. fole, çerdhe e zogjve / hajdutësh/pëllumbash çerdhukull -a f. zool. laureshë çertifikatë, -a f. vër-tetim, dëshmi, dëf-tesë, jap / dorëzoj / lëshoj një çertifikatë çetë -a f. kompani, grup, skuadër, çetë kusarësh/hajdutësh/ushtarësh çfarë, pron. çë? si? çfarëdo pron. çdo, nuk ka rëndësi se çfarë, njëfarë, çf-arëdo që të bësh nuk ka rëndësi çifligar -i m. pronar tokash, latifundis çift -i m. dysh, çift i ri/të sapomartuarish, lidhje dyshe çifte -tja f. lloj pushke për gjah, mora çiften dhe zagarin e dola për gjah çiftoj v. bëj çift/lidhje dyshe, parëzoj, ma-rtoj, kryqëzoj, çi-ftoj zogjtë/lepujt, etj. çifut a. hebre, tregtar dinak, kurrnac çikërri -të f. çikërrimë, kinkaleri, vogëlsi, vogëlimë, merrem me çikërri, blej diçka për një çikërri çikërrimë -ma f. çi-kërri, vogëlimë, vo-gëlsi, kinkaleri, me-rrem me çikërrima çikërrimtar -i m. njeri që merret me vogëlsira, koprrac, zemërngushtë çiklist -i m. biçiklist, sportist çilimillëk -u m. (bi-sed.) punë fëmi-jësh, kalamanllëk çiltas, ad. çiltërisht, sinqerisht, haptazi, me zemër në dorë, flet çiltas çiltër i (e) a. i (e) ha-pur, i (e) sinqertë, me zemër në dorë, është njeri i çiltër çiltërisht ad. çiltas, sinqerisht, haptazi, me zemër në dorë çizme, -mja f. lloj këpuce me qafë të lartë, qafa e çizmes, çizme gjahu, kallëp çizmesh çlodhem v. bëj pu-shim, qetësohem, çlodhem pas një dite të gjatë pune çlodhje -ja f. pushim, qetësim çmendem v. marrosem, humbas toruan, shkalloj, tër-bohem, çmen-dem nga gëzimi / hidhë-rimi çmenduri -a f. ma-rrëzi, shkallim, tër-bim, kjo që po bën është çmenduri çmim -i m. vlerë, ko-sto, çmimi i mallit, çdo njeri e ka një çmim, çmimi i ulët/i lartë/ i caktuar/tavan/ i prerë, etj. çmoj v. vlerësoj, res-pektoj, jam mirë-njohës, çmoj dikë çmontim -i m. zbër-thim, bëj fije fije çmuar i (e) a. i (e) shtrenjtë, i vlefshëm -e vlefshme, me vlerë të madhe, i vyer çndershëm (i), -e çndershme a. njeri pa nder / karakter / moral çohem v. ngrihem, zgjohem çoj v. dërgoj, ngre, zgjoj, transportoj, çoj përpjetë, çoj mallin në dyqan, shpie çokollatë -a f. ëmbël-sirë, copë çokollate, çokollatë me arra / lajthia, etj.

çomage -ia f. shkop, shkop i daulles, ka-qol, topuz, topurre çorape -ja m. çorape e shkurtër / e gjatë / burrash / grash / me ngjyrë, etj. çoroditur i (e) a. i (e) habitur, i (e) hutuar çregjistrim -i m. heq nga lista/rregjistri, çrregjistrim nga shkolla / lista zgje-dhore, etj. çregjistroj v. heq nga lista / rregjistri, çrre-gjistroj nga shkolla / lista zgjedhore, etj. çrregullim -i m. rrë-mujë, prishje rendi, turbullim, prishje, çrregullim mendor, trazoj çrregullt i (e) a. njeri i rrëmujshëm/pa re-nd / i paorganizuar çrrënjos v. zhduk, shfaros, zhbijë çrrënjosje -ja f. zhdukje, shfarosje çudit, v. habis, zë në befasi, mahnis, u çudit kur më pa çuditem, v. habitem, më zë në befasi, mahnitem, çuditem që dëgjoj për të çuditshëm (i), çuditshme (e) a. i habitshëm, e habit-shme, i mahnit-shëm, e mahnit-shme, njeri i çudit-shëm, i

pazakontë, sjellje e çuditshme çukas v. trokas me sqep, ha (pak), cingëllij, gërryej çupulinë -a f. vajzë / gocë/çikë/çupë e re

D

dashamirësi -a f. mirësi, njerëzi, përzemërsi, ma tha me dashamirësi dashamirësisht ad. përzemërsisht, me dashuri dashje -a f. vullnet, dëshirë dashnore -rja f. e dashur e fshehtë dashur i (e) a. njeri me të cilin ke lidhje dashurore, i mirë - njeri i dashur, i afërm dashuroj, v. dua, dë-shiroj, pëlqej shu-më, e dashuroj atë njeri, e dashuroj kë-të këngë datoj, v. i vë datën, i shënoj datën debatoj v. diskutoj, bi-sedoj, rrah mendi-me dëboj v. përzë, largoj defekt -i m. prishje, gjymtim, mungesë, e metë, kjo ma-kineri ka defekt, defekt teknik degë -a f. gem, rremb, degë e lulëzuar/e tharë/shterpë, etj. drinjë, karthi, shkar-pë degëz -a f. rrembth, bisk degjenerim -i m. degradim, çoroditje, bastardim, kjo bisedë po shkon në degjenerim degradim -i m. de-gjenerim, poshtërim, përulje dehje -ja f. zdërhallje, shabakim, dafrungë dej v. deh, zdërhall, shabakoj dekorativ, -e, a. zbu-kurues -e, stolitëse dekorator -i m. piktor dekori/skene, zbukurues, stolitës dëm -i m. prishje, gjymtim, defekt, pa-guaj dëmin e shka-ktuar dembel -i m. qele-pirxhi, parazit, për-tac, njeri dembel demon -i m. satan, dj-all, dreq, përbin-dësh demoniak, -e, a. sa-tanik -e, djallëzor -e demostrant -i m. de-mostrues, ai është demostrues i së djathtës / majtës demostratë -a f. de-monstrim, miting, marshim paqësor, demostratë paqë-sore / e përgjak-shme denjë i (e) ad. që meriton, që i ka hije, ai është i denjë për të, njeri i denjë për atë post depo -ja f. magazinë, në depo kam mall stok

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 522


PREGLED GRAMATIKE ALBANSKOG JEZIKA

Albanski jezik je član satemske grupe indoevropskih jezika. Deli se na dve veće dijalekatske grupe: južnu – toskijsku i severnu – gegsku. Glavne razlike između te dve dijalekatske grupe su: nazali, jednostavni samoglasnici i međusamoglasničko n u gegskom: vęnd, dił, syni prema: oralnim glasovima, diftonzima i međusamoglasničkim r u toskijskom: vent, diel, syri.

Pismo je latinica. Albanski jezik ima 36 slova, 29 suglasnika i 7

samoglasnika (a, e, ё, i, o, u, y). alb srp. alb srp. alb. srp.

a a i i rr - b b j j s s c c k k sh š ç č l lj t t d d ll l th - dh - m m u u e e n n v v ë - nj nj x - f f o o xh dž g g p p y - gj đ q ć z z h h r r zh ž

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 524 Pored prostih slova (a,b,c,d...), sastavljenih iz jednog znaka, u

albanskom jeziku ima složenih slova (dh, gj, ll, th, xh i zh), sastavljenih iz dva znaka.

Slova se izgovaraju kao i u srpskom jeziku, osim dh, ё, rr, x i y kojih u srpskom jeziku nema.

DH je zubni spirant i izgovara se tako što se vrh jezika položi na dno gornjih zuba i pusti glas, ali zvučan. Ё je muklo i zatvoreno e. Ono može biti naglašeno I nenaglašeno.

Naglašeno je kao u rečima gjё – stvar, mё – više, bёj – činiti, a nenaglašeno je kao u rečima fushё – polje, derё – vrata i sl. Nenaglašeno ё na kraju reči, slično je francuskom e u rečima mille, dame i sl.

RR je pooštreno, pojačano ili naglašeno r. TH se izgovara na isti način kao i dh, ali je muko, bezvučno. Y se izgovara kad usne namestimo za izgovor u, a izgovorimo i. X se izgovara kao kad bismo izgovorili zajedno d i z.

ČLAN, ROD I VID IMENICA Albanski jezik ima dve vrste člana, prednji i zadnji. Prednji član

ćemo obraditi uz prideve. Član određuje rod i vid imenica, prideva i zamenica. Samoglasnici a, i, u i suglasnik t (odnosno tё) koji se dodaju imenicama kao nastavak za oblik – jesu zadnji član ili nastavak za građenje određenog vida. Tako na primer:

1. imenice muškog roda koje se u prvom padežu

jednine završavaju na jedan od suglasnika, osim g, h, k, u određenom vidu dobijaju član I, kao: dash – dashi (ovan), plep – plepi (topola), qen – qeni (pas).

2. imenice muškog roda koje se u prvom padežu jednine završavaju na diftong ua, kad se određuju, pretvaraju diftong ua u o i dobijaju član i, kao npr. ftua – ftoj (dunja), thua – thoj (nokat), krua – kroi (česma), ali uvek luan – luani (lav).

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 525 3. imenice muškog roda koje se u prvom padežu

jednine završavaju na jedan od grlenih suglasnika g, h, k i na naglašene samoglasnike e i i kad se određuju čine član u, kao npr. zog –zogu (ptica), the –tehu (sečivo), shok – shoku (drugar), shi – shiu (kiša). Na isti način se određuju i neke osobne imenice koje se završavaju na ove naglašene samoglasnike, kao npr. Shefik – Shefiku, Sami – Samiu i sl.

4. imenice ženskog roda koje se u prvom padežu jednine završavaju na nenaglašeno ё i suglasnike r i rr, kad se određuju gube krajnje ё ili ё ispred r i rr i dobijaju nastavak, odnosno član a, kao npr. fushё – fusha (polje), motёr – motra (sestra), mjekёr – mjekra (brada). Član a dobijaju i imenice ženskig roda koje se završavaju na suglasnik ll, kao npr. mjegull – mjegulla (magla), kumbull – kumbulla (šljiva) i sl.

5. imenice ženskog roda koje se u prvom padežu jednine završavaju na nenaglašeno e, kada se određuju gube to e i dobijaju nastavak ja, kao npr. lule – lulja (cvet), dele – delja (ovca), mendje – mendja (misao) i sl.

6. imenice ženskog roda koje se u prvom padežu jednine završavaju na naglašeno i, kad se određuju, čuvaju to i i dobijaju član a, kao npr. shtёpi – shtёpia (kuća), drejtori – drejtoria (uprava) i sl.

7. imenice ženskog roda koje se u prvom padežu jednine završavaju na jedan od naglašenih samoglasnika a, e, ё i o, kad se određuju čuvaju krajnji naglašeni samoglasnik I dobijaju nastavak ja, kao npr. kala – kalaja (tvrđava), rrufe – rrufeja (grom), gjё – gjёja (stvar) i sl.

8. imenica je srednjeg roda kada u prvom padežu jednine određenog vida dobije zadnji član t (odnosno tё ). U ovu grupu, pre svega, spadaju neke gradivne imenice, kao npr. ujё – ujёt (voda), drithё – drithёt (žito), vaj – vajtё (ulje), zatim neke imenice izvedene od prideva, kao npr. tё kuq – tё kuqte (crvenilo); neke glagolske imenice, kao npr.

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 526 tё mёsuar – tё mёsuarit (učenje), tё punuar – tё punuarit (rad) i sl.

Broj imenica srednjeg roda u albanskom jeziku je ograničen.

Svaka imenica srednjeg roda može istovremeno biti muškog ili ženskog roda, kao npr. tё mёsuarit – mёsimi, tё punuarit – puna, ujёt – uji, drithёt – drithi i sl. Upotreba imenica srednjeg roda sve je ređa, ali ipak postoji.

BROJ IMENICA Imenice imaju dva broja, jedninu i množinu. Neke imenice, kao i u

srpskom jeziku, imaju samo jedninu ili samo množinu.

A Množina imenica muškog roda Množina imenica muškog roda u albanskom jeziku je vrlo složena,

jer se gradi pomoću različitih nastavaka. Posebna poteškoća sastoji se u tome, što se kod građenja množine imenica ove kategorije ne mogu dati određena pravila koja bi obuhvatila sve ove imenice.

1. jednak oblik jednine i množine neodređenog vida

imaju imenice muškog for a koje se svršavaju na -as, -es i -ёs:

neodređeni vid određeni vid

Jednina množina jednina množina qytetas

(građanin) qytetas qytetasi qytetasit

mёsues (učitelj)

mёsues mёsuesi mёsuesit

nxёnёs (učenik)

nxёnёs nxёnёsi nxёnёsit

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 527 Izuzetak čini imenica çelës (ključ) čija množina je çelsa-t. Ove imneice u množini, kada se određuju, na kraju dobijau

eufonično i ispred člana t (qytetas – i - t itd.).

2. grade množinu neodređenog vida dobijanjem nastavka ë imenice muškog roda koje se završavaju na –ak, -an, -ar i -or:


Jednina množina jednina množina Profesor profesorë profesori profesorët Fshatar (seljak)

fshatarë fshatari fshatarët

rosak (patak) rosakë rosaku rosakët

Istim nastavkom grade množinu i neke imenice koje se završavaju na -al, -il i -ist:

Artist (umetnik) artistë artisti artistet Civil civilë civili civilet Gjeneral (general) gjeneralë gjenerali gjeneralët

Imenice muškog roda koje se završavaju na –ant, -ent i –ont grade množinu nastavkom ë samo kad označavaju živa bića:

Laborant laborantë laboranti laborantët Kont kontë konti kontët Student studentë studenti studentët

3. dobijaju nastavak e u neodređenom vidu množine:

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 528 -sve imenice muškog roda koje se završavaju na -im i -ion:

neodređeni vid određeni vid Jednina množina jednina množina mendim (miaso)

mendime mendimi mendimet

Punim (rad) punime punimi punimet Stacion stacione stacioni stacionet

- neke imenice muškog roda koje označavaju mesta:

mal (šuma) male mali malet qytet (grad) qytete qyteti qytetet Shtet (država) shtete shteti shtetet

- imenice koje se završavaju na –ant i –ent koje označavaju stvari:

- Diamant diamante diamanti diamantat Element elemente elementi elementet Restorant restorante restoranti restorantet Fragment fragmente fragmenti fragmentet 4. neke imenice muškog roda grade množinu neodređenog vida

dobijanjem nastavka a:

burrë (muž) burra burri burrat Libër (knjiga) libra libri librat gjel (petao) gjela gjeli gjelat tel (žica) tela teli telat

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 529 5. imenice muškog roda koje se završavaju na -g i -k, množinu

grade pretvaranjem g u gj i k u q. Neke dobijaju nastavak e:

zog (ptica) zogj zogu zogjtë mik (prijatelj) miq miku miqtë lug (dolina) lugje lugu lugjet Bark (stomak) barqe barku barqet

6. imenice muškog roda koje se završavaju na suglasnik ll, množinu grade pretvaranjem ll u j:

Buall (bivol) buaj bualli buajt kungull (tikva) kunguj kungulli kungujt Dieli (sunce) diej dielli diejt brumbull (trut) brumbuj brumbulli brumbujt

Na isti način grade množinu i imenice muškog roda koje se

završavaju na -ir i -ur:

bir (sin) bij biri bijtë Flamur (zastava)

flamuj flamuri flamujt

lepur (zec) lepunj lepuri lepujt

7. imenice muškog roda koje se završavaju na naglašene samoglasnike -e i –i ili grupom samoglasnika –ua, množinu grade nastavkom –nj:

ftua (dunja) ftonj ftoi ftonjtë bari (čobanin) barinj bariu barinjtë

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 530 8. neke imenice muškog roda grade množinu dobijanjem

nastavka -ër:

prind (roditelj) prindër prindi prindërit mëzat (bik) mëzetër mëzati mëzetërit

Imenice ovoga tipa u množini određenog vida dobijaju eufonično i

ispred člana t (prindër-i-t).

