1

AAlltteerrnnaattiiff TT››pp YYöönntteemmlleerrii

2

insan yay›nlar› : 415k›lavuz kitaplar dizisi : 9

birinci bask›: istanbul, may›s 2004

isbn 975-574-400-2

alternatif t›p yöntemlerihakan yalman

içdüzeninsan

kapak düzenir›dvan kuyumcu

bask›-ciltkurtifl matbaas›www.kurtismatbaa.com

insan yay›nlar›keresteciler sitesi, mehmet akif cad.kestane sok. no: 1 merter/istanbultel: 0212. 642 74 84 faks: 0212. 554 62 07www.insanyayinlari.com.trinsan@insanyayinlari.com.tr

3

AAlltteerrnnaattiiff TT››pp YYöönntteemmlleerrii

HHaakkaann YYaallmmaann

4

HHAAKKAANN YYAALLMMAANN

1965 y›l›nda Sivas'ta do¤du. 1979 y›l›nda Deniz Lisesi ö¤-rencisi olarak Deniz Kuvvetleri'ne kat›ld›. Deniz Lisesi'nibirincilikle bitirdikten sonra 1983 y›l›nda Deniz HarpOkulu Elektrik-Elektronik bölümüne bafllad›. 1987 y›l›ndaburadan ve Deniz Kuvvetleri’nden ayr›lmak zorunda kal-d›. Cerrahpafla T›p Fakültesi’nden1994'te mezun olduk-tan sonra k›sa bir süre Samsun'un Ladik ilçesinde sa¤l›koca¤› tabipli¤i yapt›. Ard›ndan 1995-1999 y›llar› aras›nda‹stanbul fiiflli Etfal ve Haseki e¤itim ve araflt›ma hastanele-rinde aile hekimli¤i dal›nda ihtisas›n› tamamlad›. HalenBa¤c›lar Aile Poliklini¤i'nde hekim ve mesul müdür olarakgörev yapmaktad›r.Hakan Yalman ayr›ca Risale-i Nur Enstitüsü'nde araflt›rmagörevlisi olarak çal›flmalar›na devam etmekte, Köprü der-gisi yay›n kurulunda yer almaktad›r. Yazar›n, Yeni Asya ga-zetesinde pazartesi günleri 34. Pencere, cuma günleriMana-i Harfi isimli köflelerde haftal›k makaleleri yay›nlan-maktad›r. Köprü dergisinde çok say›da makalesi yay›nlan-m›fl olan yazar›n, Risale-i Nur Enstitüsü yay›nlar›ndan olanKuantum Dilinde Kainat›n Hecesi (Tahavvülat-› Zerrat fier-hi) isimli bir kitab› bulunmaktad›r.

5

‹‹ ÇÇ ‹‹ NN DD EE KK ‹‹ LL EE RR

I. BÖLÜMTIP VE ALTERNAT‹FLER‹N‹N TAR‹HÎ GEL‹fi‹M‹ 7‹LK ÇA⁄DA TIP 9Do¤u Medeniyetleri ve T›p 91- M›s›r ve Mezopotamya’da T›p 92- Çin’de T›p 113- Hindistan’da T›p 15ANT‹K ÇA⁄ BATI MEDEN‹YET‹ VE TIP 18ORTA ÇA⁄’DA TIP 24‹slâm Dünyas›nda T›p 24Bat› Dünyas›nda T›p 25Orta Ça¤ Bat› Dünyas›nda, Rönesansta ve Yeni Ça¤’da T›p 26Osmanl›larda T›p 27YAKIN ÇA⁄’DA TIP 28

II. BÖLÜMALTERNAT‹F TIP METOTLARI 33AKUPUNKTUR 33UYGULAMALI K‹NES‹YOLOJ‹ 35B‹YOFEEDBACK E⁄‹T‹M‹ 36HÜCRE TERAP‹S‹ 38AYURVEDA 40AROMATERAP‹ 44B‹YOLOJ‹K D‹fi HEK‹ML‹⁄‹ 47VÜCUDUN ÇALIfiTIRILMASI 49fiELASYON TERAP‹S‹ 51K‹ROPRAKT‹K 52KOLON TERAP‹S‹ 55KRAN‹YOSAKRAL TERAP‹ 56DETOKS‹F‹KASYON TERAP‹S‹ 57D‹YET 57ENERJ‹ TIBBI 58

6

ÇEVRESEL TIP 60ENZ‹M TERAP‹S‹ 61ORUÇ 63Ç‹ÇEK ÖZLER‹ ‹LE TEDAV‹ 65YÖNLEND‹R‹LM‹fi HAYAL 65B‹TK‹SEL TIP 67HOMEOPAT‹ 67H‹DROTERAP‹ 69H‹PERTERM‹ 70H‹PNOTERAP‹ 72ÖZSU TERAP‹S‹ 73IfiIK TERAP‹S‹ 74MANYET‹K ALAN TERAP‹S‹ 76MED‹TASYON 77Z‹H‹N/BEDEN TIBBI 79NATUROPAT‹K TIP 81NÖRAL TERAP‹ 83NÖRO-L‹NGU‹ST‹K PROGRAM‹NG (NLP) 85NUTR‹SYONEL SUPLEMENTASYON (BESLENME DESTE⁄‹) 88ORTOMOLEKÜLER TIP 88OSTEOPAT‹ 90OKS‹JEN TERAP‹S‹ 91Q‹GONG 93REKONSTRÜKT‹F TERAP‹ 95SES TERAP‹S‹ 95GELENEKSEL Ç‹N TIBBI 97VETER‹NER HEK‹ML‹K 99YOGA 99TIBB-I NEBEVÎ 101

III. BÖLÜMTIBBIN VE ALTERNAT‹F TIBBIN GELECE⁄‹ 105B‹BL‹YOGRAFYA 119

7

11.. BBÖÖLLÜÜMM

TIP VE ALTERNAT‹FLER‹N‹N

TAR‹HÎ GEL‹fi‹M‹

‹nsanl›k tarihinin ilk dönemlerinde t›bb›n gelifli-mi, bilimin geliflimi ile paralellik arzetmifl hattaço¤u zaman birlikte olmufltur. Özellikle astrono-mi, matematik, felsefe ve t›p ortak bir geliflim sü-reci izlemifl; bilimle ilgilenenler bu konular›n tü-münü içeren bir donan›ma sahip oldu¤undan bufarkl› bilimsel alanlar birbirinden çokça etkilen-mifltir. Bu yak›n etkileflim dönemlerinde gelifltiri-len herhangi bir t›bbî metot varl›¤›n di¤er alanla-r›ndaki bilgi birikiminden, bunlar›n nas›l alg›lan-d›¤› ve nas›l de¤erlendirildi¤inden, varl›k âlemi-ne yönelik felsefî yaklafl›mlardan otomatik olaraketkilenmifltir. Günümüz için de geçerli olmaklabirlikte, daha eski ça¤larda bilim tarihi ve t›p ta-rihi aras›nda belirgin bir paralellik gözlenmekte-dir. Bu ça¤larda t›bb›n geliflimini kategorize eder-ken bilimin geliflimi ile ayn› flablonlar› kullanmakbu aç›dan do¤ru bir yaklafl›m olacakt›r. Ça¤larboyunca, t›bb›n gelifliminde etkili olan topluluk-

8

lar o ça¤›n kültür ve medeniyetinin oluflmas›ndaön plânda yer alan topluluklar olmufltur. Alterna-tif t›bb›n tam anlam›yla anlafl›labilmesi için kon-vansiyonel, ortodoks t›p ya da modern t›p olarakisimlendirilen ana gövdenin tarihî geliflimini vealternatiflerin bu geliflimin hangi noktas›nda ayr›-l›p farkl› bir dal oluflturdu¤unu ortaya koymam›zgerekecektir. Bu anlamda, ilk ça¤da M›s›r, Mezo-potamya, Hint, Çin ve Antik Yunan medeniyetle-ri ön plâna ç›kmakta, Orta Ça¤’da ise Hristiyanve ‹slâm dünyas› çerçevesinde flekillenmifl mede-niyetler insanl›¤›n geliflim seyrine yön vermekte-dir.

9

‹LK ÇA⁄DA

TIP

Do¤u Medeniyetleri ve T›p

1- M›s›r ve Mezopotamya’da T›p

M›s›r ve Mezopotamya medeniyetlerinin bafllan-g›c› M.Ö. 3000 y›llar›na kadar götürülmekte-dir.Bütün bilimsel geliflmelerde oldu¤u gibi t›ptada ihtiyaçlar ve zaruretler, aray›fla ve ilgili alan-daki geliflmelere zemin oluflturmufltur. Ancaksa¤l›k problemleri ve bunlara çözüm bulma ara-y›fl› kadar insan›n özünü flekillendiren düflünceve buna ba¤l› olarak merak ve do¤runun aray›fl›da ilmin hocas› olmufltur. Bu dönemde matema-tik, astronomi ve t›p gibi konularda yap›lan çal›fl-malar özellikle pratik ihtiyaçlardan kaynaklan-m›fl ancak zaman zaman sadece teorik amaçlarayönelik çal›flmalar da gözlenmifltir. Yine bu dö-nemde varl›¤›n alg›lan›fl›nda önemli bir yer tutanbüyü ve sihir bilimsel alandaki geliflmelerde veortaya konan yaklafl›mlarda da etkili olmufltur.Mezopotamya’da t›p çal›flmalar› cerrahînin bafl-lang›ç giriflimleri ile bir yandan anatomi ve fiz-yoloji gibi temel t›bbî bilimlerin ilk çekirdekleri

10

bilim zeminine at›lm›fl ve buna baz› teorik gelifl-meler efllik etmifltir. Özellikle o dönemler içinbiraz daha gizemli bir özellik arz eden t›p Mezo-potamya’da büyü, sihir, kehanet ve falc›l›k gibibiraz daha esrarengiz özellikler bar›nd›ran pra-tiklerle birlikte geliflmifltir. Bu nedenle t›p dahaçok din adamlar›n›n elinde geliflen bir uygulamaolmufl ve üç ayr› hekim grubu oluflmufltur. Birgrup, hastal›¤›n teflhisi ve seyri konusunda ken-dini gelifltirmiflti. ‹kinci grubu daha çok büyücü-ler ve üfürükçüler teflkil etmekteydi. A-zu ya daA-su fleklinde adland›r›lan üçüncü grup dahaçok bugünkü modern t›bb›n ifllevini üstlenir ko-numdayd› ve bu kelime “sular› tan›yan kimse”anlam›na geliyordu.

M›s›r ve Mezopotamya’da su yaln›zca günlük ha-yatta kullan›lan bir unsur olarak alg›lanmam›flayn› zamanda varl›¤› anlamland›rman›n altyap›-s›nda önemli bir yeri olan ve düflünce boyutunuetkileyen bir anlam üstlenmifltir. Mezopotam-ya’da su etraf›nda flekillenmifl varl›k kurgusunagöre tatl› suyun ad› Apsu idi ve erkek unsurutemsil etmekteydi, tuzlu suyun ad› Tiamat idi vedifli unsuru temsil etmekteydi. O dönemdeki ina-n›fla göre erkek ve difli bu iki unsurun birleflipkaynaflmas› sonucu Mummu do¤mufltu ve bu dasis ve bulutlar› sembolize etmekteydi. Dünyada-ki bütün hayat flekillerinin bu üç unsurdan mey-

11

dana geldiklerine inan›lmaktayd›. Varl›¤›n alt ya-p›s›n› teflkil etti¤ine inan›lan bir tür kaos fikri odönemde de vard› ve bunun tan›mlanan sulardanoluflan ilkel s›v›larda var oldu¤u düflünülüyordu.Sümerlilere kadar uzanan bir efsaneye göre ilkelokyanus bir tanr›ça idi ve Mummu diye adland›-r›lmaktayd›, evreni de bu tanr›ça do¤urmufltu. BirAkad efsanesine göre ise, bafllang›çta her taraf suiken Marduk adl› tanr› suyun üzerine bir has›r se-rerek bunun üzerine toprak yaym›fl, ard›ndan ›r-maklar› ve da¤lar› oluflturmufl ve böylece dünyameydana gelmiflti. M›s›rl›larda kâinat›n asl›n›n suoldu¤una ve göklerin de su ile kapl› oldu¤unainan›l›yordu. Mezopotamyal›lar yeryüzünü suüzerinde yüzen bir disk fleklinde tasavvur ediyor-lard›. Bu toplulu¤un oluflturdu¤u medeniyettesuyun büyük önemi vard›, hayat›n menfleinin suoldu¤una inan›l›yordu ve vücut s›v›lar›na büyükönem atfediliyordu. Bu anlamda ve sa¤l›kla ilgiliyaklafl›mda genel varl›k anlay›fl›n›n etkisi ile önplâna ç›km›fl olan suyu hekimlerin tan›mas› bü-yük önem kazan›yordu.

22-- ÇÇiinn’’ddee TT››pp

Çin’de oluflan medeniyet tarihin çok eski dönem-lerine uzanan, köklü, zaman içinde, tarih zemi-ninde kökleri derinlere uzanan bir medeniyettir.

12

Öyle ki, insan›n ilk atalar›ndan oldu¤u düflünü-len “Pekin ‹nsan›” olarak adland›r›lan fosillerM.Ö. 350.000 y›llar›na kadar geri gitmektedir.Bu medeniyetin varl›k alg›s› daha bütüncül vebat›n›n analize dayal› bilimsel yöntemlerindendaha farkl›d›r. Teoriler gözlem ve deneyden çoksezgilere dayal› flekilde ortaya ç›km›fl ve yakla-fl›mlar analiz fleklinde de¤il de bütünü kuflat›rtarzda oluflmufltur. Bu durum t›pta da gözlenmiflve bedene yönelik izahlar embriyon dönemin-den itibaren bedenin bütün safhalar›n› içine al-maya çal›flan bir yaklafl›m ortaya konmufltur.

Çin düflüncesini belirleyen en önemli ekoller:Konfiçyüsçüler, Taocular, Mohistler, Mant›kç›lar,Legalistler (Yasalc›lar) ve Yin-Yang ekolü fleklindes›ralanabilir. Konfüçyüsçüler K’ung Fu Tzu’nun(M.Ö. 552-479) ö¤retilerini izleyen ekolün ad›-d›r. “Konfüçyüs” bu ismin Lâtince yaz›l›p telâffuzedilmesiyle oluflmufltur. Bu hem bir felsefî sistem,hem varl›k ve sosyal olaylara bak›fl tarz›d›r ve da-ha sonraki dönemde gelen pek çok toplulu¤u et-kilemifltir. Daha sonra ortaya ç›kan ve Konfüç-yüsçü ö¤retiden de etkilenmifl olan Taocular daÇin’de toplumsal yaflant› üzeride önemli etkileriolan bir ekol olmufltur. Bu ekolün kurucular› ola-rak Lao Tzu (M.Ö. 6.-5. yy) ve Chuang Tzu (M.Ö.4.-3. yy) bildirilmektedir. Tao kelime anlam› ola-rak “yol”, “kâinat›n düzeni” fleklinde tercüme

13

edilebilir. Ancak bir kavram olarak ele al›nd›¤›n-da, maddenin aslî gerçekli¤ine ve bafllang›c›naiflaret eden isimsizlik hâlinin bir ifadesidir. Hiç-bir fley olunan noktada her fleyin asl›n›n ve ger-çek fleklinin ortaya ç›kt›¤› duruma iflaret eder.Sanki ‹slâm terminolojisi içindeki “melekût” kav-ram›na yak›n bir anlam tafl›maktad›r. Tao, iyinin-kötünün, do¤runun-yanl›fl›n, hayat›n ve do¤ru-nun ötesindedir.

Çin felsefesini oluflturan ö¤retilerin en önemlinoktas› bütün varl›k âleminin, canl› ve cans›zla-r›n, her türlü de¤iflimin bir harmoni ve bütünlükiçinde ele al›nmas›d›r. Bu felsefeye göre insan kâ-inat›n ve tabiat›n bir parças›d›r. Yani bir bütüniçinde yer almakta ve o bütün içinde bir anlamifade etmektedir. Konfiçyüs, Tao ve Çin felsefesi-nin di¤er ö¤retilerinde as›l hedef tüm varl›¤› bir-likte görüp ele alabilmek ve bu birlikteli¤i aç›kla-yabilmektir. Teknik bulufllar varl›¤›n mahiyetiniaraflt›rmay› gerektirmemekte yaln›zca insan ha-yat›n› düzenlemeye yaramaktad›r.

Kimya biliminde bat›n›n onyedinci yüzy›ldaulaflt›¤› düzeyi Çin hemen hemen bir as›r önceyakalam›fl ve bat›l›lardan çok önce distilasyontekni¤ini uygulam›fllard›r. Bu sayede baz› mine-raller hekimlikte kullan›lm›fl ve birbirinden ayr›-lan element ve mineraller Çinlileri ölümsüzlük

14

iksirini aramaya sevk etmifl, bu çal›flmalar s›ras›n-da barutu bulmufllard›r.

Çin’de bilimsel çal›flmalar temel felsefî görüfl vevarl›k alg›s› ile yak›ndan iliflkili olarak geliflmifl,bu iliflkinin fizikte daha belirgin olmakla birliktet›pta da etkileri gözlenmifltir. Tsou Yen M.Ö.305-240 y›llar›nda yaflam›fl bir Çin filozofudur.Yen’in ö¤retisine göre bütün tabiat olaylar› vekâinattaki olaylar›n tamam› “Yin” ve “Yang”isimli iki ilkenin etkileflimi ile ortaya ç›kmakta-d›r. Difli prensip Yin ile ifade edilmekte, eril yanierkekli¤i temsil eden prensip Yang ile ifade edil-mektedir. Yin’in taraf›nda kalan özellikler karan-l›k, so¤uk, yafl ve tekliktir. Bu özellikler ayn› za-manda negatif, pasif, gevflek ve y›k›c› olmay›içerir. Yang’›n taraf›nda ise ayd›nl›k, s›cak, kuruve çift olmak yer al›r. Bunlar da pozitif, aktif,güçlü ve yap›c› olmak özelliklerini içer. Varl›k vehayat bu iki prensip aras›ndaki dengeyle sürüpgitmektedir. De¤iflimler bunlardan birinin artma-s› ve buna karfl›l›k di¤erinin eksilmesi fleklindeifllemektedir. Bu durumda de¤iflme döngüsel ya-ni dalga hareketi fleklinde olacak yani do¤rusalflekilde tek yönde de¤ifliklik de¤il, dairesel flekil-de ve osilasyon tarz›nda de¤ifliklikler olacakt›r.Bu hâlin kuantum fizi¤inin son dönemlerde git-tikçe önem kazanan ve pek çok alanda etkilerinihissettirmeye bafllayan verileri ile uygunlu¤u

15

dikkatleri çekmektedir. Tarih boyunca pek çokdüflünürün ortaya koydu¤una benzer tarzda TsouYen’in ö¤retisinde de kabul edilen befl temel ele-man vard›r. Bunlar: toprak, atefl, metal, su vetahtad›r. Sosyal olaylarda ve tabiatta olaylar ikiprensip ve befl eleman›n birbirlerine dönüflümle-ri ile gerçekleflir. Bunlar aras›ndaki denge ya daYin ve Yang’›n dengede olmas› fert, tabiat ve top-lum için huzur ve mutluluk anlam›na gelmekte-dir. Ancak geliflme ve de¤iflme olabilmesi içindenge bozulur ve bu unsurlar aras›nda birbirinedönüflüm yaflan›r.

33-- HHiinnddiissttaann’’ddaa TT››pp

Hint kültür ve medeniyeti de çok eskilere dayan-maktad›r. Bu medeniyet M.Ö.2000’lerde bugünPakistan’›n bulundu¤u bölgelerde ortaya ç›km›fl-t›r. Daha sonraki dönemlerde toplumda kast sis-temi hâkim olmufl ve savaflç›lar, rahipler, tüccar-lar ve iflçiler fleklinde kastlar oluflmufl ve ayn› dö-nemlerde Vedac› inanc›n temelleri at›lm›flt›r. Kastsistemi ve Vedac› inanç Hint kültür ve medeniye-tinin flekillenmesinde ve anlafl›lmas›nda çokönemli bir yer tutmaktad›r.

Hint felsefesi dört dönemde incelenmektedir. ‹lkdönem Vedac› dönem olarak adland›r›lmakta,M.Ö. 2500-600 y›llar› aras›nda yer almaktad›r.

16

Kelime olara”Veda” bilgelik anlam›na gelmekte-dir. Bu kültür Orta Asya’dan gelen Arîlerle baflla-m›flt›r. Bu dönem dört Veda’dan oluflmaktad›r:Rig Veda, Yajur Veda, Sama Veda ve Atharva Ve-da. Bu Vedalar’›n her birisi de dört ayr› k›sma ay-r›lmaktad›r: Mantralar, Brahmanalar, Aranyakalarve Upanifladlar. Vedalar gizli metinlerdir ve Brah-manlar ise Vedalar’›n konular›n› törenler vas›ta-s›yla yorumlayanlard›r. Budizm Brahmanc›l›¤›ntörenler vas›tas›yla temsil edildi¤i dönemdir.

‹kinci dönem destan dönemi olarak bilinen veM.Ö. 600-200 y›llar› aras›nda yer alan dönemdir.‹ki adet önemli destan Ramayana ve Mahabhara-ta bu döneme damgas›n› vurmufltur. Hint düflün-cesinde çok önemli yeri olan Budizm ve ayr›caJainism, Saivism, Viasnavism bu dönemde ortayaç›km›fllard›r. Budizm Siddharta Gautama’n›n(M.Ö. 546-483) bir ö¤retisidir. Bu inan›fla görehedef, hayat›n gayesi Nirvana’ya ulaflmakt›r. Bu,tasavvuftaki “fenafillah” mertebesini and›ran birnoktad›r. Budizm özellikle Çin, Japon ve Korekültürleri üzerinde etkili olmufltur.

Üçüncü dönem Sutra dönemidir ve milâttan son-ra ortaya ç›km›flt›r. Bu dönemin ürünü olanönemli sistemlerden birisi de Yoga’d›r.

Dördüncü dönem Skolâstik ad›n› almaktad›r;üçüncü dönemdeki Sutralar’›n yorumu üzerine

17

kurulmufltur. 16. yüzy›lda ‹slâmiyet’in ve dahasonra ‹ngilizlerin etkisiyle 17. yüzy›lda sona er-mifltir.

Bütün bu dönemler Hindistan’da bilimlerin vemedeniyetin geliflmesi üzerinde etkili olmufl, do-lay›s›yla t›p konusundaki geliflmeleri de etkile-mifltir. T›p ve fizyoloji konusu özellikle Rig Vedadöneminde geliflmifltir. Budist felsefeye göre kâ-inat periyodik olarak yarat›lmakta ve yok olmak-tad›r. T›p, dil, astronomi, matematik, kimya, fizikve biyoloji konusunda yap›lan çal›flmalar bafltaVedalar olmak üzere pek çok dinî metinde yer al-maktad›r. Hintli bilim adamlar›n›n vücudun ana-tomik yap›s› hakk›nda bilgi sahibi olduklar›, ke-silen bir damara kendi metotlar› do¤rultusundaifllem uygulad›klar›, bir göz ameliyat›n› baflar› ilegerçeklefltirdikleri bildirilmektedir. Ancak, bu dö-nemde insan sa¤l›¤› daha genifl ve kültürel de¤er-lerle ele al›nm›flt›r. Hint t›p anlay›fl›na göre sa¤l›khava , atefl ve suyun ve bunlar›n insan vücudun-daki karfl›l›klar›n›n bir dengesi olarak ele al›nm›flve bütünlük içinde yorumlanm›flt›r. M.Ö. ikinciyüzy›ldan günümüze kadar gelmifl olan Yoga tek-nikleri bu kültürün sa¤l›k konusuna bak›fl›n›n ti-pik bir sonucudur.

