8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

1/98

Ali Akay, Paris'te Sosyoloji, Felsefe ve Siyaset Bilimi okudu. Trklerde Devleti ktidar !lu"umuadl te#ii $%&'da savudu. (.S.). Sosyoloji B*lm *+retim yesidir. a+da" saat ser-ileridekrat*rlk ve saat ele"tirmeli+i yamaktadr. Tolum/ilim der-isii kuru0usu ve edit*rdr.

P1ST(!D234513)4T)

A6 A7A89:BA;6A(Ara"trma ?T@eoria Di#isi

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

2/98

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

3/98

ki0i Baskya 1s*#sosyolojisii de tayamamaktadr. Paralaa tolumu iide e e#e ve e#ileler ikili kar"tlklar"eklide atalla"makta e de /tle"e/ilmektedirler. Buu kavram, Sio#a'da /erif varl+srdre HoklukH= olmaldr ktidarda /ulumad+ -i/i, /elirli /ir d#e iide *r-tlememi"kala/alklar.? Bular arasdaki - ili"kileri HokluklarH "eklidedir ve de sa/it de+ildir. Dil

oyularda oldu+u -i/i, s*#0eler yer de+i"tire/ilir ve kedi kurallar sre #arfda srekli olarakyeide kurarlar. Burada artk e B( e de ABD'i -eerli ola kurallar me"ruiyetide s*#etmek do+ru ola0aktr. Bir ayrm LdifferedM ortaya km"tr ve yetkili a"k mer0iiler, veya 7at'*erdi+i Hakl ma@kemeleriH taraflar arasdaki ayrmlar *#e/ile0ek itelikte de+ildir. 7imlikler varolduka /u ayrmlar sre0ektir. Ama *#de"lik #erie kurulu ola kimlikler de srdke, ikiliat"malar o+almalarda /a"ka /ir durumla kar"la"mad+m# fark etmekteyi#. Atalara-*derimde /ulua k*klere do+ru -ide moder *#eye ait kimliklerimi# /i#i ay #amadaat"malara /a+laya sa/itliklerimi# -i/i durmaktadr.Bu edeleY Postmoder 5*rt adl kita/m aa ekseii olu"tura kimlikleri varl+ vekimliksi#le"me sre0ie do+ru -ide ve satr0 olarak kimliksi#le"tire HsimlakrH kavram @VlVkedi Hdo+ruluk ayH srd+ d"yorum. Plato'u H(a+ra metaforuH iide de -*#ke-*rtleri -ere+i -*stermedi+i meselesi ii yukarda ele ald+m# Oitt-estei ve da@a sora daoda yola karak /uu sorusalla"tra 6yotard'a ait ola ii, sa/itli+i olmad+ /ir yerde Hsa/it /ir

-erekH /ulma da #or oldu+uu, /urada, yeide @atrlatmak istiyorum. UUitt-estei' $%?'de eleald+ kita/da LFelsefi Soru"turmalarM dil kurama verdi+i so durumu ele ala 6yotard, oda yolakarak, dilyetisii H/ir t*#H, /ir matksal, *0ede /elirlemi" s*# di#imsel, alamsal yasolamaya0a+ -*stermek istemektedir Ldestrues savM. ki0isi ise ratikler0e yay-la"trlm" /irokluk -i/i kurula /ir dil= Bk#. Sio#a, Traite Politi]ue, Fras#0a'ya ev. K@arles Auli, 5F Flammario, $%.? Bu kullam ii Bk#. (i0ael Iard ve 4e-ri, maratorluk, Ayrt yay. =EE$Postmoder 5*rta0ak var ola/ilir L0ostrues savM. Bu dil oyular olarak adladrla/ilmektedir. Bularkullamlar sre0ide kuralla"t+ ve *#ellikler aras sosyal ra-mati+e /a+l oldu+uu tekrar@atrlatmakta yarar var. Burada Sofist'e ait /ir sorula kar"la"maktay# )stdil soruu. Ier trl

aralamay ve yaylmay e-ellemek ve /irle"tirmek ama0yla yala mda@aleleri t*#tamlamak, Hkuramsal olarak, aradoksal ve atidemokratikH /ir durumu ortaya koymaktadr. 8ai,

e ratik olarak, totaliterle"mektedir.ki0isi ise yukarda aklamaya al"t+m# -erek meselesi ile ili"kilidir 2+er UUitt-estei'$%?'deki kitata do+rulad+ -i/i, $%== ylda ya#d+ Tra0tatus adl kita/kii tersie,kelimei /ir -*dermesi olmakta ok, kelimei alamlar kullald+a -*re /elirleiyorsa ve /ir*sele takl kalmyorsa, -ere+i alam/ilimie a#ara kullam ra-matikli+ii /ir*0eli+ide s*# ediyoru# demektir. Bua -*re de, -erek dilyetisii evresel /ir i"lemiiolu"turmamaktadr. 2vresel, -eel-eer ve @erkesi ka/ul etti+i /ir -ere+i olmamas ise /yk 5@arfiyle ya#l /ir -ere+i fikrii @atta dil oyularda /ile, /elki, /ir -erek aray" olsa /ile

ra-matikoratik imkas#l+ s*# kousu ede/iliri# demektir.B*yle /ir durumda, -*derei metafi#i+ie a#ara artk kullam ra-matikli+i *e kt+ vakit,artk dili d"ars da /ir yalsama oldu+u, UUitt-estei tarafda iddia edile0ektirY Tra0tatus'dakidili mutlak d"ars artk Hid"H ayrm olmaks# /irlikte oyak /ir "ekilde durmaktadrY k,-*derei sa/itli+i me"ru olmakta kt+a -*re, sa/it ola d"ars da kalmamaktadrY /u edele,

e *#el ve *#el -erek /ile /ir e"it Hdil dar/esiiH okluklaryla, yai oyuu yal# /a"a oyamai@timalii /ile kalmad+ /ir durumda Lostmoder durumM i"lemeye /a"lam"tr. Dili artk d"arsyok Al/erto 5ualadi, 6yotard, 6es Belles 6ettres, $%%%, s.. UUitt-estei, Tra0tatus 6o-i0oP@iloso@i0us'Ve 1s*#e /a"larke HBu kita/ /elki de /ir T27,iide dile-ele d"0eleriya da /e#er d"0eleri kedisi de B3 72R d"m" /iri alaya0akHL8.7.8. ev !ru Aruo/a, =. /ask, $%&, s.%M diye /elirtmektedir. Bu ou 3ussell ile /irle"ti+id*eme teka/l etmektedir ve /ir /irlik kuramda sa/itlemek iste0ii @akimiyetide s*#ede/iliri#.Z6^_ki0i Baskya 1s*#tur. 6yotard da` /u edele, sofist -i/i, filo#ofu ama0 Hs*ylemesi mmk olmaya s*ylemekHoldu+uu /ildi+i @alde, -ere+i HalamH d"ars olmaya /ir dilyetisi tarafda /elirledi+ii

ya#m"tr. HTar merke#liH /ir d"0ei yerie -ele (oderli+i yerii, artk me"ru olmad+Yk isa merte#li /ir moderli+i de Htemelsi#le"ti+iiH farka vara 6ytotard ostmoder

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

4/98

durumu iideki d*"mlere dikkat eker ereksel ola, teolojii eski ve yei @alii me"rulukyitimi Byk alatlar sou. Bu dyadaki dil oyularda stdili kura0a+ /ir -eerli s*#0ekimseyi evresel /ir "ekilde /a+lamamaktadr. Bu y#de kimlikleri k*klere -*derme yaa,aame#ik yalar da temellerii /o#ulmas -ereklili+ii sras -elmi"tir. 7*ke ve dil ay"ekilde ya/o#ura u+ratlmak #orudadrlar. Buradaki kimliksi#le"me *ermesi s*ylem tar# olarakmoderli+ii korusa da, ierik olarak veya temel olarak ostmoderle ili"kiledirile/ilir. 6yotard da,

ostmoder /ir -*re0ilik /ulmaya al"alara kar" Postmoder Durum kita/da, teko/ilimi totaliter0ile"e /ir dya kurma te@likesii fark etmi"tir. Bua kar", ileti"imsel eylem kuram-eli"tirmek isteye Ia/ermas'da ok da@a fa#la /ir "ekilde dil oyularda /iride di+erie-ei"i /ir stdil yaratmada /a"armak iste0i @akimdir. Bir tr kosess yerie stdil olmaya /ir

araloji -eli"tirmi"tir.C Ia/ermas' /yk alatlar olitika ve @ukuku Aydmlama0totaliterli+ii me"ruluk kri#ie kar" /ir HreformH *ermesie kar", 6yotard Hdil dar/eleriiH @esii, @atta e tikel ola /ile ka/ul -*re/ile0e+i /ir farkllklar ortam me"ru ola/ile0e+iisavumaktadr. Bu kosess de+il, ayrmdrY /u sayede farklar @esi H-ei0i /ir stdileHyerle"e/ilirY /u stdil de ra-matiktir ve @e ak ulu olmak #orudadrY #ira kosess /u akl+aa0ak /a# tikellikleri d"layarak varmaktadr. 6yotard @i/ir kovasiyou5ualadi, a.-.e.,s.C Buradaki ikili aalojide s*# etmek -ereke0ek dili /ilimselli+ii ve sosyal ili"kileriiLolitikaM aalojikli+ide *rekler verir 6yotard.

Postmoder 5*rtka/ul etme#. Bu edele de Ia/ermas' kosess *#me yakla"ma#.Burada *emli -i/i dura ikisii de farkl *#mlerle -*re0ili+i a"arak /ir *#m /ulma ar#ulardr.6yotard /u *#m UUitt-estei' dil oyular ile 7at'm evreselli+i arasda /ir ak de-e iideara"trm"tr.Postmoder 5*rt'dekl L$%%CM *ermem def Hkimliksi#le"me sre0iH, /u alamda *emli -i/i-elmektedir /aaY k kimliksi#le"me, kimliklerie sa@i olalar yaa/ile0e+i /ir i"tirY yoksa /uaHkimliksi#le"tirmeH derdik ve /u kltrel veya ekoomik emeryali#mi ve devleti totalitari#mi /ir

aras olarak kalrd. 7imli+e sa@i olarak di+er kimliklere ematiyle ala /ir @areket olarak aklkve okluk #eride /ir aidiyetsoras *ermesidir /u.$$ 2yll sorasa teka/l ede ve $%&'de /eri sorulu olmay srdrerek, srail'i Arafat'a veFilisti'e y*elik saldrlar -eelde kimlik olitikalar, Hisa @aklar s*ylemiH Lyoksa ratikte varola *r-tleri, mesela B'Tselem'i veya 5us@ alom'u al"malar kastetmiyorumM, tari@i

komalar -i/i de+erler #eride okudu+u Trkiye'deki H-eel durumH #erie ya#lalar arddaortaya "*yle /ir ta/lo km" -i/i duruyor Saldrlar /ir HByk srailH L2re# srailM yaratmak #ere,Filistili kimli+i yok etmek ve @atta Hsoykrma u+ratmakH a/alar arasdr. srail'i /usaldr-al+ arkasda, Amerika' tavr Ara olitikalar kar"sda da@a karma"ktr. Bu durumda aro'u Hvurdumduyma# yaylma0l+aH /ir kat da@a yardm etmektedir. srailli mu@alifler ise,

/urada, ok fa#la kale alma# -*#kmekteY da@a ok HTemerk# kamlar uuttuu# muH yakla"m@akim durmaktadr.&B*yle /akld+da, kimlik olitikalar a"rl+, milliyetili+i ve "oveli+i Hdisel ialarla

/irle"tire /ir te0rit olitika& 1#ellikle 6i/eral Demokrat Partili L6DPM -eleri srail 2lili+ii kasda tesiler iideHsa/ulaH -*stermelerii ta@amml edileme# /ir /udalalk olarak itelemekteyim.Z6=_ki0i Baskya 1s*#

b yald+ "u @aftalarda, /a"ka yerlerde LBosa, 7u#ey k 3uada v/.M saki /uu sor-ulamam"oldu+u i#leimi #e armaktadr. B*yle /ir okuma iide ra@ats# edi0i -i/i dura, *0elikle milletleri@omoje varsaylmas, ele"tirileri @u @omojelik /a+lamda d"lmesi Ltek lke, tek di veya JekmilletM, ierideki @kmet olitikalara kar" a#lkta dura mu@alifleri -*# ard edilmesi ve kimlik

olitikalarda ka, u#akla"a, HmisafirerverlikiH L@erkesi ka/ul ve arma+a #i@iyetiMyakla"mlar marjiali#e olmasdr.!ysa, s*# kousu ola /u durum, da@a 7*rfe# sava"da iti/are /a"laya ve Af-aista'da, srailFilisti meselesie kadar, /ir yada kimlik olitikalar @omojele"tiri0i /asitli+ide kurtulamama,di+er yada ise HAkl ma@kemeleriiH i"lememeye /a"lad+ /ir dyaya -irmi" olmam#,kimlikleri yasaklamas ve /astrlmas demek olmaya, tersie /ulara sa@i oldukta sora terketme alama -ele Hkimliksi#le"me sre0ieH -ire/ilmei ok fa#la vur-ulamamasdr. $&. y#ylsouda L*#ellikle HSrekli Bar"H fikriyle,$C%M /eri var ola ve moderli+imi#i kuru0usu olarakka/ul edile HAkl ma@kemeleriH ve uluslararas yetkili mer0ileri var olmas sayeside, 7at'

-eli"tirdi+i /ir dya 7at /ua H(illetler Tolulu+uH LFoedus Am@i0tyoumM advermekteydi ve volk-eist L@alk ru@uM fikrii iide kmakta olmam# /u- d"memi#

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

5/98

-ereke "eydir. B.(., o ma's 6adH filmi, /elki de, /*yle koumlar e trajikomik

/ir "ekilde /i#e -*sterildi+i *reklerde /irisidir. 7imlikleri Hsamal+H, B.(>i varl+ vemda@aleleri *#ms#lkler yaratmakta *teye -idemiyor. A0akY /ua ra+me, kimlik olitikalarok yerde yrrlkte oldu+uu ve durumlar /u erevede d"meye devam edildi+ii -*ryoru#.1re+i, Ia/ermas'0 HkosessHfikrii de sade0e ideal /ir fikir olarak kald+ -*rmemek mmkde+il. 7edisii, /ir tr yei 7at olarak al-laya fikri yas /i#e yeide me"ruluklar vermeye@a#rY a0ak /uu da e ideal ileti"imsel ortamda yalmas -erekiyor. !ysa HayrmH yeide /irevresellik #emii /ulmakta /i#e yei yollar aa/ile0ek.Bu kavram, askeri saldr-alklar d*emide, kar" taraf alamamak de+il, ili"kilerde /irle"tiri0i /ir

HstdilH kurmamay amalamakta ve i@ai /ir /t0lk iddiasda kamay *-*rmektedir. 8eiuluslararas ili"kiler olitikalar /u /a+lamda okumaya @a#rdrY a0ak, isa @aklar Ltekrar@atrlatyorum, isa @aklar savua ve i"ke0eye kar" @a/er alma *r-tlerii ratikleride s*#etmiyorumM ve ulusal me"ruluklar temelide okumaya kalkt+m# olaylar iide kt+m# /irdya ostaljisi iide /akt+m#da, taraflar /u yetkili st mer0ileri tamadklar da fark etmek#oruday#. 4e Saddam Iseyi'li /ir

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

6/98

uluslararas ili"kileri evreselli+ii mda@ale0i tavrlar #erie fikir yrtmekte Lmda@ale0i tavrolarak so /irka yldaki olaylar amsamak yeterli sayorum A.B.D.'i 6i/ya'ya> Paama'ya vesora B.(. olarak

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

7/98

-erektiriyor L*#ellikle yei tekolojileri kullald+ HDis0overyladH ksmda, Hsi-ara imeyii#, fla"kullamay# vs. aoslar srekli yalyorM.Diseylad' Lveya 2uro Disey toolojisii -*#ler *e serilmeside yarar var !to/s, metro3.2.3 LBaliy* metrosuM... veya *#el otomo/ilii#le -eli ark yerie -iriyorsuu#. Baudrillard'dedi+i -i/i *#el meka# terkedi, toiler "e@rii kuyruklara do+ru ilerliyorsuu#. 8ol-*steri0iler si#e ereye d*mei# -erekti+ii, ereye ark etmei# la#m -eldi+ii i"aret ediyorlar.

