iç kapak

VOLKAN DALYAN

PROFESYONEL SUNUM TASARIMI

www.katilslaytlar.com

2 3

Tasarım

TASARIM = FAYDA + ESTETİK + FARK

Sadeleştirme Sanatı“Sadelik basitlik değildir.”

Sadelik özellikle hazırlık aşamasında sunumu hazırlayan kişi için olduk-ça zordur. Ortaya çıkan sunumda her şey izleyiciler için basit olmalıdır. Bir bakışta kolayca algılanabilmelidir. Sunumda yer alan gereksiz her şey dikkat dağınıklığına neden olur ve gerçekten önemli olan noktaların önemini azaltır. Dolayısıyla sunumda gerekli olmayan bütün elemanları dikkatlice sunumun dışına atmalısınız. Unutmayın, sunumunuzu oluş-tururken kendinize sormanız gereken şey “bu slayta ne ekleyebilirim?” değil “bu slayttan neleri çıkartabilirim?” olmalı.

Boş Alan

Boş alan, anlaşılması kolay ancak kabul edilmesi zor bir kavramdır. Çün-kü slaytta biraz boş alan kaldığında o alan boşa harcanmış gibi hisse-diyoruz. Boş alanlar tasarımdaki nefes alma alanlarımızdır. Boş alanlar önemsiz değildir. Sunumda yer alan diğer elemanların önemini, değerini artıran kıymetli tasarım araçlarıdır. Eğer sunumumuzda boş alanlar yok-sa fazlalıklar vardır. Ve bizim bir an önce onlardan kurtulmamız gerek. Nasıl mı? Bunun için örneğimizi inceleyelim.

4 5

Fantastik 4’lüİyi tasarımın 4 temel kuralı var. • Kontrast • Gruplama • Süreklilik • HizalamaBu 4 basit kuralı kullanarak daha etkileyici slaytlar hazırlayabilirsiniz.

Kontrast en basit tanımıyla karşıtlık, farklılık demek. Beynimiz karşılaştı-rarak algılama eğilimindedir.

Sunumlarımız boyunca sık sık kontrast özelliğinden faydalanacağız. Kontrastı slaytımızda yer alan önemli noktaları vurgulamak için kullana-biliriz. Kontrastın ideal kullanıldığı bir slaytta dinleyicilerimiz neye odak-lanmaları gerektiğini kolayca anlayabilirler. Slaytınızda yer alan nesneler arasındaki kontrast az olursa izleyiciler nelere odaklanmaları gerektiği konusunda zorlanacaklardır. Kontrastı çok farklı şekillerde kullanabiliriz, küçük-büyük, uzak-yakın, koyu-açık gibi.

1. Kontrast (Karşıtlık)

Kontrast sadece renklerin kullanılmasıyla elde edilmez. Bazen büyüklük, küçüklük ilişkisinden yararlanarak da vurgulamak istediğimiz noktaları öne çıkarabiliriz. Bu kullanım, özellikle bir tanım içerisindeki önemli kelimeleri öne çıkarmada etkilidir.

Dahası, büyük yazdığınız bölümlerin aynı zamanda renklerini de değiştirerek tüm dikkati o bölümde toplayabilirsiniz.

Örnekte de gördüğünüz gibi grafik anla-tımlarda öne çıkarmak istediğimiz verinin sadece rengini değiştirerek algıyı odakla-yabiliriz.

6 7

Beynimizin başka bir eğilimi ise benzer ya da ilişkili nesneleri gruplan-dırmasıdır. Bunun tam tersi de geçerli. Birbirine yakın olan nesnelerin arasında bir ilişki olduğunu varsayıyoruz. Slaytımızı tasarlarken fayda-lanacağımız özellik tam da bu. Slaytımızda birbiriyle ilgisi olan nesnele-ri yakın konumlandırmamız daha düzenli ve algılanması daha kolay bir yapı ortaya çıkarıyor.

2. Gruplama

Sunumumuzdaki her slayt bir bütünün parçası olmalıdır. Yani bir tarzı-mız olmalıdır. Süreklilik, en basit haliyle sunumumuz boyunca aynı ya da benzer tasarım öğelerini kullanmamızdır. Karşıtlık slayt içerisinde belli öğeleri öne çıkarmamızı sağlarken süreklilik her slaytın bir bütünün parçası olduğu hissini oluşturur. Süreklilik sunumun tamamı ile ilgili bir özelliktir.

