Schaatsfanaten zijn alweer begonnenmet de voorbereidingen voor de winter.Met of zonder natuurijs in eigen land isde Oostenrijkse Weissensee favorietonder schaatstoeristen.Door Tjerk Gualthérie van WeezelFoto’s Julius Schrank

Als ijshazen over deWeissenseeDe bevroren Weissensee in Oostenrijk verandert enkele keren per jaar in een totaal Nederlandse speelplaats met toertochten zoals een alternatieve Elfstedentocht.

‘Meneer, welke dag ishet vandaag?’ Deman die zojuist nog-al hard op zijn hoofdis gevallen denkt na.

Zijn sterke lijf ligt languit op het ijs, al-leen de rimpels in zijn gezicht en zijngrijze haren verraden dat hij de zestigal ruim is gepasseerd. Als hij zich op-richt, zien we dat achter op zijnmutseen rode vlek is ontstaan.‘Welke dag is het vandaag…? dat is

een goeie’, zegt hij met Groningse tong-val. Hij gokt: ‘Woensdag, dacht ik…’Fout.Demanwil door, 200 kilometer vol-

maken. Zijn kruisje halen. Maar het

groepje waarmee ik het laatste uur op-schaats, gebiedt hem te blijven liggen.We slaan onze jasjes om hemheen enwachten tot de EHBO arriveert. Het isnog 14 kilometer tot de finish. Shit,denk ik. Een tijd onder de negen uur ziter nietmeer in.Spielplatz der Natur, noemen de Oos-

tenrijkers de 12 kilometer langeWeis-sensee in Karinthië liefdevol. Het ligtop 930meter hoogte, vanaf de oeversrijzen beboste hellingen opmet een pa-troon vanwitte skipistes en langlauf-sporen. In de verte zijn de hoge piekenvan de Dolomieten te zien.Twee weken per jaar is deWeissensee

een totaal Nederlandse speelplaats.

Duizenden schaatsfanaten die in eigenland te weinig natuurijs krijgen, be-trekken dan de chalets rond hetmeer.Het profpeloton schaatst er drie wed-strijden, met op de laatste dag de Alter-natieve Elfstedentocht. Voor de toer-schaatsers wordt de 200 kilometer lan-ge tocht in de twee weken vier keer ge-organiseerd.Ook ik ben daar op af gekomen, wil-

de een keer zo’n stuk uitrijden. Kijkenof ik het ook zou kunnen, als ik ooit tekans zou krijgen de Echte Tocht teschaatsen.

� LEES VERDER OP PAGINA 2

Eén dag voormijn poging omDe Tocht te rijden, de laatsteuitgezette toertocht van 2011,heeft de Oostenrijkse ijsmees-ter Norbert Jank verteld hoe

het in 1989 is begonnen. Met Aart Koop-mans. De Nederlandse zakenman hadal alternatieve tochten georganiseerdin Finland en dat smaakte naarmeer.Bij het bestuderen van de Oostenrijksekaart viel zijn oog op deWeissensee.Het leek een ideale plek, met zeer goe-de ijszekerheid enmakkelijk per autote bereiken.Eenmaal afgereisd kwamKoopmans

vanzelfsprekend bij Jank terecht. Iederjaarmaakte die een baantje waarop hijtoeristen in een arrenslee rondreed –als enige in het dorp wist hij iets vanhet ijs. Inmiddels heeft de zongebruin-de ijsmeester een indrukwekkendwa-genparkmet allerhande sneeuwschui-vers en borstelwagens omhet parcoursglad te vegen. Zijn Oostenrijks is in aldie jaren verrijkt met enkelemooie Ne-derlandse woorden, zoals ‘kistwerken’,de ijsmuurtjes die ontstaan als tweeplaten ijs uitzetten en tegen elkaar op-duwen. Zodra het eerste laagje zijn ge-