Iostesleri uaklarda emiyet k" kalar vs. -*stermeleri -i/i eller *e, sa+a, sola yol-*steriyorlar. Bu ada iti/are 2uro Disey ersoelii elidesii#, si#i olar y*ledire0ekler.1#-rl+# alar kk detaylar al-lay, /ular /ulmakta duydu+uu# sevile srl.Ardda, demi /a@setti+imi#, Baudrillard' deyi"i ile ay aralelde -ide kuyruklara /a"lyorsuu#Y

/u kuyruklar yirmi ile yetmi" dakika arasda de+i"iyor. Bir ao ka dakika kuyrukta kala0a+# si#e-*steriyor LParis'teki kuyruklar 6os A-eles'teki kuyruklarla ay sreyi iermekteydiM. eriye (aiStreet SA ile -iriyorsuu#. Solda @ayaletlerevi ile Frotierlad /a"lyor. Tom Savvyer'i -emisi ile,k#lderili kayklar ile Bi- T@uder (outai etrafdaki -*lde dola"yorsuu#. 2 ufak detayakadar, @er "ey -erek ile sa@tei i ie -irmeside *rlm". Bi- (outai'de ormal /yklkte /iroto-ar var. 7uyruk /a"lyor, trei etrafda e ufak ayrtsa kadar @a#rlam" /ir mekada kov/oy"arklar e"li+ide yava" yava" @edefe do+ru ilerliyorsuu# 8ai /irka dakikalk ola+ast @eye0averi0i /ir tre yol0ulu+ua. Si#i @eye0a doruklara kadar -*tre0ek, da+lar arasda e+ik /ir@#la -eiyorsuu#. Bu /ir

5*steri tolumu olarak 5uy De/ord'u kita/a ve luslararas Sitasyoist @arekete -*dermeyalyor. Ayr0a Ko/ra -ru/uu luslararas Sitasyoistlerle ola ili"kisii vur-ulamak -erekiyorsayorum.Postmoder 5*rt Simlakrka dakikalk @a## ala/ilmei# ii /ir saatte fa#la kuyrukta kalma# -erekiyor. Amerika Stilikuyruklar olu"turmak demek tam @edefe varla0a+ sad+# ada, kuyru+u yei /ir e+riyleu#amas alama -eliyor, la/iretimsi /ekleme sa+a ve sola ilerleyerek yla -i/i -idiyor.Trede keyfii#i aldkta sora Adveturelad'a -eiyorsuu# Burada -erek kadar iyi simleedilmi" ma+aradaki 7arai/ korsalar va@"et dolu ma0eralar i#lemeye /a"lyorsuu#. 5emidetolar atlyor, si# sava" meyda ortasda -eiyorsuu#. Bu "ekilde de "e@ri korsalar tarafdaasl i"-al edildi+ii @ikayesii H0al olarakH i#liyorsuu#. Ia# ile a0 Lkuyruklar ve atraksiyolar ve@atta ak"ama do+ru kuyruk sokumuu#a kadar /a"laya yor-uluk a+rlarM arasdaki m/adele ilkesisi#i /edeii#i ve ru@uu#u "elikli @alii deetim alta alyor. Disey lkesi ersoeli a#ik /ir

"ekilde yama# -erekeler kousuda si#i y*lediriyor. Sora Fatasylad'a -eiliyor.8ol0ulu+umu#u /urada, /ir alk keselim ve Fatasylad'a -emede evvel 6ouis (ari'i aali#leriii#leyerek, /a# *emli -*ster-e/ilimsel aklamalar yaalmY k Fatasylad Lfata#iler diyarM-erek dya tam tersi /ir koumda ve -emi"i ma0eralar diyar LAdveturladM, yai Bat'ya,alta @0um ve korsalar vs. ile -ele0e+i Lmakialar, u#aya yol0uluk vs.M Dis0overylad' arasda /ir-ei" e"i+i olu"turuyor. Bua i"aret ettikte sora, koumu#u iki0i aa *+esi ola Paris ve 6osA-eles L7ta Avruas ve AmerikaM arasdaki kk farklara -ee/iliri#. Aralarda mitolojik /ir farkvarY -*derme oktalar ak"yor, ama ayr serileri de olu"turmada yaamyorY ilk olarak (aiStreet'de /a"layalm. A.B.D>i /yk 0addesi kaitalist tolumu verilerii oldu+u -erek /irdyaY /u edele Paris'i kaitalist dyas ile /ir fark ta"myor. Asl farklar -*dermemitolojileride LAmerika'da 5rad Kayo ile Paris'i Zules Uere'i arasdaM ortaya kyor. (aiStreet, Oalt Disey'i @ayalide -erek dyay temsil ediyor. 8ol /oyu0a eski L$%. yy.M /utikleride-erek ara veya kredi kart ile @atra e"yalar sat ala/ilirsii#. LDe+i"im de+eri olarak -erek ara

veri (iki Fare maskeleri, Doald Am0aPostmoder 5*rtTS@irt'leri sat ala/ilirsii#M. Ial/uki Diseylad' *#elli+i ara/a# /raktkta sora yemek veimek @ari0ide ara kullalmamas, 8ai 6ouis (ari'i dedi+i -i/i, toik Lara kullalmad+alamdaM /ir yerdesii#. Bu arada Paris ile 6os A-eles arasdaki ilk fark da ortaya kmaya

/a"lyor 6os A-eles'deki Diseylad'da ara/a -*ster-e/ilimsel ve im-esel de+eri malum.Amerikal ki"isel *#el ara/as olmasa, yemek yeme+e, al" veri" yamaya /ile -idemeye0e+i /ilee

/ir "ey. 6.A.'de Amerikal ara/as /rakyor ve -erek @ayat sim-esi terk edilmi" oluyor vetoyalar dyasa -iriyor LParas olmada @a#0 tketim maddeleri kullama "asa sa@iDiseylad`a -irilirke de+i"im de+eri olarak ara veriliyor ve kar"l+da @a#a0 ve fate#i alyorM.5erek ve frta#ma m/adelesii yald+ yer, /iletleri ald+ -i"eler. Buras -erek dya ile@ayal ve toya dyas ayrld+ yer. Bu sr -erek /oyutlarda veya oa yak /ir tre ilei#iliyor. Bu /oyutlardaki kltlm" ama modeli ay tre @ayal ile -ere+i sr temsil etmekte

Lieri -irilirke ara verildi+i @alde tree /ierke ara artk kullalmyorh Bu i"i toyas da /u. 6osA-eles'deki Diseylad' too-rafyasda (a0eralar diyar @eme alt solda ike Paris'teki 2uro

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

8/98

Disey'de (ai Street .S.A.'da Frotierlad'a -iriliyor. 8ukarda da s*ylemi" oldu+um -i/i meka-*ster-esel olarak srlar iide kedii ortaya koyuyor, k 6A.'da sr Bat' ke"fide

/a"lyor, @al/uki Paris'teki 2uro Disey'de sr Frotierladia i#ilmi" ve @ayal dyas ile -erekdya arasdaki eli"kii sr i#iliyor, /u "ekilde, Para ile a@"veri" yala merke#e do+ru -ideL(erke#i ad Pala#a KeterM /yk Amerika Birle"ik Devletleri 0addeside Iayaletli 2ve -ide yol-erekte fate#iye -ide yolu olu"turuyor. !ysa Amerika ii -emi" kltr *em ta"d+da

dolay, *0e Ua@"i Bat' ke"fi, sora da Bat' kov/oylar tarafda doldurulmas @ikayesialatlyor LIer yerde dola"a ki"i /ir @ikayeyi ya"yorM. Amerika' tersie Paris'te orta @alliAmerikal sim-esel de+erii olu"tura ara/a im-esi o kadar *emli de+il. Burada tolu ta"ma0lk* laa kyor. 2uro Disey'i=6Postmoder 5*rt Simlakrkalara kadar -ide yei /ir 3.2.3. metro @att d#elemi". Paris'te /irok kimse *#el ara/asyla2uro Disey'e -elmek yerie ortalama yirmi dakika kadar sre /ir metro yol0ulu+uu ter0i@ede/iliyor.6.A> tersie Paris'te ilk olarak Iayaletler evi s*# kousu. Bu ev 2d-ar Alla Poe'u @ikayelerideortaya km" /ir meka. Simlasyo ilk /a"ta /a"lyor. 6A.'da me#ar ta"lar -erek ta"ta myoksa ta" simlasyouda m yald+ tart"rke, Paris'tekide me#ar ta"lar yerie -erekye"illikler var /a@ede. 7uyrukta u#u0a /ir sre yrdkte sora /iri kay si#lere ayor 5e /ir

k# mede/ur /ir suratla HBela# aramaya m -eldii#X diye sesii titretiyor. Sora /ir aa saloaalyorsuu#. Artk @ayaletler dyas kou+usuu#. Iayal dyasda etlerde yal /edeii#@eye0a ve korkuda titreye/ilir. Buu yemek ii sesii#i titretiyorsuu# ve ka@ka@alar ykselirkeev sa@i/i rkt0 sesiyle si#i evie davet ediyor 6a/iretime @o" -eldii#. 5*# yalt0lar LTrom

el'!eilM @ierrel /ir ta/loda si#i kedie ekiyor ve duvardaki ayada /ir /aya ortresi -*#kkay/oluyor. Buludu+uu# salo a"a+ yukar yok oluyor, kayarm" -i/i HduruyorH. 8ie /ir -*#yalts Ltrome l'oeilM Salo mu a"a+ya -idiyor, yoksa duvarlar m yukar kyor, alamayaal"rke salou kalar alyor ve yer -*stereler si#i /irer sadala /idiriyor. Burada artk @ayaldyas, ma0eralar diyar sr simlasyo oyulara kedii terkediyor. Iem Paris, @em de6A.'da @ikaye ay 2vi iide a@laki de+erleri temsili ola -elilikli k#lar ru@lar si#leri kar"lyorve @ikaye soda /a"lay, ardda /a"a d*yor. Bu tekik @er atraksiyoda kullalm". Iatalevlilikler veya i@tirasl a"klar sou0uu *lm oldu+u alatlyor /urada. 5elilikleriyle /ed/a@t /ir"ekilde *lm" -e k#lar ru@lar artk dasediyor. Piyao almaya da devam ediyorlar. 8ukarda

s*ylemi" oldu+umu# -i/i, @ikaye "imdiki #amada -eiyor ve eve -irdi+ii#de si#e k*t /ir felaket@a/eri veriliyor. 1lm" fakat *teki dyaya -idememi" ru@lar skts La-oisiM seyrediliyor ve /ilid"#a i"leiyor. 1teki dyaya -itmeye ru@lar seyrede si# aslda toya dyasda, yaiPostmoder 5*rt

/u dya *tekiside /ulumaktas# L6ei/i#'i mmk dyalar kuram /uradaamsata/iliri#. (mk /irok dya var ve orada ya"aya ay adlarda isalar var, ama @ikayei-idi"at, di#isi ayr "ekilde kuruluyorM.(ai Street'te -erek m/adeleyi ya"ay, di+er mekalarda oyuu /edaval+ ilkesii yastlmas-i/i Tar' yaratt+ dyalar e iyiside /uluurke /u dya *tekisie -emi" /ir ki"iyioyuyoru#. 1teki dyay -e#e /irii oyay, *teki dyadaki /ir @ikayeyi simle edildi+i mekadai#liyoru#. Iikaye "imdiki #amada /a"layarak L*0ede /ilie so ve -eri d*"lerM -eri -idiyor vetm @ikayei olu"umuu i#leyerek dola"yoru#. Soua do+ru @ayaletler a+da kyor vemu@te"em /ir /alo salouda "k kyafetli l-0a das ede ru@lar -*ryoru#. Bi# /ular seyredi

yol alrke, evi d"a do+ru si#leri -*tre raylar #erideki sadal# si#i ayalar *de-eiriyor. 6evvis Karroll'u ayas srr *teki y# -*steriyor @eimi#i srtda /irer 0aavarvarY @ikayei alatmak istedi+i "ey ise olduka -erek Ieimi#i /a"a -ele/ile0ek /ir @ikayeisimlasyolarla temsili seyredildiY @eimi#i iide /ir 0aavar /ulua/ilir. Ue... -erek dya-e" "+ L-erekte yak, /ro#la"tra, sta -e"M /i#e kedisii -*sterdi+ide evde km"oluyoru#. Ardda /u -e" altda /ira# yryor ve yie kuyru+a -iri, Tom Savvyer'i -emisie

/iiyoru#. Burada ise madeleri /uludu+u Bi- T@uder (outai'e -eiyoru#. Bir /a"ka @eye0a,/ir /a"ka @ikaye 7ov/oylar ve k#lderili kayklar e@irde -idiyorlar. 7ov/oylar evleri teesided*v"yor ve /ir/irlerie ate" ediyorlar. Ue, ardda madeleri ta"ya tre da+lar katede0ek, si# deiide ola0aks#. (eka do+u yakasa -emede *0e Hsa@te /iliH kavrama de+imekistiyorumY k simlasyo ile ideoloji arasdaki srda o /uluuyorBilidi+i -i/i 2-els, $ Temmu# $&%?'de (e@ri-'e ya#d+ /ir mektuta isalar /ilile iaarakyatklara ideoloji ad veriyorduY ama /u Hsa@te /ir /ilitiH, k ou iama

Bk#., 3aymod, Boudo, 6'ideolo-ie, Fayard, $%&, s Postmoder 5*rt Simlakr

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

9/98

ya ite -ler /ilimeye -lerdi LFreud /ua /ilid" ad vermi"tiMY a0ak /u ada HSa@teBililiH ideolojiler i"lemlerii srdre/ile0eklerdi. Diseylad` i"te 2-els'i Hsa@te /iliH adverdi+i a -erekle"tiriyor ve Amerika @akim sf Lterim eski koka/ilir, ama -eerlili+ii @VlVvaroldu+uu sayorumM ideolojisii -*stermektedir. !rta @alli, /eya# rkl Amerikal mitolojisideduydu+u -vei eki"tirir La@lak /ir ya` ma0era ve ma0eralar sou0u fate#iler ve de evrim0i /ir

tari@ alay" ile @akl -*sterile ilerleme, tekolojik /a"ar ve u#aya ala -ele0e+i dyasa -iri"@a#rlayorM. Bu ideoloji Amerika' tari@ii fatastik tari@ii /ir simlasyouda -emekte ve-emi"te -ele0e+e -ide /ir yolda meka eklemlemektedir HAmerikal ideolojie -ve\H tavrverilmektedir. Paris'te ise Fras# ideolojisi ile Amerika ryas eklemlemekte ve /eya# rk tari@ialatlmaktadrY /ir istisa ile H>8's small orldH kk /oyutlarda tm rklar ve milletleri o0uklar"ark s*yleyerek /ar" toyasa /i#leri a+rmaktadr.(eka Do+u yakasa -eti+imi#de ise merke#de yayla /a"ka imleri -*ryoru# Bat' -emi"ed*k mitolojisii kar"sa Do+u'u -ele0ekteki rol ortaya koulmu" oluyor L/urada 0o+rafi olarakPasifik !kyausu'a do+ru kaya /ir -0 -ele0e+i dyas iide aa/iliri# ZaoyaM. A0ak -ele0e+i HmitolojisiHi toyas yie /ir HAmerika ryasH. Burada -emi" iideki ki"ileri tersi, s*#kousu 5emi"te -erek olmaya ormal /oyutlardaki ki"iler Lkorsalar *re+ide oldu+u -i/iM yerie

/oyutlar kk, a0ak modelleri -erekte ald+ u#ay aletleri, f#eler var 5ele0e+i dyas @ayal#erie kurulmu" L-emi"te -ele0e+e -itmek ii fate#i dyasda -eiliyorM, a0ak modeller

-erek. Kie (a-i]ue /oyutlu film /i#e -eleri ila@ (i0@ael Za0kso'u HKaitai 2.!.H olaraksuuyor Kadlar esir etti+i ro/otlar das @alie evire Za0kso ro/otlar isala"trd+datermiat*r