9. nepravilno grade množinu imenice muškog roda tipa dash, ka, atë:


jednina množina jednina množina dash (ovan) desh dashi deshtë ka (vo) qe kau qetë atë (otac) etër ati etërit

B Množina imenica ženskog roda

1. jednak oblik jednine i množine neodređenog vida

imaju imenice ženskog roda koje se završavaju na nenaglašeno –e i na naglašene samoglasnike -a, -e i -i:

dele (ovca) dele delja delet nxënëse (učenica)

nxënëse nxënësja nxënëset

kala (tvrđava)

kala kalaja kalate

rrufe (grom) rrufe rrufeja rrufete drejtori

(uprava) drejtori drejtoria drejtoritë

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 531 Na isti način grade množinu i neke imenice ženskog roda koje se

završavaju na -ë:

bletë (pčela) bletë bleta bletët fletë (list) fletë fleta fletët mollë (jabuka) mollë molla mollët

Naglašene imenice ženskog roda u određenom vidu množine

dobijaju -ë posle člana -t (rrufetë, kalatë i sl.), a ostale dobijaju samo član -t (delet, nxënëset i sl.).

2. veći broj imenica ženskog roda koje se završavaju na -ë i sve one koje se završavaju na suglasnik grade množinu dobijanjem člana -a:


jednina množina jednina množina dardhë (kruška)

dardha dardha dardhat

patë (guska) pata pata patat petull (priganica)

petulla petulla petullat

motër (sestra)

motra motra motrat

mjekër (brada)

mjekra mjekra mjekrat

Imenice ovog tipa imaju jednake oblike jednine određenog vida i

množine neodređenog vida.

3. nepravilno grade množinu jedan broj imenica ženskog roda, kao npr.:


derë (vrata) dyer dera dyert dorë (ruka) duar dora duart natë (noć) net nata netët grua (žena) gra gruaja gratë

C Množina imenica srednjeg roda

4. imenice srednjeg roda grade množinu dobijanjem nastavka -ra u množini neodređenog vida:

Djatë (sir) djathëra djathët djathërat Lesh (vuna) leshra lesht leshrat Vaj (ulje) vajra vajtë vajrat Ujë (voda) ujëra ujët ujërat

PROMENA IMENICA (samo oblici jednine određenog vida)

U albanskom jeziku postoje četiri vrste promene imenica. Vrste

promena određuju se pomoću nastavka zadnjeg člana, kojeg imenica dobija u nominativu jednine određenog vida.

a) po prvoj vrsti menjaju se imenice muškog roda koje

u nominativu jednine određenog vida dobijaju zadnji član -i:

N. mësuesi (učitelj) babai (otac) G. i, e mësuesit (učitelja) i, e babait (oca)

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 533 D. mësuesin (učitelju) babait (ocu) Ak. mësuesin (učitelja) babanë (oca) Abl prej mësuesit (učitelja) prej babait (oca)

b) po drugoj vrsti menjaju se imenice mučkog roda

koje u nominativu jednine određenog vida dobijaju zadnji član -u:

c) N. zogu (ptica) tehu (sečivo) G. i, e zogut (ptice) i, e tehut (sečiva) D. zogut (ptici) tehut (sečivu) Ak. zogun (pticu) tehun (sečivo) Abl. prej zogut (ptice) prej tehut (sečiva)

d) po trećoj vrsti menjaju se imenice ženskog roda koje u nominativu jednine određenog vida dobijaju zadnji član -a:

N. bleta (pčela) lulja (cvet) G. i, e bletës (pčele) i, e lules (cveta) D. bletës (pčeli) lules (cvetu) Ak. bletën (pčelu) lulen (cvet) Abl. prej bletës (pčele) prej lules (cveta) N. kalaja (tvrđava) rrufeja (grom) G. i, e kalasë (tvrđave) i, e rrufesë (groma) D. kalasë (tvrđavi) rrufesë (gromu) Ak. kalanë (tvrđavu) rrufenë (grom) Abl. prej kalasë (tvrđave) prej rrufesë (groma) N. shtëpia (kuća) gjëja (stvar) G. i, e

shtëpise (kuće) i, e gjësë (stvari)

D. shtëpisë (kući) gjësë (stvari)

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 534 Ak. shtëpinë (kuću) gjënë (stvar) Abl. prej

shtëpisë (kuće) prej gjësë (stvari)

Imenice ženskog roda čija se osnova završava na jedan od

naglašenih samoglasnika -á, -é, -ë, kao i na nenaglašeno –e, dobijaju suglasnik –j između osnove i zadnjeg člana -a (kalá-j-a, rrufé-j-a, gjë-j-a). Između -i i -a ne stavlja se -j, osim kod imenice shkëndijë – shkëndija (iskra), fëmije – fëmija (dete).

e) po četvrtoj vrsti menjaju se sve imenice srednjeg

roda:

N. ujët (voda) drithët (žito) G. i, e ujit (vode) i, e drithit (žita) D. ujit (vodi) drithit (žitu) Ak. ujët (vodu) drithit (žito) Abl. prej ujit (vode) prej drithit (žita)

PRIDEVI

U albanskom jeziku pridevi obično stoje iza imenice, a mogu stajati

i ispred imenice. Po svom obliku pridevi su dvojaki: 1. pridevi ispred kojih stoji član -i za muški i član -e za

ženski rod su pridevi sa članom (i mirë – dobar; e mirë - dobra).

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 535 2. pridevi koji nemaju člana su pridevi bez člana

(besnik – veran; besnike - verna). Pridev uzima rod, broj i padež imenice uz koju stoji. Član ispred

prideva određuje njegov rod i broj. Član i stoji ispred prideva muškog roda u jednini (i mirë - dobar), a

član e stoji ispred prideva ženskog roda, takođe, u jednini (e mirë -dobra). Član i i e stoje i ispred nekih imenica koje označavaju srodstvo, kao što su: atë – otac (njegov, njen), e ëma – mati (njegova, njena), i biri – sin (njegov, njen), e bija – kćer (njegova, njena) i sl. Član të stoji ispred prideva muškog i ženskog roda u množini (të

mirë – dobri; të mira – dobre). Ovaj isti član stoji i ispred prideva srednjeg roda u jednini i množini (djathë të mirë – dobar sir; djethëra të mira – dobri sirevi). Član së stoji ispred nekih imenica i prideva ženskog roda u drugom,

trećem i šestom padežu.

GRAĐENJE MNOŽINE PRIDEVA Pridevi muškog roda grade množinu na sledeći način:

1. kada su sa članom neki od njih menjaju samo prednji član i pretvarajući ga u oblik za množinu të:


jednina množina jednina množina i mirë (dobar) të mirë i miri të mirët i verdhë (žut) të verdhë i verdhi të verdhët i drunjtë (drven) të drunjtë i drunjti të drunjtit

Neki od ovih prideva pored člana menjaju i osnovu:


neodređeni vid određeni vid jednina množina jednin množina i lig (slab) të ligj i ligu të ligjtë i vogël (malen) të vegjël i vogli të vegjlit i ri (mlad) të rinj i riu të rinjtë i zi (crn) të zez i ziu të zeztë

2. kada su bez člana dobijaju samo nastavak ë:

neodređeni vid određeni vid jednina množina jednina množina besnik (veran) besnikë besniku besnikët fisnik (plemenit) fisnikë fisniku fisnikët dinak (lukav) dinakë dinaku dinakët guximtar (hrabar) guximtarë guximtari guximtarët

Izuzetak čine pridevi plak (star) i trim (junačan):

plak (star) pleq plaku pleqtë trim (junačan) trima trimi trimat

Pridevi žesnkog roda grade množinu na sledeći način:

1. kada se sa članom jedan broj ovih prideva menja samo prednji član e pretvarajući ga u oblik za množinu të , a neki od njih dobijaju i nastavak a:


jednina množina jednina množina

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 537 e kuqe (crvena) të kuqe e kuqja të kuqet e mesme (srednja) të mesme e mesmja të mesmet e mirë (dobra) të mira e mira të mirat e verdhë (žuta) të verdha e verdha të verdhat

2. kada su bez člana, jedan broj ovih prideva ima isti oblik za jedninu i množinu neodređenog vida:


jednina množina jednina množina besnike (verna) besnike besnikja besniket fisnike (plemenita) fisnike fisnikja fisniket pjellore (plodna) pjellore pjellorja pjelloret

Jedan broj prideva ima isti oblik za muški i ženski rod, kao što su:

leshverdhë (žutokos, žutokosa), shpirtmirë (dobrodušan, dobrodušna), kokëfortë (tvrdoglav, tvrdoglava) i sl.

ZAMENICE U albanskom jeziku ima sedam vrsta zamenica:

1. lične zamenice (përemrat vetorë) 2. povratna zamenica (përemrat vetëvetor) 3. pokazne zamenice (përemrat dëftorë) 4. prisvojne zamenice (përemrat pronorë) 5. odnosne zamenice (përemrat lidhorë)

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 538 6. upitne zamenice (përemrat pyetës) 7. neodređene zamenice (përemrat e pakufishëm)

1. lične zamenice (përemrat vetorë) su:

jednina množina unë (ja) ne, na (mi)

ti (ti) ju (vi) ai (on) ata (oni)

ajo (ona) ato (one) Ne postoji lična zamenica srednjeg roda. Lične zamenice prvog i

drugog lica jednine i množine nemaju rodova, dok treće lice ima muški i ženski rod.

Promena ličnih zamenica

Promena ličnih zamenica prvo lice jednine drugo lice jednine

N. unë (ja) ti (ti) G. (i,e mua) (mene) (i, e ty) (tebe) D. mua, më (meni, mi) ty, të (tebi, ti) Ak. mua, më (mene, me) ty, të (tebe, te) Abl meje (mene) teje (tebe)

treće lice jednine

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 539 muški rod ženski rod

N. ai (on) ajo (ona) G. i, e atij (njega) i, e asaj (nje) D. atij, i (njemu,mu) asaj, i (njoj,joj) Ak. atë, e (njega, ga) atë, e (nju,ju, je) Abl atij, asi, si (njega) asaj, aso (nje)

prvo lice množine drugo lice množine N. ne, na (mi) ju (vi) G. (i, e neve) (nas) i, e juve (vas) D. neve, na (nama,nam) juve, ju (vama,vam) Ak. ne, na (nas) ju, ju (vas) Abl nesh (nas) jush (vas)

treće lice množine muški rod ženski rod

N. ata (oni) ato (one) G. i, e atyre (njih) i, e atyre (njih) D. atyre (njima, im) atyre, u (njima, im) Ak. ata, i (njih, ih) ato, i (njih, ih) Abl atyre, asish,

sish (njih) atyre,

asosh,sosh (njih)

Genitiv 1. i 2. lica jednine i 2. lica množine stavljen je u zagradi jer

se retko upotrebljava vokativ svih lica jednine i množine jednak je nominativu, pa ovde nije prikazan.

2. Povratna zamenica (përemrat vetëvetor) U albanskom jeziku kao povratna upotrebljava se zamenica vete –

vetja (sebe). Ova zamenica ima samo jedninu i ne razlikuje rod. Menja se kao ženska imenica lule. Slična ovoj je i zamenica vetë (sam) i menja se kao ženska imenica bletë.

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 540 3. Pokazne zamenice (përemrat dëftorë)

Pokazne zamenice u albanskom jeziku su:

jednina muški rod ženski rod

ky (ovaj) kjo (ova) ai (onaj, taj) ajo (ona, te) i këtillë (ovakav) e këtillë (ovakva) i atillë (onakav,takav) e atillë (onakva,takva)

množina këta (ovi) këto (ove) ata (oni, ti) ato (one, te) të këtillë (ovakvi) të këtilla (ovakve) të atillë (onakvi, takvi) të atilla (onakve,takve)

Promena pokaznih zamenica

jednina muški rod ženski rod

N. ky (ovaj) kjo (ova) G. i, e këtij (ovog) i, e kësaj (ove) D. këtij (ovom) kësaj (ovoj) Ak. këtë (ovog) këtë (ovu) Abl. këtij, kësi (ovog) kësaj, këso (ove)

množina N. këta (ovi) këto (ove) G. i, e këtyre (ovih) i, e këtyre (ovih) D. këtyre (ovim) këtyre (ovim)

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 541 Ak. këta (ove) këto (ove) Abl. këtyre,kësish (ovih) këtyre,kësish (ovih)

Kao zamenice ky i kjo menjaju se i zamenice ai i ajo. Pokazne zamenice i këtillë i atillë mahom idu uz imenice i menjaju

se zajedno sa njima. U tom slučaju njihov oblik ostaje konstantan, a menja se imenica i član ispred njih (njeri i atillë – onakav čovek; njeriut të atillë – onakvom čoveku i sl.).

4. Prisvojne zamenice (përemrat pronorë) Prisvojne zamenice imaju jedninu i množinu za sva tri lica. Kada se

upotrebljavaju uz imenice, one vrše ulogu prisvojinih prideva neodređenog vida, a kao prisvojne zamenice, kada nisu uz imenice, upotrbljavaju se u određenom vidu.

