AMBALAJ ATIKLARI MEVZUATININ SANAYİ AÇISINDAN GETİRDİKLERİ

AMBALAJ ATIKLARI MEVZUATININ SANAYİ AÇISINDAN GETİRDİKLERİ

Prof.Dr.Erdem Görgün

TİSK - AMBALAJ ATIKLARININ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİNİN UYGULAMA SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ SEMİNERİ –

07.11.2008 - ANKARA

SUNUM PLANI

• GEREKÇE• AVRUPA BİRLİĞİ• TÜRKİYE• YÜKÜMLÜLÜKLER - HEDEFLER• UYGULAMA SORUNLARI• SONUÇLAR

TÜRKİYE AMBALAJ SEKTÖRÜ ÜRETİM MİKTARLARI

(Ton)Üretim Dalı 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Kağıt 73.500 80.000 87.000 61.000 60.000 60.000

Karton 234.700 237.500 277.000 287.000 318.500 362.000

Oluklu Mukavva

677.000 734.500 827.000 951.000 1.139.000 1.138.000

Plastik 601.000 652.500 674.000 897.000 1.032.000 1.290.000

Metal 172.000 251.000 263.000 301.000 352.000 410.000

Cam 382.000 403.000 438.000 466.000 524.000 553.000

Ahşap 350.000 350.000 385.000 385.000 385.000 385.000

TOPLAM 2.480.200 2.708.500 2.951.000 3.348.000 3.810.000 4.378.000

PİYASA HACMİ Milyar $

2,9 3,2 3,5 4,1 4,7 5,4

Ort. Birim Fiyat $/ton

1.170 1.180 1.190 1.220 1.230 1.230

Kaynak : ASD

TÜRKİYE’DE AMBALAJ SEKTÖRÜ

• yaklaşık 5 bin firma• 56 ambalaj firması, Türkiye'nin en büyük 1000

şirketi arasında yer alıyor • İthalat :yıllık 350 – 400 Milyon Dolar• ihracat : 2 Milyar $ • istihdam : 80.000-100.000 kişi

AMBALAJ ATIĞI EKONOMİSİ

• ÇEVKO, son üç yılda atıkların geri dönüşümü yoluyla ekonomiye 175 milyon YTL kazandırdı.

• Bu konuda Türkiye, Avrupa’nın çok gerisinde • Düzenli depolama tesislerinin sayısı artıyor ancak hala yetersiz• Verimli bir kompost tesisi yok• Atık yönetiminde Avrupa standartlarına tam uyum için 25-30

milyar dolar yatırım gerekli. • ÇEVKO : 600’e yakın işletmenin 280 bin ton ambalaj atığının

geri kazanım yükümlülüğünü üstleniyor• 2008 sonuna kadar geri kazanım hedefi : % 77

http://www.tumgazeteler.com/haberleri/cevko/

2005 YILI AMBALAJ ve AMBALAJ ATIKLARI İSTATİSTİĞİ

Ambalaj cinsi

Üretilen ambalaj (ton)

Piyasaya sürülen ambalaj (ton)

Geri Kazanım Oranları

Geri KazanılmasıGereken (ton)

Geri Kazanılan (ton)

Gerçekleşen Geri Kazanım Oranları

Plastik 500.910 201.595 32% 64.510 54.678 27,1%

Metal 223.746 88.756 30% 26.627 31.318 35,3%

Kağıt-karton 1.511.013 340.149 20% 68.030 565.764 166,3%

Cam 268.829 285.289 32% 91.292 65.376 22,9%

Kompozit 46.378 30.392 20% 6.078 6.612 21,8%

Toplam 2.550.876 946.181 27% 256.538 723.748 76,5%

Kaynak: ÇOB

NEDEN AMBALAJ ATIĞI YÖNETİMİ ?• Ambalaj atıklarının çevreye zarar verecek şekilde alıcı

ortama verilmesinin önlenmesi,• Öncelikle ambalaj atıklarının oluşumunun önlenmesi,

önlenemeyen ambalaj atıklarının tekrar kullanım, geri dönüşüm ve geri kazanım yolu ile bertaraf edilecek miktarının azaltılması,

• Ambalaj atıklarının belirli bir sistem içinde, kaynağında ayrı toplanması, taşınması, ayrıştırılması