Nasıl bir renk paleti kullanacağız? Başlıklarımız ne renk olacak? Arka planda hangi rengi kullanacağız? Vurgulamak istediğimiz noktalarda hangi rengi kullanacağız? Bu ve buna benzer kararları sunumu hazırla-maya başlamadan önce vermeli ve sunumu hazırlarken rastgele renkler kullanmamalıyız.

3. Süreklilik

Sunumumuzda yer alan her şey hizalanmış olmalı; hiçbir yazı, görsel ya da grafik bulunduğu yere rastgele atılmış gibi durmamalıdır. Sunu-mumuzda yer alan her nesne adeta görünmez çizgilerle birbirine bağlı olmalıdır. Hizalanmamış içerik hem zor algılanır hem de profesyonel ol-mayan bir görüntü ortaya çıkarır. Hizalama yaparken PowerPoint içinde yer alan kılavuzlardan faydalanabiliriz.

4. Hizalama

8 9

Görseller

1. Görselleriniz yeterince büyük olsun2. Görsellerinizin çözünürlüğü yüksek olsun (Min 1024x768 px)3. Görsellerinizi köşelerinden tutarak orantılı bir şekilde boyutlandırın4. Görselleirnizin üzerinde Watermark olmasın5. Sunumlarınızda Clipart olmasın

Ücretli stock fotoğraf sitelerinden bazıları• http://www.istockphoto.com/• http://www.shutterstock.com/• http://www.dreamstime.com/• http://www.123rf.com/• https://tr.fotolia.com/• http://www.gettyimages.com/• http://photodune.net/

2. Stok Fotoğraf SiteleriÜcretsiz stock fotoğraf sitelerinden bazıları• https://www.freepik.com/• https://www.pexels.com/• https://pixabay.com/• https://www.flaticon.com/ (ikon sitesi)

Renk Seçiminde İnternet Kaynakları

Adobe tasarım alanında sıklıkla kullanılan Photoshop, Illustrator gibi bir-çok programın üreticisi. Adobe Kuler internet üzerinden renk paletleri oluşturabileceğiniz ya da daha önceden oluşturulmuş renk paletlerini kullanabileceğiniz bir site. En güzel yanı da tüm bu hizmetler tamamen ücretsiz. Tek yapmanız gereken bir hesap oluşturmak ve istediğiniz kombinasyonu oluşturana kadar renk çarkıyla oynamak.

http://www.kuler.adobe.com

Adobe Kuler

Adında da anlaşılacağı üzere renk sevdalısı insanların bir araya gelip, renk paletleri oluşturduğu ve paylaşımlarda bulunduğu bir site. Bu sitede farklı kategorilerde önceden hazırlanmış renk paletleri bulabilirsiniz. Pa-letleri popülaritelerine göre sıralayabilir, sevdiğiniz paletlere oy verebilir ve daha sonra kullanmak için sevildiğiniz paletleri favorilerinize ekleyebi-lirsiniz. Ayrıca paletlerinden hoşlandığınız renk sanatçılarını takip edip en son renk paylaşımlarını görebilirsiniz. Hatta dilerseniz siz de kendi renk paletlerinizi oluşturup insanların beğenisine sunabilirsiniz.

http://www.colourlovers.com

COLOURlovers

10 11

MetinlerÜzücü bir haber vermek istiyorum. Beynimiz 2 işi aynı anda yapamıyor, biz her ne kadar yapabildiğimizi düşünsek de. Özellikle okumak ve din-lemek gibi çelişkili eylemleri gerçekleştirirken zorlanıyoruz. Eğer sunum yaptığımız kişilerin bizi dinlemesini istiyorsak slaytlarımızda yer alan ya-zıları mümkün olduğunca azaltmalıyız. Billboardları ve diğer reklâmları düşünün, hepsinin (daha doğrusu başarılı olanların) ortak özelliği, az yazı ve çok görsel kullanmaları. Biz de sunumun reklamcıları olacağız ve slaytlarımızda mümkün olan en az yazıyı kullanacağız.

