Algorithm

ÌÝÄÝÝËÝË Ç¯ÉÍ ÁÀÃÀ ÁÎËÎÂÑÐÎËÛÍ ÀÃÓÓËÃÀ

Ìýäýýëýë ç¿éí áàãà áîëîâñðîëûí àãóóëãûí “Àëãîðèòì” àéí çîðèëò íü ñóðàëöàã÷äàä äàðààõ öîãö ÷àäàìæèéã òºëºâø¿¿ëýõýä îðøèíî.

1ÌÇ3:K1 Òîäîðõîé äàðààëëààð õèéñýí ¿éëäë¿¿äèéí äàðààëëûã òàéëáàðëàõ.

1ÌÇ3:K2 ̄ éë àæèëëàãààã á¿ä¿¿â÷ çóðãààð èëýðõèéëýõ, çààâðûí äàãóó ã¿éöýòãýõ.

1ÌÇ3:K3 Ä¿ðýì, æóðàì, ìºðäâºë çîõèõ õóâààðèéã àøèãëàõ, òîäîðõîé çîðèëãîä õ¿ðýõ àðãà çàìûã òîäîðõîéëîõ.

1ÌÇ3:K4 Ã¿éöýòãýã÷, óäèðäàã÷èéí ¿¿ðãèéã õàìòûí çîðèëãûí ¿¿äíýýñ îéëãîõ.

Àãóóëãûí çàëãàìæ õîëáîîíû êîä

1ÌÇ3\1à ↔ 1ÌÀ2\31ÌÇ3\1â ↔ 2ÌÀ3\31ÌÇ3\2à ↔ 2ÌÀ3\4

Ñóðàëöàõóéí ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãàà

1ÌÇ3: ÀËÃÎÐÈÒÌÌýäëýã 1: Àëãîðèòì, ò¿¿íèé øèíæ ÷àíàðÝíý ìýäëýãèéí õ¿ðýýíä ñóðàëöàã÷èä äàðààõ ÷àäâàð ýçýìøñýí áàéõ àãóóëãûã ñóäàëíà:à) ̄ éëäë¿¿äèéí äàðààëëûã óíøèæ, îéëãîõ;á) Òîäîðõîé çîðèëãîä õ¿ðýõ ¿éëäë¿¿äèéã òîî÷èí íýðëýõ, ¿ð ä¿íã òàéëáàðëàõ; â) Øóãàìàí ¿éëäýë á¿õèé äàðààëàëòàé àæèëëàõ; ã) Òîäîðõîé ¿éë àæèëëàãààã ã¿éöýòãýõ ¿éëäë¿¿äèéí äàðààëëûã òîäîðõîéëîõ. Ìýäëýã 2: Àëãîðèòì ã¿éöýòãýã÷, ¿éëäýë ã¿éöýòãýõ çààâàðÝíý ìýäëýãèéí õ¿ðýýíä ñóðàëöàã÷èä äàðààõ ÷àäâàð ýçýìøñýí áàéõ àãóóëãûã ñóäàëíà:à) ªãñºí äàðààëëààð ¿éëäë¿¿äèéã ã¿éöýòãýõ;á) Ã¿éöýòãýã÷èéí áîäèò æèøýý ãàðãàõ, ò¿¿íèé ã¿éöýòãýæ áóé ¿éëäë¿¿äèéã íýðëýõ;â) Öººí òîîíû ¿éëäýë á¿õèé ¿éë àæèëëàãààã ã¿éöýòãýã÷èéí ¿éëäë¿¿äýýð èëýðõèéëýõ, ã¿éöýòãýã÷èéí çààâðûã áîëîâñðóóëàõ;ã) ªãºãäñºí ¿éëäë¿¿äèéí äàðààëëûã çºâ äàðààëàëä îðóóëàõ, òàéëáàðëàõ.Àëãîðèòì ã¿éöýòãýã÷èéí ¿éëäýë ã¿éöýòãýõ çààâàðòàé òàíèëöàæ, ò¿¿íèéã áèåë¿¿ëýõ;ªäºð òóòàì õèéäýã ¿éë àæèëëàãààíûõàà äàðààëëûã òîäîðõîéëîõ.

ÌÝÄÝÝËÝË Ç É̄Í ÑÓÓÐÜ ÁÎËÎÂÑÐÎËÛÍ ÀÃÓÓËÃÀ Ìýäýýëýë ç¿éí ñóóðü áîëîâñðîëûí àãóóëãûí “Àëãîðèòì” àãóóëãûí àéí çîðèëò íü ñóðàëöàã÷äàä äàðààõ öîãö ÷àäàìæèéã òºëºâø¿¿ëýõýä îðøèíî.

2ÌÇ3:Ê1 ̄ éë àæèëëà-ãààíû ã¿éöýòãýëèéã àëãîðèòìààð òàéëáàðëàõ; àõóé àìüä-ðàëäàà àëãîðèòìûã õýðýãëýõ.

2ÌÇ3:Ê2 Àëãîðèòìûã òºðëººð íü òàíèõ;, ã¿éöýòãýã÷èéã ñîíãîõ; çààâàð ãàðãàõ.

2ÌÇ3:Ê3 Ýçýìøñýí ìýäëýã, ÷àäâàðàà áóñäàä èëýðõèéëýõ; á¿ä¿¿â÷ áîëîí òýìäýãëýãýý àøèãëàí ä¿ðñëýõ.