AB ÇEVRE POLİTİKASI

Kirleten öder ilkesi ( topluluğun temel hedefidir) Bütünleyicilik ilkesi (çevrenin korunmasında topluluğun

diğer politikalar içine entegre edilmesi) Kaynakta önleme ilkesi (atığın üretildiği yerin yakınında

bertaraf edilmesi) Önleme ilkesi ( zararın ortaya çıkmasından önce gerekli

önlemlerin alınması) Tedbirli olma ilkesi (Çevre açısından olumsuz sonuç

oluşturacak belli bir fiilin bilimsel kanıtı beklemeden önlem alınması)

AMBALAJ ATIKLARI ÇÖP DEĞİLDİR

AB’DE AMBALAJ ATIKLARININ YÖNETİMİ


Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Direktifi - 94/62/EC Amaç; • Ambalaj atıklarının çevreye etkilerini engellemek veya yok

etmek• AB içerisindeki iç pazarı çalıştırmak• Ambalaj atığı oluşumunu engelleyecek önlemler almak• Geri dönüşüm ve geri kazanım için özel hedeflerle uyum

sağlamak• Geri dönüşüm/toplama ve yeniden kullanım/geri kazanım için

gerekli sistemleri kuracak önlemleri almak

AB 2008 HEDEFLERİ

• En az %60 geri kazanım (Recovery - enerji eldesi, yakma)

• %55-80 geri dönüşüm

Madde bazında geri dönüşüm:• Cam: %60• Kağıt ve karton: %60• Metaller: %50• Plastik: %22,5• Ahşap: %15


Yunanistan, İrlanda, Portekiz : 2011.Yeni 10 üye: 2012

TÜRKİYE’DE AMBALAJ ATIKLARI KONTROLÜ

YIL KANUN/YÖNETMELİK• 1983 – 2006 : 2872 sayılı Çevre Kanunu• 2003 : 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı

Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun• 2004: 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu• 2005: 5393 sayılı Belediye Kanunu• 1991 : Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği• 2004 : Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü

Yönetmeliği

• 2007: Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği


TANIMLAR• Ekonomik İşletmeler: Ambalaj üreticileri ve piyasaya sürenler,• Ambalaj atığı üreticisi : İçine ürün konulmak üzere ambalaj üretenler,• Piyasaya süren : Yönetmelik kapsamındaki ambalajlara dolum yapmak

ve/veya bu ambalajlarla paketlemek suretiyle piyasaya arz etmek üzere ürün üreten, iyileştiren, adını, ticari markasını veya ayırt edici işaretini koymak suretiyle kendini üretici olarak tanıtan gerçek veya tüzel kişi;üreticinin Türkiye dışında olması halinde,üretici tarafından yetkilendirilen temsilci ve/veya ithalatçı,

• Satış Noktası: Toptan ve/veya perakende olarak ambalajlı ürünlerin satışını yapan iki yüz metrekareden büyük kapalı alana sahip mağaza, market, süpermarket, hipermarket ve benzeri satış yerleri.


TANIMLARYetkilendirilmiş kuruluş: Piyasaya sürenlerin, yükümlülüklerini yerine getirmek

üzere oluşturdukları, Bakanlık tarafından yetki verilen ve kar amacı gütmeyen tüzel kişiliği haiz kuruluşları

Ambalaj atıkları yönetimi planı : Ambalaj atıklarının biriktirilmesi, toplanması, taşınması, ayrıştırılması ve geri dönüştürülmesi faaliyetlerinin çevre ile uyumlu şekilde gerçekleştirilmesine yönelik olarak yapılacak çalışmalar ile bu çalışmaların kimler tarafından nasıl, ne şekilde ve ne zaman yapılacağını gösteren detaylı eylem planı,

Ambalaj komisyonu: Yönetmelik doğrultusunda yürütülen çalışmaları ve uygulamaları değerlendirmek üzere Bakanlık temsilcisinin başkanlığında ilgili taraflardan oluşan komisyonu,


HEDEFLERMALZEMEYE GÖRE YILLIK GERİ KAZANIM HEDEFLERİ (%)

Yıllar Cam Plastik Metal Kağıt/Karton2005 32 32 30 202006 33 35 33 302007 35 35 35 352008 35 35 35 352009 36 36 36 362010 37 37 37 372011 38 38 38 382012 40 40 40 40

2013 42 42 42 422014 44 44 44 442015 48 48 48 482016 52 52 52 522017 54 54 54 542018 56 56 56 562019 58 58 58 582020 60 60 60 60

AMBALAJ ATIĞI YÖNETİM PLANIBelediyeler ambalaj atığı yönetim planını; lisans/geçici çalışma izni almış işletme,

piyasaya sürenler ve/veya yetkilendirilmiş kuruluşlar ile birlikte hazırlayacaklardır.