Rod prisvojnih prideva i prisvojnih zamenica treba posmatrati sa gledišta ¨vlasnika¨ i ¨vlasništva¨. Prvo i drugo lice jednine i množine ne razlikuje rod. Treće lice jednine i množine ima muški i ženski rod.

Pregled prisvojnih prideva i prisvojnih zamenica Prvo lice

a) ¨vlasnik¨ jednine (im) prisvojni predev prisvojna

zamenica ¨vlasništvo¨ muškog roda jednine (shoku)

N. shoku im (moj drug) imi (moj) G. i, e shokut tim (moga druga) i timit (moga) D. shokut tim (mome drugu) timit (mome) Ak. shokun tim (moga druga) timin (moga) Abl. shokut tim (moga druga) timit (moga)

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 542 ¨vlasništvo¨ muškog roda množine

N. shokët e mi (moji drugovi) të mitë (moji) G. i, e

shokëvet të mi (mojih drugova) i, të

mivet (mojih)

D. shokëvet të mi (mojim drugovima) te mivet (mojim)

Ak. shokët e mi (moje drugove) të mite (moje) Abl. shokëvet të mi (mojih drugova) të mivet (mojih)

¨vlasništvo¨ ženskog roda jednine (shoqja) N. shoqja ime (moja drugarica) imja (moja) G. i, e shoqes sime (moje drugarice) i, e simes (moje) D. shoqes sime (mojoj drugarici) simes (mojoj) Ak. shoqen time (moju drugaricu) timen (moju) Abl. shoqes sime (moje drugarice) simes (moje)

¨vlasništvo¨ ženskog roda množine N. shoqet e mia (moje drugarice) të miat (moje) G. i, e shoqevet

të mia (mojih

drugarica) i, e të miavet

(mojim)

D. shoqevet të ma (mojim drugaricama)

të miavet (mojim)

Ak. shoqet e mia (moje drugarice) të miat (moje) Abl shoqevet të mia (mojih

drugarica) të miat (mojih)

b) ¨vlasnik¨ množine (ynë) prisvojni pridev prisvojna zamenica

¨vlasništvo¨ muškog roda jednine N. shoku ynë (naš drug) yni (naš) G. i shokut tonë (našeg druga) i tonit (našeg) D. shokut tonë (našem drugu tonit (našem) Ak shokun tonë (našeg druga) tonin (našeg) Abl shokut tonë (našeg druga) tonit (našeg)

¨vlasništvo¨ muškog roda množine N. shokët tanë (naši drugovi) tanët (naši)

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 543 G. i shokëvet tanë (naših drugova) i tanëvet (naših) D. shokëvet tanë (našim

drugovima) tanëvet (našim)

Ak.

shokët tanë (naše drugove) tanët (naše)

Abl.

shokëvet tanë (naših drugova) tanëvet (naših)

¨vlasništvo¨ žesnkog roda jednine N. shoqja jonë (naša

drugarica) jona (naša)

G. e shoqes sonë (naše drugarice)

e sonës

(naše)

D. shoqes sonë (našoj drugarici)

sonës (našoj)

Ak shoqen tonë (našu drugaricu)

tonën (našu)

Abl shoqes sonë (naše drugarice)

sonës (naše)

¨vlasništvo¨ ženskog roda množine N. shoqet tona (naše

drugarice) tonat (naše)

G. e shoqevet tona (naših drugarica)

e tonavet

(naših)

D. shoqevet tona (n.drugaricama) tonavet (našim) Ak. shoqet tona (naše

drugarice) tonat (naše)

Abl. shoqevet tona (naših drugarica)

tonavet (naših)

Drugo lice

a)¨vlasnik¨ jednine (yt) prisvojni pridev prisvojna zamenica

¨vlasništvo¨ muškog roda jednine

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 544 N. shoku yt (tvoj drug) yti (tvoj) G. i shokut tënd (tvoga druga) i tëndit (tvoga) D. shokut tënd (tvome drugu tëndit (tvome) Ak. shokun tënd (tvoga druga) tëndin (tvoga) Abl shokut tënd (tvoga druga) tëndit (tvoga)

¨vlasništvo¨ muškog roda množine N. shokët e tu (tvoji drugovi) të tutë (tvoji) G. i shokëvet të tu (tvojih

drugova) i të tuvet

(tvojih)

D. shokëvet të tu (tvojim drugovima)

të tuvet

(tvojim)

Ak. shokët e tu (tvoje drugove)

të tutë (tvoje)

Abl shokëvet të tu (tvojih drugova)

të tuvet

(tvojih)

¨vlasništvo¨ ženskog roda jednine N. shoqja jote (tvoja drugarica) jotja (tvoja) G. e shoqevet sate (tvoje drugarice) i sates (tvoje) D. shoqes sate (tvojoj drugarici sates (tvojoj) Ak. shoqen tënde (tvoju drugaricu) tënden (tvoju) Abl shoqes sate (tvoje drugarice) sates (tvoje)

¨vlasništvo¨ ženskog roda množine N. shoqet e tua (tvoje

drugarice) tuat (tvoje)

G. e shoqevet të tua (tvojih drugarica

e të tuavet

(tvojih)

D. shoqevet të tua (tvojim drugaricama)

të tuavet

(tvojim)

Ak. shoqet e tua (tvoje drugarice)

të tuat (tvoje)

Abl.

shoqevet të tua (tvojih drugarica

të tuavet

(tvojih)


b)¨vlasnik¨ množine (i juaj)

prisvojni pridev prisvojna zamenica ¨vlasništvo¨ muškog roda jednine

N. shoku juaj (vaš drug) juaji (vaš) G. i shokut tuaj (vašeg druga) i tuajit (vašeg) D. shokut tuaj (vašem drugu tuajit (vašem) Ak. shokun tuaj (vašeg druga) tuajin (vašeg) Abl shokut tuaj (vašeg druga) tuajit (vašeg)

¨vlasništvo¨ muškog roda množine N. shokët tuaj (vaši drugovi) tuajt (vaši) G. i shokëvet tuaj vaših drugova i tuajvet (vaših) D. shokëvet tuaj (vašim

drugovima) tuajvet (vašim)

Ak. shokët tuaj (vaše drugove tuajt (vaše) Abl shokëvet tuaj (vaših

drugova) tuajvet (vaših)

¨vlasništvo¨ ženskog roda jednine N. shoqja juaj (vaša drugarica) juaja (vaša) G. e shoqes suaj (vaše drugarice) e suajës (vaše) D. shoqes suaj (vašoj drugarici) suajës (vašoj)

Ak. shoqen tuaj (vašu drugaricu) tuajën (vašu) Abl shoqes suaj (vaše drugarice) suajës (vaše)

¨vlasništvo¨ ženskog roda množine N. shoqet tuaja (vaše

drugarice) tuajat (vaše)

G. e shoqevet tuaja (vaših drugarica)

e tuajavet

(vaših)

D. shoqevet tuaja (vašim tuajavet (vašim)

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 546 drugaricama)

Ak. shoqet tuaja (vaše drugarice)

tuajat (vaše)

Abl shoqevet tuaja (vaših drugarica)

tuajavet (vaših)

Treće lice

a) ¨vlasnik¨jednine muškog roda (i tij) prisvojni pridev prisvojna zamenica

¨vlasništvo¨ muškog roda jednine N. shoku i tij (njegov drug) i tiji (njegov) G. i shokut të

tij (njegovog druga)

i të tijit (njego-vog)

D. shokut të tij

(njegovom drugu

të tijit (njego-vom)

Ak. shokun e tij (njegovog druga)

të tijinë (njego-vog)

Abl shokut të tij

(njegovog druga)

të tijit (njego-vog)

¨vlasništvo¨ muškog roda množine N. shokët e tij (njegovi

drugovi) të tinjtë (njego-

vi)

G. i shokëvet të tij (njegovih drugova)

i të tijvet

(njego-vih)

D. shokëvet të tij (njegovim drugovima)

të tijvet (njego-vim)

Ak. shokët e tij (njegove drugove)

të tijtë (njego-ve)

Abl shokëvet të tij (njegovih drugova

të tijvet (njego-vih)

¨¨vlasništvo¨ ženskog roda jednine

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 547 N. shoqja e tij (njegova

drugarica) e tija (njego-

va)

G. e shoqes së tij (njegove drugarice)

e së tijës

(njego-ve)

D. shoqes së tij (njegovoj drugarici)

së tijës (njego-voj)

Ak. shoqen e tij (njegovu drugaricu)

të tijën (njego-vu)

Abl shoqes së tij (njegove drugarice)

së tijës (njego-ve)

¨vlasništvo¨ ženskog roda množine N. shoqet e tija (njegove

drugarice) të tijat (njego-

ve)

G. e shoqevet

të tija (njegovih drugarica)

e të tijavet

(njego-vih)

D. shoqevet të tija (njegovim drugaricama)

të tijavet

(njego-vim)

Ak.

shoqet e tija (njegove drugarice)

të tijat (njego-ve)

Abl. shoqevet të tija (njegovih drugarica)

të tijavet

(njego-vih)

b) ¨vlasnik¨ jednine ženskog roda (e saj) prisvojni predev prisvojna

zamenica ¨vlasništvo¨ muškog roda jednine

N. shoku i saj (njen drug) i saj (njen) G. i shokut të saj (njenog

druga) i të sajit (njenog)

D. shokut të saj (njenom drugu)

të sajit (njenom

Ak. shokun e saj (njenog druga)

të sajnë (njenog)

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 548 Abl.

shokut të saj (njenog druga)

të sajit (njenog)

¨vlasništvo¨ muškog roda množine N. shokët e saj (njeni

drugovi) të sajtë (njeni)

G. i shokëvet të saj (njenih drugova)

të sajvet (njenih)

D. shokëvet të saj (njenim drugovima)

të sajvet (nje-nim)

Ak. shokët e saj (njene drugove)

të sajtë (njene)

Abl.

shokëvet të saj (njnih drugova)

të sajvet (njenih)

¨vlasništvo¨ ženskog roda jednine N. shoqja e saj (njena

drugarica e saja (njena)

G. e shoqes së saj (njene drugarice

e së sajës

(njene)

D. shoqes së saj (njenoj drugarici

së sajës (njenoj)

Ak. shoqen e saj (njenu drugaricu

të sajën (njenu)

Abl.

shoqes së saj (njene drugarice

së sajës (njene)

¨vlasništvo¨ ženskog roda množine N. shoqet e saja (njene

drugarice të sajat (njene)

G. e shoqevet të saja

(njenih drugarica)

e të sajavet

(njenih)

D. shoqevet të saja

(njemin drugaricama)

të sajavet

(njenim)

Ak. shoqet e saja (njene drugarice

të sajat (njene)

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 549 Abl.

shoqevet të saja

(njenih drugarica)

të sajavet

(njenih)

c) ¨vlasnik¨ množine muškog i ženskog roda (i e tyre) prisvojni pridev prisvojna zamenica

¨vlasništvo¨ muškog roda jednine N. shoku i tyre (njihov drug) i tyri (njihov) G. i shokut të

tyre (njihovog druga)

i të tyrit (njiho-vog)

D. shokut të tyre

(njihovom drugu

të tyrit (njiho-vom)

Ak. shokun e tyre (njihovog druga)

të tyren (njiho-vog)

Abl. shokut të tyre

(njihovog druga)

të tyrit (njiho-vog)

¨vlasništvo¨ muškog roda množine N. shokët e

tyre (njihovi drugovi)

të tyret (njiho-vi)

G. i shokëvet të tyre

(njihovih drugova)

e të tyrevet

(njiho-vih)

D. shokëvet të tyre

(njihovim drugovima)

të tyrevet (njiho-vim)

Ak. shokët e tyre

(njihove drugove)

të tyret (njiho-ve)

Abl. shokëvet të tyre

(njihovih drugovaa)

të tyrevet (njiho-vih)

¨vlasništvo¨ ženskog roda jednine N. shoqja e

tyre (njihova drugarica)

e tyrja (njiho-va)

G. i shoqes së tyre

(njihove drugarice)

i së tyres (njiho-ve)

D. shoqes së (njihovoj së tyres (njiho

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 550 tyre drugarici) -voj)

Ak. shoqen e tyre

(njihovu drugaricu)

të tyren (njiho-vu)

Abl. shoqes së tyre

(njihove drugarice)

së tyres (njiho-ve)

¨vlasništvo¨ ženskog roda množine N. shoqet e

tyre (njihove drugarice)


G. i shoqevet të tyre

(njihovih drugarica)

i të tyrevet

(njiho-vih)

D. shoqevet të tyre

(njihovim drugaricama)

të tyrevet (njiho-vim)

Ak. shoqet e tyre

(njihove drugarice)


Abl. shoqevet të tyre

(njihovih drugarica)

të tyrevet (njihovih)

5. Odnosne zamenice (përemrat lidhorë) U albanskom jeziku ima samo dve odnosne zamenice: që i cili.

Zamenica që nema roda niti se menja po padežima. Ona se obično prevodi sa što ili koji, koja. Na primer: ky është lapsi që bleva – to je olovka što (koju) kupih.

Zamenica cili, cila ima muški i ženski rod i menja se po padežima. Ona uvek ide sa članom.

muški rod jednine muški rod množine

N. i cili (koji, što) të cilët (koji, što) G. i të cilit (kojeg, i të cilëvet (kojih,

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 551 što) što)

D. të cilit (kome, što)

të cilëvet (kojima, što)

Ak. të cilin (koji, što) të cilët (koje, što) Abl. të cilit (kojeg,

što) të cilëvet (kojih,

što) ženski rod jednine ženski rod množine

N. e cila (koja, što) të cilat (koje, što) G. i së cilës (kojoj.

što) i të cilavet (kojih,

što) D. së cilës (kojoj,

što) të cilavet (kojima,

što) Ak. të cilën (koje, što) të cilat (koje, što) Abl. së cilës (koje, što) të cilavet (kojih,

što) Kao odnosne zamenice ponekad se upotrebljavaju i upitne zamenice

kush (ko), cili (koji, ko), ç' (šta) i sa (koliko).

6. Upitne zamenice (përemrat pyetës) Upitna zamenica cili (koji) i cila (koja) menja se kao odnosna

zamenica istog oblika, ali je bez člana, osim genitiva. Ostale upitne zamenice su: kush (ko), ç' (šta), sa (koliko), i sati (koji

po redu), se (zašto). Zamenica se uvek ide uz predlog me (me se erdhe – čime si došao, a znači i zašto si došao).

Upitna zamenica kush menja se ovako:

N. kush (ko) G. i kujt (koga) D. kujt (kome) Ak. kë (koga) Abl. kujt (koga)


7. Neodređene zamenice (përemrat e pakufishëm) Zamenice kushi (ko), dikush (neko), akush (niko), kurrkush (niko),

kushdo (ma ko, svako) gjithkush (svako), shumëkush (mnogo ko) označavaju neodređen broj ljudi. Ovim zamenicama menja se samo deo kush kao i kod prethodne upitne zamenice.