2ÌÇ3:Ê4 Àìüäðàëä ºðãºí õýðýãëýãääýã áàãàæ õýðýãñýë, òîíîã òºõººðºìæèéã çààâðûí äàãóó àæèëëóóëàõ.Àãóóëãûí çàëãàìæ õîëáîîíû êîä

2ÌÇ3 ↔ 2ÌÀ2\3

2ÌÇ3 ↔ 2ÌÀ2\4

2ÌÇ3 ↔ 2ÌÀ3\4

Ñóðàëöàõóéí ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãàà:

2ÌÇ3: ÀËÃÎÐÈÒÌ Ìýäëýã 1: Àëãîðèòìûí ä¿ðñëýë Ýíý ìýäëýãèéí õ¿ðýýíä ñóðàëöàã÷èä äàðààõ ÷àäâàð ýçýìøñýí áàéõ àãóóëãûã ñóäàëíà:à) ̄ éë àæèëëàãààã ã¿éöýòãýõ ¿éëäë¿¿äèéí äàðààëëûã ¿ã áîëîí á¿ä¿¿â÷ çóðãààð èëýðõèéëýõ;á) ̄ ã áîëîí á¿ä¿¿â÷ çóðãààð èëýðõèéëñýí àëãîðèòìûã òýìäýãëýãýý àøèãëàí ä¿ðñëýõ; â) Òýìäýãëýãýý àøèãëàí ä¿ðñýëñýí àëãîðèòìûã òàéëáàðëàõ. Ìýäëýã 2: Êîìïüþòåð íü àëãîðèòìûã ã¿éöýòãýã÷Ýíý ìýäëýãèéí õ¿ðýýíä ñóðàëöàã÷èä äàðààõ ÷àäâàð ýçýìøñýí áàéõ àãóóëãûã ñóäàëíà: à) Êîìïüþòåð áîëîí ò¿¿íèé äàãàëäàõ òºõººðºìæ¿¿äèéã áýëýí ïðîãðàìààð àæèëëóóëàõ;á) Òîäîðõîé àëãîðèòìûí äàãóó êîìïüþòåðèéí ã¿éöýòãýñýí ¿éëäë¿¿ä, ò¿¿íèé ÿâö, ¿ð ä¿íã òàéëáàðëàõ;â) Êîìïüþòåðèéí àëãîðèòìûí æèøýý ãàðãàõ.Ìýäëýã 3: Àëãîðèòìûí ¿íäñýí òºðë¿¿äÝíý ìýäëýãèéí õ¿ðýýíä ñóðàëöàã÷èä äàðààõ ÷àäâàð ýçýìøñýí áàéõ àãóóëãûã ñóäàëíà:à) Àëãîðèòìûí ¿íäñýí òºðë¿¿äèéã òàíèõ, ÿëãàõ, òàéëáàðëàõ;á) Øóãàìàí, ñàëààëñàí, äàâòàëòòàé àëãîðèòìûí øèíæ ÷àíàðûã òîäîðõîéëîõ, ã¿éöýòãýõ;â) Øóãàìàí, ñàëààëñàí, äàâòàëòòàé àëãîðèòìûí æèøýý ãàðãàõ.

Òîäîðõîé çîðèëãîä õ¿ðãýõ ¿éëäë¿¿äèéí äàðààëëûã òîäîðõîéëîõ.

ÌÝÄÝÝËÝË Ç¯ÉÍ Á¯ÐÝÍ ÄÓÍÄ ÁÎËÎÂÑÐÎËÛÍ ÀÃÓÓËÃÀ Ìýäýýëýë ç¿éí á¿ðýí äóíä áîëîâñðîëûí àãóóëãûí “Àëãîðèòì” àéí çîðèëò íü ñóðàëöàã÷äàä äàðààõ öîãö ÷àäàìæèéã òºëºâø¿¿ëýõýä îðøèíî:3ÌÇ3:Ê1 Àëãîðèòì ã¿éöýòãýã÷èéí êîìàíäûí ñèñòåì áà àõóéí õýðýãëýýíèé àëãîðèòìóóäûã òàéëáàðëàõ.3ÌÇ3:Ê2 Àëãîðèòì çîõèîõ, ä¿ðñëýõ.3ÌÇ3:Ê3 Àõóéí õýðýã-ëýýíèé àëãîðèòìóóäûã õýðýãëýõ.3ÌÇ3:Ê4 Àõóéí õýðýãëýýíèé àëãîðèòìóóäòàé àæèëëàõ åðºíõèé ñî¸ë, õºðâºõ ÷àäâàðûã ýçýìøèõ.Àãóóëãûí çàëãàìæ õîëáîîíû êîä3ÌÇ2\1à3ÔÈ2\1á3ÌÇ2\1à3ÔÈ2\1á

Ñóðàëöàõóéí ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãàà:

3ÌÇ3: ÀËÃÎÐÈÒÌÌýäëýã 1: Àëãîðèòìûí ä¿ðñëýëÝíý ìýäëýãèéí õ¿ðýýíä ñóðàëöàã÷èä äàðààõ ÷àäâàð ýçýìøñýí áàéõ àãóóëãûã ñóäàëíà:à) Øóãàìàí, ñàëààëñàí àëãîðèòìûã ä¿ðñëýõ;á) Äàâòàëòòàé àëãîðèòìûí øèíæ ÷àíàðûã òàéëáàðëàõ, ò¿¿íèéã îíîâ÷òîé ä¿ðñëýõ;â) Äàâòàëòûí õýëáýð¿¿äèéã õºðâ¿¿ëýí àøèãëàõ;ã) Àëãîðèòìûí ¿ð ä¿íã øàëãàõ.

Òîäîðõîé çîðèëãîä õ¿ðãýõ ¿éëäë¿¿äèéí õýä õýäýí äàðààëëûã çºâ òîäîðõîéëîõ, óëìààð òýäãýýðýýñ õàìãèéí îíîâ÷òîéã íü ñîíãîí àæèëëàõ.