wicht kan houden, begint Jankmet pre-pareren, routes uitzetten en sneeuwvrijhouden.Het lukt de ijsmeester lang niet altijd

om een route over het helemeer tema-ken. Als het een slecht jaar is, moet alles

op ‘het kleinemeertje’ blijven. Het on-diepere gedeelte waar een rondje van 5kilometer kan worden uitgezet. Meest-al is ook een deel van ‘het groteremeer’begaanbaar, Jank zet dan een rondje uitvan in totaal 12,5 kilometer.Maar vandaag hebbenwe geluk: we

kunnen helemaal tot het einde van hetGrotemeer, tot de ‘Dolomietenblick’.We hoeven de 200 kilometer dus nietin 16 of zelfs 50 rondjes af te leggen,maar in ‘slechts’ acht. Het is helder,koudmaar zonnig. En het ijsspoor opde sneeuwvlakte is glad dik, en goed ge-borsteld. Alleen die scheuren, als eendik spinnenweb liggen ze over het par-cours.Door het ongelukmet de Groninger,

wachtend op de EHBO, is er eindelijktijd om even rond te kijken, de blik ge-rust af te wenden van het ijs met zijnbrede scheuren. Overal op het spoordat door de sneeuwvlakte slingert zijnplukjes schaatsers te zien. Met langeschaduwen, want de zon zakt snel.Rechtstandig schommelen demeestenonverstoord over de ijsvloer. Alsof hetpinguïns zijn, enmasse op weg naarhun antarctische broedplaatsen.

Zomoet het, een Elfstedentocht uit-rijden. Niet de diepe zit dieme door in-structeurs op de Nederlandse ijsbaan isaangeleerd. Demarathonrijders hou-den hetmisschien vol, maar de enthou-siaste amateur kan die houdingmaar

beter voor een sprintje bewaren. Lichtdoor de knieën, achterover leunen envan het ene been op het andere stap-pen, dat is de tactiek.Het zijn de ouderemannen en vrou-

wen die de waggelende rechtoptred totin perfectie beheersen. Mijn rug kanhet niet aan. Ik probeer het wel, maarlangzaam buig ik steeds weer naar vo-ren totdat ik als een geodriehoek bovenmijn schaatsen sta. Bij het oefenen opde 5 kilometer lange kunstijsbaan in deFlevopolder wasme dat al opgevallen.Maar nuword ik er pas voor gestraftdat ik het niet doe: zodra een ijzer eenscheur raakt, struikel ik voorover. Almeer dan veertig keer vandaag. Ik benbeurs.Vanmorgen ging het nog anders. Van-

uit het ochtendschemer weggeschoten,werden de eerste rondjes jachtig afge-werkt in een pelotonnetje van zo’n vijf-tigman. Veelkleurige jasjesmet op-schriften waar je even over kunt naden-ken: ‘de IJshazen, Zuidwolde’ of ‘IJsclubMeije Vooruit’. Op de arm vaak het logovan een dakdekkersbedrijf of de lokaleslagerij.Het gaat snel, zo in elkaars beschut-

200 kilometer in 8 rondes

Zodra een ijzereen scheurraakt, struikelik voorover.Al meer danveertig keer.Ik ben beurs

Het parcours wordt door de ijsmeester sneeuwvrij gehouden met een indrukwekkend arsenaal aan sneeuwschuivers en borstelwagens. Foto’s Julius Schrank

SchaatsenopdeWeissensee

Zo moet het: licht door de knieën en achterover leunen

� VERVOLG VAN PAGINA 1

Weissensee

Weissensee

Hermagor

Steinfeld

Kleblach Lind

261111 © de Volkskrant - eda

OOSTENRIJK

0 5 km

De Volkskrant bedrijft onafhankelijke reisjournalistiek. De redactie van de bijlageis vrij in onderwerpkeuze en wijze van presentatie, zonder commerciële of andereinmenging. Reizen van verslaggevers kunnen (deels) bekostigd worden door der-den, maar zonder toezeggingen over het resultaat.