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

10/98

stmoder de diye/iliri#M, /elki de, kimliksi#le"me sre0ii sa+laya0ak /ir olu"umu /a"latmaktadr.imdiki #amada, -*dermeler yerie, *#erkli+i ve /ireyselle"me srelerii @#ladra /u d"0emodel ve oa -*re kurula /ir koya #i@iyetii d"a do+ru karke, Deleu#e' alad+ alamdaPlato'u da tersy# etmektedirY dolaysyla da /ir tr yersi#yurdsu#la"ma sre0ie -irmektedir. Bilidi+i -i/i Plato model ve koya ili"kisi #eride durmu" ve koya iyi /ir koya olmas iimodeli t*#e sadk olmas -erekti+i fikrii *e srm"tr. 1yleyse, adil ola "ey sade0e adalet

fikridir, 0esur ola ise 0esaret. Sofist kita/da Plato, aslda model ve koyay /ir/irideayrmakta ok koya ve -*rty ayrmaktadr. Bua -*re sosu#a dek ola olu" -*rtmaddesidir ve /u idea' eylemide kurtulmaktadr. Bu "ekilde de @em model @em de oukoyasa kar" km" olur.7urulu" mitoslar ilk -*dermeyi olu"turmaktadr Tali olmaya, tali ola ve tali olua ilk eoPlato0u teslisi ortaya karr. Bu l iide tali olmaya ki"i kuru0udur. Bu alamPostmoder 5*rtda /ir /a/adr, ka@ramadr, *rek ala0ak /ir modeldir. Tali ola ki"i daima iki0i -elmektedir, ouyaa0a+ eylem tali olmaya yam" oldu+u eylemi koyas olmaldr ki, d#e srs. Bualamda tali ola ese koumudadr ve ilk *#eyi taklit etmek, koya etmek durumudadr. Taliolua ise yie esedir, ama o, ilk tali olmaya esesidir. Tali olaa tali olua vere taliolmayadr. smi stde, o verir. (auss'u$ kullad+ alamda vere ki"i kar"l+da /ir "ey almakii verir, ama /u ekoomik /ir al"veri"i d"da sem/olik /ir trasferi iermektedir. Bu l ili"kiyi

/ira# da@a somut @ale -etirmek ii atroolojik /ir m/adele sistemide /a@setmekte yarar varTali olmaya ki"iye Ba/a dedik. Tali olua ki"i ise ou k#dr. !u yarat ve esesidir. Taliola ise i"aldr. Di+er ka/ilede -eli, /a/a k#a tali oladr. Bu /a+lamda i"al kura0a+ailede /a/ay *rek almal ve ou kurulu" mitosuu i#leyi, ou koya etmelidir. Burada koyayararl ya vur-ulam"tr. (oderi#mi ilk modeli *rek almakta ok -*derme mitoslar koyaetmesi -i/i, simlakr /u -*derme mitoslar d"a kmay @edefleye /ir kavram eylemidir.Ba/a ilk yaadr ve ilk sa@i oladr ve ilk olarak tali olaa tali olua suadr. ki0i sa@i olaki"i i"al ola0aktr. 7ad sayeside iki ki"i arasdaki ili"ki, iki 0emaat ili"kisii de ekile"tiri,ilk mitosa -*dermede /uluu, modeli koyas kura0aktr Bu da@a sora Iristiyalkta Tar'im-esie -*re kurula isa im-esii ortaya karm"tr.8ie Plato'a d*ersek, Politika adl kita/da -erek /ir olitika veya iyi kurulu /ir siyaset /uutaklitleri, simlakrlar ve k*le -*rtleri vardr. Sofist adl kita/da Plato, simlakr kavramylasofistleri eylemii -*stermek istemekte ve dersleri kurulu" mitoslara -*re vermek yerie, /il-i

vermek ama0yla sofistik yalmaktadr @o0alar tarafda. Bela-at ustalar diyalektik y*temi kulla*+re0ileri, aralar almak ii dersler vermektedirler. Sofist, adil olada ok -*rt varl+tamlamaktadr. 7oya edeler /urada iki0i olarak sa@i olalar, yai tali olalardrY k olarkurulu" mitosua sa$ (ar0el (auss, So0io>o-ie et atroolo-ie, ]uad-e> P F , $%E, s $$C$.Postmoder 5*rt Simlakrdik kalarak, /e#erlik yaratalardr. 8ala0 olarak tali olalar ise simlakrlardr L-*rtlerdirM.Bular /e#erlikleri /e#eme#lik ilkesie -*redir. Burada Plato ikili /ir ayrma -irer 7oyalar veikoalarY -*rtler ve fata#malar.7oyalar ve ikoalara -eli0e, /ular /e#erlik #erie kurulmu"lardr. Bu /e#erlik /e#eme #eriekurulmu"turY ama d" /e#erlikte ok i, t*#sel /ir /e#erli+i ierir, yai ese /ir idea'ya /e#er. deai t*# olu"turmaktadr ve /u "ekilde model ile koyas arasdaki ili"kileri /elirmektedir. 1yleyse t*#sel /e#erlik /ir fikir /e#erli+idir Adil ola adalet fikrie /e#eyerek @areket ededir, ama yie /ilir

ki, tek adil ola adalettir, di+erleri /irer koyadr.7oya /ir eseye a0ak o esei ideasa /e#edi+i #ama koya olarak var olur Bt

/e#erliklerse st ola /ir model idea #erie kurulmu"tur ki, /u, ilk mitostur. Uaroldu+u ka/uledile, -erekte olmasa da olur, /ir ilk kurulu" mitosudur. Bu /akmda isalk tari@i aame#lerledoludur.Simlakrlar L-*rtlerM ise sama /a"lad+ yerde ortaya karlar, /urada artk /ir "iddet s*#kousudur Ba/aya kar" -eliir ve /uu ii idea /e#erli+ie -erek yoktur. Derrida' vermi"oldu+u *re+i ele alrsak, ya# ile lo-os arasdaki ili"kiyi *e sre/iliri# 6o-os ya# /a/as, ya#ise /ir -*rtdr, simlakrdr k lo-os'u "iddet ve kura#lkla ele -eirir ve /a/ay @esa d"

/rakarak, kedi e-emeli+ii kurar. 1yleyse simlakr, koya koyasdr veya Baudrillard'0 /irifadeyle s*yleye0ek olursak koyada da@a koyadr, yai @ierkoyadr. Burada /e#erlik ve kimlikLaylkM fikrii yerie fark fikrii ortaya kmaya /a"lad+ -*rmekteyi#. Ba/aya kar" i"lee su,ou koyas olmakta *tr de+il, /ir @ierkoya olmakta -emektedir. 8ai tali ola tali

olmayaa kar" farkl /ir kouma -irmi"tir, k Deleu#e'e -*re Hsade0e /e#erler ayrdr ve sade0efarkl olalar /e#erlerH.= A0ak /u iki *erme ay "eyi iermektedir. 7oya ve ikoa /e#erlikte

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

11/98

yola kar ve *#de"lik LkimlikM soruuu kedie kou eder, oysa simlakr ve fata#malar farkta yolaka /ir /e#erli+i or= 5illes Deleu#e, Differe0e et rVetetio, P..F., $%&.Postmoder 5*rttaya koyarlar. Biri0i *ermede *#de"lik, iki0i *ermede ise farkllk * ladadr, ilktir. 7oyalarda*emli ola /e#erliktir, oysa simlakrlarda im-edir.

8ie eoPlato0ulu+a d*e0ek olursak, /u ti Iristiya kate"i#mide Ldi dersleriM Tar' isakedisie /e#eterek, kedi im-esie -*re yaratmas s*# kousu edilmektedir. 5a@ ortaya k0akurulu ola idea d"a klmaya /a"lar. 5a@ ile /irlikte isa Tar'ya ola /e#erli+iikay/etmi" ve sade0e im-esii saklam"tr. sa /uda /*yle /ir -*rt @alie -elmi"tir. Bu

/e#erlik artk d" /e#erlikte i/arettir Lim-e /e#emesiM. ! @alde -*rt, fark ve ayrm #eriekurulmu" ve modeli /ir keara /rakm"tr. (oderi#mi eoPlato0ulukta edidi+i e /ykideallerde /iri, koya -erek koya #erie yalmas de+il, a0ak ilk ola modeli t*#sel /irli+i#erie yalmasda ileri -elmektedir. ! @alde /ir (alevit0@ t*#sel /ir /e#erli+i iermektedir,deile/ilir. 8a@ut (odria' teo#ofi ile ola ili"kisi /urada -emektedir.? HD"0ede kedie yete

/ir /il-eH. Bu ada -*rt, simlakr de+er kay/etmi" /ir koya de+ildirY orijial ola koyay,modeli, r*rodksiyou da yadsr. Artk e model, e orijial e de koya kalr. Simlakr,

4iet#s0@e'i de /elirtmi" oldu+u -i/i He+rii Ldo+ru olmayaM yksek -0drH. 2/ed d*" L/e-id*"M sayeside ikoalarda, modellerde kurtuluur ve temsili ola /ir dya sistemi satrlr.

4iet#s0@e'i ortaya kard+ /udur Demiur-os'u modeli #erie de+il, ama deetlemi" /irl-lkY e/edi ola simle ede /elirli /ir olu" #erie kurulmu"tur. Bu kaosta /ir kao#mosolu"turma, evetleme -0dr. Ba/a im-eside kld+da, moderi#mi /a/alar da terk edilmeye

/a"lar LAta, kuru0u, aayasa, ulusdevlet, roletarya, isa @aklar v/M ve yei yarat0lk srelerie-irilmeye /a"lar. 8ersi#yurdsu#la"lr ve kimliksi#le"ilir Lmilliyetilik temas ii *emli /ir sretir

/uM. Bu, simlakr ile i ie olarak ka/ul edile ostmoder d"0ei *#-rle"tiri0i ve satr0yadr.Uarlk, 2kim $%%=, s. $E=$? Dora Ualiier, 6'art a/strait, Pluriel, $%&E, s.%. Zoy0e /ua Hkao#mo#H ad vermektedir.?=Postmoder 5*rt SimlakrS>>0 der-isii Aralk saysda 2ver 2r0a' !ay S*#er $ e yat+ kou"mada sora /u kouyutekrar ele almak i@tiya0 duydum. 5ee ya#da Deleu#e' simlakr ile ola ili"kide /a@setmemera+me, !ay S*#er'i dikkatimi ekmedi eBaudrillard'da da /a@setmek #oruda @issettim kediay S*#er @akl olarak Hostmoderi 'modellerde kurPostmoder 5orututuldu+uu s*ylemeiH yal" ala"lmasda korkarak, kouya mda@ale ediyor. Be de kediokumam iide kouyu yeide ele almak durumuda kalyorum. !ay S*#er'i, Baudrillard'daalt yat+ 0mleyi ele al, /a"ka trl yorumlamak istiyorum. Baudrillard Simula0res etSimulatios L5*rtler ve Be#e"imlerM adl kita/ $E. sayfasda "u 0mleyi kullayor H6asimulatio 'est lus 0elle d'u territoire, d'u etre referetiel, d'ue su/sta0e. 2lle est la -eeratio

ar les modeles d'u reel "as ori-ie i realite @yrereel.H Bu 0mleyi 1. S*#er'i evirisi ile

okudu+umu#da Hmodel s*#0+H a+rlkl /ir okuma yayoru# HSimlasyo /ir ala kedisie-*derme yala /ir varl+, /ir t*# simlasyou de+ildir. (odeller yoluyla, LS*#er /urada

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

12/98

edese (odel s*#0+ 0mlei /a"a alm" A.AM. e /a"la-0, e de -erekli+i ola /ir -ere+i LHreelHM yai -erekte da@a -erek ola LH@yerreelHM retilmesidir.!ysa 0mlei Fras#0asa /akld+da model s*#0+ de+il, ama H4e -erekli+i e k*k ola

/ir -ere+i modelleriyle retilmesidirH 0mleside e -erekli+i e de k*k ola /ir -ere+imodelii s*# kousu oldu+uu -*re0e+i#. 8ai -ere+i olmaya /ir model, -erekte da@a -erekola /ir model, artk -erekli+ii kay/eder. (odel artk -erek de+ildir. Buu alam "udur mademki

-erekli+i ve ilk ortaya kt+ adaki k*k yoktur, k /u /a@sedile model k*k olmaya veHmev0ut olmayaH, Hvar olmayaH modeldir. ! @alde simlasyou modeli de -erek olmaya /irmodeldir. 8ai modelii terk etmi"tir. Iierreel olmu"tur artk, yai -erekte da@a -erek olarakortaya koulmu"tur. Bu 0mlei mat+ kita /oyu0a i#lemek mmk. Buu -*stere/ilmek ii,ya#y u#atmak a@asa da olsa /irka *rek da@a vermek istiyorum. Sayfa $$`de Baudrillard "*yledevam ediyor. HLSimlasyoM /ir @ierreeldir, atmosferi olmaya Lyai 0al olarak @i/ir ya"am

/elirtisi -*stermeye, dolaysyla ya"am iide -ere+i var olmaya A.A.M /ir @iermekVda LyaimekV olmaya, mekVda da@a ok mekV ola /ir yerde A.A.M kar"m" modelleride Lyai, /irmodel olmad+ -i/i, /irde ok modeli kar"Postmoder 5*rt Simulakrmda, /ile"tireleride meydaa -elmi" /ir "ey, demek ki, var olmaya, mev0ut olmaya /ir model,modelli+ii k*k kay/ede /ir model A.A.M yayla L"laa irradiat, /u da /ir tumturakllkde+il, k "lam" s*#0+ /ilim kur-uda kullala H"lamakH fiilide -elmekte, T.U.

i#leyi0ileri H#ay 8oluH di#iside /u "lama s*#0+ amsaya0aklardr A.A.M sete#irdr.H LSete# s*#0+ adda da ala"la/ile0e+i -i/i /irde ok "eyi kar"mda ortayaka, HyeiH olu"turula, eskiye ait olmayarak, eskiyi a"a LAuf@e/u-M alam iermektedir A.A.MBaudrillard yie ay sayfada H>mlasyo d*emi @er trl -*dermei yok edilmesiyle ortayakarH diye ya#yor. Demek ki, moder d*emi -*dermelerii yok oldu+u ve artk -*dermelerimmk olmad+ /ir d*em /a"lamaktadr. Baudrillard Amerika LAmeri]ueM adl kita/da da$ @er"eyi simlasyo oldu+u Amerika'y /etimlerke "u "ekilde ya#yor H7at "u ki, 0isellik, souda,mmk modellerde /iriydi ve e kesi ola de+ildi. A0ak -m#de yei modeller @a-ileriola/ilir Lk tm di+erleri, /u arada, yok oldular, 8ai simlasyo dyasda artk HmodelHkalmad A.A.MAla"la0a+ -i/i simlasyo do+ruyal" #erie kurulu /ir -ere+i /itti+ii -*sterir. Simlasyodo+ru ve yal" modellerii yok eder, k artk eyi do+ru ve eyi yal" oldu+uu /ileme#duruma -ireri#.= 3olad Bart@es -m# aydlar Htali@si#li+iiH eyi yal" eyi do+ru

oldu+uu /ilememeleride -*rr. Simlasyou dayad+ model artk model olmakta km"tr.Baudrillard /uu aklarke, simlasyo imajlar saf@alar "u "ekilde sralarY /ular temsiliyetfikrie kar" karlarHn Temel /ir -ere+i yasmasdr

n Temel /ir -ere+i maskeler ve do+as de+i"tirirn 4e olursa olsu @er@a-i /ir -erekle il-isi yokturH?Baudrllard, Amer]ue, 5rasset, $%&, s % Amerika, Ayrt 8ay Aydlama d*emide /a@sedeBart@es "*yle ya#m"t H! doemde, ya#arayd kimlerle m0adele etmesi -erekti+ii /ilmekteydiuku d"malar /ir /tlk iide -*re/ilmekteydiH LBk# , Al Akay, Tekil D"0e, Afa, $%%$M ?Baudrillard La.- eMPostmoder 5*rt(ev0ut olmaya temsiliyeti a0ak var ola/ilir 5erek fU rii temsil0isi ola/ilir, ama @iolmaya, var ji/i dura yoktur. (ev0ut olmaya temsiliyeti olamaya0a+-i/i, modeli de artk

yoktur. Simlakr e *0esi LmodoM e soras LostM vardr. A0ak modeli modeli ola/ilir. 2+er /ir*0e ve sora varsa, soras de+il Lkoya -i/iM ama *0esi vardr. H7aitalist d*emdeki retimi seri@alide retimi model ve koya *selli+i #erie kurulmu"tur. So yei -eli"melerde ise simlasyolarla retim yalr 5ere+i temsiliyeti yerii simlasyolar y*etim kodlara