Zamenice: tjetër, tjetri, tjetra imaju muški i ženski rod jenine i množine i menjaju se:

muški rod ženski rod

jednina N. tjetër (drugi) tjetra (druga) G. i tjetrit (drugog) e tjtrës (druge) D. tjetrit (drugom) tjetrës (drugoj) Ak. tjetrin (drugog) tjetrën (drugu) Abl. tjetrit (drugog) tjetrës (druge)

množina N. të tjtrët (drugi) të tjerat (druge) G. i të

tjerëvet (drugih) e të

tjeravet (drugih)

D. të tjerëvet

(drugim) të tjeravet (drugim)

Ak. të tjerët (druge) të tjerat (druge) Abl. të

tjerëvet (drugih) të tjeravet (drugih)

Kao zamenice tjetër, tjetra menjaju se i zamenice njëri (jedan),

njëra (jedna), ndonjëri, ndonjëra, asnjëri, asnjëra i sl. Zamenicama: secili (svaki), secila (svaka), cilido (ma koji), cilado

(ma koja) i sl. menja se samo deo cili, cila kao i kod odnosnih zamenica.

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 553 Zamenica disa i ca ne razlikuju rod i menjaju se:

N. disa, ca (nekoliko) G. i disavet (nekolikih) D. disavet, cavet (nekolikim) Ak. disa, ca (nekoliko) Abl. disavet, cavet (nekolikih)

Na isti način se menja i zamenica gjithë (svi). Zamenice aq, kaq (toliko, ovoliko), ç', çdo, çdofarë (svaki, svaka,

svašta), pak (nešto, malo), shumë (mnogi), gjë (nešto), asgjë (ništa), - ne menjaju se. Zamenice i tërë (sav), e tërë (sva) menjaju se kao prisvojne zamenice i tyre.

GLAGOLI (FOLJET) U albanskom jeziku glagoli imaju gramatičko značenje lica, broja,

načina (modusa), vremena i dijateze (glagolski rod). Glagolski načini (modusi) U albanskom jeziku postoji devet glagolskih načina:

1. indikativ (mënyra dëftore) – izjavni (pokazni) način 2. konjunktiv (mënyra lidhore) – savezni način 3. optativ (mënyra dëshirore) – željeni način 4. imperativ (mënyra urdhërore) – zapovedni način

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 554 5. admirativ (mënyra habitore) – način (oblik) za

čuđenje 6. kondicional (mënyra kushtore) – pogodbeni način 7. infinitiv (mënyra paskajore) – neodređeni način 8. particip (mënyra përcjellore) – način upotrebe

glagolskog priloga. Glagolska vremena U albanskom jeziku postoje sledeća glagolska vremena:

I. sadašnje 1. prezent (koha e tanishme) – sadašnje vreme

II. prošlo koje ima:

1. perfekat (e kryer) – pravo prošlo vreme 2. imperfekat (e pakryer) – pređašnje

nesvršeno vreme 3. aorist (e kryer e thjeshtë) – pređašnje

svršeno vreme 4. pluskvamperfekat (e kryer e plotë) – davno

prošlo vreme

III. buduće, koje ima:

1. futur (e ardhme) – buduće vreme 2. futur egzaktni (e ardhme e përparme) –

predbuduće vreme. Pomoćni glagoli u albanskom jeziku su kam (imati) i jam (biti) i

pomoću njih se grade složeni glagolski oblici.

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 555 Promena pomoćnih glagola

kam, pat; pasur (imati)

indikativ

pre-zent

perfekat futur egzaktni

imper-fekat

plus-kvam-perfek

at

aorist

futur

kam kam pasur

do të kem pasur

kisha kisha pasur

pata do të kem

ke ke pasur do të kesh pasur

kishe kishe pasur

pate do të kesh

ka ka pasur do të ketë pasur

kishte kishte pasur

pati do të ketë

kemi kemi pasur

do të kemi pasur

kishim kishim pasur

patëm do të kemi

keni keni pasur

do të keni pasur

kishit kishit pasur

patët do të keni

kanë kanë pasur

do të kenë pasur

kishin kishin pasur

patën do të kenë

konjuktiv aptativ

prezent

imper-fekat

pluskvam-perfekat

perfekat

prezent

perfekat

të kem

të kisha të kisha pasur

të kem pasur

paça paça pasur

të kesh

të kishe të kishe pasur

të kesh pasur

paç paç pasur

të ketë

të kish(te)

të kish(te) pasur

të ketë pasur

pastë pastë pasur

të të kishin të kishim të paçim paçim

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 556 kemi pasur kemi

pasur pasur

të keni

të kishit të kishit pasur

të keni pasur

paçi paçi pasur

të kenë

të kishin të kishin pasur

të kenë pasur

paçin paçin pasur

imperativ ki! kini!

admirativ kondicional

prezen

t

imper-fekat

perfe-kat

pluskvamperfekat

imperfekat

pluskvam-perfekat

paskam

paskësha paskam pasur

paskësha pasur

do të kisha

do të kisha pasur

paske

paskëshe

paske pasur

paskëshe pasur

do të kishe

do të kishe pasur

paska

paskej paska pasur

paskej pasur do të kishte

do të kishte pasur

pa paskësh paske paskëshim do të do të

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 557 skemi

im mi pasur

pasur kishim

kishim pasur

paskeni

paskëshi

paskeni pasur

paskëshit pasur

do të kishit

do të kishit pasur

paskan

paskëshin

paskan pasur

paskëshin pasur

do të kishin

do të kishin pasur

Infinitiv particip gerundiv për të pasur pasur duke pasur jam, qeshë; qenë (biti) indikativ

prezent

perfekat

Futur egzakt

ni

imperfekat

pluskvamperfeka

t

aorist futur

jam kam qenë

do të kem qenë

isha kisha qenë

qeshë do të jem

je ke qenë

do të kesh

ishe kishe qenë

qe do të jesh

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 558 qenë

është ka qenë

do të ketë qenë

ishte kishte qenë

qe do të jetë

jemi kemi qenë

do të kemi qenë

ishim kishim qenë

qenmë

do të jemi

jeni keni qenë

do të keni qenë

ishit kishit qenë

qentë do të jeni

janë kanë qenë

do të kenë qenë

ishin kishin qenë

qenë do të jenë

konjuktiv optativ

prezent

perfekat

imperfekat

pluskvamperfek

at

prezent perfekat

të jem të kem qenë

të isha të kisha qenë

qofsha paça qenë

të jesh të kesh qenë

të ishe të kishe qenë

qofsh paç qenë

të jetë të ketë qenë

të ishte të kishte qenë

qoftë pasatë qenë

të jemi

të kemi qenë

të ishim të kishim qenë

qofshim paçim qenë

të jeni të keni qenë

të ishit të kishit qenë

qofshit paçi qenë

të jenë të kenë qenë

të ishin të kishin qenë

qofshin paçi qenë

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 559 imperativ ji jini admirativ kondicional

prezent

imperfekat

perfekat pluskvamperfekat

imperfeka

t

pluskvamperfek

at qenkam

qenkësha paskem qenë

paskësha qenë

do të isha

do të kisha qenë

qenke qenkëshe paske qenë

paskëshe qenë

do të ishe

do të kishe qenë

qenka qenkej paskea qenë

paskej qenë

do të ishte

do të kishte qenë

qenkemi

qenkëshim

paskemi qenë

paskëshim qenë

do të ishim

do të kishim qenë

qenkeni

qenkëshit paski qenë

paskëshit qenë

do të ishit

do të kishit qenë

qenkan

qenkëshin paskan qenë

paskëshin qenë

do të ishin

do të kishin qenë

Infinitiv particip gerundiv

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 560 për të qenë qenë duke qenë

Promena prvilnih glagola

Çliroj )osloboditi); çlirohem (osloboditi se)

indikativ

prezent (aktiv)

prezent (pasiv)

imperfekat

(aktiv)

imperfekat (pasiv)

aorist (aktiv)

aorist (pasiv)

çliroj çlirohem çliroja çlirohesha çlirova u çlirova çliron çlirohesh çliroje çliroheshe çlirove u çlirove çliron çlirohet çlironte çlirohej çliroi u çlirua çlirojmë çlirohemi çlironim çliroheshim çliruam u çliruam

çlironi çliroheni çlironit çliroheshit çliruat u çliruat çlirojnë çlirohen çlironin çliroheshin çliruan u çliruan

perfekat (aktiv)

perfekat

(pasiv)

pluskvamper (aktiv)

pluskvamper.

(pasiv)

futur (aktiv)

futur (pasiv

kam çliruar

jam çliruar

kisha çliruar

isha çliruar do të çliroj

do të çlirohem

ke çliruar

je çliruar

kishe çliruar

ishe çliruar do të çlirosh

do të çlirohesh

ka çliruar

është çliruar

kishte çliruar

ishte çliruar do të çlirojë

do të çlirohet

kemi çliruar

jemi çliruar

kishim çliruar

ishim çliruar

do të çlirojmë

do të çlirohemi

keni çliruar

jeni çliruar

kishit çliruar

ishit çliruar do të çlironi

do të çliroheni

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 561 kanë çliruar

janë çliruar

kishin çliruar

ishin çliruar

do të çlirojnë

do të çlirohen

konjuktiv

prezent (aktiv)

prezent (pasiv)

imperfekat

(aktiv)

imperfekat

(pasiv)

perfekat

(aktiv)

perfekat (pasiv)

të çliroj të çlirohem

të çliroja të çlirohesha

të kem çliruar

të jem çliruar

të çlirosh të çlirohesh

të çliroje të çliroheshe

të kesh çliruar

të jesh çliruar

të çlirojë të çlirohet

të çlironte

të çlirohej

të ketë çliruar

të jetë çliruar

të çlirojmë

të çlirohemi

të çlironim

të çliroheshim

të kemi çliruar

të jemi çliruar

të çlironi të çliroheni

të çlironit

të çliroheshit

të keni çliruar

të jeni çliruar

të çlirojnë

të çlirohen

të çlironin

të çliroheshin

të kenë çliruar

të jenë çliruar

konjuktiv optativ

pluskvamperfekat (aktiv)

pluskvamperfekat(pasiv)

prezent (aktiv)

prezent (pasiv)

të kisha çliruar të isha çliruar çlirofsha u çlirofsha të kishe çliruar të ishe çliruar çlirofsh u çlirofsh të kishte çliruar të ishte çliruar çliroftë u çliroftë të kishim çliruar të ishim çliruar çlirofshim u çlirofshim

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 562 të kishit çliruar të ishit çliruar çlirofshi u çlirofshi të kishin çliruar të ishin çliruar çlirofshin u çlirofshin

Imperativ Prezent (aktiv) prezent (pasiv) çliro; çlironi çlirohu; çlirohuni infinitiv particip gerundiv

për të çliruar çliruar duke çliruar Po prvoj promeni menjaju se glagoli koji se u prezentu prvog lica

jednine svršavaju na suglasnik j, kao: laj, thaj, blej, rrëfej, shkoj, punoj, fshij, shkruaj, bluaj, lyej, thyej, ziej, ndiej; di, pi, fle itd.

Druga promena

lidh, lidha; lidhur (vezati)

indikativ

prezent (aktiv)

prezent (pasiv)

imperfekat(aktiv)

imperfekat(pasiv)

aorist (aktiv)

aorist (pasiv)

lidh lidhem lidhja lidhesha lidha u lidha lidh lidhesh lidhje lidheshe lidhe u lidhe lidh lidhet lidhte lidhej lidhi u lidhi lidhim lidhemi lidhnim lidheshim lidhëm u lidhëm

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 563 lidhni lidheni lidhnit lidheshit lidhët u lidhët

lidhin lidhen lidhnin lidheshin lidhë u lidhë

perfekat (aktiv)

perfekat (pasiv)

pluskvamperfekat (aktiv)

pluskvamperfekat (pasiv)

futur (aktiv)

futur (pasiv)

kam lidhur

jam lidhur

kisha lidhur

isha lidhur do të lidh

do të lidhem

ke lidhur

je lidhur kishe lidhur

ishte lidhur do të lidhësh

do të lidhesh

ka lidhur

është lidhur

kishte lidhur

ishte lidhur do të lidhë

do të lidhet

kemi lidhur

jemi lidhur

kishin lidhur

ishim lidhur

do të lidhim

do të lidhemi

keni lidhur

jeni lidhur

kishit lidhur

ishit lidhur do të lidhni

do të lidheni

kanë lidhur

janë lidhur

kishin lidhur

ishin lidhur do të lidhin

do të lidhen

konjuktiv

prezent (aktiv)

prezent (pasiv)

imperfekat

(aktiv)

imperfekat

(pasiv)

perfekat (aktiv)

perfekat (pasiv)

të lidh të lidhem të lidhja të lidhesha

të kem lidhur

të jem lidhur

të lidhësh

të lidhesh

të lidhje të lidheshe

të kesh lidhur

të jesh lidhur

të lidhë të lidhet të lidhte të lidhej të ketë lidhur

të jetë lidhur

të lidhim

të lidhemi

të lidhnim

të lidheshim

të kemi lidhur

të jemi lidhur

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 564 të lidhni të lidheni të lidhnit të

lidheshit të keni lidhur

të jeni lidhur

të lidhin të lidhen të lidhnin

të lidheshin

të kenë lidhur

të jenë lidhur

konjuktiv optativ

pluskvamperf. (aktiv)

pluskvamperf. (pasiv)

prezent (aktiv)

prezent (pasiv)

të kisha lidhur të isha lidhur lidhça u lidhç të kishe lidhur të ishe lidhur lidhç u lidhç të kishte lidhur të ishte lidhur lidhtë u lidhtë të kishim lidhur të ishim lidhur lidhçim u lidhçim të kishit lidhur të ishit lidhur lidhçi u lidhçi të kishin lidhur të ishin lidhur lidhçin u lidhçin

imperativ

infinitiv particip gerundiv

për të lidhur lidhur duke lidhur Po drugoj promeni menjaju se glagoli tipa hedh, heq, derdh,

mbledh, zgjedh, pjek, sjell, mbjell, vjel, dal, marr; hap, mbyll, qep, qesh, vesh, vendos, hekuros, qendis, tiganis itd.