Vaak tref je op de schaatspakken namen als ‘IJshazen, Zuidwolde’, of ‘IJsclub Meije Vooruit’. Foto Julius Schrank

In 2012 worden de Alternatieve Elfste-dentochten op de Weissensee georgani-seerd op de woensdagen en zaterdagentussen 24 januari en 4 februari. Natuur-lijk kunnen er ook kortere afstandenworden geschaatst.Wie zijn eerste toertocht rijdt, betaalt70 euro inschrijfgeld. Alle volgendetochten kosten 35 euro.Voor degenen die niet van grote evene-menten zijn gediend, is er buiten die pe-riode alle gelegenheid om te schaatsen.Het ‘kleine meer’ is meestal al vanafKerst begaanbaar, en het schaatsengaat ijs en weder dienende door tot halfmaart. Rondom het meer ligt een skige-bied en meer dan honderd kilometeraan langlaufspoor.De Weissensee ligt op ruim 1000 kilome-ter rijden vanuit Arnhem en is goed be-reikbaar met de auto. Er zijn ook busrei-zen (190 euro) naar het evenement.Voor ongeveer 80 euro heb je een goedekamer. Voor uitgebreide reisbeschrijvingen informatie over hotels en apparte-menten is er de website van de organi-satiewww.weissensee.nl.

Andere tochten:De Weissensee is niet de enige plekwaar alternatieve elfstedentochten wor-den verreden.

� Klassiek is de Finland Ice Marathon.Rond de tienduizend, veelal Finse, deel-nemers komen in februari naar het be-vroren meer bij Kuopio. Het rondje is 4kilometer lang. De meeste deelnemersschaatsen minder dan 200 kilometer,maar veel Nederlandse fanaten doendat wel. Volgend jaar wordt de Ice Ma-rathon verreden op 25 februari.www.pohjois-savonliikunta.fi/finland-ice-marathon

� Relatief nieuw is de alternatieve vande Reschensee in Oost-Tirol, Italië. Vol-gend jaar wordt die voor de tweedekeer gehouden. Op 7 en 10 februariwordt er over een parcours van 12,5 ki-lometer gereden dat langs een paardorpjes voert.www.reschensee.nl

� Met enige regelmaat organiseert hetbestuur van de tocht op de Weissenseeeen uitstapje buiten Europa. In het ver-leden werd zo een aantal keer in Japangereden en in 2007 schaatsten twee-honderd Nederlanders op het Khovskol-meer in Mongolië.In de zomer van 2013, winter op het zui-delijk halfrond, staat een Argentijnseeditie op het programma. Er wordt dangeschaatst op het meer bij El Calafate.www.weissensee.nl

Marathontochten op het ijs

ting. Maar vriendelijk is de sfeer niet. Erwordt gevloekt en geduwd. Iedereenprobeert de scheuren te vermijden diede afgelopenweken door duizendenschaatsen steeds verder zijn verbreed.Ik val te vaak en dat is een uitput-

tingsslag. Eenmaal opgekrabbeld benje een paarminuten in achtervolgingop het peloton. De Tocht wacht op nie-mand.En dan zijn er de ravitailleringspos-

ten, waar drank en voedsel klaarstaan.Demeeste ijshazen of anderszins geor-ganiseerde clubjes gaan er ongezienvoorbij. Zij worden onderweg voorziendoor hun supporters, krijgen bidonne-tjes aangereiktmet een banaan eropgeplakt. Veel handiger dan de bekertjessportdrank die ik ongecoördineerdnaar binnen klok om vervolgens eendolle jacht op de groep in te zetten.In het vijfde rondje ben ik het contact

verloren. Vanuit de verzorgingspost ishet nietmeer gelukt de groep weer bijbenen. In dolle achtervolging was ereen valpartij, en nog een. De slag is ver-traagd en het pelotonnetje inmiddelsuit het zicht verdwenen. Vanaf datmo-ment, met nog 75 kilometer te gaan,