18

ANT‹K ÇA⁄ BATI MEDEN‹YET‹ VE

TIP

Antik ça¤ bat› medeniyetinde de toplumun genelyap›s›, de¤er yarg›lar› ve varl›¤› anlamland›rmaflekilleri bilimi ve dolay›s› ile t›bbî geliflmeleri be-lirgin flekilde etkilemifltir. Burada da astronomi,felsefe, matematik ve t›p birlikte ve iç içe gelifl-mifltir. Bu medeniyeti belirleyen en önemli unsu-run Helen kültürü ya da eski Yunan medeniyetioldu¤u konusunda ittifak vard›r. Yunan medeni-yetinin kökleri M.Ö. 5000’e kadar geri götürül-mektedir. Bu dönemde bilimi karfl›layacak fiiller“felsefe” (hikmet aray›fl› içinde olma), “episteme”(bilgi üzerine yo¤unlaflma, kaynaklar› ve daya-naklar›n› ortaya koyma), “theoria” (teori, etrafl›düflünme, üzerinde yorumlar gelifltirme) ve “periphyseos historia” (tabiatla ilgili incelemelerdebulunma) gibi kelimelerle ifade edilmifltir. Antikça¤ Yunan medeniyetinin hem mitolojisinde hemde felsefe, edebiyat ve bilim çal›flmalar›nda etki-li olan temel eserler M.Ö.7. asr›n bafllar›nda ya-flam›fl olan Homer’in ‹lyada ve Odisse isimlieserleri ile ayn› asr›n sonlar›nda yaflad›¤› tahminedilen Heziyod’un Teogoni ve ‹fller ve Günlerisimli eserleridir. Bu eserlerde yer alan pek çokkonu aras›nda özellikle kâinat›n yarat›l›fl› ve var-l›klar›n ortaya ç›k›fl› ile ilgili bilgiler daha sonra

19

ortaya ç›kacak bilim çerçevesini ve t›p felsefesinibelirgin flekilde etkilemifltir. Homer’e göre dünyadisk fleklindedir ve Okyanus ad› verilen nehir ta-raf›ndan kuflat›lm›flt›r. Okyanus tanr›lar›n ve bü-tün varl›klar›n babas›d›r. Thales’de de benzer biryaklafl›m oldu¤u ifade edilmektedir. Teogoni’deise tanr›lar s›n›fland›r›lm›flt›r. Bafllang›çta Kaos,Gaia (yeryüzü) ve Eros vard›. Daha sonra di¤ertanr›lar do¤du¤u ve her bir nesneye tekabül edenbir tanr› oldu¤u ifade edilmektedir. Bu kurgu ‹s-lâm tasavvufunda melekût âlemi ve fiillerin geri-sindeki esma (isimler) anlay›fl›n›n ilkel, flekillen-memifl bir aray›fl› gibidir.

Bu ça¤da varl›k âleminde gözlenen de¤iflim, sü-reklilik ve düzenlilik, nesnelerin ayn› etkiler kar-fl›s›nda ayn› de¤iflimlere maruz kalmas› gibi göz-lemler süreklili¤i temin eden ancak kendisi de-¤iflmeden kalan temel bir bafllang›ç ilkesi aray›fl›-n› do¤urmufltur. Bu “ilk madde” ya da “arkhe”problemi olarak adland›r›lan hâl asl›na varl›¤›ntemelinde iflleyen kanunlar›n alt yap›s›nda bir öz,temel bir cevher aray›fl› idi. ‹lk antik ça¤ filozo-fu olarak kabul edilen Thales’e göre arkhe“su”dur. Onun “Herkesin asl› sudur.” görüflündeM›s›r’a gitmifl olmas› ve birçok bilgiyi oradan al-m›fl olmas›n›n etkili oldu¤u düflünülmektedir. M›-s›r mitolojisinden gelen etkiler ve Nil Nehri’nininsanlar›n hayatlar› üzerindeki etkileri felsefî gö-

20

rüfllerin flekillenmesinde de rol oynam›flt›r. Ayn›dönem filozoflar›ndan Anaksimandros’a göre ta-biat hâdiselerinin ve fizik nesnelerin temeli yaniarkhesi “apeiron”dur. Apeiron kelimesi tan›mla-namayan, kuflat›lamayan, s›n›r içine al›namayangibi anlamlara gelmektedir. Bu belki de mutlakl›-¤› ifade etme aray›fl› içinde ortaya ç›km›flt›r.Anaksimandros’a göre kâinat›n oluflumu s›cak-so¤uk, yafl-kuru fleklindeki iki temel z›tl›¤›n ape-iron’dan ayr›lmas› ile bafllam›flt›r. Varl›klar bu z›t-lar›n vortex ad› verilen bir dönme hareketi sonu-cunda birbirinden ayr›lmas› ya da birleflmelerisonucu oluflmaktad›r. Dönme hareketi ile z›tlarbelirmekte ve kâinatta armonik bir yap› oluflmak-tad›r. Thales’de her varl›¤›n ruh tafl›d›¤›, nesnele-rin ruhlarla dolu oldu¤u düflüncesi Anaksimand-ros’da biraz daha rasyonelleflmifltir. Yine ayn› dö-nem Milet’li düflünürlerden Anaksimenes ise ha-vay› bütün fiziksel nesnelerin arkhesi olarak ka-bul etmifltir. “Hava anlam›na gelen ruhumuzunbizi bir arada tutmas› gibi , nefes ve hava da bü-tün evreni sarar ve bir arada tutar” demifltir.

M.Ö. 5. yüzy›lda Milet ‹ranl›lar taraf›ndan iflgaledilip felsefe çal›flmalar› baflka merkezlere kayd›-¤› bir dönemde Efes’de do¤an Herakleitos ismiönem kazanm›flt›r. Bu düflünür her fleyin asl› veözünü yani arkhesini araflt›rman›n yan›nda“olufl” problemi üzerinde de durmufltur. Ona gö-

21

re her fley sürekli bir olufl ve hareket içindedir.Arkhe olarak kabul etti¤i atefl varl›k âlemine buözelli¤i vermektedir. Atefl yön veren kuvvettir.Her fley atefle ve atefl her fleye dönüflür. Olufl, ateflsayesinde karfl›tlar›n birbirine dönüflmesi olay›-d›r. Hayat ve ölüm bir bütünün parças›d›r, geceve gündüz birlikte günü meydana getirir. ‹nen veç›kan yol ayn›d›r, daire fleklindeki bir hat üzerin-de bafllang›ç ve bitifl noktas›n› ay›rt edemezsiniz.Her fley karfl›t›n›n yok olmas› sayesinde ortaya ç›-kabilir ve yaflayabilir; olufl karfl›tlar›n birli¤i saye-sindedir. Bu ‹slâm âleminde meflhur olan “Herfley z›dd›yla bilinir” hükmünün de¤iflik tarzda ifa-desi gibidir. Karfl›tlar›n mücadelesi sayesinde varolmak varl›klar›n zaman içinde de¤ifltikleri anla-m›na gelmektedir. Bu anlamda Herakleitos’un“Bir nehre iki defa giremeyiz” sözü meflhurdur.

Daha sonra ‹yonyal› filozoflarla birlikte tek arkhe(monizm) dönemi sona ermifl çok arkheli (plüra-list) varl›k izah› dönemi bafllam›flt›r. BunlardanM.Ö 5. yüzy›l bafllar›nda yaflam›fl olan Empedok-les’e göre varl›klar dört farkl› kök eleman›n (un-surun) bir araya gelmesi sonucu oluflurlar. Bunlartoprak, su, hava ve atefltir. Dört kök eleman sabit-tir, de¤iflen sadece oranlard›r. Bu düflünce dahasonra atomcu filozoflar taraf›ndan gelifltirilmifltir,ancak atomcu filozoflar›n mekanik görüflleri yeri-ne Empedokles evrime inanmaktad›r. Ona göre

22

dört kök eleman›n bir araya gelmesini ve ayr›l-mas›n› temin eden sevgi ve nefrettir. ‹lk atomcu-lar Leukippos, Demokritos ve Epikuros’dur. Bun-lar M.Ö. 5.-3. yüzy›llar aras›nda yaflam›fllar, fi-ziksel nesnelerin sert, kat›, bölünemez parçac›k-lardan (atom) meydana geldi¤ini düflünmüfllerdir.Bunlara göre atomlar birbirlerinden biçimleri vegeniflliklerine göre ayr›l›rlar. Baz› atomlar düz veyuvarlakt›r, baz›lar›n›n çengelleri vard›r. Farkl›flekillerdeki atomlar›n bir araya gelmesi ve siv-ri,yuvarlak, veya köfleli olufllar›na göre nesnelerifarkl› alg›lar›z.

Pythagoras felsefesinde her fleyin asl› (arkhe) sa-y›d›r. Antik Yunan döneminde “kozmoz” düzen-lilik ve güzelli¤i ifade için kullan›lm›flt›r. Bu keli-meyi kâinat anlam›nda muhtemelen ilk kezPythagoras kullanm›flt›r. Düzenlilik ve güzellikharmoni demektir. Harmoni sadece fizik dünya-da de¤il insan ruhunda da söz konusu oldu¤uiçin bu görüfller daha sonra t›p ve t›p felsefesiüzerinde de etkili olacakt›r.

Platon varl›klar›n atefl, hava, su ve topra¤›n belir-li oranlarda kar›fl›mlar›ndan olufltu¤una inan-maktad›r. Atefl dört adet üçgen yüzü olan flekilde-ki taneciklerden, hava sekiz yüzlü taneciklerden,su yirmi yüzlü taneciklerden, toprak ise küp fle-killi taneciklerden oluflmufltur. Bu flekillerle özel-

23

likler aras›nda bir uyum vard›r. Meselâ ateflin ya-k›c›l›¤› üçgenin sivri uçlar›n›n bir sonucudur.

Aristo Yunan düflüncesinde bir dönüm noktas› ol-mufl ve kavramlar›n nesnelere ba¤l› olarak flekil-lendi¤ini, esas olan›n nesneler oldu¤unu ifade et-mifltir.Bir nesne hakk›nda elde edilebilecek bilgi-leri ise on kategoride ele almaktad›r. Bunlardandokuzu nesnenin d›fl görünüflü ile ilgili olup du-yu organlar›m›z ile elde edilir. Onuncu kategoriise ak›l ile kavranabilen, tasarlanabilen kategori-dir. Duyu organlar›na hitap eden dokuz kategorinicelik(kemiyet), nitelik(keyfiyet), görelik(nispet,izafet), zaman, yer (mekân), durum (vaz’›), sahipolma (mülk veya iyelik), etki (fiil,aksiyon), edilgi(infial, passion) fleklinde s›ralanm›flt›r. Onuncukategori ise hepsinin özünü ifade etmektedir vecevher ad›n› almaktad›r. Cevherin, Platon’dakias›l ve idealardan fark› fizik nesnelerin d›fl›ndabir dünyaya ait olmamas›, tersine fizik nesnelerlebirlikte bulunmas›d›r. Bu anlay›fl daha sonra po-zitif olarak adland›r›lan bilimlerin ve dolay›s› ilemodern t›bb›n flekillenmesinde önemli bir ad›molarak kabul edilmektedir.

Daha sonraki geliflmelere ‹skenderiye Okuludamgas›n› vurmufl bu okulda ise t›p konusundaönemli çal›flmalar yap›lm›flt›r. T›p alan›ndaki ça-l›flmalar Herafilos ile bafllam›flt›r. ‹skenderiye’de

24

dersler vermifl ve burada diseksiyon(teflrih) yap-ma imkân› oldu¤u için t›ptaki geliflmeler h›z ka-zanm›flt›r. Burada Herafilos beyin, sinir sistemi,damarlar, kalp, göz, üreme organlar› hakk›ndagenifl bilgi ortaya koymufltur. Ayn› dönemde k›-yaslamal› anatominin kurucusu M.Ö.4. yüzy›ldayaflam›fl olan Erasistratos’tur ve sinirler, beyin da-marlar› ve kalp üzerinde çal›flm›flt›r. ‹skenderiyeokulunun t›pta son önemli temsilcisi Bergamal›Galen olmufltur. Galen’in M.S.100-200 aras›ndayaflad›¤› tahmin edilmektedir. Anatomi konusun-da çal›flmalar yapm›fl, nabz› teflhis arac› olarakkullanm›flt›r. T›p bilgilerini sistematik olarak eleald›¤› kitab› Orta Ça¤’›n sonuna kadar öneminikorumufltur. Galen ve Hipokrat, antik ça¤da t›palan›nda en önemli isimler olarak tarihe geçmifl-lerdir.

ORTA ÇA⁄’DA TIP

‹‹ssllââmm DDüünnyyaass››nnddaa TT››pp

‹slâm dünyas›nda erken dönemlerdeki t›p bilgisidaha çok ayet, hadis ve Hazret-i Muhammed’indavran›fllar›na bak›larak gelifltirilmifltir ve halksa¤l›¤› ile ilgilidir; belli yiyecek ve içeceklerdenuzak durulmas›, beslenme düzeni, uyulmas› ge-reken temizlik kurallar› vb. hakk›nda verilen bil-

25

gilerin bütününe peygamber t›bb› (t›bb-› nebevî)denmektedir.

Daha sonra, di¤er bilim dallar›nda oldu¤u gibi,önceki t›p bilgileri de çevirilerle ‹slâm dünyas›naaktar›lm›flt›r. Çevirilerle elde edilen bilgiler esasal›nsa da ‹slâm dünyas›nda yaflam›fl olan doktorlarbizzat kendilerinin gözlemlerini ve meslekî dene-yimlerini bu bilgilerle birlefltirip, mevcut durumungelifltirilmesinde çok önemli katk›lar› olmufltur.Bunlar aras›nda Razi, kitaplar› yaklafl›k alt› yüz y›lAvrupa’da t›p fakültelerinde okutulan ve Avicennaismiyle t›bb›n babas› kabul edilen ‹bn Sînâ, ayn›dönemde yaflayan özellikle de cerrahhî konusun-daki çal›flmalar› ile do¤u ve bat›da otorite olarakkabul edilen Zehravî yer almaktad›r.

BBaatt›› DDüünnyyaass››nnddaa TT››pp

12., 13. ve 14. yüzy›llarda Arapçadan Lâtinceyeçevrilen biyoloji ve t›p eserleri bu alandaki mev-cut bilginin Bat›’ya aktar›lmas›n› sa¤larken, 15.yüzy›ldaki keflif seyahatleri yeni bitki ve hayvantürleriyle karfl›lafl›lmas›na sebep olmufltur. 15.yüzy›lda yaz›lan eserlerin bir k›sm› o güne kadarbilinen hemen bütün hayvan ve bitkileri içerenansiklopedik eserlerdir.

Bu yüzy›ldaki eserler do¤ay› mümkün oldu¤uncade¤ifltirmeden yans›tmaya yöneliktir (Natura-

26

lizm). Bu amaçla canl›lar oldukça çok incelen-mifltir. Meselâ Leonardo de Vinci 15. yüzy›ldayaflam›fl ve canl›lar›n anatomik yap›s›n› detayl›flekilde incelemifltir.

OOrrttaa ÇÇaa¤¤ BBaatt›› DDüünnyyaass››nnddaa,,

RRöönneessaannssttaa vvee YYeennii ÇÇaa¤¤’’ddaa TT››pp

17. yüzy›l, bilimsel yöntemin yeniden ele al›n›pflekillendirildi¤i bir dönem olmufltur. Daha öncediseksiyona yani insan cesedinin aç›larak ince-lenmesine karfl› ç›k›ld›¤› için, insan anatomisi ileilgili bilgiler hayvanlar›n içyap›lar› ve organlar›incelenerek elde ediliyordu. Bu dönemde disek-siyon ile insan anatomisi üzerinde çal›flmalarbafllam›fl ve anatomide önemli ad›mlar at›lm›flt›r.Fizyoloji çal›flmalar› da viviseksiyon(canl› üze-rinde araflt›rma yapma) çal›flmalar› ile h›zlanm›fl-t›r. Canl› organizman›n ifllevlerini cans›z üzerin-de tam anlam› ile anlayabilmek mümkün de¤il-dir. 18. yüzy›lda bu çal›flmalar yo¤unlaflarak de-vam etmifl sindirim ve solunum sistemlerinin an-lafl›labilmesi için canl› hayvanlar üzerinde çal›fl-malar yap›lm›flt›r.

Bu dönemde canl›l›k kavram› üzerinde çok tart›fl-malar olmufltur. Canl› nedir? Canl› ve cans›z ara-s›ndaki fark nedir? Bu sorular›n cevab› aranm›fl

27

ve bir k›s›m canl› ve cans›zlar aras›nda farkl›l›kolmad›¤› ve her ikisinin de fizikokimyasal olgularoldu¤u ifade edilmifltir (Mekanist Okul). Bunakarfl› ç›kan biyologlar ise her ne kadar canl› yap›cans›z madde ile benzerlik gösterse de organikruh canl›y› cans›zdan farkl› k›lar, canl› bununlacanl› olur demektedirler (Vitalist Okul).

Yine bu dönem canl›lar›n anatomik ve fizyolojikanlamda s›n›flanmas›nda önemli bir mesafe kate-dilmifltir. Canl›y› s›n›fland›ran ilk bilim adam›Aristo’dur. Daha sonra alt›nc› yüzy›ldan itibaren,seyahatlerle daha önce bilinmeyen pek çok bitkive hayvan türü keflfedildi¤i için bu konu tekrarele al›nm›flt›r. Bu dönem de “tür” kavram› tan›m-lanm›fl ve “kendi içinde ço¤alarak benzeri fertlermeydana getiren en genifl grup” olarak belirlen-mifltir. Bu yüzy›lda Linne yapt›¤› seyahatlerle pekçok yeni bitki ve hayvan türü belirlemifl ve yenibir s›n›flama sistemi oluflturmufltur.

Osmanl›larda T›p

Osmanl› Devleti’nde t›p çal›flmalar›n›n teorik te-melini ‹slâm t›bb› oluflturmufltur. ‹slâm dünyas›n-da oldu¤u gibi dört unsur, dört s›v›, dört mizaçteflhis ve tedavinin temelini teflkil etmifltir. Hipok-rates, Galen, Razi, ‹bn Sînâ ve ‹bn Baytar gibi t›pdünyas›nda otorite olarak kabul edilen doktorlar

28

Osmanl› t›bb›nda da etkilerini sürdürmüfllerdir.Ancak, Osmanl› t›bb› ‹slâm dünyas›ndaki bilgile-rin aynen tekrar›ndan ibaret de¤ildir. Baz› dok-torlar gözlemlerine ve meslekteki tecrübelerinedayanarak mevcut bilgilere pek çok katk›da bu-lunmufllard›r.

YAKIN ÇA⁄’DA TIP

19. yüzy›ldaki t›p çal›flmalar› temel bilimlerdenözellikle fizik, kimya ve biyolojiden etkilenmifltir.Patoloji çal›flmalar›nda hücre düzeyine inilmiflve hastal›kla ilgili olarak hücre temel birim kabuledilmifltir. Yine bu dönemdeki çal›flmalara mik-roskop efllik etmifl; virüsler, bakteriler ve parazit-ler konusundaki çal›flmalar h›zlanm›flt›r. Hastal›-¤a sebep olan unsurlar yavafl yavafl belirlendikçeonlardan nas›l korunmak gerekti¤i konusunda dametotlar gelifltirilmeye bafllanm›flt›r. Bu döneminönemli isimlerinden olan Pasteur(1822-1895) ça-l›flmalar› ile kuduz mikrobunu ve afl›s›n› bulmufl,ayr›ca bütün canl›lar›n ancak bir canl›dan mey-dana gelebilece¤ini kesin bir flekilde gösterereky›llard›r süren bir tart›flmaya son noktay› koymufl-tur. Onun çal›flmalar› ile pastörizasyon koruyucubir teknik olarak gelifltirilmifltir.

Bu dönemin en h›zl› geliflen alanlar›ndan biricerrahî olmufltur. Di¤er önemli bir geliflme

29

1895’de Röntgen taraf›ndan X ›fl›nlar›n›n hastal›kteflhisinde kullan›lmas›d›r. Aletlerin dezenfeksi-yonu, antiseptiklerin kullan›lmas›, analjezikler veanestezi maddelerinin h›zla geliflti¤i bir dönemolmufltur. J. Lister (1827-1912) havan›n minikcanl›larla kapl› olup aç›k yaralar›n bunlardan et-kilendi¤ini, bunlar›n özel merhem ve ilâçlarlayok edilmesi gerekti¤ini ortaya koymufltur. Buyüzy›lda, f›t›k ameliyatlar›nda, amputasyonda(kol veya bacak gibi bir organ›n kesilip ç›kar›lma-s›) genel anestezi için saf klor ve eter kullan›lm›fl-t›r. Anatomi konusundaki çal›flmalar özellikle si-nir sistemi üzerinde yo¤unlaflm›flt›r. Bu çal›flma-lar yeni bir ihtisas alan› olan psikiyatrinin do¤ma-s›na zemin haz›rlam›flt›r. P. Pinel psikiyatrinin ba-bas› olarak an›lmaktad›r. Çocuk sa¤l›¤› ve hasta-l›klar› da bu dönemde geliflmifltir.

19. yüzy›l›n önemli geliflmelerinden biri de far-makoloji alan›nda olmufltur. Daha önce kullan›-lan bitkisel ve hayvansal ilâçlar kimya dal›ndakigeliflmelerle yerlerini inorganik ve organik kö-kenli terkiplere b›rakm›flt›r. Bu çal›flmalarla anti-biyotikler h›zla geliflmifl ve t›bb›n hizmetine su-nulmufltur. Bu dönemin önemli bulufllar›ndan bi-ri de vitaminlerdir. N.‹. Lunin (1853-1937) arafl-t›rmalar› s›ras›nda, bütün do¤al diyetlerin bilin-meyen baz› maddeler içerdi¤ini belirlemifltir.Sun’î olarak haz›rlad›¤› sütle ( ya¤, protein ve

30

karbonhidratlar› içeren) besledi¤i farelerin öldü-¤ünü görmüfl ve bu bilinmeyen maddelerin haya-t›n vazgeçilmez unsurlar› oldu¤u sonucunu ç›-karm›flt›r. Onun bu çal›flmalar›n›n önemi farkedilmemifltir. Ancak daha sonra K.Takaku (1849-1915) beriberi hastal›¤›n›n tedavisinde, farelerinbesinlerine pirinç ilâve etti¤i zaman hayvanlar›niyileflti¤ini belirlemifltir. Daha sonra bunun nede-ninin suda eriyebilen ve pirinç, maya ve bu¤daygibi çeflitli maddelerde bulunan B vitamini oldu-¤unu belirlemifllerdir. Ayn› dönemlerde halk sa¤-l›¤› ve koruyucu hekimlik alanlar›nda da önemliaflamalar kaydedilmifltir.

20. yüzy›l t›pta ihtisaslaflma ve her alan›nkendi içinde alt dallara ayr›larak geliflti¤i ve müt-hifl bir bilgi birikiminin olufltu¤u dönem olmufl-tur. Beden içinde sinir sistemi ile birlikte çal›flanendokrin sisteminin (hormonlar›n iflleyifli ve bun-larla ilgili hastal›klar›n sistemi) keflfi ve vazoaktifpeptitler gibi, endorfinler gibi a¤r› iletimindenyara iyileflmesine kadar pek çok olayda etkiliolan maddelerin keflfi ve immün sistemin (ba¤›-fl›kl›k sistemi) çok daha iyi anlafl›lmas› hastal›kgruplar›n› ve tedavi yaklafl›mlar›n› çok zenginlefl-tirmifltir. Ayr›ca bilgisayarl› tomografi ve manye-tik rözenans gibi görüntüleme sistemleri t›bb›nteflhis imkânlar›nda büyük bir s›çrama olufltur-mufltur. Teknoloji ve özellikle elektronik ve bilgi-

31

sayar alanlar›ndaki geliflmeler t›bb›n her alan›n-da özelliklede radyoloji ve cerrahîde âdeta 盤›raçm›flt›r. ‹nsan genom projesi bu yüzy›l›n en he-yecan verici projesi olmufltur ve önümüzdeki y›l-lar›n en önemli geliflmelerine gebe oldu¤ununpek çok iflareti bulunmaktad›r. Genetik ve immü-noloji t›bb›n gelece¤inde ana hatlar› çizecek ikialan gibi gözükmektedir.

32

33

22.. BBÖÖLLÜÜMM

ALTERNAT‹F TIP YÖNTEMLER‹

AKUPUNKTUR

Akupunktur orijini yaklafl›k befl bin y›l öncesinedayanan ve Çin’de ortaya ç›km›fl bir tedavi meto-dudur. Bu tedavi metotunun temelini oluflturananlay›fla göre sa¤l›kl› olma durumu tüm yaflayanorganizmalarda mevcut qi (ya da chi) olarak ad-land›r›lan hayat enerjisinin bedende dengeli ola-rak ak›fl›n›n sonucudur. Akupunktur uygulamala-r›n› flekillendiren teoriye göre bedende meridyenolarak adland›r›lan on iki adet temel büyük ener-ji hatt› bulunmaktad›r ve bu hatlar›n her biri be-lirli iç organlarla ve organ sistemleriyle irtibatl›-d›r. Hastal›klar›n qi adl› enerji sisteminin belirlinoktalarda t›kanmas›ndan kaynakland›¤› düflü-nülmüfl ve meridyen sistemi üzerinde uyar›ld›-¤›nda enerji ak›fl›n› kolaylaflt›racak binden fazlanokta tesbit edilmifltir. Hemen derinin alt›nda yeralan bu akupunktur noktalar›na özel baz› i¤nelerbat›r›ld›¤›nda ya da uyar›c› nitelikte tohumlar ya-p›flt›r›ld›¤›nda bunun t›kan›kl›¤› düzeltti¤i veenerji ak›fl›n› tekrar sa¤lad›¤› düflünülmektedir.Hastal›¤›n ve a¤r›n›n kayna¤› enerji t›kan›kl›¤› ol-

34

du¤u için de a¤r› geçmifl ve sa¤l›kl› hâl tekrarsa¤lanm›fl olmaktad›r.