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 565 Nepravilni glagoli

I ovi glagoli se menjaju po napred navednim promenama, ali tokom

promene trpe glasovne promene u korenu. Takvi glagoli su:

1) bëj (činiti)

prezent imperfekat aorist particip bëj bëja bëra bërë bën bëje bëre bën bënte bëri bëjmë bënim bëmë bëni bënit bëtë bëjnë bënim bënë

2) bie (doneti)

prezent imperfekat aorist particip bie bija prura prurë bie bije prure bie binte pruri biem binim prumë bini binit prutë bien binin prunë

3) bie (padati, pasti)

prezent imperfekat aorist particip bie bija rashë rënë bie bije re bie binte ra biem binim ramë bini binit ratë bien binin ranë


4) bërtas (vikati)

prezent imperfekat aorist particip bërtas bërtisja bërtita bërtitur bërtet bërtisje bërtite bërtet bërtiste bërtiti bërtasim bërtisnim bërtitëm bërtisni bërtisnit bërtitët bërtasinj bërtisnin bërtitën

5) dal (izlaziti)

prezent imperfekat aorist particip

dal dilja dola dalë del dilje dole del dilte doli

dalim dilnomk dolëm (dualëm)

delni dilnit dolët (dualët)

dalin dilnin dolën (dualë

6) di (znati)


di dija dita ditur di dije dite di dinte diti

dimë dinim ditëm dini dinit ditën dinë dinin


7) dua (hteti)

prezent imperfekat aorist particip dua doja desha dashur do doje deshte do donte deshi

duam donim deshëm doni donit deshët duan donin deshë

8) flas (govoriti)


flas flisja fola folur flet flisje fole flet flinte foli

flasim flisnim folëm flisni

(flitni) flisnit folët

flasin flisnin folën

9) fle (spavati)

prezent imperfekat aorist particip fle flija fjeta fjetur fle flije fjete fle flinte fjeti

flemë flinim fjetëm flini flinit fjetët flenë flinin fjetë

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 568 10) ha (jesti)


ha haja hëngra ngrënë ha haje hëngre ha hante hëngri

hamë hanim hëngrëm hani hanit hëngrët hanë hanin hëngrën

11) jap (dati)

prezent imperfekat aorist particip jap jepja dhashë dhënë jep jepje dhe jep jepte dha

japim jepnim dhamë japni jepnit dahatë japin jepnin dhanë

12) lë (ostaviti)

prezent imperfekat aorist particip lë lija lashë lënë lë lije le lë linte la

lëmë linim lamë lini linit latë lënë linin lanë

13) loz (igrati)


prezent imperfekat aorist particip loz lozja lojta lojtur lot lozje lojte lot lozte lojti

lozim loznim lojtëm lozni liznit lojtët lozin loznin lojtën

14) marr (uzeti)


marr merrja mora marrë merr merrje more merr merrte mori

marrim merrnim morëm (muarëm)

mirrni (merrni)

merrnit morët (muarët)

marrin merrnin morën (muarën)

15) njoh (poznavati)


njoh njihja njoha njohur njeh njihje njohe njeh njihte njohu

njohim njihnim njohëm njihni njihnit njohët njohin bjihnin njohën

16) pi (piti)


prezent imperfekat aorist particip pi pija piva pirë pi pije pive pi pinte piu

pimë pinim pimë pini pinit pitë pinë pinin pinë

17 pres (čekati)


pres prisja prita pritur pret prisje prite pret priste priti

presim prisnim pritëm prisni prisnit pritët presin prisnin pritën

18) pres (seći)

prezent imperfekat aorist particip pres prisja preva prerë pret prisje preve pret priste preu

presim prisnim premë prisni prisnit pretë presin prisnin prenë

19) rri (sesti, sedeti)


prezent imperfekat aorist particip rri rrija ndenja ndenjur rri rrije ndenje rri rrinte ndenji

rrimë rrinim ndenjë rrini rrinit ndenjët rrinë rrinin ndenjën

20) shoh (videti)

prezent imperfekat aorist particip shoh shihja pashë parë sheh shihje pe sheh shihte pa

shohim shinim pamë shihni shihnit patë shohin shihnin panë

21) shpie (odvesti, voditi)

prezent imperfekat aorist particip shpie shpija shpura shpurë,

shpënë shpie shpije shpure shpie shpinte shpuri

shpiem shpinim shpumë shpini shpinit shputë shpien shpinin shpunë

KRATKA GRAMATIKA ALBANSKOG JEZIKA 572 22) them (reći)

prezent imperfekat aorist particip them thoshja tahshë thënë thua thoshje the thotë thoshte tha themi thoshim

(thonim) thamë

thoni thoshit (thonit)

thatë

thonë thosjin (thonin)

thanë

23) vdes (umreti)

prezent imperfekat aorist particip vdes vdisja vdiqa vdekur vdes vdisje vdiqe vdes vdiste vdiq

vdesim vdisnim vdiqëm vdisni vdisnit vdiqët vdesin vdisnin vdiqën

24) vete (otići)


vete veja vajta vajtur vete veje vajte vete vente vajti vemi venim vajtëm veni venit vajtët venë venin vajtën


25) vë (metnuti, metati)

prezent imperfekat aorist particip vë vija vura vënë vë vije vure vë vinte vuri

vëmë vinim vumë vini vinit vutë vënë vinin vunë

26) vij (doći, dolaziti)

prezent imperfekat aorist particip vij vija erdha ardhur

vjen vije erdhe vjen vinte erdhi

vijmë vinim erdhëm vini vinit erdhët vijnë vinin erdhën

27) vras (ubiti)


vras vrisja vrava vrarë vret vrisje vtave vret vriste vrau

vrasim vrisnim vramë vrisni

(vritni) vrisnit vratë

vrasni vrisnin vranë


28) zë (uvatiti, hvatati)

prezent imperfekat aorist particip zë zija zura zënë zë zije zure zë zinte zuri

zëmë zinim zumë zini zinit zutë zënë zinin zunë

SRPSKO – ALBANSKI REČNIK

R

rabat m. treg. zbritje – tja f, ulja e çmimevet të cakuara ze mallit. rabota f. pune e keçe, punë e rëndë, punë angari, dredhi, dallavere. — slaba rabota.punë e dobët racija f. ndjekje -kja, f; bastisje f; ares-tim m racionalan a. racional, racionalno ad. racional, -e (ekonomičan) eko-nomik racionalizacija f. racionalizem -i m racionalizator m. racionalizator -i m; punëtor racional — racionalizator-ski predlog m.propozim racional. racionalizovati v. racionalizim račić m. dim. nga rak gaforre e vogel, karavidhe e vogel račji a. gaforeje, i (e) gaforres — račji korak – hapat e gaforres. račun m. llogari llogarin (trgovački) tregtarë (privremeni) perkohësisht (tekući) rrjedhëse, vijues (diferen-cijalni) diferencial —

ispitivanje računa - hulumtimi i llogaris — blokirati sve bankovne (tekuće) račune - blokimi i te gjithë llogarive bankore (vijuese) — polaganje računa me dhane llogari — staviti u račun vë në llogari — nemam računa nuk kam llogari, s’kam llogari — ne ide mu u račun nuk shkon në llogari, — voditi računa kujdesem për diçka, i kushtoj kujdes një pune — praviti račun bez krčmara bëj hesap pa hanxhinë

računanje n. llogaritje, i (e) — četiri vida računanja katër mundësit e llogaritjes računati v. llogaris, bëj hesap (uračunati) fus në llogari — računajući i njega të llogarisë edhe atë račundžija m. llogaritar -i m, llogaritës računica f. llogari f,hesapi (trgovač-ka) tregtarë računovodstvo n. kontabilitet. računovođa m. llogaritarë -i m, krye-llogaritarë, m, shefi i llogarise računski a. llogarisë, llogaritës — računska greška – gabim llogarie račva f. degëzim račvanje n. degëzim -i m; ndarje në degë, bigëzim račvast a. degëzuar, i (e) bigëzuar račvati se v. degëzohet, bigëzohet, ndahet në degë rad m. punë (telesni - duševni fizike, shpirtnorë težak i rënd prihvatiti pranoj obustaviti ndërprej) (ak-ordni) me marrëveshje

(po koma-du) (domaći) shtëpijak (prinudni) punë e dedyrueshme (ručni) punë dore — (politički) rad sa ženama (politikisht) punë me gra — tehnika rada teknika e punës — dosadan i mučan rad punë e mërzitshme dhe e rënd — podela rada f. ndarja e punës — nesposoban za rad jo i afte për punë

radan a. punës — radni narod po-pulli punëtor radar m. radar -i m. radarski a. radari, i (e) radarit — radarski uređaj m. — radarska stanica f. stacioni i radarit radi prp. për shkak (arsye) — radi mene për shkak meje. radij(um) m. radijum -i, m. radijator m. radiator,i m; kalorifer radije ad. comp. nga rado; më me dëshirë radijus m. rreze -zja radikalan a. polit. radikal, e — radi-kalne mere, izmene (promene) masa radikale radilište n. punishte –tja radin a. punëtor i zellshëm radan radinost f. (delatnost) dëshirë për punë (veprimtari) (narodna) popu-llorë radio m. radio (aparat) aparat — radio emisija f. emisioni i radios — radio predajnik m. radiotransme-tues — radio stanica f.

(radio stacioni) (kratkotalasna) me valë te shkurta — radio talas m. valët e radios — radio telefonija radio-telefoni — radio telegrafija radio-telegrafi -a f. — radio vest f. radio lajmet — radio veza f. radio lidhja

radioaktivan a. radioaktiv,-e radioaktivnost f. radioaktiviteti -i m. radiogram m. radiogram -i m. radionica f. ofiqinë -a f, punishte radist m. ai që punon (brodski) punëtor anije raditi v. punoj (neumorno pa u lodhur marljivo i zellshëm, (neozbiljno) jo seriozë (prekovremeno) jashtë orarit — šta radite?

qka po punoni, qka po bëni — raditi kao radnički borac me punue si punëtor luftëtar radni a. punë, e punës; ditë pune — radna snaga fuqia punëtore — radna sposobnost aftësia i punës — radni čas orari i

punës — radni elan punë me vrull — radni kombinezon kominoshë e punës — radni odnos marrëdhënje punës — pre-stanak radnog odnosa ndërprerje reciproke të punës — radni dan ditë pune — radni karakter karakteri i punës — radni program programi i punës — radno vreme (društveno potreb-no nevojat shoqërore osmočasov-no tetëorëshe skraćeno shkurtuar produženo zgjatja; vijim i punës) të vazhduarit;

radnica f. punëtore -rja radnički a. punëtor — radnička kla-sa klasa punëtore — radnički pokret lëvizje punëtore — radnički savet këshilli i

punëtorëve — radnički savet preduzeća këshilli i punëtorve te ndërrmarjes radnik m. punëtor (fabrički) fabrikës (filmski) filmit (javni) publik (kul-turni) kulturor (kvalifikovanl) kuali-fikuar

(poljoprivredni) bujqësis radništvo n. punëtori -a f, punëtorë -t m. pl. radnja f. punë, veprim, punim (pro-davnica) shitore, dyqan (ugos-titeljska) hoteliere — zatvaranje radnje mbyllja dyqanit —

radnja romana ngjarje e romanit rado ad. me dëshrë (me qejf), me gjithë zemër radost f. gëzim -i m, gaz m, gazmend — van sebe od radosti të dal mendsh prej gëzimi radostan i gëzueshëm -e gëzueshme radosno ad. i gëzueshë radovanje n. 1. gëzim -i m, të gë-zuarit; gaz; 2. kënaqësi f, të kënaqurit radovati se v. gëzohem (për diçka) radoznalost f. kureshtar –i m, kurioz m. radoznao a. kureshtar-e, kurioz, -e rađanje n. lindje -dja f, të lindurit; lindja e fëmijës rađati v. lind raf f. raft -i m, dollap m. rafinacija f. rafineri -a f. rafiniran a. i (e) rafinuar,i (e) pastruar rafiniranost f. rafinim -i m, dinakëri -a f, dhelpëri rafinirati v. rafinoj, pastroj raga f. gërdallë -a (kali) kali i lig, i moçëm ragastov m. shtalkë (dere a dritareje) m, kornizë

rahitičan a. rahitik, -e rahitis m. rakitizëm -zmi m. raj m. parajsë -a f, xhenet raja f. i krishteri në perandorinë osma-ne; njeri i shtypur. Rajna f. Ren -i m (lumë dhe krahina rreth tij në Gjermani) rajnski a. gjeog. i (e) Renit, që p përket krahinës ose lumit të Renit (ne Gjermani) rak m. zool. gaforre -rrja f, karavidhe, med. kancer (morski) detit raka f. varr -i; gropë raketa f. raketë -a f; fishekzar m — raketna rampa f. rampë raketës rakija f. raki, pije alkoholike rame n. shpatull -a m, krah — sleg-nuti ramenima mbledh supat — rame uz rame krah për krahë — širokih ramena krahët e

gjëra rana f. plagë -a f, varrë (od zrna) prej plumbit (od poseka) me thikë (smrtonosna) vdekjepruese — zadati ranu shkaktoj

plagë rang m. rang -u m, me rend m, gradë f, shkallë — po rangu najstariji më i lartë me gradë raniti v. mëngoj, ngrihem, (rano ustati) çohem herët rano a. herët -- rano povrće perime të hershme — rano voće pemë të hershme — rano sazreo heret i pjekur a. — rano

ujutru heret në mëmgjez — ko rano rani dve sreće grabi kush mëngoi, bloi — ranije ad. comp. më heret, më shpejt rano heret (pre toga) para se gjithash, më heret — on ai došao ranije erdhi më heret — raniji a. comp. më i hershëm; i mëparshëm -e mëparshme

ranjenik m. i plagosur -i m, i plaguar ranjiv a. që mund të plagoset a varro-het lehtë raport m. raport, përgjegjësi rasa f. racë — čiste rase racë e pastër — konj od rase kalë i sojit tëpastër — ukrštanje rasa kryqë-zimi i racës. rasad m. fidan -i m, rasat m, bitonjë rasaditi, rasađivati v. artris(bimët) shpërngul bimët prej një vendi në një vend tjetë; rrralloj(bimët). rasadnik m. fidanishte (šumski) i (e) pyllit,i (e) malit rasap m. prishje -shja, shpenzon, shkapërdar rasip rascep m. përqarje, ndarje(u partiji ) në parti rascepiti v. përqaj, ndaj më dysh; bëj copa copa; copëzo rascvetati se v. lulëzuar; i (e)mbuluar me lule(të qelura), plot me lule. rasčerupati v. copëzoj copëtoj, bëj copëza raseći v. pres; çaj rasejan i (e) shpërndarë rasejano ad. hutueshëm, habitshëm,i (e) hutuar, në mënyrë të shpërndarë rasejanost f. të shpërndarë; të hu-tuar, të habitur rasejati v. habitur se të jesh raseliti v. shpërngul, transferoj (po-pullsin) raseljen 1. i (e) shpërngulur; 2. i (e)transferuar raseljeno lice njeriu i shpërngulur rashladiti v. ftoh, freskoj rashladni ftohës rashladni uređaj aparati ftohës, frigoferik rashod m. 1. shpenzim -i m; 2. fin. të dala, të ardhura e shpenzimeve rashodovanje n. (brisanje iz inven-tara) çregjistrim (shlyerje) prej in-ventarit, nxerrje nga përdorimi rashodovati v. çregjistroj diçka nga invetarit, qes diçka jashtë përdo-rimit rasip shkapërdar rasipanje n. plago-rishje -shja rasipan shkapërderdhëse (pa masë), plagërishëse -sja rasipno ad. në mënyrë plagërishëse rasipati (rasuti) v. derdhet, shkapër-derdhet (straćiti) kotë, humbje ko-hës rasipnica f. plangorishëse -sja f, shkapërdare rasipnički a. plangorishës -e, shka-përdarë -e rasipnik m. ai që shpenzon tepër, shpezues pa mend raskalašan i (e) shthurur, i (e) shfre-nuar, që nuk dëgjon raskalašno ad. I (e) lëshuar pas ep-shevet të këqia, i pamoralshëm, imoral raskalašnost f. e lëshuar, e dhën pas dëfrimeve raskid shkëputja, ndarja raskidanje n. të këputurit, këputje, të çarturit, të prishurit (braka) martesës — raskidanje ugovora