ÀËÃÎÐÈÒÌÛÍ ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎËÒÓÓÄ

• Ò îä îðõ îé ë îë ò 1 .• Ýöñèéí òîäîðõîé ¿ð ä¿íã ãàðãàí àâàõ (òºãñãºëºã òîîíû àëõìûí

äàðàà)-ûí òóëä ÿìàð íýãýí îáúåêò (àíõäàã÷ áà çàâñðûí ºãºãäë¿¿ä)-óóä äýýð ã¿éöýòãýã÷èéí õèéõ ¿éëäë¿¿äèéí àãóóëãà áà äàðààëëûã òîäîðõîéëîõ òºãñãºëºã, òîâ òîäîðõîé ä¿ðì¿¿äèéí ñèñòåìèéã àëãîðèòì õýìýýí íýðëýíý.

• Ýíýõ¿¿ òîäîðõîéëîëò íü àëãîðèòì ãýäýã ¿ãèéí ìàòåìàòèê óòãàä õàðãàëçàõ òîäîðõîéëîëò áèø áºãººä çºâõºí àëãîðèòì õýìýýõ óõàãäàõóóíû ìºí ÷àíàðûã íýýí ãàðãàõàä ÷èãëýñýí ¿ëýìæ äýëãýðýíã¿é òàéëáàðëàñàí òàéëáàð þì. Íºãºº òàëààñ ýíýõ¿¿ òîäîðõîéëòîä “ã¿éöýòãýã÷èéí õèéõ ¿éëäýë”, “ä¿ðì¿¿äèéí ñèñòåì” çýðýã òîäîðõîé áóñ, íàðèéâ÷ëàí òîäîðõîéëîãäîîã¿é óõàãäàõóóíóóäûã àøèãëàæ áàéãàà òóë òýð íü óõàãäàõóóíû ôîðìàëü òîäîðõîéëîëò áîëæ ÷àäàõã¿é þì. Àëãîðèòìûí òóõàé óõàãäàõóóí íü àíõíû òîîöîîëîí áîäîõ ìàøèí (ÝÂÌ) ¿¿ñ÷ áèé áîëîõîîñ á¿ð ýðò ¿íäýñ ñóóðü íü á¿ðýëäýí òîãòîæ èðñýí ìàòåìàòèêèéí õèéãýýä èíôîðìàòèêèéí øèíæëýõ óõààíû òóëãóóð óõàãäàõóóíû íýã þì.

•NextNextBackBack

Òîäîðõîéëîëò 2.

Íýãýí óòãàòàé áèåëýãäýæ áîëîõ àëõàì-¿éëäë¿¿äèéí òºãñãºëºã äàðààëëûã àëõàì àëõìààð íü ã¿éöýòãýõýä òºãñäºã áîë ýíý äàðààëëûã àëãîðèòì ãýíý. Àëãîðèòìûí ýíý òîäîðõîéëîëòîíä õýëýãäýæ áàéãàà ” Íýãýí óòãàòàé áèåëýãäýõ “, “àëõàì-¿éëäë¿¿äýýñ òîãòñîí”, “òºãñãºëºã äàðààëàë áàéõ”,”çààâàë òºãñäºã áàéõ” ãýñýí íîòîëãîî á¿ð íü àëãîðèòì ÿìàð øèíæòýé áàéõ ̧ ñòîéã òîäîðõîéëæ áàéãàà õýðýã þì.Ýíý òîäîðõîéëîëòîîñ:

ÒîäÒîäîðõîéëîëò îðõîéëîëò 22’’::Òîäîðõîé áîäëîãûí õóâüä áîäëîãûí ¿ð ä¿í, øèéäèéã ãàðãàæ àâàõûí òóëä áîäëîãûí íºõöºëä ºãºãäñºí àíõíû ºãºãäºë áîëîí áîäîëòûí ÿâöàä ãàðàõ çàâñðûí ¿ð ä¿í õýìæèãäýõ¿¿í¿¿ä äýýð õèéõ ¿éëäë¿¿äèéí òºãñºãëºã äàðààëàë, àëãîðèòìûã óã áîäëîãûã áîäîõ àëãîðèòì ãýíý.

BackBack

Òüþðèíãèéí ìàøèí (ÒÌ) - ãýæ {A, ao , Q, q1 , qo , T, } õýëáýðèéí ñèñòåìèéã íýðëýíý. Ýíä À – íü ÒÌ – íû öàãààí òîëãîé ãýãäýõ òºãñãºëºã îëîíëîã;

àî A áà öàãààí òîëãîéí õîîñîí ¿ñýã ãýæ íýðëýãäýíý. Q – íü ýëåìåíò¿¿ä íü ÒÌ – íû òºëâ¿¿ä ãýæ íýðëýãäýõ òºãñãºëºã îëîíëîã;q1 Q – íü ÒÌ – íû àíõíû òºëºâ;qo Q – íü ÒÌ – íû ïàññèâ áóþó çîãñîëòûí òºëºâ;Ò={Ë,Í,Ï} – íü ÒÌ – íû øèëæèëò¿¿äèéí îëîíëîã - íü ÒÌ – íû ïðîãðàì áóþó : À* Q / {qa } A*T*Q áóóëãàëò