heb ik tijd omna te denken en is het af-zien officieel begonnen.Nog niet eerder zoiets zwaars ge-

daan, heb ik sindsdien besloten. Vooraldie rug, er is geen houdingmeer te vin-den waarin het langer dan tien slagenis vol te houden. Waaromniet gewoonde tijd nemen, even rusten?Waarommoet het altijd zo hard door? Omdat jeer anders gewoon niet komt, zeg ik te-genmezelf.De gevallen Groninger is inmiddels

in de volgauto geladen. Jammer voorhem. Volgend jaar beter. Ik recht nogéén keermijn rug en zetme schrapvoor het laatste stukje. Naar de plekmet de feesttent waar de eersten almeer dan twee uur binnen zijn, en wede laatsten over dik twee uur in de ver-te over hetmeer zullen zien aankomen.Waggelend in het licht van de bezem-wagen.Tegen die tijd zal ik in ze in een warm

jack, met stramme benen en een rugals een plank staan opwachten. Het eer-ste kruisje in de hand. De gedachte zaldan al langzaam komen: ‘Hoe kunnenwe dit volgend jaar beter aanpakken?’

Tjerk Gualthérie van Weezel

Eén dag voormijn poging omDe Tocht te rijden, de laatsteuitgezette toertocht van 2011,heeft de Oostenrijkse ijsmees-ter Norbert Jank verteld hoe

het in 1989 is begonnen. Met Aart Koop-mans. De Nederlandse zakenman hadal alternatieve tochten georganiseerdin Finland en dat smaakte naarmeer.Bij het bestuderen van de Oostenrijksekaart viel zijn oog op deWeissensee.Het leek een ideale plek, met zeer goe-de ijszekerheid enmakkelijk per autote bereiken.Eenmaal afgereisd kwamKoopmans

vanzelfsprekend bij Jank terecht. Iederjaarmaakte die een baantje waarop hijtoeristen in een arrenslee rondreed –als enige in het dorp wist hij iets vanhet ijs. Inmiddels heeft de zongebruin-de ijsmeester een indrukwekkendwa-genparkmet allerhande sneeuwschui-vers en borstelwagens omhet parcoursglad te vegen. Zijn Oostenrijks is in aldie jaren verrijkt met enkelemooie Ne-derlandse woorden, zoals ‘kistwerken’,de ijsmuurtjes die ontstaan als tweeplaten ijs uitzetten en tegen elkaar op-duwen. Zodra het eerste laagje zijn ge-

wicht kan houden, begint Jankmet pre-pareren, routes uitzetten en sneeuwvrijhouden.Het lukt de ijsmeester lang niet altijd

om een route over het helemeer tema-ken. Als het een slecht jaar is, moet alles

op ‘het kleinemeertje’ blijven. Het on-diepere gedeelte waar een rondje van 5kilometer kan worden uitgezet. Meest-al is ook een deel van ‘het groteremeer’begaanbaar, Jank zet dan een rondje uitvan in totaal 12,5 kilometer.Maar vandaag hebbenwe geluk: we

kunnen helemaal tot het einde van hetGrotemeer, tot de ‘Dolomietenblick’.We hoeven de 200 kilometer dus nietin 16 of zelfs 50 rondjes af te leggen,maar in ‘slechts’ acht. Het is helder,koudmaar zonnig. En het ijsspoor opde sneeuwvlakte is glad dik, en goed ge-borsteld. Alleen die scheuren, als eendik spinnenweb liggen ze over het par-cours.Door het ongelukmet de Groninger,

wachtend op de EHBO, is er eindelijktijd om even rond te kijken, de blik ge-rust af te wenden van het ijs met zijnbrede scheuren. Overal op het spoordat door de sneeuwvlakte slingert zijnplukjes schaatsers te zien. Met langeschaduwen, want de zon zakt snel.Rechtstandig schommelen demeestenonverstoord over de ijsvloer. Alsof hetpinguïns zijn, enmasse op weg naarhun antarctische broedplaatsen.