!960’larda Kim Bong Han ve bir araflt›rma grubuinsan bedeninde bu meridyenlerin varl›¤›n› orta-ya koyabilmek için bir çal›flma yapt›lar. Bu çal›fl-ma sonucunda Çin gelene¤inde varl›¤›na inan›-lan meridyenlere uygun hatlarda ince kanal ben-zeri tüp fleklinde oluflumlar›n var oldu¤unu mik-rodiseksiyon yoluyla ortaya koyduklar›n› belirtti-ler. Bu kanallardaki s›v› bazen kan ve lenf dolafl›-m› ile ayn› yönde bazen aksi yönde akmaktayd›.Ayn› konuda bir Frans›z araflt›rmac› olan Pierrede Vernejoul de çal›flm›fl ve akupunktur noktala-r›na radyoaktif izotoplar enjekte ederek özel birkamera arac›l›¤› ile bunlar›n da¤›lma paterniniizlemifltir. Bu çal›flma sonucunda dört ila alt› da-kika içinde izotoplar›n akupunktur meridyenleriboyunca otuz santimetre ilerledi¤i gözlenmifltir.Ayn› izotoplar kana verilerek yay›l›m paternleriizlendi¤inde meridyen hatlar›n› takip etmiyordu.Bu da akupunktur noktalar›n›n bulundu¤u bölge-den geçen farkl› bir hatt›n delili olarak kabul edi-lebilirdi. Yine son zamanlarda yap›lan çal›flmalarakupunktur noktalar›, meridyenler ve bedeninelektrik ak›mlar› aras›nda spesifik bir ba¤lant› ol-du¤unu ortaya koymufltur. 1950’lerden beri me-ridyenlerde ve spesifik akupunktur noktalar›ndagalvanik deri cevab›n› örtecek (galvanic skin res-

35

ponse-GSR ) elektrik cihazlar› gelifltirmek içinpek çok çal›flma yap›lm›flt›r. Bu çal›flmalar hemmeridyen sistemini do¤rulam›fl hem de akupunk-tur noktalar›n›n bedenin di¤er noktalar›na göredaha yüksek düzeyde elektrik kondüktans› tafl›d›-¤›n› ortaya koymufltur.

Akupunktur yöntemi ile vücudun çeflitli bölgele-rindeki a¤r›lar, psikolojik ve mental problemler,ba¤›ml›l›klar, kilo problemleri, pek çok durum te-davi edilmektedir. Bu yöntem giderek daha fazlakabul görmekte ve sa¤l›k sistemleri aras›nda da-ha fazla yer almaktad›r.

UYGULAMALI K‹NES‹YOLOJ‹

Bu yöntem, spesifik kaslardaki zay›fl›klar›n belir-lenmesi ile vücut organlar›nda ve bezlerindekisa¤l›kla ilgili dengesizliklerin ortaya konabilmesihedefine yönelmifltir. Bu spesifik kaslar›n uyar›l-mas› ve gevfletilmesi ile uygulamal› kinesiyolojiçok çeflitli sa¤l›k problemlerini teflhis edip çözü-me kavuflturabilir.

Spesifik kaslardaki fonksiyon bozukluklar› ve ilgi-li organ ya da bezlerdeki fonksiyon bozukluklar›aras›ndaki yak›n ba¤lant›dan dolay› uygulamal›kinesiyoloji genifl bir hastal›k çeflidinin tespit vetedavisinde kullan›labilir. Hastal›¤›n kayna¤›n›nkas, bez veya organ olmas› fark oluflturmaz. Uy-

36

gulamal› kinesiyoloji kas-bez-organ ba¤lant›s›n-dan hareketle sa¤l›k probleminin nedenine iflaretetmekte ve bunu do¤rulamak için daha ileri tetkik-lerin yap›labilmesine yol açmaktad›r. Problem tes-pit edildikten sonra ilgili kas› güçlendirmek içinçeflitli teknikler uygulanmakta ve sa¤l›¤›n tekrarkazan›lmas› amaçlanmaktad›r. Bu metotun öncü-lerinden olan Los Angeles’dan Robert Blaich, D.C.sat›m hastal›¤›n›n tedavisinde konvansiyonel me-totlarla uygulamal› kinesiyolojinin metotlar›n› kar-fl›laflt›rmakta ve kas aktivitesinin sa¤l›k üzerindekietkisine bir örnek olarak ortaya koymaktad›r. Ast›-m›n konvansiyonel metotlarla tedavisinde adrenalbezi hormonlar› veya türevleri kullan›lmaktad›r.Uygulamal› kinesiyolojist bu durumda, adrenalbezi ile de ba¤lant›l› olan s›rt ve bacak kaslar›n›araflt›racak ve bu kaslardaki zafiyeti gidermek yo-luyla adrenal bezin kendi bronkodilatörlerini ( ha-va yollar›n› gevfleten ya da açan kimyasal madde-ler ) salg›lamas›na yard›mc› olacakt›r.

Uygulamal› kinesiyoloji uzmanl›k gerektiren birtekniktir ve ehil olanlar taraf›ndan uygulanmal›-d›r. Bu metotu uygulayacak kiflilerin ay›r›c› tan›yapabilecek ve bulgular› de¤erlendirebilecek dü-zeyde t›bbî bilgisinin olmas› gerekmektedir.

B‹YOFEEDBACK E⁄‹T‹M‹

Biofeedback e¤itimi kifliye bedeninin hayatî

37

fonksiyonlar›n› basit elektronik cihazlarla kontroledebilmeyi ö¤retir. Biofeedback özellikle stresinazalt›lmas›n› ö¤retmekte, bafl a¤r›lar›n› geçirmek-te , ast›m ataklar›n› kontrol edebilmekte, hasarl›kaslara tekrar fonksiyonlar›n› kazand›rmakta vea¤r›n›n azalt›lmas›nda yararl›d›r.

Kiflinin hayatî fonksiyonlar›n› kontrol edebilme-yi ö¤renebilece¤i düflüncesi oldukça yenidir.1969’lardan önce bilim adamlar›n› ço¤u kalph›z› ve nab›z, sindirim, kan bas›nc›, beyin dal-galar› ve kaslar›n iflleyiflleri gibi otonom sinir sis-temi fonksiyonlar›n›n istemli olarak kontrol edi-lemeyece¤ine inan›rlard›. Son zamanlarda bi-ofeedback ile birlikte yönlendirilmifl hayal,progresif relaksasyon ve meditasyon gibi kendi-ni kontrol metotlar› gittikçe yayg›nlaflan flekildefizyologlar ve psikologlar taraf›ndan kabul gör-mektedir.

Biofeedback e¤itimi normalde bilinç d›fl› olanbeden fonksiyonlar›n›n (solunum, kalp h›z› vekan bas›nc› gibi) genel sa¤l›k durumunun iyilefl-tirilmesi amac› ile bilinçli olarak kontrol edil-mesini ö¤retmektedir. Bu süreçte monitörizeedilen kiflinin hayatî fonksiyonlar›n› an›nda ra-por eden bir düzenek oluflturulmakta ve kifliyesistemi bilinçli olarak etkileme imkân› sa¤lan-maktad›r. Bu konuda al›nan e¤itimin ard›ndan

38

pratik uygulamalar ne kadar fazla olursa bedenfonksiyonlar›n› kontrol kabiliyeti de o kadar ar-tacakt›r.

Bu metot özellikle stresle ba¤lant›l› olan insomni,temporomandibüler eklem sendromu, migren,ast›m, hipertansiyon, gastrointestinal hastal›klar,müsküler disfonksiyon (kas fonksiyon bozukluk-lar›) gibi durumlarda etkilidir. Ayr›ca kanser,AIDS ve di¤er kronik hastal›klarda stresi azalt›c›bir yöntem olarak da ö¤retilmektedir.

HÜCRE TERAP‹S‹

Hücre terapisi vücuda hücre materyallerinin en-jekte edilmesi ile fiziksel rejenerasyonu h›zlan-d›rmaktad›r. ‹yileflmeyi h›zland›rmak, yafllanma-n›n etkilerini geciktirmek için ve artrit, Parkinsonhastal›¤›, ateroskleroz ve kanser gibi çeflitli deje-neratif hastal›klar›n tedavisinde kullan›lmaktad›r.ABD’de onaylanmam›fl olmakla birlikte dünya-n›n pek çok yerinde ve birçok Avrupa ülkesindeuygulanmaktad›r.

Hücre terapisi ‹sviçreli doktor Paul Niehans ta-raf›ndan gelifltirilmifltir. Niehans bez ve organtransplantasyonunda uzman bir isimdir. 1931y›l›nda tiroid ameliyat› s›ras›nda paratiroid bezihasar gören bir bayana uygulad›¤› ameliyat s›ra-

39

s›nda keflfetmifltir. ‹¤difl edilmifl bir danadan pa-ratiroid bezi transplante etmeyi plânl›yordu, an-cak transplantasyonu gerçeklefltirebilecek yeter-li zaman yoktu. ‹nce ince k›y›lm›fl bir k›s›m gud-de dokusunu salin solüsyonu ile kar›flt›rd› vehastaya enjekte etti. Hastan›n nöbetleri durdu vetamamen iyileflti. Bu ilk prosedürün baflar›s›n-dan sonra bu metot devlet baflkan› Eisenhowerda dahil olmak üzere pek çok kifliye uygulan-m›flt›r.

Hücre tedavisi genifl anlam› ile ele al›nd›¤›ndakan transfüzyonlar›, kemik ili¤i nakilleri ve hücremateryallerinin enjeksiyonunu içermektedir. Butedavi fleklinin içeri¤inde organlardan, fetustan,embriyo veya hayvanlardan elde edilen hücremateryallerinin iyileflmeyi h›zland›rmak ve çeflit-li dejeneratif hastal›klar› tedavi etmek amac› ilekullanmak da yer almaktad›r. Canl› hücreleri kul-lanan, dondurulmufl ölü hücreleri kullanan farkl›ekoller vard›r. Spesifik organlardan al›nan hücre-ler ve tüm emriyonun kullan›lmas› gibi uygula-malar da vard›r.

Pratik uygulamalarda hücre terapisi vücudundo¤al iflleyifl sistemi ile birlikte hareket etti¤i içininsan bedenine büyük ölçüde yard›mc› olacakmetotlara zemin olabilir. Bu metotu uygulayanla-ra göre vücutta rejenerasyon süreci biyoloji bili-

40

minin kurallar›na göre ifllemelidir. Buradaki esasproblem bedendeki iflleyiflin yürümesine yard›m-c› olmaya m› yoksa bedeni bir iflleyifle zorlama-ya m› çal›flt›¤›n›zd›r.

AYURVEDA

Son befl bin y›ld›r Hindistan’da uygulanan birmetottur. Ayurvedik t›p, kelime olarak (yaflam bi-limi) anlam›na gelmektedir ve do¤al tedavi me-totlar›n› önemli ölçüde kifliye özel hâle getiripkarfl›laflt›rmal› flekilde uygulamaktad›r. Ayurvedikt›p, beden, zihin ve ruha eflit ölçüde önem verirve kiflinin özünde var olan ferdî harmoniyi tekrarkazand›rmay› hedefler. Bir ayurveda uzman›n›nilgilendi¤i nokta hastas›n›n ne hastal›¤› oldu¤ude¤il hastas›n›n kim oldu¤udur.

Ayurvedik t›p için anahtar özellik beden yap›s›-d›r. Herhangi bir ferdin beden yap›s›n› belirle-mek için ayurveda uzman› önce hasta bedenininmetabolik tipini tespit eder. Daha sonra kiflininçevresi ile harmoni hâline tekrar dönebilmesiiçin ona spesifik olan bir tedavi plân› yap›l›r. Butedavi plân› içinde diyette de¤ifliklikler, egzersiz,yoga, meditasyon, masaj, bitkisel tonikler, bitki-sel buhar banyolar›, ilâçl› lavmanlar, ve ilâçl› in-halasyonlar yer almaktad›r.

41

Ayurveda üç tür beden yap›s› ya da dofla oldu¤utezi üzerine oturtulmufl bir yaklafl›md›r. Üç adetmetabolik beden türü vata, pitta ve kapha olarakadland›r›lmaktad›r. Bunlar bat› tipi s›n›flamadakizay›f, kasl› ve ya¤l› fleklindeki beden s›n›flamala-r›na benzer. Ancak ayuvedik t›p anlay›fl›na görebu tasnifler insan bedenini çok daha derinden et-kileyen özellikleri ifade etmektedir. Bu beden tip-leri kiflinin sistemini oluflturan iç özellikleri ifadeetmekte ve neden bir k›s›m insan›n süt, k›rm›z›biber, yüksek ses ya da nemden fazla etkilenme-di¤i hâlde bir k›sm›n›n bunlara afl›r› reaksiyongösterdi¤ini de aç›klamaktad›r. ‹nsanlar ço¤un-lukla bu dofla karakteristiklerinin farkl› oranlardakar›fl›m›n› temsil eder. Genellikle bunlardan biridi¤erlerinden daha ön plândad›r. Vata tiplerin ge-nel karakteristik özelli¤i de¤iflkenliktir. Büyüklük,flekil, mizaç, ve davran›fl olarak tahminî güç vede¤iflken özellikler sergilemek vata tipinin belir-leyici özelli¤idir. Bunlar genellikle ince yap›l›,damarlar› ve eklemleri belirgin, ciltleri so¤uk vekuru olan kiflilerdir. Hayal güçleri genifl, etkileyi-ci, aktif ve çabuk kavrayan ve aceleci özelliklertafl›rlar. ‹fllere bafllamakta iyi, bitirmekte kötüdür-ler. Yeme, içme ve uykular› dengesizdir. Anksiye-te, uykusuzluk, premenstüral sendrom ve konsti-pasyona e¤ilimlidirler. Vata enerjisi sürekli dalga-lanma hâlindedir. Pitta beden tipinde olanlar az

42

çok kestirilebilen özellikler tafl›rlar. Güç ve daya-n›kl›l›klar› orta düzeydedir. Genellikle istikrarl›bir kilo düzeyleri vard›r. Saç renkleri ço¤unluklak›z›l ya da sar›, tenleri k›rm›z› ve yüzleri çillidir.H›zl› konuflurlar, keskin bir zekâya sahiptirler,mizaçlar›nda zaman zaman patlama tarz› de¤i-flimler gözlenebilir. Uyku ve yemekleri düzenli-dir. Günde üç ö¤ün yerler ve sekiz saat uyurlar.Çok terlerler, ço¤unlukla s›cakt›rlar ve susuzlukhissederler. Ço¤unlukla akne, ülser, hemoroid vemide problemleri vard›r. Kapha tipinin temelözelli¤i rahat olufludur. Bu tipte olanlar ço¤un-lukla sert, a¤›r ve güçlüdür. Sindirimleri yavaflt›rve kilo alma e¤ilimindedirler. Saçlar› genellikleya¤l›d›r, k›zmalar›, yemeleri ve hareketleri yavafl-t›r. Uykular› uzun ve a¤›rd›r. Yüksek kolesterol,obezite, alerji problemleri ve sinüs problemleri-ne yatk›nl›k gözlenir. ‹flleri hep sonraya b›rak›rlarve dik kafal›d›rlar. Her insan›n metabolik tipiözellikle bask›n olan bir dofla taraf›ndan belirlen-se de her üç doflan›n özellikleri vücudun herhücre, doku ya da organ›nda çeflitli oranlarda bu-lunmaktad›r. Bu doflalar›n vücudun spesifik alan-lar›nda lokalize olduklar› düflünülmektedir. Vataharekettir ve fiziksel sistemi aktive eder böylecesolunum ve kan dolafl›m› oluflur. Vata, kal›n ba-¤›rsakta, pelvik kavitede, kemiklerde, deride, ku-laklarda ve uyluklarda bulunur. Pitta metaboliz-

43

mad›r ve beslenmede yiyeceklerin kullan›labilirhâle getirilmesi ile ilgilidir. Bedende bulunanyüzlerce enzimin harekete geçirilmesinden so-rumludur. ‹nce ba¤›rsak, mide, ter bezleri, kan,deri ve gözlerde bulunur. Kapha ise vücudun anayap›s›n› belirleyen kemikler, kaslar ve ya¤larla il-gilidir. Vücudun bütünlü¤ünün muhafazas›ndan,beslenmesinden ve organlar›n korunmas›ndansorumludur. Gö¤üs kafesi, akci¤erler, omurili¤isaran beyin-omurilik s›v›s› kaphan›n bulundu¤uyerlerdendir.

Doflalar denge hâlinde ve ferdin özel yap›s› ileuyum hâlinde oldu¤unda sonuç sa¤l›k ve enerjidolu harmoni içinde bir bedendir. Bu ince dengebozuldu¤unda beden d›fltan gelen stres faktörle-rine hassas hâle gelir. Bunlar virüs ve bakteriler-den kötü beslenme ve afl›r› çal›flmaya kadar de¤i-flebilmektedir.

Ayurveda ile tedavi metotlar› aras›nda temizlemeve detoksifikasyon (shodan), paliyasyon (sha-man), rejuvenasyon(rasayana), mental hijyen veruh sa¤l›¤›(satvajaya) yer almaktad›r. Temizlemeve detoksifikasyonda kusturma, ba¤›rsaklara pür-gatif uygulanmas›, lavmanlar, kan›n temizlenme-si, burun yoluyla ilâç ve aroma uygulamalar›n›içerir. Bunlar›n hepsi birlikte “pancha karma”fleklinde adland›r›l›r. Hepsi bedende birikti¤i dü-

44

flünülen toksinleri uzaklaflt›rmaya yöneliktir. ‹kin-ci basamak, paliyasyon ya da shaman beden do-flalar›n› pasifize etmek ya da dengelemek içinkullan›l›r. ‹yileflmenin beden boyutundan çok ruhboyutuna odaklan›r. Bitkilerle tedavi, oruç, birmelodiye efllik etmek, yoga, solunum egzersizle-ri, meditasyon ve s›n›rl› bir zaman boyunca gü-nefllenme fleklindeki metotlar›n bir kombinasyo-nunu uygular. Temizleme rejiminden sonra rasa-yana ad› verilen tonifikasyon program› bafllar. To-nifikasyon bedenin kal›t›m yolu ile sahip oldu¤uözündeki fonksiyonlar›n iyilefltirilmesi anlam›nagelmektedir. Bu radyonun kanal ayar›na benzertarzda beden fizyolojisinin ayarlanmas› anlam›nagelmektedir. Mental hijyen ve ruhsal iyileflme(satvajaya) daha yüksek bir ruhsal/zihinsel düze-ye ulaflmay› hedefler. Bu fizyolojik stres, duygu-sal gerilim bilinç d›fl› negatif inançlar›n at›lmas›ile sa¤lan›r.

Bu tedavileri uygulamak için ayurvedik t›p di-yet, egzersiz, meditasyon, bitkisel flifa, masaj,günefl ve solunum e¤itimi gibi yöntemleri kul-lanmaktad›r.

AROMATERAP‹

Aromaterapi enfeksiyon ve cilt hastal›klar›ndanimmün yetmezlikler ve strese kadar de¤iflen çe-

45

flitteki hastal›klar›n tedavisinde bitkilerden vea¤açlardan elde edilen esansiyel s›v› ya¤lar› kul-lanmaktad›r. Esansiyel s›v› ya¤lar Avrupa’da ol-dukça yayg›n olarak kullan›lmaktad›r ve flu anFransa’da t›bbî anlamda bir aromaterapi sistemiuygulanmaktad›r. Aromaterapi, bitkisel flifa me-totlar› içinde çeflitli bitkilerin esansiyel s›v› ya¤-lar›n›n tedavi edici özelliklerini kullanan tek me-tottur. Pasifik Aromaterapi Enstitüsü direktörü Dr.Kurt Schnaubelt’e göre “aromaterapi” terimi biryanl›fl anlamaya yol açmakta ve iyileflme süre-cinde aroman›n etkisi daha ön plândaym›fl gibidüflündürmektedir. Oysa Dr. Schnaubelt, s›v›ya¤lar›n tedavi edici etkilerinin, farmakolojiközellikleri ve küçük moleküler yap›lar› nedeniylevücut dokular›na rahatl›kla penetre olabilmele-rinden kaynakland›¤›n› ifade etmektedir.

Aromaterapi solunum sisteminin bakteriyel en-feksiyonlar›nda, Epstein-Barr virüsü (enfeksiyözmononükleoz isimli hastal›¤a yol açt›¤› düflünü-len bir herpes virüs çeflidi) gibi immün yetmezlik(ba¤›fl›kl› sistemimde yetersizlik) durumuna yolaçan hâllerde ve çeflitli cilt hastal›klar›nda çok et-kilidir. Ayn› zamanda sistit (idrar torbas› iltihab›)ve herpes simplex isimli hastal›klarda da faydal›oldu¤u gözlenmifltir. Esansiyel ya¤lar›n s›kl›kladaha çabuk ve daha derin etkisi merkezî sinir sis-temi üzerinde oluflmakta ve aromaterapiyi stresle

46

bafletmede mükemmel bir metot hâline getir-mektedir. Esansiyel s›v› ya¤lar›n kimyasal özellik-leri bu maddelere antibakteriyel, antiviral, antis-pazmodik (spazm› çözücü), diüretik (idrar söktü-rücü), vazodilatör (kan damarlar›n› geniflletici),vazokostriktör (kan damarlar›n› daralt›c›) özellik-ler kazand›rmaktad›r. Yine bu ya¤lar adrenal bez-leri, overler (yumurtal›klar) ve tiroid bezi üzerin-de de etki etmekte, bedeni enerjik ya da pasif hâ-le getirmekte, toksik maddelerin at›lmas›na vesindirim ifllevinin kolaylaflmas›na yol açabilmek-tedirler. Yine sinir sisteminin çeflitli noktalar›naetki ederek immün cevab› (ba¤›fl›kl›k sistemini)düzenler ve mizaç ile duygusal durumu harmo-nize eder. Nazal kavitenin üst k›sm› ile etkilefli-me giren aromatik moleküller limbik sisteme(busistemi beynin duygusal ifllevlerini düzenleyenana pano fleklinde düflünebiliriz) seyahatlerindenönce çeflitli biyolojik süreçlerle modifiye edilensinyaller üretmektedirler. Çeflitli esansiyel s›v›ya¤lar›n kokular›n›n›n inhale edilmesi ile sinüsleraç›labilir, burundaki konjesyon gerileyebilir, gö-¤üste rahatlama ve beynin nörokimyasal yap›s›n-da de¤ifliklik oluflturarak mental ve emosyoneldurumda de¤iflikliklere yol açabilir.

Holistik sa¤l›k anlay›fl› ve yaklafl›m› artt›kça “ye-flil devrim” yanl›lar› ço¤ald›kça aromaterapi dedaha önem kazanmaktad›r. Muhtemelen gelecek

47

zamanlar içinde aromaterapi t›p doktorlar›n›nuygulama alan›na da girecektir. T›bb›n yeterincefaydal› olamad›¤› noktalarda alternatif aray›fllar›niçine girildi¤inde aromaterapi de önemli alterna-tiflerden biri olacakt›r.