Îäîî áèä òîäîðõîéëîëòûã íàðèéâ÷ëàí àâ÷ ¿çâýë ò¿¿í äîòîð çºâõºí îëîíëîã, òºãñãºëºã îëîíëîã, îëîíëîãèéí ýëåìåíò, îëîíëîãò õàðúÿàëàãäàõ, îëîíëîãóóäûí ¿ðæâýð çýðýã ìàòåìàòèêèéí áîëîí ëîãèêèéí íýð òîìü¸î, òýìäýãëýãýýí¿¿ä àøèãëàãäàæ áàéãààã õÿëáàðõàí àíçààð÷ áîëíî. Ìºí ýíý äîòîð ìàòåìàòèêèéí áèø, ëîãèêèéí áèø ÿìàð÷ óõàãäàõóóíûã àøèãëàõã¿é áàéãàà íü ÷ èëýðõèé áàéíà. Òüþðèíãèéí òåçèñ íü àëãîðèòìûí îíîëûí Òüþðèíãèéí õýëáýðýýð òîìü¸îëîãäñîí ¿íäñýí òààìàãëàë áîëîõûí çýðýãöýý ýíý òåçèñ íü àëãîðèòìûí ôîðìàëü òîäîðõîéëîëò áîëäîã. Òîäîðõîéëîëò 3Òüþðèíãèéí óòãààð àëãîðèòì ãýäýã áîë äýâøèãäñýí áîäëîãûí øèéäýä õ¿ðãýõ Òüþðèíãèéí ìàøèíû ïðîãðàì þì.

BackBack

Àëãîðèòìûí ä¿ðñëýõ àðãóóä• ¯ãýýð ä¿ðñëýí áè÷èõ (ä¿ðñëýëèéí áè÷âýð

õýëáýð)• Áëîê-ñõåìèéã õýëáýðýýð ä¿ðñëýí

èëýðõèéëýõ (àëãîðèòìûí áëîê-ñõåì)• Àëãîðèòìûí ÿìàð íýãýí òîäîðõîé õýë äýýð

ä¿ðñëýí áè÷èõ (àëãîðèòìûí ïñåâäîêîä)• Òüþðèíãèéí ýñâýë Ïîñòûí ìàøèí õýëáýðýýð

àëãîðèòìûã ä¿ðñëýõ (Òüþðèíãèéí ýñâýë Ïîñòûí ìàøèí)ãýõ ìýò îëîí àðãóóä îðøèí áàéäàã.

back

Øóãàìàí àëãîðèòì• Òîäîðõîéëîëò: • Õýðâýý Ð ãýñýí àëãîðèòìûí õóâüä ò¿¿íèé

àëõàì á¿ð íýã óäàà õýðýãæèãäýõ áºãººä, òýãýõäýý õýðýâ i-ð àëõàì íü àëãîðèòìûí òºãñãºë áèø ë áîë i-ð àëõàì á¿ðèéí äàðàà (i+1)-ð àëõàì íü áèåëýãääýã áîë Ð- àëãîðèòìûã àëãîðèòìûí äýñ äàðààëñàí á¿òöýýð çîõèîìæëîãäñîí áàéíà ãýæ íýðëýíý.

ÝÕËÝË

r

Pi:=3.141592

L:=pi*r

S:=L*r

V:=4/3*S*r

L:=2*L

L, S, V

Òºãñ

Ñàëààëñàí àëãîðèòìÒîäîðõîéëîëò :

Õýðâýý äàðààãèéí óäàà ÿìàð àëõìûã áèåë¿¿ëýõ âý ãýäýã íü îðîëòûí ºãºãäë¿¿äýýñ õàìààð÷ áàéâàë, ººðººð õýëáýë àëãîðèòìûí àëõìóóäûí áèåëýãäýõ äàðààëàë íü îðîëòûí ºãºãäë¿¿äýýñýý õàìààð÷ áàéâàë Ð-àëãîðèòìûã ñàëààëñàí àëãîðèòì á¿òöýýð çîõèîìæëîãäñîí áàéíà ãýæ íýðëýíý.

Áîäëîãî

Àëãîðèòì

Ïðîãðàì áè÷èõ

Øàëãàõ

¯ð ä¿í

Àøèãëàõ

Ëîãèêîîð ñýòãýõ ?

Áëîê ñõåìýýðÀëãîðèòìûí õýëýýð

Õ¿ñíýãòýýð

Ïðîãðàì íü áîäëîãî áîäîõ àëãîðèòìûã õýðýãæ¿¿ëäýã.

• Àëãîðèòìààð áèåë¿¿ëæ áàéãàà ïðîöåññ ã¿éöýòãýã÷èéí áèåë¿¿ëæ ÷àäàõ ¿éëäë¿¿äýä õóâààãäñàí áàéõ ̧ ñòîé.

Êîìïüþòåð -ìýäýýëýë îðóóëàõ -àðèôìåòèê,ëîãèê ¿éëäýë õèéõ -¿ð ä¿íãýýñ õàìààðàí áîäîëòûã ÿëãààòàé çàìààð ¿ðãýëæë¿¿ëýõ -á¿ëýã ¿éëäëèéã äàâòàí áèåë¿¿ëýõ -ïðîãðàìûí ¿ð ä¿íã ãàðãàõ ãýñýí öººí òîîíû

ýíãèéí ¿éëäëèéã áèåë¿¿ëíý.

Àëãîðèòìä õýðýãëýõ ¿íäñýí ¿éëäë¿¿ä

Èéìä àëèâàà äýýðõ ¿éëäë¿¿äýýñ òîãòñîí áºãººä àëãîðèòìûã ïðîãðàì÷ëàëûí õýëýýð áè÷èæ êîìïüþòåðò îðóóëäàã òóë ¿éëäë¿¿äèéã èëýðõèéëæ áè÷èõ áîëîìæèéã ïðîãðàìûí á¿õ õýëýíä òóñãàñàí áàéäàã. Èéìä ýäãýýð õýëèéã àëãîðèòìä õýðõýí áè÷èæ òýìäýãëýõ áîëîîä àøèãëàõûã àâ÷ ¿çäýã.

