Embed Size (px)
Citation preview
ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΕκπαιδευτικό σενάριο του Τρίκα Μιχάλη
στα πλαίσια της επιμόρφωσης Β ΕΠΙΠΕΔΟΥΥπεύθυνος καθηγητής: Μητάκος Δημήτριος
Η Ελλάδα των 2 ηπείρων και των 5 θαλασσών.Ελευθέριος Βενιζέλος. Ο Έλληνας Εθνάρχης.Σμύρνη μια πόλη εξόχως ελληνική.Ο Ελληνικός στρατός προελαύνει.Η Καταστροφή Της Σμύρνης.Η συνθήκη της ΛωζάνηςΟι πρόσφυγες βοηθούν την Ελλάδα.Τα αίτια της καταστροφής
1ο φύλλο εργασίας
Συνθήκη Σεβρών video
Η οριστική συνθήκη ειρήνης ανάμεσα στην Αντάντ και την ηττημένη Οθωμανική αυτοκρατορία υπογράφτηκε στις 28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920 στις Σέβρες, ένα προάστιο του Παρισιού. Η συνθήκη αυτή σήμανε τη διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, τον θάνατο ενός κράτους που δέσποσε για πέντε αιώνες στον ευρύτερο χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Παράλληλα, σήμανε τη διαμόρφωση νέων δεδομένων στην ευρύτερη περιοχή.
Σύμφωνα με τη Συνθήκη των Σεβρών:
- Τα εδάφη της ανατολικής Θράκης μέχρι τη γραμμή της Τσατάλτζας (δηλαδή, χωρίς την Κωνσταντινούπολη) παραχωρούνταν στην Ελλάδα ενώ, παράλληλα, αναγνωριζόταν και επίσημα η ελληνική κυριαρχία στη δυτική Θράκη. Έτσι, ενοποιούνταν οι δύο μεγάλες περιοχές της Θράκης (η δυτική και η ανατολική), ενταφιάζονταν οι βουλγαρικές βλέψεις για έξοδο στο Αιγαίο, ενώ η Ελλάδα αποκτούσε έξοδο στον Εύξεινο Πόντο και όλες σχεδόν τις βόρειες ακτές της Προποντίδας.
- Τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου, μαζί με την Ίμβρο και την Τένεδο, αναγνωρίζονταν, τόσο από τις Δυνάμεις όσο και από την τουρκική πλευρά, ως τμήμα του ελληνικού κράτους.
Τα Δωδεκάνησα, εκτός από τη Ρόδο, παραχωρούνταν από την Ιταλία στην Ελλάδα, με βάση ειδική ελληνοϊταλική συμφωνία.
- Τέλος, με τη σημαντικότερη από τις ρυθμίσεις της Συνθήκης των Σεβρών, η Ελλάδα αναλάμβανε για πέντε χρόνια τη διοίκηση της Σμύρνης και μιας περιοχής γύρω από αυτή στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας. Η περιοχή αυτή θα εξακολουθούσε να θεωρείται τμήμα της τουρκική επικράτειας, αλλά θα διοικούνταν προσωρινά από την Ελλάδα. Προβλεπόταν ότι μετά από πέντε χρόνια (δηλαδή, το 1925) θα γινόταν δημοψήφισμα με το οποίο οι κάτοικοι της περιοχής θα αποφάσιζαν είτε την παραμονή υπό τουρκική κυριαρχία είτε την ενσωμάτωση στην Ελλάδα.
Η Συνθήκη των Σεβρών ικανοποίησε, κατά το
μεγαλύτερο μέρος τους, τις ελληνικές διεκδικήσεις και θεωρήθηκε ο μεγαλύτερος θρίαμβος της ελληνικής διπλωματίας από την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Η Μεγάλη Ελλάδα των «Δύο Ηπείρων και των Πέντε Θαλασσών», για την οποία μιλούσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, έμοιαζε να είναι, πλέον, μια πραγματικότητα.