Bu planlar Bakanlık/veya İl Müdürlükleri tarafından onaylandıktan sonra;Plan dahilinde bulunan tüm ambalaj atığı üreticileri; ambalaj atıklarını sadece

belediyelerle anlaşan kaynakta ayrı toplama yapan lisanslı işletmelere bedelsiz olarak vermekle yükümlü tutulmuşlardır. (Madde 5-d, Madde 12-b)

(Ambalaj atıklarının ayrı toplanmasına yönelik çalışmaların desteklenebilmesi ve sistemde bütünlüğün sağlanabilmesi )


AAYP Onaylanan Nüfus Verileri İL Nüfus

İSTANBUL 1013397

İZMİR 3739353

KOCAELİ 127031

MERSİN 122689

SAKARYA 170395

ESKİŞEHİR 256484

KONYA 466233

ANKARA 1408754

TEKİRDAĞ 225244

BURSA 251344

ANTALYA 494037

YALOVA 123787

KÜTAHYA 237570

SAMSUN 49046

AYDIN 231884

Toplam 8.917.248Türkiye Nüfusuna Oranı,% 12,64


27.10.2008

YÜKÜMLÜLÜKLERİl, ilçe ve ilk kademe belediyeleri– Ambalaj atıklarını kaynağında ayrı toplar veya toplattırır.

– Ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması için lisans/geçici çalışma izni almış işletmeler, piyasaya sürenler ve/veya yetkilendirilmiş kuruluşlar ile birlikte ambalaj atıkları yönetim planını hazırlayarak Bakanlığa/İl Müdürlüklerine sunar.

– Ambalaj atıklarının evsel atık toplama araçlarına alınmaması için gerekli tedbirleri alır.

– Ambalaj atıklarının düzenli depolama sahalarına kabul edilmemesi için gerekli önlemleri alır.


YÜKÜMLÜLÜKLERPiyasaya Sürenler/ ÇEVKO

– Hedefleri tutturmak– Sözleşmeler yapmak

• Belediyeler-lisanslı işletmeler• Kaynakta ayrı toplama

– Harcamaları yapmak• Bakanlığa sunulan ambalaj atıkları yönetim planı kapsamında;

– bilgilendirici eğitim faaliyetleri– ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanmasına ekonomik

destek


YÜKÜMLÜLÜKLERAmbalaj atığı üreticileri; • ilgili oldukları belediyeler tarafından hazırlanarak

Bakanlığa sunulan ambalaj atığı yönetim planı doğrultusunda belirlenen toplama sistemine uygun olarak biriktirmek ve bedelsiz olarak belediyenin sistemine vermekle yükümlüdürler.


YÜKÜMLÜLÜKLERSatış Noktaları• satış noktalarının girişinde atıkların nihai tüketiciden

ayrı toplanmasını ve türlerine göre tasnifini sağlamak ve bu amaçla tüketicileri bilgilendirmek üzere ambalaj atığı toplama noktaları oluşturmakla,

• Ambalaj atıklarını, ilgili belediyenin sözleşme imzaladığı lisanslı toplama ayırma tesisine, belediyenin Bakanlığa sunduğu ambalaj atıkları yönetim planı doğrultusunda bedelsiz olarak vermekle, yükümlüdürler.