/rakm"tr.HAslda modellere /a+l olmamak, modellerde komak, modeli do+as de+i"mesi i"lemidir.7oyada modele mesafe fa#la de+ildir. !rijial kedi kedisii taklit ederY Du0@am' y readymade'leri Pisuar ele ald+da, veya i"e ta"y0sa /akld+da, /uu -erek mi sa@te mi, yoksa-erek sa@te mi ve sa@te -erek mi oldu+u aide s*yleeme# olur. HDu0@am modelii do+asde+i"tirmi"tir ve 0iu simlakr merte/esie eri"tirmi"tirH. 4eti0ede, modeli iie /ir kof#yo sokasimlakr /o#u0u /ir -0 vardr.HBu "ekilde modeli modeli @alie -elirH. Bu demektir ki, modeli*e -emi"tir, evvelidedir, var ola modelde sora -eli ou taklit etmek yerie modelde *0e-elir. 7*kee de+i ola model, /u "ekilde, /o#ulmu" olur. k simlakr koya koyas

de+ildirH. 7oya ile simlakr arasdaki do+a fark "udur. 7oya /e#etme #erie kurulu /irimajdrH.C Bu edele Hkoyalar /e#erli+ii tredi+i ay modeli, koyalara lVkim ola modele

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

13/98

-*re simlakr tamlayamay# L...M. Simlakr de+eride d"m" /ir koya de+ildir, @em orijiali vekoyay, @em Postmoderism, 6odo, $%&%Bu kitata krator ve saat ele"tirme (0@ael 4evvma' makalesi H3evisi- (odemi#m,3ereseti- Postmoder#mH. 4ema, Deleu#e' Baudrillard'da da iieri -iderek simlakr

/asdodr0ulu+e @i/ir modeli kar" kamaya0a+ altlar. LBk#. HPlato ad t@e simula0rumH

!0to/er, 4o=C, UUiter, $%&?. (at@ieu 7essler, H6e simula0re au jeu de PaumeH i 2srit, u/at$%%=, s.?%. (. 7essier, a.-.e., s.=.C 5illes Deleu#e, HPlato et le simula0reH i 6o-i]ue du ses, (iut8ay $%% s.=%C., s. $$ ve Semiaire

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

16/98

saatlarda kedimi /aya+ u#akta @issediyorum. Be, da@a ok, a0 te0r/esi #erieal"yorum.Body Art'a kar" de+ilim ama /eim yolum /a"ka.A.A. Si# al"ma# Body Art' a"mak #ere mi kullayorsuu#X!. ide /uludu+umu# tolumda /eim yat+m BodyArt' matki /ir ka" -i/i al-laa/ilir.k BodyArt'da /ede re-i mekayd, re-i tyd, sadoma#oskato eylemlerle tolumsal

/asky a"ma yeriydi. !lar, /u "ekilde, 0isel ser/estle"meyi -erekle"tirmeye al"m"lard.Raediyorum, "imdi, /eim -i/i al"a ekok saat BodyArt'ta /a"ka yerlere do+ru y*eldilerve, yei tekolojileri kullayorlar /edei ve isa varl+ alam sor-uluyorlar. Bular da@a ok-eetik mailasyolar #erie, /iyolojii ilerlemesi, yei /ulua ilalar, @ava kirlemesi, ADS ve@astalklar #erie sava"yorlar. Bu, BodyArt'a -*re /am/a"ka /ir al"ma. Beimki de ok farkl ta/ii.! y#de /eim al"mam BodyArt'a idir-emek yal" ola0ak.A.A. Di+er yada die kar" tutumuu# olduka ele"tirel.A=6Postmoder 5*rtSi#i, yam" oldu+uu# /ir videoda elii#de @alarla -*ryorh Bu e alama -eliyorX!. 5*rd+# im-elerde /ir /eya# /ir siya@ @a var. Bu ay ada maile etti+im iyi ve k*tkavramlar. Be, @i di e+itimi -*rmedim. !u ii kedime /ir /a"kaldr de+il /u Bt al"mamBarok saatta -eliyor. Barok saat yat*j -i/i, iyi ve k*ty ay ada -*stermek /aa *emli -i/i

-*ryor. 5*rd+# videoda iki tae @a vard. Da@a sorakilerde /ular o+ald, #aediyorumki/u @alar da@a *0eki al"malar ardda kala "eyler. 2vet, Be =E yl /oyu0a dii koo-rafya veBarok #erie al"tm. Bular da kedi sevdi+im /edeim ve kimli+imle -erekle"tirdim. u adayat+m ise im-emi sor-ulamak, "imdi /uu die -*re /ir kuyruklu yld# oldu+uu s*yliye/ilirim,*yle ki "u ada (i0@el Serres' L(isel SerMi ya#m" oldu+u /ir metide yola karak sadukalar, ay#amada kam, teimi ve ya+m ser-iliyorum ve satyorum. Bu da dile alakal /ir "ey ama ta/i okiroik /ir yakla"m. 7omik k sadukalar dile alakal /ir "ey. Ama ta/ii die -*re estetik olarakok mesafeli. Bu da@a ok a#i# !rla' v0uduu dide u#akla"trmak demek. k =E yl

/oyu0a /u soru #erie al"m"tm. Bu /ir feti"le"tirmekte ok /ir mesafe koyma eylemii ortayakaryor.A.A. Si#i ve aelde videou#u diledi+imde sadukalarda /a@settii#. Bular #erideki meti veiidekileri Hyokolmaya kadar o+alta0a+#H s*yledii#. Bu yokolma oktas edirX!. Bu okta sadukalara koya0ak et kalmay0aya kadar sre0ek. ide ya"ad+m# d*emde

kay/olmakta ola /irok dili durumu /aa temel /ir mesele olarak -*ryor. (esela, (otreal'de-eliyorum. !rada /irok k#lderili dili var ve kay/olmakta. = /i yerli orada /ir dili kou"uyor, ? /iyerli /urada /a"ka /ir dili kou"uyor. Bular @esi kay/olmak #ereS*# kousu ola "ey dilleri ve

/edeleri de korumak. Bu teler sadukalar iide /ir yerde /ir yere ta"mak fikriyle orat olarak ele alyor.A.A. 8at+# eser ay #amada olitik /ir "ey de+il mPostmoder 5*rt SimlakrRamam# olsayd si#e /urada ok ksa /iimde saat ri@ii alatrdm. Biler0e yi *0eY saat sosyalkesi"mei layd. Dile, kutsalla vs. il-ili, ok @#l -idersekY da@a sora, ? at -ere+i temsiliyeti@alie -eldi. 8ei tekolojilerde @VlV /uraday#. Bular /ei ok il-iledirmiyor. Da@a sora, saatkedide /a@setmeye /a"lad. HSaat ii saatH oldu. Bu da, eteresa /ir "eydi. Ardda kavramsalsaat a ya"adk. Sora, /irde/ire a#ar /yk atlamas -*rdk. ! ada, /t fiyatlarykseldi.

A.A. Bu &E'li yllar de+il miX!. 2vet &E'li yllar. Be &E`li yllarda efret ediyorum. Bt saatlar /*yle de+ildi ama /iro+u

iyasaya uydu. !da sora da, /yk /ir *k" ortaya kt ki, /u sade0e fias ro/lemi de+ildi. UeYsaat emi olumaya /ir ol-u @alie -irdi.A.A. Bu da &C'de.!. 2vet /*yle, 2telektel olarak da kredisii yitirdi. Bi# de, "imdi saata yeide /ir i"lev vermek#oruday#. Be /uu yamaya al"yorum. Tolumumu# kedi d"a kmaya /a"larke saattoluma /ir"eyler vere0e+ii d"yorum. 8ai, sade0e saat evresii il-iledire sorularlakalmay, tolumsal olarak /ilime ve reklamlara soru sormak -erekir. Birok saat kayaklar /ualalarda elde ediyor. Be de 0erra@i ala kolladm. Saat kedi d"daki alalar ka#maya /a"lad+da /u sefer ok da@a -ei" /ir kesime seslee/ilir. Bu a+m# sorular ortaya koyu,#i@ileri -eli"mesii sa+lyalllr (esala, /e ok ser-i ayorum. Ama @er seferide ro-ramlam"

/ir koferas da vermeyi *emsiyorum. k saat olarak eserde ayr i#leyi0i ile /irle"mek, /ir

fikir tart"ma' ortam amak *emli. Bu alamda yat+m olitik oldu+u/ulu d/'

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

17/98

-itmesii sa+laya/ilir. da 6 ''er da@a ileriye -itmesi ii al"yorum ve sousoru < e ah'ak' e desikolojik 0eva/ veremiye0e+imi# raya doymaya al"yorum. ide /uludu+umu# a, /t/ularla kar" kar"ya kalmaya @a#r de+ili#.Postmoder 5*rtA.A. Si#i y## tm saatsal olitik, sosyal, estetik sorular kamu *de tart"ld+ /ir sosyalala olarak -*rmemi# mmk m si#0eX

!. 2vet, evet /u mmk.A.A. ok te"ekkr ederi#.Postmoder 5*rt SimlakrP!ST(!D234 7!4(DA7 F6!R!F6A3Burada ostmoder d"0ei ortaya k" sre0ide /a@setmek istiyorum. Postmoderi#mle /irlikteolduka karalk /ir a+da ya"ad+ s*ylee/ilir. 8ai aydlk d"0ei iflas etti+i yerde /ir kar"devrim d*emi olarak ostmoderi#m s*#kousu. Ue *#ellikle /a#lar ii !rtaa+ ile /yk

/e#e"me ta"ya, fakat !rtaa+'da, ayr /elki de Barok d*emle /e#erlikler ta"ya /ir d*emdirostmoder d*em. 1#ellikle /ilim ad altda, /ilimsellik ad altda ileri srle, $%. yy.'i ortayakartt+ /irtakm d"0e sistemleri ki /ular souta sosyal /ilimler da@il olmak #ere /ir

/ilimsellik @avas iie -irmi"ti ve @er trl sosyal /ilimde /ir sosyallik olu"turma kay-s ortayakm"t me"ruluklar yitirmeye /a"ladlar. Bu, /ilimselli+i de ay #amada HiflasH demesek /ile,

/ir /akma sor-ulamas /u ostmoder d*em. Bilimsellik asda da /ir kar" devrim, yai /ilimi

/ilimsellik ad altda yalamad+ /ir d*em. Bu /akmda /ir *rek vermek istiyorumY /irka seeevvel, $%&&'de Beveiste adl /ir fi#iki suyu /elle+i oldu+uu s*yledi. Suyu /elle+i kuram /t/ilimselli+i sor-ulamas ve /u yei ortaya atla la/oratuvar deeyimli d"0ei /ilimselli+i/astrmasyla soulad. Beveiste'i ortaya att+ "ey, ksa0a, saf suyu /ir /elle+i oldu+u fikriydi.8ala ara"trma Frasa'da, Amerika'da ve srail'de ayr la/oratuvarda /ir deeme sre0i -eirdi veay soular verdi+i ya#ld Saf suyu iie @er@a-i /ir madde atld+da veya d"t+de #ama sora moleklleri *#lmeye /a"lyor ve *#le molekller de yie #ama sora artk o#ama e kadar ise tekrar /irle"i, ay maddeyi yeide ortaya kartyor. Uerile *rekte, /ir maddeolarak diyelim 3eault marka /ir ara/a d"yor saf suyu iie ve #ama sora ay moleklleri

/irle"ti+i 3eault marka ara/a yeide 0alayor, -0elle"iyor.Postmoder 5*rtBu karalk d*emde /a@sederke Barok ad kulladm. Barok d*emi e *emli filo#oflarda

/iri de 6ei/i#'di. 8ukarda verdi+im *rekte /a@setti+im moleklleri arala yeide ay

moleklleri olu"tu+u 0isim, madde 6ei/i#'i moadlara ok /e#iyor. (oadlar 0am, kasolmaya karalk maastrlarda ya"aya /ireyler, aa#lar. 7edi "+ kedi iide ala, d"arda"k almaya ve o kaal mekVda kedi al"malar, okumas yaa /irey diyelim moad ii.Barok mimaride iki kat varY /iri0i katta /o" /ir oda, ierisi karalk, iki0i katta yie ay "ekilde da@akaralk /ir mekV ve /u iki mekV arasda kk delikler @alide -ei"ler var. (oadlar, Des0artes'*#elerii tersie ru@ ve /edei tamame /irlikte ta"yorlar. Des0artes'da *#ei ru@u /ededeayrdr. 6ei/i#'de ise /ular /irlikteler. Ier moad /edeii ve ru@uu /irlikte ta"yor ve @er moad

/ir /edei ve ru@u var. (oadlar, Tar' @u#uruda ya"yorlar ve /ular /ir ksm Tar'da efretediyor. Tar'ya kar" laet okuyorlar. 6ei/i#'e -*re /u laetli isalar, laetli moadlar,al-lamalarda eksiklikler var. Ier moad kk al-lamalar var. 7edie -*re al-lyor "eyleri ve

/t dyay a0ak o kk al-lama asda al-laya/iliyor. Bu al-lama as /a#e -ei"liyor /a#e de daralyor. Tar tarafda 0e#aladrla laetlileri, /u kk al-lamalar -ei"lemiyorY Tarolarda daraltt+ @a0imde di+er tarafa ala al-lar aktaryor. Tar'ya /oyu e+i Tar'yla iyi

-eie di+er moadlar o /yye al-lamalarda tm dyay al-lyorlar. Tar moad @ayat/itti+ii s*yledi+ide, ru@u ve /edei ay ada o /iri0i kattaki yerde yukar do+ru s#lerek iki0ikata kyor ve orada vamir filmlerideki -i/i klle"mi" /ir "ekilde ru@ ve /ede moleklleri

aralayor. Ue orada /eklemeye /a"lyor ki, Tar yeide emretsi ve yeide do+mak mmkolsu diye. Tk Beveiste' ortaya att+ moleklleri arala tekrar /irle"mesi kuram -i/i.Bu moadlar ay #amada kedi ilerie kaak olarak ya"yorlar. 8ai tk -m# o tek /a"aya"aya, volkmei kula+da yrye isalar -i/i /t d"0elerii, varlklar kedi karalkileride ta"yorlar. Bt /ular

_a_Postmoder 5*rt Simlakr

ostmoderi#m dedi+imi# /u d*emi aydlk>karalk ili"kisii olu"turuyor. Rate e+er so $=E yliide @eimi#i i#ledi+i olaylara /akarsak kar" devrim0i eylemi ki /u /ira# da &E soras eoli/erali#mle ortaya ka /ir durum e "ekilde tolumsal d"0eye @akim oldu+uu i#lemek mmk

ola0aktr. A0ak /u arada kedimi#e H/u karalk dya iide e yaa/iliri#XH sorusuusordu+umu#da, /u durumu /i#i, fera@lk vere yerlere -*tre0ek kimi imkalar oldu+uu -*rmek

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

18/98

mmk. Bi#i /u /a"ka yerlere -*tre/ile0ek "ey e ola/ilir diye sordu+umu#da ise ostmoderi#miyakda il-iledire simlasyo ya da -*rt veya simlakr diye/ile0e+imi#, Plato'da /erivarola /ir d"0eyle kar"la"yoru#. Plato'u model ve koya #erie kurulu ola d"0esiSofistleri ele"tiriside simlakr'da -eiyordu ve /u -*rt temas Plato'da /ir e-atif veri olaraks*# kousuydu. (odeli koyas dedi+imi# "ey de, o var ola modeli, ilk kuru0usuu, ata t*#sel

/e#erli+ie uy-u /ir "ekilde ortaya kyor. 8aiY d" -*rt /e#erli+i de+il, t*#sel /e#erlik