(neopravdano i pa arsyeshëm) shkëputje kontrarës raskidati, raskinuti v. (konopac lita-rë) me shkëput (ugovor kontrata) ndarja (okove prangat, zinxhiret) hedh andej këndej

(prijateljske veze marrëdhënjet miqësore) se— raskinuti s kim (s prošlošću) me u nda prej dikujt, me u shkëput prej diçkahit (me të kaluarën)

rasklimati v. 1. labërgoj, lëshoj nga shtrëngimi 2. lëkund, tund (andej këndej) prf. labërgohem; lëkundem, tundem rasklopiti v. zbërthej, çmontoj, dëm-toj, shkatëroj (knjigu librin) hap (usta gojën) raskol m. ndarje -rja, shkëputje raskolnik m. përçarës -i m, skizmatik m, ndarës m, heretik. raskomadati v. copëtoj, copëzoj raskomotiti se v. rri rahat, qetë-sohem raskopati v. rrëmish, rrëmoj, gërmoj. raskopčati v. zbërthej, shkopsit raskoračiti (raskrečiti) se v. hap këmbët e shalët,qëndroj në këmbë raskoš f. luks -i m, salltanet m. raskošan luksoz,-e, i burishëm raskraviti v. shkrij, nxej raskrčiti v. hap,çel; zbuloj raskrinkati v. demaskoj; ja zbuloj publikisht fytyrën. raskriti, raskrivati v. 1. zbuloj; 2. heq kulmin (mbulesën) zbulim -i m, zbuluar raskrivanje n. heqje kulmi, të zbuluar raskrsnica udhëkryq -i m,udhëkryqe -qja raskršće n. udhëkryq -i m, udhëkryqe f. (puteva) rrugëve — na raskrsnici në

udhëkryq raskrstiti se v. këpus, prish (sa nekim i këpus marrëdhëniet me dikë) heq dorë raskrvaviti v përgjakem, gjakosem raskućiti v. zgjeroj, ndej, shtrij, zgjas raskuvati v. ziej shumë(tepër), ziej mirë raskvasiti v. lag, njom raspad rënje -ja f (të rënë); shkatërim raspadanje shkatërim m; prishje (leša) kufomës (stenja) shkëmb –i m, pl. shëmbinj raspadati shkatërohet, rrënohet, pris-het (raspasti) se v. me u zbërthy (u vodi) në ujë raspaliti, raspaljivati v. ndez, djeg (vatru zjarrin strast gjakim, dëshi-rë e madhe mržnju urrejtje) i bie shuplakë(udariti) i bie

ndokujt se me u goditë

raspaljiv a. i ndezshëm -e ndzshme rasparati v. 1. shqep 2. shqyej; gris rasparčati v. prf. copëtoj, copëzoj raspariti v. prf. ngroh përsëri, nxeh në avull raspeće, raspelo n. kryqëzim, të kryqëzuar(me gozhda) raspeti v. prf. kryqëzoj, mbërthej në kryq raspetljati v. imprf. zbërthej; zgjidhje (konce) fill -i m,fije f; pe -ri se zgjidh një çështje ngatërruar raspikuća m. plangprishës -i m, shkapërdar m; shkapërderdhës raspiliti v. pres me sharrë, sharroj raspiriti v. i fryj zjarit, trzoj zjarrin, shpërndaj raspisati v. lëshoj, (dërgoj) qarkore; shpall me shkrim(nagradu shpërb-lim) shkruaj shumë raspitati (raspitivati) se v. 1. pyes (diçka); 2. marr informime (infor-mata) 3. bëj pyetje, informohem rasplakati v. prf. qaj shumë, vajtoj shumë rasplamteti se v. prf. ndez flakë, i jap flakë(një sendi) rasplesti v. 1. shthur, 2. shprish, shprish flokët rasplet m. gjë e qëndisur rasplinuti se v. derdhet, shkapërder-dhet — moja nada se rasplinula shpresat e mia janë shkapërde-dhur. rasplod m. shtim –i m, shumëzim me anë të pjellës (për kafshë. životinja za rasplod kafsha për shumëzim rasploditi, rasplođavati v. 1. shtoj; 2. shumëzoj raspodela f. f. ndarje -rja f, shpërn-darje raspodeliti v. prf. 1. shpërndaj,ndaj (në shumë vende ose shumë vetave) 2. ndaj një lloje raspolaganje n. dispozicion -i m; urdhër m, urdhëresë — staviti na raspolaganje ve, lë në dispozicion raspolaganje n. n. dispozicion -i m; urdhëresë — staviti na raspolaganje ve, lë në dispozicion — mati na raspolaganju kam

në dispozicion raspolagati v. kam në dispozicion, kam një gjë për të përdorur (nov-cem parat) disponoj dikë për diçka, kam në dorë raspoloviti v. prf. përgjysmoj, nda-hem në dysh (ndahet për gjysmë) përgjysmohet raspoložen a. disponuar; që është në qejf — dobro raspoložen mirrë i disponuar (jam i disponuar) jam në gjendje të mirë

shpirtërore. — rđavo raspoložen nuk jam në qejf — nisam za to raspoložen nuk jam i disponuar për ate (nuk jam në qejf ) raspoloženje n. dispozicion -i m; ur-dhër, — veselo raspoloženje dis-ponuar me gaz, me gjallëri. raspoložiti v. disponoj, kam në dis-pozicion (koga za što diken për diçka) e dëfrej dikë se disponohem (për diçka) marr vullnet raspoloživ a. i (e) disponuar raspon m. distanca, largesë raspop m. ish-prift -i m, kallogjer, murgu i gjveshur raspored m. 1. sistemi -i m, radhitje 2. rregull m,sistem m, plan m, program — raspored časova orari i lëndëvet dhe i orëvet rasporediti v. ndaj, shpërndaj; siste-moj rasporiti v. shqep (shqep këmishën) shqyej, pres raspoznati, raspoznavati v. dalloj; shquaj; njoh, identifikoj. raspoznavanje n. dallim -i m, të da-lluar — moć raspoznavanja aftësi për të dalluar rasprava f. (raspravljanje) shqyrtim –i m,analizë f, diskutim (sudska) shqyrtim injë çështjeje në gjyq; (naučni rad) shqyrtim

shkencor raspraviti, raspravljati v. diskutoj (mbi një çeshtje) — o tome bismo mogli još dugo da se raspravljamo për atë kishim

mund edhe më gjatë të diskutojm raspremiti v. prf. përgatit, rregulloj; (sto) tryezën raspričati se v. prf. bisedoj gjerësisht, kuvendoj në mënyrë të gjerë e të gjatë; flas e flas rasprodaja f. f. likuidim i mallit, shitje e tërë e mallit pjesë-pjesë. rasprodat a. i (e) shitur (tërësisht) rasprodati v. shes gjithë mallin pjesë-pjesë (zakonisht me çmim më të lirë) rasprostiranje n. shtirje -rja f, për-hapje f, zgjerim rasprostirati, rasprostreti v. shtrij, ndej, hap, përhap, shtrihem, ndahem, përhapem rasprostraniti (zgjeroj) v. hap, (për-hap) shtrij (shpërndaj) zgjerohem (përhapem) shtrihem rasprostranjen a. i përhapur, i zgje-ruar, i shpërndarur rasprsnuti v. thyej copa-copa, bëj copë e thërmi. se bëhet copë e thërmi, copëtohet, çahet rasprštati, raspršiti v. 1. shpërndaj, përhap hedh andej-këndej, 2. shpartalloj, thyej, copëtoj raspucati, raspući se v. prf, pëlcas, plas, çaj (pëlcet) çahet raspust m. pushim -i m, lëshim -i m,(veliki) i madhë (društva sho-qërisë) shpërndarje, shkurorë-zim raspustiti v. lëshoj, çliroj (trupe) trupat (parlament) parlament (zbor) mbledhjen raspušten a. njeri i shkurërzuar,i ndarë a i lëshuar prej gruaje raspuštenica f. grua e lëshuarprej burrit, e shkurërzuar rasrditi v. hidhëroj, zemëroj se hidhë-rohem, zemërohem (inatosem) idh-nohem rast m. rritje -tja (stas) shtat m, gjatësi trupi — visoka rasta me gjatësi trupore të madhe rastajali (rastati) se v. ndahem prej dikujt rastajanje n. 1. ndarje -rja, f; lamtu-mirë 2. ndërprerje e shoqërimit rastanak m. ndarje –rja f; të ndarët; të larguarit rastanjiti v. imfpr. tëholloj, tëholl; ho-lloj rastava f. ndarje -rja (braka) ndarja e bashkëshortëvet, prishja rastaviti v. ndaj, ndaj nga një tjetër (na delove në pjesë) zbërthej (mašinu makinën) dëmtoj se 1. ndahem, ndahem nga një

tjetër — rastaviti na slogove ndarja në pjesë, shtresë rastavljen part. (i, e) ndarë rastegljiv a. elastik, -e; i (e) epur (pojam që mund të këputohet dhe dhe të interpretohet në mënyra të ndryshme) që mund të

kuptohet në shumë mënyra rastegljivost f. elasticitet -i m, mudë-sia e zgjatjes, e shtrirjes rastegnuti, rastezati v. zghas (zgjat) zgjatoj; zgjeroj, shtrij rastenje n. rritje -tja f, të rritur rasterati v. përzë, shpërndaj rasterećenje n. shkarkim m, lehtësim m, pakësim takse rasteretiti v. shkarkoj, heq barrën; lehtësoj, pakësoj rasti v. rritem, zgjatem (razvijati se) me u zhvillue (voda uji cene çmimet) zmadhim (testo brumi) rastojanje n. largësi -a f, distancë rastopina f. solucion -i m, shkrirje rastopiti, rastapati v. shkrij (metal) metalin se shkrihet rastresen a. 1. i (e) shkundur,i (e) shpërndarë; 2. i (e) hutuar rastresenost f. 1. të shkundurit n; 2. të hutuarit rastresti v. 1. shkundem, 2. tundem, lëkundem (leshim) shprish(pažnju) vëmendje se dëfrehem, zbavitem rastrezniti v. zhdeh; se më del të pirët, rakia, vera; fig. filloj të i shohë gjërat realisht

rastrgati, rastrgnuti v. shqyej, çapë-loj, gris rastrojen a. i (e) shkatërruar, i (e) çrregulluar (živci nerva) të dezor-ganizuar rastrojenost f. çrregullsi f, turbullirë rastrojstvo n. të çrregulluarit n, shkatërrim (vojske) ushtrisë rastrojiti v. 1. çrregulloj, 2. ndaj në tri pjesë, 3. dezorganizoj rastrubiti v. trumbetoj, përhap një fjal a lajm më katër anët, duke e bërë bujë rastumačiti v. shpjegoj, sqaroj, inter-pretoj; komentoj (beleške) shëni-met rasturati, rasturiti v. shpërndarje f, përhapje andej këndej (glasove votat) shpërndarje, shpartallim (zbor tubim) shpërdarje

(novine revistat) hulli (slog rrokje -kja) ndahem, përndahem se shpërnda-hemi rastužiti v. brengos, hidhëroj, zemë-roj se brengosem, hidhërohem rastvarati, rastvoriti v. tres, shkrij (hemijski kimik) (širom otvoriti) hap çel krejt rastvor m. solucion -i m; tretës rasuditi, rasuđivati v. 1. gjykoj 2. mendoj, arësyetoj rasuđivanje n. 1. gjykim -i m; shqyr-tim i në çështjeje në gjyq; 2. ar-ësyetim rasulo n. prishje -shja f, shkatërim rasušiti se v. thahet nga thatësia; teret, pëlset, çahet nga thatësia. rasveta f. ndritje -tja f, driçim osvet-ljenje rasvetliti ndrit, zdrit, ndriçoj rasvet-ljavati v. ndriçoj (tajnu) ndiçoj fshehtësinë raščerečiti v. ndarje -rja, të ndarë në katër pjesë raščistiti v. pastroj, fshij, spastroj, heq pengesat (prej udhe) rregulloj. raščlaniti v. ndaj, ndaj pjesë-pjesë, copëtoj raščupati v. ngatërroj, shprish (perje) pendla. raščuti se v. bëhem i famshëm, më del zëri raširiti v. zgjeroj; shtrijë, përhap (kri-la, ruke) krahët, duart (znanje) dijenin (zarazu) infektim -i, sëmun-dje ngjitëse (noge)

këmbët (oči) syt se zgjerohez, hapet, shtrihet rašlja f. tërfuk -u m, tërfuq račva rrembat(degët) e tërfukut rašljast a. tërfuk, tërfuq račvast rrem-bat e tërfukut raštrkan a. shkapërderdhur — raštrkane kuće shtëpit të shkapërder-dhura raštrkati v. shkapërderdh rat m. luftë (izbiti objaviti shpallja voditi me udhëheq, bërja e luftës krvav përgjakshme bezuspešan lufta pa sukses) kot