• Ìýäýýëýë îðóóëàõ ¿éëäýë: Áîäëîãûí íºõöºëä ºãºãäñºí àíõíû óòãà

ºãºãäëèéã êîìïüþòåðò îðóóëàõ ¿éëäýë• Áîäîëò áà óòãà îëãîõ ¿éëäýë: Òîäîðõîé òîìú¸îãîîð ºãºãäñºí ìàòåìàòèêèéí

èëýðõèéëëèéí óòãûã áîäîæ ãàðãàñàí ¿ð ä¿íã ÿìàð íýã õóâüñàã÷èéí óòãà áîëãîí îéä õàäãàëàõ ¿éëäýë

• Ãàðãàõ ¿éëäýë: Àëãîðèòì, ïðîãðàìûí ¿ð ä¿íã ãàðãàæ àâàõûí

òóëä ýíý ¿ð ä¿íã õ¿íä îéëãîìæòîé ÿíç á¿ðèéí õýëáýðýýð ãàðãàæ àâäàã

Øóãàìàí àëãîðèòì:Øóãàìàí àëãîðèòì:¯éëäë¿¿ä íü áè÷èãäñýí äàðààëëààðààÁèåëýãääýã àëãîðèòì þì.

Óäèðäëàãà äàìæóóëàõ ¿éëäýë:Óäèðäëàãà äàìæóóëàõ ¿éëäýë:¯éëäë¿¿äèéí áèåëýãäýõ äàðààëëûã ººð÷-ëºõ ¿éëäëèéã õýëíý.

Íºõöºëò áèø óäèðäëàãà äàìæóóëàõÍºõöºëò áèø óäèðäëàãà äàìæóóëàõ áóþó Øèëæèõ ¿éëäýë:Øèëæèõ ¿éëäýë:

Òîäîðõîé íýã àëõàì áèåëýãäýõ ¿åä ºº íýã àëõàìä øèëæèæ, óëìààð òýð ¿éëäëýýñ áîäîëòûã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ áîëîìæèéã õàí--ãàäàã ¿éëäýë þì.

Íºõöºë øàëãàõ ¿éëäýë:Íºõöºë øàëãàõ ¿éëäýë:Áîäëîãî áîäî õîä òîäîðõîé íýã íºõöºë øàëãàæ óã íºõöºë áèåëýãäýæ áàéãàà ýñýõýýñ øàëòãààëàí áîäîëòûã ÿëãààòàé çàìààð ¿ðãýëæë¿¿ëäýã.

¿éëä_1 ¿éëä_2

+ -

Ñàëààëàõ ¿éëäýë:Ñàëààëàõ ¿éëäýë:Íºõöºë áèåëýõã¿é ¿åä ÿìàð íýã ¿éëäýë õèéõã¿é øóóä äàðàà÷èéí ¿éë -äýëä øèëæèíý.

+ -

Àëãàñàõ ¿éëäýë:Àëãàñàõ ¿éëäýë:Íºõöºë ¿íýí áàéõàä áèåëýõ ¿éëäýë

¿éëä_1

+-

a) ãàíö íºõöºë áèåëýõ áîë b) îëîí íºõöºë áèåëýõ áîë

¿éëä_1:

¿éëä_n

+ -

Ä¿ãíýëò: Ýõëýë

Ìýäýýëýë îðóóëàõ ¿éëäýë

Áîäîëò áà óòãà îëãîõ ¿éëäýë

Íºõöºë øàëãàõ

¿ð ä¿íããàðãàõ

¿íýí õóäàë

Òºãñãºë BACK

Äàâòàëòàò àëãîðèòì• Òîäîðõîéëîëò :• Õýðâýý àëãîðèòìûí ÿìàð íýãýí á¿ëýã äýñ äàðààëñàí

àëõìóóä íü îðîëòûí ºãºãäë¿¿äýýñýý õàìààðààä õýä õýäýí óäàà äàâòàí áèåëýãäýõ áîëîìæòîé áàéâàë Ð-ãýñýí àëãîðèòìûã äàâòàëòàò àëãîðèòìûí á¿òöýýð çîõèîìæëîãäñîí áàéíà ãýæ íýðëýíý.

• ªìíºõ íºõöºëò äàâòàëò• Äàðààõ íºõöºëò äàâòàëò• Ïàðàìåòðò äàâòàëò

ªìíºõ íºõöºëò äàâòàëò • Äàâòàëòûã òºãñäºã áîëãîõûí òóëä íºõöºë

øàëãàõ ¿éëäëèéã àøèãëàäàã. Íºõöºë øàëãàõ ¿éëäýë áà íºõöºëò áèø óäèðäëàãà äàìæóóëàõ ¿éëäëýýð íèéëìýë ¿éëäëèéã çîõèîæ áîëíî. Èéì äàâòàëòàíä äàâòàãäàí áèåëæ áàéãàà á¿ëýã ¿éëäë¿¿äèéã ä à â ò à ë ò ûí á è å , äàâòàëòûã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ ýñýõèéã òîãòîîõîîð øàëãàæ áóé íºõöºëèéã ò º ã ñã º õ íº õ ö º ë ãýæ òóñ òóñ íýðëýíý. Ýíý äàâòàëòûí õóâüä ò¿¿íèéã òºãñãºõ íºõöºëèéã äàâòàëòûí áèå áèåëýãäýõèéí ºìíº øàëãàæ áàéãàà ó÷ðààñ óã äàâòàëûã ºìíºõ íºõöºëò äàâòàëò ãýíý.

Ãóðâàí ÿëãààòàé õýëáýðèéí äàâòàëò ò¿ãýýìýë õýðýãëýãääýã ó÷ðààñ ïðîãðàì÷ëàëûí á¿õ

õýëýíä òýäãýýðèéã áè÷èõ äàâòàëòûí òóñãàé ¿éëäë¿¿ä áàéäàã.