Zomoet het, een Elfstedentocht uit-rijden. Niet de diepe zit dieme door in-structeurs op de Nederlandse ijsbaan isaangeleerd. Demarathonrijders hou-den hetmisschien vol, maar de enthou-siaste amateur kan die houdingmaar

beter voor een sprintje bewaren. Lichtdoor de knieën, achterover leunen envan het ene been op het andere stap-pen, dat is de tactiek.Het zijn de ouderemannen en vrou-

wen die de waggelende rechtoptred totin perfectie beheersen. Mijn rug kanhet niet aan. Ik probeer het wel, maarlangzaam buig ik steeds weer naar vo-ren totdat ik als een geodriehoek bovenmijn schaatsen sta. Bij het oefenen opde 5 kilometer lange kunstijsbaan in deFlevopolder wasme dat al opgevallen.Maar nuword ik er pas voor gestraftdat ik het niet doe: zodra een ijzer eenscheur raakt, struikel ik voorover. Almeer dan veertig keer vandaag. Ik benbeurs.Vanmorgen ging het nog anders. Van-

uit het ochtendschemer weggeschoten,werden de eerste rondjes jachtig afge-werkt in een pelotonnetje van zo’n vijf-tigman. Veelkleurige jasjesmet op-schriften waar je even over kunt naden-ken: ‘de IJshazen, Zuidwolde’ of ‘IJsclubMeije Vooruit’. Op de arm vaak het logovan een dakdekkersbedrijf of de lokaleslagerij.Het gaat snel, zo in elkaars beschut-

200 kilometer in 8 rondes

Zodra een ijzereen scheurraakt, struikelik voorover.Al meer danveertig keer.Ik ben beurs

Het parcours wordt door de ijsmeester sneeuwvrij gehouden met een indrukwekkend arsenaal aan sneeuwschuivers en borstelwagens. Foto’s Julius Schrank

SchaatsenopdeWeissensee

Zo moet het: licht door de knieën en achterover leunen

� VERVOLG VAN PAGINA 1

Weissensee

Weissensee

Hermagor

Steinfeld

Kleblach Lind

261111 © de Volkskrant - eda

OOSTENRIJK

0 5 km

De Volkskrant bedrijft onafhankelijke reisjournalistiek. De redactie van de bijlageis vrij in onderwerpkeuze en wijze van presentatie, zonder commerciële of andereinmenging. Reizen van verslaggevers kunnen (deels) bekostigd worden door der-den, maar zonder toezeggingen over het resultaat.

Vaak tref je op de schaatspakken namen als ‘IJshazen, Zuidwolde’, of ‘IJsclub Meije Vooruit’. Foto Julius Schrank

In 2012 worden de Alternatieve Elfste-dentochten op de Weissensee georgani-seerd op de woensdagen en zaterdagentussen 24 januari en 4 februari. Natuur-lijk kunnen er ook kortere afstandenworden geschaatst.Wie zijn eerste toertocht rijdt, betaalt70 euro inschrijfgeld. Alle volgendetochten kosten 35 euro.Voor degenen die niet van grote evene-menten zijn gediend, is er buiten die pe-riode alle gelegenheid om te schaatsen.Het ‘kleine meer’ is meestal al vanafKerst begaanbaar, en het schaatsengaat ijs en weder dienende door tot halfmaart. Rondom het meer ligt een skige-bied en meer dan honderd kilometeraan langlaufspoor.De Weissensee ligt op ruim 1000 kilome-ter rijden vanuit Arnhem en is goed be-reikbaar met de auto. Er zijn ook busrei-zen (190 euro) naar het evenement.Voor ongeveer 80 euro heb je een goedekamer. Voor uitgebreide reisbeschrijvingen informatie over hotels en apparte-menten is er de website van de organi-satiewww.weissensee.nl.