Η εθνική ιδεολογία του Ελληνισμού κατά την περίοδο 1840-1922. Για τους ελεύθερους Έλληνες η ιδεολογία αυτή σήμαινε ότι ο απόλυτος εθνικός στόχος έπρεπε να είναι η απελευθέρωση εκείνων των περιοχών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που κατοικούνταν από ελληνικούς πληθυσμούς (Θράκη, Μακεδονία, Ήπειρος, Θεσσαλία, νησιά του Αιγαίου, Κρήτη και Κύπρος). Για τους αλύτρωτους Έλληνες η Μεγάλη Ιδέα σήμαινε την επιθυμία και επιδίωξη ένωσης με το ελεύθερο ελληνικό κράτος.
Γρήγορα, η Μεγάλη Ιδέα, έγινε σύνθημα εθνικό και υιοθετήθηκε με θέρμη όχι μόνο από την ελληνική πολιτική ηγεσία αλλά και από την ελληνική κοινωνία. Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκε συχνά για να αποσπάται η προσοχή του ελληνικού λαού από τα καθημερινά του προβλήματα. Επίσης, η κυριαρχία της Μεγάλης Ιδέας εμπόδισε, αρκετές φορές, τόσο τον ελληνικό λαό όσο και την υπεύθυνη ηγεσία του να σταθμίσουν με αντικειμενικότητα και ρεαλισμό τις εκάστοτε συνθήκες. Με τη Συνθήκη των Σεβρών (1920) δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι η Μεγάλη Ιδέα είχε σχεδόν υλοποιηθεί.
Ελευθέριος Βενιζέλος video
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος (Μουρνιές Χανίων, 23 Αυγούστου 1864 Παρίσι, 18 Μαρτίου1936) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς της νεότερης Ελλάδας και αναμφισβήτητα ο κορυφαίος πρωθυπουργός της, με τα σημαντικότερα επιτεύγματα στον τομέα κυρίως της εξωτερικής πολιτικής και των οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Διπλασίασε τα εδαφικά σύνορα της Ελλάδος, πρωταγωνίστησε στην αυτονομία της Κρητικής Πολιτείας και την οριστική ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.
Συνέβαλε στην απελευθέρωση του μεγαλύτερου μέρους της Μακεδονίας, του μεγαλύτερου τμήματος της Ηπείρου, των νησιών του Αιγαίου και στην οργάνωση της χώρας στα πρότυπα αστικού κράτους διατελώντας πολλές φορές πρωθυπουργός. Υπήρξε επίσης ο άνθρωπος που έστω για λίγο υλοποίησε ένα ασύλληπτο όνειρο των Ελλήνων, τη σύνδεση με τις πατρογονικές εστίες της Μικρασίας, με την προσωρινή κατοχή της Σμύρνης κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία.
2ο φύλλο εργασίας
Σμύρνη video
3ο φύλλο εργασίας
Η Σμύρνη είναι μία από τις αρχαιότερες πόλεις και λιμένες της Μεσογείου, της αρχαίας Ιωνίας. Ιδρύθηκε περί το 3000 π.Χ. και επέζησε μέχρι σήμερα. Στη μακραίωνη ιστορία της έχει αλλάξει δύο θέσεις. Η πρώτη των προϊστορικών χρόνων που αναφέρει ο Στράβων ως "Παλαιά Σμύρνη" και η δεύτερη που έκτισε ο Μέγας Αλέξανδρος και οι επίγονοι αυτού κατά την ελληνιστική περίοδο. Κατοικήθηκε από Ελληνικούς πληθυσμούς από την αρχαιότητα μέχρι και το 1922 (Καταστροφή της Σμύρνης) και την ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε με τη Συνθήκη της Λωζάνης. Λίγο πριν την καταστροφή ο πληθυσμός της πόλης προσέγγιζε τις 270.000 περίπου κατοίκους από τους οποίους οι 140.000 ήταν Έλληνες και 50.000 ήταν τούρκοι. Υπήρχαν βέβαια και Αρμένιοι, Εβραίοι και Ευρωπαίοι.