#erie kurulu /ir model ve koyas fikriY ay #amada da@a sora Iristiyalk tarafda ele ald+"ekliyle isa kavram /uu #erie kurulmas fikrii, yai adil /ir Tar' im-esie -*re isa/iimledirilmesi fikrii -etiriyor. Ba"ka trl s*ylersek, adillik #erie /ir model varsa sade0e adaletadil ola/iliyor. Adaletle adil arasda model ve koya ili"kisii t*#sel /e#erli+i s*# kousu. Ial/ukiiki0i *+eyi olu"tura s>m>a>0r'lar, yai Plato'u -*rtler ve fata#malar ad altda Sofistlereatfetti+i d"0e, var ola modelde /a"ka /ir yere do+ru, /ir /e#eme#lik ilkesie do+ru -idiyorYya@ut d" /e#erlik, -*rt /e#erli+i ilkesi #erie kurulu. Dolaysyla modeli ays olma fikri

/urada yok. Sade0e /ir d" -*rt /e#erli+i var. Bu -*rt /e#erli+i ay #amada -*rtmodelde komas ieriyor. Ue artk /ir model #erie kurulu /ir -*rt mmk olmuyor.(odelde /a+ms# /ir -*rt s*# kousu. 5*rt tk dildeki metaforlar, Bat metafi#i+i iidede+i"ik d*emlerde de+i"ik alamlar ta"mas -i/i. 8ai simlakr'ar da /ir -*rt -*rts@alie -eti+ide, /ir/iriAS6

Postmoder 5*rti arda di#ile -*rtleri alamlar de+i"ti+i durumda artk modeli ilk @alii -*rts /ileortada kay/oldu+uda model #erie kurulu ola d"0ede km" oluyoru#. Bu /ir /akma ki

4iet#s0@e`de /eri ortaya atla /ir "ey Plato'u tersy# edilmesi fikridirY yai -*rtleri * laakartl model #erie kurulu koyalar iki0i laa itilmesi. Bu da /t Bat d"0e tari@ii

/u-e kadar -erekle -*rt arasdaki ili"kide kurdu+u sreklili+i /ir sou olmu" oluyor.5*rt * laa kmas, -ere+i -*rtde aramas dedi+imi# "eyi /era/eride -etiriyor.imdi /u d"0eyi "*yle /ir sorua uy-ularsakY Ta#imat'ta /eri /atlla"ma dedi+imi# "ey @ed"sal /ir /e#erlikti. 7afalarda, #i@iyetlerde /ir de+i"me#li+i, eski -eleeksel yalar ta"d+"eklide ele"tiriliyordu /atlla"ma. Batlla"ma ii Bat' taklidi, Bat'ya *ykme deiyordu.Bu- slam0 deile ve tr/a -iye kadlar ya"am /iimlerii, #i@ilerii s*yleme d*kld+a d"d+m#de ortaya ka "ey -*rt farkll+, fakat #i@isel /e#erli+i olmas, t*#sel

/e#erli+i olmas. Souta tm /atlla"ma ele"tirisi diye/ile0e+imi# o eredeyse y# yllk

-elee+i /a"ka trl okumas /u- /elki mmk, !smal ve Trk tari@i iide. Tekrar6ei/i#'i moadlara d*ersek, moadlar yeide ortaya ktklarda, tekrar o karalk odalara-irdikleride, 6ei/i# olara /u karalk iideki kar" devrim0i d*emde /ir *#-rlk "as tayordu.Tar' dyalar e mkemmelii yaratm" oldu+uu ve iide ya"aa dya da /u dyalararasda e mkemmeli oldu+uu s*ylyordu. Aydlk d"0ei ortaya kmasyla, Uoltaire'iKadid'de alay etti+i tam da 6ei/i#'i /u fikridir. Kadid'de /iliyorsuu#Y ka@rama /a"a /ir srfelaket -eliyor, /irileri vuruluyor, -emileri /atyor v/. ve Kadide'i yadaki Pa-loss "*yle diyorHDyalar e mkemmelide ya"yoru#.H Burada aslda Uoltaire'i 6ei/i#'i lafyla alay edi"i var.A0ak /u arada 6ei/i#'i ortaya att+ /ir "ey da@a varY o da Tar' sade0e /u dyay yaratm"oldu+u.?K6Postmoder 5*rt Simlakr8a */r dyaar /u Tar' yaratmam" oldu+u. !rtak /ir "ekilde ya"aya 0yalar varolmas

mmk oldu+u. "te Iristiyalkta mTdeki Adem ve Iavva temas, Tar' Adem'i yaratm" Mlmas> Iavva' Adem'i ka/ur-asda ortaya kmas ve

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

19/98

olarak -eli"e d"0e sistemleri, souja /u ostmoder ouma -etirdi /i#i. Sayorum ki e a#da d"0e d#eyde *emli /ir "ekilde yer ede ve eistem'7 /ir farkllk olu"tura /ir d*em

ostmoderi#m. 7olay ko iide kamaya0a+m# /ir d*em. k @er alada, d0e alada,tolumsal alada, saat alada, /t /u alalarda yala/ile0ekleri yalm" oldu+uu ve "imdiartk e yala0a+ /elli olmad+ d"e /ir d*em ostmor: Bir olay' /ir vak'a /ekleiyor.Ue o vak'a da kedi kedie %elmeye0ek ta/ii. Dolaysyla tm moderi#mi ierdi+i /ir

Postmoder 5*rttakm d"0eleri, deeyleri, HeskiHyi yadsmayla il-ili ola yei yaratmlar, yarat0lklar ta"maya/ir d*em /u.(oder d*em *#ellikle varola yok edi yeisii yamak #erie oturmu"tur. Ava-ardlar #eriekurulmu"tur. 8almaya yamaktr s*#kousu ola. Ial/uki /u- /ekleile vak'ada /tyalalar @e /irlikte varlar. Uarola yalm"lar #erie /ir "eyler yalmaya al"lyor. 8a dafilo#oflar yei /ir "ey ararlarke tm Bat' d"0esii -m#e ta"yorlar ki Batrda

/a@sediyorum "u ada metafi#i+ii yar o metafi#i+i iideki alamlar dekostrksiyouuyayorlar. Derrida' yat+ /u. S*#le ya# arasdaki ya#, s*# eki olmas ara"tryor ve /uya# ve s*# arasdaki ili"kide /t d*emlerde ortaya km" alamlar /ir /akma Fou0ault'u terimii kullarsak arkeolojisii kartyor.Bu durumda yei olarak ortaya atla /ir "ey olmad+ -i/i varola "eyleri yeide -0elle"mesi des*#kousu. Ier"ey, e -emi"te e -ele0ekte, ama "imdiki #amada olu"uyor. Bu ay #amada

Ber-so'u, !, (arksist'leri, materyalistleri @i sevmedi+i Ber-so'u yeide -0elle"ti+id*eme teka/l ediyor. 8ai -emi" #ama "imdiki #amayla, -ele0ek #ama "imdiki #amavarolua "u adaki durumda i ie ya"ad+ /ir d*em oldu+uu -etire /ir #ama fikri. Dolaysyla

/u #ama fikri tm moderli+i, @atta moderlik *0esii, @atta tm Bat teolojisii #erieoturdu+u, sfrda /a"lay ileriye do+ru ilerleye #ama fikrii de yok edildi+i /ir d*emi temsilediyor. Bat teolojisii d"rsekY sa' do+usuyla /a"laya L/u-k -i/i /ir = AralkM ve $%%='yedo+ru -ide /ir #ama sre0i ieriside ilerleye /ir #ama fikrii ki /u A#i# Au-ustius d*emideortaya atla dii /ir d"0edirtm dya0a souta ka/ul edildi+ii, tm dyada @akim oldu+uu-*ryoru#. 2vreselle"tirile /ir tekillik ortaya km" oluyor. 8ai Bat' kedi tekilli+iievreselle"tirmesi oluyor. Ta ki /u #ama fikri yeide okumaya /a"las. Bu $%E'lere teka/l ede

/ir d*em ve /u d*em yasal, sosyal atroolojii ortaya kmas, ya/alara ola il-ii artmas,_=_Postmoder 5*rt Simlakr

*teki dedi+imi# di+er tolumlara duyula merak -*steriyor. Bu merak da@a *0e de vard fakatmisyoer0eydiY ya/alara uy-arlk -*trme d"0esii ta"yordu. (oderi#m ii /a"la-ta s*#ede/iliri#Y 3*esas, dide reform ve yei ktalar ke"fi. 8ei ktalar ke"fide /iliyorsuu#, Bat-itti+i yerlere oralarda da@a *0e rastlamam" @astalklarla /irlikte, rastlalmam" fikirler de ta"d.S*mr-e0ilik @areketleri de misyoerlik @areketleriyle /e#erlikler ta"d. 5eri kalm"lara L/*yle /irterim atld ortaya -eri kalm" > ilerlemi" deildiM uy-arlk -*trmek #ere, devrim -*trmek #erei"-aller /a"lad. 4aolyo'u yat+ sava"lar, Fras# @tilali'i di+er Avrua devletlerieta"masda /a"ka /ir "ey iermiyordu, tk Sovyet taklar, Do+u Bloku dedi+imi# lkeleresosyali#mi ta"mas -i/i.(oderi#mi =E. yy>da /u kadar yo+u /iimde sor-ulamas edeleride /iri de

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

20/98

yol0ulu+u -i/i /ir "ey. (arN' d"0esi de Ie-el'le /yk aralellikler ta"yor. Alt@usser, (arN'emek -0 kavram ortaya atmasyla, felsefei esesi olarak sermayeyi almasyla /ir srama, /irde+i"im, /ir mtasyo olu"tu+uu s*ylyor. Bua kar", souta (arN' yie de $%. yy. eistemesiiide kald+ s*ylemek /aa da@a akla yak -eliyor Bu oktada Fou0ault'u d"sel d*emlerleil-ili olarak 7elimeler ve eyler'de ortaya att+ d"0eye /a"vura/iliri#. Belirli d*emler iide

/elirli s*ylemsel olu"umlar ortaya kyor. Bu s*ylemsel olu"umlar d*emi tm d"0e @ayat

/elirtiyorlar. 5*reler ve s*yleeler d*emi iide var. Belli /ir aradi-ma iide, -*rleler ves*yleeler ay s*ylem iide, ay dil iide varoluyor ve a0ak eisteme de+i"ti+ide /a"ka /iraradi-maya -eiliyor. Fou0ault'u $%. yy. eistemesi ya da @mai#m olarak adladrd+, isaa+ dedi+i d*emde, ilerleye tari@ alay" iide isa merke# oldu+u d*emde isa #eried"e Ie-el ile (arN arasdaki atroolojik /e#erlik, kou"ta ok da@a *emli -*ryor. Ie-el'i te#ideki saklama ve a"ma Lauf@e/u-M ad altdaki saf@alar -i/i, o a"a evreleri olu"mas -i/i,(arN'ta da retim /iimleri "emalar var ve /u "emalar /elirli /ir -eli"imi s*#kousu. Bu sradaFrasa'da /ir Ie-el okuu"u s*#kousu olmaya /a"lyor. Frasa'da /a@sediyorum, k ostmoderya da yasal0lk soras d"0e dedi+ide akla *#ellikle Fras# tlo#oflar -eliyor. 8aiAmerika'da ortaya ka isimler Frasa'daki filo#oflar ortaya att+ d"0ede yola karak oSmoder koumu i0elemeye /a"laya ki"iler. Bu d"rle ilkleride /iri ola Daiel Bell /ile aykoumda. Frasa'da Ie-el okuu"u yalyordu demi"tim. 1#ellikle iki isim var /u daY /ularda /iriAleNadr 7ojeve, di+eri ise Zea IyoHlte

__Postmoder 5*rt SimlakrW k Ie-el r s*# kousu. $%!'l yllardaki (arksist ' W leri devrim #erie yatklarstratejiler /u iki okuma )h dayayor. Ie-el okuyu"u ay #amada /a"ka /irtakm #er' at0,a,sosyolo-lar @atta sikaalistleri etkiliyor. hojeve'i *+re0ileri arasda, 6a0a' ve Bataille' -*rmekmk. Bu yasal0lk soras diye/ile0e+imi# d"0ei Trtaya k" ay #amada Ie-el'de

4iet#s0@e'ye do+ru -ide /ir d"0ei olu"umu ve Bataille' /urada *emli /ir yeri ar 8ai /ird*"m #i0iri olarak duruyor Bataille. 7ojeve'i yorumuda, Ie-el k*le ve efedi diyalekti+iiaali#ide souta k*lei a0ak emek sre0ide efedisie /a"kaldra0a+ ve /u "ekilde *#-rl+ekavu"a0a+ *e srlyor. Ial/uki Iyollite eviriside /uu tam tersi s*#kousu, k*lei a0ak

/a"kaldr ada k*le olmakta kmas fikri s*#kousu. 8ai emek de+il, al"mama s*# kousuoluyor ve ay #amada da da@a *0esii d"rsei# /uu /ili dedi+imi# "eyi, *#ei

/ililemesi, al"ma sre0ide o /ili0e sa@i olmas yai i"ii fa/rikada al" /u /ili0i

sa@ilemesi fikrii ortaya kt+ /ir d"0eyi ieriyor ki, & ku"a+ /u /ili meselesii ya"ad.8ai al"la yerler terkedildi, i"i veya i"i olmaya al"a /irtakm isalar ortaya ktlar ve i"iolamadlar. 2 /asit *re+i /ir Fras# filo#ofu 3o/ert 6i@art i"i olmak ii -irdi+i fa/rikada

arma+ katrd ve i"i -idi"at istemede /o#mu" oldu. Dolaysyla i"ilik vasfa eri"emedi.2telektel olarak kald. 7edisi 20ole 4ormale Suerieure'de ders vermekteydi. Sora Paris Ulll'e-eti ve orada al"t. Ierkesi /e0ere/ile0e+i i"ler ve /e0eremeye0e+i i"ler diye /ir "ey s*# koulsa,

/u sayd+m *rekte 3o/ert 6i@art adl Alt@usser *+rue0s souta arma+ katrd+ /u i"teayrlarak tekrar versteye d*d. Bu arada -*r-/ilimi s*#kousu olduISSerl Ue Ieide%%er> d"mek la#m, yai E ku"a yaklda tad+ varolu"ulu+u ortayakt+ /ir d*siyle (uH Sartre ve (erleauPoty d*emi. (erleauPoty etkilama# arN okumaya

/a"laya Sartre souta (arksi#m'i a"leau lr dq0e oldu+uu s*yledi+ide, arkada"(ery #ate artk Sovyetler Birli+i deeyimlerii ortayaPostmoder 5*rt

kartt+ durumda kedii @em (arksi#m'de @em de siyasette ardrm"t. (erleauPoty'i atikomi#me kar" ortaya att+ komi#msi#lik La0ommuismeM kavramyla Sovyetler Birli+idekidurumu ele"tirisi yalm" fakat (arksi#m'i ele"tirisi yalmam" oluyordu. Bu i#-i iide /ir *#ekuram olu"tu+uu -*rmek mmk @ale -eliyor. 1#ellikle yasal0lkla arasdaki ili"kide, *#eve ya, yalar ve sistemler ve *#eler arasdaki ili"kilerde, /u iyi0e /elir-i @ale -eliyor.imdi eistemolojik akma -elmek istiyorum. Burada sosyolojii kuru0usu olarak taa Au-usteKomte'u ilk sraya koymak mmk, 3ea' kar"sa. Ue oda sora Ka-uil@em, Ba0@elard veKavallier -i/i d"rleri veya (i0@el Serres ve

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

21/98

krsse -elmi"tirY di+er yada Delili+i Tari@i'N ya#arke ilk defa te#ii Ka-uil@em'de-eirmeye al"r ve Ka-uil@em'le de /yk /ir /a+lats vardr. )0 kita/ ola 7lii+i Do+u"uyo+u /ir Ka-uil@em etkisiyle ya#lm"tr. Di+er tarafta ise Alt@usser'i *+re0isidir Fou0ault veoula /irlikte 20ole 4ormale Suerieure'de ders vermi"tir. Ue Derrida *+re0isi, /ir see ii /ileolsa.Derrida Amerikallara -*re ostmoderist d"0eyi yay-khtra ve sor-ulaya d"rlerde /iri.