B‹YOLOJ‹K D‹fi HEK‹ML‹⁄‹

Biyolojik difl hekimli¤inde, diflle ilgili ifllemlerdetoksik olmayan restorasyon materyalleri kullan›l-mas› ve toksik difl materyallerinin, gizli difl enfek-siyonlar›n›n genel sa¤l›k üzerindeki etkileri üze-rinde durulmaktad›r. Alternatif t›pla u¤raflan he-kimler ve difl hekimleri aras›nda difl sa¤l›¤›n›n ge-nel sa¤l›¤› derinden etkiledi¤ine dair gittikçe yay-g›nlaflan bir kanaat oluflmaktad›r. Avrupal› arafl-t›rmac›lar, kronik dejeneratif hastal›klar›n en azyar›s›n›n diflle ilgili problemlere ve bunlar›n teda-visinde kullan›lan geleneksel ve modern tedavitekniklerinden kaynakland›¤›n› tahmin etmekte-dirler. Gümüfl / c›va içeren ve amalgam ad› veri-len dolgular›n sa¤l›k üzerinde olumsuz etkileriolarak tespit edilip yay›nlanm›fl olanlar buzda¤›-n›n su üstümde kalan k›sm› gibidir. Pek çok has-ta diflteki uygulamalar›n yol açt›¤› yan etkiler ne-deniyle ortaya ç›kan kronik problemlere seneler-ce çözüm aramaktad›r. Difl alt›ndaki veya çevre-sindeki enfeksiyonlar, akupunktur meridyenine

48

veya otonom siniri sistemi hatt›na denk gelenspesifik diflle ilgili problemler, difl kökü kanallar›,diflte kullan›lan restorasyon materyallerinin tok-sik etkileri veya biyoinkompetib›l olmalar›, elekt-rogalvanizm veya iyon göçü, temporomandibü-ler eklem sendromu, çenede stres ve travmayaba¤l› olarak a¤r›ya yol açan durumlar bedendefonksiyon bozukluklar›na yol açabilirler. Ayr›cagömük difller, yirmi yafl diflleri, dolgulu difller,kök kanallar›, kistler, kemikteki kaviteler, enfla-masyona ba¤l› kemikteki yo¤unluk alanlar› orga-nik problemlere yol açabilir.Difl alt›nda tesbitedilememifl enfeksiyonlar da bu türden problem-lere yol açabilir. 1950’lerde Reinhold Voll a¤›z-daki her diflin bir akupunktur meridyeni üzerindeyer ald›¤›n› ve elektroakupunktur tekni¤i ile her-hangi bir diflin enfekte ya da hastal›kl› olmas› du-rumunda o diflle ayn› meridyende bulunan di¤erorganlar›n da etkilendi¤ini ortaya koymufltur. ‹s-panya’dan Ernesto Adler pek çok hastal›¤›n yirmiyafl difli ile ba¤lant›l› olabilece¤ini ortaya koy-mufltur. Bu problemler aras›nda kekeleme, epi-lepsi, eklem a¤r›lar›, depresyon, bafl a¤r›lar› vekalp problemleri de yer almaktad›r. Amerikan DiflHekimli¤i Birli¤i Araflt›rma Direktörü Weston Pri-ce böbrek ve kalp hastal›klar› olanlarda kök ka-nallar› problemli ise ve bu problem ortadan kal-d›r›l›rsa vakalar›n ço¤unda hastal›¤›n ortadan

49

kalkaca¤›n› iddia etmektedir. Ayr›ca amalgamdolgular da, vücuda civa, kalay, bak›r, gümüfl vebazen çinko salg›lanmas›na yol açabilmektedir.

Difl hastal›klar›n›n biyolojik tedavisinde sa¤l›kl›difllerin korunmas› esas al›nmakta, nöral terapi,oral akupunktur, so¤uk lazer terapisi, komplekshomeopati, çene dengesini bozan durumlar›n or-tadan kald›r›lmas› ve beslenme gibi yöntemlerkullan›lmaktad›r.

Biyolojik difl hekimli¤i, gelecekte amalgam gibivücuda zarar veren dolgu maddeleri yerine dahabiyolojik ve vücutla uyumlu maddelerin kullan›l-mas› aray›fl›na girecektir. Di¤er t›p dallar› ile ko-ordinasyon içinde vücudu bütün olarak ele alanbir difl hekimli¤i anlay›fl›n›n önümüzdeki dönem-lerde sa¤l›k aç›s›ndan çok daha büyük önem ar-zedecektir.

VÜCUDUN ÇALIfiTIRILMASI

Bedenin çal›flt›r›lmas› terimi masaj, derin dokumanüplasyonu, hareketlerin fark›nda olma, ener-jinin dengelenmesi gibi uygulamalar›n insan vü-cudunun yap› ve fonksiyonlar olarak iyilefltiril-mesi amac›na yönelik olarak kullan›lmas› anla-m›na gelmektedir. Her flekli ile vücudun çal›flt›-r›lmas› ifllemi, a¤r›n›n azalt›lmas›, hasar görmüfl

50

kaslar›n rahatlat›lmas›, kan ve lenfatik dolafl›m›nh›zland›r›lmas› ve derin relaksasyon oluflturulma-s›na yard›mc› olur.

As›rlard›r dokunman›n terapötik etkisi vücuduniyilefltirilmesi ve günlük hayat›n gerilimleriniazaltmak amac› ile kullan›lmaktad›r. Terapötikmasajdan derin dokularda vücut çal›flt›r›lmas›nakadar de¤iflen yüzlerce çeflit farkl› ekol vard›r.Günlük yaflant›daki beden pozisyonlar›n›n ciddîfiziksel ve emosyonel problemlerle yak›ndanba¤lant›l› oldu¤u düflünülmektedir. FrederickMatthias Alexander nefes al›fl verifller ile kaslararas›nda bir ba¤lant› oldu¤unu ortaya koydu.Gün boyu, boyun, s›rt ve omuz kaslar›n› uygunpozisyonda durmas› ile genel sa¤l›k aras›ndakiba¤lant›dan hareketle günlük pozisyonlar›nkontrolü ve do¤ru nefes alma ile ilgili gelifltirdi¤iteknikler Alexander tekni¤i olarak adland›r›ld›.Moshe Feldenkrais ise her bir ferdin farkl› flekil-de konufltu¤unu, fakl› flekilde hissetti¤ini, farkl›flekilde düflündü¤ünü ifade etmektedir. Bu farkl›-l›klar›n y›llar içinde flekillenmifl bir benlik ima-j›ndan kaynakland›¤›na inanmaktad›r. Davran›flve hareketlerimizi de¤ifltirmek için öncelikle yer-leflmifl benlik imajlar›m›z› de¤ifltirmemiz gerekti-¤ini ifade etmektedir. Bu amaçla gelifltirdi¤i tek-nikler Feldenkrais Metotu olarak adland›r›lm›flt›r.Yine bir biyokimyac› olan Ida P. Rolf vücut po-

51

zisyonlar› ile fizyoloji ve psikoloji aras›ndaki il-giden yola ç›karak terapi metotlar› gelifltirdi. Bafl,boyun, bel, bacaklar ve ayaklar›n uygun pozis-yonda tutulmalar› durumunda beden fonksiyon-lar›n›n gelifltirilebilece¤ini ifade eden bu metot“Rolfing” fleklinde adland›r›lm›flt›r. Yine bu tür-den metotlar aras›nda “Aston-Patterning”, “Hel-lerwork”, “Trager Yaklafl›m›”, “Bonnie PruddenMiyoterapi”, ve “Refleksoloji” yer almaktad›r.Vücudun çal›flt›r›lmas›n›n enerji bazl› sistemleriaras›nda “Acupressure” , oryantal vücut çal›flt›r-ma terapileri, Terapötik Dokunma, Polarite Tera-pisi gibi gene vücut dengesi ve masajla yürütü-len terapiler de vard›r.

‹leriki dönemlerde bu metot fertlerin, kendi be-denlerini daha iyi kontrol edebilmeleri ve dahasa¤l›kl› yaflamay› ö¤renebilmeleri aç›s›ndan bü-yük önem kazanacak gibidir.

fiELASYON TERAP‹S‹

fielasyon terapisi toksinleri ve metabolik art›klar›kandan uzaklaflt›rmak için güvenli ve etkili birmetottur. ‹ntravenöz olarak verilen flelasyon ajan-lar›n›n kan ak›fl›n› h›zland›rd›¤› ve arterlerdekiplaklar› ortadan kald›rd›¤› ispatlanm›flt›r. fielas-yon terapisi aterosklerozu geriletebilir, inme vekalp krizlerini önleyebilir. Bypass cerrahîsi ve an-

52

jiyoplastiye alternatif olarak uygulanmaktad›r.

fielasyon Yunanca bir kelime olan ve t›rmalamak,y›rtmak, ba¤lanmak gibi anlamlara gelen “chele”kelimesinden gelmektedir. Damar yoluyla vea¤›z yoluyla uygulanabilir. Damar t›kan›kl›klar›n-da baflta olmak üzere kanser de dahil olmak üze-re pek çok alanda kullan›lmaktad›r. Bahsi geçende¤iflik yollarla toksinleri ba¤layan ve bedendenatan maddeler verilmektedir.

Damar t›kan›kl›klar› ile ilgili durumlarda EDTAad› verilen madde kullan›lmaktad›r. Ancak bukonuyla ilgili araflt›rma imkân› flu an için çok s›-n›rl›d›r.

K‹ROPRAKT‹K

Bu alanda u¤raflanlar genel sa¤l›k durumunu iyi-lefltirmek ve a¤r›y› yat›flt›rmak amac›yla omurgave eklemlerde ayarlamalarla vücuttaki sinir siste-mini ve do¤al savunma mekanizmas›n› etkileye-bilmektedirler. S›rt ve bel a¤r›lar›, bafl a¤r›lar›,travma ve yaralanmalarda etkinli¤inden dolay›kiropraktik tüm dünyada primer sa¤l›k bak›m› ileilgili alanlar aras›nda ikinci s›ray› almaktad›r. Ki-ropraktikte, sa¤l›k ve hastal›k için bütüncül birbak›fl gelifltirilmesi hedeflenmektedir. Burada fi-ziksel hasar, mental veya çevreden kaynaklanan

53

stres zamanlar›nda bedenin kal›t›m yoluyla ge-çen kendi kendini iyilefltirme kabiliyetine dikkatçekilmektedir.

Kiropraktik omurilik ile kas-iskelet ve sinir siste-mi aras›ndaki ba¤lant›dan hareketle uygulamala-r›n› ortaya koymaktad›r. Miami’den Sir Jay Hol-der, M.D., D.C., Ph.D., “Bedenin kendine yöne-lik muhteflem iyilefltirme gücünün anahtar› sinirsisteminde bulunmaktad›r , çünkü di¤er bütünsistemleri o kontrol ve koordine eder” demifltir.Omurgan›n uygun pozisyonu ideal bir sa¤l›k içinflartt›r, çünkü bu bölge vücudun ana kontrol pa-neli gibidir. Omurgada ayarlamalar eski M›s›r dö-neminden beri pek çok medeniyette önemli biruygulama olarak yer alm›flt›r. 1895’de uzun birdönem felsefe ve anatomide ö¤rencilik yapm›flolan Daniel David Palmer güne uygun bir kirop-raktik teorisi kurdu. Palmer on yedi y›ld›r kulak-lar› duymayan bir kap›c› ile karfl›laflm›fl ve bu du-rumun daha önce omurga yaralanmas›na yolaçan bir travma sonras›nda ortaya ç›kt›¤›n› ö¤-renmiflti. Muayene s›ras›nda omurgan›n ilgili böl-gesinde gözlenen anatomik bozukluk düzeltilin-ce sa¤›rl›k da ortadan kalkm›flt›. David Palmer’insa¤l›k felsefesinin oturdu¤u temel tez “özde varolan ak›l” fleklinde ifade etti¤i bütün canl›larabahfledilmifl do¤ruya yönelme e¤ilimidir. Pal-mer’a göre bütün canl›lar› kuflatan bu ak›l merke-

54

zî sinir sistemi boyunca akarken bütün hayatî-fonksiyonlar› düzenlemektedir. Bu inanc›ndandolay› Palmer kiropraktik uygulayan birinin has-tay› iyilefltirme yönünde gayret sarf etmekten çokbu kuflat›c› akl›n iflini görmesine engel olabilecekfaktörleri merkezî sinir sisteminin önünden kal-d›rmas› gerekti¤ine inanmaktad›r.

Geliflen ilâç ve cerrahî ile tedavi yöntemlerinekarfl›l›k Palmer daha çok do¤al yöntemleri savun-maktad›r. Ona göre kiropraktik : “Hayat bilimidir,organizmalar›n sa¤l›k ve hastal›kta nas›l davran-d›¤›n›n bilgisidir ve sinir sisteminin ana iskeletiniayarlama sanat›d›r.”

Baz› kiropraktik uygulay›c›lar› hareketlerle ve ek-lemi normal hareket aral›¤›ndan ileri hafifçe zor-lamakla tedavi ederken, bir k›sm› kuvvet uygula-madan nazikçe dokunmalar› tercih etmektedirler.Yine baz›lar› Aktivatör ad› verilen ve ucundakilastik bafll›kla omurgay› a¤r›s›z ve nazik bir flekil-de düzelten cihaz› kullanmaktad›rlar. Bu alandauygulamal› kinesiyoloji de kullan›lmakta, kemikyap› ile birlikte kaslar da düzeltilmektedir. Bu uy-gulamalarda genel hedef omurgada var oldu¤udüflünülen subluksasyonlar› (ç›kma ve yerindenoynamalar›) ortadan kald›rmakt›r. Bu tedavi yön-temini uygulayanlardan bir k›sm› di¤er yöntem-lerle kombine bir uygulama sunar, bir k›sm› da

55

yaln›zca omurgadaki subluksasyonlarla ilgilenir.

Bu uygulama pek çok ülkede sa¤l›k sistemi-nin içine dahil edilmifltir ve uygulanma alanlar›gittikçe genifllemektedir.

KOLON TERAP‹S‹

Hayatî besinlerin al›nabilmesi ve vücuttaki art›k-lar›n ve toksinlerin at›labilmesi için sa¤l›kl› birkolon (kal›n ba¤›rsak) flartt›r. Kolon terapisi sa¤-l›kl› bir kolon fonksiyonuna yönelik terapiler uy-gulamaktad›r ve bafl a¤r›s›, s›rt a¤r›s›ndan artrit vehipertansiyona kadar de¤iflen hastal›k grubundafaydal› olabilir. Kolon terapisi ile ilgili kay›tlaraerken dönem t›p metinlerinde de rastlanmaktad›r.Amerika Birleflik Devletleri’nde kolon terapisi1920-1930 y›llar› aras›nda zirveye ulaflm›flt›r. Odönemlerde kolona uygulanan irrigasyon maki-neleri hemen hemen bütün muayenehanelerdebulunmakta idi. Farmakolojik ve cerrahî tedaviyöntemlerindeki ilerlemelerle ilgide bir düflüflmeyli yaflanmakla birlikte do¤al tedavi yöntemle-rine yöneliflle tekrar ilginin artt›¤› bir döneme gi-rilmifltir. Kolon tedavisinde makata uygulanan biraplikatörle kal›n ba¤›rsa¤a filtre edilmifl su ve za-man zaman bununla birlikte terapistin önerileri-

56

ne göre bitki ve oksijen verilebilmektedir. Bu ko-londan at›lamayan fekal materyallerin at›lmas›nave normal kolon floras›n›n tekrar oluflmas›na yar-d›mc› olur.

KRAN‹YOSAKRAL TERAP‹

Kraniyosakral terapi, bafl a¤r›s› ve kulak enfeksi-yonundan inme , omurilik hasar› ve serebral pal-siye kadar de¤iflen bir dizi hastal›¤›n tedavisi içinkranyum (kafa tas›) kemiklerine uygulanan ma-nüplasyonlar› içermektedir. Y›llard›r genel vücutfonksiyonlar›n› iyilefltirmek çeflitli manüplasyonteknikleri uygulanm›flt›r ve günümüzde sa¤l›klailgilenenler aras›nda bu metot baflar›l› bir seçe-nek olarak gittikçe artan bir kabul görmektedir.

Vücutta kalp at›fl h›z› ve solunum say›s› gibi baz›ritimlerin var oldu¤u yayg›n olarak bilinmektedir.Di¤er bir ritim de serebrospinal s›v›n›n ( beyin-omurilik s›v›s›) kraniyosakral sistem içinde dola-fl›m›ndan kaynaklanan hacim art›fl ve azal›fl peri-yotlar› ile ba¤lant›l› ritimdir. Hafif dokunufllarlasistemin bütünündeki bu ritim yakalan›r ve t›ka-n›kl›k noktalar› kald›r›lmaya çal›fl›l›r. Sutural, me-nenjiyal ve refleks fleklinde üç ayr› yaklafl›m var-d›r. Her biri beyin omurilik s›v›s›n›n normal ritim-de ve bas›nçta omurga ve kafa tas› içinde dolafl›-m›na yönelik uygulamalard›r.

57

DETOKS‹F‹KASYON TERAP‹S‹

Her y›l insanlar dünyan›n atmosferinden, sular-dan, yiyeceklerden ve at›klardan kaynaklananbinlerce toksik kimyasal ve polütanla karfl›lafl-maktad›r. Bu polütanlar çeflitli semptomlarla ken-dilerini belli ederler. Bu semptomlar aras›ndaazalm›fl immün sistem fonksiyonu, nörotoksisite,hormonal fonksiyonlarda de¤ifliklikler, psikolojikbozukluklar ve hatta kanser olabilir. Detoksifikas-yon terapisi bu kimyasal toksin ve polütanlardanbedenin kurtulmas›na yard›m eder ve sa¤l›kl› du-ruma dönmeye yard›mc› olur.

Detoksifikasyon, oruç ve diyet, kolon terapisi, vi-tamin C terapisi, flelasyon terapisi, hipertermifleklinde uygulanmaktad›r. Bu uygulamalara yar-d›mc› olarak hidroterapi, deri germe, germe vegevfletme egzersizleri, aerobik egzersizler, masajve manüel lenfatik drenaj, aromaterapi, nefes eg-zersizleri, relaksasyon ve meditasyon yöntemleriuygulanabilir. Ayr›ca özel detoksifikasyon banyo-lar› da vard›r.

D‹YET

Diyetin genel insan sa¤l›¤› üzerindeki önemi bü-tün eski t›p metotlar›nda önemle vurgulanmakta-d›r ve flu an konvansiyonel t›p da ayn› noktaya

58

gelmifltir. Sa¤l›kl› beslenme san›ld›¤› kadar kolaybir fley de¤ildir. Seçilecek yiyece¤in do¤rulu¤ukadar hangi ortamda yetifltirildi¤i ve sofraya ge-lene kadar nelerle karfl›laflt›¤› da önemlidir. Kat-k› maddeleri ve kirletici çevre faktörleri yiyecek-lerin genel sa¤l›k üzerindeki olumsuz etkileriaç›s›ndan önemlidir. Bu metotla tedavide yiye-ceklerin haz›rlan›fl flekli ve hastal›¤a özel ya dasa¤l›kl› kalabilmek amac›yla uygulanmas› gere-ken diyetler üzerinde durulmaktad›r. Bu aradayiyeceklerin haz›rlan›fl ve saklan›fl flekilleri de bualan›n ilgilendi¤i konulardand›r. Bütün t›bbîekollerde sa¤l›kl› bir yaflam ve hastal›klardankurtulmak için diyet merkezî bir konuma oturtul-mufltur.

ENERJ‹ TIBBI

Enerji t›bb› mevcut hastal›¤a sebep olabilecekveya gelecekte ortaya ç›kabilecek hastal›klaraolumsuz bir katk›da bulunabilecek, vücut taraf›n-dan neflredilen çeflitli elektromanyetik frekanslar-daki dengesizlikleri ölçer. Bu amaçla teflhise yö-nelik tarama cihazlar›n› kullan›r. Bu bozulmuflenerji ak›fllar› bozukluk olan bölgedeki etkilen-mifl frekanslar›n aksi yönde spesifik etki gösterenelektromanyetik sinyallerin verilmesi ile normalsa¤l›kl› durumlar›na döndürülebilirler. Bu flekilde

59

vücudun normal enerji dengesi tekrar sa¤lanm›flolur.

Stanford Üniversitesi’nden William Tiller,Ph.D.,bu yüzy›l›n büyük ço¤unlu¤unda bilim ve t›bb›nsa¤l›k kavram›n› bedenin kimyasal ve fizikseldengesi ile ba¤lant›l› olarak ele ald›¤›n›, ancakço¤u zaman kimyasal maddelerle tedavi edilme-ye çal›fl›lan hastal›klar›n vücutta pek çok yan et-kilere yol açt›¤›n› ifade etmektedir. Bu durum pekçok doktoru konvansiyonel ilâç tedavisine daya-l› tedavi yöntemlerinin yan› s›ra enerji t›bb› ala-n›na sevk etti. Konvansiyonel t›pta kullan›lanEKG (elektrokardiyografi), EEG ( elektroensefa-lografi ), EMG (elektromiyografi) ve MRI (manye-tik rezonans görüntüleme ) gibi yöntemler deenerji t›bb›n›n bir parças›d›r. Enerji t›bb›n›n kul-land›¤› cihazlar aras›nda de¤erlendirme için kul-lan›lan elektroakupunktur biyofidbek, tedaviamac›yla kullan›lan aras›nda hastadan elektro-manyetik dalgalar› alan ve düzeltilmifl flekilde il-gili akupunktur noktas›ndan hastaya veren MO-RA, a¤r›y› rahatlatmak için kullan›lan TENS üni-tesi, elektroakuskop, ›fl›k huzmesi jeneratörü(LBG), ses probu, diyapals, simatik cihazlar, inf-ratonik QGM ve elektronik kirlenmenin zararl›etkilerinden korumaya yönelik teslar gözlem ci-haz› yer almaktad›r. Akupunktur ile de kombineflekilde kullan›lan bir metottur.

60

Teflhiste ve tedavide hastaya zarar vermeden etki-lerinin ortaya ç›k›yor olmas› enerji t›bb›n› gelecek-te çok daha önemli bir konuma getirecek gibidir.

ÇEVRESEL TIP

Çevresel t›p diyet ve çevrede bulunan alerjenle-rin hastal›k ve sa¤l›k üzerindeki etkilerini araflt›r-maktad›r. Tozlar, mantarlar, kimyasal maddelerve belirli baz› yiyecekler alerjik reaksiyonlara yolaçabilirler. Bu durum ast›m ve yüksek ateflten,bafl a¤r›s›, depresyona kadar de¤iflen çeflitli has-tal›klar›n seyrini etkileyebilir.

Çevresel t›pta uzmanlaflm›fl doktorlar yaln›zcaast›m, ekzema, rinit gibi alerjik durumlar› çevreile ba¤lant›l› olarak düflünmezler. Bu gruba görebafl a¤r›s›, artrit, yorgunluk, kolit ve lupus gibihastal›klar da alerjenler ve kimyasal duyarl›l›klarsonucu ortaya ç›kabilir veya fliddetlenebilir.

Çevresel faktörlerden kaynaklanan hastal›klar di-yetten elimine etme, deri testi, provokasyon/nöt-ralizasyon, RAST ( Radio Allergo Sorbent Test ),elektroakupunktur biyofidbek adlar› verilen test-lerle ve tiroid fonksiyonlar›n› de¤erlendirilmesiile tespit edilmektedir.

Zaman içinde hastal›klarda çevresel faktörlerinetkili olabilece¤i düflüncesi gittikçe daha fazla

61

önem kazanmaktad›r. Konvansiyonel t›p metotla-r› içinde de çevresel faktörlerin etkileri dahaönemli bir yer tutmakta ve teflhis ve tedavide dik-kate al›nmaktad›r. Bu da çevresel t›bb›n önümüz-deki dönemlerde daha büyük önem kazanaca¤›anlam›na gelmektedir.

ENZ‹M TERAP‹S‹

Sindirim problemlerinde enzim terapisi, sa¤l›k veiyilik hâlinin tekrar kazan›lmas›nda önemli bir ilkad›m olabilir. Bitki enzimleri ve pankreatik en-zimler sindirimi iyilefltirmek ve esansiyel besinle-rin emilimini art›rmak amac›yla komplemantermetotlar olarak kullan›lmaktad›rlar. Tedavi yönte-mi olarak sa¤l›kl› bir diyetin yan› s›ra enzim sup-lemanlar› kullan›lmaktad›r. ABD’de enzim tera-pisinin öncülerinden olan Edward Howell “En-zimler hayat› mümkün k›lan maddelerdir.” de-mektedir.

‹nsan bedeninde sindirim için yaklafl›k a¤›zdanbafllayarak ince ba¤›rsa¤a kadar her safhada gö-rev yapan yirmi iki adet enzim üretilmektedir.Her bir madde grubu için farkl› sindirim enzim-leri devreye girmektedir. Ayr›ca sa¤l›kl› bir hayatve iyi bir sindirim için bitki enzimleri de öneril-mektedir. Forsyth, Missouri’den Howard F. Lo-omis’e göre: “Yediklerimizin sindirim sistemin-

62

den emilebilmesi sa¤l›kl› bir hayat›n temelidir.Sindirim problemleri çözümlendi¤inde, sonuçolarak di¤er problemler de ortadan kalkacakt›r.”Bu sözler t›bb›n dehas› ve babas› meflhur ‹bn-i Si-na taraf›ndan : “fiifa haz›mdad›r.” fleklinde özet-lenmifltir.

Bitki enzimleri midede yiyeceklerin öncedenhazma haz›rlanmas› için etki göstermekte ve bit-kisel enzim tedavisinde bu maksatla kullan›lmak-tad›r. Ayr›ca pankreatik enzim terapisi uygulan-maktad›r. Bu tedavinin temelinde ‹ngiliz embri-yoloji uzman› John Beard’›n pankreastan eldeedilen ekstreyi direk olarak kanserli bölgeye en-jekte etmesi ve bunun tedavi baflar›s› sonucunudo¤urmas› yer almaktad›r. Daha sonra ayn› bafla-r› h›z› devam etmemesine ra¤men pankreatik en-zim tedavisi çeflitli hastal›klarda kullan›lm›flt›r. Buhastal›lar aras›nda romatizmal hastal›klar gibienflamatuar durumlar, yumuflak doku travmas›,viral enfeksiyonlar, artrit, multip›l skleroz, kanserve AIDS de dahil olmak üzere otoimmün hasta-l›klar yer almaktad›r. Dozlar a¤›z yoluyla bofl mi-deye veya enjeksiyon yoluyla verilmektedir vebitkisel enzim terapisi ile kombine edilebilir.