(građanski) qytetare (narodnooslobodilački) lufta nacional-çlirimtare (oslobodi-lački) çlirimtarë (pomorski) detare (svetski) botërore (partizanski) partizane — moj brat je u ratu vëllau im është në luftë — hladni rat luftë e ftoftë

ratar m. bujk –u m, lavërtar ratarski a. bujqësor, -e; agrar, -e ratarstvo n. bujqësi ratifikacija f. ratifikim m, ratifikoj ratifikovati v. ratifikim ratište n. mejdan -i m, shesh lufte ratni a. lufte, i (e)luftës; luftarak — ratni brod luftanije — ratni huškač luftënxitës — ratna jačina fuqia luf-tarake — ratna luka

liman lufte — ratna mornarica marina (flota) luf-tës — ratna operacija operacioni luftës — ratna pripravnost gadi-shmëria e luftës, pregaditja — ratna služba shërbimi luftarak — ratni sud gjyqi luftarak — ratni zarobljenik rob lufte — ratni zločinac kriminel lufte

ratnički a. lufta i (e)luftës; luftarak ratnik m. luftar i (e) (borac) luftëtar (bivši) ish luftëtar ratoboran a. luftarak,-e luftëdashës ratobornost f. shpirt luftarak, karakter luftarak ratovanje n. luftim -i m, të luftuarit (pokretno motorike lëvizshme) ratovati v. luftoj, bëj luftë ravan f. rrafshin -a (površina) sipër-faqe (jednak) i (e) barabart — ravan taban dyz taban, shputë e këmbës të rrafshta —

ravan krov kulmi i rrafshtë — nema mu ravna që se ka shoqin, ravan f. rrafshin -a f, rrafsh (površina) sipërfaqe e rrafshtë ravnanje n. rrafshim m, sheshim, nivelim (ponašanje) sjellje (upravljanje) udhëheqje — ravnanje pre-ma osnovnim

načelima niveloj, drejtohem sipas parimeve fillestarë ravnatelj m. drejtor -i ravnateljica f. drejtoreshë -a ravnati v. rrafshoj, niveloj, barazoj (upravljati) administroj, drejtoj se drejtohem, udhëhiqem (prema si-pas) orijentohem sipas

dikujt ravnica f. rrafshinë ravnodnevnica f. barasnatë, dita që është e barabart me natën ravnodušan a. indiferent, -e, flegma-tik ravnodušnost f. indiferencë -a,f. të mos çarët e kokës për asgjë ravnomeran a. i (e) barabartë, i një mase të barabartë; (jednak) bara-bartë, identik ravnopravan me të drejta të barabarta ravnopravno ad. baras, barabarësishtë ravnopravnost f. barazi -a ravnoteža f. baraspeshë, drejtpeshim -i razabrati razaznati v. zgjedh; dalloj, njohë; shquaj razagnati përze,dëboj razgoniti v. ndjek, qes jashtë me forcë razapeti, razapinjati v. (hap,çel) shtrijë (platno) pëlhurë (šator qa-drën) kryqëzoj (na krst) në kryq (jedro velat e barkës) razarač m. shkatërues -i m, prishës razaranje prishje -shja razarati v. me prishë, me shkatërue. razoriti me shkatërue razaslati v. ndritem, ndrin, ndriçohet razastreti v. shtroj, hap, ndej razaznati v. dalloj, njoh; shquaj, razabrati zgjedh, dalloj, njoh razbacati hidhet, flaket andej e këndej razbaciti v. hedhje –dhja, shpërndarje. razbarušen a. i (e) pakrehur, flokë-shprishure razbarušiti v. pakrehur (kosu flokët) razbesneti se v. tërbohem (hidhëroj) zemërohem shumë razbežati se v. iki (në të gjithë anët) shpërndahem razbibriga f. 1. shaka -ja 2. shakaxhi razbijati v. thyerje, copëtim razbiti çaj kokëm razbistravanje n. kthjellim -i m, të bërët kthjellët, sqarim (situacije situat) spjegim razbistriti v. kthelloj, bëj të kthellët se kthjellohem, kthillem razbiti, razbijati v. thyej, copëtoj, dërmoj, shpartalloj (vojsku) ush-trinë (prozor) dritaren (mamurluk) të qenët mahmur se

thyhet, copë-tohet (brod) anije

CRKVENI TERMINI

997

A ahimandrit arqimandrit -i m, pl. -ё; arkimandrit ahimandritski arqimandritor, -e. arkimandritor anamneza anamnezё -a f, kujtim m. anđel engjёll -i m. anđeli pl. engjёj apostol apostull -i m, pl. apostuj apostolski adj. apostolik, -e, apostullor, -e, i (e)apostullit. arhanđel kryeengjёll, arkangjel -i m. arhiđakon arqidhjak -u m. pl. -ё; kryedhjak m, arhixhakon m, kryexhakon m. arhiepiskop kryepeshkop -i m, pl. -ё; arhiepiskopija kryepeshkopatё -a f, pl. -a; arhijerej peshkop -i m, pl. -ё; atakist akatist -i m. autokefalni autoqefal, -e.

B babtist baptist -i m, pl. -ё; blagosloven adj. i (e) bekuar. bogojavljanje epifani -a f, ujё i bekuar. Bogorodica Shёnmёri -a f, Zonja Shёnmёri, Zonja e Bekuar. bogoslov teolog -u m, pl. -ё; seminarist -i m, pl. -ё; bogoslovija seminari -i m, pl. -e; shkollё teologjike; teologji -a f. bogosluženje shёrbesё -a f, pl. -a (fetare), shёrbim fetar, meshё f, l i turgj i -a, f , pl. -; bogougodnik qё ёshtё i dashur i zotit, qё i bёn qejfin zotit. božanstvo hyjni -a f, pl. - , qenie hyjnore.

C crkva kishё -a f., pl. -a Cveti festa e engjёjve, e dielle para Pashkёve, festa e kishёs otrodokse pёr nderё tё engjёjve (hebr. heruvim) krijesё mbinjerzёore me kokё foshnjore dhe me krah, e cilla gjendet buz Zotit. čovekoljubiv adj. filantropik -e; njeridashёs, -e; altruist -e. čudotvorna ikona ikona e mrekullueshme

D Duh Sveti Shpriti shenjt

Đ đakon xhakue -koni m, pl. xhakoj, dhjak m.

E eparhija dioqezё -a f, pl. -a episkop peshkop -i m, pl. -ё; epitrahilj petrahil (grek. epi, trahelos qafa) pjesё e veshje priftit ortodoks e cilla mbahet rreth qafe dhe gjendet nёr veshjen kryesore e sipёrme.

F farisej farizёj -eja m, farisej -i m, pl. -ё ; hipokrit -i m, pl. -ё farisejski adj. fariseji, i (e) farisejit; hipokriti, i (e) hipokritit, hipokrit, e.farisejstvo hipokrizi -a f.

G golgota golgotё vuajtje -tja f, pl. - tё vuajturit; fig. pёsim m (grek. Gol-gotha, hebr. Gulgolta) "krafkёishtje" kodra afёr Jerusalimit nё tё cillёn ёshtё kryqёzuar Krishti dhe ku janё bёrё denime me vdekje. grešnik mёkatar -i m, fajtor m.

998

H Heruvim (hebr. heruvim) krijesё mbinjerzёore me kokё foshnjore dhe me krah, e cilla gjendet buz Zotit. hipotonija hirotonia (grek. cheiro-tonia dorёzgjatje) shugurim, ordi-nacion m (nё priftёri).

I idioritmija idioritmia, formё, har-moni (grek. idios, rytmos formё, harmoni) manastir ku ёshtё leju-shme qё secilli kallogjer ka pasuri personale, qё tё jetojё vet pёr veti, tё ushqehet dhe tё vishet. iguman abat -i m, igumen m, i pari i kuvendit (ortodoks) igunaija abateshё -a f, igumene f. eprore f. ikona ikonё -a; korё f. ikonoborac ikonoklast -i m. ikonostas ikonostas -i m. irmos i rmos (grek. eirmos) strofa f i l lestare e kёngёs sё kishёs ortodokse, sipas melodisё sё sajё kёndohen kёngat tё tjera, lloj i kёngёs nё ceremonin ortodokse. iskušenik rishtar -i m. iskušenje prove -a f. ispovednik rrёfyes -i m; nun m; prifti qё rrёfen; (onaj koji se ispovijeda pendestar m, pendimtar m.) ispovest rrёfim -i m, nunosje f.

J jektenija jektenia lutje ortodoksёsh f jelej elaion vaj i bekuar (grek. elaion) vaj i c i l l i pёrdoret nё ceremoni fetare jerej prift -i m. otodoks jeromonah hieromonah -u m. jestetstvo natyrё -a f. jevanđelje ungjill -i m.

K kadionica temjanicё -a f, kadionik kemtar m. kamilavka kamillaf -i m. kandilo kandil -i m. kanon kanun -i m. kanon m. kapla kishёz -a f, kapelё f. katabazija katabasia (grek. katabasia, kata-baino zbritem) hyrja nё odё nёntoksore, nё kishat greke: vendi nёn altar ku ruajnё reliktet. katavasija katavasia (grek. katabasia) nё kishёn ortodokse; ekstrakt nga kanuni; kёngat qё kёndohen nё mesh tё parё. katikizis katekizёm -zmi m. krštenje pagёzim -i m.

L laik laik -u m, pl. -ё; lavra manstir , kuvend i madh. l iturgija l i turgj ia -a, f , pl. -;

M manastir manastir -i m, pl.-e; mantija tunikё -a f, pl. -a (e fratit); rasё f (e priftit). miomiris parfum -i m, erё e mirё miropomazanik i krezmuar -i m, i mirosur m. miropomazanje krezmim -i, mirosje f, lyerje me vaj tё bekuar mitra mitёr -tra f., pl. mitra, mbulesё koke qё venё kryepeshkopёt mitropolit mitropolit -i m, pl. -ё; molitva lutje -tja f, pl. -, uratё qё i drejtojmё njё hyjnie, falje f, uratё f, lutje fetare. molitvenik libёr lutjesh monah murg -u m., pl. murgj, kallogjer m, murgar m, kllogjen m. mučenik martir -i m, pl. -ё; dёshmor

999

N nafora naforё -a f., pl. -a; oste f (bukё bekuar) naos naos (grek. naos) tempulli grekёve tё lashtё, posaqёrisht e mbrendshmja e tempullit ku ka qenё statua hyjnisё i cillit ёshtё kushtuar. Novi zavet Dhiata e re novorođen adj. i (e) posalindur novozavetni i (e) Dhiates e re

O oglašeni i shpallur m. oktoih oktoih (grek. okto tetё) nё kishёn ortodokse; libri i ceromonisё ku gjinden kёngat pёr mbrёmёsorje, meshё tё parё dhe liturgji pёr secillёn ditё tё javёs tё ndarё nё tetё zёra. oltar altar -i m, lter m. oltarski adj. i (e) altarit. omofor omofor (grek. omos krah; phoreo, phero baj) nё kishёn ortodokse: stolё, shirit i gjatё dhe i gjerё nga leshi e cilёn mbanё peshkopi nё krah tё vetё dhe pa at nuk mundet tё udhёheq asnjё ceromoni kishore. orar petrahil -i m. oreol oreol (fr. aureole, lat aureola) kurore ndritshёme ose rrethi rreth kokёs tё shenjtve; fig. shkёlqim, lavdi. osvećen i (e) bekuar osvećenje tё dorёzuarit n. (prift.)

P

panahija f folkl. ort. (koljivo) grurё i zier ( i bekuar) parastos m kish.(zadusnica) pershpirtje -tja f, paroh famulltar -i m, pl. -ё parohija famulli -a f, patrijarh patriark –u m., pl. -ё

pričešće f kungatё -a f, kungim m. pedesetnica pendikost, kish. koha mes Pashkёve dhe Rrёshajeve dhe vet festa e Rrёshajeve f. pokajanje n. pendim -i m, tё penduarit; kish. pendёs f, dёnim m, ndёshkim m. pokajnik pendestar -i m, pl. -ё, ai qё i shtrohet njё pendese. poslanica f mesazh -i m, pl. -e; (letёr) qarkore e papёs. post agjerim -i m, pl. -e; agjinim m, ngjinese f, casni ili veliki ~ kreshmёt e mёdha ( e Kёrshёndellave, e Pashkёve) kreshmoj (v), kreshmё (n) kod hrišćana, agjёroj (v), agjёrim (n) ramazanski post (kod muslimana) pravoveran adj. ortodoks -e. prečasni adj. fort i (e) nderuar, fort i nderueshёm -e nderueshme; i pёrndershёm -e pёrndershme; preobraženje transformim –i m pl. -ё , metamorfozё f. prezbiterijanac presbiterian -i m. pričesnik i kunguar -i m, ai qё ka marrё kungatё, qё ёshtё kunguar pričestiti se kungohem, marr kungatёn priprata parahyrje, -hja f. pl. -e protezis (grek. prothesis) ekspozim -i n, shpjegim m; interpretim m, komentim m. prorok profet–i m, pl. -ё , profit m, parathёnёs m. prosfora buka e bekuar, buka liturgjike protođakon protodhjak m, protoxhakoni m, kryexhakue m. protojerej kryeprift -i m putir kleshejt -i m pl. -a, potiri qё pёrdor prifti nё meshё, potir m.

1000

R rgzorcizam ekzorcizёm -zmi m, pёrbetim m. ripide lepezё (grek. rhipis gen. rhipidos lepeza) lepeza e cilla pёrdoret nё kishёn ortodokse pёr tё mbrojtur potiri nga insektat; pllaka e metaltё ose e drurit nё shtagё tё gjatё me shembulltyrёn e engjёllve. riznica thesar -i m; visar -i m. rukopolaganje shugurim -i m; tё dorёzuarit (prift, kallogjer); ordinacion m (nё prifteri)

S sabor adj. i (e) kuvendit, kuvendi, i (e) dietёs; kish i (e) sinodit, sinodi; ortod. ~ crkva katedrale f. sabor asamble f, mbledhje f, zemaljski ~dietё; crkveni ~sinod m; (zbor) mbledhje f, grumbullim m, miting m. sestrinstvo f motёri -a f, cilёsi motre. sinod sinod -i m, pl. -e. slava (krsna slava) kremtja e shtёpisё Stari zavet Dhiata e vjetёr stihar -ára m ortodok. petrahil -i m, pl. -a Sv. tajna braka ortodok. Sakramenti e martesёs. sveštenik prift -i m, pl. -ё -ёrinj, klerik m; (protestantski) pastor m. Sveta gora Mali i Shenjtё, Athos m. Sveta stolica Selia e Shenjtё Sveta tajna ortodok. Sakramenti Sveta vodica ujё i shenjtё, i bekuar Svetac shenjt -i m Sveti Arhijerejski sabor: kuvendi i shenjtё i peshkopit (ili peshkopatёs), Sveti Arhijerejski sinod: sinodi i shenjtё i peshkopit (ili peshkopatёs),.

svetitelj m ortod shenjt -i m, pl. -ёr sveto adj. i (e) shenjtё Sveto pismo Shkrim i shenjtё

T teologija teologji -a f. tipik tipik (grek. typos projekt, shestim) nё kishёn ortodokse: kushtetuta, libri i cilli cakёton si duhet tё zhvillohet shёrbimi fetar gjatё vitit dhe çka lexohet dhe knohet nё shёrbimin fetar; dorracak/manual pёr jetёn e murgjve nё manastir. triod triod (grek. tre-, odos rruga) trojica trinitet f. Trojicin dan Trojicё f. pl. Rrёshajёt f. pl. trojstvo triplictet -i f, triadё f; Sveto ~ Shёn Trini, Shёndritat tropar himn -i m (kёngё qё kёndohet nё kishёn orthodokse)

U usekovanje prerja e kokёs sё Shёn Janit (Johanit) Uskrs pashkё -t m pl. ; Uspenje Presvete Bogorodice n. fundosje -sja f, ngjitja e Zonjёs nё qiell

V Vaskrs Pashkёt f. Vaskrsenje Pashkёt f. vaskrsnuti ngjall, ringjall (sipas besimit fetar) vavedenje shfaqia e shёn Mёrisё, Zonja e qirinjve večan adj. i amshueshёm -e amshueshme; i pёrjetshёm -e pёrjetshme; verovanje n tё besuarit n, besim m,

Z ziloti fanatik -u m. zvonik kambanare -rja f.