!u da Fou0ault'yla ili"kisi *#ellikle !'l yllarda ve CE'li yllar /a"da ok i ie ve /t/ular di+er eistemolojide ortaya ka, yagPostmoder 5*rt Simlakrosal0larla ola ili"kisi ok /elir-i. 8ai Klaude 6eviStrauss'u ortaya att+ ya/alardaki ya"am

/iimlerii, sem/olleri, /ular arasdaki ili"kileri ortaya kodu+u d*emde yasal atroolojiortaya kyordu. 6eviStrauss ile /irlikte yie dil ve sosyal ya arasdaki ili"kiyi koya 5eor-esDume#il var. Dume#il'i de Fou0ault ile yak /ir ili"kisi var. Dume#il sala'daki yerii

/rakt+da kalkyor Paris'e -eliyor, ou /o"altt+ yeri ise Fou0ault dolduruyor. Delili+i Tari@i''ya#arke Dume#il'de kala koltukta, masada al"yor. Ue 6eviStrauss'u yak arkada" Dume#il de

/iliyorsuu# IitAvrua mitolojileriyle il-ilee, IitAvrua dilleri arasdaki ili"ki iidetolumsal d#eydeki sistemi ortaya ata ki"i. Bu yie $%E$ ve $%CE$i yllarda Uerat ve Detieeadl iki eski 8ua ara"trma0s yasal aali#lerii etkileye0ek. D#i#-isel olmaya, evrimselola /ir #ama fikrii yay-la"maya /a"lamas sa+laya0akY Bat medeiyetii kaya+, k*k

olarak ele ala 8ua' #ama fikrii ya/alarla /elirli ko"utluklar ta"d+a dikkat ekile0ek.Bat' d#i#-isel #ama fikrii ise 8a@udiIristiya #i@iyetide kayaklad+ ve SaitAu-uistie #amada Heistemolojik /ir kou"H ile -erekle"tirildi+i ortaya ka0ak. HSfrH oktas,evveli ve soras. Tk devrimi *0esi ve soras fikrii tm moder dyay etkilemi" olmas -i/i,Fras# @tilali ile yei, da@a *0e yalmam" deilei ortaya karlm" olmas fikrii evreselle"tirilmeye al"lmas -i/i, ilerleye, sramalar yaa ve yeiyi Hyaratmaya al"aH /ir #i@iyet dyasistemi iide -eelle"meye /a"lam"tr artk."te /u #i@iyeti yklmas moder soras, ostmoder /ir #i@iyeti ortaya kmas ve 6yotard'

ostmoder ad verdi+i "eyi H*0e mi sora mH, e alama -eldi+ii /ilimemesiyle /irlikte,/elki de yei /ir kavram uiyasaHya srmek mmk ola/ilir Bua da HmoderstH dersek, /elkida@a alaml /ir kavram ortaya atlm" olur ve /i#i HksrH ostmoder tart"malar d"a ta"r.k ostmoder tart"malar ortaya kard+ siyasal durum, eredeyse ay yerde -eleisalar ayr kamlara ayrlmas #orulu kld. )stelik Fou0ault, 6yo

Postmoder 5*rttard, Deleu#e, 5uattari -i/i /ir takm Fras# filo#oflar d"0elerii, Amerika'da L*#ellikleM

ostmoder d"rler olarak ortaya koulmas sa+lam"tr. !ysa e Fou0ault e Deleu#ekedilerii /ir akm iide, ostmoder /ir akm iide olduklar s*yleye0eklerdir. Akmlarsrlar yoktur. smi stde ak"kalk vardr, ta"ma vardr, duyumsama vardr ve /ular kearlar

/elli /ir fi-r iie @asoluama#lar. Rate /u edele, ostmoderi#mi srlar tayi etmekolaaks @ale -eliyor. k *0e mi, sora mX Des0artes, 6yotard' *e srm" oldu+u -i/i#amada ostmoder miydiX 8oksd Pi0asso =E. y#yl e /a"larda ostmodemdi ve sora moderve y#ylda karke de klasik mi olduX 7lasik a+ $C. y#yl mdrX Tm /u sorular /ir tari@sel0ilikkarma"as olu"turuyorlar ki, Hmoderi#m stH kavramyla /elki /uu a"lmas mmkoldu+uu, e a#da, ortaya atmak mmk ola/ilsi. Postmoderi#mi /era/eride -etirdi+i /irtakm H*#-rs#lkleriH -eri laa ite/ilsi. k de+i"e dya "artlar, telematik, /rotik v/. -i/isistemlerle, artk /yk fa/rika fikrii d"a kld+ -*#lemleiyor ve ostfordi#m tart"malar

/urada kayaklayor. Buu ad koymak ise ou tamlamakta *0e olmamaldrY Postmodertams#l+ tam olarak vardr, fi#ikteki H/elirsi#lik ilkesiiH /a"at olmas -i/i...Defter, !0akIa#ira $%%= = Aralk $%%$ 'de Bilar'da yala kou"maZ&Postmoder 5*rt Simlakr267 U2 FA37 (oderi#m ve Postmoderi#m )#erie S*yle"iWskeder Sava"r Io" -eldii#. Bildi+ii# -i/i /u ael aslda -ee d*em verile ostmoderi#msemier di#isii souladra ael. Ayr ayr verdi+imi# semierlerde ostmoderi#mi *0elikliolarak ad #eride moderi#mi a"lmas veya terk edilmesi olarak yorumlam"tk ve /*yle /irdi#iye -iri" ii de *0elikle moderi#mi e oldu+uu tetkik edilmesi -erekti+i d"0eside@areketle *0e /e moderi#me /ir -iri" yam"tm ve ka/a0a moderi#mi, aydlar /ir iktidar

rojesi oldu+uu s*ylemi"tim. Fakat /urada iktidar yal#0a siyasal iktidar olarak ala"lmayC ok

-ei" /ir alamda ala"lmas -erekti+ii s*ylemi"tim. Ayd kelimesii ise olduka dar /ir alamdaala"lmas -ereklili+ii, yai fikir rete, kltr retimide /ulua @erkes de+ilY kedi s*#

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

22/98

dayaaklar d"0ei kedi *#-rl+ d"da @i/ir temelde aramaya, d"0ei *#-rl+kedi i diamikleri d"da /ir me"ruiyet kstas tamaya /ir s*# moderi#m diyeayr"trla/ile0e+ii iddia etmi" ve /uu tari@ii @i de+ilse aydlamaya kadar -eri-*trle/ile0e+ii s*ylemi"tim. !r@a, moderist veya aydlama s*# ortaya kmasyla /irlikteda@a *0eki d"0e ve kltr retim /iimleride k*kl /ir kou" ortaya kt+, dolaysyla da

/u- /akt+m# yerde de+i"ik kltr retim /iimlerii kadim, moder ve ostmoder diye

sfladrla/ile0e+ii s*ylemi"ti. 8ai ikimi#i de suumuda ortak ola "*yle /ir ka/ul vardYostmoderi#mle /irlikte artk *#-r d"0ei kedi im-eside yal# kedi kstaslara uy-u ola/ir dya kurma rojesi terkedilmi" oluyor. Postmoderi#mi -eride /rakt+ /*yle /ir vaat ya da iddiaolmu" oluyor.Postmoder 5*rt7aitali#mi iktisadi ili"kilerii ok *emli /ile"eleride /irii /ilimsel tekolojik devrim ya damikro i"lem devrimi oldu+uu /iliyoru# ve /elki ksme /ua /a+l olarak d#eleme rejimleriiterkedildi+ii -*ryoru#. 5eel olarak /ular terkedilmesiyle ortaya ka -e kaitali#m modeliiZameso' ostmoder kltr altyas olarak tatt+ /iliyoru#. Postmoderi#m Ali'isemieride da@a da felsefi /oyutlaryla /irlikte ele alarak /ir tr kurtulu" vaadii terkedilmesi,eredeyse /ir tr kar" devrim, aydlama0 d"0eye kar" /ir kar" devrim olarak alatld ve

ostmoderi#mi, mistisi#mi -eri d*" olarak yorumlaa/ile0e+i s*yledi. So olarak -erekmoderi#m ieriside, ama *#ellikle ostmoderi#mde mekV d#elemesii ve *#-l olarak

mimarii ok *emli /ir yeri oldu+uu -*ryoru#. (imari moderi#m ieriside kedisiimoderle"me rojeside, /yk saayi @amleleride fa#la ayr"trmaya, kedii /ulara ta/i kla/ir koumdayke, ostmoderist kltrle /irlikte kedi *#erkli+ii ila ediyor. Bu yayla da mimariostmoderi#m ierisideki farkl e+ilimleri e ra@at ayr"trla/ile0e+i ve ser-ilee/ile0e+i /ir alaolarak * laa kyor. @sa Bil-i de -eti+imi# semier di#iside /u ayr"trma yoluda /a#-iri"imlerde /ulumu"tu. Be "imdilik /u *#eti /*ylelikle kesmi" olaym. S*# !r@a'a /rakyorum.!r@a 7oak Bu moder kavram /u-k kullama /akt+m#da /ir alam /elirsi#li+iylekar"la"yoru#. Postmoderi#mde -eriye d*erek /u /elirsi#lik #eride /ira# durmak istiyorum.Buu /ir *re+ii Birikim der-isii /uda *0eki saysda, ya da km" so saysda

ostmoderi#m ve moderi#m #erie ya#larda -*rdm. Burada modemi#mi, moderle"meyle,iktisadi, sosyal ve siyasal moderle"meyle ay alamda kullama e+ilimi var. Aslda /u ikisi

/ir/irie #ama #ama kar"t da ola/ile "eyler. *yle tamlamak -erekir (oderle"me esas olarakiki ya da i#-isi, /oyutu ola /ir .'f Bir taesi saayile"me ve /ua /a+l olarak emek

retkeli+ii artmas, yai isa do+a #erideki @akimiyetii /yk /ir srama -eirerek yei /irevreye -elmesiY iki0iPostmoder 5*rt Simlakr

/oyutu moderle"mei, laikle"me deile "ey, yai dya /ir /y /o#umua u+ramas, dya/yl ya da tarsal -lerde ardrlmasY 0 /oyutu ki, /uu #eride lUlaN Oe/er da@a okdurmu"tur, rasyoali#asyo, rasyoelle"me ad verile "ey, /u da /t isa davra"lara, isa eylemlerie kaitalist firma ile /rokratik devleti modellerie -*re d#elee amal rasyoel eylemi@Vkim olmas. Bt /ular, /u sre0i /ir/iriyle keetlee/ile0e+im -*rmek -erekir. Iesii detemelide /e0e saayile"me ya da da@a -ei" alamyla isa do+a #erideki e-emeli+ii eki"mesi yatar. Bu moderle"medir. imdi, moderi#m /ir kltrel ol-u olarak, saatsal, d"sel /ir atlmolarak moderi#m @em /uula /a+latldr, tari@sel moderle"meyle, sosyal tari@sel moderle"meyle,@em de /uu kedi iide /ir ele"tirisii, /ir tr *#ele"tirisii ifade eder. Buu moderi#mi tari@teki /yk dal-asda, /yk evreside -*re/iliri#. Biri0isi $%. yy. /a"daki romati#m, /e0e

moderi#mi ilk /iimi romati#mdir Lya da /ir tr rotomoderi#m demek -erekir /elki de /uaM.3omati#m, moderle"mei ilk ifadeleri ola aydlama @areketii ve Fras# Devrimi'i /irele"tirisi olarak /a"lam"tr. Aydlama akl mutlakla"trmasa kar" /ir ele"tiri olarak /a"lam"tr.(oderi#mi iki0i /yk atlma /akt+m#da, ki $%. yy. souda i#leim0ilik, sem/oli#m -i/i@areketlerde kedii -*sterir, /urada da /e#er /ir "ey -*rr#. Uiktorya a+' otoriter, d"selolarak kaal moderle"mesie kar" /ir tr tekidir /u da. (oderi#mi 0 /yk atlmysa, =E.yy.'da $%=E'lerde -erekle"ti ve d"avurum0uluk, eksresyoi#m, k/i#m srreali#m vs. -i/i@areketlerde kedii -*sterdi. Bular ortak *#ellikleri, moderle"mei =E. yy. /a"da -elmi"oldu+u ve yol at+ ta@rikVr saayile"mei ele"tirisiydi. Buu sou0u ola dya sava"ele"tirisiydi. Iesi sava"kar"t akmlard /ular. la"mak istedi+im sou "u "imdi ostmoderolarak adladrla e+ilimler, moderle"meyle /irlikte moderi#mi de * seetie atmaya -idiyorlar,cki"i arasdaki ayrm, farkll+ -*rmede. !ysa moderi#mi$

Postmoder 5*rtmoderle"mei /ir *#ele"tirisi oldu+uu alad+m# #ama moderle"mei de kedi iide yekare,

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

23/98

/tsel ve @er #ama ay alama -ele /ir sre olmad+ -*re/iliri#.Ali Akay Be de ay aralelde kou"a0a+m. Bir tart"ma var Ia/ermas ile *#ellikle Fras#d"rlerY Alma ekol ile Fras# ekol arasda. Bular /a"da /ir yeri Ia/ermas ekiyor,di+erii de Fou0ault ekiyordu. Sora, 6yotard ve Derrida ekiyor oldular. Aralardaki tart"ma "uydumoderi#m veya moderle"me dedi+imi# "ey /itmemi" /ir roje midir, yoksa tamame miaddoldurmu" mudurX Ia/ermas' s*yledi+i !r@a 7oak' s*yledi+ie ok yak moderitei aslda

/itmemi" /ir roje oldu+u, moderle"me diye0e+imi# iki0i ksm ise /itti+ii, yai saayi devrimii/itti+ii, fakat moderitei /itmedi+ii s*ylyor. Ia/ermas @VlV ay "eyi iddia ediyor. !u ii-erek 6yotard -erek Baudrillard moderi#m ile moderite arasda fa#la /ir fark olmad+,dolaysyla o kadar *emli /ir d*em oldu ki, /ular, moderi#m veya moderite artk so dere0e

/a"arl olarak soua -eldiler ve /uda soraki d*eme -irildi diye iddia ediyorlar. Fakat /u arada6yotard' ortaya att+ ve Baudrillard' alad+ alamda ostmoderi#me ek fa#la /e#emeye /irtr da@a var. Bu da ost ekii *0e mi sora m oldu+u tart"masY yai ost da@a sora alama-eliyor. Fakat 6yotard /u ost *ekii *0e olarak kullayor ve diyor ki, ostmoder dedi+imi# "eyaslda moderli+e -e/e ola /ir "eydir ve moderlikle ostmoderlik arasda sade0e /ir kou"oldu+u kadar /ir -ei" de s*# kousudur. Dolaysyla /uu /elli /ir d*emselle"tirilmesiiyalmas mmk olmad+ s*ylemektedir. ! kadar ileri -idiyor ki 6yotard, Des0artes'0o-ito`yu ortaya att+ #ama ostmoder oldu+uu s*yleye0ek kadar ostmoderi#m terimii tari@iide tari@si#le"tirmeye /a"lyor. Dolaysyla ok /asit /ir *rek ortaya koyuyor ve Pi0asso'da yola

karak diyor ki Pi0asso moder d*emi yai klasik alamda moder saat diye /ir "ey varsamoder saat emresyoistlerde sora iki0i eta/ olu"turuyor Pi0asso'u $%E?'de, o ilk k/istdeselerii yamaya /a"lad+ #ama ostmoder oldu+uu,?=6Postmoder 5*rt Simlakr?Elara -elidi+ide artk moder /ir d*eme -eldi+ii ve -m#de ise Pi0asso'u klasik /ir ressamoldu+uu s*yledi+ide, /u ostmoderi#m deile "eyi eyi H*0esiH eyi HsorasH oldu+u

/ilime# /ir va#iyette -*rlyor.Ba"ka /ir "ey ostedstriyel ile ostmoderi ay "ey olu olmad+ sorusu. Bular /ir/irlerieteka/l ediyorlar -eel olarak, fakat *#ellikle ostedstriyel Lsaayi sorasM d*em yie /ir kou"modeli -etiriyor, da@a *0e varolmam" /ir "eyi -etiriyor, yai /t /romatik, telematik, eformatikola "eyler /ir y#yl *0e olmaya yei "eyler. Ue moderi#m yei #erie kurulmu", kou" #eriekurulmu". Fakat ostmoder dedi+imi# "ey aslda /elki de eskii, -eleeksel ola, /a#s k*"ede

kalm" "eyleri -0elli+ii, -0elle"mesii ieriyor. Dolaysyla #ama fikri /urada tari@ fikri oluyorve tari@ soras ya@ut tari@si#lik diye/ile0e+imi# /ir mekVa d*" /a"lyor. 7i aslda Deleu#e'eka@at devreside olmak deaiek /u. 1#ellikle eka@at devreside ola /ir d"0e mekV #eriekurulu0a ortaya /ir terim kyor e so kitalarda, felsefeye dayal kitata, /u da -eofilo#ofi diye