Η Σμύρνη, (ο Κάτω Μαχαλάς), προ της καταστροφής της το 1922, είχε 16 ορθόδοξους ναούς σημαντικότερος των οποίων ήταν ο μεγάλος μητροπολιτικός ναός της Αγίας Φωτεινής . Από τα ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα σημαντικότερη ήταν η "Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης" (αρρένων), που ιδρύθηκε το 1717 με πλήρες γυμνάσιο με διάφορα παραρτήματα, όπως οι δημοτικές σχολές του Τιμίου Προδρόμου και το Κιουπετσόγλειο. Η σχολή αυτή περιελάμβανε επίσης βιβλιοθήκη με 35.000 τόμους και 180 ιστορικά χειρόγραφα, μικρό μουσείο με αρχαία εκθέματα και μεγάλη νομισματική συλλογή. Αντίστοιχη σχολή θηλέων ήταν το "Κεντρικόν Παρθεναγωγείον" . Και τα δύο αυτά μαρμάρινα οικοδομήματα σώζονται μέχρι σήμερα και στεγάζουν τουρκικά γυμνάσια.
Σημαντικότερα από τα ευαγή ιδρύματα ήταν το "Γραικικό Νοσοκομείο" ή "Νοσοκομείο του Αγ. Χαραλάμπους", που είχε ιδρυθεί από τον Π. Σεβαστόπουλο. To "Βρεφοκομείον Σμύρνης" που είχε ιδρυθεί το 1902, και το "Ορφανοτροφείον Σμύρνης" που λειτουργούσε από το 1870. Ανάλογα τέτοια νοσοκομεία είχαν ιδρύσει και οι Καθολικοί και οι Αρμένιοι που όμως όλα καταστράφηκαν στη μεγάλη πυρκαγιά. Η πνευματική κίνηση των Ελλήνων στη Σμύρνη άρχισε να αναπτύσσεται στις αρχές του 19ου αιώνα. Πρώτος που φέρεται να ίδρυσε κοινωνικό πνευματικό κέντρο ήταν ο Κωνσταντίνος Οικονόμος που ίδρυσε την "Ιωνική Λέσχη" που διατηρήθηκε μέχρι το 1922. Ακολούθησαν και άλλα όπως το "Μουσείο" το 1838 και το "Φιλολογικό Μουσείο" το 1854.
ιδιαίτερη επίσης ανάπτυξη είχε σημειώσει και η ελληνική δημοσιογραφία με την αρχαιότερη ελληνική εφημερίδα την "Αμάλθεια" που εκδιδόταν από το 1838 μέχρι το 1922 με τελευταίους διευθυντές έκδοσης τους Σ. Σολομωνίδη και Θ. Υπερίδη. Άλλες ελληνικές εφημερίδες της Σμύρνης ήταν η "Αρμονία" του Μ. Σεϊζάνη, η "Ιωνία", η "Νέα Ιωνία", η "Πρόοδος", καθώς και διάφορα περιοδικά όπως το φιλολογικό ο "Κόσμος" και το σατυρικό ο "Κόπανος" του Γ. Αναστασιάδη.
Η απόβαση video
4ο φύλλο εργασίας
Η Σμύρνη πριν και μετά την καταστροφή
5ο φύλλο εργασίας
<<Εμείς βρισκόμασταν στη Σμύρνη. Πλημμύρα οι μαχαλάδες στο αίμα. Βάλανε φωτιά οι Τούρκοι, μια ώρα μακριά. «Μη φοβάστε είναι μακριά», μας είπε ο νοικοκύρης του σπιτιού που μέναμε. Σ' ένα τέταρτο η φωτιά είχε έρθει σε μας. Ρίχνανε βενζίνη και προχωρούσε. Βγήκαμε στο δρόμο. Φωτιά από τη μια, θάλασσα από την άλλη. Βρισκόμασταν στη μέση. Και οι Τσέτες (οι άτακτοι Τούρκοι) βρίσκονταν στη μέση, και σφάζαν και σκοτώναν. Τη νύχτα οι Τσέτες έκαναν επίθεση ν' αρπάξουν, να σφάξουν, ν' ατιμάσουν. «Βοήθεια! Βοήθεια!», φώναζε ο κόσμος. Τα εγγλέζικα πλοία ήταν απέναντι. Έριχναν τους προβολείς. Σταματούσαν για λίγο. Τη νύχτα θέλαμε να πάμε προς νερού μας.