1001

A abat -i m, igumen m, i pari i kuvendit (ortodoks) iguman abateshё -a f, igumene f. eprore f. igumanija agjerim -i m, pl. -e; agjinim m, ngjinese f, casni ili veliki ~ kreshimet e mёdha ( e Kёrshёndellave, e Pashkёve) post kreshmoj (v), kreshmё (n) post kod hrišćana agjёroj (v), agjёrim (n) ramazanski post (kod muslimana) akatist -i m akatist altar -i m, alter m. oltar altar, i (e) altarit oltarski adj. anamnezё -a f, kujtim m. anamneza apostolik, -e, apostullor, -e, i (e) apostullit apostolski adj. apostull -i m, pl. apostuj apostol arkimandritor -e. ahimandritski arqidhjak -u m. pl. -ё; kryedhjak m, arhixhakon m, kryexhakon m.arhiđakon arqimandrit -i m, pl. -ё; ahimandrit asamble f, mbledhje f, zemaljski dhietё; crkveni ~sinod m; (zbor) mbledhje f, grumbullim m, miting m. sabor autoqefal, -e. autokefalni

B

baptist -i m, pl. -ё; baptist bekuar ,(e) bekuar osvećen - i bekuar. i (e) bekuar blagosloven adj besim m, tё besuarit n, verovanje buka e bekuar, buka liturgjike prosfora

DH

Dhiata e re Novi zavet Dhiata e re Novi zavet Dhiata e vjetёr Stari zavet Dhiatёs, i (e) Dhiatёs sё re Novozavetni

D dioqezё -a f, pl. -a eparhija dorёzuar, tё dorёzuarit n. (crkv.) osvećenje

E ekspozim -i izlaganje, ekspoze crkv. protezis (grč. prothesis) ekzorcizёm -zmi m, pёrbetim m. egzorcizam elaion jelej posvećeno ulje (grč . elaion) ul je koje se upotrebljava u crkvenom obredu (kod pravoslavnih) engjёj pl. anđeli engjёll -i m. anđel epifani -a f, ujё i bekuar. bogojavljanje

F famulli -a f, parohija famulltar -i m, pl. -ё paroh fanatik -u m. ziloti fariseji, i (e) farisejit; hipokriti, i (e) hipokritit, hipokrit, e. farisejski adj. farizёj -eja m, farisej -i m, pl. -ё ; hipokrit -i m, pl. -ё farisej festa e engjёjve cveti, nedelja uoči Uskrsa, pravoslavni crkveni praznik u čast anđela (hebr. heruvim) natčovečanskog bića sa detinjom glavom i krilima, koje se nalazi uz Boga. filantropik -e; njeridashёs, -e; altruist -e. čovekoljubiv adj.

1002

fort i (e) nderuar, fort i nderueshёm -e nderueshme; i pёrndershёm -e pёrndershme; prečasni adj. fundosje -sja f, ngjitja e Zonjes nё qiell uspenje presvete Bogorodice n.

G

golgotё golgota, stradanje (grč. Golgotha, hebr. Gulgolta) "lubanjište", brdo kod Jerusalima na kome je Hristos razapet i gde su izvršavane smrtne kazne uopšte. grurё i zier ( i bekuar) panahija f folkl. ort. (koljivo)

H heruvim, Heruvim heruvim, Heruvim (hebr.) u hrišćanskoj crkvi: anđeo, natčovečansko biće sa detinjom glavom i krilima, koje se nalazi uz Boga. hieromonah –u m. jeromonah himn -i m (kёngё qё kёndohet nё kishёn orthodokse) tropar hipokrizi -a f. farisejstvo hirotonia hirotonija (grč. cheirotonia ispruženje ruke) posvećenje, rukopoloženje (za pravoslavnog sveštenika ili episkopa) hyjni -a f, pl. - , qenie hyjnore. božanstvo

I idioritmia idioritmija (grč. idios, rythmos sklad, oblik) manastir u kome je dopušteno da svaki kaluđer ima svoju ličnu imovinu, da sam za sebe živi, hrani se i odeva. Prvi put su se javili u Svetoj gori, naročito u XIV i XV veku, među njima i Hilandar. ikona e mrekullueshme čudotvorna ikona ikonoklast -i m. ikonoborac

ikonostas -i m. ikonostas ikonё -a; korё f. ikona irmos - i i rmos (grč . eirmos) početna strofa pravoslavne crkvene pesme, prema č i joj se melodi j i pevaju ostale pesma; vrsta pesme u pravoslavnom bogosluženju.

J jektenia, lutje ortodoksёsh f. jektenija, pravoslavna molitva

K

kambanare -rja f. zvonik kamillaf -i m. kamilavka kandil -i m. kandilo kanun -i m. kanon m. kanon katabazia katabazija (grč. katabasis, kata-baino silazim) ulaz u neku podzemnu prostoriju; u grčkim crkvama: mesto ispod oltara na kome se čuvaju relikvije.. katavasia katavasija (grč. katabasia) u pravoslavnoj crkvi; izvodi iz kanona; pesme koje se pevaju na jutrenju. katekizёm -zmi m. katikizis kemtar m. kadionik kishё -a f., pl. -a crkva kishёz -a f, kapelё f. kapela kleshejt -i m pl. -a, potiri qё pёrdor prifti nё meshё, potir m. putir kondebitori kondebitor, prav. sadužnik (lat. condebitor) kondemanti kondemant, prav. osuđenik. (lat. condemnare osuditi, condemnatus) kondemnacion kondemnacij prav. osuda, kazna. (lat. condemnare osuditi, condemnatio) kondemnatori kondemnator, prav. onaj koji izdejstvuje donošenje

1003

presude, tužilac. (lat. condemnator) kremtja e shtёpisё slava, krsna slava krezmim -i, mirosje f, lyerje me vaj tё bekuar miropomazanje krezmuar, i krezmuar -i m, i mirosur m. miropomazanik kryeengjёll arkangjel -i m. arhanđel kryepeshkop -i m, pl. -ё; arhiepiskop kryepeshkopatё -a f, pl. -a; arhiepiskopija kryeprift -i m protojerej kungohem, marr kungatёn pričestiti se kunguar, i kunguar -i m, ai qё ka marrё kungatё, qё ёshtё kunguar pričesnik kuvendi i (e) kuvendit, kuvendi, i (e) dietёs; kish i (e) sinodit, sinodi; ortod. ~ crkva katedrale f. sabor adj kuvendi i shenjtё i peshkopatёs, Sveti arhijerejski sabor

L

laik -u m, pl. -ё; laik libёr lutjesh molitvenik l iturgjia -a, f , pl. l i turgi ja lutje -tja f, pl. uratё qё i drejtojmё njё hyjnie, falje f, uratё f, lutje fetare. molitva

M

Mali i shenjtё, Athos m. Sveta gora manastir -i m, pl.-e; manastir manstir, kuvend i madh lavra martir -i m, pl. -ё; dёshmor m. mučenik mesazh -i m, pl. -e; (letёr) qarkore e papёs poslanica f mirosje f, krezmim -i, tё lyerim me vaj tё bekuar miropomazanje mirosur, i krezmuar -i m, i mirosur m. miropomazanik mitropolit -i m, pl. -ё; mitropolit

mitёr -tra f., pl. mitra, mbulesё koke qё venё kryepeshkopёt mitra motёri -a f, cilёsi motre Sestrinstvo f murg -u m., pl. murgj, kallogjer m, murgar m, kllogjen m. monah mёkatar -i m, fajtor m. grešnik

N

naforё -a f., pl. -a; oste f (bukё bekuar) nafora naos naos (grč. naos) starogrčki hram, naroč ito unutrašnjost hrama gde je stajao kip božanstva kome je hram posvećen. natyrё -a f. jestetstvo ngjall, ringjall (sipas besimit fetar) vaskrsnuti

O

oktoih oktoih (grč. okto osam) u pravoslavnoj crkvi: osmoglasnik, bogoslužbena knjiga u kojoj su pesme za većernju, jutrenju i liturgiju za svaki sedmični dan razdeljene na osam glasova. omofor omofor (grč. omos rame; phoreo, phero nosim) u pravoslavnoj crkvi: naramnik, dugačka i poširoka traka od čiste vune koju arhijerej nosi na ramenima i bez koje ne može vršiti nikakvu crkvenu radnju. oreol oreol (fr. aureole, lat. aureola) svetao venac ili krug oko glave sevetitelja; fig. sjaj, slava. ortodoks -e. pravoveranadj

P

pagёzim -i m. krštenje parahyrje -hja f. pl. -e priprata parakletion parakletion (grč . parakletikos odobravan, podržan, utešan) utešni spis; grčka crkvena knj iga koja

1004

sadrži reč i utehe. parfum -i m, erё e mirё miomiris pashkё -t m pl. Uskrs Pashkёt f. Vaskrs Pashkёt f. Vaskrsenje patriark –u m., pl. -ё patrijarh kungatё -a f, kungim m. f pričešće pendestar -i m, pl. -ё, ai qё i shtrohet njё pendese pokajnik pendikost pedesetnica ž. crkv. vreme između Uskrsa i Duhova i sam praznik Duhova. pendim -i m, tё penduarit; kish. pendesё f, dёnim m, ndёshkim m. pokajanje n. peshkop -i m, pl. -ё; arhijerej peshkop -i m, pl. -ё; episkop petrahil epitrahilj (grč. epi-, trachelos vrat) deo odežde pravoslavnih sveštenika koji se nosi o vratu i stoji ispod glavne gornje odežde (stihara). petrahil -i m, pl. -a, stihar ára m ortodok petrahil -i m. orar posalindur, i (e) posalindur novorođen adj. prerja e kokёs sё Shёn Janit (Johanit) usekovanje presbiterian -i m. prezbiterijanac prift -i m, pl. -ё -ёrinj, klerik m; (protestantski) pastor m. sveštenik prift -i m. otodoks jerej profet–i m, pl. -ё , profit m, parathёnёs m. prorok protodhjak m, protoxhakoni m, kryexhakue m. protođakon provё -a f. iskušenje pёrjetshme, i amshueshёm -e amshueshme; i pёrjetshёm -e; večan adj. pёrshpirtje -tja f, parastos m crkv.(zadusnica)

Q qё ёshtё i dashur i zotit, qё i bёn qejfin zotit. bogougodnik

R

ringjall (sipas besimit fetar) ngjall vaskrsnuti ripis ripis, lepeza (grč. rhipis gen. rhipidos lepeza) u pravoslavnoj crkvi: lepeza, mahalica kojom sveštenici/đakoni mašu nad putirom da ne padne u njega kakva buba; metalna ili drvena ploča, utvrđena na podužoj motki, sa likom anđela, koji simnbolički označava prisustvo duhovnih nebeskih sila pri svršavanju sv. tajne evharistije. rishtar -i m. iskušenik rrёfim -i m, nunosje f. ispovest rrёfyes -i m; nun m; prifti qё rrёfen; (onaj koji se ispovijeda pendestar m, pendimtar m.) ispovednik

S

Sakramenti Sveta tajna ortodok. Sakramenti i martesёs Sveta tajna braka ortodok. Selia e Shenjtё Sveta stolica seminar -i m, pl. -e; shkollё teologjike; teologji -a f. bogoslovija

SH

shenjt -i m svetac shenjt -i m, pl. -ёr svetitelj m ortod. shenjtё, i (e) shenjtё sveto adj. Shkrim i shenjtё Sveto pismo shpallur, i shpallur m. oglašeni shpjegim izlaganje, ekspoze crkv. protezis (grč. prothesis) Shpriti i Shenjt Duh sveti shugurim -i m; tё dorёzuarit (prift, kallogjer); ordinacion m (nё prifteri) rukopolaganje

1005

Shёnmёri -a f, Zonja Shёnmёri, Zonja e Bekuar Bogorodica shёrbesё -a f, pl.-a (fetare), shёrbim fetar, meshё f, l iturgji -a, f , pl. bogosliženje sinod -i m, pl. -e. sinod sinodi i shenjtё i peshkopit (ili peskopatёs) Sveti arhijerejski sinod

T

temjanicё -a f, kadionica teolog -u m, pl. -ё; seminarist -i m, pl. -ё; bogoslov teologji -a f. teologija thesar -i m; visar -i m. riznica tipik tipik (grč. typos nacrt) u pravoslavnoj crkvi: crkveni ustav, knjiga za sva vremena određuje kako treba vršiti bogosluženje preko godine i kada se što čita i peva na bogosluženju; pravilnik o životu monaha u manastirima. transformim –i m pl. -ё , metamorfozё f. preobraženje trinitet f. trojica, Trojica triod triod (grč. tri-, odos put) triplicitet -i f, triadё f; Sveto ~ Shёn Trini, Shёndritat trojstvo, Trojstvo Trojicё f. pl. Rrёshajёt f. pl. Trojicin dan, Trojica tunikё -a f, pl. -a (e fratit); rasё f (e priftit). mantija

U

ujё i shenjtё, i bekuar Sveta vodica ungjill -i m. jevanđelje

XH

xhakue -koni m, pl. xhakoj, dhjak m. đakon

Z Zonja e qirinjve, tё shfaqia e shёn Mёrisё vavedenje

1006

.

Documents

ALBANSKO SRPSKI REČNIK