/ir terim, yai 0o+rafi felsefe, 0o+rafelsefe de diye/iliri#Y mekV artk #ama yerii alm" oluyor ve#ama #erie kurulu /ir d"0e yerie, mekV #erie kurulu /ir d"0e ortaya kyor ki /u, /elki,mimari ile *rt"yor. (oderite dedi+imi# "ey da@a *0e olmam" /ir "eyi #erie kuruluyor, tkemresyoistleri yatklar -i/iY Iollada ma#ara ta/lolar sayma#sak da@a *0e do+aya ala /irsaat yoktu. Saayi devrimiyle /irlikte emresyoistler Paris'i /aliy*lerie -ittilerY fa/rikalarretime -irdi+i Ar-eteuil'de isalar a#ar -leri ayrlarda ikik yamalar, yemek yemeleriiresmettiler. Da@a soraki etata da k/istler, -erek Bra]ue -erekse Pi0asso ersektifi /o#dularYBruelles0@i'de /eri -ele ersektifi /o#dular. 10e -*# -*remeye0e+i yerleri k*"elerii detekrar -*# *e serile/ile0e+i ta/loyu resmettiler. Da@a sora saat *lm diye adladrla,

(ar0el Du0@am' ortaya att+ ve @er@a-i /ir "eyi yama me"ruluk ka#ad+ /ir moderi#mortaya kt. Bt /ular kou" #erie kuruluyordu. CE'lerde talPostmoder 5*rtya'da trasava-ard akm ortaya kt. Frasa'da yatay -ei"lilik alama -ele /u terim, eski *+elerleyei *+eleri /irlikte varoldu+u /ir saat ifade ediyor. Ue *0 dedi+imi# "eyi moderlikle /era/er-itti+i ve artk /uda soa *0 /ir "eyleri yalamaya0a+ s*# kousu ediliyor. Ue /urada da, /u-, filo#oflar ya@ut saatlar kedi kedilerie ska sorduklar /ir soruya -eliiyor Budasora yei /ir "ey yala/ile0ek miY /eklemei ardda /ir "ey -ele0ek miX sorusu Dolaysyla-elee+i, yeiarkai#mleri, eskide -ele "eyleri yeide -0elle"ti+i /ir d*eme -elidi. Ada

/ilim deile "ey /ile /y ve /y #erie kurulu /ir takm tekikleri yeide -0elle"mesiiortaya kartt ki, /u !r@a 7oak' /y/o#umu dedi+i "eyi tam tersii -*steriyor ve dolaysylaAydlama0 d*emi, aydlk #erie kurulu /u d*emi kar"sda /elki de karal+ @Vkimoldu+u ve d*em olarak /elki de kimileri ortaa+ kimilerii ise /arok d*eme /e#etti+i d*eme

-irilmi" oluuyor ki, /ua ostmoder deiliyor.@sa Bil-i Bede *0eki kou"ma0lar -eel kavramlarda @areketle moderi#mle ostmoderi#mi

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

24/98

ayrdetmeye, /ular farkl tolumsal ratikler arasdaki *r-y asl kurdu+uu tamlamayaal"tlar Be /ular /elirli /ir tolumsal ratik iideki, mimarlk ve "e@ir0ilikteki -*r"leriede+imek istiyorum. 5erek ostmoderi#m terimii ilk ortaya atld+ ala olmas, -erekse de kedii*0eki d*eme e ak seik ele"tirileri y*elterek ve -eli"ii tm dyaya ila ederek kurmu" olmasedeiyle mimarlktaki kou" /u kar"tl+ e kolay kavraa/ilir aralarda /iri olarak alatla/ilirYitekim Framto, Ze0ks, 7lot# -i/i mimarlk tari@ileri /u kou"u @ikVyesii di+er alalara -*re

da@a sorusu# /iimde alata/ilmi"lerdir. Zameso da ostmoderi#mi -eel kltrel iklimiialata/ilmek ii *reklerii mimaride seer sk sk. Be /urada tersii yamaya al"a0a+m.(oderist ve ostmoderist mimarii di+er tolumsal ratiklerdeki /ulaklklar -idere0ek, olara"k tuta0ak farklar yerie, /a# sari@ oktalara -*l-e d"re0ek sreklilikleride s*# etmekistiyorum. Bular ayPostmoder 5*rt Simlakr #amada da di+er alalardaki moderi#mle, *#ellikle de ede/iyattakiyle ola farklara da i"aretetmi" ola0ak.!r@a 7oak /ir kou"masda moderi#mi *#erkle"me, durula"ma ya da d"a do+ru alma yerie ied*" olarak alatm"t. 8ai d" -leri /uyru+uda km", o d" -leri de *#mseyerek yeidekedi iie katm", yo+ula"trm", *+tm"Y -eleeksel olaa, /ir yerde di+erie ak -idee katlmayerie *#e tarafda yeide kurula rleri ortak aydas olarak moderi#m. Bu ereveimoderist mimari ii de soua kadar -eerli oldu+u s*ylee/ilir. Saayile"meyi, ou da *teside

saayi tolumuu e ok soru ede, oda e ak seik ifadelerle /a@sede, ou e ok kedirati+ie maletmeye, *+tmeye al"a kesim @er@alde mimarlar olmu"tur iki sava" aras d*emde.)stelik /uu ko"ullar kedili+ide evrilmesi ile ortaya ka0ak /ir sou olarak -*rmedilerY #ate

/uu -*remeye0ekleri /ir -emi" de vard arkalarda. $EE$E yldr /e#eri ko"ullar olmasara+me mimarii, @atta ou da *teside eseleri /iimsel dili kedili+ide evrilmemi"ti. Buua0ak iselle"tirerek, aklile"tirerek, iradile"tirerek, yeide kurarak yala/ile0e+ie dair yay- /irmuta/akat #emii #erie kurulmu"tu moderist mimarlk ve "e@ir0ilik alay" ve davra". Sorada

/a"a dert ola tari@te radikal /ir /iimde koma iradesi de tamame /uula il-ilidir. Bu adamoderi#mi -eel iklimiyle, Ha+ ru@uH ile uyum @alidedir.Buraya kadar soru yok. A0ak da@as var. !r@a 7oak' tam tamamlaya asl *emli okta,moderist davra" -*r"le -erek arasdaki mesafeyi kavrad+, da@as kedii /u /o"luk iideifade etti+iydi. (imarl+ ede/iyatta ve @atta /t yak akra/alklara ra+me -*rsel saatlardaayra tam da /u oktadaki alay" ve davra" fark olmu"tur. Tk reali#mi kedi eylemiyle, kedi

ryle realiteyi yastt+, -*sterdi+iyle -ere+i ak"t+ #aetmesie /e#er /ir "ekilde,moderist mimarlar da realiteyle kedi eylemleri arasda dolays# /ir ili"ki kurdularY kedi iradidavra"lar tolumu karma"k yasa k*kde mda@ale ede/ile0ek /ir aa@tarPhstmoder 5*rtolarak -*rdler. Be0e /uu /a"l0a edei, tam da s*# etti+imi# d*em iide mimar tolumsal

ratik iideki rolde, tari@ide e"ie rastlamadk /ir *lde radikal /ir d*"m ya"amasyd.(imar, UitrZvius'da /eri, 3*esas soras doemde oldu+u -i/i i"ii #i@iselle"tirmeye al"rke,

ratikle arasa mesafe koymaya al"rke da@i, ekoomik, olitik veya dii -0e /a+mlyd,tolamsal rol ile otoritei -0 arasda dolaym yoktu, formas>!uyla davra" *#erk /ir /tlkolu"turamyordu. $%. y#yl saayile"mesii -etirdi+i ise yeileme ve *#erkle"me y*ide /ir ufukve umutta ok, i"levsi# kalma, marjialle"me te@didi idi. Saylar a# da olsa, d*emi *emli, aktelve -ele0ek vadede yalar m@edisler yaa/iliyordu. (@edisle arasda ki i"/*lm ay sreiide /ir/irii tamamlaya rolleri stlemekte ok, eskiye ait ola srdr yeilikleri m@edisi

otoritesie terketmek y*deydi. e@ri tm s*# koZSu oldu+uda ufuksu#luk da@a da/elir-ile"iyordu. $%. y#yda 0iddi /ir d*"m -eire ye /yye "e@irlere iktisatlar ve@ijyeikileri s*ylemi y* veriyorduY "e@irleri yeide d#ee soka olitik erk kedie da"maolarak iktisatlar ve @ijyeikileri semi"ti. ki sava" aras d*emi yaratt+ ortam mimarlaratari@leride ilk defa *#erkle"me imka suduY e-eme ola kesimlere do+ruda /a+ml olmadafaaliyette /ulua/ile0ek /ir kouma -eldiler, ya da e a#da /*yle /ir ill#yoa kalmay @aklkara0ak /ir ortam iide /uldular kedilerii. Tari@te ilk defa y*ete *#e yerie y*etile ese ie, sorular *#e de+il ya"ayalarla do+ruda y#y#e -elmeX, ili"ki kurma imka /uldular ksa0as

/a"kalaryla alteratifleri ola ili"kilere -ire *#e olarak kura/ildiler kedi kimliklerii. 7edi/a"lara /irer kamusal *# e @alie -ele sedikalarla, kooeratiflerle, yerel y*etimlerle, i"i/akalaryla temas kurdular, @atta olar iideki kritik karar oktalarda /ulua/ildilerB*yle0e yei tolumsalmekVsal rojelere y* vere0ek, $%. y#yl sorular a"a0ak yei /irdya kurulmasa *0 rol oyaya/ile0ek /ir koumda /uldu mimarlk mesle+i kedii. "te

moderist mimari tam da /u koumda olma sou0uda ortaya km"tr

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

25/98

Postmoder 5*rt Simlakr/e0e. Bia tasarlama ve yama srl alada k, yam tekolojiside "e@ri /tekadar tm mekVsal olu"umu ele -eirme, dolaysyla da tolumsal ya"ama y* verme -iri"imidir /u.Bu @#l de+i"me, alt st olu" kedi iie do+ru ekilme ve kaama yerie d"a, /a"kalara dD+rualma /iimide ya"a0a da, -*r"le -erek arasdaki mesafei -*rlmesie e-el ola moralist

/ir tutum 0am-as vurdu modemist mimarlk ve "e@ir0ili+e. Adolf 6oos -i/i /u tolumsal rojelerde

e a# asi/ii alm", demi s*# etti+im a-ajmalara e a# de+mi" /ir moderist mimar /ile, saayia+ /iimii yakalamay umuyordu. 8ai /ir yerde saayi a+, kar"da da saayi a+ /iimivarY /u ikisi ayr ayr duruyorlarY irad /ir a/a olmada st ste -elemeye0ek ola /u iki realiteyi

/ulu"tura0ak /ir *#e -erekiyor, /u da moderist mimar ola0aktr. )l HSsleme ve SuH isimlimakalesi /u iyimserli+i soua kadar ta"yordu. Bildi+im moderist literatr iide -*r"le-ereklik arasdaki krlma *#ms#l+ iide kou"a tek ki"i Uiyaal mimar ZosefFrak'dr. ! d*emde saylar @i de a# olmaya -eleekileri kar"sda yer alr, moderista-ajma soua kadar iidedir, a0ak kastedilele ola arasdaki /o"lu+u -*rmesie e-elolma# /u a-ajma.Sfr oktasda /a"lama, -emi"i sularda arma, -emi"te radikal /iimde koma vs. ile*#etlee/ile0ek moderist rojeyi /*yle /ir ortam iide kurdu moderist mimarlk ve "e@ir0ilik. Bu@eye0al yo+ula"ma iki sava" aras d*eme tari@lemi"tir. !laylar @#l -eli"ir. 4a#i#m ve Stalii#mile /irlikte -ele eoklasisi#m dal-as /u @eye0alar sekteye u+rata, @# yava"lata d"sal

mda@aleler olurlar Asl @ayal krkl+ =, Dya Sava" ykm ardda -elir. 8erle /ir olaAvrua'y @#la yeide i"a etme ii -iri"ile /yk ya faaliyeti iide ve @eme erteside ala"lrki, yala/ile, saayi tolumua eklemlemekte /a"ka /ir "ey de+ildir !a mda@ale etmek,aklile"tirmek, i"lerli+ii revi#e etmek #aedildi+i kadar kolay de+ildir. Saayi kaitali#mi @er "eyikedi iide *+te/ilmekte, kedi i"leyi"ii aras kla/ilmektedir. ToZ?C6Postmoder 5*rtlumsal ieri+ii ve ru@uu kay/ede moderist roje` /t yat+ yam faaliyetii *le+ii

/ytmekte ve *r-tl sermayei faaliyet ala iie katmakta i/aret oldu+u -ere+iyle y#y#e-elir $%Elar /a"da.Bu /ir eka#dr, Amerika ostmoderi#mi /u eka# srmeyi -rltl /ir "eli+e, e+le0eye, #evkalemie d*"trr. 2ka# krk d*kk aralar kaldrmak, sorumlulu+uu ta"mak iseAvruallara d"er 2serleriyle !svvald (at@ias -ers, 5eor-io 5rassi, Aldo 3ossiY erke ya#laryla

tari@i (afredo Tafuri /ular *de -eleleridir. Sorumlulu+u stleerek srlar -*sterme,ayklama, kedii moderi#mi imkas#lklar da katarak kurma /elki de /t /ular edeiyle,t*ke#lemeyi de iselle"tirmi" duru"laryla mimarii asl moderistleri olar ola0aklardr..S. !r@a moderle"meyle modemi#m arasda ok et /ir ayrm yat. Postmoderi#me "*yle /iritira# -etiriyor -i/i -*#kyor (oderle"mei @akl olarak ele"tirile yalar ya sra,moderi#mi kurtarla/ile0ek ieri+ii -*rme#de -elmemek -i/i /ir "ey. Bua -eel olarak katlmakla

/irlikte i"i o kadar kolay olmad+ d"yorum. Aydlama d"0esiyle /a"lamakta yaaym /utari@e. Aydlama d"0esie /akt+m# #ama, d"0ei u oktasa -itti+i yerlerde tam da /umoderi#m rojesii, yai, *#-r d"0ei kedii temelledire/ile0e+i iddias, u oktasa-*trld+ yerde kedi imkas#l+yla kar"la"maya /a"lad+, ya *#erkli+iisa+layamaya0a+ -*rd+, tamame kedi i diami+i ierside -*rd+ Diderot'uH3ameau'u 8e+eide -*re/iliri#. (oderi#m kedi iflas da@a ilk telaffu# edildi+i ada iti/arese#e ve /uu, /ir alamyla /u sulu /ili0i a0ak kuramsal dayaaklarla *rte, -i#leye /ir kltrel

rojedir de diye/ilirim.!.7. Bu do+rudur. 2 tiik *re+i, @er@alde Sade. Aydlama d"0esii /elki de e /errak ve eu oktadaki ifadesi. Akl @er "eyi yaa/iliyorsa kedi de da@il @er"eyi yka/ile0ek demektir. Bt oalatt+ orjiler sou olarak, akl e u okPostmoder 5*rt Simlakrtasa -*trlm" #i@isel "eylerdi. Ama yie de /ir fark var aradaY /u fark -*rmek aydlamada,sou olarak moderi#mde kurtarla/ile0ek ola /ir "ey varsa ou e oldu+uu see/ilmek ii yie

/u -e, yai ostmodemi#me -elmek -erekiyor. Ue /urada /ir tr sa+ ostmoderi#mle sol ostmoderi#mi arasda /ir ayrm yamak -erekiyor. Sa+ ostmoderi#mi tamlamas /ira# da@a #or. Sol

ostmoderi#m /ira# da@a kolay. Ali'i alatt+ ve sevdi+i d"rlerde -*ryoru# /ular ifadesii,Fou0ault'da, 6yotard'da, Baudrillard'da. Sa+ ostmoderi#m ise /ira# da@a karma"k /ir meseleYtemsil0ileride /irisi Amerikal Fukuyama, /ir /a"kas Alma d"r 5e@leY /u adamlar modera+ kedii kltrel olarak @er /akmda ifade etti+ii s*ylyorlar. ! kadar ki, kedi eli"kilerii,

kedi kar"tlar da ifade etti ve kristali#e /ir kltr @alie -eldi diyorlar. Artk kedi kar"tlar daifade ettikte sora /u kltr -eli"mesie imka yok. Fakat /u kltr altda yata makiei,

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

26/98

sai ve idari 0i@a# sosu# olarak -eli"me imka vardr, k /u iteliksel de+il i0eliksel /ir"eydir, /u -eli"e0ektir. Ama artk kltr -eli"mesie imka yok, /u alamda tari@ de /itmi"tirY /irsoratari@e, tari@ sorasa varlm"tr.Bular sa+ diye iteliyorum k ru@u -eli"me imkalar /itmi"tir diyorlar. Akl, #i@i, tii-eli"me imkalar soa ermi"tir. 8ai artk isa ya"ama #i@i de+il, kal de+il, mide y*vermektedir. Ta/ii /uu radikalle"tirmek, mideyi al /a+rsaklara kadar fala -*trmek mmk.