İnsan beyninin başka bir gerçeği de konuşabildiğimizden çok daha hızlı okuyabiliyoruz. Araştırmalar dakikada 250-400 kelime okuyabildiğimizi buna karşılık, dakikada 140-1600 kelime konuşabildiğimizi gösteriyor. Aslında hesap ortada eğer anlatacağımız her şeyi birebir ekrana yansı-tırsak dinleyiciler biz daha anlatmadan her şeyi okumuş olacaklar. Yani bizim önümüze geçmiş olacaklar ve anlatacaklarımız onlar için yeni ol-mayacak ve “Ben bunları zaten biliyordum” hissi oluşacaktır.

Özellikle sunumlarımızdaki metinler söz konusu olduğunda “Az çoktur”

Tavsiye Ettiğim Yazı Karakterleri (Fontlar)• Roboto (Google Fonts)• Open Sans (Google Fonts)• Lato (Google Fonts)• Montserrat (Google Fonts)• Century Gothic (Windows)• Calibri (Windows)• Gill Sans MT (Windows)• Arial (Windows)

Nasıl Yüklerim?https://fonts.google.com/ sitesinden indirdiğiniz zip dosyasını açıp için-den çıkan ttf ya da otf uzantılı fontları c:/WINDOWS/FONTS klasörüne kopyalamanız yeterli. Eğer bu işlemi yaparken PowerPoint açıksa yeni yüklediğiniz fontları göremeyebilirsiniz. PowerPoint’i kapatıp açarak yeni fontlarınızı kullanmaya başlayabilirsiniz.

Sunum tasarımı yaparken cevaplamamız gereken önemli bir soru da “Kullandığım yazı karakterleri ne büyüklükte olmalı?” Aslında bu sunum yaptığımız alanın büyüklüğüne göre değişir ama ben sizinle kullanabile-ceğiniz pratik yolları paylaşacağım.

• Kesinlikle ama kesinlikle 24 pt altına düşmeyin.• Görünüm sekmesinin altında yer alan “Slayt Sıralayıcısı” na tıklayın.

Okuma mesafesinden tüm yazılar okunabiliyorsa tamamdır.

Yazı Boyutu

12 13

VerilerTüm grafik türlerinin belli durumlarda üstünlükleri ve zayıf yönleri var. Sunumumuzda doğru grafiği kullanmak için öncelikle grafiklerin özellik-lerini ve farklılıklarını incelemeliyiz.

• Bir bütünün parçalarını karşılaştırırken idealdir.• Özellikle yüzdelik karşılaştırmalarda kullanılır.• Büyük farkları karşılaştırmak için uygundur, farklılıklar azaldığında

görsel olarak karşılaştırma yapmak güçleşir.• En çok 8 dilim kullanılmalıdır. Aksi takdirde Çarkıfeleğe benzeme ris-

ki çok yüksek.• Pasta grafiği bir saat olarak düşünürsek ilk dilim (ilk veri) saat 12’den

başlamalı ve diğer veriler saat yönünde büyükten küçüğe sıralanma-lıdır. Bu izleyicilerin veriler arasında karşılaştırma yapmasını oldukça kolaylaştıracaktır.

• Pasta grafikte yer alan yüzdelerin toplamı %100 olmalıdır.

Pasta Grafik

• Bütünün parçalarını karşılaştırırken kullanılır.• Pasta grafiğe benzer bir mantıkta işler ve pasta grafiğin kullanıldığı

alanlarda kullanılabilir.• Karşılaştırılan değerlerin arasındaki fark büyük olmalıdır. Halka gra-

fikler farkları karşılaştırmakta pasta grafiğe göre daha etkisizlerdir.• Oldukça havalıdır.

Halka Grafik

14 15

• Çok sayıda değerin karşılaştırması için idealdir.• Pasta grafiğe göre daha hassas karşılaştırmalar yapabilmemize im-

kan tanır.• Trendleri göstermek için uygundur. Özellikle yıllara göre değişen

değerleri göstermek için uygundur. Örneğin dünya nüfusunu 2005-2010 yılları arasındaki değişimleri göstermek için kullanabilirsiniz.

• Sütun grafikleri 2 ya da daha fazla değerin değişimini karşılaştırmak için kullanabilirsiniz. Örneğin Facebook ve Twitter’ın yıllara göre kul-lanıcı sayılarını karşılaştırırken sütun grafik kullanabilirsiniz.

Sütun Grafik

• Toplamları anlamlı verilerin karşılaştırılması için kullanılır.• Örneğin A, B, C ürünlerin yıllık satışlarını karşılaştırdığımızı düşüne-

lim. Yığılmış sütun grafik kullanarak 3 işi bir arada yapabilirsiniz.