Belirli bir hastal›k için belirli bir enzimden çoktedaviler çok yönlü ve çok enzimle, di¤er bak›mmetotlar› ve diyetle kombinasyon içinde yürütül-

63

mektedir. fiu an Amerika’da iki binden fazla en-zim terapisti çal›flmakta ve Avrupa’da da gittikçeyayg›nlaflmaktad›r. Gelecek vadeden bir yöntemgibi durmaktad›r.

ORUÇ

Oruç hipertansiyon, bafl a¤r›lar›, alerjiler ve artritgibi pek çok hastal›k durumu için maliyeti düflükve etkili bir tedavi metotudur. Bedeni yiyecekle-rin sindirilmesi iflinde rahatlatarak, sistemin tok-sinlerden ar›nd›r›lmas›n› h›zland›r›r.

American Holistic Medical Association (AHMA) ,(Amerikan Bütüncül T›p Birli¤i)’nin kurucular›n-dan Evarts G. Loomis “ fiu an elimizde bulunanen iyi tedavi metotlar›ndan biri oruçtur.” demek-tedir. ‹nsanlar›n ço¤u için oruç iyileflme sürecinih›zland›r›c› bir fonksiyon üstlenmektedir ve ge-nel olarak fiziksel, zihinsel ve ruhsal anlamdasa¤l›k için say›s›z faydalar› oldu¤u düflünülmek-tedir. K›sa süreli oruçlar ( iki, befl gün aras›) evler-de kiflisel sa¤l›k idame programlar› çerçevesindeyürütülebilir. T›bbî dan›flmanl›k ile birlikte yürü-tülecek olan daha uzun süreli oruçlar immün(ba¤›fl›kl›k) sistemin güçlenmesine hizmet edebi-lir, ilâç alerjilerini azaltabilir ve çeflitli sa¤l›kproblemleri için ilâç al›m› ihtiyac›n› azaltabilirya da ortadan kald›rabilir.

64

Yiyeceklerin besleyici komponentlere ayr›lmas›için, karbonhidrat ve proteinlerden glikojen olufl-turulmas› için ve karaci¤erde depolanmas› içinve bunun beden fonksiyonlar› için enerjiye dö-nüfltürülmesinde büyük bir enerji harcanmakta-d›r. Kalori al›m› k›s›tland›¤›nda veya elimine edil-di¤inde beden enerjisini baflka yönlere kayd›r›r.Toksin al›m› durdu¤u için bedendeki toksinlerinat›l›m› kolaylafl›r. Kandaki ya¤ miktar› azalaca¤›için kan›n ak›fl› kolaylafl›r ve doku oksijenasyonuh›zlan›r. Sindirim için harcanan enerji azald›¤›için fazlal›k enerji immün sistem, hücre geliflimive toksinlerin elimine edilmesi süreçlerine kayd›-r›l›r ve bunlar›n etkinli¤i artar. Beden ya¤lar›n›nyak›lmas› ve enerjiye dönüfltürülmesi pestisid veçeflitli ilâçlar gibi at›l›mlar› için enerji ihtiyac›olan moleküllerin kana geçmesine ve vücuttanat›lmas›na yard›mc› olur. Bedenin özünde varolan eski ve gereksiz dokular›n tespit edilip eli-mine edilmesi süreci ve bunlar›n art›klar› olanbesinlerin yeni süreçlerde kullan›lmas› ifllemih›zlan›r. Fizyolojik fonksiyonlar iyileflir. Hastan›ndiyeti ve çevresindekiler konusundaki duyarl›l›¤›artar.

Farkl› ekollerin farkl› k›s›tlamalarla ve farkl› süre-lerde uygulad›klar› oruç türleri vard›r. Hastan›nözel durumuna göre de de¤ifliklikler yap›lmakta-d›r.

65

Ç‹ÇEK ÖZLER‹ ‹LE TEDAV‹

Bu metot kiflinin daha çok duygusal yönüne yö-nelen yaklafl›mlar› ile bedenin iyileflmesini he-defler. Bu flekilde psikolojik ve fizyolojik olarakiyilik hâli amaçlan›r. Negatif duygular ve stresinazalt›lmas› ile çiçek özleri sa¤l›k ve iyileflmeninönündeki engelleri ortadan kald›rmaktad›r.

Çiçekler sabah erken vakitte henüz çi¤li oldukla-r› dönemde b›rak›lmakta, iki üç saat direk günefl›fl›¤›na maruz b›rak›lmakla özler haz›rlanmakta-d›r. Özellikle duygusal durumu rahatlatmak ve iyihissetmeye yard›mc› olmak için kullan›lmaktad›r.

YÖNLEND‹R‹LM‹fi HAYAL

Zihnin pozitif fiziksel cevap üretme gücünü kul-lanarak, yönlendirilmifl hayal metotu ile stresazalt›labilir, kalp h›z› yavafllat›labilir, immün sis-tem stimüle edilebilir (ba¤›fl›kl›k sistemi uyar›la-bilir) ve a¤r› azalt›labilir. Zihin/beden t›bb›n›nh›zla geliflen bir dal› olan yönlendirilmifl hayalçeflitli t›bbî durumlar için kullan›lmaktad›r. Uy-gun flekilde ö¤retildi¤inde kendi kendini tedavimetotu olarak etkin bir yard›m sa¤layabilir. T›ptave iyileflme sürecinde hayal gücünün flu önemliözelliklerinden faydalan›ld›¤› ifade edilmektedir:

-Fizyolojik yap› üzerinde direk etkileri vard›r.

66

-Birlefltirme ve sentez gibi zihinsel süreçlerle biriç görü ve sa¤l›k perspektifi sa¤lar.

-Özünde ve derinlerde duygularla ba¤lant›l›d›rve ço¤unlukla hastal›klar›n kökleri buralardad›r.

Hayaller ve insan fizyolojisi aras›ndaki ba¤lant›-y› herkes limon hayal etti¤inde a¤z›n›n sulanma-s› ile kendi hayat›nda hissedebilir. Biyofidbek,hipnoz ve meditasyon gibi konularda yap›lan ça-l›flmalar ve araflt›rmalar insanlar›n belirgin flekil-de kendilerini kontrol ve beden iç yap›lar›n› dü-zenleme kapasitelerinin oldu¤unu ortaya koy-mufltur. Relaks bir zihin durumunda odaklanm›flhayal bu tekniklerin ço¤unda merkezî faktördür.

Gevflemenin ö¤renilmesi kendine yönelik terapi-nin temelidir ve hayal hemen hemen bütün gev-fleme, stres azaltma tekniklerinin bir parças›d›r.‹nsanlar›n ço¤u için hayal gevflemeyi ö¤renme-nin en kolay yoludur. Aktif oluflu bu metotu di¤ergevfleme metotlar›ndan daha konforlu hâle getir-mektedir.

Ferdin kendine yönelik terapileri gelecek dönem-lerde daha büyük önem kazanacak gibidir. Buanlamda etkin bir tedavi metotu gibi gözükenyönlendirilmifl hayal de gelece¤in sa¤l›k sistemiiçinde daha önemli bir yere gelme istidad› tafl›-maktad›r.

67

B‹TK‹SEL TIP

Bitkisel t›p insanl›¤›n bildi¤i en eski tedavi meto-tudur. Tarih boyunca pek çok farkl› kültür flifaamac›yla bitkileri kullanm›flt›r. fiu an bitkilerinhastal›klarda kullan›m› ile ilgili pek çok dokümanoluflmufltur. Dünya Sa¤l›k Örgütü 119 adet, bitki-lerden üretilmifl farmakolojik ilâç bulundu¤unu,bunlardan yüzde 74’ünün kullan›m›n›n tarih bo-yunca geleneksel kullan›m› ile uyumlu oldu¤unuifade etmektedir. Bu gün yer yüzünde 250.000 ile500.000 aras›nda bitki türü oldu¤u tahmin edil-mektedir. Bunlardan yaln›zca yaklafl›k 5000’i t›b-bî etkileri aç›s›ndan detayl› flekilde araflt›r›lm›flt›r.Bitkiler farmakolojik ilâçlarla benzer mekanizma-lar› kullanarak etki eder. Herboloji konusu özel-likle geleneksel Çin t›bb›, ayurveda ve Bat› t›bb›içinde farkl› flekillerde yer almaktad›r.

Bu alanda yap›lan çal›flmalar›n genel t›p sistemiiçinde daha önemle ele al›nmas›na, gelecek dö-nemlerin genel sa¤l›k anlay›fl› içinde daha etkinve kontrollü kullan›lmas›na çok büyük ihtiyaç ol-du¤u görülmektedir.

HOMEOPAT‹

Homeopati, dünyada yüzlerce milyon insan›n kul-land›¤›, maliyeti düflük ve toksik olmayan bir teda-

68

vi sistemidir. Özellikle konvansiyonel tedavilerecevap vermeyen kronik hastal›klar›n tedavisindeetkilidir. Ayn› zamanda so¤uk alg›nl›¤› ve nezle gi-bi minör durumlarda kendi kendine bak›m için ha-rika bir metottur. Dünya Sa¤l›k Örgütü 2000 y›l›nakadar dünya genelinde homeopatinin genel kon-vansiyonel sa¤l›k sistemi içine entegre edilmesiniplânlamaktad›r. Homeopati 18. yüzy›l sonlar›ndaAlman doktor Samuel Hahnemann taraf›ndan ku-ruldu. Terim olarak Yunanca “benzer” anlam›ndahomoios ve “hastal›k” anlam›nda pathos kelime-lerinin birlefliminden türetilmifltir.Hahnemann’›nçeflitli ilâçlarla edindi¤i tecrübelerden elde etti¤isonuç fludur: Al›nd›¤›nda belirli bir hastal›¤›nsemptomlar›n› oluflturan madde daha küçük doz-larda al›n›rsa ayn› hastal›¤› tedavi edici etki göster-mektedir. Bu durum yüzlerce maddede denenmiflve ayn› tezi destekler mahiyette sonuçlar al›nm›fl-t›r. Daha sonra Hahnemann bu yaklafl›m›n temelprensiplerini flu flekilde ortaya koymufltur:

-Benzer benzeri iyilefltirir. (Çivi çiviyi söker.)(Benzerlik Kural›)

-Bir ilâç ne kadar seyreltilirse etkinli¤i o kadar ar-tar. ( Sonsuz Küçüklükte Doz Kural›)

-Herhangi bir hastal›k kifliye spesifiktir.(BütüncülT›p Modeli)

69

ABD’de homeopati 19. yüzy›l›n sonlar› ile 20.yüzy›l›n bafllar›nda popüler bir uygulama olmufl-tu. Daha sonra konvansiyonel t›p uygulay›c›lar›taraf›ndan d›flland›. Ancak 1849’daki kolera sal-g›n›nda ve 1879’daki sar› humma salg›n›nda ho-meopati uygulayan doktorlar›n baflar› oran› kon-vansiyonel t›pç›lara göre çok daha yüksekti. Buülkede homeopatinin tekrar önem kazand›¤›n› veilginin tekrar artt›¤›n› görüyoruz.

Homeopatide temel fark›n yan etkiyi azaltmak veayn› oranda etkinli¤i art›rmak için ilac›n iyiceseyreltilmesi ve kifliye özel tedavi oldu¤unu söy-leyebiliriz. Homeopati uygulayanlar›n kulland›k-lar› ilâçlar bu yaklafl›mla gelifltirilmifltir. Bu yön-temin genel sa¤l›k sistemi içine adapte edilmesiile sa¤l›k maliyetlerinin çok önemli ölçüde azala-ca¤›na inan›lmaktad›r.

H‹DROTERAP‹

Hidroterapi sa¤l›¤›n tekrar kazan›lmas› amac›ylasu , buz, buhar ile s›cak ve so¤uk uygulamalar›nkullan›lmas›d›r. Tedavi yöntemleri aras›nda bü-tün vücudun suya girmesi, buhar banyolar›, sa-unalar, oturma banyolar›, kolon irrigasyonu veso¤uk ve s›cak kompreslerin ayr› ayr› ya da bir-likte uygulanmas› yer almaktad›r. Hidroterapi,pek çok hastal›¤›n tedavisinde etkin bir program-

70

d›r ve kiflinin evde tek bafl›na kendi kendine ba-k›m program›n›n bir parças› olarak kullanabile-ce¤i bir metottur.

D›fltan uygulanan hidroterapiler s›cak su, so¤uksu, kontrast fleklinde üç gruba ayr›lmaktad›r. S›ca-¤›n gevfletti¤i, so¤u¤un uyard›¤› düflünülmektedir.S›cak su immün sistemi uyaran bir cevap üretir.Beyaz küreler damar d›fl›na ç›karlar ve dokuyageçerek buradaki toksinleri temizlerler ve doku-nun toksinlerden kurtulmas›na ve fazlal›klar›nat›lmas›na yard›mc› olurlar. S›cak su sinirlerdekirefleks etkisi ile bedenin bütününde bir rahatla-maya yol açar. So¤uk su vazokonstriksiyon(kandamarlar›n›n kas›lmas› ve daralmas›), damar ge-çirgenli¤inin azalt›lmas› ile enflamatuar cevab›azalt›r. Kontrast terapilerde s›cak ve so¤uk sulardönüflümlü olarak kullan›lmaktad›r. Bu uygulamaile adrenal ve endokrin bezler uyar›lmakta, kon-jesyon azalmakta enflamasyon gerilemekte ve or-gan fonksiyonlar› aktive olmaktad›r. Hidroterapi,buz uygulamas›,oturma banyolar›, el ve ayakbanyolar›, dufl gibi uygulamalarla evde de yürütü-lebilir tarzda uygulamalar› da içermektedir.

H‹PERTERM‹

Atefl, vücudun hastal›klara karfl› en güçlü savun-ma mekanizmas›d›r. Hipertermi, enflamasyon,

71

enfeksiyon ve di¤er tehditlere karfl› do¤al yollar-dan atefl gelifltiremeyen hastalara sun’î olaraküretilmifl atefl uygulamak fleklinde bir metottur.Viral enfeksiyonlardan kansere kadar de¤iflenhastal›k grubunu tedavi için lokal olarak veyatüm vücuda uygulanabilir. So¤uk alg›nl›¤› venezle gibi durumlarda evde kendi kendine yar-d›m amac›yla uygulanabilecek en etkin metotlar-dan biridir. Hipertermi uygulamas› vücuda girenmikroorganizmalar›n dokulardan daha az s›cak-l›klara dayanabilecekleri gerçe¤inden hareketleortaya konmufltur. Vücut ›s›t›ld›kça ona zarar ve-recek noktaya s›cakl›k ulaflmadan mikroorganiz-malar›n ço¤u ölürler. Bu durumun örnekleri ara-s›nda rhinovirüs benzeri virüsler(bütün solunumyolu enfeksiyonlar›n›n yar›s›na yak›n›ndan so-rumludurlar), HIV (insan immün yetmezlik virü-sü), sifilis ve gonoreye yol açan mikroorganizma-lar yer almaktad›r. Hipertermi dokulara girmiflmikroorganizmalar› ortadan kald›rmayabilir. An-cak, say›lar›n› azaltarak immün sistemin bafl ede-bilece¤i hâle getirmektedir.

Hipertermi uygulama metotlar› aras›nda radyofrekanslar›ndaki elektromanyetik enerji ile vücu-du ›s›tan diyatermi, sesle ›s›tan ultrason, k›z›l öte-si ›fl›nlar›n kullan›ld›¤› raydan ›s›tma ve kan›nvücuttan al›n›p ›s›t›larak tekrar verildi¤i ekstra-korporyal ›s›tma yer almaktad›r. Viral hastal›klar,

72

HIV enfeksiyonu, kanser ve detoksifikasyon teda-visinde özellikle etkili oldu¤u bildirilmektedir.

Ba¤›fl›kl›k sistemlerinin güçlendirilmesi aç›s›ndanönümüzdeki dönemlerde hipertermi uygulamas›genel sa¤l›k sistemi içinde daha önemli noktala-ra gelebilir.

H‹PNOTERAP‹

Hipnoterapi çok çeflitli t›bbî ve psikolojik hastal›-¤›n tedavisinde kullan›lmaktad›r. Hipnotik tek-nikler kiflinin sigaray› b›rakmas›na, alkol ve mad-de ba¤›ml›l›¤›ndan kurtulmas›na ve afl›r› yeme-nin azalt›lmas›na yard›mc› olabilir. Ayn› zaman-da stres, uyku bozukluklar› ve anksiyete, korku,fobiler ve depresyon gibi mental sa¤l›k problem-lerinin çözümünde de etkilidir.

Binlerce y›ld›r eski Yunan, ‹ran ve Hint gibi de¤i-flik kültürlerde telkinin, düflüncenin ve inanc›ngücü iyileflmede önemli rol oynayan faktörlerdenoldu¤u kabul edilmifltir. Hipnoterapi düflünceningücünü ve trans benzeri hâllerin etkisini zihninen derinliklerine inerek olumlu de¤iflikliklere yolaçacak etkiler oluflturmay› hedefler. Bu yollamigren, ülserler, solunum problemleri, gerilim tü-rü bafl a¤r›lar› ve hatta si¤illeri tedavide etkili ol-maktad›r.

73

Psikolojik ve fizyolojik problemler üzerinde hip-noterapinin tedavi edici etkileri gözlenmifltir.Otonom sinir sistemi kiflinin kontrolü d›fl›nda ça-l›fl›yor olarak bilinse de hipnotik durumda bu sis-temin fonksiyonlar› üzeride de de¤ifliklikler olufl-turulabice¤i ifade edilmektedir. Hipnoterapi ileameliyatlarda anestezi etkisi de oluflturulabil-mekte ve hastalar hipnoz olmufl ve bilinçleri aç›kflekilde saatler süren ameliyatlar› a¤r›s›z olabil-mektedirler.

Hipnoz henüz tam anlam› ile anlafl›lm›fl olmad›-¤›ndan flu an tam anlam› ile bilimsel bir metotolarak ele al›nmamaktad›r. Hipnozun nas›l iflledi-¤i ile ilgili deneyler, etkilerinin kantitatif olarakifade edilmesi yolundaki çal›flmalar devam et-mektedir. Bunlarda elde edilen baflar› ile orant›l›olarak hipnoterapi daha önemli bir noktaya gele-bilir.

ÖZSU TERAP‹S‹

Özsu terapisi taze, piflirilmemifl meyve veya seb-ze sular›n› vücudun beslenmesi ve yenilenmesiiçin kullanmaktad›r. Hastal›k ve stres an›nda bes-lenme deste¤i olarak kullan›l›r. Özsu terapisi ay-n› zamanda sa¤l›k idame programlar›n›n bir par-ças› fleklinde de uygulanabilir.

74

As›rlard›r bitki özleri ve ekstreleri iyilefltirici veilâç görevi görme özelikleri nedeniyle kullan›lagelmifllerdir. Zaten kimyasal terimi de Yunancabir kelime olan chemia’dan gelmektedir ve bukelimenin anlam› “bitki özsuyu” dur.

Özsu terapisi bir temizlik ve restorasyon sistemi-ni takip etmektedir. Taze sebze ve meyve özsula-r› vücudun iyileflme sürecine beslenme temellibir katk› amac›yla kullan›lmaktad›r. Özsuyu tera-pisinde besinler çi¤ ve ifllenmemifl, tüketimi vehazm› kolay flekilde oruç ve sa¤l›k idamesi prog-ramlar›n›n bir parças› olarak kullan›l›rlar. Tazemeyve ve sebze özleri vücudun temizlenmesin-de ve hayatî fonksiyonlar›n devam›nda çokönemli rol oynarlar. Konsantre enerji kaynaklar›-d›r ve karbonhidrat, vitamin ve mineraller aç›s›n-dan çok zengindirler. Alerjiden kansere kadarpek çok hastal›¤›n tedavisinde destek olarak kul-lan›l›rlar.

IfiIK TERAP‹S‹

Tarih boyunca ›fl›k ve renklerin iyileflme kaynak-lar› olarak de¤erleri bilinmektedir. Bugün ›fl›k verenklerin terapi etkileri dünya genelinde pek çokbüyük hastanede ve araflt›rma merkezinde araflt›-r›lmaktad›r. Elde edilen sonuçlar tam-spektrum,renkli ve lazer ›fl›klar›n›n kronik a¤r› ve depres-

75

yondan immün bozukluklar ve kansere kadar de-¤iflen hastal›k gruplar›nda etkili olabilece¤ini or-taya koymufltur.

Ifl›k göze ulaflt›¤›nda, milyonlarca ›fl›k ve rengeduyarl› fotoreseptör ad› verilen hücre ›fl›¤› elekt-rik uyar›lar›na dönüfltürmektedir. Bu uyar›lar op-tik sinir ve beyin arac›l›¤› ile nörotransmiter ad›verilen kimyasal uyar›c›lar göndererek hipotala-musu harekete geçirirler. Bu bölge bedenin dahaçok otonom (otomatik) fonksiyonlar›n› düzenle-mektedir. Hipotalamus pek çok vücut fonksiyo-nunu idare eden endokrin sistemin de bir parça-s›d›r. Kan bas›nc›, vücut s›cakl›¤›, solunum, sin-dirim, seksüel fonksiyonlar, mizaç, ba¤›fl›kl›k sis-temi, yafllanma süreci ve sirkadiyen ritim endok-rin sistem arac›l›¤› ile kontrol edilmektedir. Tamspektrum ( bütün dalga boylar›n› içeren ) ›fl›k buyolla çok hassas uyar›lar› tetikler ve bu fonksi-yonlar› düzenleyip sa¤l›¤›n idamesine katk› sa¤-lar. En eski do¤al ›fl›k tedavisi kayna¤› günefltir vegünefl ›fl›¤› bütün dalga boylar›n› içermektedir.

Tam spektrum ›fl›k tedavisi yan›nda SAD (tamspektrum ›fl›kla birlikte parlak beyaz), parlak ›fl›kterapisi, ultraviyole ›fl›k terapisi, UVA-1, hemoir-radyasyon, PUVA ›fl›k terapisi, fotodinamik tera-pi, sintonik optometri, so¤uk lazer terapisi gibi›fl›k terapi yöntemleri uygulanmaktad›r. Ö¤renme

76

bozukluklar›, depresyon, yorgunluk, vitiligo, lu-pus eritematozis, sedef ve kanser gibi çok çeflitlihastal›k spektrumunda uygulanmakta ve tedaviyekatk› sa¤lamaktad›r.

MANYET‹K ALAN TERAP‹S‹

Elektromanyetik enerji ile insan bedeni aras›ndavarl›¤› sabit ve önemli iliflkiler bulunmaktad›r.Manyetik alan terapisi fiziksel ve duygusal hasta-l›klar›n teflhis ve tedavisinde kullan›labilir. Bu ifl-lemin semptomlar› hafifletti¤i ve baz› vakalardayeni bir hastal›k dönemini geciktirdi¤i gözlen-mifltir. Günümüzde m›knat›slar ve elektromanye-tik tedavi cihazlar› a¤r›n›n ortadan kald›r›lmas›,k›r›lm›fl kemiklerin iyileflme sürecini h›zland›r-mak ve stresin etkilerini azaltmak gibi amaçlarlakullan›lmaktad›r.

Dünya çok çeflitli manyetik alanlar›n etkisi alt›n-dad›r. Bu alanlardan bir k›sm› yeryüzünün kendimanyetik yap›s› taraf›ndan üretilmekte di¤erlerigüneflten gelen manyetik f›rt›nalar ve havadakide¤ifliklikler taraf›ndan oluflturulmaktad›r. Ayr›cagünlük hayatta kullan›lan elektrikli aletler, motor-lar, televizyonlar, ofis cihazlar›, bilgisayarlar,mikro dalga f›r›nlar ve evlerdeki elektrik tesisatla-r› gibi pek çok unsur da elektromanyetik alanoluflturmaktad›r. Hatta insan bedenindeki pek

77

çok süreç hücre içindeki kimyasal ifllemler ve si-nir sistemindeki iyon ak›mlar› ile küçük miktardaelektromanyetik alanlar olufltururlar. Son dönem-lerde bu elektromanyetik alanlar›n insan bedeni-ni olumsuz ya da olumlu yönde etkileyebilece¤igözlendi ve manyetik alan terapisi geliflti.