• ªìíºõ íºõöºëò äàâòàëòûã àëãîðèòìûí õýëýíä:

Íºõöºë áîë_äàâò{¿éëäýë_1;¿éëäýë_2;

…¿éëäýë_n} ;

ãýæ áè÷íý.

…

Æèøýý íü:S:=0; I:=1;

I<n áîë_äàâò {S:=S+I; I:=I+1}; • äàâòàëòûí òºãñãºõ íºõöºë íü I<n áàéãàà áà I

õóâüñàã÷èéí óòãà n õóâüñàã÷èéí ºãºãäñºí óòãààñ (n íàòóðàë òîîí óòãàòàé ãýæ òîîöú¸) áàãà þìóó òýíö¿¿ áîë {S:=S+I; I:=I+1 } ¿éëäëèéã äàâòàí áèåë¿¿ëíý. Òýãýýä I õóâüñàã÷èéí óòãà n-èéí óòãààñ èõ áîëîõîä äàâòàëòûã òºãñãºíº.

• Äàâòàëòûí áèå çºâõºí íýã ¿éëäëýýñ òîãòñîí áàéâàë äàâòàëòûã äîîðõ õýëáýðòýé áè÷íý: Íºõöºë áîë_äàâò ¿éëäýë;

Æèøýý-2 :Áºìáºðöãèéí äèàìåòð îãòëîëûí òîéðãèéí óðò, äóãóéí òàëáàé áîëîí áºìáºðöãèéí

ýçýëõ¿¿íèéã ðàäèóñûí r1,r2, r3,…ýåðýã óòãàíä áîäîæ, ýåðýã áèø óòãà ºãºãäºõ ¿åä áîäîëòûã

òºãñãºõ àëãîðèòì çîõèî.

• Àëã æèøýý_1 pi:=3.141592; à: îðóóë (r); õýðýâ r>0 áîë { L:=pi*r S:=L*r; V:=4/3*S*r; L:=2*L; ãàðãà (L,S,V); à ðóó_øèëæ} ýñâýë ãàðãà (‘òºãñºâ’); òºãñ.

ªìíºõ íºõöºëò äàâòàëòûã áè÷èõäýý ò¿¿íèé äàðààõ øèíæ¿¿äèéã àíõààðàõ õýðýãòýé. ¯¿íä:

• 1. Òºãñãºõ íºõöºëèéã øàëãàæ äàâòàëò ýõëýõ ó÷èð ýíý íºõöºë äàâòàëò ýõëýõýýñ ºìíº òîäîðõîé óòãàòàé áîëñîí áàéõ ¸ñòîé.

• 2. Äàâòàëòûí òºãñãºõ íºõöºëèéã øàëãàæ äàâòàëò ýõëýõ ó÷èð ýíý íºõöºë àíõíààñàà õýðýâ áèåëýõã¿é (“õóäàë” óòãàòàé ) áàéâàë äàâòàëòûí áèå áèåëýãäýõã¿é øóóä äàâòàëòûí äàðààõ ¿éëäýëä øèëæèíý.

• 3. Äàâòàëòûí òºãñãºõ íºõöºëä íºëººëºõ, º.õ. ò¿¿íèé óòãà ººð÷ëºãäºõºä íºëººëºõ ÿìàð íýã ¿éëäýë äàâòàëòûí áèå äîòîð çààâàë îðñîí áàéõ ¸ñòîé. Ýñ òýãâýýñ íºõöºë ¿ðãýëæ “¿íýí” óòãàòàé áàéæ “ìºíõèéí” äàâòàëò ¿¿ñýõýä õ¿ðíý.

• 4. Äàâòàëòûí áèå áèåëýõ á¿ðä ò¿¿íèéã òºãñãºõ íºõöºëèéí óòãà ººð÷ëºãäºõ ó÷ðààñ íºõöºëèéí óòãà “õóäàë” áîëñîí ¿åä äàâòàëò òºãñ÷ äàâòàëòûí äàðààõ ¿éëäýëä øèëæíý. ªìíºõ íºõöºëò äàâòàëòûí õóâüä ò¿¿íèé áèå òºãñãºëºã òîîí óäàà áèåëýãäýõýä “õóäàë” óòãàòàé áîëîõ òèéì íºõöºëèéã ç º â íº õ ö º ë ãýæ ¿çíý.

• ªìíºõ íºõöºëò äàâòàëòûí õóâüä øàëãàõ íºõöºë “¿íýí” áàéõàä ò¿¿íèé áèå äàâòàãäàæ áèåëäýã.

• Äàâòàëòûí íºõöºëò “õóäàë” áîëîõîä äàâòàëòûí ¿éëäýë áèåëýãäýæ òºãñºõ áà èíãýñíýýð ò¿¿íèé äàðàà÷èéí ¿éëäýëä øèëæèíý

BackBack

Äàðààõ íºõöºëò äàâòàëò

• Ýíý äàâòàëòûí õóâüä ò¿¿íèéã òºãñãºõ íºõöºëèéã äàâòàëòûí áèå áèåëýãäñýíèé äàðàà øàëãàæ áàéãàà ó÷ðààñ èéì õýëáýðèéí äàâòàëòûã äàðààõ íºõöºëòäàðààõ íºõöºëò äàâòàëò äàâòàëò ãýíý. Ýíý äàâòàëòàíä äàâòàëòûí áèåèéã áèåë¿¿ëýýä äàðàà íü òºãñãºõ íºõöºëèéã øàëãàæ õýðýâ “õóäàë” óòãàòàé áàéâàë äàâòàëòûã ¿ðãýëæë¿¿ëýí áèåë¿¿ëäýã.