Yığılmış Sütun Grafik

1. Firmanın yıllara göre toplam satış rakamlarını karşılaştırabilir-siniz.

2. Belli bir yıl içerisinde satışların ürün bazındaki dağılımını karşı-laştırabilirsiniz.

3. Belli bir ürün satışının yıllara göre değişimini gözlemleyebilirsi-niz.

16 17

• Sütun grafiğin yan yatmış hali olarak düşünebilirsiniz.• Sütün grafiklerin kullanıldığı neredeyse tüm alanlarda kullanılabilir.• Trendleri göstermek için çok uygun değildir.• Veri etiketleri uzun olduğunda oldukça kullanışlıdır.

Çubuk Grafik

• Trendleri göstermek ve karşılaştırmak için en ideal grafik tipidir.• Tek bir değerin yıllara göre değişimini göstermek için kullanılabilir.

Örneğin yılara göre değişen internet kullanıcısı sayısını çizgi grafik ile gösterebilirsiniz.

• Değerlerin birbirine göre değişimlerini karşılaştırırken farkları çok net bir şekilde gösterir. Örneğin 2 farklı sitenin trafiklerini ya da 3 farklı ürünün satışlarını karşılaştırırken çizgi grafik kullanabiliriz.

Çizgi Grafik

18 19

Daha önce sadeliğin öneminden bahsetmiştim, aynı şekilde insanların sayılardan ne kadar korktuğundan da. Grafikler, özellikle sayısal bölüm okumamış olan dinleyicileriniz için oldukça karmaşık olabilir. Oysa siz her şey anlaşılır olsun istemiştiniz.

Sadelik, sunumlarınızda grafik kullandığınızda en çok işinize yarayacak, dinleyicilerin daha kolay anlamasını sağlayacak özelliktir. Grafik slayt-larınızda gereksiz her şeyi ortadan kaldırmalısınız. Burada verileri çar-pıtmanızdan ya da eksiltmenizden bahsetmiyorum. Dekoratif amaçlı kullandığınız her şeyden kurtulun.

4. Yeterince Sade ve Anlaşılır mı?

20 21

ÖzetÖzetlemek gerekirse iyi sunum tasarımının altın kuralı sadeleştirmedir. Slaytlarınızdaki gereksiz her şeyi atın gitsin, hiç acımayın. Tasarımın Fantastik 4’lüsünü her zaman hatırlayın. Profesyonel görünüme sahip bir sunum için bu 4 kural büyük önem taşır. Görsellerin gücünden mut-laka faydalanın. Unutmayın, algımızın büyük bir kısmı görsellere ayrılmış durumda ve hafızamızın yaklaşık %83’ü görsellerden oluşuyor. Metinler söz konusu olduğunda ise “Az çoktur” mottosunu hatırlayın. Ne kadar az yazı kullanırsanız sahnedeki değeriniz ve karizmanız o kadar artar.

Artık iyi bir sunum tasarımı yapabilmek için gerekli birçok pratik yönte-mi biliyorsunuz. Bundan sonraki ilk adımınız uygulamaya geçmek. Bilgi-sayarın başına oturmadan önce mutlaka elinize bir kâğıt kalem alın ve taslaklarınızı oluşturun. Çizim yeteneğiniz olup olmaması önemli değil. Sadece zihninizdekileri kâğıda aktarın. Eğer mevcut bir sunumunuz var-sa onu gözden geçirin ve iyileştirin. Ya da yepyeni bir konuda yepyeni bir sunum hazırlayın. Bol bol pratik yapın. Her yeni denemede daha iyi olacaksınız.

Tasarım yeteneğinizi geliştirmenin en önemli yolu gözlemdir. Dışarıya çıktığınızda reklam panolarına daha dikkatli bakın, sizce hangi noktalar-da başarılı olmuşlar? Neleri geliştirebilirler? Siz sunumlarınıza bu pano-dan ne katabilirsiniz? Sevdiğiniz diziyi izlerken araya reklam girdiğinde kanalı hemen değiştirmeyin. Reklamlarda kullanılan birçok teknik işinize yarayacaktır. Yürüyüşe çıkın ve doğayı gözlemleyin. Doğanın mükem-mel tasarımından öğrenebileceğiniz çok şey var.