M›knat›slar›n ve elektrik cihazlar›n›n üretti¤i kont-rollü manyetik alanlar›n pek çok t›bbî uygulamas›bulunmaktad›r. Bunlardan en önemlilerinden biriMR fleklinde bilinen Manyetik Rözenans Görüntü-leme’dir. Bu yöntem daha güvenilir olmas› nede-niyle yavafl yavafl röntgenin yerini almaktad›r. Yinebeynin elektrik aktivitesini tespit amac›yla manye-toensefalografi elektroensefalografiye tercih edilenbir yöntem hâline gelmektedir. Tedavi amac›ylada kullan›lan manyetik alan üreten cihazlar, uyu-may› kolaylaflt›ran ve stresi azaltan manyetik alanyataklar› ve battaniyeleri de mevcuttur.

Stres; bakteriyel, fungal ve viral enfeksiyonlar,a¤r›n›n rahatlat›lmas› ve santral sinir sistemi has-tal›klar›nda manyetik alan tedavisinden faydala-n›lmaktad›r.

MED‹TASYON

Meditasyon , kiflinin fiziksel, duygusal ve mentaldurumlar›n› dengeleyebilmesi için uygulayabile-

78

ce¤i güvenli ve basit bir yöntemdir. Kolayl›kla ö¤-renilebilir ve stres ve a¤r›yla bafl etmeye yard›mc›olarak uygulanabilir. Hipertansiyon ve kalp hasta-l›klar› da dahil olmak üzere genel tedavinin birparças› olarak kullan›labilir. Meditasyon binlercey›ld›r uygulanan bir yöntem olmakla birlikte sonotuz y›ld›r sa¤l›k üzerindeki klinik etkileri konu-sunda bilimsel çal›flmalar yap›lmaktad›r.

Kanada’da stres konusunda önde gelen araflt›r-mac›lardan Hans Selye iki tür stres oldu¤unu ifa-de etmektedir: negatif stres ve pozitif stres. ‹kisiaras›ndaki temel fark ferdin stresi kontrol edebil-mesi ya da edememesidir. Meditasyon dikkatinbelirli bir noktaya, tayin edilen süre boyuncaodaklanmas› fleklinde tarif edilmektedir. Zihin sa-kinse ve belirli bir noktaya odaklanm›flsa geçmifldönemin hat›ralar› ve gelecek endiflelerindenuzaklaflmaktad›r.

Çok say›da meditasyon yaklafl›m› bulunmaklabirlikte tekniklerin büyük ço¤unlu¤u iki anagrupta toplanmaktad›r: konsantratif meditasyonve fark›ndal›k meditasyonu. Konsantratif medi-tasyon dikkati solunum, bir imaj veya bir ses(mantra) üzerinde odaklar ve bu sayede zihninsakinleflmesi ve berrakl›k hâlinin belirginleflmesihedeflenir. Bu meditasyon flekli kameran›n belir-li bir noktaya odaklanmas›na benzetilebilir. Far-

79

k›ndal›k meditasyonu dikkatin,zihinden sürekliflekilde geçen duygular, düflünceler, sesler, koku-lar gibi fleylere bunlarla uzun uzun ilgilenip dü-flünmeksizin aç›lmas›d›r. Meditasyon yapan kifligözlerini kapat›r ve zihninden geçenleri reaksi-yon göstermeksizin ve düflünceler,hat›ralar, endi-fleler ve imajlarla içlerine girmeden ve etkilen-meden izler. Bu meditasyon uygulayan kiflinindaha sakin, berrak ve reaksiyoner olmayan bir zi-hin durumuna ulaflmas›na yard›mc› olur. En yay-g›n olarak uygulanan meditasyon flekli “transan-dantal meditasyon”dur.

Z‹H‹N/BEDEN TIBBI

Zihin/beden t›bb› yak›nda t›pta devrim mahiye-tinde de¤iflimlere yol açabilir. Zihin ve bedeninderin iliflkisinin ve etkilefliminin, bedenin özün-deki iyileflme kabiliyetinin ve kendine cevab›niyileflme sürecindeki rolü fark edildikten sonra,zihin/beden t›bb› biyofidbek, hayal, hipnoterapi,meditasyon ve yogay› da içeren genifl bir aral›k-taki tedavi flekillerini uygulamaktad›r.

Son otuz y›l içinde bilim adamlar› zihin ve bedenaras›ndaki kompleks iliflkiler a¤›n› araflt›rmakta-d›rlar. Duygu durumu, davran›fl ve inançlar so-nuçta her kronik hastal›¤› etkileyebilir. Kiflininkendi sa¤l›¤› ile ilgili inançlar› sa¤l›k durumunu

80

yak›ndan etkilemektedir. 1970’lerde immün sis-tem konusundaki çal›flmalarda büyük geliflmelerzihin ve beden ba¤lant›s›nda farkl› ufuklar aç›l-mas›na neden oldu. Araflt›rmac›lar peptitler venöropeptitler gibi (aminoasitlerden oluflan mesajiletici moleküller) maddelerin duygu durumu,a¤r› ve mutluluk duygusu üzerinde de¤iflikliklereyol açt›¤›n› tespit ettiler. Bu maddeler aras›nda ilktespit edilen endorfinlerdi. Bu endojen morfin(beden içinde üretilen morfin), yani beynin ken-di üretti¤i morfin kavram›n›n k›salt›lm›fl›yd›. En-dorfinler sal›nd›¤›nda opiatlara benzer flekildemutluluk hâli oluflturmaktayd›lar. Bunun sonu-cunda nöropeptitlerin duygular› oluflturan mad-deler oldu¤u tezi geliflti. Bunun ard›ndan zihin vebeden aras›nda düflünülenin çok ötesinde s›k› birba¤ oldu¤u düflüncesi belirginleflti. Yeni zihin/be-den t›bb› yaklafl›mlar› psikonöroimmünolojininde ötesine geçmifl ve enerjiyi evrenin alt yap›s›n›oluflturan bir bak›fl aç›s› ile yeni bir “bilinç bili-mi” çerçevesinde psikoloji ve fizik de içine gire-cek flekilde daha genifl bir bak›fl aç›s› kazanm›fl-t›r. Eski do¤u felsefesini flekillendiren gelenekleriçinde fiziksel ve psikolojik sa¤l›¤›n sa¤lanmas›ve devam›nda bilincin önemli bir rolü oldu¤uhep kabul edilmekteydi.

Bu yaklafl›m›n uygulad›¤› yöntemlerin temeli be-denin kendi içindeki iyilefltirici mekanizmalar›-

81

n›n harekete geçirilmesidir. Bunun da genel uy-gulan›fl flekli zihnen ve fiziksel olarak rahatlamave stresle bafl etme yöntemlerinin ö¤retilmesi ile-dir. Bu amaçla meditasyon, biyofidbek, hipnote-rapi, yönlendirilmifl hayal, masaj, bedenin çal›fl-t›r›lmas›, egzersiz, yoga, nefes kontrolü, qigong,NLP ve ilerleyen gevfleme teknikleri kullan›l-maktad›r.

Zihin/beden t›bb› sa¤l›k ve varl›k ile ilgili bütün-cül yaklafl›mlar› ile, insanlara kendi içlerinde varolan iyileflme gücünü nas›l kullanacaklar›n› ö¤re-terek, daha kaliteli ve daha sa¤l›kl› yaflamalar›için gelecekte hayatlar›n›n önemli bir parças›olacak gibidir.

NATUROPAT‹K TIP

Naturopatik t›p vücudun kal›t›m yoluyla geleniyilefltirme yetene¤ini kullanarak hastal›klar› te-davi etmeye çal›fl›r. Naturopatik t›p uzmanlar›hastan›n kiflisel ihtiyaçlar›n› dikkate alan bir ze-minde çeflitli alternatif t›p metotlar›n› kullanarakyard›mc› olmaya çal›fl›rlar. Tedavi rejimi belirle-nirken diyet, hayat tarz›, ifl ve öz geçmifl dikkateal›n›r.

Naturopati ya da naturopatik t›p terimi kullan›l-mam›fl olsa da bu uygulaman›n felsefî alt yap›s›-

82

n› besleyen kökler binlerce y›l öncesine uzan-maktad›r. ‹yileflme ve hikmet ba¤lant›s›n›n belir-gin flekilde ele al›nd›¤› Hint (Ayurveda), Çin (Ge-leneksel Çin T›bb›), Nativ Amerikan, Yunan (Hi-pokratik) kültürlerinin hepsinden etkilenmifltir.Naturopatik t›p zaman içinde test edilmifl alt› te-mel prensip üzerine tedavi mant›¤›n› oturtmuflbir sistemdir:

-Tabiatta bir iyilefltirici güç vard›r.

-Öncelikle sonucu de¤il sebebi tedavi et.

-Her fleyden önce zarar verme.

-Kifliyi bir bütün olarak ele al ve öyle tedavi et.

-Doktor ayn› zamanda bir ö¤retmendir.

-En iyi tedavi korunmad›r.

Naturopatik t›p sisteminde hastal›k, bedenin ken-dini iyilefltirdi¤i f›trî etkenlerin görünür hâle gel-mesi olarak alg›lanmaktad›r. Meselâ, atefl ve enf-lamasyon vücudun sa¤l›kl› bir flekilde fonksiyongörmesini engelleyen dengesizlikle bedenin ilgi-lenme flekli olarak de¤erlendirilmektedir. Bu den-gesizlik ortadan kald›r›lmad›¤› sürece bedeninenflamatuar cevab› ya daha düflük yo¤unlukta yada belirli aral›klarla devam edecektir. Bu hâl ge-nellikle bir akut epizotla fliddetlenir ve bu natu-ropatik t›pta “iyilefltirici kriz” ya da reaksiyonolarak adland›r›lmaktad›r. Bunu takiben durum

83

iyiye do¤ru gider. Bu noktada naturopatik t›p uz-man› hastaya bu iyileflme sürecini h›zland›rmakiçin durumuna en uygun diyet gibi uygulamalar›tavsiye eder. Ancak olabildi¤ince f›trî iyileflmesürecine müdahale etmemeye çal›fl›r. Naturopa-tik t›bb›n en etkin oldu¤u alan kronik ve dejene-ratif hastal›klard›r.

NÖRAL TERAP‹

Nöral terapi bedenin elektrik a¤›ndaki k›sa dev-releri ortadan kald›rmak için anestetik madde en-jekte edilmesidir. Bu ifllem bedenin enerji ak›fl›n›serbestlefltirmekte ve hücre fonksiyonunu nor-mallefltirmektedir. Bu, nöral terapiyi çeflitli hasta-l›klarda özellikle de kronik a¤r›da etkili bir konu-ma getirmektedir.

Nöral terapinin iflleme mekanizmas›n›n temel-lerini anlamak için öncelikle biyolojik enerjinintemellerini bilmek gerekmektedir. Canl› olanher fleyde elektrik yükü bulunmaktad›r. Hercanl› hücrenin kendi spesifik frekans aral›¤› bu-lunmaktad›r. Bedende enerji ak›fl› oldukça hüc-re normal frekans aral›¤›ndad›r ve doku sa¤l›k-l›d›r.

Kronik hastal›klar›n ço¤u, otonom sinirlerde vehücrelerde elektrik iletiminin de¤ifliminden dola-

84

y› ortaya ç›kmaktad›r. Bu de¤ifliklikler biyolojikenerji ak›fl›n› engellemektedir. Enerji ak›fl› bozul-du¤unda hastal›k bafllar ve nöral t›pta bedenin“zemin sistemi”nde kar›flma alan› olarak bilin-mektedir. Zemin sistemi hücre zarlar›, arterler,venler, lenf damarlar› ve sisnir uçlar› aras›nda bu-lunmaktad›r ve ba¤ dokusundan – fibroblastlar(kemik, kollojen doku ve di¤er ba¤ dokusu hüc-relerinin prekürsörü yani öncüsü olan hücreler),kollojen (ba¤ dokusu proteini), elastin (dokuyuelastiklefltiren ekstraselüler (hücre d›fl›) protein)ve glikoproteinler (flekerle birleflmifl proteinler) -oluflmaktad›r. Normal elektrik ak›m› oldu¤undabu sistemler aras›nda ahenkli bir uyum vard›r.Ak›fl bozuldu¤unda ve kar›fl›m alan› olufltu¤undafonksiyonlarda aksamalar ve kronik hastal›klarortaya ç›kmaktad›r.

Nöral terapi her ikisi de doktor olan iki Almankardefl taraf›ndan gelifltirilmifltir. 1925’te Ferdi-nand ve Walter Huneke ilk olarak enjekte edilenbir lokal aneztezik maddenin bedenin di¤er böl-gelerini etkiledi¤ini ortaya koydular. Y›llar sonraFerdinand a¤r› nedeniyle bir bayan›n baca¤›nayap›lan enjeksiyonun y›llard›r var olan s›rt a¤r›s›-n› an›nda kesti¤ini hayretle gözlemledi. Bu kar›-fl›m ya da etkileflim alanlar› düflüncesinin gelifl-mesine yol açt›.

85

Almanya ve Güney Amerika’da nöral terapi kro-nik a¤r›lar›n tedavisinde en çok kullan›lan yön-temdir. Bugün nöral terapinin temeli olan “ze-min sistemi teorisi” Avrupa’da yayg›n olarak ka-bul görmüfltür. Bu teori asl›nda sa¤l›¤›n hücrele-rin içinde yer ald›¤› ba¤ dokusu sistemi taraf›n-dan kontrol edildi¤ini ve hastal›klar›n bu doku-daki bozukluklardan kaynakland›¤›n› ileri sür-mektedir.

ABD’de Dietrich Klinghardt, M.D., Ph.D., NewMexico, Santa Fe’de yaklafl›k iki yüz kadar pratis-yeni Amerikan Nöral Terapi Akademisi’nde e¤it-mifltir. Nöral terapide iki farkl› teknik uygulan-maktad›r. Direk ya da lokal teknikte anestezikmadde probleme yol açan kar›fl›m alan›na spesi-fik olarak uygulanmaktad›r. Enjeksiyonlar skardokusuna infiltrasyon yoluyla uygulanabilir, sinirba¤lant›lar›na uygulanabilir ya da omurili¤i saranalana uygulanabilir. ‹ndirek teknikte nöral tera-pist kar›fl›m alan›n› net olarak belirleyememekte-dir. Kar›fl›m alan› ilgili zeminlere orgjinal a¤r›bloku sa¤lanana kadar tarama fleklinde enjeksi-yon uygulanarak yap›l›r.

NÖRO-L‹NGU‹ST‹K PROGRAM‹NG (NLP)

NLP kiflilere düflüncenin ve davran›fllar› bilinçd›fl› iflleyifl flekillerini belirleyip tekrar programla-

86

ma yoluyla psikolojik cevaplar› de¤ifltirmek veiyileflme sürecini h›zland›rmak için yard›mc› ol-maya çal›flmaktad›r. NLP teknikleri, AIDS, kan-ser, alerji, artrit, Parkison hastal›¤› ve migren tü-rü bafl a¤r›lar› da dahil olmak üzere çeflitli du-rumlardan etkilenen hastalarda olumlu sonuçlarvermifltir.

Nöro-Linguistik Programing insanlar›n nas›l ö¤re-necekleri, iletiflim kuracaklar›, de¤iflecekleri, ge-liflecekleri ve iyileflecekleri üzerinde odaklan-maktad›r. “Nöro” kelimesi beynin çal›flma fleklinive nas›l insan düflüncesinin uyumlu ve belirlene-bilir bir iflleyifl flekli ortaya koyabilece¤ini ifadeetmektedir. “Linguistik” kelimesi beynin düflüncepaternlerinin sözlü ve sözsüz ifade ediliflini ifadeetmektedir. “Programing” kelimesi bu paternlerinas›l alg›lad›¤› ve nas›l anlad›¤› ve bunlar›n kifli-ye daha iyi ve daha sa¤l›kl› olma yönünde dahaiyi tercihler yapabilmek için nas›l de¤ifltirilebile-ce¤ini ifade etmektedir.

Fiziksel hastal›klar›ndan kurtulamayan hastalars›kl›kla iyileflme konusunda negatif inançlar ge-lifltirirler. Kendilerini yard›ms›z, çaresiz, ümitsizve de¤ersiz olarak alg›larlar. Bunu da “Ben iflâholmam”, “Hiç ümit yok”, “Benim için u¤raflma-ya de¤mez” gibi cümlelerle ifade ederler. NLPuygulay›c›s›n›n hedefi, hastan›n iyileflme konu-

87

sundaki bu inançlar›n› de¤ifltirip tekrar prog-ramlayarak onun rahats›zl›k durumundan sa¤-l›k ve iyilik durumuna geçifline yard›mc› ol-makt›r.

1970’lerin bafllar›nda Santa Cruz’da KaliforniyaÜniversitesi’nde bir linguistik profesörü olanJohn Grinder ve ayn› yerde psikoloji ve matema-tik ö¤rencisi olan Richard Bandler çeflitli baflar›l›kifliler üzerinde çal›flarak mükemmelli¤in tan›m›-n› yapmak üzere iflbirli¤i içine girdiler. Gestalt te-rapinin babas› Fritz Perls, ola¤an d›fl› bir aile psi-koterapisti Virginia Satir, yenilikçi bir hipnotera-pist Milton Ericson ve meflhur ‹ngiliz antropologve iletiflim teoriler konusunda yazan Gregory Ba-teson gibi flah›slar›n düflünce süreçleri, dil vedavran›fl paternleri üzerinde çal›flt›lar. Sonuç ola-rak, bu flah›slar›n mükemmeli¤e ulaflmalar›na yolaçan davran›flsal ve psikolojik faktörlerin bilinçd›fl› ve sezgisel oldu¤unu ve bu kiflilerin kendimükemmel özelliklerini tarif edemediklerini bul-dular.

NLP kiflinin bilinç alt›ndaki iyilefltirici mekaniz-malar› ve iyileflme gücünü devreye sokarak, bi-linç d›fl›n›n beden üzerindeki etkilerini kullan-mak yoluyla pek çok kronik hastal›kta olumlu so-nuç vermektedir.

88

NUTR‹SYONEL SUPLEMENTASYON

(BESLENME DESTE⁄‹)

Son zamanlarda yap›lan araflt›rmalar tek bafl›nadiyetin genel anlamda sa¤l›¤›n idamesi için ye-terli olmayabilece¤ini ortaya koymufltur. Pek çokuzman çeflitli hastal›klarda beslenme deste¤ininhayatî önem tafl›d›¤› konusunda birleflmektedir.Vitamin ve mineral deste¤i fiziksel ve psikolojiksa¤l›¤› optimum düzeyde tutmak için ve kronikhastal›klardan uzun süreli korunmak için yard›m-c› olabilir.

Yüzy›llard›r vitaminlerin insan sa¤l›¤› üzerindekihayatî etkileri bilinmektedir. Ancak son zamanla-ra kadar ihtiyaç duyulan vitamin ve minerallerinbeslenme yoluyla al›nabilece¤i ve vitaminlereancak ciddî beslenme yetersizli¤i olmas› hâlindeihtiyaç duyulaca¤› düflünülürdü. Bugün insanla-r›n hafif ve orta düzeyde beslenme yetersizli¤i ol-du¤u ve sa¤l›¤›n sa¤lanmas› ve idamesi için ço-¤unlukla beslenme deste¤ine ihtiyaç oldu¤u ka-bul edilmektedir. Bu alanda çal›flan uzmanlarözellikle sa¤l›¤›n kazan›lmas› için gerekli olanbeslenme deste¤i üzerinde yo¤unlaflm›fllard›r.

ORTOMOLEKÜLER TIP

Optimum beslenme içeri¤ini ve vücutta dengeyi

89

sa¤lamak için vitaminler, mineraller ve aminoasitler kullan›lmaktad›r. Ortomoleküler t›p buyolla depresyon, hipertansiyon, flizofreni, kanserve di¤er mental ve patolojik problemler de dahilolmak üzere çeflitli hastal›klar›n tedavisini hedef-lemektedir.

1968’de Nobel ödüllü Linus Pauling, Ph.D., ilkkez “ortomoleküler” terimini kullanm›flt›r. Bu te-rim vücutta normal olarak bulunan tabiî madde-lerin tedavide kullan›lmas› fleklindeki t›bbî yakla-fl›m› ifade etmek üzere ortaya konmufltur; “orto”do¤ru ya da normal anlam›n› ifade etmektedir.Ortomoleküler t›pla ilgilenenler pek çok vakadapsikolojik ya da fizyolojik sistemlerle ilgili bo-zukluklar›n vitaminler, mineraller ve amino asit-lerin ve vücuttaki di¤er benzer maddelerin tekrardengeye getirilmesi yani normallefltirilmesi iledüzelebilece¤ini fark etmifllerdir. Bu ekol bedeni-miz su, ya¤, protein, karbonhidratlar ve benzerimaddelerden olufltu¤una göre vücutta herhangibir problem oldu¤unda alt düzeyde bu maddele-rin dengesi bozulmufl olacakt›r. Do¤al olarak, budenge tekrar sa¤land›¤›nda vücutta eski normal-li¤ine kavuflmufl olacakt›r.

Ortomoleküler t›bb›n esas› daha sa¤l›kl› bir diyetoluflturmakt›r. Yiyeceklerden katk› maddeleri verafine fleker ç›kar›lmaktad›r. Özellikle besleyicibütünlü¤ü bozulmam›fl yiyecekler , yüksek lif

90

içeri¤i, düflük ya¤ içeri¤i olmas› konusunda gay-ret gösterilmektedir. Ço¤unlukla tedavinin ilkgünlerinde yüksek dozda vitamin yüklemesi ya-p›lmaktad›r. Bu yüzden ortomoleküler t›p mega-vitamin terapisi olarak da adland›r›lmaktad›r. fii-zofreniden ast›ma kadar pek çok hastal›k türündeuygulanmaktad›r.

OSTEOPAT‹

Osteopati fiziksel t›bb›n kas-iskelet sisteminin ya-p›sal dengesini tekrar sa¤lamaya çal›flan bir flek-lidir. Eklem manüplasyonu, fizik tedavi ve postüre¤itiminin kombinasyonu ile osteopati omurgave eklem hastal›klar›n›n, artrit, sindirim bozuk-luklar›, menstüral problemler ve kronik a¤r›lar›ntedavisinde etkilidir.

Osteopati, hastan›n belirli bir bölgesine odak-lanmak yerine onu bir bütün olarak ele almakta-d›r. Osteopati a¤r› ve kronik hastal›klar›n tedavi-sinde çok etkili bir yöntem olsa da ciddî sa¤l›kproblemlerinin derinlerdeki sebeplerini de arafl-t›rmaktad›r. Bunlardan biri de koroner kalp has-tal›klar›d›r. Osteopati bu durumun bir flekildekas-iskelet sistemi ile ba¤lant›l› oldu¤unu dü-flünmekte ve uygun manüplasyonlarla iyileflmeyolunda etkin sonuçlar al›nabilece¤ine inan-maktad›r.

91

Bu yaklafl›ma göre bedendeki her hangi bir me-kanik k›s›tl›l›k, bütün sistemleri ve organlar› etki-leyebilir. Omurgada herhangi bir alandaki k›s›tl›-l›k o alanla ilgili organ ve sistemleri direk olaraketkileyebilir. Meselâ sa¤ omuz bölgesindeki a¤r›safra kesesindeki bir problemle ba¤lant›l› olabilir.Osteopatide, var olan bütün problemlerin meka-nik nedenleri araflt›r›lmaktad›r. Bu anlamda has-tan›n günlük yaflant›da durufl ve yürüyüflü, hare-ketleri, bedenin simetrisini ve deri ve yumuflakdokular› gözden geçirilmektedir. Tedavi metotla-r› aras›nda hafifçe manüplasyon, artikülasyon,fonksiyonel ve pozisyonel serbestlefltirme metot-lar›, kas enerji teknikleri, di¤er yumuflak dokula-ra uygulanan teknikler ve kraniyal manüplasyonyer almaktad›r.

Osteopati gelecekte konvansiyonel ve alternatift›p metotlar› aras›nda köprü rolü oynayabileceközellikler arz etmektedir. Hastan›n yap›sal vefonksiyonel bütünlü¤üne önem veren ve tüm ih-tiyaçlar›n› dikkate alan tam anlam›yla bütüncülbir sistemdir.

OKS‹JEN TERAP‹S‹

Oksijen terapileri hastal›¤› yenebilmek, iyileflme-yi h›zland›rabilmek ve genel olarak fonksiyonlar›iyilefltirebilmek için vücut kimyas›n› de¤ifltirmeyi

92

hedeflemektedir. Bu terapiler, enfeksiyonlar(viral,fungal, parazitik, bakteriyel), dolafl›m problemle-ri, kronik yorgunluk sendromu, artrit, alerjiler,kanser ve multip›l skleroz da dahil olmak üzereçok çeflitli hastal›klar›n tedavisinde etkin bir me-tot oldu¤u düflünülmektedir.

Oksijen terapisi iyileflmeyi h›zland›rmak ve pato-jenleri(hastal›k oluflturan mikro organizmalar vetoksinler) yok etmek amac›yla çeflitli flekillerdeoksijeni kullanan genifl bir yelpazedeki tedaviuygulamalar›n›n ad›d›r.