Äàâòàëòûí áèå

Íºõöºë

1

0

Äàðààõ íºõöºëò äàâòàëò

Èéì äàâòàëò ò¿ãýýìýë õýðýã-ëýãääýã ó÷ðààñ ò¿¿íèéã äàðààõ õýëáýðòýé òîâ÷èëæ áè÷íý:

Äàâò

¿éëäýë_1;

¿éëäýë_2;

…

¿éëäýë_n

íºõöºë áîëòîë;

Äàðààõ íºõöºëò äàâòàëò äîîðõ îíöëîã øèíæòýé

áàéíà • 1. Äàâòàëòûí áèå áèåëñíèé äàðàà òºãñãºõ

íºõöºëèéã øàëãààä äàõèí äàâòàõ ýñýõèéã òîãòîîõ ó÷èð ò¿¿íèé áèå ÿäàæ íýã óäàà çààâàë áèåëýãääýã.

• 2. Íºõöºëä íºëººëºõ, º.õ. íºõöºëèéí óòãûã ººð÷ëºõ ÿìàð íýã ¿éëäýë äàâòàëòûí áèå äîòîð çààâàë áè÷èãäñýí áàéõ ¸ñòîé.

• 3. Äàðààõ íºõöºëò äàâòàëòûí õóâüä ò¿¿íèé áèå òºãñãºëºã òîîí óäàà áèåëýãäýõýä “¿íýí” óòãàòàé áîëæ ÷àäàõ òèéì íºõöëèéã ñîíãîíî

• 4. Òºãñãºõ íºõöºë “¿íýí” óòãàòàé áîëæ äàâòàëò äóóñàõàä äàâòàëòûí ¿éëäëèéí äàðàà áè÷èãäñýí ¿éëäýëä øèëæíý.

Àëèâàà áîäëîãûí àëãîðèòìûã çîõèîõäîî ºìíºõ íºõöºëò áà äàðààõ íºõöºëò äàâòàëòóóäààð ò¿¿íèéã èëýðõèéëýõ çîðèëãî áàéíãà òàâüæ áàéõ õýðýãòýé.

BackBack

Ïàðàìåòðò äàâòàëò• Äàâòàëòûã çîõèîõîä àøèãëàæ áàéãàà

õóâüñàã÷èéã äàâòàëòûí ïàðàìåòð ãýæ íýðëýíý.

• Äàâòàëòûã áè÷èõäýý:Äàâòàëòûã áè÷èõäýý:1. Ïàðàìåòðèéí ýõíèé óòãûã òîãòîîæ îëãîíî. 2. Ïàðàìåòðèéí òóõàéí ¿åèéí óòãà íü ýöñèéí

óòãààñ õýòýðñýí ýñýõèéã øàëãàñàí íºõöºëòýé ºìíºõ íºõöºëòýé äàâòàëòûã çîõèîæ áè÷íý.

3.Äàâòàëòûí áèåèéí òºãñãºëä ïàðàìåòðèéí óòãûã àëõàìòàé òýíö¿¿ óòãààð ººð÷èëæ óòãà îëãîñîí áàéíà.

• Ïàðàìåòðèéí òîäîðõîé óòãàíä äàâòàõ èéì òºðëèéí äàâòàëò ìàø ºðãºí õýðýãëýãääýã ó÷ðààñ ïàðàìåòðò äàâòàëò ïàðàìåòðò äàâòàëò ãýæ íýðëýýä ïðîãðàì÷ëàëûí á¿õ õýëýíä òóñãàé îïåðàòîð (êîìàíä)-ààð áè÷äýã. Èéìýýñ àëãîðèòìûí õýëýíä óã äàâòàëòûã äîðõ åðºíõèé õýëáýðòýé áè÷íý.

òîîëóóð:=ýõíèé óòãà, ýöñèéí óòãà, àëõàì ¿åä_äàâò { ¿éëäýë_1

… ¿éëäýë_n};

Ïàðàìåòðò äàâòàëòòîîëóóð:= ýõíèé_óòãà,ýöñèéí_óòãà,àëõàì

¿åä_äàâò ãýñýí èëýðõèéëëèéã äàâòàëòûí ýõ ãýæ

íýðëýíý.Ïàðàìåòðò äàâòàëòûã áè÷èõýä òàâèõ øààðäëàãà:

1. Äàâòàëòàíä çààâàë ò¿¿íèé ýõýýð äàìæèæ îðíî. Ó÷èð íü äàâòàëòûí ýõ áèåëýãäýõýä äàâòàëòûí ïàðàìåòðèéí ýõíèé áà ýöñèéí óòãà, àëõìûí óòãûã áîäîæ õàäãàëààä äàâòàëòûã ýõë¿¿ëäýã áà äàâòàëò áèåëýõ ïðîöåññèéí òóðøèä ýíý óòãóóä òîãòìîë áàéíà.

2. Äàâòàëòûí áèå áèåëýõ á¿ðä òºãñãºëä íü ïàðàìåòðèéí óòãà àëõàìòàé òýíö¿¿ óòãààð øóóä ººð÷ëºãääºã ó÷èð áèå äîòîð ïàðàìåòðèéí óòãûã ººð÷ëºõ ¿éëäýë áè÷èæ áîëîõã¿é.