YÜKÜMLÜLÜKLERPiyasaya sürenlerin bildirim ve belgeleme zorunluluğuPiyasaya sürenler, Ek-5 Piyasaya Süren Müracaat Formu’nu,

internet aracılığıyla doldurarak her yıl Bakanlığa bildirimde bulunurlar. Bu formda, bir önceki yıl piyasaya sürülen ürünlerde kullanılan ambalajların cinsi, satış miktarları, ithal ve ihraç edilen miktarları ve stok miktarları belirtilmek zorundadır. Piyasaya sürenlerin, ürünlerini depozitolu olarak satışa sunmaları halinde, depozitolu ambalajın toplama sistemine ilişkin bilgi ve belgelerinin de Bakanlığa gönderilmesi gerekmektedir. Depozitolu ambalajların geri kazanımında, o yıl için ambalajın tekrar kullanılamayan miktarı esas alınarak hesaplanır. (Madde 23 – 1)


YAŞAM ÇEVRİMİ DÖNGÜSÜ

Hammadde Ambalaj üretimi Ambalajlama Perakende &

Dağıtım Kullanıcı Düzenli Depolama

Paketlenecek olan ürün

Malzeme ve Enerji Geri Kazanımı

Yeniden Kullanım


Lisanslı Toplayıcı

EKONOMİ – ATIK AMBALAJ ÜRETİCİSİ

GIDA END. Ambalaj Atığı Üreticisi

Piyasaya Süren

Perakende & Dağıtım

Kullanıcı

Geri Kazanım/Düzenli

Depolama


GIDA HAMMADDE ÜRETİCİSİ

Ambalaj Atığı Üreticisi Piyasaya Süren

Yetkilendirilmiş Kuruluş

SORUNLAR

BEDELSİZ UYGULAMASI•İktisadi hayatın kuralları bozuluyor.•Mülkiyet hakkı ihlal ediliyor.•Kirleten öder ilkesine uyulmuyor•Atık kalitesi düşüyor.•Farklı kentlerde farklı uygulamalar – haksız rekabet koşulları•Bedeli nihai kullanıcı ödüyor.•Yakında yayımlanması beklenen Katı Atık Tarife yönetmeliği ile entegrasyon


SORUNLAR

TOPLAMANIN SADECE BELEDİYENİN ANLAŞTIĞI FİRMA OLMASI

•Anlaşma kriterleri belli değil•Şeffaflık sınırlı•Siyasi unsurlar ön plana çıkabilir•Özel İlişkilere açık•Yatırım yapan diğer lisanslı firmalar için haksız rekabet


SORUNLAR

DEPOZİTOLU AMBALAJLARIN GERİ KAZANIMI

•Ambalaj, ambalaj atığı olmadığı halde geri Kazanılması isteniyor.

•Ambalajlar piyasada beklediği için yetkilendirilmiş kuruluş bunları toplamakta güçlük çekiyor.

•Depozito uygulaması teşvik edilmek yerine engellenmiş oluyor.


HUKUK SÜRECİMADDE 5-d ve 12-b

14.12.2007 tarihinde Danıştay 6.Dairesi oybirliği ile “Yürütmeyi Durdurma Kararı” verdi.

ÇOB İtirazı üzerine 03.04.2008 tarihinde oyçokluğu ile “Yürütmeyi Durdurma Kararı” kaldırıldı.

Hukuk süreci devam ediyor.

Madde 23-1Yürütmenin durdurulması amacıyla dava açıldı. Ankara 7.İdare Mahkemesi 16.09.2008 tarihinde bu talebi oybirliği ile reddetti.

Hukuk süreci devam ediyor.


DÜZENLEYİCİ ETKİ ANALİZİ

SONUÇLAR


1. Düzenleyici Etki Analizi yapmamanın sonuçları.

2. Sayılan sorunlar tüm taraflarca çözüm bulmaya yönelik biçimde ve mahkemelere gerek kalmadan tartışılmalı ve çözülmelidir.

3. Ambalaj Atıkları Komisyonu çalıştırılmalıdır.

4. Kısa – Orta – Uzun vadeli hedefler belirlenmelidir. (Enerji Geri Kazanımı ???)

5. AB’de olduğu gibi, yeşil nokta, katı atık bedeli, eko-vergiler gibi “Ekonomik Enstrumanlar” arasından uygun olanlar belirlenerek uygulanmalıdır.

6. Özellikle Yaşam Döngüsü – Fayda Maliyet Analizleri konularında bilimsel araştırmalar teşvik edilmelidir.

TEŞEKKÜRLER


Prof.Dr.Erdem Görgün

www.iocevre.com

Documents

AMBALAJ ATIKLARI MEVZUATININ SANAYİ AÇISINDAN GETİRDİKLERİ