‹nsan vücudundaki bütün hücreler, dokular veorganlar fonksiyon görebilmek için oksijene ihti-yaç duymaktad›r. Oksijenasyon, bazen yüksekbas›nç uygulanarak(hiperbarik), vücutta toplamkullan›labilen oksijen miktar›n› art›rmakla ve gazfleklinin kullan›m› ile vücudu oksijene doyur-maktad›r. Yetersiz oksijenasyon patojenlerin geli-flimini h›zland›rabilirken, afl›r› oksijenasyon danormal dokularda hasar oluflturabilir. Oksijen s›-k› flekilde kontrol edilen flartlarda kullan›ld›¤›ndatedavi aç›s›ndan pek çok olumlu etkileri görüle-bilir. Hiperbarik oksijen terapisi, hidrojen perok-sit terapisi, ozon terapisi gibi farkl› tedavi flekille-ri vard›r. Özellikle yara, yan›k, gangren, karbonmonoksit zehirlenmesi, dekübitüs ülserleri(uzunsüre yatmaktan kaynaklanan ülserler), staz ve

93

radyasyon nekrozu gibi durumlarda hiperbarikoksijen terapisi etkilidir. AIDS’de ozon terapisikullan›lmaktad›r.

Q‹GONG

Qigong bedendeki vital enerji ak›fl›n› art›rmak,kan dolafl›m›n› iyilefltirmek, immün fonksiyonlar›iyilefltirmek (ba¤›fl›kl›k sistemini gelifltirmek) içinhareket, meditasyon ve solunum düzenlemesinikombine ederek uygulanmaktad›r. Hem çok a¤›rhastalar hem de sa¤l›kl› kifliler taraf›ndan uygula-nabilece¤i için qigong bütün dünyada en yayg›nolarak uygulanabilen kendi kendine bak›m siste-midir. Çin’de her gün yaklafl›k 200 milyon kiflininqigong uygulad›¤› tahmin edilmektedir.

Qigong (chi-kung fleklinde de adland›r›lmaktad›r)eski bir Çin egzersizidir; vital enerji ya da hayatenerjisi olan qi bu egzersizle daha iyi bir dengenoktas›na getirilmektedir. Bu enerji akupunkturmeridyenleri (enerji hatlar› boyunca) akmaktad›r.Akupunktur ve geleneksel Çin t›bb› gibi qigonguygulamas› hastaya iyi kalmay› ö¤retmek konu-suna vurgu yapmaktad›r. Çin’de çeflitli qigongmetotlar› sa¤l›k idamesi ve kiflisel geliflimde ken-di kendine bak›mda millî uygulamalar›n çekirde-¤ini oluflturmaktad›r. Qigong iç gücü gelifltirir,zihni sakinlefltirir ve bedenin kendini regüle etti-

94

¤i sistemleri optimum fonksiyon hâlinde tutarakvücudun do¤al sa¤l›k durumunu yeniden olufltu-rur.

Çin ve ABD’de son zamanlarda yap›lan çal›flma-lar qigongun stresi azaltt›¤›n›, kan dolafl›m›n› ar-t›rd›¤›n› ve hastal›klara karfl› direnç sa¤lad›¤›n›ortaya koymufltur. Bu gün Çin’de pek çok hasta-ne qigongu sa¤l›k bak›m› uygulamalar›n›n birparças› hâline getirmifltir.

Qigong uygulamalar› nefes kontrolü ile yap›lanbasit egzersiz hareketlerinden; beyin dalga fre-kans›, kalp h›z› ve di¤er organ fonksiyonlar›n›negzersizi yapan kiflinin iste¤iyle de¤ifltirebildi¤ikompleks egzersizlere kadar de¤iflmektedir. Dü-zenli olarak yap›ld›¤›nda, qigong ile hareket, de-rin relaksasyon ve kontrollü nefes uygulamalar›beden gücünü ve esnekli¤ini art›rabilir. Daha ön-ceki hasar ve hastal›klardan kalan hasarlar› geri-ye çevirebilir, relaksasyon, kendinin fark›nda ol-ma ve iyileflmeyi h›zland›rabilir.

Bu uygulaman›n sindirim problemleri artrit, uy-kusuzluk, a¤r›, depresyon ve anksiyete gibi prob-lemlerde etkili oldu¤u gibi; kanser, koroner kalphastal›klar› ve AIDS gibi hastal›klarda da etkili ol-du¤u ortaya konmufltur. Ayr›ca qi enerjisi üretenbir cihaz infratonik QGM de gelifltirilmifltir.

95

REKONSTRÜKT‹F TERAP‹

Rekonstrüktif terapi zay›f ya da hasarl› tendon ve-ya ligamentlerin güçlendirilmesi amac›yla ba¤dokusu yap›m›n› h›zland›rmak için do¤al mad-delerin enjeksiyonu metotunu kullanmaktad›r.Dejeneratif artrit, bel a¤r›s›, karpal tünel sendro-mu, migren türü bafl a¤r›lar› ve y›rt›lm›fl k›k›rdakdoku ve ligamentlerde rekonstrüktif terapi dahabasit uygulanabilir oluflu ve maliyetinin düflüklü-¤ü nedeniyle ilâç tedavisi ya da cerrahîye önem-li bir alternatif teflkil etmektedir.

Hafif irrite edici rekonstrüktif solüsyonlar›n uygu-lanmas› damarlarda genifllemeye yol açmakta vefibroblastlar›n (iyilefltirici hücreler) hasarl› bölge-ye ulaflmas›na yard›mc› olmaktad›r. Bu iyilefltiri-ci hücreler ilgili alan› onarmak için kollajen (ya-p›sal bir protein) oluflumuna yol açmaktad›r. fiuan Amerika’da oldukça yayg›n olarak kullan›l-maktad›r.

SES TERAP‹S‹

Ses ve müzi¤in insan sa¤l›¤› üzerinde çok güçlüetkileri vard›r. Ses terapisi stresi azaltmak, kanbas›nc›n› düflürmek, a¤r›y› rahatlatmak, ö¤renmegüçlüklerinin üstesinden gelebilmek, hareket vedengeyi iyilefltirmek, güç ve dayan›kl›l›¤› art›r-

96

mak için hastanelerde, okullarda ve ofislerdepsikolojik tedavinin bir parças› olarak kullan›l-maktad›r.

Ses ve müzi¤in iyilefltirme kabiliyeti binlerce y›löncesinde fark edilmiflti. Eski Yunan’da Pisagorve Eflâtun’a ait metinlerde, ‹ncil’de genç Da-vut’un sakinlefltirici müzikleri fleklinde, Hindis-tan’da Vedalar’›n melodiyle söyledikleri ilâhîlergibi fleyler sesin iyilefltirici özelli¤inin bilindi¤i-nin iflaretleriydi. Ayr›ca eski Türkler de sesin te-davide kullan›lmas› fleklinde pratikler gelifltirmifl-lerdir. Osmanl›’da flifahanelerde müzikle tedaviönemli uygulamalardand›r.

Ses terapisi uygulayanlar, belirli seslerin solunu-mu yavafllatt›¤›n› ve genel iyilik hissinde art›flayol açt›¤›n› fark etmifllerdir. Çok h›zl› atan birkalp duyulan sese cevap olarak yavafllayabilir,hatta huzursuz bir bebek sakinleflebilir. Ses ayr›-ca deri s›cakl›¤›n› da de¤ifltirebilir, kan bas›nc›n›düflürebilir, kas gerginli¤ini azaltabilir ve beyindalga frekans›n› etkileyebilir. Baz› sesler (ultrasongibi) kula¤›n iflitme aral›¤›n›n d›fl›nda kalsa dabunlar da insan›n genel durumu üzerinde derinetkiler oluflturabilirler.

‹nsanlar ses titreflimine iki ana flekilde cevap ver-mektedirler: ritme ve rözenansa. ‹nsan bedenin-de ritmik olarak çal›flan organlar meselâ kalp, do-

97

¤al ritmi ile d›fltan gelen ritimlerle senkronize ol-ma e¤ilimindedir. Bu ritim müzik parças›ndaki ri-tim sazlardan kaynaklanabilece¤i gibi, buz dola-b›n›n motorundan da kaynaklanabilir. Rözenansfarkl› ses frekanslar›n›n bedenin farkl› alanlar›n›ntitreflimine yol açmas›n› ifade etmektedir. Tipikolarak düflük frekansl› sesler bedenin alt k›s›mla-r›n›, yüksek frekansl› sesler bedenin daha üst k›-s›mlar›n› titrefltirmektedir.

Alzheimer hastalar›, a¤›r hastalar, do¤um hastala-r› gibi çok farkl› bir hasta spektrumunda ses tera-pisinden faydalan›lmaktad›r.

Ses terapisinde ‹nfratonik QGM (qi enerjisi üre-ten cihaz) kullan›lmaktad›r. Ayr›ca “Cymatic” te-rapi denen ‹ngiltere’de gelifltirimifl bir yöntemdeses iflitme kanallar› yoluyla de¤il deriye uygulan-maktad›r.

GELENEKSEL Ç‹N TIBBI

Geleneksel Çin t›bb› bitkisel ilâçlar, akupunktur,g›da terapisi, masaj ve terapatik egzersizi kombi-ne eden eski bir metottur. Kronik dejeneratif has-tal›klar, kanser, enfeksiyon hastal›klar›, alerjiler,çocukluk ça¤› rahats›zl›klar› kalp hastal›klar› veAIDS’te faydal› oldu¤u ispatlanm›flt›r. GelenekselÇin t›bb› yaklafl›k üç bin y›ll›k geçmifli olan birtedavi metotudur ve flu an dünyan›n yaklafl›k üç-

98

te biri bu metotun bir veya birkaç fleklini uygula-maktad›r.

Geleneksel Çin t›bb› genel olarak koruyucu he-kimli¤e önem vermekte ve kiflilere sa¤l›kl› yafla-ma ve kendi sa¤l›klar›n› koruma metotlar› ö¤retil-mektedir. ‹nsan vücudu tabiî dünyan›n bir yans›-mas› olarak görülmektedir. Vücuttaki enerji ve s›-v› ak›fllar› nehirlere, kanallara ve denizlere ben-zetilmektedir.

Bedende birbirine z›t yönde iflleyen fiziksel olay-lar› ifade etmek için yin ve yang terimleri kulla-n›lmaktad›r. Bu terimler z›tlar›n denge hâlindeoldu¤u kâinat anlay›fl›n› ifade etmektedir. So¤ukolmadan s›ca¤›n fark›na varamazs›n›z. Yin z›dd›olan yang olmadan ve yang z›dd› olan yin olma-dan var olamaz. Her ikisi bir bütünün birbirini ta-mamlayan kutuplar›d›r. Bunlar insan bedenineuyguland›¤›nda yin organ›n dokusunun yang iseaktivitesinin karfl›l›¤›nda kullan›lmaktad›r. Yin ye-tersizli¤inde organ›n fonksiyon görebilmek içinyeterli yap› maddesi yoktur. Yang yetersiz oldu-¤un organ ihtiyaç an›nda yeterli fonksiyonu gös-terememektedir. Kalp, dalak, akci¤erler, böbrekve karaci¤er yin organlar›; ince ba¤›rsak, mide,kal›n ba¤›rsak, mesane ve safra kesesi yang or-ganlar› olarak kabul edilmektedir.

Geleneksel Çin t›bb› ile ast›m, alerjiler, bafl a¤r›-

99

lar›, yüksek kan bas›nçlar›, safra kesesi hastal›kla-r›, lupus, diyabet ve jinekolojik bozukluklar teda-vi edilebilmektedir.

VETER‹NER HEK‹ML‹K

Alternatif t›p prensipleri insanlara uyguland›¤›flekliyle hayvanlara da uygulanabilir. Alternatif ve-teriner hekimlik tabiî olarak var olan iyilik hâlininidamesine odaklanm›flt›r. Hayvan tedavisi ›l›ml›ancak etkili metotlar kullan›larak yürütülmekte sa-dece semptomlar›n ortadan kald›r›lmas› için de¤ilaltta yatan nedenleri düzeltilmesi için de gayretgösterilmektedir. Bu anlamda beslenme, akupunk-tur, homoeopati, veteriner enerji t›bb› ve kiroprak-tik metotlar› hayvanlarda da uygulanmaktad›r.

YOGA

Yoga bugün dünyada uygulanan en eski sa¤l›ksistemlerinden biridir. Yap›lan araflt›rmalar stresazaltmada, zihin/beden t›bb› ya da enerji t›bb›n-da beligin etkileri oldu¤unu ortaya koymufltur.Fiziksel postürler, nefes egzersizleri ve meditas-yon uygulamalar› yoga içinde uyguland›¤›ndastresi azaltt›¤›, kan bas›nc›n› düflürdü¤ü , kalp h›-z›n› düzenledi¤i hatta yafllanma sürecini geciktir-di¤i ispatlanm›flt›r.

100

Yoga’n›n anlam› “birlik”tir. Fiziksel, mental veruhsal enerjilerin sa¤l›k ve iyilik durumunu iyiyönde gelifltirmek için bunlar›n entegrasyonu an-lam›na gelmektedir. ‹lk kez sistematik flekilde ya-z›l› hâle M.Ö. ikinci yüzy›lda Patanjali Yoga Sut-ras’da getirmifltir. Yoga genel olarak zihin/bedenbütünlü¤ünü ö¤retmektedir. Bu ikisi aras›ndauyum yoksa tam anlam› ile sa¤l›kl› bir durumdanbahsetmek mümkün olmayacakt›r. Zihindekiproblemler bedeni, bedendeki problemler zihnietkilemektedir. Yoga egzersizleri bu ikisinin bü-tünlü¤ünü sa¤layacak ve hastal›¤a yol açan et-kenleri ortadan kald›racakt›r.

Klâsik yogan›n sekiz alt grubu bulunmaktad›r.Bunlar sistematik olarak özel bir hayat stili, hij-yen ve detoksifikasyon rejimlerini ayarlamaküzere düzenlenmifltir, ayn› zamanda fiziksel vepsikolojik uygulamalar daha entegre ve bütüncülbir kiflilik geliflimine yard›mc› olur. Bu amaçlayoga pozisyonlar›, solunum kontrolü, meditas-yon gibi yöntemler kullan›lmaktad›r.

S›rt a¤r›lar›, romatizmal a¤r›lar ve artrit, anksiye-te, migren, menstürasyon ve menapozla ilgiliproblemler, hipertansiyon, kalp hastal›klar›, pep-tik ülser, hemoroid, obezite, diyabet, kanser, al-kol ve sigara ba¤›ml›l›¤› gibi hâller yoga ile teda-viden fayda görmektedirler.

101

TIBB-I NEBEVÎ

‹slâm peygamberi Hazret-i Muhammed’in(a.s.m.) sa¤l›kla ilgili uygulamalar› ve sözlerininflekillendirdi¤i sa¤l›kl› yaflama ve tedaviye yöne-lik uygulamalar› içeren yaklafl›md›r. Hazret-i Mu-hammed’in tababet konusundaki hadis-i flerifleribat›l› ve do¤ulu hekimler taraf›ndan büyük ilgigörmüfltür. fieyh Ebul Hasan el-Hamvi, Haf›zMuhammed Abdullah Zehebi, Celaleddin EbuSüleyman Davud gibi flah›slar›n t›bb-› nebevî ko-nusunda ve t›pla ilgili hadislerin derlendi¤i kitap-lar› bu konuda yol gösterici olmufltur. Bu eserlerFrans›zca, ‹ngilizce, Almanca ve ‹talyanca gibiAvrupa dillerine tercüme edilmifl ve bu konudaFrans›z Perruv öncülük etmifltir.

Koruyucu hekimlik ve tedavi aç›s›ndan Hazret-iMuhammed’in (a.s.m.) düflünce ve sözlerininMi’raç gibi bir farkl›l›¤› yaflam›fl genifl ve kuflat›c›bir bak›fltan kaynakland›¤› düflünülürse önemi vede¤eri daha iyi anlafl›lacakt›r. Bu konudaki hadis-ler dört grupta ele al›nm›flt›r. Birincisi: Tabiî ifller.‹kincisi: ‹nsan bedeninin durumu. Üçüncüsü:Hastal›k sebeplerine ait bilgi. Dördüncüsü: Has-tal›¤›n kaynaklar› ve belirtilerine ait bilgiler.

Tabiî ifllerle ilgili temel bilgilerde dört unsur eleal›nmaktad›r. Bunlardan atefl; kuru, s›cak- hava;›slak,s›cak- su; rutubetli, so¤uk- arz, yani yer

102

kuru, so¤uk olarak tan›mlanmaktad›r. Daha son-ra mizaçlar ele al›nmakta, insanlar ve hayvanlarile insan›n farkl› organlar› bu farkl› mizaç tarifleriçerçevesinde ele al›nmaktad›r. Mizaç müfret vemürekkep ya da yükümlü fleklinde iki grupta eleal›nmaktad›r. Müfret mizaçlar s›cak, so¤uk, nem-li ve kurudur. Mürekkep yani yükümlü mizaçlarise s›cak-kuru, s›cak-nemli, so¤uk-kuru ve so¤uk-nemli fleklinde s›n›flanmaktad›r. Tüm hayvan-lar›n ve insanlar›n mizaçlar›n›n bu gruplardanbiri ile uyumlu oldu¤u ortaya konmufltur. Çocuk-lar›n mizaçlar› ço¤unlukla rutubetli, gençlerdekimizaç ço¤unlukla mutedil, orta yafl ve ihtiyarlar-daki mizaç ço¤unlukla so¤uktur. Organlarda isemutedil mizaçl›s› insan›n derisidir. Özellikle par-mak uçlar›n›n derisi çok mutedildir. Mizaçyönünden en s›cak ve yak›c› olan› kalp, yaniyürektir. Bundan sonra karaci¤er ve kaslar gelir.En so¤uk olan› kemik, daha sonra sinirler ve enson dima¤ fleklinde s›ralanmaktad›r. En kuru olankemikler ve en nemli olan ya¤lard›r. Tabiî ifllerleilgili tasnifte üçüncü s›rada (ahlat) su ele al›n-makta ve dört grupta incelenmektedir. Birincisinemli ve s›cak olan kan, ikincisi nemli ve so¤ukolan balgam, üçüncüsü s›cak ve kuru olan safra(merare), dördüncüsü sevda denilen karaci¤erdirve mizac› kuru,so¤uktur. ‹nsan bedeninin bafllan-g›c›ndaki s›v› ise sulu menidir. Daha sonra hayatî

103

ruhlar, güç ve kuvvet ele al›n›r. ‹nsan bedeninindurumu da s›hhat, hastal›k ve hastal›k sonras›vücutta olan güçsüzlük yani nekahat hâli olmaküzere üç grupta ele al›n›r. S›hhat bütün bunlar›nahenk hâli ve Allah’›n kullar›na ihsan etti¤i birnimet olarak kabul edilir.

Nebevî t›bb›n uygulamalar› içinde sadecebedene yönelik yaklafl›mlar olmay›p sa¤l›¤›nHal›k-› Kâinat ile ba¤lant›s› içinde ve ruh-bedenbütünlü¤ü çerçevesinde dualar da önemli bir yertutmaktad›r. fiifa aray›fllar› içinde ferdin kendibedeni ile ilgili ve di¤er fertlerin onun hastal›¤›n-dan kurtulmas›na yönelik dualar› üzerindeönemle durulmaktad›r. Burada insan›n ruh vebeden bütünlü¤ü ve farkl› âlemlerin iç içe ol-du¤unu nazara alan gerçekten bütüncül ve çokgenifl bir bak›fl aç›s› dikkati çekmektedir.Günümüz modern t›bb›n›n en az istifade etti¤i,belki de hiç istifade edemedi¤i bir aland›r.Üzerinde durulup iyice anlafl›lmas› hâlindegelece¤in sa¤l›k anlay›fl›n›n flekillenmesinde vet›bb›n ufkunun genifllemesinde çok önemli rolüolaca¤› gözlenen genifl bir bilgi birikimi sözkonusudur.

104

105

33.. BBÖÖLLÜÜMM

TIBBIN VE ALTERNAT‹F TIBBIN

GELECE⁄‹

Tarihi boyunca insanl›k, varl›k âlemini ve kendibenli¤ini anlamak ve anlamland›rmak konumun-da ve çevresindeki iflleyifllerle iletiflim hâlindedir.Varl›k âlemi ile ilgili farkl› zamanlarda ortayakonan farkl› yaklafl›mlar insan hayat› ile ilgili herfleyi ve do¤al olarak kendi canl›l›¤›, hayat› ve sa¤-l›¤› ile ilgili problemleri çok yak›ndan etkilemek-tedir. Kendini alg›lama flekli varl›¤› alg›lama flek-lini ve varl›¤› alg›lama flekli bedeni ile ilgili prob-lemleri alg›lama fleklini etkileyecektir. Bu anlam-da sa¤l›k problemleri varl›k probleminden ba¤›m-s›z olarak ele al›namaz ya da al›nmamal›d›r.Modern ça¤lara ve Rönesans sonras›na kadar t›p,felsefe ve dinlerin iç içe oluflu ve birbirleriniyak›ndan etkilemeleri bu yönüyle olumlu bir uy-gulama olarak kabul edilmelidir. Ancak yaflananbaz› problemlere getirilen radikal çözümler bun-lar›n aras›n›n iyice aç›lmas›n› ve olumlu ve olum-suz bütün etki alanlar›n›n ortadan kald›r›lmas›sonucunu do¤urmufltur.

106

19. yüzy›l›n ön plânda tutulan felsefî yaklafl›mlar›pozitivizm, determinizm, sekülerleflme gibi kav-ramlar›n etraf›nda flekillenmifltir. Bu çerçevede al-g›lan bir varl›k âleminde bilim mutlak hükümran-l›¤›n› kurmufl ve her fleyin flekillenmesindeki temelgüç olarak alg›lanm›flt›r. Sanayi ve teknolojidekibafl döndürücü geliflmeler ve bilimin varl›¤a mut-lak anlamda hükmedebilece¤i intiba›n› veren uy-gulamalar bilimin taht›n› iyice sa¤lamlaflt›rm›flt›r.Art›k varl›k, maddî plâna s›n›rl› ve analitik yak-lafl›m içinde parçalara ayr›lm›fl ve her parçan›nkendi iç bütünlü¤ü d›fl›nda parçalar aras› ba¤lan-t›n›n göz önüne al›nmad›¤› bir tarzda alg›lan›r ol-mufltur. Pozitivist düflüncenin bu güçlü geliflimidaha önceki dönemlerin bilgi birikimini bir andasilip at›vermifl ve kendi tan›mlad›¤› varl›k dün-yas›n›n tan›mlar› ile uyuflmayan geçmifl dönem-lere ait bilgileri de¤iflik suçlamalarla reddetmifltir.Bilim o kadar kendinden emin ve analiz ederekparçalara ay›r›p tan›mlad›¤› madde konusundakibilgilere o kadar güvenmektedir ki, art›k son nok-taya geldi¤i düflünülmüfltür. Bu güçlü rüzgâr 20.yüzy›lda da etkilerini belirgin flekilde hissettirmek-le birlikte bu yüzy›l›n bafllar›ndan itibaren pozi-tivist bak›fl›n ve bilimsellik ad› alt›nda maddîâleme ve lâboratuvara s›n›rl› varl›k anlay›fl›n›n tah-t› sars›lmaya bafllam›flt›r. Fizi¤in geldi¤i yeni nok-tada her an yeni bir de¤iflimin gerçekleflti¤i, hiçbir

107

fleyin kararl› ve bütünden ba¤›ms›z olamad›¤› birvarl›k anlay›fl› atom içi âlemin keflfi ile maddî dün-ya anlay›fl›n› sarsm›flt›r. Parçalar›n bütünü mey-dana getirdi¤i düflüncesi yerini her bir parçan›nayr› bir bütün oldu¤u düflüncesine b›rakm›flt›r. Herbütün, bütünlerin toplam› içinde yine onlarla dabütünleflerek yer almaktad›r. Çok küçük zamandilimlerinde çok h›zl› de¤iflimlerin yafland›¤›, herfleyin her fleyle irtibatl› oldu¤u ve bu irtibat›n ak›lalmaz ölçülerde k›sa zaman dilimleri içinde kurul-du¤u yeni varl›k tablosu kaos, belirsizlikler fleklin-de ifade edilen kavramlar› âlemimize tafl›m›flt›r.Art›k varl›¤›n bütünü sebep-sonuç iliflkileri kuru-larak gelece¤in belirlendi¤i determinist yaklafl›m-dan çok uzaklaflm›flt›r. Bilimin kendine afl›r› güve-nen bir eda ile “olmaz” ya da “olur” fleklinde or-taya koydu¤u hükümlerden pek ço¤unun bir an-lam› kalmam›flt›r. Bilinemezlikler, belirsizlikler,olas›l›klar daha ön plâna ç›km›fl ve yeni döneminvarl›k alg›s› köklü de¤iflikliklere u¤ram›flt›r.