3. Äàâòàëòûí àëõàì ýåðýã áîë ïàðàìåòðèéí áàãà óòãààñ èõ óòãà ðóó ºññºí óòãàíä áèåëýõ äàâòàëò áîëîõ áºãººä õýðýâ ýöñèéí óòãà íü ýõíèé óòãààñàà áàãà áàéâàë äàâòàëòûí áèå áèåëýõã¿é øóóä äàðàà÷èéí ¿éëäýëä øèëæíý. ¯¿íòýé òºñòýé àëõàì ñºðºã áîë ïàðàìåòðèéí áóóðàõ óòãàíä áèåëýõ äàâòàëò áàéõ áà ýõíèé óòãà íü ýöñèéí óòãààñàà èõ áàéâàë äàâòàëòûí áèå íýã ÷ óäàà áèåëýõã¿é. BackBack

Àëãîðèòìûã õ¿ñíýãòýýð øàëãàõ • Êîìïüþòåð äýýð àëãîðèòì,ïðîãðàìûã àæèëëóóëæ

çºâ áîëãîõ õ¿ðòýë çàñ÷, øàëãàõ àæèëëàãààã ïðîãðàìûã ç¿ãøð¿¿ëýõ ïðîöåññ ãýíý.Ïðîãðàìûã ç¿ãøð¿¿ëýõ òóñãàé àðãà òåõíèê àøèãëàõ ïðîãðàìûí õýðýãñýë áàéäàã.

• Àëãîðèòìûã øàëãàõäàà:Àëãîðèòìûã øàëãàõäàà:1. Øàëãàõ ãýæ áàéãàà àëãîðèòìä

àøèãëàãäàæ áàéãàà õóâüñàã÷èéí òîîòîé òýíö¿¿ áàãàíàòàé õ¿ñíýãò çóðæ, áàãàíà á¿ðèéí îðîéä õàðãàëçàõ õóâüñàã÷èéí íýðèéã áè÷èæ òýìäýãëýíý.

2. Àëãîðèòìûã ýõíýýñ íü áèåë¿¿ëæ ýõýëíý3. Àëãîðèòìûã áèåë¿¿ëýõ ÿâöàä ãàð÷ áàéãàà

çàâñðûí ¿ð ä¿í áîëîí ãàðãà ¿éëäëýýð ãàðàõ ýöñèéí ¿ð ä¿íã øàëãàõ çàìààð àëãîðèòì çºâ ýñýõ òóõàé ä¿ãíýëò õèéíý.

back

Ìýäýýëýë ç¿éí á¿ðýí äóíä áîëîâñðîëûí àãóóëãûí “àëãîðèòì” àéí 1-ð öîãö ÷àäàìæ- Àëãîðèòì ã¿éöýòãýã÷èéí êîìàíäûí ñèñòåì áà àõóéí õýðýãëýýíèé àëãîðèòìóóäûã

òàéëáàðëàõ.

3ìç3:ê1Á¿ðýí äóíä áîëîâñðîë

Ìýäýýëýë ç¿é áîëîâñðîë Àãóóëãûí 3-ð àé

/àëãîðèòì/

Öîãö ÷àäàìæ

Òóõàéí àéí 1-ð öîãö ÷àäàìæ

Æèøèã äààëãàâàð:

1.Áàãòàëöñàí äàâòàëòàò àëãîðèòìûí æèøýý ãàðãàõ

2.ªãºãäñºí àëãîðèòìûí ã¿éöýòãýã÷ ÿìàð ¿ð ä¿íä õ¿ðýõèéã òàéëáàðëàæ, ò¿¿íòýé òºñòýé àëãîðèòì çîõèîõ

back

Ìýäýýëýë ç¿éí á¿ðýí äóíä áîëîâñðîëûí àãóóëãûí “àëãîðèòì” àéí 2-ð öîãö ÷àäàìæ-Àëãîðèòì çîõèîõ, ä¿ðñëýõ.



/àëãîðèòì/



Æèøèã äààëãàâàð:1.Áè÷âýð àæèëáàð áýëòãýõ ¿å øàòóóäûã òàéëáàðëàõ

2.Òóõàéí ñàðûí òîäîðõîé ºäðèéí ãàðàãèéã òîãòîîõ áîäëîãûã áîäîõ, àëãîðèòìûã áîëîâñðóóëàõ

3.Íèéòèéí òýýâðèéí õýðýãñëèéí àëü íýã ÷èãëýëèéã áóóäàë á¿ðýýð ä¿ðñýëæ, ÷èãëýëèéã ñóìààð çààõ back

Ìýäýýëýë ç¿éí á¿ðýí äóíä áîëîâñðîëûí àãóóëãûí “àëãîðèòì” àéí 3-ð öîãö ÷àäàìæ-Àõóéí õýðýãëýýíèé àëãîðèòìóóäûã õýðýãëýõ.

.



/àëãîðèòì/



Æèøèã äààëãàâàð:1.ßìàð íýã êàðò ýñâýë òºõººðºìæ àøèãëàí óòñààð ÿðèõ àëãîðèòìûã áîäèò áàéäàëòàé õîëáîí òàéëáàðëàõ

2.Òîîíû õàìãèéí èõ åðºíõèé õóâààã÷èéã îëîõ àëãîðèòìûã áëîê ñõåìýýð ä¿ðñëýæ òàéëáàðëàõ

back

Ìýäýýëýë ç¿éí á¿ðýí äóíä áîëîâñðîëûí àãóóëãûí “àëãîðèòì” àéí 4-ð öîãö ÷àäàìæ- Àõóéí õýðýãëýýíèé àëãîðèòìóóäòàé àæèëëàõ

åðºíõèé ñî¸ë, õºðâºõ ÷àäâàðûã ýçýìøèõ


Ìýäýýëýë ç¿é áîëîâñðîë Àãóóëãûí 3-ð

àé /àëãîðèòì/



Æèøèã äààëãàâàð:

1. Õºäºëãººíò õîëáîîíûàëü íýã ñèñòåì äýýð ãàð óòàñíû êîä àøèãëàõ òàëààð òàéëáàðëàõ

2. Äýýðõè àëãîðèòìûí áëîê ñõåìûã õýñýã õýñãýýð íü õàé÷èëæ õîëèîä áàãààð ýâë¿¿ëæ óðàëäàõ

3. Ãàð óòàñ àøèãëàí òîîöîî õèéõback

Documents

Algorithm