Πήγαμε λίγο πιο έξω, φρίκη! Βρεθήκαμε σε μια χαβούζα ( μεγάλο ανοιχτό λάκκο). Γύρω γύρω, στα χείλια της χαβούζας σπαρταρούσαν κορμιά, και μέσα η χαβούζα ήταν γεμάτη κεφάλια. Έπαιρναν όποιον έπιαναν, τον πήγαιναν στην άκρια της χαβούζας, έκοβαν το κεφάλι και το έριχναν μέσα στη χαβούζα και τα κορμιά τα άφηναν να σπαρταρούν γύρω γύρω. Ήταν φοβερό. Όσοι το είδαν τρελάθηκαν. Το τρελοκομείο γέμισε από τρελούς σαν ήρθαμε. Εκεί σ' αυτό το μέρος χάσαμε και τον πατέρα μου. Τον αδελφό μου τον έσφαξαν στο χωριό. Έβγαλαν, μετά, ιταλικά και ελληνικά πλοία και μας πήραν. Πόσους; Ούτε ένα είκοσι τοις εκατό δεν επήραν. Τέτοια καταστροφή δεν είδαν τα μάτια μου!».
Η Συνθήκη της Λωζάνης υπογράφηκε στη Λωζάνη της Ελβετίας στις 24 Ιουλίου 1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες που πολέμησαν στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και συμμετείχαν στη Μικρασιατική εκστρατεία (1919-1922) συμπεριλαμβανομένης και της ΕΣΣΔ .
Προβλεπόταν η υποχρεωτική ανταλλαγή μεταξύ των Ελλήνων ορθοδόξων κατοίκων της Τουρκίας και των Μουσουλμάνων κατοίκων της Ελλάδας.
Συνολικά μετακινήθηκαν από την Μ. Ασία στην Ελλάδα 1.280.000 Τούρκοι υπήκοοι χριστιανικού θρησκεύματος και από την Ελλάδα στην Τουρκία 370.000 Έλληνες υπήκοοι, μουσουλμανικού θρησκεύματος.
Εξαιρέθηκαν οι Έλληνες ορθόδοξοι της Κων/πολης, της Ίμβρου και της
Τενέδου και οι Μουσουλμάνοι της Δ.Θράκης.
Θα απέβαλαν την παλιά ιθαγένεια και θα αποκτούσαν την ιθαγένεια της χώρας στην οποία θα εγκαθίσταντο.
Οι κινητές και ακίνητες περιουσίες των ευαγών ή θρησκευτικών ιδρυμάτων που ανήκαν σε ανταλλάξιμους ή σε πρόσωπα που κατοικούσαν εκτός των εδαφών τους, υπάχθηκαν επίσης σε ανταλλαγή.
Είχαν δικαίωμα να πάρουν από το κράτος στο οποίο μετανάστευσαν ως αποζημίωση περιουσία ίσης αξίας με την ακίνητη περιουσία που εγκατέλειπαν φεύγοντας.
Θα διευκολύνονταν στη μετακίνησή τους από τη Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής.
6ο φύλλο εργασίας
Εξωτερική πολιτικήΕγκαταλείφθηκε η Μεγάλη Ιδέα.
Επίσης με την ανταλλαγή των πληθυσμών εξέλιπε η κυριότερη πηγή προστριβών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Οι καλές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών διατηρήθηκαν τρεις τουλάχιστον δεκαετίες.
Εθνολογική σύσταση
Το 1920 η Ελλάδα είχε 20% μη Έλληνες ορθόδοξους, ενώ το 1928 μόλις 6%. Ο ελληνικός πληθυσμός της Δ. Θράκης και της Ηπείρου αυξήθηκε. Η Κρήτη, η Λέσβος και η Λήμνος εξελληνίστηκαν πλήρως. Στη Μακεδονία το ποσοστό των μη Ελλήνων από 48%,έπεσε στο 12% το 1928.
Η ενίσχυση αυτή του ελληνικού χαρακτήρα της Μακεδονίας είχε μεγάλη σημασία για τη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας.
ΟικονομίαΣτον οικονομικό τομέα η παρουσία των προσφύγων ήταν θετική. Αναδιαρθρώθηκαν οι καλλιέργειες και η αγροτική παραγωγή πολλαπλασιάστηκε. Εφάρμοσαν την πολυκαλλιέργεια και στήριξαν το θεσμό της μικρής γεωργικής ιδιοκτησίας.