Bu de¤iflim süreci do¤al olarak t›bb› da yak›ndanilgilendirmektedir. Ortodoks ya da modern t›bb› fluana kadar k›smen etkilemifltir, yak›n bir gelecektemuhtemelen daha fazla etkileyecektir. Modern t›b-b›n insan tan›m›nda ön plânda yer alan fizyoloji,anatomi, biyokimya benzeri bilim dallar› yaln›zcamaddî boyutu ele almaktad›r. Biyopsikososyal birvarl›k fleklindeki insan tan›m›nda ise bedenin

108

d›fl›na do¤ru biraz genifllemifl ancak maddî âlemind›fl›na ç›kamam›fl bir bak›fl aç›s› gözlenmektedir.Bu durum insan bedeni ve sa¤l›kla ilgili izahlar›nyetersizli¤i sonucunu do¤urmufl; gerek bilimgerekse t›p, varl›k âleminin pek çok gerçe¤iniizahta acziyet içine düflmüfltür. Anatomi, fizyolojive biyokimya ile hatta psikoloji ve psikiyatri ileizah edilemeyen insan bedenine ve davran›fllar›naait pek çok gerçek ortaya ç›km›flt›r. Parapsikolojigibi yeni bilim dallar› bu gerçeklerin izah›aray›fl›ndan ortaya ç›km›fl olmal›d›r. Yine sondönemlerde alternatif t›p ve bu alana giren uy-gulamalar›n tekrar ilgi oda¤› olmas›, geçmiflte uy-gulanan pek çok tedavi metotuna dönüfl ayn›durumun bir sonucu fleklinde alg›lanabilir. Art›kbilimsel yaklafl›m ad› alt›nda baz› uygulamalar›nküçümsenmesi de insanlar› bu sahalarla ilgilen-mekten al›koyamamaktad›r.

Dr. Deepak Chopra’n›n Quantum Healing (Kuan-tum ‹yileflme) isimli kitab›nda yer alan flu bölümgerçekten flifa anlay›fl›na farkl› boyutlar getiriyor: “T›bb›n her alan›nda ortaya ç›kan gerçek, bedeninflimdiye kadar san›landan daha esnek ve dayan›k-l› olufludur. Oysa t›p adamlar› A bakterisinin B has-tal›¤›n›n nedeni oldu¤unu ve bunun da C ilac›taraf›ndan iyilefltirilece¤ini söylediklerinde birçok-lar› do¤al olarak bunun tek çare oldu¤unu san-maktayd›.

109

Bunun gibi, kansere karfl› zihinsel yaklafl›m on y›lönce alayla karfl›lan›rd›. Ama insanlar›n düflün-celerini kullanarak kanser tedavisini pay-laflabilecekleri hatta hastal›¤›n ilerleyiflini denetimalt›na alabilecekleri görülmektedir. Teksas Üniver-sitesi radyologlar›ndan olan Dr. Carl Simonton,g›rtlak kanserli 61 yafl›nda bir hastaya rastlad›.Hastal›k çok ilerlemiflti; hasta güçlükle yut-kunabiliyordu ve 45 kiloya inmiflti.

Sadece hastal›¤›n seyrinin çok kötü oluflu de¤il -doktorlar›n ancak yüzde befli tedaviden sonra ken-disine befl y›l yaflama flans› tan›m›fllard›- ayr›cahasta o kadar zay›ft› ki bu durumda radyasyonakarfl›l›k vermesi pek mümkün görünmüyordu.Umutsuzlu¤a kap›lan Dr. Simonton psikolojik biryaklafl›m denemeyi merak etti¤inden, adama rad-yasyon tedavisini görsel yoldan güçlendirmeyiönerdi. Hasta, elden geldi¤ince canl› biçimde,kanserini görsel duruma getirmeyi ö¤rendi. Sonrakendisine uygun gelecek herhangi bir zihinsel yol-dan, akyuvarlar›n›n kanser hücrelerine baflar›ylasald›r›p arkalar›nda sadece sa¤l›kl› hücreler b›rak-malar›n› görüntülemesi önerildi.

Hasta, ba¤›fl›kl›k hücrelerinin, tipide savrulupsiyah bir kayay› örten kar tanecikleri gibi tümörükaplad›¤›n› zihnen görüntüledi¤ini söyledi. Dr.Simonton ona eve gidip görsellik egzersizinin günboyu aral›klarla zihnen tekrarlanmas›n› önerdi.

110

Adam kabul etti ve tümör k›sa sürede küçülmeyebafllad›. Birkaç hafta içinde daha da ufald›¤› kesin-di ve radyasyona karfl› yan etkiler oluflmuyordu.

Dr. Simonton, psikolojik yaklafl›m›n bu kadar güç-lü olmas›na ra¤men do¤al olarak flafl›r›p aciz kal-m›flt›. Düflünce, kanser hücresini nas›l yenilgiyeu¤rat›rd›? Bu mekanizma tümüyle bilinmekteydi.Gerçekten ba¤›fl›kl›k ve sinir sistemlerinin fleytan-ca karmafl›kl›¤› – ki burada her ikisi iç içeydi –sorunu çözümsüz b›rakmaktayd›. Hasta, iyilefl-mesini kendi yönünden afl›r› bir hayret göster-meden karfl›lad›. Dr. Simonton’a ayaklar›ndaki art-rit’in (kireçlenme) ak›nt›l› sularda diledi¤i kadarbal›k avlamas›na engel oldu¤unu söyledi. Kanseriortadan kalkt›¤›na göre artrit’i de ayn› görselmetotla yenemez miydi? Bir iki hafta sonra tamdüflündü¤ü gibi oldu. Alt› y›l sürmüfl olan birtedaviden sonra hem kanserden hem de artrittenkurtuldu.

fiimdi ünlü olan bu olay zihin-beden t›bb›ndaönemli bir ad›md›r ama ne yaz›k ki hikâyenintümü de¤ildir. Dr. Simonton’un görsellefltirmetedavisi (genifl çapta bir zihin- beden program›olarak branfllaflm›flt›r) kanser tedavisinde güvenilirbir yol de¤ildir. Hastalar›mdan biri bunu gö¤üskanserinin tedavisi için baflar›yla ve san›r›m birdoktorun gözetimi alt›nda olmaks›z›n kendi ken-dine uygulad›. Bununla birlikte uzun vadeli istatis-

111

tiklere göre bu gibi bireysel sonuçlar gelenekseltedaviden daha iyi de¤ildir. Bugünkü durumdageleneksel tedavinin yandafllar› çoktur, meselâgö¤üs kanseri çok ufak ve lokalize (yay›lmam›fl)durumda iken tan›s› yap›lan bir kad›n›n yüzde90’dan fazla yaflama flans› vard›r. (Burada tedavi-den kastolunan hastal›k nüksetmeden en az›ndanüç y›l daha yaflamakt›r.) Bir karfl›laflt›rma yapacakolursak kendili¤inden iyileflenlerin say›s› en geniflbir tahminle yüzde birin alt›ndad›r. Zihinsel veyadi¤er bir alternatif tedavi radyasyon ve kemoter-apiye üstün gelmedikçe seçime ba¤l› tedavi yollar›olamaz. Her ne kadar hastalar uzun süredir bugibi yaklafl›mlar› özlemekte iseler de doktorlar›nço¤u hâlâ korkmakta ve güvensizlik duymaktad›r-lar.

Ama Dr. Simonton’un hastas› kendi türünde tekbile olsa bedenin nas›l olup da kendini tedavi ede-bilece¤i yolundaki inanc›m›z› sarsmaktad›r, çünküburada do¤a ölümle bafla ç›kmak için hiçbir dok-torun daha önce denememifl oldu¤u bir yol bul-maktad›r ve buradaki gizli ihtimal de doktorlar›ngenellikle do¤al yard›m› de¤il onu bast›rmay›,bo¤may› denedikleridir.”

fiu an insanl›¤›n ihtiyaç duydu¤u en önemli fleyler-den biri her fleyi kuflatan ve her bir unsuru bütüniçinde ele alabilen bütüncül bir varl›k tarifidir.Böyle bir varl›k tarifi içinde yer alan insan ve has-

112

tal›k ya da sa¤l›k tan›m› insan›n aslî gerçekli¤inedaha yak›n olmal›d›r. Maddî plânda bile sonsuz-lu¤u ça¤r›flt›ran bir varl›k âleminde, büyüklük veküçüklük s›n›rlar›na ulafl›lamam›fl bir kâinatta, heratomun her atomla ba¤lant›l› oldu¤u gözlenen birdüzende kesinliklerden, netliklerden ve belir-lenebilirliklerden bahsetmek mümkün ol-mamal›d›r. Bu anlamda modernlik ya da bilimsel-lik gibi z›rhlara bürünüp insanl›k tarihi boyuncaüretilmifl ve üstelik modern bilimin ve t›bb›ngeliflimine zemin olmufl bilgi ve kültür birikiminiküçümsemek ve göz ard› etmek ancak bilim ad›nataassup ile izah edilebilir. ‹nsanl›¤›n üretti¤i herde¤er yine insanl›¤›n yarar›na ve bütün geniflli¤i,zenginli¤i ile kullan›lmal›d›r. Modern ve ortodokstan›mlar› içinde ele al›nan t›bb›n hastal›klar vesa¤l›k konusunda geldi¤i nokta ebette göz ard›edilemez. T›bb›n ana gövdesini oluflturan iflleyifl-lerin ve kurumlar›n bu alan içinde kald›¤› muhak-kak. Ancak bu durum modern t›bb›n sahiplenicibir yaklafl›mla di¤er metotlar› d›fllamas› yerinekendi uygulamalar› içinde bu metotlar›n kul-lan›labilirli¤i noktas›nda çal›flmalar yapmas› t›bb›nve insanl›¤›n yarar› aç›s›ndan daha makul gözük-mektedir. Kimse ve hiçbir kurum mutlak bilgiyesahip olmad›¤›na göre herkes herkesten istifadekap›s›n› aç›k tutmal› ve bilim ya da bilimsellikad›na bir taassup ve ba¤nazl›k olmamal›d›r. Gelifl-

113

menin, daha fazla fleyler sunabilmenin tek yolu vegerçek bilimsel tav›r her farkl›l›¤a ön yarg›s›zolarak aç›k olabilmektir.

Bugün modern t›bb›n pek çok noktada elde etti¤ibüyük baflar›lar ve geliflmelere ra¤men yetersiz ol-du¤u ve etkin çözüm üretemedi¤i pek çok hastal›kbulunmaktad›r. Bu hastal›klara çözüm üretti¤iniiddia eden ve bu durumu son zamanlarda çeflitlibilimsel metotlarla da ortaya koyan alternatifmetotlar modern t›p taraf›ndan da dikkate al›n-mal›d›r. Özellikle onkoloji dal›n›n alan›na girenhastal›k gruplar›nda farkl› alternatif metotlardanbelirgin flekilde faydaland›¤›n› hatta istifade et-ti¤ini belirten pek çok hasta varken, modern t›bb›nbu durumu ilgisizlik ve göz ard› etmekle kar-fl›lamas›, insanlar›n bu kuruma güvenini de sar-sacakt›r. Günümüzde sa¤l›k hizmetleri aç›s›ndanen önemli ihtiyaç tarihin bilinen ilk dönemlerin-den günümüze kadar gelifltirilmifl bütün yaklafl›mve metotlar› bir arada de¤erlendirip optimum fay-da ile insanl›¤›n hizmetine sunulmas›d›r.

fiifa kavram›n›n sadece ilâçlar, sunulan baz› tek-nolojik imkânlar ve ameliyatlardan ibaret ol-mad›¤›n› son zamanlarda modern t›bb›n birikimiile yetiflmifl ancak di¤er uygulamalara da so¤ukkanl› bir flekilde bakabilen baz› hekimler de dilegetirmektedir. Bunun bütün dünyada ilgi ile kar-fl›lanan örneklerinden biri Amerikal› bir bayan dok-

114

torun Avustralya’da yaflad›¤› ruhsal yolculu¤un öy-küsü olarak ifade edilen Bir Çift Yürek isimli kitap-t›r. Kitab›n yazar› ve öykünün kahraman› MarloMorgan’›n yaflad›klar› flöyle özetlenmektedir: “ BirÇift Yürek, Amerikal› bir kad›n›n Avustralya’dayaflad›¤› ruhsal yolculu¤un öyküsüdür. Normadikkültürden Aborjinler eflli¤inde, kabilenin ken-dilerini adland›rd›klar› flekliyle, “ Gerçek ‹nsan-lar”la birlikte dört ay süren ve çölü boydan boyakatettikleri uzun bir yürüyüfle ç›kar. Bu süre boyun-ca, çölün çorak co¤rafyas›ndaki bitkiler ve hayvan-larla uyum içinde yaflamay› ö¤renir. Ola¤and›fl› in-sanlardan oluflan bu toplulukla birlikte yapt›¤› yol-culukta Morgan, bu insanlar›n 50.000 y›ll›k kültür-lerinin felsefesi ve bilgeli¤iyle tan›fl›r.

Maceras›n›n ilk gününden itibaren bu çetin yol-culu¤un zorluklar›yla mücadele etmek zorundakal›r. Dayan›kl›l›¤›n›n her gün s›nand›¤› bu zorluyolculukta, karfl›laflt›¤› her zorlukla birlikte ruhuda de¤iflime u¤rar… Aborjinler büyük bir alçak-gönüllülükle onu kendilerinden biri olarak kabuleder ve onun flefkat dolu ö¤retmenleri olurlar. Ö¤-retmenlerinden, her insan›n eflsiz niteliklerini veiçsel ruhunu ve takdir etmeyi ve kutlamay› ö¤-renirken bir yandan da güçlü do¤al flifa yöntem-lerine tan›k olup onlar›n canl›larla ilgili fark›n-dal›klar›n›n ne kadar derin ve anlaml› oldu¤unu daanlamaya bafllar.

115

Bir Çift Yürek, yazar›n kendi bast›rd›¤› ilk bas›m›n-dan itibaren, uluslararas› bestseller olmufl ve tüminsanl›¤a eflsiz, zaman›n derinliklerinden gelengüçlü bir mesaj iletmifltir. E¤er tüm varl›klar›n, ay-n› evrensel birli¤in bir parças› oldu¤unu anlarsak,dünyam›z› yok olufltan kurtarmak için hâlen geçkalm›fl say›lmay›z. Varolan her fley inan›lmazderecede güzel ve hassas bir karfl›l›kl› ba¤›ml›l›kdengesinde bulunmaktad›r. E¤er bu mesaj› alabilir-sek, o zaman bizim yaflant›lar›m›z da Gerçek ‹n-sanlar’›nki gibi bu yüce amaçla olabilir.”

Kitab›n “fiifa” bafll›¤› verilmifl bölümünde Morgan,Büyük Tafl Avc›s› adl› kiflinin alt› metre yükseklik-ten düflmesinin ard›ndan oluflan baca¤›ndakibüyük k›r›klar›n kabile içindeki fiifac› Adam vefiifac› Kad›n taraf›ndan modern t›bb›n yöntemleriile taban tabana z›t baz› metotlar kullanarak tedaviediliflini anlatmaktad›r. Üstelik tedavi modern t›b-b›n kabullerine çok z›t fleyler uygulanarak yap›l-d›¤› hâlde baflar›ya ulaflm›flt›r. Bu bölümün sonun-da Morgan’›n söyledikleri alternatif t›p konusundaönerdi¤imiz yaklafl›m› da özetler mahiyettedir: “ Osabah›n erken saatlerinde k›r›lan kemi¤i yerineoturtan iki yerli hekim bedene mükemmellikdüflünceleri gönderme çal›flmas› yapm›fllard›. El-lerinden akandan çok daha fazlas› zihinlerindenve yüreklerinden ak›yordu. Hasta onlar›n flifas›n›almaya haz›r ve aç›kt›, beklemeden ve tamam›yla

116

iyileflece¤ine inanc› tamd›. Beni flafl›rtan, benimgözlerime bir mucize gibi görünen olaylar›n kabileinsanlar› için s›radan olmas›yd›. Birleflik Devlet-ler’e yay›lm›fl onca rahats›zl›¤›n, kurban durumu-na düflmüfl onca insan›n hastal›¤›n›n ne kadar›n›n,bilinçsiz ve fark›ndal›¤›na varamad›¤›m›z düzey-deki heyecan programlamas› nedeniyle ortaya ç›k-m›fl olabilece¤ini merak etmeye bafllad›m. Hasta-hekim iliflkisini giderek daha çok önemsemeyebafllam›flt›m. Hekim, hastas›n›n iyileflece¤ine inan-m›yorsa, tek bafl›na bu inanç bile emeklerini boflaç›karmaya neden olurdu. fiunu çoktan ö¤renmifl-tim: E¤er hekim hastaya hastal›¤›n›n tedavisi ol-mad›¤›n› söylüyorsa, bu hekimin e¤itiminde vegeçmifl deneyimlerinde böyle bir bilginin var ol-mamas›ndan kaynaklan›yordur. Bunun anlam›tedavi yok demek de¤ildir. E¤er bu hastal›¤›yenebilmifl tek kifli bile varsa, bu, insan bedenininüstesinden gelebilece¤i anlam›ndad›r. fiifac› Adamve fiifac› Kad›n ile uzun uzun konufltuktan sonrasa¤l›k ve hastal›k konular›nda yepyeni bir bak›flaç›s› kazand›m. “‹yileflmenin zamanla hiçbir ilgisiyoktur.” dediler bana. “‹yileflme de hastal›k da biran içinde oluflurlar.” Ben bunu, insan bedeni, hüc-re düzeyinde bir bütündür, iyi ve sa¤l›kl›d›r, sonrabir an içinde ilk anomali ya da düzensizlik hüc-relerin birinin herhangi bir parças›nda kendinigösterir fleklinde yorumlad›m. Tan›n›n konmas›,

117

belirtilerin saptanmas› aylar ya da y›llar sürebilir.‹yileflme de bunun ters yönünde ilerleyen birsüreçtir. Hastalan›nca sa¤l›kta bozulma görülür vehasta yaflad›¤› topluma ba¤l› olarak belli bir tedavigörür. Bir anda beden yokufl afla¤› yuvarlanmay›keser ve ilk onar›m ad›m›n› atar. Gerçek ‹nsanlarKabilesi bizlerin hastal›klar karfl›s›nda raslant›salkurbanlar olmad›¤›m›z›, fiziksel bedenin, bizlerinsonsuz bilinç düzeyimizin, bireysel bilincimizleiletiflim kurmas› için tek yol oldu¤una inan›r.Bedenin ifllevlerindeki bir yavafllama, çevremizeflöyle bir bakmam›za ve iyilefltirmemiz gerekengerçekten önemli yaralar›m›z› incelememizeolanak sa¤lar; hasar görmüfl iliflkiler, inanç sis-temimizde oluflmufl boflluklar, korku tümörleri,Yaradan’a karfl› duydu¤umuz kuflkular, ba¤›fllamayetimizi yitirmemiz ve bunun gibi nedenler sözkonusu olabilir.

Son dönemde kanser tedavisinde hastalara olumluimgeleme çal›flmalar› yapt›ran hekimler geldi ak-l›ma. Bu hekimlerin meslektafllar› aras›nda pek iyigözle görülmediklerini, çünkü yapt›klar›n›n faz-las›yla “yeni” olarak nitelendirildi¤ini biliyordum.‹flte flimdi karfl›mda yeryüzünün en kadim halk-lar›ndan biri vard› ve bana aktard›klar› bu tekni¤iezelden beri biliyorlard› ve bu konuda en ufak birkuflkular› bile yoktu. Bizler, ad›na uygar denenhalklar ise hâlâ olumlu düflünceden yararlanmaktan

118

korkuyorduk, çünkü bunun da geçici modalardanbiri olabilece¤inden çekiniyor ve bu denemelerinbirkaç olguda baflar›ya ulaflmas›n› beklemeyi ye¤-liyorduk. A¤›r hasta olan bir Mutant, hekimlerin bil-di¤i tüm tedavi yöntemleri uyguland›ktan sonraölümün efli¤ine geldi¤inde hekimler hastan›n aile-sine, ellerinden gelen her fleyi denediklerini bildirir-ler. Evet, bu do¤rudur, ben bile kaç kez flu cümleyiduymuflumdur “Üzgünüm, yapabilece¤im dahafazla bir fley yok. Art›k her fley Tanr›’ya kald›.” fiim-di bu sözlerin benim için böylesine geçmiflte kal-mas› pek hofltu.

Hastal›klara ve kazalara yaklafl›mlar›na ve flifa ver-me yöntemlerine bakarak Gerçek ‹nsanlar’›n üstüninsanlar olduklar›n› asla söylemiyorum. Onlar› yap-t›¤› her fleyin bizim bilimsel incelemelerimizle aç›k-lanabilece¤ine içtenlikle inan›yorum. Bizler, baz›teknikleri uygulayabilmek için makineler yaratmakiçin çal›fl›yoruz oysa Gerçek ‹nsanlar bunlar›n elekt-rik telleri olmadan da baflar›labilece¤ini biliyorlar.

‹nsanl›k çabalamakta, koflturmakta ama Avustralyaanakaras›nda en ileri düzeydeki flifa teknikleriniuygulayanlarla, zaman›n bafllang›c›ndan beri in-sanlar› iyilefltiren geleneksel yöntemleri uy-gulayanlar aras›nda sadece birkaç bin kilometrevar. Belki günün birinde tümü birleflir ve tam birbilgi çemberi ortaya ç›kar.

Bütün dünya için ne muhteflem bir gün olur o!”

119

B‹BL‹YOGRAFYA

1. Beinfield, Harriet, L.Ac.;and Korngold, Efrem, L.Ac.,O.M.D. ,Between Heaven and Earth: A Guide to ChineseMedicine. , New York: Ballantine Books ,1991.

2. Ural, fiafak. Bilim Tarihi.‹stanbul, Çantay Kitabevi,2000.

3. Goodheart George, Jr., D.C. Geneva, OH: You’ll Be Bet-ter, The Story of Applied Kinesiolgy. AK Printing, 1989.

4. Valnet, Jean. Rochester, VT: The Practice Of Aromat-herapy. Inner Traditions, 1990.

5. Tekeli, Sevim; Kahya, Esin; Dosay, Melek; Demir, Rem-zi; Topdemir, H.Gazi; Unat, Yavuz. Bilim Tarihi. Ankara,Doruk Yay›nc›l›k, 1997.

6. Chopra, Deepak, M.D., Perfect Health, New York, Har-mony Books,

7. Werbach, Melvyn, R.,Third Line Medicine, Third LinePres, 1988.

8. Huggins, Hal, D.D.S., It’s All in Your Head, ColoradoSprings, CO, Life Science Pres, 1986.

9. Goldberg Burton, The Bible of Alternative Medicine,Future Medicine Publishing, Inc., 1999.

10. Peper, Erik; and Holt, Catherine. Creating Wholeness:A Self-Healing Workbook Using Dynamic Relaxation,Images and Thoughts. New York : Plenum, 1993.

11. Murray, Michael, N.D.; and Pizzorno, Joseph, N.D.,Encyclopedia of Natural Medicine:Prima Publishing,1991.

120

12. Pischinger , Alfred, M.D., Matrix and MatrixRegulation Basis for an Holistic Theory in Medicine,Heidelberg, Germany: Karl Haug International,1991.

13. Dilts, Robert; Hallbom, Tim; and Smith Suzi, Beliefs:Pathways to Health and Well Being, Portland, OR:Metamorphous Press, 1990.

14. Marlo Morgan, Bir Çift Yürek, Terc.:Eren Cendey,Dharma Yay›nlar›, 2001.

15. Benson Herbert, The Relaxation Response, New York:Outlet Books, Inc., 1993.

16. Achterberg, Jeanne, Imagery in Healing Shamanismand Modern Medicine. Boston Shambala Publications,Inc. 1985.

17. Murray, Michael, N.D.; and Pizzorno , Joseph, N.D.,Encyclopedia of Natural Medicine., Rocklin, CA: PrimaPublishing, 1991.

18. Dilts, Robert; Hallbom, Tim; and Smith Suzi. Beliefs:Pathways to Health and Well Being. Portland, OR:Metamorphous Pres, 1990.

19. Werbach, Melvyn, M.D., Nutritional Influences on Ill-ness. 2nd ed., Tarzana, CA: Third Line Press, 1992.

20. Boyle Wade, N.D., and Saine Andre, N.D., Lectures inNaturopathic Hydrotherapy. East Palestine, O.H: BuckeyeNaturopathic Press 1988.

21. Ullman, Dana., Discovering Homeopathy: Your Int-roduction to the Science and Art of HomeopathicMedicine. Berkeley CA: North Atlantic Books, 1991.

22. Douglass, William Campbell. Hydrogen PeroxideMedical Miracle. Atlanta GA: Second Opinion Publis-hing,1992.