Buu /a#lar yayorlar, mesela Be0kett. A0ak /ua kar" ostmoderi#mi /ir tr sol yorumuola/ile0e+ie ve /u sol yorumu da yksek moderi#mle /ir /a+lats ola/ile0e+ie /e de 6yotard-i/i ksme iaa/iliyorum. Ama /u #ama ve mekV tart"mas /ira# da@a ileri /ir oktaya-*trmek -erekir -i/i -eliyor /aa. Ie-el #ama ru@la, mekV da maddeyle *#de"le"tirmi"ti. IattaIe-el'de *0e Des0artes da /uu yam"t. Postmoderi#mi kedi kedii kuramsalla"trmayollarda /iri HRama /itti artk mekV var\H Ramasal kavramlar yerie mekVsal kavramlare-emeli+i diye /ir "ey ortaya kyor. Bu @em ostPostmoder 5*rtmodemi#mi kedi kedii aklay" /iimi @em de kedi kedii me"rula"trma /iimi /e0e.Postmodemistlerde, Trke'ye @e# evrilmemi" ola Paul Uirilio adl /ir ya#ar, /u oktada okfarkl /ir yorum -etiriyor (oder tolumda, moder 0o+rafyada aslda /ite mekVdrY #ama de+ilmekVdr. (ekV /itti+i yerde #ama tasarrufu /a"lad. Rama mekV @alie -etirilerek, mekV-i/i *llerek tasarruf ediliyor. Aslda /ite mekV kedisi, /u y#de te@likede ola #amadr.

(ekVla"trla, *lle, /iile, /as0da kurtarlmaya al"la saf ve *tr /ir eerji @alie-etirilerek idare edile/ile0ek "ey @alie -etirilmeye al"la mekV de+il #amadr. Bu /eim ksmekatla/ildi+im k @edefi de e oldu+uu -*stere /ir yakla"m.A.A. Bir aradoks var /t /ularda. Fukuyama tari@i /itti+ii s*ylyor ve /u tari@i /iti"i de li/eraldemokrasilerde olur diyor. Fakat /a"ka /ir ya da yar /u i"i *#de"likte farkll+a -ide /ird"0ede Ie-el'i veya (arN' *#de"lik #erie kurulu d"0esii yeide -0elle"mesi. 8aitari@i /itti+i te#ii ileri sreler Fukuyama' ya sra Ie-el ve (arN't. Ie-el'de tari@ 4aolyo'la

/itiyordu. 4aolyo Zea'y -eti+ideY iki0iside, yai (arN'ta ise roletarya devrimiyle /ite0ektitari@, oda sora asl tari@i /a"laya0a+ s*ylyordu, ki Fukuyama da Ie-el ve (arN`ta yolakarak, li/eral demokrasilerle tari@i /itti+ii s*ylemeye al"yor. 2ski makalei kita @alie-etirilmi" versiyou ola meti /ir *#elli+i de, Amerika'da, talya'da, Almaya'da, Frasa'da ay ada

iyasaya srlmesi LFra0is FukuyamaY Tari@i Sou ve So saM. Bu da ostmoderli+i /elki de/a"la- oktas ortaya kartaY yai farkllklar #erie, tekrarlar farkllklar #erie kurula ve

de+i"ik farkl -rular @eterojeli+ii /irlikteli+i #erie kurula /ir d"0ei yei /a"ta Ie-el'0iokuu"uu ortaya karlmasa teka/l ediyor. Paradoks da /urada kristali#e oluyor. Ayr0amekVlar yok olmas demek, yerle"ik mekVlar yerie da@a -*e/e, da@a kay-a mekVlar ortayakmas demek oluyor. 8ersi#yurdsu#la"mak.Postmoder 5*rt Simlakr!.7. Bu farkllk kavram #eride de /ira# durmak -erekir. imdi ostmoderistler kar"tlkkavram yerie farkllk kavram -eirmeye al"yorlar. Burada Ie-el'e /ir -*derme yat Ali,fakat Ie-el'de o kk farkllklar, de+i"me, farklla"ma, i@ai /ir kar"tl+ kefilli+i altda-erekle"e/ilir. 8ai HayH ile H/a"ka olaH arasdaki /yk kar"tlk varsa, o #ama di+er kkfarklla"malar da -erekle"e/ilir. Postmoderi#m /yk kar"tl+ ortada kaldrmak istiyor, dolaysyla*erdi+i ya da vaat etti+i, s*# verdi+i farklla"malar da /e0e temelsi#le"iyor, -eersi#le"iyor. BuuDefter der-isii so saysda !r@a Pamuk #erie /ir ya#da alatmaya al"m"tm. Pamuk da /uromada /i#e, *teki kavram att+m#da, yai @ayat ve *lm -i/i /yk kar"tlklar ortada

kaldrd+m#da, kk farklla"malar, e"itlemeleri, /ir kaleydoskou, /ir iek dr//yleyi0i farklla"malar /ula/ile0e+imi#i vaat ediyor. Be de tam /u vaadi verildi+i yerde /uu-erekle"mesii imkas# oldu+uu katlamaya al"tm. k o kk e"itlemeleri de ko"ulu@ayatla *lm -i/i /yk kar"tlklar ka/ul edile/ilmesie /a+l. Postmoderi#m /yk kar"tlklarda

/ir istifay, /ir ekilmeyi, /ularla y#le"meme karar ifade ediyor.A.A. Bir "ey da@a var, -erek Ie-el'i -erek (arN' d"0esi eli"kiler #erie kurulu. eli"kileri

/ir/iriyle eli"ti+i yerde a"malar veya retim /iimleride atlamalar s*# kousu ediliyordu ve /tkaitali#mi *kme teorileri /u eli"kiler #erie kurulmu"tu yai. De+il miX!.7. 2vet.A.A. 7edii kesilikle ostmoder olarak saymaya0ak fakat farkllk d"0esii ortayakaralarda /iri ola Deleu#e' ortaya att+ ve 4iet#s0@e'ye kar" il-iyle yeide -0elle"e /ird"0e /u. (arN ve Ie-el'i eli"kiler #erie kurulu dyalar tersii s*yledi Asldakaitali#mi de eli"kilerle /esledi+ii ve d"0e eli"kiler #erie kurulduka kaitali#mi ortada

kalkmas mmk olmad+ 5uattari ile /era/er Ati!idiusL%C=M, Bi 8ay>aL$%&EM ve7aitali#m ve i#ofrei

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

27/98

Postrr/der 5*rtlarX'tHar Bu fa@lk #erie kurulu deUrmKI+ de' y#ydav /as /rde/reda i oySrderaS'ykla I-iliydiY ki Ob #ada /as6R k ,u a /e#er /ir -*rm ifade etlarm ' 'lerd5 S!rak khk %P'arm

tal0i'er ro0 'H' $Rfre,\er' oda soraki /ir etata me dlklh?SlHPPfri de+hk -rular @alide yaq .lidi ki sou\ @ Z S'kl tEPumda. *yle /ir duruma -e+ fh eym eredySe kd farkllH% rtXyal+' /r f4 tolumsal@k ortay/r d0ei /Hmmk oifarklIk"e0em' !lur fs*ylemi tkar'tl+lydl Sita rak /yr SWde U '

soyuu ikVrrtada kaldrH -e't+ Rate de rir\Ha , mlar v= d il T $k 0H ,mm %elme k /akas'ya , Plt?

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

28/98

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

29/98

/ardra ama kedi duvarlar, d"sel d#eyde /elki tam kar"l+ /ulamam" /ir 1teki'ekaatm" /ir #i@iyeti ikili+ie do+ru ilerliyoru#. Bu slam' ve /uu oler d#eydekite#a@rde ok /u farkllk d"0esii kedi evreselli+ide va#-ei, kedii srl /ir alaifadesi olarak /ulmaya /a"lamasyla il-ili ve /u ala *tesii varl+ teslim etti+i /ir yei d"seliklime -iriyormu"u# -i/i.A.A. Beim -*#lemledi+im kadaryla, /i# ve /ar/arlar, Do+ulular ve Batllar tiide /ir ayrm artk

yok. Da@a *0e H/i# 8uallar, H/i#im d"m#da da /ar/arlarH "eklide -lo/alle"e ve ikili /ir eli"kiiide ortaya ka /ir yalama s*# kousuydu. Bu- artk o mmk de+il -i/i. 1teki dedi+i "eyBat', slam, Ara, ter*ri#m vs. Bt /ular kk kk>ayr "eyler ve /ular

/tselle"tirmiyor @i/ir #ama ii. Ayr ayr *tekiler /ular @esi.!.7. 6a0a' sikaalitik yorumua atf yamak -erekirse, /u *teki sou olarak ar#uu esesidirAr#uu eseleri /ir/irii yerii tutar. Ar#u /iride /irie kayar. 10e Sr, sora 2rmei olur,sora 3um olur sora Ara olur, sora srail olur sora /yk "eyta ABD olur, /ular srekli olarak

/ir/irlerii yerii tutarak, /ir/irlerie yer verirler. Bu alamda *teki, d"ma @ayra olua, @duyula "ey srekli olarak @e yeide kurulur...CPostmoder 5*rt Simlakrleti"im yaylarda /ir kita kt e so, 5illes 7eel'i Tar 10. Avrua'da, Amerika'da,srail'de ve Ara Dyas'da dileri yeide ortaya k"da aralellikler /uluyor.

.S. Birok -eel d#eyde /ir ortak aydalar oldu+uu s*ylemek mmk. A0ak /u ostmoderistiklimde ok, moderist rojei iflas mmk kld+ /ir dya yeide tlsm ka#amasimkalar ile il-ili. Dolaysyla moderist rojei, /u /y /o#umuu terk edilmesi, dyayeide diselle"tirilmesii *deki /a# e-elleri kaldrdY ama /u, /ular @arekete -eiretolumsal diamikleri @er yerde ay oldu+u demek de+il /e0e.A.A. 8al# "uu s*ylemek mmk /elki. Postmoder /ir atmosferde, tolumsallklar farkl da olsa,ada yeiarkai#mler diye/ile0e+imi# tite me"ruluklar olmaya /a"lamasY ve /t /ular -lo/al

rojeler #erie kurulmamas. Frakllk #erie kurulu sosyallikler =E yldr ya"ayor ve soua-elidi /elki farkllk d"0esii. Ama "u aki sosyal durumlar da@a /tselle"tiri0i /ir d"0eyiyeide -deme -etirdi+ii samyorum. Ier e kadar Fukuyama' kita/ yeide Ie-el ve (arN'-0elle"tiriyorsa /ile. Ayr0a ostmoderi#m d"0esii e ok *e kard+ filo#oflarda /iriola 4iet#s0@e, =$. yy.' diler sava" y#yl ola0a+ s*ylememi" miydiX.. Aslda /ird*emselle"tirme yamak mmkse ostmoder d"0ei ortaya k" ilk mimaride /a"lam"tr,

d"0e d#eyide /u & soras ortaya ka /ir"ey aslda. & olaylar ortaya koydu+u "ey deY/irok kk -ru/u i"ileri, *+re0ileri, liselileri ayr ayr m0adele "ekillerii /illrla"t+ yerdeatlama oktasa varmasyd.!.7. (oderi#mi kedi tari@i iide tek /ir kou"ta ok farkl olaslklar -*rlr. @sa @e ouvur-ulamak istedi, skeder de /ei ele"tirirke @akl olarak /uu s*ylemek istedi. (oderi#mi keditari@i iide @e /ir -erilim kay/ te@likesi vard. (oderist saat, mayeri#mde /eri, =E. y#ylortalaa kadar /u te@likeyi, kedi *tekisii kay/etme te@likesii yaad. k eydi moderistsaat, *tekie de+me, kedi kedie d"0eyi so oktasa kadar -*trerek artk d"0ePostmoder 5*rtolmaya "eye eri"mekti ama0. Ama /u ama0a eri"ti+i ada iti/are, da@a do+rusu /u ama0aula"a/ilmek ii -iri"ti+i a/a kedisi de d"0ei emeryali#miydi, *tekie de+mek istemekay #amada *tekii, *tekili+ii ortada kaldrmay istemek alama da -elir. Dolaysyla

ostmoderi#mi kedi atalar moderi#mi iide /ulmasa @i @ayret etmemek -erekir. (esela

skeder, Sade dedi, da@a tiik /ir *rek 4iet#s0@eY tari@ #erie ya#sda "*yle diyordu HTari@a0ak /i#e kuvvet verdi+i kadaryla kullala/ilmelidir\H Bir /akma ra-mati#me ok yak /ir -*r",ama /ir /akma da tari@i sile /ir -*r"Y @er"eyi "imdii 0all+da "imdii kudretide tolaya /ir-*r". Ama kedi /ir /akma aydlama d"0esii u oktalarda /iriydi. ok da@a radikal /irkou" mimarlkta oldu, @sa ou alatt, ama /u kou"lar arasda /ir tr sreklilik de var,Derrida' e sevdi+i ya#arlar /yk moderist ya#arlardrY kedi slu/u tiik yksek moderi#mislu/udur, ama kedi ustalaryla yai Bla0@ot'yla, Iusser4e, Ieide--er'le kar"la"trld+da /ir-erilim kay/ da -*rmemek mmk de+il.A.A. Iakls da, "*yle /ir "ey var -ali/a (ayeri#m, Alma romati#mi, moder /ilimi ya#arlar,Zoy0e, (allarme, /t /ular yeide -0elle"ti+i /ir d*em var, ki o d*em de #aediyorum Esoras. Farkllk #erie d"0e rete ki /u aslda Fras# d"rleride ka /ir fiili durumkitalar tari@lerie /akarsakY Deleu#e'i 4iet#s0@e kita/ $%='de yaylam"tr, & soras

atlam"trY Derrida' 8a# ve Fark kita/ C'de yaylam"trY Fou0ault'u 7elimeler ve eyler kita/

'da yaylam"tr. 8ai *#ellikle Efl yllar iki0i yarsda ortaya ka /ir d"0e &sorasda kedii -*stermi" ve $%C%'da 6yotard' Postmoder Durum kita/ km"tr. &E`li yllara

8/10/2019 Ali Akay - Postmodern Grnt

30/98

-elidi+ide ostmoder aradi-may aket @alide d"mei mmk oldu+u /ir d*em-*#kyor. &E'leri iki0i yarsda da /u aradi-ma /t dya olemi+i @alie -eldi+ii-*ryoru#. Bu "ekilde d*emselle"tirmek mmk. Postmoderi#mi kedi ieri+i, kedi trak iiderasyoalitesi, eskii yeide -0elle"mesi oldu+u ii /tPostmoder 5*rt Simlakr

/ular -erek moderler, moder *0esi olalar mimaride, d"0ede, saatta s*# kousu edile/iliyor.

3i0ardo Bofill /u- tutu 3oma mimarisii -0elle"tire/iliyorsa, (otelier'de Ati-o'u oa -*rekuruyorsa veya Paris>(otaresse'daki /iay 3oma mimarisiyle $%. yy. Paris mimarisii kar"trarakortaya kartyorsa /u edeledir. 8ie mimaride /ir *rek verirsek, /u- yala /ialar, d" iii-*stermeye 0am /ialar yas d" -*r"le i mekV arasdaki /a+ms#l+ ortaya koyuyorsa, /uda ay #amada /arok mima