Η βιομηχανία αναζωογονήθηκε και αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα η κλωστοϋφαντουργία, η ταπητουργία, η μεταξουργία και η παραγωγή οικοδομικών υλικών.
Φτηνό εργατικό δυναμικό-εξειδικευμένοι τεχνίτες.
Η άφιξη των προσφύγων επέδρασε και στην ένταξη των γυναικών στον ενεργό πληθυσμό.
Πολιτισμός
Οι πρόσφυγες το 1923 μετέφεραν στη νέα τους πατρίδα τις προοδευτικές πολιτισμικές τους ιδέες.
Έκαναν αισθητή την παρουσία τους στον πνευματικό χώρο. Οι λογοτέχνες Γ. Σεφέρης, Η. Βενέζης, Κ. Πολίτης, Γ. Θεοτοκάς, Σ. Δούκας, ο
ζωγράφος και συγγραφέας Φ. Κόντογλου και ο μουσικός Μ. Καλομοίρης είναι μερικοί από τους πολλούς Μικρασιάτες που διέπρεψαν στα γράμματα και τις τέχνες, πλούτισαν τη νέα ελληνική γλώσσα και συνέβαλαν στην εξέλιξή της.
Στην ενδυμασία μετέφεραν το ευρωπαϊκό στιλ και δεν φορούσαν τοπικές ενδυμασίες.
Στο χορό μετέφεραν το συρτό, το χασάπικο και τον καρσιλαμά.
Ψυχαγωγία-Αθλητισμός : θέατρο σκιών (Καραγκιόζης ), λυρικό θέατρο , αθλητικές ομάδες (Α.Ε.Κ., Π.Α.Ο.Κ., Πανιώνιος , Απόλλωνας, Near East).
Μουσική• Εμφανίστηκε το Ρεμπέτικο. Η μουσική αυτή εξελίχθηκε κυρίως στα λιμάνια
ελληνικών αστικών πόλεων όπου ζούσε η εργατική τάξη και στη συνέχεια πέρασε και σε άλλα αστικά κέντρα. Εξελίχθηκε μέσα από την ελληνική μουσική παράδοση του δημοτικού τραγουδιού και των κλέφτικων .
• Πολλοί μικρασιάτες εγκαθίστανται στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας φέρνοντας από εκεί τις μουσικές τους παραδόσεις. Αυτή την περίοδο η θεματολογία του ρεμπέτικου περιλαμβάνει κυρίως ερωτικά και μάγκικα τραγούδια.
• Τα βασικά όργανα του ρεμπέτικου τραγουδιού είναι το τρίχορδο μπουζούκι, η κιθάρα, ο τζουράς, ο μπαγλαμάς, το ακορντεόν, το βιολί, το πιάνο και τα κουτάλια.
7ο φύλλο εργασίας
1. Ο διχασμός της ελληνικής κοινωνίας σε «φιλοβασιλικούς» και «βενιζελικούς».
2. Η διπλωματική απομόνωση της Ελλάδας εξαιτίας(α) της επιστροφής του Κωνσταντίνου (έδωσε το πρόσχημα στις Δυνάμεις της Αντάντ ) και(β) των διπλωματικών ικανοτήτων του Κεμάλ Ατατούρκ (υπογραφή συμφωνιών συνεργασίας με Σοβιετική Ένωση, Γαλλία και Ιταλία).
3. Η συνέχιση των πολεμικών επιχειρήσεων στη Μικρά Ασία, παρά τις αντίθετες υποσχέσεις της φιλοβασιλικής κυβέρνησης
4. Οι λανθασμένες στρατιωτικές ενέργειες (δεν έπρεπε να φτάσουν μέχρι τον ποταμό Σαγγάριο) που δημιούργησαν πρόβλημα ανεφοδιασμού του ελληνικού στρατού
5. Η κούραση του ελληνικού στρατού (πολεμούν από το 1912 – Α’ Βαλκανικός- και η υπερπροσπάθεια για επέκταση)
6. Οι στρατιωτικές ικανότητες του Κεμάλ και ο εθνικισμός των Τούρκων.
8ο φύλλο εργασίας