Andere tochten:De Weissensee is niet de enige plekwaar alternatieve elfstedentochten wor-den verreden.

� Klassiek is de Finland Ice Marathon.Rond de tienduizend, veelal Finse, deel-nemers komen in februari naar het be-vroren meer bij Kuopio. Het rondje is 4kilometer lang. De meeste deelnemersschaatsen minder dan 200 kilometer,maar veel Nederlandse fanaten doendat wel. Volgend jaar wordt de Ice Ma-rathon verreden op 25 februari.www.pohjois-savonliikunta.fi/finland-ice-marathon

� Relatief nieuw is de alternatieve vande Reschensee in Oost-Tirol, Italië. Vol-gend jaar wordt die voor de tweedekeer gehouden. Op 7 en 10 februariwordt er over een parcours van 12,5 ki-lometer gereden dat langs een paardorpjes voert.www.reschensee.nl

� Met enige regelmaat organiseert hetbestuur van de tocht op de Weissenseeeen uitstapje buiten Europa. In het ver-leden werd zo een aantal keer in Japangereden en in 2007 schaatsten twee-honderd Nederlanders op het Khovskol-meer in Mongolië.In de zomer van 2013, winter op het zui-delijk halfrond, staat een Argentijnseeditie op het programma. Er wordt dangeschaatst op het meer bij El Calafate.www.weissensee.nl

Marathontochten op het ijs

ting. Maar vriendelijk is de sfeer niet. Erwordt gevloekt en geduwd. Iedereenprobeert de scheuren te vermijden diede afgelopenweken door duizendenschaatsen steeds verder zijn verbreed.Ik val te vaak en dat is een uitput-

tingsslag. Eenmaal opgekrabbeld benje een paarminuten in achtervolgingop het peloton. De Tocht wacht op nie-mand.En dan zijn er de ravitailleringspos-

ten, waar drank en voedsel klaarstaan.Demeeste ijshazen of anderszins geor-ganiseerde clubjes gaan er ongezienvoorbij. Zij worden onderweg voorziendoor hun supporters, krijgen bidonne-tjes aangereiktmet een banaan eropgeplakt. Veel handiger dan de bekertjessportdrank die ik ongecoördineerdnaar binnen klok om vervolgens eendolle jacht op de groep in te zetten.In het vijfde rondje ben ik het contact

verloren. Vanuit de verzorgingspost ishet nietmeer gelukt de groep weer bijbenen. In dolle achtervolging was ereen valpartij, en nog een. De slag is ver-traagd en het pelotonnetje inmiddelsuit het zicht verdwenen. Vanaf datmo-ment, met nog 75 kilometer te gaan,

heb ik tijd omna te denken en is het af-zien officieel begonnen.Nog niet eerder zoiets zwaars ge-

daan, heb ik sindsdien besloten. Vooraldie rug, er is geen houdingmeer te vin-den waarin het langer dan tien slagenis vol te houden. Waaromniet gewoonde tijd nemen, even rusten?Waarommoet het altijd zo hard door? Omdat jeer anders gewoon niet komt, zeg ik te-genmezelf.De gevallen Groninger is inmiddels

in de volgauto geladen. Jammer voorhem. Volgend jaar beter. Ik recht nogéén keermijn rug en zetme schrapvoor het laatste stukje. Naar de plekmet de feesttent waar de eersten almeer dan twee uur binnen zijn, en wede laatsten over dik twee uur in de ver-te over hetmeer zullen zien aankomen.Waggelend in het licht van de bezem-wagen.Tegen die tijd zal ik in ze in een warm

jack, met stramme benen en een rugals een plank staan opwachten. Het eer-ste kruisje in de hand. De gedachte zaldan al langzaam komen: ‘Hoe kunnenwe dit volgend jaar beter aanpakken?’

Tjerk Gualthérie van Weezel